INSAN ALVERI: PROBLEMA UMUMDUNYA INSAN ALVERI: PROBLEMA UMUMDUNYA BAXISHI VE ONUN HELLININ KONSEPTUAL BAXISHI VE ONUN HELLININ KONSEPTUAL

ESASLARIESASLARI

Baki sheheri, Qafqaz Tedqiqat Resurs MerkeziBaki sheheri, Qafqaz Tedqiqat Resurs Merkezi18 Dekabr 2008-ci il18 Dekabr 2008-ci il

Meruzechi: Dr. Azer ALLAHVERANOVMeruzechi: Dr. Azer ALLAHVERANOV

Miqrasiya ResursMiqrasiya Resurs Mərkəzi Mərkəzi (MRM)(MRM)

Miqrasiya Məsələləri üzrə Azərbaycan Miqrasiya Məsələləri üzrə Azərbaycan QHT-lərinin Forumu (FANGOM)QHT-lərinin Forumu (FANGOM)

MuqeddimeMuqeddime Iyirminci esrin son rubu ve yeni esrin evveli dunya tarixine Iyirminci esrin son rubu ve yeni esrin evveli dunya tarixine

dunyanin butun olkelerini ve bolgelerini oz agushuna alan dunyanin butun olkelerini ve bolgelerini oz agushuna alan migrasiya dovru kimi daxil oldu. migrasiya dovru kimi daxil oldu.

1965-ci ilden 2005-ci ile qeder devam eden dovr erzinde 1965-ci ilden 2005-ci ile qeder devam eden dovr erzinde dunya uzre hereket edan miqrantlarin dunya uzre hereket edan miqrantlarin 75 milliondan 200 75 milliondan 200 millionadek millionadek yukseldi yukseldi

Qeyri-qanuni miqrasiyaQeyri-qanuni miqrasiya Insanlarin olke daxilinde ve onun hududlarindan kenara Insanlarin olke daxilinde ve onun hududlarindan kenara

dashinamsi ya qanuni, ya da qeyri-qanuni yolla bash dashinamsi ya qanuni, ya da qeyri-qanuni yolla bash verir. verir.

Qeyri-qanuni miqranatlarin sayi ilden ile hem keyfiyyet, Qeyri-qanuni miqranatlarin sayi ilden ile hem keyfiyyet, hem de kemiyyet gostericileri artan xett uzre inkishaf hem de kemiyyet gostericileri artan xett uzre inkishaf edir. edir.

Qeyri-qanuni miqrasiya dunaynin qlobal problemlerden Qeyri-qanuni miqrasiya dunaynin qlobal problemlerden birine cevrilmekdedir.birine cevrilmekdedir.

Insan alveri uzre bezi umumi Insan alveri uzre bezi umumi statistik gostericilerstatistik gostericiler

Her il Her il 700 minden 2 milyona700 minden 2 milyona qeder shexs insan qeder shexs insan alverinin qurbanina cevrilir;alverinin qurbanina cevrilir;

Insan alverinden zerer cekmihslerin Insan alverinden zerer cekmihslerin 80% qadinlardir80% qadinlardir;; Hemin qadinlarin Hemin qadinlarin 70% seksual70% seksual istismara istismara meruz meruz

qalmishlar;qalmishlar; Seksual ya da emek istismarinin qurbani oz sahibine il Seksual ya da emek istismarinin qurbani oz sahibine il

erzinde erzinde $100 min$100 min hecminde gelir getirmeye qadirdir; hecminde gelir getirmeye qadirdir; Avropa Shurasinin son hesablamalarina gore, insan Avropa Shurasinin son hesablamalarina gore, insan

alveri sahesinde ixtisaslashan kriminal qruplashmalarin il alveri sahesinde ixtisaslashan kriminal qruplashmalarin il erzinde erzinde $42,5 milyard$42,5 milyard hecminde vesait qazanir;hecminde vesait qazanir;

Beynelxalq Emek Teshkilatinin hesabalamalarina gore, Beynelxalq Emek Teshkilatinin hesabalamalarina gore, halhazirda halhazirda 12,3 milyon insan12,3 milyon insan qul kimi istismar olunur ya qul kimi istismar olunur ya da qul sheraitinde yashamaqa mecbur edilir. da qul sheraitinde yashamaqa mecbur edilir.

Insan alverinin sebebleriInsan alverinin sebebleri

Yoxsulluq ve daha yaxshi yashamaq arzusu;Yoxsulluq ve daha yaxshi yashamaq arzusu; Insanlarin xarici olkelere qanunsuz Insanlarin xarici olkelere qanunsuz

aparilmasindan dogan neticelere etinasizliq;aparilmasindan dogan neticelere etinasizliq; Ictimai deyerlerin itirilmesi;Ictimai deyerlerin itirilmesi; Siyasi ve iqtisadi qeyri-sabitlik;Siyasi ve iqtisadi qeyri-sabitlik; Ucuz ishchi quvvesine olan telebat;Ucuz ishchi quvvesine olan telebat; Yuksek menfeet;Yuksek menfeet; Ashagi risk. Ashagi risk.

Meqsedler uzre FormalarMeqsedler uzre Formalar

Seksual istismar;Seksual istismar; Emek istismari;Emek istismari; Dilencilik;Dilencilik; Istismar meqsedile nikahin baglanmasi;Istismar meqsedile nikahin baglanmasi; Reproduktiv funksiya ve surroqat analiq;Reproduktiv funksiya ve surroqat analiq; Organlarin ve toxumalarin transplantasiyasi;Organlarin ve toxumalarin transplantasiyasi; Qeyri-qanuni ovladliga goturulme;Qeyri-qanuni ovladliga goturulme; Esgerlerin ve esirlerin istismar olunmasi.Esgerlerin ve esirlerin istismar olunmasi.

Seksual istismar meqsedileSeksual istismar meqsedile ““Mulki” fahisheliyin teshkil olunmasi;Mulki” fahisheliyin teshkil olunmasi; Herbi emeliyyatlarin ve goshunlarin Herbi emeliyyatlarin ve goshunlarin

dislokasiya olundugu yerlerde seks dislokasiya olundugu yerlerde seks xidmetlerinin gosterilmesi;xidmetlerinin gosterilmesi;

Seks turizmin teshkil olunmasi;Seks turizmin teshkil olunmasi; Pornoqrafik mehsullarin istehsal olunmasi. Pornoqrafik mehsullarin istehsal olunmasi.

Emek istismari meqsedileEmek istismari meqsedile Zererli istehsalatda ishin teshkil olunmasi;Zererli istehsalatda ishin teshkil olunmasi; Qeyri-formal ve kolge iqtisadiyyatinda Qeyri-formal ve kolge iqtisadiyyatinda

qanundan kenar ishin teshkil olunmasi;qanundan kenar ishin teshkil olunmasi; Ev teserrufatina celb olunma (esasen Ev teserrufatina celb olunma (esasen

meishet koleliyi qisminde tezahur edir);meishet koleliyi qisminde tezahur edir); Ushaq emeyinin istismarinda genish Ushaq emeyinin istismarinda genish

shekilde istifade hallari. shekilde istifade hallari.

Dilencilik meqsedileDilencilik meqsedile

Ushaqlardan genish shekilde istifade;Ushaqlardan genish shekilde istifade; Elillerin dillenciliye celb olunmasi;Elillerin dillenciliye celb olunmasi; Az yashli ushaqlarin dillenciliye celb olunmasi Az yashli ushaqlarin dillenciliye celb olunmasi

ucun azteminatli ailelerden ‘kirayeye” ucun azteminatli ailelerden ‘kirayeye” goturulmesi;goturulmesi;

Ushaqlarin ogurlanmasi.Ushaqlarin ogurlanmasi.

Istismar meqsedile nikahlarIstismar meqsedile nikahlar Qadinlarin ev teserrufatina celb olunmasi Qadinlarin ev teserrufatina celb olunmasi

(qulluqcu, daye ve s.);(qulluqcu, daye ve s.); Ushaqlarin qeyri-qanuni, ananin ixtiyari Ushaqlarin qeyri-qanuni, ananin ixtiyari

olmadan ana betninde boyuldulmesi ve olmadan ana betninde boyuldulmesi ve dunayaya getirilmesi;dunayaya getirilmesi;

Xeste ve ahil yashlarinda olna qohumlara, Xeste ve ahil yashlarinda olna qohumlara, ushaqlara qaygilarin gosterilmesi ve s. ushaqlara qaygilarin gosterilmesi ve s.

Insan alveri ile mubarize Insan alveri ile mubarize aparan merkezleraparan merkezler

Hal-hazirda dunyanin 127 olkesi insan alveri Hal-hazirda dunyanin 127 olkesi insan alveri kontekstinde donor, 137 olkesi istehlakci qismindedir; kontekstinde donor, 137 olkesi istehlakci qismindedir;

Insan alverine qarshi mubarize aparan esas merkezler Insan alverine qarshi mubarize aparan esas merkezler Amerikada (ABS) ve Avropada (Qerbi Avropa olkeleri ve Amerikada (ABS) ve Avropada (Qerbi Avropa olkeleri ve transmilli teshkilatlar) fealiyyet gosterirler. transmilli teshkilatlar) fealiyyet gosterirler.

Insan alveri sahesinde Insan alveri sahesinde movcud esatirlermovcud esatirler

Xaricde qeyri-qanuni ish normal prosesdir;Xaricde qeyri-qanuni ish normal prosesdir; Ecnebiye ere gedan “cennetde” yashamaq imkani elde Ecnebiye ere gedan “cennetde” yashamaq imkani elde

edir; edir; Xaricde ishlemek teklifini alan qadin onsuzda bilirdi ki, Xaricde ishlemek teklifini alan qadin onsuzda bilirdi ki,

hansi sahede calishacaqdir;hansi sahede calishacaqdir; Bir nece ay pritonda calishib mueyyen vesait toplamaq Bir nece ay pritonda calishib mueyyen vesait toplamaq

ve sag-salamat geriye donmek mumkundur;ve sag-salamat geriye donmek mumkundur; Bu problem hemishe movcud olub, indi de var ve Bu problem hemishe movcud olub, indi de var ve

hemishe movcud olacaqdir.hemishe movcud olacaqdir.

Insan alveri probleminin miqyasi Insan alveri probleminin miqyasi (ABS timsalinda)(ABS timsalinda)

Insan alverine qarshi qlobal Insan alverine qarshi qlobal proqram (1999-2002)proqram (1999-2002)

Beynelxalq Cinayetkarligin Qarshisinin Alinmasi Merkezi;Beynelxalq Cinayetkarligin Qarshisinin Alinmasi Merkezi; BMT-nin Narkotikler uzerinde Nezaret ve Cinayetkarligin Qarshisinin BMT-nin Narkotikler uzerinde Nezaret ve Cinayetkarligin Qarshisinin

Alinmasi uzre Ofisi;Alinmasi uzre Ofisi; BMT-nin Regionalarasi Cinyatkarligin ve Edliyyenin Tedqiqi Institutu;BMT-nin Regionalarasi Cinyatkarligin ve Edliyyenin Tedqiqi Institutu; Birinci faza – qacaqmalciligin ve insan alverinin marshrutlarinin Birinci faza – qacaqmalciligin ve insan alverinin marshrutlarinin

oyrenilmesi;oyrenilmesi; Ikinci faza – beynelxalq ve milli seviyyede heyata kecirilen layiheler;Ikinci faza – beynelxalq ve milli seviyyede heyata kecirilen layiheler; Ucuncu faza – icra olunmsuh layihelerin qiymetlendirilmesi;Ucuncu faza – icra olunmsuh layihelerin qiymetlendirilmesi; Dorduncu faza – insan alverine qarshi beynelxalq strategiyanin Dorduncu faza – insan alverine qarshi beynelxalq strategiyanin

hazirlanmasi;hazirlanmasi; Novbeti merhele 2002-2007 ci illeri ehate etmishdir;Novbeti merhele 2002-2007 ci illeri ehate etmishdir; 2007-ci ilden etibaren Umumdunya forum formatinda fealiyyet 2007-ci ilden etibaren Umumdunya forum formatinda fealiyyet

gosterir; sonuncu tedbiri 2008-ci ilin fevralinda kecirilmish Vyana gosterir; sonuncu tedbiri 2008-ci ilin fevralinda kecirilmish Vyana konfransi olmushdur;konfransi olmushdur;

Hal-hazirda Hal-hazirda www.ungift.orgwww.ungift.org unvaninda yerleshen virtual mekana unvaninda yerleshen virtual mekana malikdir. malikdir.

Cenub-Shergi Avropanin Cenub-Shergi Avropanin Birge Teshebbus MerkeziBirge Teshebbus Merkezi

Avropanin 12 olkesi (Albaniya, Bolgariya, Bosniya ve Avropanin 12 olkesi (Albaniya, Bolgariya, Bosniya ve Hertsegovina, Macaristan, Yunanistan, Makedoniya, Moldova, Hertsegovina, Macaristan, Yunanistan, Makedoniya, Moldova, Ruminiya, Serbiya ve Cernogoriya, Sloveniya, Turkiye ve Ruminiya, Serbiya ve Cernogoriya, Sloveniya, Turkiye ve Xorvatistan) 1999-cu ilde Transserhed cinayetkarliq ve onunla Xorvatistan) 1999-cu ilde Transserhed cinayetkarliq ve onunla mubarize haqqinda Razilashmani imzalamish ve 2000-ci ilden mubarize haqqinda Razilashmani imzalamish ve 2000-ci ilden etibaren Cenub-Shergi Avropanin Birge Teshebbusu etibaren Cenub-Shergi Avropanin Birge Teshebbusu (CShABT) resmi olaraq fealiyyet gostermeye bashlamishdir;(CShABT) resmi olaraq fealiyyet gostermeye bashlamishdir;

Insan alveri ile mubarize sahesinde fealiyyet gosteren Insan alveri ile mubarize sahesinde fealiyyet gosteren Avropada Sabit Tehlukesizlik haqqinda Pakt teshebbusu Avropada Sabit Tehlukesizlik haqqinda Pakt teshebbusu (merkezi ofisi Macaristanda) ve Miqrasiya proseslerinin idare (merkezi ofisi Macaristanda) ve Miqrasiya proseslerinin idare olunmasi uzre Beynelxalq Merkez (Cenefrede) six olunmasi uzre Beynelxalq Merkez (Cenefrede) six emekdashliq elagelerinin qurulmasina nail olmushdur; emekdashliq elagelerinin qurulmasina nail olmushdur;

En ugurlu emaliyyat 2003-cu ilin sentyabr ayinda En ugurlu emaliyyat 2003-cu ilin sentyabr ayinda kecirilmishdir; mehmanxanalara, barlara ve eylence yerlerine kecirilmishdir; mehmanxanalara, barlara ve eylence yerlerine teshkil olunan reydler zamani 237 nefer insan alverinin teshkil olunan reydler zamani 237 nefer insan alverinin qurbani, 293 insan alverinde birsha rolu olan cinayetkarlar qurbani, 293 insan alverinde birsha rolu olan cinayetkarlar ashkar olunmushdur.ashkar olunmushdur.

Mubarize merkezlerinin Mubarize merkezlerinin fealiyyet istiqametlerifealiyyet istiqametleri

Melumatliliq seviyyesinin artirilmasi ve insan alveri ile mubarize Melumatliliq seviyyesinin artirilmasi ve insan alveri ile mubarize siyasetinde mesul tereflerin genish ohdeliklerin ve selahiyyetlerin siyasetinde mesul tereflerin genish ohdeliklerin ve selahiyyetlerin qebulu ve qanunvericilikde zeruri elavelerin edilmesi vasitesile qebulu ve qanunvericilikde zeruri elavelerin edilmesi vasitesile onlarin tetbigine cehd olunmasu;onlarin tetbigine cehd olunmasu;

Insan alveri ile meshgul olan transmilli muteshekkil cinayekar Insan alveri ile meshgul olan transmilli muteshekkil cinayekar qruplashmalara qarshi birge emeliyyat-axtarish tedbirlerinin heyata qruplashmalara qarshi birge emeliyyat-axtarish tedbirlerinin heyata kecirilmesi ucun zeruri yardimlarin gosterilmesi; kecirilmesi ucun zeruri yardimlarin gosterilmesi;

Insan alveri barede baza biliklerinin artirilmasi ve bu sahede Insan alveri barede baza biliklerinin artirilmasi ve bu sahede universal modellerin yaradilmasi;universal modellerin yaradilmasi;

Hokumet, beynelxalq ictimaiyyet, vetensdash cemiyeti institutlar, Hokumet, beynelxalq ictimaiyyet, vetensdash cemiyeti institutlar, ozel sektor ve KIV arasinda olan movcud elaqelerin partnyorluq ozel sektor ve KIV arasinda olan movcud elaqelerin partnyorluq seviyyesine qaldira bilecek ohdeliklerin ishlenib hazirlanmasi ve seviyyesine qaldira bilecek ohdeliklerin ishlenib hazirlanmasi ve tetbiq edilmesi;tetbiq edilmesi;

Milli fealiyyet planlarinin heyata kecirilmesi ucun resurslarin seferber Milli fealiyyet planlarinin heyata kecirilmesi ucun resurslarin seferber olunmasi;olunmasi;

Yerli, regional ve beynelxalq sefiyyelerde birge layihelerin heyata Yerli, regional ve beynelxalq sefiyyelerde birge layihelerin heyata kecirilmesi. kecirilmesi.

Insan alverinin menfi Insan alverinin menfi tesirleritesirleri

Insan huquqlarinin pozulmasidir ve agir Insan huquqlarinin pozulmasidir ve agir cinayetdir;cinayetdir;

Cemiyyetin parcalanmasini suretlendirir ve Cemiyyetin parcalanmasini suretlendirir ve cinayetkarliga tekan verir, olkeleri insan cinayetkarliga tekan verir, olkeleri insan kapitalindan mehrum edir;kapitalindan mehrum edir;

Ictimai sehiyyeni tehluke altina alir;Ictimai sehiyyeni tehluke altina alir; Hokumetin nufuzunu ashagi salir;Hokumetin nufuzunu ashagi salir; Qanunsuz emelleri maliyyeleshdirir ve Qanunsuz emelleri maliyyeleshdirir ve

transmilli muteshekki cinayetkarligi artitir.transmilli muteshekki cinayetkarligi artitir.

Birinci komponent inkishaf etdirilmish qanunvericilik Birinci komponent inkishaf etdirilmish qanunvericilik bazasindan ibaretdir; bazasindan ibaretdir;

Ikinci komponent insan alveri ile mubarizede dovlet Ikinci komponent insan alveri ile mubarizede dovlet proqramina daxil edilmish sistemli yanashma ile proqramina daxil edilmish sistemli yanashma ile elaqedardir; elaqedardir;

Ucuncu komponent insan alveri ile mubarizede xususi Ucuncu komponent insan alveri ile mubarizede xususi resmi strukturun yaradilmasi ile baglidir; bu struktur resmi strukturun yaradilmasi ile baglidir; bu struktur muxtelif dovlet qurumlarinin nezdinde ve ya mustegil muxtelif dovlet qurumlarinin nezdinde ve ya mustegil tesisat kimi fealiyyet gostere biler; tesisat kimi fealiyyet gostere biler;

Dorduncu komponent vetendash cemiyyetinin institutlari Dorduncu komponent vetendash cemiyyetinin institutlari ve muvafiq dovlet strukturlarinin genish elaqalerinin ve muvafiq dovlet strukturlarinin genish elaqalerinin movcudlugunu ozunde ehtiva edir. movcudlugunu ozunde ehtiva edir.

Mubarize alqoritminin terkib hisseleri

2004-cu ilde xaricde ashkar olunan 2004-cu ilde xaricde ashkar olunan Azerbaycandan olan qurbanlar barede Azerbaycandan olan qurbanlar barede

(cemi 162 nefer)(cemi 162 nefer)

Pakistan - 39%

UAE - 28%

Turkey - 24%

India - 9%

Insan alveri hallari ile bagli Insan alveri hallari ile bagli resmi melumatresmi melumatEsas reqemler 2005 2006 2007 2008

Cinayet fakti 160 211 283 371

Cinayete celb edilmishdir

153 207 300 85

Qurbanlarin sayi 58 86 101 77

0

100

200

300

400

Say dinamikasi

Iller (2005-2008)

Resmi statistika

Cinayetler Cinayetkarlar Qurbanlar

NeticeNetice

Qlobal problem qlobal seyi ve Qlobal problem qlobal seyi ve yanashmani teleb edir!yanashmani teleb edir!

Elaqeli shexs: Azer AllahveranovElaqeli shexs: Azer Allahveranov

Tel.: (+449 12) 497 30 52/53Tel.: (+449 12) 497 30 52/53

Fax: (+449 12) 497 34 35 Fax: (+449 12) 497 34 35

E-mail: E-mail: azer_ak@yahoo.comazer_ak@yahoo.com

akerimli@gmail.comakerimli@gmail.com

Elaqe melumatiElaqe melumati

DIQQETINZE GORE COX DIQQETINZE GORE COX SAG OLUN!SAG OLUN!