ХОРШОО

ХОРШОО

Ýäèéí çàñãèéí áîëîí íèéãýì, ñî¸ëûí íèéòëýã õýðýãöýýãýý õàíãàõ çîðèëãîîð õýä õýäýí ýòãýýä ñàéí äóðààðàà íýãäñýí, àðäчèëñàí, õàìòûí óäèðäëàãà, õÿíàëò á¿õèé, äóíäûí ýä õºðºí㺠äýýð ¿íäýñëýí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõààð õàìòðàí áàéãóóëñàí õóóëèéí ýòãýýäèéã õîðøîî ãýíý.

Õóóëèéí çîðèëò

Хîðøîîíû çîõèîí áàéãóóëàëò, ¿éë àæèëëàãààíû ýðõ ç¿éí ¿íäñèéã

òîäîðõîéëæ, õîðøîîã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ, á¿ðòãýõ, õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààã äóóñãàâàð áîëãîõ, õîðøîîíû ãèø¿¿í÷ëýë, õÿíàëò áîëîí õîðøîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí áèåëýëòèéã õàíãàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

Õîðøîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Èðãýíèé õóóëü, ýíý õóóëü áîëîí

òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ

á¿ðäýíý.

Хоршооны үйл ажиллагаа

Т¿¿õèé ýä áîëîâñðóóëàëòûí; Үéëäâýðëýëèéí; Хàäãàëàìæ, çýýëèéí; Бîðëóóëàëò, õàíãàìæ, áýëòãýí

íèéë¿¿ëýëòèéí; Үéë÷èëãýýíèé; Оðîí ñóóö áàðèõ çîðèóëàëòûí; Эä õýðýãëýã÷äèéí; Д¿ðýìä çààñàí ¿éë àæèëëàãàà.

Õîðøîîíû õàðèóöëàãà

Õîðøîî íü ¿éë àæèëëàãààíû

õàà óëìààñ áèé áîëñîí ¿¿ðãèéã çºâõºí ººðèéí

/õîðøîîíû/ ýä õºðºí㺺ð õàðèóöíà.

Õîðøîîíû ýä õºðºí㺠õ¿ðýëöýõã¿é

òîõèîëäîëä ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã ãèø¿¿ä íü íºõºæ õàðèóöíà.

Ãèø¿¿äèéí õ¿ëýýõ íºõºõ õàðèóöëàãûí

õýìæýýã õÿçãààðëàõ ýñýõèéã ä¿ðìýýð

çîõèöóóëíà.

Õàäãàëàìæ, çýýëèéí õîðøîî

¿éë àæèëëàãààíû

õàà óëìààñ áèé áîëñîí ¿¿ðãèéã ººðèéí

õºðºí㺺ð õ¿ëýýíý.

ХÎÐØÎÎÍÛ ÝÄ ÕӨРӨНГӨ ÄÀÐÀÀÕÜ ÝÕ ҮҮÑÂÝÐÝÝÑ БҮÐÄÝÍÝ

Гèø¿¿íýýñ íèéë¿¿ëñýí õóâü

õºðºíãº;

Д¿ðýìä çààñàí áîë ãèø¿¿íèé

ýëñýëòèéí òàòâàð;

Хîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãîîñ õîðøîîíû áîëçîøã¿é

àëäàãäëûí íººö ñàíä õóâààðèëñàí õºðºíãº;

Бýëýãëýñýí, õàíäèâëàñàí

õºðºíãº;

Хîðøîîíû ºì÷ëºë äýõ áóñàä õºðºíãº.

Õîðøîîíû ýä õºðºí㺠íü íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õóóëü òîãòîîìæèä çààñíààð çîõèõ á¿ðòãýëòýé áàéõ áºãººä ò¿¿íèéã ãèø¿¿í òóñ á¿ðèéí íýð äýýð õóâààðèëàí äàðààõü áàéäëààð äàâõàð á¿ðòãýíý:

Гèø¿¿íèé íèéë¿¿ëñýí õóâü õºðºíãèéã ¿íèéí ä¿íãýýð áîëîí áèåò áàéäëààð;

Хîðøîîíû íººö ñàíä ¿ëäýýõýýð õóâààðèëñàí õºðºíãèéã ãèø¿¿äýä îðëîãî õóâààðèëàõ æóðìààð òîîöñîí ¿íèéí ä¿íãýýð;

Бýëýãëýñýí, õàíäèâëàñàí õºðºíãèéã ãèø¿¿äýä òýíö¿¿ õóâààñàí ¿íèéí ä¿íãýýð.

Õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîîíû ººðèéí õºðºí㺠íü ãèø¿¿äèéí îðóóëñàí õóâü õºðºíãº, íººö ñàí, õóâààðèëàãäààã¿é îðëîãî, õàíäèâ, íèéãìèéí õºãæëèéí ñàí áîëîí òóõàéí æèëèéí öýâýð àøãààñ á¿ðäýíý.

Õàäãàëàìæ çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîîíä ìºðäºõ çîõèñòîé ¿ç¿¿ëýëò, ýðñäýëèéí ñàíãèéí äîîä õýìæýýã òîäîðõîéëîõ æóðìûã Òºâ áàíê òîãòîîæ, õýðýãæèëòýä íü õÿíàëò òàâèíà..

Хоршооны дүрэм, òүүíèé àãóóëãà

Õîðøîîã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ áàðèìò áè÷èã íü õîðøîîíû ä¿ðýì áàéíà.

Õîðøîîíû ä¿ðìèéã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð áàòàëíà. Õîðøîîíû ä¿ðýìä äàðààõü àñóóäëûã òóñãàíà: Хîðøîîíû îíîîñîí íýð, îðøèí áàéãàà ãàçðûí õàÿã; Гèø¿¿äèéí îâîã, íýð, õàÿã, ïàñïîðòûí áîëîí ðåãèñòðèéí

äóãààð; Хîðøîîíû çîðèëãî, ¿éë àæèëëàãààíû òºðºë; Хîðøîîíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ õóãàöàà; Гèø¿¿íýýñ õîðøîîíä îðóóëàõ õºðºíãèéí äîîä õýìæýý; Гèø¿¿äèéí çààâàë îðóóëàõ õóâèàñ ãàäíà õîðøîîíä

íèéë¿¿ëæ áîëîõ õóâü õºðºíãèéí äýýä õýìæýý; Гèø¿¿äèéí îðóóëàõ õóâü õºðºíãèéã ¿íýëýõ æóðàì;

Хîðøîîíû îðëîãî, çàðëàãûã òîîöîõ, á¿ðòãýõ, ò¿¿íèéã õóâààðèëàõ æóðàì;

Хîðøîîíû òàéëàíãèéí æèë; Аæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíäàà òóõàéí õîðøîîíû ãèø¿¿í áóñ

ýòãýýäèéã îðîëöóóëàõ íºõöºë, æóðàì; Хîðøîîíû ãèø¿¿íä ýëñýõ, ãèø¿¿íýýñ ãàðàõ, õàñàõ íºõöºë,

æóðàì, ãèø¿¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã, õàðèóöëàãà; Хîðøîîíû óäèðäëàãûí á¿ðýëäýõ¿¿í, ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ, øèéäâýð

ãàðãàõ æóðàì, õ¿ëýýõ õàðèóöëàãà; Бîëçîøã¿é àëäàãäëûã íºõºõ íººöèéí ñàíã á¿ðä¿¿ëýõ àðãà,

õýëáýð íººöèéí ñàíä, õóðèìòëóóëàõ æèëèéí îðëîãûí òîäîðõîé õóâü õýìæýý ò¿¿íä áàéíãà áàéëãàõ õºðºíãèéí äîîä õýìæýý;

Хîðøîîíû ñàëáàð, òºëººëºã÷èéí ãàçðûí àæèëëàõ ¿íäýñëýë, æóðàì, ò¿¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã, õàðèóöëàãà;

Хîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààíä äàõü äîòîîäûí áà õºíäëºíãèéí õÿíàëò;

Хîðøîîã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ, òàòàí áóóëãàõ ¿íäýñëýë; Хîðøîîäûí õîëáîîíä ýâëýëäýí íýãäýõ, ò¿¿íýýñ ãàðàõ ¿íäýñëýë,

æóðàì;

Ä¿ðýìä íýìýëò, ººðчëºëò îðóóëàõ

Õîðøîîíû ä¿ðýìä íýìýëò, ººðчëºëò îðóóëàõ àñóóäëûã ãàãöõ¿¿ á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëöýæ, õóðàëä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí äèéëýíõ îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

Ä¿ðýìä îðóóëàõ äàðààõü íýìýëò, ººð÷ëºëòèéã á¿õ ãèø¿¿äèéí äºðºâíèé ãóðâààñ äîîøã¿éí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý

Үүнд :

Хîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààíû

òºðëèéã ººð÷ëºõ; Гèø¿¿íýýñ

õîðøîîíä çààâàë îðóóëàõ õóâü

õýìæýýã ººð÷ëºõ; Гèø¿¿äèéí íºõºõ

õàðèóöëàãûí õýìæýýã ººð÷ëºõ;

Хîðøîîã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ,

òàòàí áóóëãàõ;

Хîðøîîíû á¿òýýãäýõ¿¿í,

àæèë, ¿éë÷èëãýýã

òîäîðõîé õýìæýýãýýð

çààâàë õýðýãëýæ

áàéõûã ãèø¿¿äýä ¿¿ðýã

áîëãîõ.

Õîðøîîíû ä¿ðýìä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé á¿õ ãèø¿¿äèéí

õóðëûí øèéäâýð ãàðñíààñ õîéø

10 õîíîãèéí äîòîð á¿ðòãýõ

áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýíý.

ÕÎÐØÎÎÃ Á¿ÐÒÃÝÕ

Õîðøîîíû ä¿ðýì áàòàëñíààñ õîéø 30 õîíîãèéí äîòîð Òýðã¿¿ëýã÷èä õàðüÿàëàõ íóòàã äýâñãýðèéí á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãàä õîðøîîã á¿ðòã¿¿ëýõ ºðãºäºë ãàðãàíà.

ªðãºäºëä äàðààõü ç¿éëèéã õàâñàðãàíà:

Ү¿ñãýí áàéãóóëàã÷ ãèø¿¿äèéí ãàðûí ¿ñýãòýé ä¿ðýì õî¸ð õóâü;

Ү¿ñãýí áàéãóóëàã÷ ãèø¿¿äèéí íýðñèéí æàãñààëò, ïàñïîðòûí áîëîí ðåãèñòðèéí äóãààð;

Хîðøîîã ¿¿ñãýí áàéãóóëñàí áîëîí тýðã¿¿ëýã÷èä, хÿíàëòûí çºâëºëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã ñîíãîñîí õóðëûí òýìäýãëýë.

Á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãà íü ýíý õóóëüä çààñàí øààðäëàãûã õàíãàñàí ãýæ ¿çâýë 14 õîíîãèéí äîòîð õîðøîîã óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýæ, óëñûí á¿ðòãýëèéí ãýð÷èëãýý îëãîíî.

Á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãà íü õîðøîîã óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýõäýý õîðøîîíû ä¿ðýìä òýìäýãëýë õèéõ çàìààð áàòàëãààæóóëæ, íýã õóâèéã áóöààí îëãîíî.

Á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãà íü õîðøîîã á¿ðòãýõ ÿâöàä ýíý õóóëèéí øààðäëàãûã õàíãààã¿é ãýæ ¿çâýë çîõèõ ¿íäýñëýëèéã çààæ, á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçñàí òóõàé øèéäâýð ãàðãàõ áà ýíý òóõàéãàà ºðãºäºë ãàðãàã÷èä àëáàí ¸ñîîð ìýäýãäýæ, áàðèìò áè÷ãèéã íü áóöààíà.

Á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýõýýñ òàòãàëçñàí øèéäâýðèéã ºðãºäºë ãàðãàã÷ ýñ çºâøººðâºë çîõèõ æóðìûí äàãóó ø¿¿õýä ãîìäîë ãàðãàæ áîëíî.

Õîðøîîã á¿ðòãýñíèéã ìýäýýëýõ Õîðøîîã óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýñýí òóõàé

á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãà íèéòýä ìýäýýëíý. Ìýäýýëýë äàðààõü àãóóëãàòàé áàéíà: 1. óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýñýí îí, ñàð, ºäºð;2. õîðøîîíû íýð, õàÿã; 3. ýðõëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºðºë;4. тýðã¿¿ëýãчäèéí á¿ðýëäýõ¿¿í; 5. хîðøîîíû ãèø¿¿äèéí íºõºõ õàðèóöëàãûí õýìæýý

Õîðøîîíä ãèø¿¿íýýð ýëñýõ

Òóõàéí õîðøîîíû ä¿ðìèéã çºâøººðñºí, ò¿¿íèé ¿éë÷èëãýýã àøèãëàæ, õîëáîãäîõ õàðèóöëàãûã õ¿ëýýõ ÷àäâàðòàé èðãýí, õîðøîî ñàéí äóðààðàà õîðøîîíä ýëñýíý.

Õîðøîîíä ãèø¿¿íýýð ýëñýõèéã õ¿ññýí ýòãýýä ºðãºä뺺 Òýðã¿¿ëýã÷äýä ãàðãàõ áà ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë ãèø¿¿íä ýëñ¿¿ëýõ àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð øèéäâýðëýíý.

Òýðã¿¿ëýã÷èä íü ãèø¿¿íýýð ýëñýõèéã õ¿ññýí ýòãýýäèéí ºðãºäºë, ò¿¿íèéã ãèø¿¿íýýð ýëñ¿¿ëñýí òóõàé øèéäâýðèéã á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãàä á¿ðòã¿¿ëíý.

Õîðøîîíû Òýðã¿¿ëýã÷èä, Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿ä òóõàéí õîðøîîíû ãèø¿¿í áàéíà.

Õîðøîîíû ãèø¿¿í äàðààõü ýðõòýé

ýíý õóóëü áîëîí õîðøîîíû ä¿ðýìä çààñíû äàãóó õîðøîîíîîñ çîõèõ ¿éë÷èëãýý àâàõ;

ººðèéí õ¿ñýëòýýð ãèø¿¿íýýñ ãàðàõ, äàõèí ýëñýõ;

õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ, Òýðã¿¿ëýãч áîëîí Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿íýýð ñîíãîõ, ñîíãîãäîõ;

á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàëä îðîëöîæ àñóóëò òàâèõ, ñàíàë ãàðãàõ, øèéäâýð ãàðãàõàä òàñëàõ ýðõòýé îðîëöîõ;

á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò áóñ õóðëûã çàðëàí õóðàëäóóëàõ òóõàé ñàíàë ãàðãàõ;

Õîðøîîíû ãèø¿¿í äàðààõü ýðõòýé

õîðøîîíû æèëèéí îðëîãîîñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó õóâü õ¿ðòýõ;

æèëèéí òàéëàíã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð áàòëàõààñ ºìíº Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ä¿ãíýëòèéã øààðäàí àâàõ;

á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí òýìäýãëýëòýé òàíèëöàõ; ;

õóóëü, ä¿ðýìä çààñàí áóñàä ýðõ; õóóëü, ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë

ºðñºëäºã÷ áóñ ººð õîðøîîíä ãèø¿¿í áàéõ, õóóëèéí ýòãýýäèéí õóâü íèéë¿¿ëýãч áàéõ.

Õîðøîîíû ãèø¿¿í äàðààõü ¿¿ðýãòýé

Хîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààí

ä îðîëöîõ

Хуóëü, ä¿ðýìä çààñàí áóñàä ¿¿ðýã

Хîðøîîíû áîëîí áóñàä ãèø¿¿äèéí ºìíº

ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý áèåë¿¿ëýõ;

Хàÿãàà ººð÷èëñºí ººð õîðøîîíä ãèø¿¿íýýð

ýëññýí íºõöºëä öàã òóõàéä íü õîðøîîíä

ìýäýãäýõ;

Хîðøîîíû òóõàé õóóëü áîëîí õîðøîîíû ä¿ðýì, á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýðèéã äàãàæ

ìºðäºõ, õîðøîîíä îðóóëàõ õóâü õºðºí㺺 õóãàöààíä íü á¿ðýí

íèéë¿¿ëýõ

Õîðøîîíä ãèø¿¿íýýñ íèéë¿¿ëýõ õóâü õºðºíãº, õîðøîîíû ýä õºðºí㺺ñ ãèø¿¿íä îíîãäîõ õóâü

õýìæýý Гèø¿¿í íü õîðøîîíû ýä õºðºíãèéí çîõèõ õóâèéí ºì÷ëºã÷ áîëæ, õîðøîîíû

ãèø¿¿íèé ýðõ, ¿¿ðýã ¿¿ñíý. Íèéë¿¿ëñýí õóâü õºðºíãèéí ¿íèéí íèéò ä¿í íü õîðøîîíû õºðºíãºíººñ

ò¿¿íä îíîãäîõ õýìæýýã òîäîðõîéëíî. Õîðøîîíû ýä õºðºí㺺ñ ãèø¿¿íä îíîãäîõ õýìæýý íü ãèø¿¿íèé íèéë¿¿ëñýí

íèéò õóâü õºðºí㺠/çààâàë îðóóëàõ õóâü õºðºíãº, èë¿¿ îðóóëñàí õóâü õºðºíãº, õºäºëìºð îðîëöîî/, òóõàéí ãèø¿¿íä íîãäîõ õîðøîîíû æèëèéí àøèã, àëäàãäëûí çºð¿¿ã òîîöñîí ä¿íòýé òýíö¿¿ áàéíà.

Ãèø¿¿äèéí îðóóëàõ õóâü õºðºíãº, õºäºëìºð îðîëöîî íü ýä õºðºíãº, áýëýí ìºí㺠áîëîí àæèë, ¿éë÷èëãýý, îþóíû ºì÷èéã ¿íýëýõ õýëáýðòýé áàéíà.

Õîðøîîíä ãèø¿¿íèé íèéë¿¿ëñýí íèéò õóâü õºðºíãèéí õýìæýýã ¿íäýñëýí õîðøîî îðëîãî õóâààðèëæ áîëíî.

Îðëîãûí õóâààðèëàëòûã Òýðã¿¿ëýã÷èä, Õÿíàëòûí Ǻâëºëèéí õàìòàðñàí ñàíàëûã ¿íäýñëýí á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëöýí, îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

Ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë õîðøîî ñàíõ¿¿ãèéí æèë äóóññàíààñ õîéø 4 ñàðûí äîòîð îðëîãî õóâààðèëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ äàðààõü òîõèîëäîëä ãàðíà

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ äàðààõü òîõèîëäîëä ãàðíà ãèø¿¿íèé ººðèéí íü õ¿ñýëò ãàðãàñàí ãèø¿¿í íü õîðøîîíû îðøèí áóé ãàçðààñ ººð íóòàã

äýâñãýðò øèëæñýíýýð õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ áîëîìæã¿é áîëñîí;

ãèø¿¿í ººðò îíîãäîõ õóâü õºðºí㺺 áóñäàä á¿õýëä íü øèëæ¿¿ëñýí.

Õîðøîîíû ãèø¿¿í íàñ áàðñàí áîë ò¿¿íèéã ãèø¿¿íýýñ ãàðñàíä òîîöíî.

Ãèø¿¿í õîðøîîíîîñ ãàðàõ òóõàé õ¿ñýëòýý õîðøîîíû ñàíõ¿¿ãèéí æèë äóóñàõààñ Ç-ààñ äîîøã¿é ñàðûí ºìíº áè÷ãýýð óðüä÷èëàí ãàðãàíà.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ äàðààõü ¿íäýñëýëýýð õàñàæ áîëíî:

õîðøîîíû ãèø¿¿í õóóëü, ä¿ðýìä çààñàí ¿¿ðãýý çºð÷ñºí;

Òýðã¿¿ëýã÷äèéí ñàíóóëãà àâñàíû äàðàà óã çºð÷ëèéã äàõèí ãàðãàñàí;

òóõàéí õîðøîîòîé ºðñºëäºõ õîðøîîã ººðºº áàéãóóëñàí, ýñõ¿ë ºðñºëäºã÷ õîðøîîíä õóâü õºðºí㺠íèéë¿¿ëñýí áóþó ò¿¿íýýñ õóâü õºðºí㺠àâ÷ óóë õîðøîîíäîî íèéë¿¿ëñýí;

ýíý õóóëüä íèéö¿¿ëýí õîðøîîíû ä¿ðìýýð òîãòîîñîí áóñàä ¿íäýñëýë.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ õàñàõ àñóóäëûã ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð øèéäâýðëýíý.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ äàðààõü ¿íäýñëýëýýð õàñàæ áîëíî:

Ãèø¿¿íýýñ õàñàõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàõààñ ºìíº òóõàéí ãèø¿¿íä ãèø¿¿íýýñ õàñàõ áîëñîí ¿íäýñëýë, øàëòãààíûã òàíèëöóóëàõ áà ãèø¿¿í òàéëáàð õýëæ áîëíî.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ õàññàí òóõàé øèéäâýðò õàñàõ áîëñîí ¿íäýñëýë, øàëòãààíûã çààíà.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ õàññàí òóõàé øèéäâýð ãàðñíààð óóë ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõ äóóñãàâàð áîëíî.

Õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ õàññàí òóõàé øèéäâýðèéã òóõàéí ýòãýýä ýñ çºâøººðâºë ãîìäëîî 14 õîíîãèéí äîòîð Õÿíàëòûí çºâëºëä ãàðãàæ áîëíî.

Xÿíàëòûí çºâëºëèéí øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðñºí ýòãýýä çîõèõ æóðìûí äàãóó ø¿¿õýä ãîìäîë ãàðãàæ áîëíî.

Ãèø¿¿íýýñ ãàðñàí, õàñàãäñàí ýòãýýäòýé òîîöîî õèéõ

Ãèø¿¿íýýñ ãàðñàí,

õàñàãäñàí ýòãýýäòýé õîëáîãäîõ

õóóëü òîãòîîìæ, ýðõ ç¿éí áóñàä

àêò, õîðøîîíû ä¿ðìèéã

¿íäýñëýí òîîöîî õèéíý.

Ãèø¿¿í îðóóëñàí á¿õ õóâü õºðºí㺺 ººð ãèø¿¿íä øèëæ¿¿ëñýí áîë òóõàéí ãèø¿¿íòýé òîîöîî õèéõ

øààðäëàãàã¿é.

Õàðèëöàã÷ àæ àõóéí

íýãæ, áàéãóóëëàãà,

èðãýíä õîðøîîíîîñ òºëºõ

òºëáºðèéí çîõèõ õóâü õýìæýýíèé ººðò íîãäîõ õýñãèéã õîðøîîíîîñ ãàðñàí,

õàñàãäñàí ýòãýýä ýíý

õóóëüä çààñàí æóðìààð áóñàä

ãèø¿¿íèé íýãýí àäèë òºëºõ ¿¿ðýãòýé.

Ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë

õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ

ãàðñàí, õàñàãäñàí ýòãýýä ýä õºðºíãèéí òîîöîîãîî

òàéëàíãèéí æèëèéí

ýöñýýð õèéíý.

Îðóóëñàí õóâü õºðºí㺺 áóñäàä øèëæ¿¿ëýõ

Õîðøîîíû ãèø¿¿í ººðèéí îðóóëñàí õóâü õºðºíãèéã

áè÷ãýýð õèéñýí

ãýðýýíèé äàãóó ººð ãèø¿¿íä õýäèéä ÷

øèëæ¿¿ëæ áîëíî.

Гèø¿¿íèé õóâü õºðºíãèéã øèëæ¿¿ëýí

àâñàí ýòãýýäèéí øèëæ¿¿ëýí àâñàí áîëîí ººðèéíõ íü íèéë¿¿ëñýí

õóâü õºðºíãèéí íèéò õýìæýý íü íýã ãèø¿¿íèé îðóóëàõ õóâü õºðºíãèéí äýýä õÿçãààðààñ

èë¿¿ã¿é áàéíà.

Ãèø¿¿íèé ýä õºðºíãèéí ýðõ ºâ çàëãàìæëàã÷èä øèëæèõ

Õîðøîîíû ãèø¿¿í íàñ áàðñàí áîë

ãèø¿¿íèé ýä õºðºíãèéí ýðõ

ò¿¿íèé ºâ çàëãàìæëàã÷èä øèëæèíý.

ªâ çàëãàìæëàã÷

íü õî¸ð ò¿¿íýýñ äýýø

áàéâàë ãèø¿¿í÷ëýëèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ

õ¿ðòýë òýäãýýð íü ñàíàëûí íýã

ýðõòýé áàéíà.

ªâ çàëãàìæëàã÷èéã ãèø¿¿íä ýëñ¿¿ëýõ

àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí

õóðàë øèéäâýðëýíý.

ХОРШООНЫ УДИРДЛАГА

Õîðøîî íü á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë, Òýðã¿¿ëýã÷èä, Õÿíàëòûí çºâëºëòýé áàéíà. Õîðøîîíû ä¿ðýìä ýäãýýðýýñ ººð áàéãóóëëàãà /ãèø¿¿äèéí çºâëºë çýðýã/, çîõèîí áàéãóóëàëòûí áóñàä õýëáýð áàéõààð çààæ áîëíî.

Бүх гишүүдийн хурал Õîðøîîíû óäèðäàõ äýýä áàéãóóëëàãà

íü á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë áàéíà. Ãèø¿¿ä õîðøîîíä õîëáîãäîõ àñóóäëûã

øèéäâýðëýõ ýðõýý á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð äàìæóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã æèëä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà õèéíý.

Äîð äóðäñàí àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð øèéäâýðëýíý. Үүнд :

1.ä¿ðýìä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ; 2.Òýðã¿¿ëýã÷èä, Õÿíàëòûí çºâëºëèéí

ãèø¿¿íèéã ñîíãîõ, ÷ºëººëºõ, îãöðóóëàõ, òýäãýýðèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàéëàíã õýëýëöýõ;

3.Òýðã¿¿ëýã÷èä áîëîí Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿íèéã õîðøîîíû ãèø¿¿íýýñ õàñàõ;

4.Òýðã¿¿ëýã÷èä áîëîí Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿íèé áóðóóòàé ¿éë àæèëëàãààíû óëìààñ õîðøîîíä ó÷èðñàí õîõèðëûã áóðóóòàé ýòãýýäýýð íºõºí òºë¿¿ëýõ;

5.èø¿¿íýýñ íèéë¿¿ëñýí õóâü õºðºíãèéã áóöààæ îëãîõ, çýýë àâàõ áîëîí çýýë îëãîõ õÿçãààðëàëòûã òîãòîîõ;

6. õîðøîîíû ýä õºðºíãèéã çàõèðàí çàðöóóëàõ íºõöºë æóðìûã òîãòîîõ;

7. õîðøîîíû ãèø¿¿íèé ýëñýëòèéí òàòâàðûí õýìæýýã òîãòîîõ;

8. Тàéëàí, òýíöëèéã áàòëaõ, òóõàéí æèëèéí îðëîãûã õóâààðèëàõ, àëäàãäàëòàé àæèëëàñàí áîë õýðõýí íºõºõ, õîðøîîäûí õîëáîî áîëîí Õÿíàëòûí çºâëºëèéí øàëãàëòûí ä¿íã õýëýëöýõ, çàðäëûí òºñºâ áàòëàõ;

9. äóíäûí õîðøîî áàéãóóëàõ áóþó ò¿¿íä ýëñýõ, õîðøîîäûí õîëáîîíä ýâëýëäýí íýãäýõ;

10.õîðøîîã ººð÷ëºí áàéãóóëàõ, òàòàí áóóëãàõ 11.õóóëüä çààñàí áóñàä àñóóäàë.

Бүх гишүүдийн хурал Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë ãèø¿¿äèéí äèéëýíõ

îëîíõè îðîëöñîíîîð õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýðèéã

õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë ñàíàë õóðààëòàä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð ãàðãàíà.

Íèéë¿¿ëñýí õóâü õºðºíãèéí õýìæýýíýýñ ¿ë õàìààðàí á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàëä ãèø¿¿í òóñ á¿ð íýã ñàíàëûí ýðõ ýäýëíý.

Õîðøîîíû ãèø¿¿í á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàëä áèå÷ëýí îðîëöîæ ñàíàëàà ºãíº.

Бүх гишүүдийн хурал

Õóðàëä áèå÷ëýí îðîëöîõ áîëîìæã¿é áîëñîí ãèø¿¿í áóþó äóíäûí õîðøîîíû ãèø¿¿í õîðøîî íü çîõèõ æóðìààð îëãîñîí èòãýìæëýë á¿õèé õóóëü ¸ñíû òºëººëºã÷ººð äàìæóóëàí ýíý õóóëèéí 2Ç.9-ä çààñàí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëíý.

Òýðã¿¿ëýã÷èä áîëîí Õÿíàëòûí çºâëºëèéí á¿ðýëäýõ¿¿í, Õîðøîîíû äàðãûã ñîíãîõ, ÷ºëººëºõ, òýäãýýðèéí àæèëëàõ æóðàì, õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààã äóóñãàâàð áîëãîõ òóõàé àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàëä îðîëöîã÷äûí äèéëýíõ îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë çàðëàí õóðàëäóóëàõ æóðàì Òýðã¿¿ëýã÷èä á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã çàðëàí

õóðàëäóóëíà. Òýðã¿¿ëýã÷èä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõã¿é áàéãàà

áîë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã Õÿíàëòûí çºâëºë çàðëàí õóðàëäóóëíà.

Ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû íýãýýñ äîîøã¿é õóâèéí ñàíàëààð á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò áóñ õóðëûã çàðëàí õóðàëäóóëæ áîëíî.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã çàðëàí õóðàëäóóëàõ òóõàé ñàíàëàà ãèø¿¿ä áè÷ãýýð ãàðãàæ ãàðûí ¿ñãýý çóðàõ áà ò¿¿íä á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã õóðàëäóóëàõ ¿íäýñëýë, øàëòãààíûã çààíà.

Òýðã¿¿ëýã÷èä íü á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë õóðàëäóóëàõ ¿íäýñëýë, øàëòãààí, õýëýëöýõ àñóóäëûí òàëààð ãèø¿¿äýä ìýäýãäýíý.

Дээрх øààðäëàãûã áèåë¿¿ëýýã¿é Òýðã¿¿ëýã÷èä, Xÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéã ººð÷ëºõ ýñýõ àñóóäëûã õýëýëöýæ øèéäâýðëýõýýð á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã ÿàðàëòàé çàðëàí õóðàëäóóëíà.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë õóðàëäàõ õóãàöàà, ãàçàð Á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò õóðëûã

òàéëàíãèéí æèë äóóññàíààñ õîéø 6 ñàðûí äîòîð õèéíý

Øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò áóñ õóðëûã õýäèéä ÷ çàðëàí õóðàëäóóëæ áîëíî.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã ººð ãàçàð õóðàëäóóëàõààð òîâëîîã¿é áîë õîðøîîíû òºâ îðøèí áàéãàà ãàçàð õóðàëäóóëíà.

Õóðàë çàðëàõ õýëáýð, õóãàöàà

Á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò õóðëûã õóðàëäóóëàõ õóãàöàà, õýëýëöýõ àñóóäëûã ÇÎ-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº çàðëàíà.

Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã áýëòãýí ÿâóóëàõ àæëûã Òýðã¿¿ëýã÷èä ýðõëýí ã¿éöýòãýíý.

Øèéäâýð ãàðãàõã¿éãýýð õýëýëöýõ, ìýäýýëýõ àñóóäëûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë ýõëýõýýñ 3-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº òºëºâëºãººíä îðóóëàí õýëýëöýæ áîëíî.

Дээрх íü õóðàë óäèðäàõ, á¿õ ãèø¿¿äèéí ýýëæèò áóñ õóðàë õóðàëäóóëàõòàé õîëáîãäñîí àñóóäëààð øèéäâýð ãàðãàõàä ¿ë õàìààðíà.

Һ뺺ëºãчäèéí õóðàë 100-ààñ äýýø òîîíû ãèø¿¿íòýé àíõàí øàòíû õîðøîî

øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí îðîíä òºëººëºã÷äèéí õóðàëòàé áàéæ áîëíî.

Һ뺺ëºã÷äèéí õóðëûí ãèø¿¿äèéí òîî, ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà, òºëººëºã÷ ñîíãîõ, ä¿íã ãàðãàõ áîëîí íýã òºëººëºã÷ õîðøîîíû ñàíàëûí ýðõ á¿õèé õýäýí ãèø¿¿íèéã òºëººëæ áàéõ æóðìûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàë òîãòîîíî.

Һ뺺ëºã÷äèéí õóðëûí ãèø¿¿äèéí òîî íü íèéò ñàíàëûí ýðõ á¿õèé ãèø¿¿äèéí 25 õóâèàñ áàãàã¿é õýìæýýòýé áàéíà.

Ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë òºëººëºã÷èéã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ íóóö ñàíàë õóðààëòûí ¿íäñýí äýýð ñîíãîíî. Һ뺺ëºã÷ íü á¿ðýí ýðõýý áóñäàä øèëæ¿¿ëæ áîëîõã¿é.

Һ뺺ëºã÷ òóñ á¿ðèéí ñàíàëûí ýðõ íü ò¿¿íèé òºëººëæ áóé õîðøîîíû ãèø¿¿äèéí ñàíàëûí ýðõèéí íèéëáýðýýð òîäîðõîéëîãäîíî.

Һ뺺ëºã÷ íü òóõàéí õîðøîîíû ãèø¿¿í áàéíà..

Õîðøîîíû òýðã¿¿ëýã÷èä Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí ÷ºëººò öàãò õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãààã

Òýðã¿¿ëýã÷èä óäèðäàíà. Òýðã¿¿ëýã÷èä íü äàðãà, õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø ãèø¿¿íýýñ

á¿ðýëäýõ áà Òýðã¿¿ëýã÷äèéí äàðãà íü õîðøîîíû äàðãà áàéíà. Òýðã¿¿ëýã÷èä íü õîðøîîã òºëººëíº. Òýðã¿¿ëýã÷èä õîðøîîã òºëººëºõ ýðõèéã òýäãýýðèéí îëîíõèéí

ñàíàëààð õýðýãæ¿¿ëíý. Òýðã¿¿ëýã÷èä õî¸ð ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà õóðàëäàíà. Òýðã¿¿ëýã÷èä íü õîðøîîíû íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã õóóëü

òîãòîîìæèéí äàãóó õºòë¿¿ëæ, òàéëàíãèéí æèëèéí ä¿í ãàðìàãö Xÿíàëòûí çºâëºëä ìýäýãäýí á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðàëä õýëýëö¿¿ëíý.

Æèëèéí áîëîí çàâñðûí òàéëàí ãàðãàõàä, ýñõ¿ë áàðèìæààëñàí òîîöîîãîîð àëäàãäàë ãàð÷, ò¿¿íèéã õîðøîîíû íèéò ýä õºðºíãèéí ä¿íãèéí 50 õóâü áîëîí íººöèéí ñàíãèéí õºðºí㺺ñ íºõºæ ÷àäàõã¿éä õ¿ðâýë Òýðã¿¿ëýã÷èä á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã íýí äàðóé çàðëàí õóðàëäóóëæ, óã àñóóäëûã õýëýëö¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.

Òýðã¿¿ëýã÷èä íü ãèø¿¿äýä îëãîõ çýýëèéí äýýä õýìæýýã òîãòîîíî.

Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õàðèóöëàãà Òýðã¿¿ëýã÷èä íü òóõàéí õîðøîîíû íóóöàä

õàìààðàõ ìýäýýëëèéã ÷àíäëàí õàäãàëàõ ¿¿ðýãòýé.

Òýðã¿¿ëýã÷ õóóëü, ä¿ðýì çºð÷èæ äàðààõü çºð÷èë ãàðãàñàí òîõèîëäîëä ò¿¿íýýñ ó÷èðñàí õîõèðëûã íºõºí òºëíº:

1.õîðøîîíû ãèø¿¿äýä îíîãäîõ õóâü áîëîí îðëîãîîñ àøèãëàñàí, çàõèðàí çàðöóóëñàí;

2.õîðøîîíû õºðºí㺺ð òºëáºð õèéñýí; 3.õîðøîîã òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëãîñîí áóþó äàìïóóðóóëàõ ¿íäýñëýë á¿ðä¿¿ëñýí;

4.õîðøîîíû õºðºí㺺ñ çýýë îëãîñîí. Á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýðýýð ÿâóóëñàí

¿éë àæèëëàãààíû óëìààñ ó÷èðñàí õîõèðëûã Òýðã¿¿ëýã÷èä íºõºí òºëºõã¿é.

Ãèø¿¿äèéí á¿ðòãýë õºòëºõ

Òýðã¿¿ëýã÷èä õîðøîîíû ãèø¿¿äèéí

á¿ðòãýëèéã õºòºëíº.

Гèø¿¿íèé îâîã, íýð,îðøèí ñóóãàà

ãàçðûí õàÿã, ãèø¿¿í õîðøîîíû îíîîñîí íýð,

îðøèõ ãàçðûí õàÿã;

Хîðøîîíä ãèø¿¿íýýñ íèéë¿¿ëñýí õóâü õºðºíãº, òºðºë,

õýìæýý;

Хîðøîîíû îðëîãî áîëîí ýä õºðºí㺺ñ òóõàéí

ãèø¿¿íä õóâààðèëñàí õýìæýý;

ãХø¿¿íýýð ýëññýí, ãèø¿¿íýýñ ãàðñàí, õàñàãäñàí òóõàé.

Õîðøîîíû äàðãà

Õîðøîîíû äàðãà á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã äàðãàëæ, á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí áîëîí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí øèéäâýðò ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Õîðøîîã òºëººëºõ èòãýìæëýëä ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

Òýðã¿¿ëýã÷äèéí ñàíàë áîëãîñíîîð õîðøîîíû ÿéöýòãýõ çàõèðëûã òîìèëæ, ò¿¿íòýé ãýðýý áàéãóóëíà.

Õяíàëòûí çºâëºë Õîðøîîíû Òýðã¿¿ëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ,

õºíäëºíãèéí õÿíàëòûí áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàíãóóëàõ ÷èã ¿¿ðýãòýé Õÿíàëòûí çºâëºëèéã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ áàéãóóëíà.

Õÿíàëòûí çºâëºë ãóðâààñ äîîøã¿é ãèø¿¿íòýé áàéíà. Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äýýñ äàðãà, îðëîã÷ äàðãûã ñîíãîíî. Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿í Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿ä Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàëä çºâëºõ

ýðõòýé îðîëöîíî. Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿íèéã ÷ºëººëºõ, îãöðóóëàõ, õîðøîîíû

ãèø¿¿íýýñ õàñàõ àñóóäëûã õóðàëäààíä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí äºðºâíèé ãóðâûí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿í íü Òýðã¿¿ëýã÷ýýð ñîíãîãäîæ ¿ë áîëíî.

Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿íýýñ ¿íäñýí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõòýé õîëáîãäîí ãàðãàñàí çàðäëûã õîðøîîíîîñ íºõºí îëãîõ áà ò¿¿íä á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýðèéí äàãóó çîõèõ óðàìøèë îëãîæ áîëíî.

ÕЯÍÀËÒÛÍ ÇºÂ˺ËÈÉÍ ÕÓÐÀËÄÀÀÍ Õÿíàëòûí çºâëºëèéí õóðàëäààíûã äàðãà, ò¿¿íèé ýçã¿éä îðëîã÷ äàðãà çàðëàí

õóðàëäóóëíà.

Ãèø¿¿äèéí îëîíõè íü îðîëöñîíîîð õóðàëäààíûã õ¿÷èí òºãºëäºð ãýæ ¿çíý.

Õóðàëäààíûã çºâõºí äàðãà, ýñõ¿ë ò¿¿íèé îðëîã÷ óäèðäàíà.

Õÿíàëòûí çºâëºë óëèðàëä 1-ýýñ äîîøã¿é óäàà õóðàëäàíà.

Õîðøîîíû Òýðã¿¿ëýã÷èä, ýñõ¿ë Õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéí 50-èàñ äýýø õóâü íü Õÿíàëòûí çºâëºëèéã õóðàëäóóëàõûã øààðäñàí, ýñõ¿ë Õÿíàëòûí çºâëºëèéí äàðãà øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí áîë ýýëæèò áóñ õóðàëäààíûã çàðëàí õóðàëäóóëíà.

.Õÿíàëòûí çºâëºë äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:

Òýðã¿¿ëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààã õÿíàí øàëãàõ, ¿¿íèé òóëä øààðäëàãàòàé áàðèìò áè÷ãèéã ãàðãóóëàí àâàõ, ìýäýýëýë, èëòãýë ñîíñîõ, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë, áóñàä áè÷èã áàðèìòòàé òàíèëöàæ, øàëãàõ;

õîðøîîíû æèëèéí òàéëàí, öàã ¿åèéí áàéäëûí òóõàé ìýäýý, æèëèéí îðëîãûí õóâààðèëàëò, àëäàãäëûã õýðõýí íºõºõ çýðýã àñóóäëààð ñàíàë ä¿ãíýëò ãàðãàæ, á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààð õýëýëö¿¿ëýõ;

øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã çàðëàí õóðàëäóóëàõ;

õóóëü òîãòîîìæ áîëîí õîðøîîíû ä¿ðýìä çààñàí æóðìûí äàãóó Òýðã¿¿ëýã÷èä çýýë îëãîõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ;

çýýëèéí îëãîëò, ýðãýí òºëºëò, Çýýëèéí õîðîîíû ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ;

õóóëü, ä¿ðýìä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.

Õÿíàëòûí çºâëºë øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë ìýðãýæëèéí øèíæýý÷èéã òºëáºðòýé àæèëëóóëæ áîëíî.

ÕÎÐØÎÎÃ ÒÀÒÀÍ ÁÓÓËÃÀÕ Õîðøîîã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûí øèéäâýðýýð òàòàí

áóóëãàõ Õîðøîîã òàòàí áóóëãàõ òóõàé àñóóäëûã ñàíàë

õóðààëòàíä îðîëöñîí ãèø¿¿äèéí äºðºâíèé ãóðâààñ äîîøã¿éí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý.

Õîðøîîã òàòàí áóóëãàñàí òóõàé øèéäâýðèéã á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãàä 7 õîíîãèéí äîòîð ìýäýãäýíý..

Õîðøîîã ø¿¿õ òàòàí áóóëãàõ Ø¿¿õ äîð äóðäñàí ¿íäýñëýëýýð õîðøîîã òàòàí áóóëãàíà: äàìïóóðñàí; ãèø¿¿äèéí òîî õóóëüä çààñàí äîîä õýìæýýíä õ¿ðýõã¿é

áîëñîí áà õîðøîî ººðèéí ñàíàà÷ëàãààð òàòàí áóóãäààã¿é; õóóëü, ä¿ðýìä çààñíààñ ººð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí; õóóëèéã óäàà äàðàà áóþó íîöòîé çºð÷ñºí; õóóëüä çààñàí áóñàä ¿íäýñëýë.

Òàòàí áóóëãàõ øèéäâýð ãàðãàñàí ýòãýýä õîðøîî òàòàí áóóãäñàí òóõàé óëñûí á¿ðòãýëèéí áàéãóóëëàãàä Ç õîíîãèéí äîòîð ìýäýãäýíý.

Õîðøîî òàòàí áóóãäñàíûã óëñûí á¿ðòãýëä òýìäýãë¿¿ëñýí òóõàé òàòàí áóóëãàõ êîìèññ íèéòýä ìýäýýëíý.

Õîðøîîíîîñ àâëàãàòàé ýòãýýäýä õîðøîî òàòàí áóóãäñàí òóõàé òóñãàéëàí ìýäýãäýíý. Òàòàí áóóëãàõ êîìèññ òîìèëîõ, ýã¿¿ëýí òàòàõ Òàòàí áóóëãàõ òóõàé øèéäâýð ãàðãàñàí áàéãóóëëàãààñ òîìèëñîí òàòàí áóóëãàõ

êîìèññ òàòàí áóóëãàõ àæëûã ýðõëýí ã¿éöýòãýíý. Òàòàí áóóëãàõ êîìèññûã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ òîìèëæ ÷àäààã¿é áîë Õÿíàëòûí

çºâëºë, ýñõ¿ë õîðøîîäûí õîëáîîíû Òýðã¿¿ëýã÷èä òîìèëæ áîëíî. Òàòàí áóóëãàõ êîìèññ áàéãóóëñàí áàéãóóëëàãûí øèéäâýðýýð øààðäëàãàòàé

ãýæ ¿çâýë òóõàéí êîìèññûã õóãàöààíààñ íü ºìíº òàòàí áóóëãàæ áîëíî. Òàòàí áóóëãàõ êîìèññûã á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýõ Òàòàí áóóëãàõ êîìèññûí ãèø¿¿äèéã á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãàä ìýäýãäýæ, õîëáîãäîõ

áàðèìò áè÷ãèéã õ¿ðã¿¿ëíý. Òàòàí áóóëãàõ êîìèññ õîðøîîã òºëººëæ ãàðûí ¿ñýã çóðàõ Õîðøîîíû íýðèéí õàæóóä “òàòàí áóóãäàæ áàéãàà” ãýñýí áè÷èëò õèéæ òàòàí

áóóëãàõ êîìèññûí ãèø¿¿ä õîðøîîã òºëººëæ ãàðûí ¿ñãýý çóðíà. Òàòàí áóóëãàõ ÿâöàä ãèø¿¿äèéí õîðøîîíä íèéë¿¿ëýõ õóâü õºðºíãèéã

íýìýãä¿¿ëýõ Õîðøîîã òàòàí áóóëãàõ ÿâöàä ò¿¿íèé íèéò õºðºí㺠íü ºð òºëáºð áàðàãäóóëàõàä

õ¿ðýëöýõã¿é áîë äóòàæ áóé õýñãèéã õîðøîîíä íèéë¿¿ëýõ õóâü õºðºí㺺 äýýä õýìæýýíä íü õ¿ðòýë òºëººã¿é ãèø¿¿äýä õóâü îíîãäóóëàõ çàìààð ãàðãóóëæ íºõºí òºëíº.

Õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãàà äóóñãàâàð áîëñíîîñ õîéø ãèø¿¿äèéí ¿¿ðãèéã íýìýãä¿¿ëýõã¿é áàéõ

Õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãàà äóóñãàâàð áîëñíîîñ õîéø ãèø¿¿äèéí õîðøîîíä çààâàë íèéë¿¿ëýõ õóâü õºðºíãèéí õýìæýý, íºõºõ õàðèóöëàãûã íýìýãä¿¿ëæ ¿ë áîëíî.

ÕÎÐØÎÎÍÛ ÝÄ ÕºÐºÍÃÈÉà ÃÈØ¿¿ÄÝÄ ÕÓÂÀÀÐÈËÀÕ Õîðøîîíû õàðèëöàã÷äûí íýõýìæëýë õàíãàõ àæèëëàãàà äóóññàíû

äàðàà ãèø¿¿äýä õîðøîîíû ¿ëäñýí ýä õºðºíãèéã õóâààðèëíà. Òàòàí áóóëãàñàí òóõàé àíõíû òàéëàí ìýäýýã ¿íäýñëýí ãèø¿¿äèéí

îíîãäëûí õýìæýýã òîãòîîíî. õîðøîîíû ãèø¿¿í íýìýëò õóâü õºðºí㺠íèéë¿¿ëñýí áîë ýõëýýä òýð

õýìæýýíèé õºðºíãèéã ò¿¿íä îëãîíî. Ãèø¿¿í íýã á¿ðò íîãäîõ õóâèéã íü îëãîñíû äàðàà õîðøîîíû íèéò

õºðºí㺺ñ ¿ëäñýí õýñãèéã íèéò ãèø¿¿äýä òýíö¿¿ õýìæýýãýýð õóâààíà.

Õîðøîîíû ä¿ðìýýð ýä õºðºíãèéã õóâààðèëàõûã õîðèãëîõ, ýñõ¿ë õóâààðèëàõ õàðüöààã ººðººð òîãòîîæ áîëíî.

Õóâààõ áîëîìæã¿é ¿ëäýãäýë õºðºí㺠Õîðøîîíû ¿éë àæèëëàãàà äóóñãàâàð áîëîõîä õóâààõ áîëîìæã¿é

¿ëäýãäýë õºðºíãèéã òîäîðõîé çîðèóëàëòààð õýðýãë¿¿ëýõýýð øèëæ¿¿ëýõèéã õîðøîîíû ä¿ðýìä òóñãàéëàí çààãààã¿é áîë óã õºðºíãèéã íèéòèéí õýðýãöýýíä çîðèóëàí àøèãëóóëàõààð õîðøîîíû òºâ îðøèæ áàéñàí íèéñëýë, àéìàã, ñóì, ä¿¿ðãèéí ºì÷èä øèëæ¿¿ëíý.

ÕÀÄÃÀËÀÌÆ, ÇÝÝËÈÉÍ ¿ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ Õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ

õîðøîî 20-èîñ äîîøã¿é ãèø¿¿íòýé áàéíà. Õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ

õîðøîî íü äàðààõü àñóóäëûã ä¿ðýìäýý òóñãàíà: õàäãàëàìæ àâàõ, çýýë îëãîõ æóðàì; õîðøîî áîëîí ãèø¿¿äèéí õàðèëöàí õ¿ëýýõ ýðõ,

¿¿ðýã; õîðøîîíû çýýëèéí ñàí, çýýëèéí ýðñäýëèéí ñàí

áîëîí áóñàä ñàíã áàéãóóëàõ, çàðöóóëàõ æóðàì;

çýýëèéí õîðîî áîëîí õîðøîîíû á¿òýö äýõ áóñàä áàéãóóëëàãààñ õîðøîîíû õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ æóðàì.

ÕÎÐØÎÎÍÛ ÇÝÝËÈÉÍ ¿ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ Çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîî íü ãèø¿¿íäýý

õîðøîîíû çýýëèéí ñàíãèéí õºðºí㺺ñ ä¿ðýìä çààñàí æóðìûí äàãóó çýýë îëãîæ áîëíî.

Çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîî íü çýýëèéí ñàí, çýýëèéí ýðñäýëèéí ñàí áàéãóóëíà. Çýýëèéí ñàí íü õîðøîîíû õºðºí㺺ñ õóâààðèëñàí õºðºí㺠áîëîí õîðøîîíû ãèø¿¿äýýñ àâñàí õàäãàëàìæèéí õºðºí㺺ñ á¿ðäýíý.

Õîðøîîíû çýýëèéí ñàíä õîðøîîíû ººðèéí õºðºí㺺ñ õóâààðèëàõ õºðºíãèéí õýìæýý áîëîí çýýëèéí ýðñäýëèéí ñàíãèéí õºðºíãèéí õýìæýýã ä¿ðýìä ººðººð çààãààã¿é áîë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ òîãòîîíî.

Çýýëèéí áóöààí òºëºëòèéã ãèø¿¿íèé õîðøîîíä îðóóëñàí õóâü õºðºí㺠áîëîí õàäãàëóóëñàí õºðºí㺺ð áàòàëãààæóóëæ áîëíî.

ÇÝÝËÈÉÍ ÕÎÐÎÎ, Ò¿¿ÍÈÉ Á¿ÐÝÍ ÝÐÕ, Á¿ÐÝËÄÝÕ¿¿Í Çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîî íü çýýëèéí õîðîîòîé áàéíà.

Çýýëèéí õîðîî íü Ç-ààñ äîîøã¿é ãèø¿¿íòýé áàéíà. Çýýëèéí õîðîîíû ãèø¿¿äèéã á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëààñ íóóö ñàíàë õóðààëòûí ¿íäñýí äýýð ñîíãîíî. Çýýëèéí õîðîîíû ãèø¿¿í íü òýðã¿¿ëýã÷ ãèø¿¿í, õÿíàëòûí çºâëºëèéí ãèø¿¿í áàéæ áîëîõã¿é.

Çýýëèéí õîðîî äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý: çýýë àâàõààð õ¿ñýëò ãàðãàñàí õîðøîîíû ãèø¿¿íèé ºðãºäëèéã

øàëãàõ; çýýë îëãîõ ýñýõèéã øèéäâýðëýõ, çýýë îëãîõ; îëãîñîí çýýëèéã ýðãýí òºë¿¿ëýõ; øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë á¿õ ãèø¿¿äèéí õóðëûã õóðàëäóóëàõ; õóóëü áîëîí õîðøîîíû ä¿ðìýýð òîãòîîñîí áóñàä á¿ðýí ýðõ. Çýýëèéí õîðîîíû õóðàë ãèø¿¿äèéí îëîíõè îðîëöñîíîîð õ¿÷èí òºãºëäºð

áîëíî. Ä¿ðìýýð ¿¿íýýñ äýýã¿¿ð õóâü òîãòîîæ áîëíî. ºíäºð õóâü òîãòîîãîîã¿é áîë çýýëèéí õîðîîíû øèéäâýðèéã ñàíàë

õóðààëòàä îðîëöñîí õîðîîíû ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàëààð ãàðãàíà. Çýýëèéí õîðîîíû äàðãûã òóõàéí õîðøîîíû Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàë

çýýëèéí õîðîîíû ãèø¿¿äýýñ òîìèëíî..

ÕÓÓËÜ ÒÎÃÒÎÎÌÆ ÇºÐ÷ÈÃ÷ÄºÄ Õ¿ËÝÝËÃÝÕ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÀ Õîðøîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ çºð÷ñºí íü ýð¿¿ãèéí

õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõýýðã¿é áîë ãýì áóðóóòàé ýòãýýäýä äîð äóðäñàí çàõèðãààíû øèéòãýë íîãäóóëíà:

ä¿ðýìä îðñîí ººð÷ëºëòèéã á¿ðòã¿¿ëýõ æóðìûã çºð÷ñºí àëáàí òóøààëòíûã á¿ðòãýõ áàéãóóëëàãûí ýðõ á¿õèé àëáàí òóøààëòàí 2000-20000 òºãðºãººð òîðãîõ;

ä¿ðýìä çààñíààñ ººð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí áîë ø¿¿ã÷ îëñîí îðëîãûã õóðààæ, õîðøîîã 100000-250000 òºãðºãººð òîðãîõ;

Õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ õîðøîî íü ººðèéí ãèø¿¿í áóñ ýòãýýäýýñ õàäãàëàìæ àâñàí, ººðèéí ãèø¿¿í áóñ ýòãýýäýä çýýë îëãîñîí, õàäãàëàìæ àâàõ, çýýë îëãîõîîð çàð ñóðòàë÷èëãàà õèéñýí áîë ø¿¿ã÷, ýðõ á¿õèé óëñûí áàéöààã÷ òóõàéí ¿éë àæèëëàãààíààñ îëñîí îðëîãûã õóðààæ, ãýì áóðóóòàé èðãýíèéã 10000-50000 õ¿ðòýë òºãðºã, õîðøîîã 50000-250000 õ¿ðòýë òºãðºãººð òîðãîíî..