How to THAI Typographic

คำ�นำ�

ตวอกษรไทย มววฒนก�รม�ตงแตศล�จ�กรกสก�รพมพ และปจจบนยงไปปร�กฏบน

สอดจตอลม�กม�ย ทงในง�นสงพมพกด ในง�นบนสอดจตอลกด ลวนแตมก�รใชตวอกษร

เข�ม�เกยวของ ดงนนจงหลกหลไมพนของเรองก�รจดว�งตวอกษร จดว�งอย�งไรให

สวยง�ม สอคว�มหม�ย และส�ม�รถเข�ใจได

ดวยคว�มตระหนกถงปญห�ของก�รจดว�งตวอกษรในประเทศไทย ซงเร�ส�ม�รถพบสอ

ต�งๆทมลกษณะก�รจดว�งในแบบเดมๆ หรอก�รจดว�งทไมเหม�ะสม ดงนนหนงสอเลม

นจงนำ�เสนอถงเนอห�เรองก�รจดว�งตวอกษรเบองตน เปนหลกทฤษฎต�งๆทส�ม�รถ

เรยนร ทำ�คว�มเข�ใจ และนำ�ไปปรบประยกตใชใหเข�กบง�นสอนนๆได

หน� ๙

หน� ๑๘

หน� ๒๙

หน� ๔๐

หน� ๔๘

หน� ๔๐

หน� ๔๘

หน� ๖๓

๑“สวสด

ตวอกษรไทย

”

10

ในปพ.ศ.๑๘๒๖พอขนร�มคำ�แหงมห�ร�ชทรงประชมนกปร�ชญ

ร�ชบณฑตรวมกนประดษฐอกษรไทยขน เรยกว� “ล�ยสอไทย”

คณลกษณะพเศษของล�ยสอไทย คอ คว�มสงตำ�ของตวอกษร

นนเสมอกนและว�งรป พยญชนะและสระทกตวไวในบรรทด

เดยวกน ทำ�ใหไมสนเปลองเนอท รปอกษรมม�กพอ รปอกษร

สวนม�กเปนเสนเดยวกนตลอด ทำ�ใหเขยนง�ย รวดเรว ไมตอง

ยกป�กก�

นบยอนไปตงแตสมยพอขนร�มคำ�แหงมห�ร�ชทรง

ประดษฐอกษรไทยไวให เปนมรดกของคนไทยนน

ววฒน�ก�รของอกษรไทยนบตงแตตวเขยนจนม�ถง

ยคตวพมพกพฒน�เรอยม�กต�มวถของสงคมและ

วฒนธรรมไทย จนม�สยคปจจบนเปนยคของเทคโนโลย

เรยกไดว�เข�ม�มบทบ�ทในก�รทำ�ง�นและก�รสอส�ร

ในสงคมไทยม�กขน

11

ในปจจบน อกษรไทย เปนอกษรทมพยญชนะ 44 รป สระ 21 รป วรรณยกต 4 รป

และเครองหม�ยอนๆ อกจำ�นวนหนง พยญชนะไทยจะเรยงตวไปต�มแนวนอน จ�กซ�ย

ไปขว� สวนสระจะอยหน� บน ล�ง และหลงพยญชนะประกอบคำ�แลวแตชนดของสระ

เร�โชคดทมภ�ษ�ของ

ตนเองแตโบร�ณก�ล

จงสมควรอย�งยงท

จะรกษ�....

12

โครงสร�ง พนฐ�นของ

ตวอกษรไทย

๑. ตวอกษรไทยแตละตวลวนมรปแบบ

โครงสร�งอยในกรอบสเหลยมภ�ยในเสน

สมมตขน เรยกว� “เสนกรอบ” ไดแก เสน

กรอบบน เสนกรอบล�ง เสนกรอบหน� และ

เสนกรอบหลง

๔. เสนกำ�หนดระดบของตวอกษรท�งสวนสง

เรยงลำ�ดบจ�กด�นบนลงม�ด�นล�ง ดงน

๕. คว�มสงของตวอกษร แบงออกเปนชวงต�งๆ

เรยงลำ�ดบจ�กด�นบนลงม�ด�นล�งดงน

กก

กก

- เสนกรอบบน

- เสนวรรณยกต

- เสนใตสระบน

- เสนฐ�น

- เสนช�นล�ง

- ชวงช�นบน

- ชวงว�งวรรณยกต

- ชวงว�งสระบน

- ชวงว�งสระล�ง

- ชวงช�นล�ง

- เสนช�นบน

- เสนเหนอสระบน

- เสนหลก

- เสนสระล�ง

- เสนกรอบล�ง

- ชวงวรรณยกต

- ชวงสระบน

- ชวงลำ�ตวหลก

- ชวงสระล�ง

กรอบของตวอกษร

๒. ตวอกษรไทยแตละตวมด�น ๔ ด�น คอ

ด�นบน ด�นล�ง ด�นหน� และด�นหลง

๓. ระยะททอดไปต�มเสนกรอบหน�และ

เสนกรอบหลงต�มแนวดงเรยกว� สวนสง

ระยะททอดไปต�มเสนกรอบบนและเสน

กรอบล�งเรยกว� สวนกว�ง

แนวททอดไปต�มสวนสงเรยกว� แนวดง

แนวททอดไปต�มสวนกว�งเรยกว� แนวระดบ

เสนกรอบบน ด�นบน

เสนกรอบล�ง ด�นล�ง แนวระดบสวนกว�ง

เสนก

รอบห

น�

ด�นห

น�

เสนก

รอบห

ลง

ด�นห

ลง

แนวด

ง

สวนส

ง

เสนช�นบนเสนกรอบบน

ชวงช�นบน

ชวงวรรณยกต

ชวงว�งวรรณยกต

ชวงสระบน

ชวงว�งสระบน

ชวงลำ�ตวหลก

ชวงว�งสระล�ง

ชวงสระล�ง

ชวงช�นล�ง

เสนเหนอสระบน เสนวรรณยกต

เสนหลกเสนใตสระบน

เสนสระล�งเสนฐ�น

เสนกรอบล�งเสนช�นล�ง

13

๖. เสนกำ�หนดสวนกว�งของตวอกษร เรยง

ลำ�ดบจ�กด�นหน�ไปด�นหลง ดงน

๙. ชดตวอกษรไทยในชดเดยวกนจะม

โครงสร�งพนฐ�นคอ สดสวน ขน�ด เสน

ชองไฟ และรปแบบตวอกษร อยในหลก

เดยวกน และอกษรทกตวจะมสวนสงตวพมพ

เท�กน สวนสงตวอกษรเท�กน แตสวนกว�ง

ตวพมพ และสวนกว�งตวอกษรแตกต�งกน

ไปต�มลกษณะตวอกษรของแตละตว

๑๐.ลำ�ตวเตมของตวอกษร ประกอบดวยสวนต�งๆ ๓ สวนคอ

- สวนสระบนและวรรณยกต คอ ระยะระหว�งเสนช�นบนและเสนหลก

- สวนลำ�ตวหลก คอ ระยะระหว�งเสนหลกและเสนฐ�น

- สวนสระล�ง คอ ระยะระหว�งเสนฐ�นกบเสนช�นล�ง

๘. ชองไฟ คอ ชองว�งระหว�งตวอกษรทเกดจ�กเสนช�นหลงและเสนช�นหน�ของตวอกษร

ทนำ�ม�เรยงตอกน

สวนสงตวพมพ คอ ระยะทวดต�มแนวดงจ�กเสนกรอบบนถงเสนกรอบล�งของตวอกษร เปน

ขน�ดของตวพมพ ใชหนวยวดเปน พอยต (point/pt.)

สวนสงตวอกษร คอ ระยะทวดต�มแนวดงจ�กเสนช�นบนถงเสนช�นล�ง เปนระยะทวดจ�ก

จดสงสดถงจดตำ�สดในตวอกษรชดหนงๆ สวนนเรยกว� ลำ�ตวเตมของตวอกษร

สวนกว�งตวพมพ คอ ระยะทวดต�มแนวระดบจ�กเสนกรอบหน�ถงเสนกรอบหลง

สวนกว�งตวอกษร คอ ระยะทวดต�มแนวระดบจ�กเสนช�ยหน�ถงเสนช�นหลง

๗.คว�มกว�งของตวอกษรแบงออกเปนชวงต�งๆ

เรยงลำ�ดบจ�กด�นหน�ไปด�นหลง ดงน

เสนกรอบบน

เสนช�นล�ง

เสนช�นบน

เสนกรอบล�ง

- เสนกรอบหน�

- เสนช�นหน�

- เสนแบงครงสวนกว�ง

- เสนช�นหลง

- เสนกรอบหลง

- ชวงช�นหน�

- ชวงครงหน�

- ชวงครงหลง

- ชวงช�นหลง

เสนแบงครงสวนกว�ง

สวนส

งตวพ

มพ

สวนส

ระล�

งสว

นลำ�ต

นหลก

สวนส

ระบน

และว

รรณ

ยกตบ

น

สวนส

งตวพ

มพ

สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ

สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร

สวนส

งตวอ

กษร

สวนส

งตวอ

กษร

เสนช�นหลง ชวงช�นหลง

เสนกรอบหลง ชวงครงหลง

เสนช�นหน� ชวงช�นหน�

เสนกรอบหน� ชวงครงหน�


เสนช�นล�ง

เสนฐ�น

เสนหลก

เสนช�นบน


เสนดง เสนเดยวเสนตง เสนหน�เสนกล�ง เสนหลง

เสนบนโคง เสนหยกโคง

เสนล�งตรง เสนล�งเอยงขน เสนล�งเอยงลง เสนล�งลอย

เสนทแยงขนหน� เสนทแยงขนหลง เสนทแยงลงหน� เสนทแยงลงหลง เสนทแยงขนลงสง เสนทแยงขนลงตำ�

ห�งบนปดห�งบนเตม

หวหน�บน หวหน�ล�ง หวหลงล�งหวหน�กล�งตรง

หวบน หวขมวด หวขมวดหยก ขมวดหน�

หวหลงกล�งตรงหวหลงบน

ขมวดหลง ขมวดกล�ง ขมวดบน

เชง

ห�งบนขมวดตวด

ห�งบนมวนตวด

เสนซอน

ห�งล�งตรง ห�งล�งขมวดตวด ห�งล�งหยกขมวดตวด

16

ก�รเขยนตวอกษรไทย

ก�รเขยนหนงสอไทย ใหเขยนเรยงตวอกษรจ�กด�นซ�ยมอไปท�งด�นขว�มอของผเขยน

หรอเขยนจ�กด�นหน�ไปด�นหลงต�มลำ�ดบ

ก�รเขยนตวอกษร ใหเขยนลำ�ตวหลกกอนแลวจงเขยนเชง หรอท�งหรอไส

ก�รเขยนตวอกษรทตงซอนอยในแนวดงเดยวกน ใหเขยนพยญชนะกอน แลวจงเขยน

สระบนหรอสระล�ง และเขยนวรรณยกตหรอเครองหม�ยกำ�กบเสยงภ�ยหลง

ก�รตวอกษรทกตว ใหเรมเขยนทตนตว

อกษร แลวล�กเสนตดตอกนไปจนจบท

ปล�ยอกษร ดงตวอย�งตวอกษรบ�งตวทมเสนทไมตดตอกน ให

เขยนโดยมตนตวอกษรและปล�ยตว

อกษรในสวนลำ�ตวหลกกอน แลวจง

เขยนตนตวอกษรและปล�ยตวอกษรใน

สวนเชงหรอห�ง หรอไส ดงดวอย�ง

ก�รเขยนตวอกษรทกตวทมสวนของตวอกษรซงเปนเสนโคงทจดหรอชดเสนหลก ตองเขยน

ใหสวนทเปนเสนโคงนนอยเหนอเสนหลกขนไปเลกนอย แตถ�สวนของตวอกษรทเปน

เสนโคงนนตองจดหรอชดเสนฐ�น ตองเขยนใหสวนทเปนเสนโคงนนอยใตเสนฐ�นลงม�

เลกนอย ทงนเพอใหสวนของตวอกษรทมลกษณะเปนเสนโคงทตองจดหรอชดเสนหลก

และเสนฐ�น มระดบเท�ๆ กนกบสวนของตวอกษรทจดหรอชดเสนดงกล�วซงเปนเสน

ตรงหรอมมแหลม

ตวอกษรบ�งตวอ�จมตนและปล�ยม�

จดทจดเดยวกน ดงตวอย�ง

ปล�ย ปล�ยปล�ย

ตน ตนตน

เสนเหนอสระบนสวนของเสนโคงซงอยเหนอ

เสนหลกขนไปเลกนอย

สวนของเสนโคงซงอยใต

เสนฐ�นลงม�เลกนอย

เสนวรรณยกต

เสนหลกเสนใตสระบน

เสนสระล�งเสนฐ�น

๒“รหลกจดว�ง

19

ก�รจดว�งองคประกอบคในง�น

ศลปะ ถอเปนเรองสำ�คญ ในก�ร

ใชตวอกษรกเชนกน เร�กตองจด

ว�งมนใหกลมกลน ไมรสกขดต�

20

องคประกอบของหลกก�รจดว�ง

ตวอกษร

๑.ตวอกษร

องคประกอบพนฐ�นหลกสำ�คญทเร�ตองใสใจกบง�นประเภทไทโปกร�ฟก หรอก�รจด

ว�งตวอกษรใหเหม�ะสม

ถอเปนองคประกอบหลกสำ�คญทสด

ของง�นออกแบบด�นไทโปกร�ฟก ทง

ในเรองของสวนประกอบของตวอกษร

รปแบบของตวอกษร หรอ Type Family

ของตวอกษร

๑. ตวอกษร

๒. สระ

๓. วรรณยกต

๔. ตวเลข

๕. เครองหม�ย

๖. สญลกษณ

กลมอกษรมหว (Serif)

กลมอกษรไมมหว (San-Serif)

กลมอกษรตวเขยน (Script)

กลมอกษรตวพ�ดหว (Display)

รปแบบของตวอกษรไทย

กลมของตวอกษร

๑. กลมปกต (Basic) ประกอบดวย

ตวปกต (Regular/Normal)

ตวหน� (Bold)

๒. กลมกล�ง (Medium) ประกอบดวย

ตวเอยง (Italic/Oblique)

ตวหน�พเศษ (Extra Bold)

๓. กลมใหญ (Large) ประกอบดวย

ตวบ�งม�ก (Extra Light)

ตวบ�ง (Light)

ตวกล�ง (Medium/Book)

ตวหน� (Heavy)

ตวแคบ (Condensed/Narrow)

ตวแคบพเศษ ( Extra Condensed)

ตวขย�ย (Extended/Expanded)

ตวขย�ยพเศษ (Extra Extended)

ลกษณะของตวอกษร (Type Family)

21

ชองไฟระหว�งบรรทด = 60/63

ค�ของชองไฟระหว�งบรรทดคอ

ขน�ดของตวอกษร+ขน�ดคว�มสงของชองไฟ

Font Size Leadingชองไฟระหว�งบรรทด = 60/60

*ในกรณทLeading=0 เรยกก�ร

จดแบบนว� Set Solid

๒.คำ�ตวอกษรต�งๆ ม�ประกอบเกดเปนคำ�ต�งๆ เมอคำ�ม�รวมกนก

ทำ�ใหเกดชองไฟ หรอชองว�งระหว�ง ตวอกษร คำ� และระหว�ง

บรรทด

ชองไฟระหว�งตวอกษร (Letter Spacing)

ก�รกำ�หนดระยะชองไฟระหว�งตวอกษรแตละตว ทจะตองม

ระยะห�งกนพอง�ม ไมตดกนหรอห�งกนเกนไป ก�รเวนระยะ

ชองไฟแตละตวไมควรกำ�หนดค�ว�ตองห�งเท�ใด เพร�ะตว

อกษรแตละตวมลกษณะทแตกต�งกน เร�ควรจดชองไฟโดย

คำ�นงถงปรม�ตรทมคว�มสมดลโดยประม�ณในระหว�งตว

อกษร หรอทเรยกว� ปรม�ตรคว�มสมดลท�งส�ยต�

ชองไฟระหว�งคำ� (Word Spacing)

ระยะระหว�งคำ�โดยทวไป จะเวนระยะระหว�งคำ�ประม�ณ 1

ตวอกษรปกต ถ�ระยะห�งเกนไปจะทำ�ใหอ�นย�ก และถ�ชด

กนเกนไปทำ�ใหดอดอด ไมมชองว�งในก�รพกส�ยต�

ชองไฟระหว�งบรรทด (Line Spacing)

แนวคดของก�รเวนระยะระหว�งบรรทด มจดประสงคเพอให

อ�นง�ย ดสวยง�ม โดยปกตจะใชระยะห�ง 0-3 พอยต หลก

สำ�คญในก�รกำ�หนดระยะระหว�งบรรทดใหวดสวนสง และสวน

ตำ�สดของตวอกษร เมอจดว�งบนบรรทดแลวตองไมทบซอนกน

๓.บรรทดตวอกษรต�งๆ นำ�ม�ประกอบเกดเปนคำ�ต�งๆ เมอคำ�หล�ยๆ คำ�

ม�รวมกนกทำ�ใหเกดชองไฟ หรอชองว�งระหว�ง ตวอกษร คำ�

และระหว�งบรรทด

22

วธจดชองไฟ

๑. ทฤษฎก�รเททร�ย (The Sand Methid) : วธก�รสงเกต

จ�กก�รสมมตว�เททร�ยหรอนำ�ลงในชองไฟระหว�งตวอกษร

ทง 2 ด�นใหเท�กน เชน

ตวอกษรทมเนอทด�นข�งคอนข�งเยอะ เชน ง จ

จำ�เปนตองปรบชองไฟของตวอกษรตอไปเขยบเข�ม�

ตวอกษรทมรปทรงโคง เชน อ ฮ จำ�เปนตองปรบ

ชองไฟใหตวอกษรตอไปเขยบเข�ม�

ตวอกษรทมรปทรงตรง เชน ท บ พ จำ�เปนตองปรบ

ใหชองไปใหตวอกษรตอไปเขยบออกไป

๒. ทฤษฎตวอกษรส�มตว (Three Character Method) :

วธจ�กก�รสงเกตเพอเปรยบเทยบตวอกษร 3 ตว เรมจ�กปรบ

ชองไปแรกของระหว�งตวอกษรตวแรกกบตวทสอง แลวยดหลก

ชองไฟอนแรก แลวจงปรบชองไฟตวตอไปใหเท�กบอนแรก

ยดหลก ชองไฟอนแรก

ปรบใหเท�กน

๔. Ligature : สวนใหญมกเจอในภ�ษ�องกฤษ เปนก�รเชอม

เสนของตวอกษรใหเข�ห�กน เชน

๔. Tracking : ก�รปรบชองไฟของทงคำ�ใหมระยะห�งเพมหรอ

ลดเท�ๆกน ก�รปรบ Tracking อ�จจะใชในตวพ�ดหวเพอเพม

ระดบคว�มสำ�คญหรอคว�มสวยง�ม

๕. Kerning : ก�รปรบชองไฟของทงคำ� 2 คำ� ใหมระยะห�ง

เพมหรอลดเท�ๆกน เพอทำ�ใหอ�นง�ยขน หรอทำ�ใหไมเกด

Swamp (ชองไฟทห�งม�กเกนไป) หรอ Revier (เมอชองไฟท

ห�งในแตละบรรทดมจำ�นวนม�กจะทำ�ใหคอลมภนนมชองว�ง

คล�ยแมนำ�) ได

๓. Trimming : สวนใหญมกเจอในภ�ษ�องกฤษ เปนก�รตด

สวนทยนออกม�ออก เพอลดชองไฟระหว�งตวอกษร เชน

ตดปล�ย ทงสองด�นออก

ปรบ Tracking

ปรบ Kerning

ไมไดปรบ Tracking

ไมไดปรบ Kerning

23

๔.คอลมนในก�รจดว�งหนงสอ สวนสำ�คญเมอ

คำ�ม�เรยงตอกนจนกล�ยเปนประโยค

เมอมหล�ยประโยคม�กขน กเกดเปน

พ�ร�กร�ฟทตองจดว�งเปนคอลมน

ต�งๆ

ก�รจดใหตวอกษรอยในลกษณะชดด�น

ซ�ยของคอลมน มขอดคอง�ยตอก�รจด

เพร�ะชองไฟระหว�งคำ�จะสวย เกด

จงหวะทสมำ�เสมอ ง�ยตอก�รอ�นเพร�ะ

รว�จดตงตนของบรรทดตอไปอยทไหน

แลวขอบท�งด�นขว�เรยกว� Ragged

Right ทำ�ใหง�นดน�สนใจ แตจะมขอเสย

คอถ� Ragged Right ไมด จะทำ�ง�น

ง�นได ดงนนจงตองปรบชองไฟและคำ�นง

ถงขน�ดของคอลมนกตองไปเลกเกนไป


ซ�ยและขว�ของคอลมน จำ�นวนของคำ�

ในหนงบรรทดควรอยทประม�ณ ๕๐ คำ�

หรอม�กกว� ไมนบรวมชองไฟ ขอดของ

ก�รจดแบบนคอชวยในเรองของก�ร

อ�น ดเรยบง�ย แตไมรบกวนส�ยต� จง

เหม�ะกบง�นทมขอคว�มย�วๆ แตขอ

เสยคอ ถ�คว�มกว�งของคอลมนแคบก

จะยงจดย�ก ทำ�ใหเกดชองไฟทดไมสวย

ตดตอกบเปนหวงๆได

ก�รจดใหตวอกษรอย ในลกษณะกง

กล�งของคอลมน ขอด คอทำ�ใหรปร�ง

ของคอลมนดเรยบหร แตสวนใหญมก

จะใชไมบอย มกจะเหม�ะกบง�นทมขอ

คว�มนอยๆ เพร�ะคว�มย�วของแตละ

บรรทดทแตกต�งกนม�กจะทำ�ใหน�

สนใจ แตมขอเสยตรงทย�กตอก�รห�

บรรทดตอไป

ลกษณะก�รจดทไมตดอยกบกฏเกณฑ

ขนอยกบคว�มเหม�ะสมของง�น และ

คว�มคดของนกออกแบบ สวนใหญจะ

ใชในกรณทตองก�รใหตวอกษรเปนจด

สนใจ หรอตวนำ�ไปสจดสนใจ ก�รจด

แบบนจะไดคว�มง�มทแปลกออกไป


ขว�ของคอลมน มขอดคอเหม�ะสำ�หรบ

ขอคว�มจำ�นวนนอยๆ ทำ�ใหเกดคว�ม

น�สนใจใน Layout แตมขอเสยคอ อ�น

ย�ก ห�คำ�ตงตนบรรทดใหมย�ก

๑. ก�รจดชดซ�ย (Flush Left)

๓. ก�รจดเสมอหน�หลง (Justified)

๔. ก�รจดกงกล�ง (Centre)

๕. ก�รจดแบบอสระ (Free Style)

๒. ก�รจดชดขว� (Flush Right)

๕.สญลกษณสญลกษณในตวอกษรกมคว�มสำ�คญ

เชนกน อ�จเปนตวเชอมระหว�งคำ� หรอ

ใชเปนองคประกอบในก�รตกแตงกได

26

จด

เสนรปทรง

พนทว�ง

จด เสน

เปนองคประกอบทเลกทสดในตำ�แหนงของพนทว�ง ส�ม�รถ

ทำ�หน�ทแทนค�ถงสงต�งๆ ได และยงเปนจดเรมตนของก�ร

ดงดดคว�มสนใจเพอนำ�เข�สเนอห� จดส�ม�รถเชอมโยงไปถง

เสนและก�รจดองคประกอบระหว�งตวอกษร ขน�ดของจด

เปนสงสำ�คญ จดมขน�ดใหญเกนไปกจะทำ�ใหเดนชดกว�องค

ประกอบสำ�คญอนๆ จด ๒ จดทอยห�งกนกจะทำ�ใหรสกถง

ระยะทห�งกน จดทรวมตวกนหล�ยจดทำ�ใหเกดคว�มรสกถง

คว�มเปนกลมกอนซงจะใหพลงม�กกว�จดเดยวและจดทเรยง

ตอกนหล�ยๆ จดกจะเกดเปนเสน

ธรรมช�ตของเสนจะถกกำ�หนดโดยพนทรอบ คอมเสนหนงเสน

แลวลอมรอบดวยพนทว�ง เสนเกดจ�กจดม�เรยงตอกน เสนม

คว�มสมพนธเชอมโยงไปถงนำ�หนก คว�มหน�บ�ง เสนทมนำ�

หนกกจะแสดงถงคว�มมนคง เสนส�ม�รถสอถงอ�รมณคว�ม

รสกไดหล�กหล�ย และแสดงถงก�รเคลอนไหวเสนส�ม�รถชวย

แบงขอมลออกจ�กกน ชวยเนนในจดสำ�คญของเนอห�ได และ

บงบอกถงทศท�งไดเชนกน

รปทรง

พนทว�ง

รปร�งทรงเรข�คณต แสดงพนทขอบเขตของรปต�ง ๆ เชน รป

วงกลม รปส�มเหลยม หรอ รปอสระ แสดงเนอทของผวทเปน

ระน�บม�กกว�แสดงปรม�ตรหรอมวล เปนตวเลอกทน�สนใจ

สำ�หรบง�น Typography ส�ม�รถสร�งรปทรงทสอคว�มหม�ย

เชอมโยงไปถงคำ�และภ�พนนๆ ได หรอรปทรงน�มธรรมอนๆ

ส�ม�รถนำ�ม�เปนกร�ฟกชวยได เชน เปนพนหลง หรอเปนรป

ร�งทคอยๆหลดห�ยไปจ�กขอบกระด�ษ เปนก�รเชอมไมใหม

พนทว�งม�กเกนไป ทำ�ใหง�นไมดตกรอบ และไมมจดสนสดอย

ทหน�กระด�ษ

บรเวณว�งโดยรอบวตถ เรยกว� พนทว�งท�งลบ (Negative

Space) และบรเวณว�งทตวของวตถเรยกว� พนทว�งท�งบวก

(Positive Space) พนทว�งในง�น Typography ชวยใหง�นด

ไมอดอด ไมหน�แนจนเกนไป หรอชวยใหมจดพกส�ยต�บ�ง

เมออ�นขอคว�มเปนจำ�นวนม�กได

Golden Section

30 ก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนท

นกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองค

ประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ได

หล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�น

ท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรม

พมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทก

ชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวน

ตองใช grid กนทงนน

Grid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปน

โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ

เนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบ

แตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสง

พมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนท

สวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระ

ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ

เปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปน

เลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถ

พลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบ

ต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ย

เปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใช

โครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลว

30 ก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนทก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนท

นกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองคนกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองค

ประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ไดประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ได

หล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�นหล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�น

ท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรมท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรม

พมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทกพมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทก

ชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวนชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวน

ตองใช grid กนทงนนตองใช grid กนทงนน

Grid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปนGrid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปน

โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ

เนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบเนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบ

แตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสงแตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสง

พมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนทพมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนท

สวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระสวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระ

ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ

เปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปนเปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปน

เลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถเลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถ

พลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบพลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบ

ต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ยต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ย

เปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใชเปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใช

โครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลวโครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลว

31

Margins ขอบกระด�ษ คอชองว�งท

อยระหว�งขอบของพนททำ�ง�นซงมตว

อกษรหรอภ�พปร�กฏอยกบขอบของ

กระด�ษทงสด�น คว�มกว�งจ�กขอบ

กระด�ษของชองว�งนไมจำ�เปนตองเท�

กนทงสด�นแตควรเปนแบบแผนเดยว

กนทกๆ หน�ในเลมเพอคว�มตอเนอง

ม�รจนเปนจดพกส�ยต� แตส�ม�รถ

ใชเปนทใสเลขหน� หวเรอง คำ�อธบ�ย

ต�งๆ หรอบทคว�มขย�ยสนๆ และอ�จ

ใชเปนทดงดดคว�มสนใจ

Columns คอลมน คอโมดลทตอๆ กน

ในแนวตง ซงชองว�งระหว�งคอลมน

ในหน�ออกแบบหนงหน�ส�ม�รถแบง

คอลมนไดกแถวกได และคว�มกว�งของ

แตละคอลมนกไมจำ�เปนตองเท�กนแลว

แตผออกแบบ

Gutter ชองไฟระหว�งคอลมน คอชอง

ว�งระหว�งโมดลทตดกน ชองว�งอ�จ

ทอดย�วเปนแนวตง หรอแนวนอน หรอ

อ�จเปนทงแนวตงและแนวนอนกได

แตละแนวอ�จมคว�มกว�งทต�งกนใน

หน�หนงๆ กได

Foilo เลขหน� ส�ม�รถใสเลขหน�ไวใน

สวนของ Margin ได

Margin Columns

Gutter

Foilo

32

รปแบบพนฐ�นของกรดมอย 4 ประเภท รปแบบพนฐ�นทงส

แบบนส�ม�รถนำ�ไปพฒน�สร�งแบบทงทเรยบง�ยจนถงแบบท

พลกแพลงซบซอนขน

1.Manuscript Gridเปนกรดทมโครงสร�งเรยบง�ยเปนบลอกใหญบลอกเดยวหรอ

คอลมนเดยว มชอเรยกอกชอว� บลอกกรด (Block Grid) โดย

ทวไป รปแบบกรดประเภทนใชกบสงพมพทมแตเนอห�เปนหลก

เชน หนงสอนวนย�ย ตำ�ร� จดหม�ยข�ว ฯลฯ แตกส�ม�รถนำ�

ภ�พม�ว�งประกอบ แมจะเปนรปแบบทเรยบง�ยแตกส�ม�รถ

ปรบแตงเลยเอ�ทใหดน�สนใจได และไมจำ�แจเมอเปดหน�ตอหน�

รปแบบต�งๆของ

โครงสร�ง Grid

33

2.Column Gridเปนรปแบบกรดทมคอลมนม�กกว�หนงคอลมนในหนงหน�

มกมคว�มสงเกอบสดขอบของชนง�น คว�มกว�งของแตละคอลมน

ไมจำ�เปนตองเท�กน กรดในรปแบบนมกถกนำ�ไปใชใน นตยส�ร

แคตต�ลอก โบรชวร ก�รว�งภ�พในรปแบบกรดประเภทนอ�จ

จะจดว�งใหมคว�มกว�งเท�กบหนงคอลมนหรอม�กกว�กได

34

3.Modular Gridเปนรปแบบกรดทประกอบดวยโมดลหล�ยๆ โมดลซงเกดจ�ก

ก�รตเสนต�มแนวตงและแนวนอน หรอกล�วอกนยหนงคอ

รปแบบทเกดจ�กก�รแบงคอลมนในคอลมนกรดต�มแนวนอน

ทำ�ใหเกดเปนโมดลยอย เปนรปแบบทส�ม�รถนำ�ไปจดหน�

Layout ไดหล�กหล�ย ส�ม�รถประสมประส�นภ�พกบขอคว�ม

เปนชดๆ จดแบงเรองร�วหล�ยๆ เรองม�อยในหน�เดยวกน

จดภ�พประกอบพรอมคำ�บรรย�ยหล�ยๆ ชดในหนงหน�เหม�ะ

สำ�หรบสงพมพท ตองก�รรปแบบทปรบเปลยนง�ย เมอม

ก�รจดทำ�เปนประจำ�อย�งตอเนองอย�งเชน หนงสอพมพ

และยงเหม�ะกบง�นพมพประเภทแคตต�ลอกสนค�หรอบรก�ร

แผนพมพโฆษณ�ทตองแสดงร�ยก�รสนค�เปนจำ�นวนม�ก

เนองจ�กโมดล�รกรดเปนรปแบบทประกอบดวยโมดลยอยๆ ม

คว�มอสระในก�รปรบแตงเลยเอ�ทไดสง จงมก�รนำ�ม�ใชใน

ก�รออกแบบหน�โบรชวร แคตต�ลอก นตยส�รและหนงสอ

ประเภทต�งๆ ดวยเชนกน

35

4.Hierarchical Gridเปนรปแบบกรดทมโครงสร�งซบซอน ประกอบดวยโมดลไดทง

ทมขน�ดเท�กนหรอแตกต�งกนม�จดว�งในหน�เดยวกน และ

อ�จมก�รเกยกนของโมดลบ�งชน Hierarchical Grid เปนรป

แบบทย�กตอก�รใชง�นในก�รทจะทำ�ให Layout ทออกม�ดด

และลงตว มกใชตอเมอไมส�ม�รถใชกรดรปแบบอน สวนหนง

ทเลอกใชเนองจ�กขององคประกอบต�งๆ ของ Layout มคว�ม

แตกต�งคอนข�งม�ก เชน อตร�สวนของด�นกว�งกบด�นย�ว

ของภ�พประกอบแตละภ�พมคว�มแตกต�งกนม�ก ขอแนะนำ�

ในก�รจดทำ�รปแบบ Hierarchical Grid วธหนงคอ นำ�องค

ประกอบต�งๆ ของแบบทงหมด เชน ภ�พประกอบ เนอห� หว

เรอง ฯลฯ ม�กองไว พจ�รณ�ภ�พรวม คอยๆ ทดลองจดว�ง

โดยขยบปรบขน�ดแตละองคประกอบจนดแลวลงตว พอมแนว

เปนหลกในก�รสร�งกรดใชรวมกนทงชด/เลมของง�นพมพ แลว

จงลงมอทำ�ง�น รปแบบกรดประเภทนมกใชในก�รออกแบบ

Website Webpage หน�หนงสอ โปสเตอร และฉล�ก

ผลตภณฑ เปนตน

36

Golden Sectionสดสวนสมบรณ

หลกก�รของ Golden Section ไดรบก�รเอยถงม�ตงแตสมย “ยครด” แหงกรก (Euclid คอช�วกรกผหนงในสมย 2,200 ปกอน ผซงให

กำ�เนดวช�เรข�คณต) แตยครดเรยกมนว� Extreme and Ratio โดยเนนคว�มหม�ยของมนในด�นของวช�คณตศ�สตร ไมใชคว�มง�ม

คำ�ว� Golden Section เปนชอทถกตงใน 2,000 ปใหหลงในศตวรรษท 15 Luca Pacioli และ Leonardo da Vinci เรยกมนว� Divine

Proportion (สดสวนศกดสทธ) คำ�ว� “Golden” ถกนำ�ม�ใชอกในป 1835 ในหนงสอของนกคณตศ�สตร Martin Ohm และยงเปน

ทรจกกนม�กขนในนวนย�ยเรอง The Da Vinci Code ของแดนบร�วน คำ�นเรยกไดหล�ยอย�งเชน Golden Proportion, Golden

Ratio, Golden Number, Golden Mean

Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13,

89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ

กนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษย

Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13, Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13,

89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ

กนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษยกนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษย

สดสวนทสวยง�มทสด

บนธรรมช�ตทสร�งสรรค

สดสวน Golden Section อยในสดสวน

นทงสงมชวตและไมมชวต สดสวนนถก

คนพบในร�งก�ยมนษย ในแรธ�ต พช

สตว ดนตร สรปว�สดสวนนอยในสรรพ

สงทงดง�ม

สดสวนทสวยง�มทสดบนร�งก�ยมนษย

อตร�สวนของสดสวนหนวยโครงสร�งร�งก�ยมนษย เชน ระยะจ�กหวถงพนห�รดวยระยะจ�กสะดอถงพน ระยะจ�กไหลถงปล�ยนว

มอห�รดวยระยะจ�กขอศอกถงปล�ยนวมอ หรอระยะจ�กสะโพกถงพนห�รดวยระยะจ�กหวเข�ถงพน เปนตน

35813

21

3455

1

1

1

1.618

1.618

1.618

Ear

Golden Section มคว�มสมพนธกบเลข Fibonacci Sequence ซงเปนตวเลขทสร�งขนจ�กก�รเรมตนทเลข 0, 1 และตอเนองดวย

เลขใหมทเปนผลม�จ�กผลรวมของเลขสองตวแรกคอ 0+1 = 1, 1+1 = 2, 1+2 = 3, 2+3 = 5 ... ทำ�ใหเกดก�รเรยงลำ�ดบ 1, 2, 3, 5,

8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233 ...

8955

34 8 13

21

53

“เลอกใชฟอนตใหเหม�ะสม

๔

41

ตวอกษรแตละแบบ ลวนมบคลกของมน อยทเร�จะ เลอกใชบคลกของมนใหเหม�ะสมกบง�นของเร�

42

ตวอกษรเปนสวนหนงทสำ�คญของก�รสร�งเอกลกษณ

ใหกบง�นนนๆ ตวอกษรถอเปนภ�พของคำ�ทแสดง

เรองร�วเกยวกบคำ�นนๆ ซงส�ม�รถสอคว�มหม�ยของ

คำ�นนๆออกม�ไดดวยแบบของตวอกษรนนๆ

ฟอนตทม “หวกลมโปรง” อย�งอกษรไทยแททเปนตวเนอนน ม

ขอสงเกตต�มคณสมบต ดงน

๑. ไดม�ตรฐ�น ถกอกขรวธไทย, ถกหลกม�ตร�ฐ�นตวพมพ

ส�กล

๒. อ�นง�ย ชดเจนไมสบสน

๓. ใชสะดวก มชดของตวอกษรเพยงพอ พรอมชดอกษรภ�ษ�

องกฤษทกลมกลน

๔. ประหยด มขน�ดตวพมพกระชบ ประหยดพนททงแนว

ระดบและแนวนอน

๕. สวยง�ม มคว�มกลมกลนระว�งรปลกษณอกษรทงชด ม

คว�มสมำ�เสมอของนำ�หนก (คว�มหน�บ�ง) ตว

อกษร, คว�มสง, ชองไฟ

คำ�ตอบง�ยๆคอ เปนคว�มเคยชนของคนไทย ตงแตเรมหดอ�นเขยน ตวพมพในตำ�ร�เรยน เนอคว�มในหนงสอพมพหรอนตยส�ร ฯลฯ

ลวนแตใชตวมหว เพร�ะถ�ต�งจ�กนจะไมชนต� ทำ�ใหก�รอ�นแลวจบใจคว�มไดย�กกว� หรออกนยหนงคอ มนเปนร�กฐ�นท�ง

วฒนธรรม เปนศลปะแหงภมปญห�

หวอกษรกลมๆของอกษรไทย ถอเปนเอกลกษณเดนของรปลกษณะอกขระไทย ทำ�หน�ทแยกแยะแตละตวออกจ�กกนไดชดเจนและ

ง�ยตอก�รจดจำ� เมอนำ�ม�ใชเปนตวเนอคว�มจะทำ�ใหส�ม�รถอ�นย�วๆ ไดดวยคว�มเรวคอนข�งคงทและเกบร�ยละเอยดของเนอห�

ไดดกว�ตวอกษรทไมมหวหลมเพร�ะเร�ตองสญเสยสม�ธในก�รแปลภ�พตวอกษรนนๆเปนคำ�อ�นและจงแปลคำ�อ�นนนเปนคว�มหม�ย

ไดอกทอด หนง เมออ�นไปซกพก สม�ธจะเรมตกโดยเฉพ�ะตวพมพทห�งไกลตวตนของอกขระเดมของไทยม�กเท�ไหร กจะสงผลตอ

ส�ยต�ม�กขน ทำ�ใหส�ยต�ล� และไมอย�กอ�นเนอคว�มนนๆตอไปได

ฟอนตทม “พ�ดหว” ใชง�นพ�ดหวหรอคำ�โปรยสนๆ มขอ

สงเกตต�มคณสมบต ดงน

๑. มบคลกชดเจน เปนไปไดตงแตสวยง�มถงน�ขยะแขยง

๒. ไดม�ตร�ฐ�น อ�จดดแปลงใหออกนอกลท�งไดม�กนอย

ต�มบคลกตวอกษร

๓. อ�นออก ไมตองถงกบอ�นง�ยแบบตวเนอ

๔. ใชสะดวก มชดของตวอกษรเพยงพอ พรอมชดอกษร

ภ�ษ�องกฤษทกลมกลน

๕. ประหยด ไมสเครงครด แลวแตบคลกตวอกษร

คณสมบตของฟอนตทด

ทำ�ไมสวนเนอห�ตองใชฟอนตมหว

43

ฟอนตเปนของทำ�ง�ย ใครคดจะทำ�เองกไดต�งจ�กสมยกอนท

ตวเรยงตะกวไทยตองทำ�เปนแบบหลอเปนตวๆ ตวเรยงคอมพ

วกร�ฟคกตองสงแบบตวพมพไปเมองนอกใหฝรงทำ� แตดวย

โปรแกรมก�รออกแบบฟอนตไทย (ซงใชหลกก�รใกลเคยงกบ

ตวอกษรโรมนในภ�ษ�องกฤษ) ทำ�ใหใครๆกมสทธออกแบบ

ฟอนตเปนของตวเองได

ฟอนตเปนของทำ�ง�ย แตทำ�ใหดนนย�ก เนองจ�กตวอกษรไทย

ม ๔ ชนวรรณะ มรปสระระบบรอบทศท�ง ทงบน ล�ง หนน�

หลง ตวพยญชนะม�กม�ยถง ๔๔ ตว จงเปนเรองน�ปวดหวกว�

จะออกแบบแตละรนใหไดคณภ�พ

ฟอนตแพรกระจ�ยง�ย ควมคมคณภ�พไดย�ก เพร�ะต�งคนก

ต�งทำ�ฟอนต และแพรกระจ�ยไดอย�งรวดเรวจ�กก�รแจกฟร

หรอกอปปตอๆกน

๑. ขนอยกบชองไฟของตวอกษรว�กว�งพอไหม ถ�ชดเกนไปจะอ�นย�กทขน�ดตวพมพอกษรเลกๆ เชน ๑๐ พอยต ในท�งตรงกนข�ม

ถ�ชองไฟโปรงเกนไป แมขน�ดตวอกษรจะใหญ ๑๖ พอยต กจะกว�ดส�ยต�อ�นขบแตละบรรทดไดช�ลง

๒. ขนอยกบคว�มเคยชนของมนษย ห�กดไมคนต�กจะอ�นไมคอยคลอง

๓. ขนอยกบรปลกษณตวอกษรแตละตวว�ออกแบบใหมคว�มชดเจนดแตกต�งกน

ในก�รออกแบบฟอนตนน ตองอ�ศยประสบก�รณจ�กก�รเฝ�สงเกตทดลอง ออกแบบใหดคนต� ไมแปลกต�งม�กจนเกนไป และคำ�นง

ถงรปลกษณะของตวอกษรทมคว�มคล�ยคลงกนใหดแตกต�งกนอย�งชดเจน

Readability กบ Leadibility เปนศพท ๒ คำ�ทฟอนตทดควรม

หม�ยถง คว�มอ�นได กบ คว�มอ�นง�ย และลองเปรยบเทยบ

ถงลกษณะฟอนตนน ฟอนตประเภททใชกบเนอคว�มจะตอง

เปนฟอนตทอ�นง�ย และสวนฟอนตประเภทใชพ�ดหว อ�จจะ

ประดษฐใหดแตกต�งม�กเท�ไหร แตกตองคงพนฐ�นของคว�ม

อ�นออก หรอ อ�นได เอ�ไว

ฟอนตไทยมเยอะ

ฟอนตอ�นง�ยขนอยกบอะไร

“ตวอกษรมไวอ�น”

ฟอนตทด คอตวอกษรทมไวอ�น

อ�นได และ อ�นง�ย จงจะเรยก

ว� ฟอนตทด

44

เมอจบตวอกษรทกตวม�เรยงปะตดปะตอกนเข�ในต�ร�งคล�ยก�รเลน Croddword โดยยดกตก�ง�ยๆ ว�ตวทอยข�ง

เคยงกน ไมว�จะบน ล�ง หน� หลง จะตองมลกษณะรวมของรปลกษณอกษร เรยงจบแลวกตงชอว� “ต�ร�งอกษรสมพนธ” ซงหม�ยถง

ต�ร�งทแสดงคว�มสมพนธของตวอกษร

จ�กต�ร�งก�รเปรยบเทยบน เร�ส�ม�รถสงเกตเหนไดอย�งชดเจนว� ในภ�ษ�ไทยมตวอกษรหล�ยตวทมรปลกษณะ

คล�ยคลงกบตวอกษรตวอน ซงอ�ทำ�ใหสบสนไดในกรณทใชง�นขน�ดตวอกษรเลกๆ ถ�ตวอกษรทออกแบบม�ไมดอ�จจะดคล�ยคลง

จนแยกไมออกได ซงต�ร�งอกษรสมพนธนจะส�ม�รถชวยใหออกแบบไดเปนระบบ ใหเสรจเปนกลมต�มรปลกษณะทสมพนธกน

ต�ร�งอกษสมพนธ สทฤษฎคสบสน

เสนหยกจะตองชดเจน

เพมห�งใหลำ�เข�ไปในตวอกษร

เสนหวของไมโทตองชดเจน

ปล�ยเชดกว�ไมหนอ�ก�ศ

ม - ฆ และ ท - ฑ ไมใชคสบสน

เพร�ะขน�ดหวต�งกนม�ก

เวล�ตว ส ศ ประสมกบสระอ อ

ถ�ลกษณะไมชดเจนเวล�ห�งเชอม

ตดกบสระ จะทำ�ใหดย�ก

ในขน�ดตวอกษรเลกๆ อ�จสบสน

และเด�ไมออก โดยเฉพ�ะถ�เปน

คำ�เฉพ�ะทเร�ไมคน

ตวอย�งคสบสน

ช - ซ

ล - ส

ด - ต

ค - ศ

ขอแนะนำ�ในก�รออกแบบ หม�ยเหต

ต�ร�งแสดงตวอย�งคสบสนของตวพมพเนอภ�ษ�ไทยขอแนะนำ�

45

ในก�รออกแบบใหสวยง�มนน สงทสำ�คญอย�งหนงทเร�ไมควร

จะมองข�มเลย กคอ ตวอกษร หรอ Font ซงก�รจะเลอกตว

อกษรใหเหม�ะสมกบง�นของเร�จะยงสงเสรมใหง�นของเร�ดด

สวยง�ม ดกลมกลน ไมขดส�ยต�

จรงๆ แลวไมมกฏต�ยตวสำ�หรบก�รเลอกใชฟอนต เพยงแคเร�

ยดหลกทว� “เลอกใชใหดแลวเหม�ะสม ดกลมกลน เข�กบ

อ�รมณของง�น” ทงน เร�ตองคำ�นงถงดวยว� ง�นของเร�นน

เปนท�งก�รหรอไมท�งก�ร เชนเอกส�รสำ�คญๆ เร�กควรเลอก

ใชทดเปนท�งก�ร อ�นง�ย สะอ�ดต� แตในท�งกลบกน ห�ก

เปนง�นทตองเนนก�รออกแบบ คว�มสวยง�ม เร�กส�ม�รถ

เลอกใชฟอนตประเภท Display Font ได

หลกก�รเลอก font

๑. สำ�หรบง�นทวไป พย�ย�มเลอก font ทเข�ใจไดง�ย อ�น

ง�ย ดแลวอ�นออกทนท จะทำ�ใหเร�ส�ม�รถสอใจคว�มสำ�คญ

ของง�นออกม�สผชมไดเรวครบ

๒. ก�รออกแบบแนวศลป อ�จใช font ทดมคว�มหม�ย ดแลว

ไดอ�รมณถงคว�มหม�ยของง�น กลมกลนเข�กบง�นได ควร

เลอกใชใหเหม�ะสมและเข�กบง�นม�กทสด

๓. ควรเลอกฟอนตหล�ยๆ แบบเพอเปรยบเทยบกนว�อนไหน

เหม�ะสมทสด เร�กเลอกใชอนนนบ�งท font แบบนงอ�จจะ

สวยเมอทำ�กบง�นนง แตอกง�นอ�จจะดไมสวยกได

๔. เลอกใชฟอนตทมนำ�หนกของตวอกษรทดแลวเท�กน ไมมจด

ใดจดหนงเขมจนเกนไปจนเกดเปนจำ�นำ�หนกได

๕. เลอกใชฟอนตทมครอบครวตวอกษรรองรบ เพอก�รใชง�นท

หล�กหล�ย

เลอกฟอนตอย�งไรใหเหม�ะสม

ไมมกฏต�ยตวเพยง

แคเร�เลอกใชฟอนตให

ดเหม�ะสมกลมกลน

เข�กบอ�รมณของง�น

47

ฟอนตทเหม�ะสมจะเปนตวเนอในนน ควรม “ครอยครว” (Family) ของมน ในภ�ษ�องกฤษตวอกษรองกฤษตวอกษร

โรมนจะมครอบครวอย�งนอย ๔ ตว คอ ตวปกต (Normal) ตวหน� (Blod) ตวเอยง (Italic) และตวหน�เอยง (Bold Italic)

ครอบครวตวพมพไทยเองกมย�งนอย ๔ ตวเชนเดยวกน คอนอกจ�กจะมตวเนอธรรมด�ๆ แลวยงส�ม�รถใชตวเนนได

อก ๓ ลกษณะ เชน อ�จใชตวเนนวลในเนอคว�ม ใชตวหน�เปนหวขอหลก ใชตวหน�เอยงเปนหวขอรอง

ในภ�ษ�องกฤษ ตวอกษรโรมน x เปนตวทไมมสวนยนขนเหมอน d f หรอยนลงเหมอน g p อกทงตวปกตโดยทวไป ตว

x จะถกออกแบบใหปล�ยตดตรงต�มแนวระดบเสมอ ต�งจ�กตวอนๆ ไมว�จะเปน a c e m n o r s u v w ลวนมสวนโคง มมแหลม ลำ�

เกนเสนบนและเสนฐ�นของตว x เลกนอย (เปนก�รแกลวงต�ใหดแลวคว�มสงเท�กน) จะมตว z เท�นนทสงเท� แต x ม�กอนเลยตอง

เรยกระดบคว�มสงม�ตร�ฐ�นของตวพมพตวเลกว� x-height

ในภ�ษ�ไทยตองถอว�ตวอกษร บ มคว�มสงเสมอเสนบนและเสนฐ�นพยญชนะพอด โดนดทเสนหลง สวนตวอนๆ ลวน

ดย�กกว� บ�งตวมเสนบนโคง เชน ก ค บ�งตวมเสนล�งโคง เชน อ ย จงเรยกระดบคว�มสงม�ตร�ของไทยว� สง บ

ในอดตสมยทคอมพวเตอรยงไมมบทบ�ททตอง�นพมพเท�

ปจจบนนน ก�รกะเกณฑขน�ดตวอกษรภ�ษ�องกฤษ ทผสมอยใน

เนอคว�มภ�ษ�ไทยเปนเรองยงย�ก คนทำ�ง�นศลปะด�นสงพมพ

จำ�เปนตองคำ�นวณเปรยบเทยบสดสวนขน�ดของพอยตระหว�ง

ตวพมพไทยกบตวพมพโรมนทกครงทจะสงตวพมพเรยงไปยง

ร�นทรบเรยงพมพดวยระบบคอมพวกร�ฟค ตวอย�งเชน เคยใช

รนธรรมด� ๑๔ พอยต คกบ Helvetica ๑๐ พอยต แลวดด ใน

ขณะทรนธรรมด�เปลยนเปน ๒๘ พอยต Heveltica กควรเปน

๒๐ พอยต แตถ�ใชรนธรรมด�ทขน�ด ๓๖ พอยต กตองเทยบ

บญญตไตรย�งคห�ค�พอยต Helvetica ทเหม�ะสมใหถถวน

ดงนนก�รจบคของตวกษรภ�ษ�ไทยและภ�ษ�องกฤษจะตอง

คำ�นงถงคว�มสงและห�คว�มสมพนธ กลมกลนระหว �ง

อกษระ ๒ ภ�ษ� ดสดสวนของสงบ. และ X-height แตละคควร

เปนเท�ใด เกณฑง�ยๆ กคอ X-height จะตองเตยกว� สง บ.

เลกนอย

ครอบครวตวพมพไทยและครอบครวตวพมพฝรง

จ�ก x-height ถง สง บ.

Ascender

เสนบนสระบน


Meanlineเสนบนพยญชนะ

Baseline เสนฐ�นพยญชนะ

Descender


ชนวรรณยกตบน

ชนสระบน

วรรณยกตปกต

ชนพยญชนะ

ชนสระล�ง

48

“กฏ ๑๙ ขอบทพสจนแหงก�ลเวล�

50

Rule 1

For optimum legibility, choose

classical, time-tested typefaces

with a proven track record.

ขอท ๑ ใช Typeface ทคล�สสค นยม

ใชกนม�น�น

Typeface ทดจะมสดสวนสวย ดเท�

กน สมำ�เสมอ และอ�นง�ย

Rule 2

Be mindful not to use too many

different typefaces at a time.

ขอท ๒ อย�ใช Typeface หล�ยแบบ

เกนไป ลงในง�นเดยวกน

ก�รใช Typeface คอก�รสร�งคว�ม

โดดเดน แตกต�งใน text ถ�ใชม�กเกน

ไป จะวนว�ย และมองไมออกว�สวน

ไหนสำ�คญกนแน

ใชหล�ย Typeface จนสบสนวนว�ย

ก�รใช Typeface หล�ยๆ แบบไวดวยกน

ไมควร ใชเกน 2-3 แบบ และควรเลอก

ใชอย�งพถพถน โดยใช Typeface

ทมคว�มแตกต�งกน คอนข�งม�ก

เชน

กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก

มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม

¤ÇÒÁÅÐàÍÕÂ´ ม�กนอยเพยงใด รวมถง

คว�มสมพนธระหว�ง คาและรปภาพ

นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค

ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน

สงสำ�คญ


มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�äÇÂÒ¡Ã³ ม

คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถง

คว�มสมพนธระหว�ง ¤íÒáÅÐÃÙ»ÀÒ¾

นกออกแบบจะตองคำ�นงถง ÃÙ»»ÃÐâÂ¤ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน


กฎเหล�น เปนหลกสงเกต ทจะชวยใหง�นไทโปกร�ฟฟค สวยและอ�นง�ย กฎเหล�น

มใชกฎต�ยตว อย�งไรกต�มคณควรทำ�คว�มเข�ใจกฎพนฐ�นเหล�น อย�งลกซง กอน

คดทำ�ก�รแหกกฎ

กฎทงหมดเปนกฏทเอ�ไวใชในหลกของภ�ษ�องกฤษ ดงนนเร�ควรเรยนรเพอส�ม�รถ

นำ�ม�ปรบใชในภ�ษ�ไทยไดดวยเชนกน

51

ใช Typeface ทมคว�มคล�ยกนจนเกนไป

จนทำ�ใหดไมออกว�ตองก�รเนนจดไหน

ท�งออกทดอกท�งหนง คอ

ก�รใช Typeface แบบเดยว แตเนนดวย

ก�ร เปลยนนำ�หนก(weight-bold)

หรอ คว�มเอยง(slant-Italic)

เชน


มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวยากรณม


คว�มสมพนธระหว�ง คาและรปภาพ







คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ




Rule 3

Avoid combining typefaces that

are too similar in appearance.

ขอท ๓ ไมควรใช Typeface ทคล�ย

กนเกนไป ไวดวยกน

เมอคว�มแตกต�งนอยเกนไป จะทำ�ให

ดผดปกต และกำ�กวม ไรเหตผล

52

Rule 4

Text set in all capital letters

severely retards reading. Use

upper- and lower-case letters for

optimum readability.

ขอท ๔ ใช Upper-Case/ Lower-

Case ใน text

ก�รใชตวพมพเลกและตวพมพใหญ ม

กรอบ และรปร�ง ทคนต�กว� ทำ�ให

อ�นไดง�ยและรวดเรว

ก�รใช Upper-Case อย�งเดยว เหม�ะ

สำ�หรบ Display Type เชน หวขอ

ซงเนนดไซน ม�กกว�อ�นง�ย

ในภ�ษ�ไทยกเชนเดยวกน

ก�รใชตวอกษรทมหว จะมรปร�งทคน

ต�ม�กกว� ทำ�ใหอ�นง�ยและรวดเรว

ก�รใชตวอกษรทไมมหวอย�งเดยว

เหม�ะสำ�หรบเปน Display Type หรอ

หวขอยอย หรอขอคว�มสนๆ ม�กกว�

เนอห�ทมขอคว�มย�วๆ

Rule 5

For text type, use sizes that ac-

cording to legibility studies prove

most readable.

ขอท 5 ใชขน�ดตวอกษรทเหม�ะสม

ต�มม�ตรฐ�นแลว ขน�ดตวอกษรท

เหม�ะสม สำ�หรบใชกบ text ทอ�นใน

ระยะ 12-14 นว คอในภ�ษ�องกฤษ

ขน�ด 8-12 points สวนภ�ษ�ไทย

ขน�ด 10-14 points

แตละ Typeface แมจะตงขน�ดเท�กน

แตอ�จดแลวรสกว�ไมเท�กน ซงเปนไป

ต�ม คว�มแตกต�งของ ขน�ด x-height

(คว�มสงชวงตรงกล�งของตวอกษร ไม

รวมสวนห�ง ซงกคอคว�มสงของตว x)

53

Rule 6

Avoid using too many different

type sizes and weights at the

same time.

ขอท 6 อย�ใช Typeface หล�ยขน�ด

หล�ยนำ�หนกม�กเกนไป

เนนใชสำ�หรบบงบอกลำ�ดบก�รรบส�ร

และโดยทวไปแลวไมจำ�เปนตองใชเกน

2 size คอใชสำ�หรบหวขอ 1 size และ

เนอห� 1 size

ก�รควบคมขน�ดตวอกษร ชวยใหง�นม

ฟงกชนทด และน�สนใจ

ใชหล�ย Typeface จนสบสนวนว�ย

หวขอ และ text เมอใชขน�ดเดยวกน

กดดได เมอเวนระยะห�งทเหม�ะสม

ก�รใชขน�ด 2 ขน�ดทแตกต�งกน ทำ�ให

เกดลำ�ดบก�รเนนทชดเจน

เมอใชหล�ยขน�ดม�กเกนไป ง�นดสะเปะ

สะปะ ไรจดหม�ย

เชน

ก�รจดว�งตวอกษร



คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง





ก�รจดว�งตวอกษร








54

Rule 7

Use text types of book weight.

Avoid typefaces appearing too

heavy or too light.

ขอท 7 ใชตว Typeface ทมนำ�หนก

ป�นกล�ง เหม�ะสำ�หรบใชกบพมพ

หนงสอ (Book weight)

หน�แนนเกนไป ดขดต� อ�นย�ก

บ�งเกนไป กลนไปกบพนหลง

นำ�หนกทพอดตอส�ยต�

เชน

กฏของการทดลองของจดไทโปกราฟ�กมขอบเขตอย�ทภาษานนว�าไวยากรณ�มความละเอยด มากน�อยเพ�ยงใด รวมถงความสมพนธ�ระหว�าง คาและรปภาพ นกออกแบบจะต�องคานงถง รปประโยคทจะจดวางในงานไทโปกราฟ�กเป�นส�งสาคญ



55

เปรยบเทยบใหเหนถง

แบบ Rugular แบบ Condensed (บบ)

และExtended(ยด) จะเหนว�เมอใชใน

ขอคว�มเยอะๆ ตวอกษรแบบ Regular

จะอ�นไดง�ยกว�

เชน


Rule 8

Use typefaces of medium width.

Avoid typefaces that appear ex-

tremely wide or narrow in width.

ขอท 8 ใช Typeface ทมคว�มกว�

งกล�งๆ ไมกว�งไป หรอผอมไป จนม

สดสวนไมคนต�

เลอกใชจ�ก Type Family ซงออกแบบ

ไวดวย สดสวนทเหม�ะสม แทนก�รบบ

หรอยดตวอกษรเอง

56

Rule 9

For text type, use consistent

letter and word spacing to

produce an even, uninterrupted

texture.

ขอท 9 ใช Typeface ทขน�ดตวอกษร

และ space ทมคว�มสมำ�เสมอ

ชองว�งระหว�งตวอกษรควรมสดสวน

ทด สมดลกบชองว�งระหว�งคำ� และ

ประโยค เพอภ�พรวมทดตอเนอง ลน

ต� ไมสะดด

เปรยบเทยบใหเหนถง

1. Letter และ Word Spacing ทสมบรณ

2. Letter และ Word Spacing แนนไป

3. Letter Spacing และ

Word Spacing หลวมไป

เชน











คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นก

ออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะ

จดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน


กฏของก�รทดลองของจดไทโปก

ร�ฟกมขอบเขตอยท ภ�ษ�นนว�

ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอย

เพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง

คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตอง

คำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งใน

ง�นไทโปกร�ฟกเปน


57

Rule 10

Use appropriate line lengths. Line

that are too short or too long

disrupt the reading process.

ขอท 10 ใชคว�มย�วบรรทดทเหม�ะสม

ขน�ดบรรทดทสนไป ทำ�ใหขอคว�ม

ไมตอเนอง และตองกว�ดส�ยต�

ไปม�บอยๆ

ขน�ดบรรทดทย�วเกนไป

ทำ�ใหหลงบรรดทด ไดง�ย

และย�กตอก�รกว�ดส�ยต�

จำ�นวนตวอกษรทตอบรรทด ทเหม�ะ

สม อยท 70 ตวอกษร (10-12 คำ�) ตอ

บรรทด ส�ม�รถ เพมหรอลด ขน�ดตว

อกษร ใหเหม�ะสมกบคว�มกว�งของ

Column

เมอตงค� Justifi ed บน Column ท

มคว�มย�ว บรรทดสน จะมปญห�

ม�กกว� บน Column ทมบรรทดย�ว

ซงจะเฉลย Space ไดดกว�

ยงชองว�งระหว�งบรรทดเพมม�กขน

บรรทดจะดแยกออกจ�กกนม�กขน

และดสงบนงกว�

Typeface ทม x-height สงกว� ควรม

Line Spacing ทม�กต�มไปดวย

set solid คอไมไดเพม Line Spacing

Minus Leading คอ Line Spacing ตดลบ

Set Solid

Minus Leading

เชน








กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน


กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ

Rule 11

For text type, use line spacing

that easily carries the eye from

one to the next.

ขอท 11 กำ�หนดชองว�งระหว�ง

บรรทด (Leading) ใหอ�นง�ย

บรรทดชดเจน

Space ระหว�งบรรทดทนอยเกนไป

ทำ�ใหแยก บรรทดไมออก ก�รเพมชอง

ว�ง 1-4 points ส�ม�รถชวยให อ�น

ไดง�ยและไวขน

58

Rule 12

For optimum readability,

use a flush left, ragged

right type alignment.

ขอท 12 ควรจดยอหน�แบบ Flush

left -ragged right (ชดซ�ย ปลอยรม

ขว�)

บ�งครงก�รจดยอหน�แบบอนกใชได

ด อย�งไรกต�ม จดแบบชดซ�ย ง�ยตอ

ก�รอ�นม�กทสด

เชน

กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต

อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�ก

นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ

รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท

จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ


อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�ก














Flush left ragged right

Flush right ragged left Justified

Centre

59

Rule 13

Strive for consistent

rhythmic rags.

ขอท 13 ก�รตดคำ�แตละบรรทด ควรม

จงหวะ และคว�มสอดคลอง

พย�ย�มตดคำ�ไมใหดแปลก

หรอมรปแบบจนดจงใจเกนไป

จดประสงคของก�รตดคำ�ไมใชเพอ

คว�มสวยง�มแตเปนก�รตดคำ�อย�งม

เหตมผล เพอใหอ�นง�ย ลนไหล และ

เปนธรรมช�ต

Rule 14

Clearly indicate

paragraphs but be careful

not to upset the integrity and

visual consistency of the text.

ขอท 14 แยกแตละยอหน�ใหชดเจน

โดยไม ทำ�ล�ยคว�มเปนเอกภ�พ และ

คว�มสอดคลอง

พย�ย�มตดคำ�ไมใหดแปลก

หรอมรปแบบจนดจงใจเกนไป

จดประสงคของก�รตดคำ�ไมใชเพอ

คว�มสวยง�มแตเปนก�รตดคำ�อย�งม

เหตมผล เพอใหอ�นง�ย ลนไหล และ

เปนธรรมช�ต

ก�รแบงยอหน� นยมใชก�รยอหน�

และก�ร เวนบรรทด แบบอนๆ เชน

ขนตนดวยตวหน� ใช Dingbats นำ�

หน� ยอหน�แบบกลบกน ใช Small

Caps ใชตวอกษรขน�ดใหญนำ�

เชน

กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�

ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม

ละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธ

ระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นง

ถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน


กฏของก�รทดลอง

ของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�

ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวม

ถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นก

ออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งใน

ง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ











60

Rule 15

Avoid widows and orphans

whenever possible.

ขอท 15 พย�ย�มไมใหเกด แมม�ย

หรอลกกำ�พร�

แมม�ย-คำ� วล หรอประโยค ทสนไป

หลนอยเดยวๆ ตนหรอท�ยยอหน�

ลกกำ�พร�-พย�งคทหลนอยเดยวๆ ท�ย

ยอหน�

แมม�ยและลกกำ�พร� ทำ�ล�ยคว�มตอ

เนอง ทำ�ใหภ�พรวมเปนจด เปนหยอม

และรบกวนส�ยต�

Rule 16

Emphasize elements within text

with discretion and without dis-

turbing the flow of reading.

ขอท 16 เนนคำ�ใน text อย�ง

ระมดระวง อย�ใหรบกวนก�รอ�น

ทำ�ใหนอยทสด แตใหไดประสทธผล

ม�กทสด คอ สร�งคว�มชดเจน และ

แยกสดสวนขอมล

ก�รเนนแบบต�งๆ

- ใชตว Italic

- ขดเสนใต

- เปลยนส

- เนนดวยตวหน�หรอตวบ�ง

- เปลยน Typeface

- เพมขน�ดตวอกษร

เชน



คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถง


นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท


ม�กกว�

เชน

กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม

ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวยากรณมคว�ม

ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม

สมพนธระหว�ง คำาและรปภาพ




ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม


สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ

















คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถง


นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยค

ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�

คญ

แมม�ย

ลกกำ�พร�

61

Rule 17

Always maintain the integrity of

type. Avoid arbitrarily stretching

letters.

ขอท 17 อย�บดยดตวอกษรต�มอำ�เภอ

ใจ

ก�รบดยดตวอกษรทำ�ใหเสยคณค�ของ

ตวอกษร ซงออกแบบม�อย�งดแลว

และทำ�ล�ยสดสวนท เหม�ะสมสำ�หรบ

ก�รอ�น

ห�กตองก�รตวอกษรทมคว�มหน�บ�ง

แตกต�ง ออกไป ควรเลอกจ�ก Type

Family แทน

Rule 19

When working with type and

color, ensure that sufficient con-

trast exists between type and it

background.

ขอท 19 ใชสตวอกษร ใหขบกบ Back-

ground

เมอคว�มแตกต�งของส คว�มเขม และ

คว�มสด ระหว�งตวอกษรและพนนอย

เกนไป จะทำ�ใหอ�นย�ก

ตวอกษรสดำ� บนพนข�ว เปนรปแบบท

อ�นง�ย ทสด และคนต�กว�

ตวอกษรข�ว บนพนดำ� ซงเปนคว�ม

สมพนธท กลบกน จะอ�นย�กกว�

สตวอกษรและ Background ซงปรบส

คว�มเขม และคว�มสดแลว จงเหม�ะสม

ตอก�รอ�น

สตวอกษร และ Background

ทมปญห�

Rule 18

Always align letters and words on

the baseline.

ขอท 18 เรยงตวอกษรใหอยบนแนน

เสนล�ง บรรทดเสมอ

เชน

























64

ในสมยกอน ก�รพมพจะอ�ศยระบบก�รพมพเลตเตอรเพรสส ซงเปนระบบ

ก�รพมพพนนนทเก�แกทสด และยงเปนก�รพมพทเก�แกกว� เมอเทยบกบก�รพมพ

ระบบอน ก�รพมพเลตเตอรเพรสส มบทบ�ทตออตส�หกรรมก�รพมพของโลกและเปน

วธก�รพมพทใชกนแพรหล�ยม� จนถงป พ.ศ. 2513 ก�รพมพออฟเซตไดเข�ม�ม

บทบ�ทสำ�คญแทนทก�รพมพเลตเตอรเพรสส อย�งไรกต�ม ยงมง�นหล�ยประเภทใน

ปจจบนทจำ�เปนตองใชวธก�รพมพเลตเตอรเพรสส เชนบตรเชญ น�มบตร สงพมพทม

จำ�นวนพมพไมม�ก ง�นพมพเบดเตลด เปนตน

67

ตวตะกวทใชพมพในสมยกอน

69

ประเภท : Display Font

ลกษณะ : ตว Script San-Serif

ลกษณะตวอกษรใหอ�รมณเหมอนเขยนหวด ดวยพกนจน

บ�งจดอ�จจะดแขง และเมอใชง�นขน�ดเลก อ�จจะอ�นย�ก

70


ลกษณะ : ตว Script San-Serif

ลกษณะตวอกษรเหมอนตวเขยนหวด

แตยงมก�รประดษฐอยบ�ง

ต�มสวนโคงหรอสวนปล�ยห�งตวด

71


ลกษณะ : ตว Serif

ลกษณะตวอกษรเสนหน�

ใหคว�มรสกมนคง แขงแรงดเปนท�งก�ร

73


ลกษณะ : ตว San-Serif

ลกษณะตวอกษรมเสนทหน� ดกลมกลนกบชอ

แตเมอเรยงตวอกษรทมจำ�นวนม�ก

อ�จจะทำ�ใหดใหญโต เทอทะไป

75

ประเภท : Body Text Font


ลกษณะตวอกษรตวสง โปรงผอม ดแลวแปลกต�

ส�ม�รถนำ�ไปใชเปนในตวเนอคว�มจำ�นวนนอยๆได

77



ลกษณะตวอกษรคล�ยควเขยนหวดดวยพกนจน

แตมก�รประดษฐอยบ�ง ตวสง โปรงผอม

ดแลวไดอ�รมณถงคว�มเปนจน

79



* ลกษณะตวอกษณเสนหน� คล�ยฟอนตไทยรฐ

ดมเอกลกษณ เหม�ะสำ�หรบง�นพ�ดหว

81



ลกษณะตวอกษรคล�ยควเขยนหวดดวยพกนจน

แตมก�รประดษฐอยบ�ง ดแลวไดอ�รมณถงคว�ม

เปนจน คว�มกว�งของตวอกษรในแตละตวกว�งเกอบ

เท�ๆกน ทำ�ใหดอวน เมอพมพขอคว�มย�วๆ อ�จะ

ทำ�ใหดหน�แน และอดอดได

82

บรรณ�นกรม

หนงสอ “แบบพมพตวไทย” พมพครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๔๓

หนงสอ “ม�ตร�ฐ�นโครงสร�งตวอกษรไทย” พมพครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๔๐

หนงสอ “Book Design” ค.ศ. ๒๐๐๖

หนงสอ “Typography Workbook” ค.ศ. ๒๐๐๔

หนงสอ “Making and Breaking the Grid” ค.ศ. ๒๐๐๒

How to THAI Typographic

Documents

Transcript of How to THAI Typographic