Huis DoornBULLETIN KERST 2015

Huis Doorn presenteert ONZE BIJDRAGE AAN ‘DER KAISER’ OP PALEIS HET LOO

STARTPUNT VAN RONDLEIDING HUIS DOORN

De Maarschalkskamer

Het Bulletin is een uitgave van Huis Doorn REDACTIE Cornelis van der Bas, Wendy Landewé, Anthony de Monchy, Lideke Peese Binkhorst, Louise Smit, Francien Vogels REDACTIEADRES Langbroekerweg 10, 3941 MT Doorn • E-mail: conservator@huisdoorn.nl • Tel. 0343-421020 • www.huisdoorn.nl VORMGEVING + PRODUCTIE: Bruksvoort Design & Content

GENIETEN VAN EEN ROYAL CHRISTMAS HIGH TEA

Kerstsfeer op Huis Doorn

ZATERDAG 12 DECEMBER, MAARTENSKERK, DOORN

Symposium ‘Op de vlucht’VOORAFGAAND AAN DE OPENING VAN DE TENTOONSTELLING

Kijk op www.huisdoorn.nl voor meer informatie, aanvangstijden en toegangsprijzen.

Het symposium opent met twee lezingen over de komst en opvang van Belgische vluchtelingen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoor­log. Wat heeft dit betekend voor de onderlinge verhou­dingen en hoe wordt hier door beide landen op terug­gekeken?

Na de historische inleidingen wordt de stap gezet naar de

actualiteit, waarbij eerst wordt stilge­staan bij de parallellen en verschillen in het vluchtelingenbeleid van België en Nederland. Aansluitend komen gemeen­tebestuurders en vertegenwoordigers van vluchtelingenorganisaties aan het woord over de huidige opvang wereldwijd en in Nederland. Welke rol vervullen de organi­saties en gemeenten bij de opvang, hoe verloopt de samenwerking en met welke vraagstukken en dilemma’s worden zij geconfronteerd bij de uitvoering van het vluchtelingen beleid?

ZATERDAG 12 DECEMBER, MAARTENSKERK, DOORN

Symposium ‘Op de vlucht!’Op zaterdag 12 december wordt de tentoonstelling ‘Op de

vlucht!’ geopend. Voorafgaand aan de opening vindt vanaf

10.30 uur in de Maartenskerk in Doorn een symposium plaats,

waarbij het vluchtelingen vraagstuk in een historisch en

actueel kader wordt geplaatst. Zijn er parallellen te ontdekken

tussen heden en verleden?

SYMPOSIUM

10.00-10.30 uur InloopWelkomstwoord

Herman Sietsma, directeur-bestuurder Huis Doorn

Belgen op de vlucht in WOI (vluchten 1914)

Piet Chielens, directeur ‘In Flanders Fields Museum’

Opvang van 1 miljoen Belgische vluchtelingen

Wim Klinkert, professor Militaire Geschiedenis UvA

Impact van vluchtelingen in Nederland en Vlaanderen

Nelly Maes, voorzitter Algemeen-Nederlands Verbond

Op de vlucht, een persoonlijke vertelling

Bright Richards, directeur New Dutch Connections

12.10-13.00 uur LunchEen bestaan opbouwen in een nieuw land

Bright Richards, directeur New Dutch Connections

Opvang in de Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Frits Naafs, burgemeester Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Vluchtelingen wereldwijd, Europees/NL in perspectief

René Bruin, Head of Office UNHCR Nederland

Potentie van vluchtelingen voor de maatschappij

Mardjan Seighali, directeur UAF

Draagvlak & kracht voor vluchtelingenopvang

Carolien Schippers, Unit manager Huisvesting COA

Dilemma’s bij opvang vluchtelingen in gemeenten

Jos Wienen, burgemeester Katwijk en voorzitter Advies-

commissie Asiel en Integratie VNG

14.50-15.45 uur DebatDebat met de zaal over ‘Vluchtelingen toen en nu’

Moderator Wim Klinkert en einde symposium

16.00-17.00 uur Opening tentoonstellingWelkom

Herman Sietsma, directeur-bestuurder Huis Doorn

Openingsplechtigheid

Burgemeester Frits Naafs opent de tentoonstelling

Afsluiting en borrel in de Koningshof

vluchtelingen in Nederland tijdens de Eerste Wereldoor­log. Wat heeft dit betekend voor de onderlinge verhou­dingen en hoe wordt hier door beide landen op terug­gekeken?

Na de historische inleidingen wordt de stap gezet naar de

OP DEVLUCHT!VLUCHT!1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 1914 -1918 2015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 0162015 -2 016

van 12-12-2015 tot 28-08-2016

Museum Huis DoornPaviljoen Nederland en de Eerste Wereldoorlog

Belgische vluchtelingen zijn te voet onderweg naar Nederland, 1914 (Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad/Het Leven/Fotograaf onbekend)

Syrische - Koerdische vluchtelingen steken de grens over tussen Turkije en Syrië in de buurt van de stad Kobani, september 2014 (UNHCR/ I.Prickett)

12 december 2015Maartenskerk Doorn

SYMPOSIUM

Symposiumprogramma

© MUSEUM HUIS DOORN

De verhaallijnIn de tentoonstelling wordt, verdeeld over vier vertrekken en twee verdiepingen van de tentoonstellingsvleugel van Paleis Het Loo, het levensverhaal verteld van de laat­ste Duitse keizer Wilhelm II. Om het ver­haal overzichtelijk te presenteren, is dit in vier hoofdstukken verdeeld. De bezoekers maken eerst kennis met Wilhelm II tijdens zijn jeugd en opvoeding. Zij leren meer over zijn ouders, grootouders en voorou­ders. Veelzeggend zijn de persoonlijke eigendommen uit het bezit van de laatste Duitse keizer die het verhaal illustreren, zoals kostuums, kunstvoorwerpen, de beroemde Kaisergabel, foto’s en andere memorabilia.

In het tweede hoofdstuk maakt de bezoe­ker kennis met Wilhelm II als keizer. In dit deel vangt de bezoeker een glimp op van de pracht en praal waarmee zijn kei­zerschap gepaard ging. Centraal staat de pronktafel met het beroemde vergulde Hochzeitssilber. Er is ook aandacht voor de geschenken die Wilhelm II als keizer van andere Europese vorsten mocht ontvan­gen. Het Louwman Museum in Den Haag is bereid gevonden, opnieuw de keizerlijke Mercedes uit te lenen, zodat de autolief­hebbers op hun wenken worden bediend.

Het derde hoofdstuk heeft betrekking op de Eerste Wereldoorlog, de oorlog die Europa voorgoed zou veranderen en

zowel voor het Duitse Keizerrijk als voor Wilhelm II en zijn gezin grote gevolgen had. Bijzon der is hoe vormgeefster Tatyana van Walsum heeft gewerkt met licht en de opstelling van de collectiestukken. Uniek in dit gedeelte is dat er collectiestukken getoond worden die nog niet eerder door het grote publiek zijn gezien, waaronder kaartmateriaal uit de Eerste Wereldoorlog, waarop Wilhelm II met potlood eigen­handig aantekeningen heeft gemaakt.

In het laatste hoofdstuk staat het leven van Wilhelm II in ballingschap centraal. Voor deze gelegenheid zijn voor het eerst collectiestukken met betrekking tot de kei­zer uit Huis Doorn en Kasteel Amerongen

ONZE BIJDRAGE AAN TENTOONSTELLING OP PALEIS HET LOO

TEXTIELCONSERVATOR HANS SCHUITE (LINKS) VAN PALEIS HET LOO PAKT SAMEN MET VRIJWILLIGER LEON VAN DE KUIL VAN HUIS DOORN COLLECTIESTUKKEN IN VOOR TRANSPORT NAAR APELDOORN.

In het vorige Bulletin is de

tentoonstelling Der Kaiser! Glorie

en ondergang van keizer Wilhelm II

al aangekondigd. Aan deze

tentoonstelling op Paleis Het Loo,

die op 11 november jl. is geopend,

heeft Huis Doorn een aanzienlijke

bijdrage geleverd in de vorm van de

verhaallijn, meer dan 300 bruiklenen,

betrokkenheid van een groot aantal

vrijwilligers en de inzet van stagiaires

van de Reinwardt Academie en de

Universiteit van Utrecht.

EVENEMENTEN

FOTO

: HU

IS D

OO

RN

Huis Doorn presenteert

bij elkaar gebracht. Uit Amerongen zijn het abdicatiebureau en een imposante mar­meren buste van Wilhelm II te zien. Veel moeite is gedaan de bezoeker te overtuigen van het bijzondere karakter van Huis Doorn: een unieke keizerlijke residen­tie in ballingschap!

Unieke presentatie van de Doornse collectieDe kracht van de tentoonstelling is twee­delig. In de eerste plaats biedt de ruime opstelling de objecten de kans om voor zichzelf te spreken. Ze kunnen van dichtbij bekeken worden en komen los van hun gebruikelijke context in Huis Doorn. Daar­naast zorgt de chronologische volgorde waarin de objecten zijn geplaatst, ervoor dat het leven van Wilhelm II op heldere en duidelijke wijze in beeld wordt gebracht. Voor bezoekers die nog niet bekend zijn met het verhaal van de voormalige keizer, zal de tentoonstelling daarom hopelijk aanleiding zijn om ook Huis Doorn te bezoeken.Om deze stap te vergemakkelijken, kan een voucher worden gekocht waarmee belangstellenden beide musea kunnen bezoeken.

Zichtbaar product van een vruchtbare samenwerkingMet deze tentoonstelling krijgt de nauwe en zeer vruchtbare samenwerking tussen Huis Doorn en Paleis Het Loo zichtbaar gestalte. Deze samenwerking tussen de beide verzelfstandigde musea is door het Mondriaan Fonds gehonoreerd met een flink subsidiebedrag.

Vooral met betrekking tot de collectie uniformen en militaria is sprake geweest van intensief contact tussen beide instel­lingen. Textielconservator Hans Schuite van Paleis Het Loo heeft in de aanloop naar de tentoonstelling de uitgeleende uniformen uitgebreid bestudeerd, samen met de militaria­expert van Huis Doorn. Voor de presentatie heeft hij uniformdelen

geconserveerd en zijn speciale paspoppen gemaakt, zodat de uniformen op aantrek­kelijke en verantwoorde wijze kun­nen worden gepresenteerd.

Geen ‘zwarte gaten’ door toepasselijke bruiklenen van Paleis Het LooDuidelijk is dat als gevolg van het grote aantal bruiklenen dat door Huis Doorn beschikbaar is gesteld, er in de vaste presentatie van het Huis tijdelijk het nodige is veranderd. Om bezoekers van Huis Doorn in de maanden november tot en met februari niet te con­fronteren met een uitgekleed historisch interieur, is er een herinrichtingsplan gemaakt. Onderdeel hiervan vormt een bruikleen van Paleis Het Loo met drie por­tretten. Het gaat daarbij om portretten van koningin Emma (in de rustkamer van Her­mine) en portretten van koningin Wilhel­mina en prins Hendrik (in de eetkamer).

Deze vorstelijke personen figureren ook in de inmiddels bekende dagboekaante­keningen van de adjudant van Wilhelm  II, Sigurd von Ilsemann, waarvan een ver­meerderde Nederlandse heruitgave op 11 november in Kasteel Amerongen is gepre­senteerd. Zo komen voor Huis Doorn twee belang­rijke projecten bij elkaar. Hiermee wordt

de bekendheid van Museum Huis Doorn vergroot en de bezoeker verleid tot een bezoek aan deze bijzondere plaats van herinnering.

Wendy Landewé-van der Veen, conservator

Er zijn speciale paspoppen gemaakt, zodat de uniformen op aantrekkelijke en verantwoorde wijze kunnen worden gepresenteerd

UNIFORMEN VAN HUIS DOORN IN HET ATELIER VAN TEXTIELCONSERVATOR HANS SCHUITE.

IN AANLOOP NAAR DE TENTOONSTELLING KREGEN SOMMIGE COLLECTIESTUKKEN VAN HUIS DOORN EEN SPECIALE BEHANDE LING. WIL ABBO, VRIJWILLIGER BIJ HUIS DOORN, REINIGDE HEEL GRONDIG EEN 19DE-EEUWS BENEN PRONKKISTJE MET VIER VERSCHIL-LENDE GEZICHTEN OP DE BURCHT HOHENZOLLERN.

AFGELOPEN ZOMER WERDEN OP DE DINS- EN WOENSDAGEN MEER DAN 300 CONDITIERAPPORTEN GEMAAKT VAN DE UITGELEENDE COLLECTIESTUKKEN. STAGIAIRES EN VRIJWILLIGERS VAN DE COLLECTIE-REGISTRATIEGROEP VONDEN GELUKKIG OOK TIJD OM TUSSENDOOR NOG EVEN VAN DE ZON TE GENIETEN.

FOTO

: HU

IS D

OO

RNFO

TO: H

UIS

DO

ORN

FOTO

: HU

IS D

OO

RN

© MUSEUM HUIS DOORN

In de loop van de afgelopen 20 jaar heeft de Hessische Wohnung kleine inhoudelijke veranderingen ondergaan. Een paar jaar geleden is het accent meer op het vroe­gere gebruik van de twee ruimtes komen te liggen, namelijk een kleine salon annex slaapkamer voor de naaste familie van de keizer. Zijn broer Heinrich woonde hier tijdens zijn Doornse verblijf en vooral zijn zuster Margarete, getrouwd met landgraaf Karl von Hessen­Kassel. What’s in a name?

MaarschalkskamerIn de zuidvleugel van het huis bevonden zich destijds twee ruimtes voor ‘de heren van dienst’: de adjudanten woning en de

maarschalkskamer. Na 1992 is deze ruimte gebruikt voor kleine wisseltentoonstellingen. Binnenkort verandert dit alles. De vroegere maarschalkskamer wordt het nieuwe startpunt van de rondleidingen.

De geschiedenis van het Hohenzollernge­slacht wordt niet alleen gepresenteerd aan de hand van de traditionele stamboom,

maar wordt verlevendigd door kleine sculpturen van de belangrijkste personen. Louise Henriette, oudste dochter van Frederik Hendrik

van Oranje en Amalia van Solms, trouwt met Friedrich Wilhelm I, de Grote Keur­vorst. Koning Friedrich II, de Grote, is alom vertegenwoordigd in Huis Doorn. Hij is

immers de grote inspirator van Wilhelm II. In de Pruisische geschiedenis is koningin Luise de zeer bewonderde en legendari­sche koningin en ze is bovendien de over­grootmoeder van Wilhelm II. Ook de drie keizers, Wilhelm I, Friedrich III en Wilhelm II, zijn aanschouwelijk gepresenteerd.

Het verhaal van de verhuizing van de inventaris die met 59 treinwagons in 1919 naar Doorn komt, wordt verlevendigd door dessertbordjes. Deze zogenoemde Pom­

FOTO VAN MAARSCHALKSKAMER UIT 1934

Na de heropening van Museum Huis Doorn in 1992 is de zogenoemde Hessische

Wohnung het startpunt van de rondleidingen. Hier vertelt de rondleider in het

kort de geschiedenis van het huis en die van de familie Hohenzollern aan de hand

van een stamboom. De inleiding gaat over de komst van keizer Wilhelm II naar

Nederland in november 1918, zijn verblijf in Kasteel Amerongen,

zijn aankoop van Huis Doorn midden in een park van 59 hectare en

het transport van de huidige inventaris vanuit keizerlijke paleizen

in Berlijn en Potsdam. Hij blijft tot zijn dood op 4 juni 1941 in Huis

Doorn wonen – bijna een kwart van zijn leven.

EXPOSITIE

FOTO

: PRI

VÉ

COLL

ECTI

E

De Maarschalkskamer

Dit wordt het nieuwe startpunt van de rondleidingen

FOTO

: TH

EO S

CH

OLT

EN

padourbordjes zijn vanaf 1898 door de Königliche Porzellan Manufaktur (KPM) in Berlijn vervaardigd. Julius Menzel schil­derde minutieus de keizerlijke kastelen en parken. Wilhelm II zou Auguste Victoria met Nieuwjaar steeds 12 borden geschon­ken hebben.

In de lage vitrines zijn naast de bordjes ook jeugdportretten van Wilhelm II te zien. Eén vitrine illustreert met foto’s en persoonlijke voorwerpen het verhaal van de balling­schap in Nederland van de oudste zoon van de ex­keizer, kroonprins Wilhelm. Hij ver­blijft vanaf 1918 op het voormalige eiland Wieringen. In 1923 krijgt hij toestemming om terug te keren naar Duitsland.

In de keizerlijke nalatenschap in Doorn is siervaatwerk ruimschoots aanwezig. Het moet keizer Wilhelm in staat stellen ook in ballingschap overeenkomstig zijn vorstelijke stand te leven. In de Maar­schalkskamer is daarom nu een pronkbuf­fet met zilver opgesteld, dat is aangepast aan de bescheiden woonomgeving. In de vitrine zijn Buckelpokale (knobbelbokalen) uit Nürnberg (16e en begin 17e eeuw), Schauplatten (pronkschalen) uit Augsburg (2e helft 17e eeuw) en Humpen (pullen) en muntbekers uit onder andere Danzig (Gdansk) en Berlijn opgesteld.

Vanaf november 1918 is Wilhelm te gast in Amerongen bij graaf Godard van Aldenburg­Bentinck. Op 28 november ondertekent hij daar in bijzijn van zijn echtgenote Auguste Victoria de offi­ciële akte van troonafstand. Van 1920 tot aan zijn dood in 1941 woont hij in Doorn. Minutieus gebouwde maquettes van de twee kastelen tonen zijn nieuwe

behuizingen. Een digitaal scherm toont hoe Huis Doorn zich tussen 1300 en 1790 ontwikkelt van een middeleeuwse water­burcht tot een 18de­eeuws landhuis.Hiermee eindigt de inleiding en begint de rondleiding door het huis met de verhalen

van Wilhelm’s verleden en die van het dagelijks leven in Doorn. Met dank aan de vrijwilligers die zich hebben ingezet om deze nieuwe presentatie vorm te geven.

door: Lideke Peese Binkhorst

PRONKBUFFET MET ZILVER

MAQUETTES VAN DE TWEE KASTELEN AMERONGEN EN HUIS DOORN

dagelijks leven in Doorn. Met dank aan de vrijwilligers die zich hebben ingezet om deze nieuwe presentatie vorm te geven.

PRONKBUFFET MET ZILVER

FOTO

: TH

EO S

CH

OLT

EN

© MUSEUM HUIS DOORN

Royal Christmas High Tea

Op zondag 20 december verzorgen Huis Doorn en de Oranjerie een bijzonder programma: Royal

Christmas High Tea. Bezoekers kunnen van 15.30 uur tot ca.19.00 uur genieten van een muzikaal,

sfeervol en onderhoudend evenement voor het hele gezin.*

Na de ontvangst om 15.30 uur in de Oranjerie wordt er vanaf 16.00 uur een high tea geserveerd,

waarbij het koor Vocal Vision sfeervolle kerstliederen ten gehore brengt. Vanaf 17.15 uur is er een

exclusieve rondleiding door het Huis onder begeleiding van een deskundige gids. In de vestibule

zingt het koor. Vanaf 18.15 uur wordt ter afsluiting op het voorplein van het Huis een glas Glühwein

geschonken en warme chocolademelk voor de kinderen en treedt het koor voor de laatste maal

op. Bij slecht weer vindt de afsluiting in het onderhuis plaats, in de voormalige garderobe van het

Huis. * Prijzen: € 39,95 p.p. (museumkaarthouders € 34,95 p.p.), kinderen tot 12 jaar € 29,95 p.p.

Ook in de aankomende kerstperiode wordt Huis Doorn in kerstsfeer gebracht. Een mooi gedekte eettafel, kerstverlich­ting, versierde kerstbomen, kerstkransen en bloemstukken in kerstuitvoering maken het Huis een bezoek waard. De kerstboom in de Gobelinkamer wordt versierd met ‘antieke’ metalen plaatjes en vogeltjes.In het Paviljoen is de kerstboom alleen

met lampjes versierd, aange­vuld met (kopieën) van oude prentbriefkaarten uit de Eerste Wereldoorlog. Naast de kerstboom staat een tafeltje met een doos met dezelfde prentbriefkaarten en pennen en haakjes. De bezoekers kunnen hierop hun per­soonlijke kerstwens schrijven en die in de boom hangen.

De keizer vierde Kerstmis in Huis Doorn

natuurlijk anders dan in het Neue Palais te

Potsdam. In Doorn was het gezelschap kleiner

en het kerstmenu van 24 december 1920 – de

Keizer woonde toen maar net in Doorn - laat zien

dat het feest relatief eenvoudig werd gevierd.

KERSTMIS

FOTO

: PRI

VÉ

COLL

ECTI

E

Huis Doorn in kerstsfeer

Ook in de aankomende kerstperiode wordt Huis Doorn in kerstsfeer gebracht. Een mooi gedekte eettafel, kerstverlich­ting, versierde kerstbomen, kerstkransen en bloemstukken in kerstuitvoering maken het Huis een bezoek waard. De kerstboom in de Gobelinkamer wordt versierd met ‘antieke’ metalen plaatjes en vogeltjes.In het Paviljoen is de kerstboom alleen In het Paviljoen is de kerstboom alleen boom hangen.boom hangen.In het Paviljoen is de kerstboom alleen

Royal Christmas High Tea

Huis Doorn

12 DECEMBER 2015 - 28 AUGUSTUS 2016, PAVILJOEN HUIS DOORN

VluchtelingenTentoonstelling ‘Op de vlucht’. Actuele situatie vergeleken met die van de Eerste Wereldoorlog

20, 26 DECEMBER GEDURENDE OPENINGSTIJDEN;23, 24, 27, 30 EN 31 DECEMBER 14.00 - 15.00 UUR.

SentaspeurtochtKinderrondleiding in Huis DoornSenta was de naam van de teckel van de Keizer

AGENDA WINTER 2015-2016

DECEMBER 2015 - MAART 2016

IlsemannRondleidingen in museum Huis Doorn met Sigurd von Ilsemann als centraal thema

21-22 mei 2016: ‘Living History WO1’ in het park van Huis Doorn

Dagelijks Familiespeurtocht in het park: ‘Het Geheim van de Keizer’

Kijk op www.huisdoorn.nl voor meer informatie, aanvangstijden en toegangsprijzen.

20 DECEMBER 2015, ORANJERIE HUIS DOORN

Royal Christmas High TeaOp de zondag voor Kerstmis wordt in de Oranjerie een High Tea geserveerd. Ook is er een speciale kerstrondleiding door Huis Doorn