Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal:...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 thlaphur (may) 04, 2019 InrInnI (saturday) Hmasawnna Thar Vol - 34/201 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy EKIN/SEPTIC TANK SUKFAI DINGA KO THEI ZING KAN NIH. Contact Numbers: 8119035096 & 8119083548 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI KINEPNA -II Premier Show May 4, 2019, 6:30PM hin Rengkai Community Hall, CCPur-ah KINEPNA-II Premier Show um a tih. Premier Show hi mitin uop dingin buotsaituhai chun fielna an siem a, Ticket pakhatah Rs. 50/- pei ning a ta, Show neina hmuna khawm inchawk thei ni bawk a tih. Ticket hmu theina ding hai chu- 1. Cheimawi Hotel, Rengkai Vengpui; 2. PC. Medico, REngkai Vengpui 3. Puia Dawr, Muolvaiphei 4. Joseph Dawr, Saikawt 5. Joseph Kailalsanghai Dawr, Hmarveng Contact no. 9862199880 GAS NEWS Agency : KIM JOE Booking: 1st March.,2019 to 6th. May., 2019 (advance booking) delivery :04-5-2019 (sAt) Time :10AM - ll stock Stock :270 @rate:Rs. 831/- 9kg & 5kg available Sangbiaklal Indane. Booking : 20th Mar 2019 to 27th April 2019. Delivery@Salem veng. Time 10am to 1pm. accident-a hliem hai CCpur hung phurtlung an nitah CCPUR: May 2, 2019 a Pherzawl Dis- trict Hqrts. a 2nd State Level Ginger Festi- val hmang huna hnam lam inentir Parbung Govt. Student cultural Troupe team chu- ongna 407 Truck brake failed leia eksiden- a hliem inrik deu met CCPur tieng hung panpui hai chu District Hospital, CCPur hung tlungpui an nitah. Hliem hai hi Vangai SDO/SDM Pu De- rick Motor le biel fanga fe mek Doctor team hai motor hmanga hung phur an ni a, ei hriet chenah District hospital, CCPur hung phurt- lung hai chu- 1.Samsom S/o Ramhmingth- ang of Parbung; 2.Gospel Lalchawisang s/o Lallawmsang of Parbung; 3.Chawngkamlien S/o MLA Malsawmthang of Parbung; 4.John Ramhmangai s/o (L)Liensangzuol of Parbung le 5. Pu Lalnghatthang of Damdiei hai an nih. Hi eksiden tlung an hriet le inruolin HYA Tui\haphai JHQ \huoitu iemanizat le HYA GHQ \huoitu \henkhat chun Tui\haphai Ambulance a chuongin hliem hai tuok ding hin an suok nghal a, Tuilaphai pel met chen tlanin an lo va tuok a nih. Hliem hai laia an rik deu tak chu Pu Lalnghatthang a ni a, a awm a tetna inthuok harsa a ti deu leiin HYA Tui\haphai JHQ Ambulance-a Oxygen hmang/pein District Hospital phurtlung a nih. Hliem dang 4 hai chu an kut le ke hliemna tuok dam an nitawl a, chuong ta- luoa hliem inrik chu an ninaw a, doctor han an hliemna hai an enfel mek. -Input: ElârEs Training-Orientation CCPUR: National Health Mission (NHM), CCPur inrawinain May 4, 2019, 10AM hin CMO Confer- ence Hall, CCPur-ah Drugs and Vaccination Distribu- tion Management System le inzawmin Training-cum- Orientation um a tih. Hun hmangna hi Seiboi Mate, DDM/CCPur; Dr Vum- chinpau Tonsing, CMO, CCPur; Ibomcha Singh, SDM/Manipur hai khawma uopin thuhrilna hun hmang an ta, technical session chu State DVDMS Cell inrawi- naa nei ning a ta, group dis- cussion um bawk a tih. 1st Anniversary CCPUR: Paite Numei Pawl (PNP) le Paite Zai- Awi Pawl (PZP) chun May 9, 2019, 11:00AM khin YPA GHQ Hall, Hiangtam Lamka, CCPur-ah 1st An- niversary hmang an tih. Hi huna hin V. Hang- khanlian, Minister (Agri. Vety & AH0 le Vungzagin Valte, MLA & Chairman, MTDC hai khawm thuhril dinga fiel an nih. Senior MCS Officers 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal: Ma- nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS) a inkaisangtir (pro- moted) an nih. IAS pek/inkaisangtir hai chu Lourembam Bi- kram; Ng. Roben Singh; L. Nandakumar Singh; Dr K. Shyamsunder Singh; A. Subhash Singh le Lal\an- puii Vanchhong hai an nih. Under Rule 5 (1) of IAS (Cadres) Rules, 1954 dungzuia (vacancy year 2018) IAS a inkaisangtir an nih. Notification hi Pankaj Gangwar, Under Secretry to the Govt. of India in May 3, 2019 a kha an suo a nih. Private School-hai an chawl ding CCpur: April 25, 2019 zana St. Joseph Higher Sec- ondary School, Sugnu rawa a um dodalna le a rawtuhai demnain Churachandpur a private school-hai chu May 6, 2019 hin khar ni dingin Churachandpur District private School Associa- tion chun thusuok an siem. Chun, May 7, 2019 khin Missionary Day leiin Pri- vate School \henkhat chun chawl an puong bawk. Electric var lo CCpur: 33 KV Moirang to Khengjang power line charging a fe thei naw leia ei electric a var naw niin ei thu dawngna chun a hril. Vawisun hin power line check le a \hat nawna lai siem \hat hman beisei niin ei thu dawngna chun a hril bawk. Indian Information Service sin a hmu Imphal: UPSC hnuoia Indian Information Service (IIS) examination, 2018 result a suok ta a, ISTV a video Journalist sin thaw mek Dr Ningthoujam Ra- nee of Kakching Baji Lei- kai khawm a hlawtling ve. Dr Ranee hi MU a Master Degree (Mass Communica- tion) zo le Assam Univer- sity hnuoia Ph.D zo a nih. sub-division tina Control room hawng CCpur: ‘Cyclone Fani’ in South India tieng a nuoi mek le inzawmin ei ni tieng khawm hung tlung el thei a ni leiin, District Administration chun District sunga Sub- division tinah Control room a hawng, khuorel sietna le emergency thil haiah hieng a hnuoia Officers hai hi biekpaw thei an ni ding thu ADC/DC Office, CCPur in zanikhan inhriettirna a siem. CCPur Sub-Division- Thangboi Gangte, SDO/CCPur (8119940570); Singngat- Jameson Hangshing, SDO /Singngat (9856151748); Tuibong- James Doujapao, SDO/Tuibong ( 8415033604); Saikot- Lal\hazam, SDO/Saikot ( 8414923172); Henglep- Joseph T. Lhungdim, SDO Henglep (9612686953); Kangvai- Mangminthang Vaiphei, SDO/kangvai (8132817540); Mualnuam & Suangdoh- Lianminthang Samte, SDO (9612341322); Sangaikot- Zosanglur Joute, SDO/Sangaikot (9612168243); Samulamlan- T. Khaiminlal, SDO/Samulamlan (9089324261). Medical -ah Dr Vumchinpau Tonsing, CMO, CCP (9862088197); Police- P. Binod Ranjan Singh, Addl. SP, (L/O), CCP (7005144609); PWD- T. Jangkhongam Haokip, EE/PWD ( 8974505288); MSPDCL (Electric) – L.K. Hatzaw, DGM/MSPDCL (9862573650) le DC Office- S. Khaikhopau Ngaihte, AC-I (9612484009). mithiruong hmu kim a nitah Imphal: Zanikhan Mapithel Dam a tla hlum hai laia mi 2 ruong Indian navy han an hmu nawk ta leiin hi Dam-a tla hlum mi 3 hai ruong chu hmukim vawng an ni tah. S.Rajiv ruong chu zani hmasa khan hmu a lo ni ta a nih. S.Romen le Ningth- oujam Rani hai ruong hi S.Rajiv ruong hmunaa inthawka ft. 10 vela hlaa hmu an nih. An pathum hin Ningthoukhong Kha Khunou a um vawng an nih. Mithiruong hi JNIMS- ah post-mortem thawzo an ni hnungin an hnam danin hre hmang an ni tah. Ru- ong rawna hunserah hin CM, N.Biren, Ministers le MLA \henkhat an va \hang ve. State Fire Service De- partment le National Di- saster Response Force han tuia tla hai ruong zawngna an hlawsam hnungah Ma- nipur sawrkar chun In- dian Navy team \hangpui- na a ngen nawk a. State sawrkarin tui tla ruong zawngna dinga hma a lak nasa tak \um la ni a hriet a nih. Mi pathum hai hi April 28, 2019 a kha an chuon- gna lawng thli in mut pil leia tuia tla an nih. Hi sietna tlung lei hin Manipur CM N. Biren singh chun Tourist Spot hieng Chadong/Ramrei, Loktak, Singda Dam le Khuga Dam haiah pahlan nei lo lawng hai ban an ni ding thu tuta hma khan a lo hril ta a nih. S. Rajiv ruong kha Ramrei khaw mipui han Pastor inrawinaa \awng\ aina an nei zo minute tlaw- mte hnunga an hmu a ni a, zanita ruong pahni hai hi Indian Nvy team in an hmu a nih. Cyclonic storm ‘Fani’ in India ram hmun tum tum a hrut, mi 8 in thina an tuok Cyclone Fni hming chawiin naute hmingah ‘Fani’ phuok new delhI/purI: Kum 20 sunga Indian Ocean-a inthawka thlipui hrat takin India vakam a hung hrutna hmasatak ding Cyclonic Storm Fani chun India sim- thlang tieng vakam a hung hruta, Odisha vakam le Puri khawpui a mutin mi 8 an thi tah a, nuoi 11 hmun hima thak dawk an ni tah tiin Special Relief Com- missioner (SRC) office thu- suok chun a hril. Sik le sa umdan lo thlir- tuhai hril dan chun, thlipui Fani mit (lu) hi Andhra Pradesh chung zawn a tlun- gin a chau tiel tiela ana- chu Odisha state le West Bengal a hung tlung chun darkar kharah Km 175-200 a hratin khawmuol a hung kaia, mihriem ta dinga damna ding le indang tak takna ding a um nawh tiin an hril. Thlipui Fani lei hin Bhubaneshwar le Kolkata, Puri le khapui dang dang airport hai chu Zirtawpni zingkar a inthawkin khar vawng an nih tah a. Zir- tawpni dar 8am chen chau kha a hranga chu suksiet a hau hman hle. Inrinni zing dar 8am chen vel khin a la hrang ding niin an hril. Odisha-in a tuor nasata- ka, darkar 24, ni khat sung chauvin mi nuoi 11 hmun hima lo thak dawk hman an nih. Bhubaneshwar airport chu zanril a inthawk kha- rin, Kolkata airport khawm Inrinni dar 8am chen khar la ning a tih. Odisha vakam po po a hrut vawng a. Rail 140, passenger Rel 83 \han- gin cancelled vawng an nih. West Bengal le Andhra Pradesh tieng lut tung peu a ta, Nepal a tlung hmain a chau hman el thei tiin an hril bawk. Odisha vakam vela inhai le khuohai, electric ban le building le hmangruohai ruok chu, chen vaibelsie 13 neka tam ding vel a mutsiet bawk. A tuor nasataktu chu Ganjam district, Puri khaw- pui, Gajapati, Khurda, Jaipur, Jagatsighpur, Cut- tack, Kendrapara le Bhu- baneshwar hai an ni a. Mi khawm an lo inthak dawk rawnna tak a nih. Ganjam a inthawk ringawtin nuoi 3 an lo inthak dawk a, Puri a inthawkin nuoi khat le sing thum vel hmun him an lo insawn hman bawk. Mipuihai thak dawktu dingin Indian Navy, Indian Air Forces hai nasatakin an \hang a. Indian Navy hai lem chun P-8I le Dornier hai hmangin sansuokna sin an thaw. Amiruokchu, thlipui hi a hrat taluoa, dawr le inhai a mutsieta, losinthawtuhai umna le khuohai a mut siet vawng a, \henkhat in inlawi hman lo lampuia a nang khawm tamtak an um bawk. Thlipui Fani hin a mutna nasatak chu Hindu khuolzinhai fena hmun- pui Puri le an pathien lim tamna khawpui le hmunhai a nih a. Thingkung upa tak tak insang tak tak le kau inzar duoi duoihai chu a mut sawi/hning duol duola, thingkung lien pakhat a mut tluk hung tluin tleirawl pakhat a dela a thi nghal. Mithi hi an la pung pei ring a nih. Thlipui hrang vanglai tak hin Pathien \awngsie, nupui inrai pakhat nau nei ding chu nauhase lo in\ anin hospital staff han an eknawl naw thei nawh a. Mihai thlipui hrang \ia an inseng laiin nau a lo nei a. Doctor le Nurse hai chun Cyclonic Storm Fani \i puma an dawm a ni bakah, a nu khawm \i le thlaphang puma a nei, thi le hring kara dam ‘hring-dam a nih leiin a hming dingin Cyclone Fani hming chawi- in ‘Fani’ an phuok. Hiengang deua nauh- ming phuok hi tuta hma khawmin a lo um ta hlak a. Nikum-a Cyclone Titli in Odisha a nuoi \um khawm khan thli hrang huna pieng naute chu “Titli” ti puok a lo nita a. Kum 2016 a Bi- har state a tuilien rapthlak tak tlung huna khawm khan >>sunzawmna phek 2-ah Training on HIV &Syphillis Screening CCPUR: District AIDS Prevention & Control Committee (DAPCC) huoihawtnain May 3, 2019, 10:30AM khan ni 2 sung aw ding Training on HIV & Syphillis Screening CMO Mini Conference Hall, CMO Complex-ah hawng le \an a nih. Training hi Dr V.C Pau Tonsing, CMO le Vice Chairman, DAPCC, CCPur in a hawng a, Dr Romeo Sanate, DACO, CCPur chun Chief Functionary, New Life Trust rawtna anga screening le training hi nei a ni thu a hril. Training hunah Niang- malsawm le Rody, Labora- tory Technician han HIV Screening neiin hanghold training an pek a, AR Lal- ropuia, Counselor, ICTC in HIV Screening chun- gchang an chuktir bawk. Training & screen- ing a hin Leisen PHSC, Senvon PHC, Patpuihmun PHSC, Ankhasuo PHSC le Sibapurikhal PHC haia staff nurse-hai an \hang tawl. Vawisun hin Syphi- lis Screening nei ning a tih. World Press Day hmang a nih Imphal: Khawvel pum- puia nei a nina angin, Manipur ah khawm Zir- tawpni May 3 khan. 26th World Press Day 2019 chu ropuitaka hmang le inser a nih. Hunser pawimaw tak chu Hindi Parishad, Old Assembly Road, Imphal ah hmang a nih. Hi huna hin Thiyam Premkumar Award present- ed chu Veteran Journalist le Writer Mr. K. Madhuman- gol Singh kuomah Chief Guest, Director IPR, Mr H. Balakrisna-in an hlan a. Chawimawina thuziek (Pholeng) le sumfai Rs. 10, 000 a nih. Chief Guest chun, hieng anga Journalist, ram le hnam hmasawnna dinga thaw \ha le chawimawi thlak hi hmatieng peiah khawm member (journal- ist) a neka \halem hman an la hung suok nawk pei a beisei thu a hril. Sin danghai chu thamna le pawisa pekin mani sin mi inthawtir thei a nih a, mani ham\hatna dingin. Journal- ist ruok chu tukhawma a sin an thawpek thei nawh. Mani ngeia thaw a ngai, \hahnemngaina leh huoisen taka mani ngeia sin thaw ngei ngei \ulna a nih leiin tu thiemna khawm in\awmpui thei an naw leiin Journal- ist hai hlutna hi an ril veng veng a nih” tiin a hril. Chief Guest chun DIPR history hai hrilin tulai hin nasatakin hma a hung sawn niin a hril a. DIO le IPR di- rector hlui Chongtham >>sunzawmna phek 2-ah AMWJU le Editors’ Guild Lungawi lo Imphal: All Mani- pur Working Journalist Union (AMWJU) le Edi- tors’ Guild (EG) Manipur hai chun DC/Kamjong Mr Kengu Juringla chungah an lungawi naw hle thu an pu- onga. Press Media hai thlie- rbik a nei tiin an hril. An hril dan chun, Ramrei/Chadong-a mithi pathumhai zawngna kawn- gah, ama le lawnga fe ISTV News, Impact TV le News18 hai chun infe- tir phal ta lovin, TV News pakhat chau lawng chunga \huoiin mithi ruong an za- wngna coverage an thawtir ta niin an hril. Hienga a thaw nasan chu mithi ruong hmasatak an hmu khan, mainstream media TV le newspaper haia a suok hmain social media ah an lo upload a, a leak (viral) a, a buoi zo vawnga official takin thil a fe ta nawh tiin, a upload-tu or viral tirtu ah TV News channel hai an tum leia lun- gawi lo a lo nih. A hnungah media team hai ni lovin Rescue Team (Sansuoktu Pawl) hai laia mi a lo ni lem ti hriet suok a nih. Hi baka hin DC khan Drone hmanga coverage thaw khawm a phal naw kha mak an ti thu an hril a. Hieng ang high-handed DC, abikin world Press Day ni kher khera press han an tuok fuk hi vangduoi an intiin pawi an ti hle thu an puong bawk. AMWJU le EGM chun state sawrkar kuomah a \ul ang anga ac- tion la dingin an ngen. NQAS thuah Mentoring-cum meeting nei CCpur: May 3, 2019 khan National Quality Assurance Standards (NQAS) le inza- wmin MS Conference hall, District Hospital, CCPur-ah Mentoring-cum-Meeting of District Hospital, CCPur nei a nih. Hi huna hin State Health Society, National Health Mission a inthawk Dr L. Tomcha Khuman, State Nod- al Officer, Quality Assur- ance; Dr L. Gojendra Singh, State Nodal Officer, IDSP le AK Karnabir Singh, State Consultant, Quality Assur- ance in NQAS hai an \hang a. NQAS award hmu theina dinga pawmaw le \ul hai hril- hrietna le enfelna an nei. Meeting huna hin Dis- trict Hospital-a inthawk Dr V.C. Pau Tonsing, CMO, CCPur; Dr Lalzuitluangi, MS, Dist. Hospital, CCPur; Dr T Nengkhanmang, Dy. Medical Supdt. hai bakah Zenngaihlun, District Qual- ity Consultant, Specialist doctor, Medical Officers le a dang dang hai an \hang tawl. Official hung hai hin Service Provision, Patient Rights, Inputs, Support Ser- vices, Clinical Care, Infec- tion Control, Quality Man- agement tiengpang hai an enfel. NQAS hnuoia hin Dis- trict Level-ah District Hospi- tal, Community Health Cen- tre, Primary Health Centre \hekhat hai a huop a, award dugnzui hin Health Institu- tution han damnaw khum umzat dugnzuiin Khum pak- htah Rs. 7,000 pei dawng ding a nih. District Hospital a hin khum 170 a um a nih. mtdC Chairman khuollien ding CCpur: May 4, 2019, 12noon hin Bungmual Football Ground-ah ‘Nancy Lian Thianhoih Memorial Open Football Tournan- ment (Numei le Pasal)’ fi- nal le closing function um a ta, hi huna hin Vungzagin Valte, MLA & Chairman, MTDC Chief guest in \hang a ta, Gouzamang Guite, MDC le KS Tawmbing, Conservation of Forest, Southern Division, Govt. of Manipur hai guest of honour le functional presi- dent in \hang an ta, Chief host in H. Mangchinkhup, Chief of Bungmual \hang a ta, special Guest in Thi- authianmung, President, CDSA \hang a tih.

Transcript of Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal:...

Page 1: Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal: Ma-nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS)

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

thlaphur (may) 04, 2019 InrInnI (saturday)

Hmasawnna Thar Vol - 34/201 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

EKIN/SEPTIC TANK

SUKFAI DINGA KO THEI ZING

KAN NIH.

Contact Numbers:8119035096 &

8119083548

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

KINEPNA -II Premier Show

May 4, 2019, 6:30PM hin Rengkai Community Hall, CCPur-ah KINEPNA-II Premier Show um a tih. Premier Show hi mitin uop dingin buotsaituhai chun fielna an siem a, Ticket pakhatah Rs. 50/- pei ning a ta, Show neina hmuna khawm inchawk thei ni bawk a tih. Ticket hmu theina ding hai chu- 1. Cheimawi Hotel, Rengkai Vengpui; 2. PC. Medico, REngkai Vengpui 3. Puia Dawr, Muolvaiphei 4. Joseph Dawr, Saikawt 5. Joseph Kailalsanghai Dawr, Hmarveng Contact no. 9862199880

GAS NEWS

Agency : KIM JOEBooking : 1st March.,2019 to 6th. May., 2019

(advance booking) delivery :04-5-2019 (sAt)Time :10AM - till stockStock :270 @rate:Rs. 831/-9kg & 5kg available

Sangbiaklal Indane. Booking : 20th Mar 2019 to 27th April 2019.Delivery@Salem veng.Time 10am to 1pm.

accident-a hliem hai CCpur hung phurtlung an nitahCCPur: May 2, 2019 a Pherzawl Dis-trict Hqrts. a 2nd State Level Ginger Festi-val hmang huna hnam lam inentir Parbung Govt. Student cultural Troupe team chu-ongna 407 Truck brake failed leia eksiden-a hliem inrik deu met CCPur tieng hung panpui hai chu District Hospital, CCPur hung tlungpui an nitah. Hliem hai hi Vangai SDO/SDM Pu De-rick Motor le biel fanga fe mek Doctor team hai motor hmanga hung phur an ni a, ei hriet chenah District hospital, CCPur hung phurt-lung hai chu- 1.Samsom S/o Ramhmingth-ang of Parbung; 2.Gospel Lalchawisang s/o Lallawmsang of Parbung; 3.Chawngkamlien S/o MLA Malsawmthang of Parbung; 4.John Ramhmangai s/o (L)Liensangzuol of Parbung le 5. Pu Lalnghatthang of Damdiei hai an nih. Hi eksiden tlung an hriet le inruolin HYA Tui\haphai JHQ \huoitu iemanizat le HYA GHQ \huoitu \henkhat chun Tui\haphai Ambulance a chuongin hliem hai tuok ding hin an suok nghal a, Tuilaphai pel met chen tlanin an lo va tuok a nih. Hliem hai laia an rik deu tak chu Pu Lalnghatthang a ni a, a awm a tetna inthuok

harsa a ti deu leiin HYA Tui\haphai JHQ Ambulance-a Oxygen hmang/pein District Hospital phurtlung a nih. Hliem dang 4 hai chu an kut le ke hliemna tuok dam an nitawl a, chuong ta-luoa hliem inrik chu an ninaw a, doctor han an hliemna hai an enfel mek.

-Input: ElârEs

Training-OrientationCCPur: National Health Mission (NHM), CCPur inrawinain May 4, 2019, 10AM hin CMO Confer-ence Hall, CCPur-ah Drugs and Vaccination Distribu-tion Management System le inzawmin Training-cum-Orientation um a tih. Hun hmangna hi Seiboi Mate, DDM/CCPur; Dr Vum-chinpau Tonsing, CMO, CCPur; Ibomcha Singh, SDM/Manipur hai khawma uopin thuhrilna hun hmang an ta, technical session chu State DVDMS Cell inrawi-naa nei ning a ta, group dis-cussion um bawk a tih.

1st AnniversaryCCPur: Paite Numei Pawl (PNP) le Paite Zai-Awi Pawl (PZP) chun May 9, 2019, 11:00AM khin YPA GHQ Hall, Hiangtam Lamka, CCPur-ah 1st An-niversary hmang an tih. Hi huna hin V. Hang-khanlian, Minister (Agri. Vety & AH0 le Vungzagin Valte, MLA & Chairman, MTDC hai khawm thuhril dinga fiel an nih.

Senior MCS Officers 6 IAS pek an nih

CCpur/Imphal: Ma-nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS) a inkaisangtir (pro-moted) an nih. IAS pek/inkaisangtir hai chu Lourembam Bi-kram; Ng. Roben Singh; L. Nandakumar Singh; Dr K. Shyamsunder Singh; A. Subhash Singh le Lal\an-puii Vanchhong hai an nih. Under Rule 5 (1) of IAS (Cadres) Rules, 1954 dungzuia (vacancy year 2018) IAS a inkaisangtir an nih. Notification hi Pankaj Gangwar, Under Secretry to the Govt. of India in May 3, 2019 a kha an suo a nih.

Private School-hai an chawl ding

CCpur: April 25, 2019 zana St. Joseph Higher Sec-ondary School, Sugnu rawa a um dodalna le a rawtuhai demnain Churachandpur a private school-hai chu May 6, 2019 hin khar ni dingin Churachandpur District private School Associa-tion chun thusuok an siem. Chun, May 7, 2019 khin Missionary Day leiin Pri-vate School \henkhat chun chawl an puong bawk.

Electric var loCCpur: 33 KV Moirang to Khengjang power line charging a fe thei naw leia ei electric a var naw niin ei thu dawngna chun a hril. Vawisun hin power line check le a \hat nawna lai siem \hat hman beisei niin ei thu dawngna chun a hril bawk.

Indian Information Service sin a hmuImphal: UPSC hnuoia Indian Information Service (IIS) examination, 2018 result a suok ta a, ISTV a video Journalist sin thaw mek Dr Ningthoujam Ra-

nee of Kakching Baji Lei-kai khawm a hlawtling ve. Dr Ranee hi MU a Master Degree (Mass Communica-tion) zo le Assam Univer-sity hnuoia Ph.D zo a nih.

sub-division tina Control room hawngCCpur: ‘Cyclone Fani’ in South India tieng a nuoi mek le inzawmin ei ni tieng khawm hung tlung el thei a ni leiin, District Administration chun District sunga Sub-division tinah Control room a hawng, khuorel sietna le emergency thil haiah hieng a hnuoia Officers hai hi biekpaw thei an ni ding thu ADC/DC Office, CCPur in zanikhan inhriettirna a siem.CCPur Sub-Division- Thangboi Gangte, SDO/CCPur (8119940570); Singngat- Jameson Hangshing, SDO /Singngat (9856151748); Tuibong- James Doujapao, SDO/Tuibong ( 8415033604); Saikot- Lal\hazam, SDO/Saikot ( 8414923172); Henglep- Joseph T. Lhungdim, SDO Henglep (9612686953); Kangvai- Mangminthang Vaiphei, SDO/kangvai (8132817540); Mualnuam & Suangdoh- Lianminthang Samte, SDO (9612341322); Sangaikot- Zosanglur Joute, SDO/Sangaikot (9612168243); Samulamlan- T. Khaiminlal, SDO/Samulamlan (9089324261).Medical -ah Dr Vumchinpau Tonsing, CMO, CCP (9862088197); Police- P. Binod Ranjan Singh, Addl. SP, (L/O), CCP (7005144609); PWD- T. Jangkhongam Haokip, EE/PWD ( 8974505288); MSPDCL (Electric) – L.K. Hatzaw, DGM/MSPDCL (9862573650) le DC Office- S. Khaikhopau Ngaihte, AC-I (9612484009).

mithiruong hmu kim a nitah

Imphal: Zanikhan Mapithel Dam a tla hlum hai laia mi 2 ruong Indian navy han an hmu nawk ta leiin hi Dam-a tla hlum mi 3 hai ruong chu hmukim vawng an ni tah. S.Rajiv ruong chu zani hmasa khan hmu a lo ni ta a nih. S.Romen le Ningth-oujam Rani hai ruong hi S.Rajiv ruong hmunaa inthawka ft. 10 vela hlaa hmu an nih. An pathum hin Ningthoukhong Kha Khunou a um vawng an nih. Mithiruong hi JNIMS-ah post-mortem thawzo an ni hnungin an hnam danin

hre hmang an ni tah. Ru-ong rawna hunserah hin CM, N.Biren, Ministers le MLA \henkhat an va \hang ve. State Fire Service De-partment le National Di-saster Response Force han tuia tla hai ruong zawngna an hlawsam hnungah Ma-nipur sawrkar chun In-dian Navy team \hangpui-na a ngen nawk a. State sawrkarin tui tla ruong zawngna dinga hma a lak nasa tak \um la ni a hriet a nih. Mi pathum hai hi April 28, 2019 a kha an chuon-

gna lawng thli in mut pil leia tuia tla an nih. Hi sietna tlung lei hin Manipur CM N. Biren singh chun Tourist Spot hieng Chadong/Ramrei, Loktak, Singda Dam le Khuga Dam haiah pahlan nei lo lawng hai ban an ni ding thu tuta hma khan a lo hril ta a nih. S. Rajiv ruong kha Ramrei khaw mipui han Pastor inrawinaa \awng\aina an nei zo minute tlaw-mte hnunga an hmu a ni a, zanita ruong pahni hai hi Indian Nvy team in an hmu a nih.

cyclonic storm ‘Fani’ in India ram hmun tum tum a hrut, mi 8 in thina an tuokCyclone Fni hming chawiin naute hmingah ‘Fani’ phuok

new delhI/purI: Kum 20 sunga Indian Ocean-a inthawka thlipui hrat takin India vakam a hung hrutna hmasatak ding Cyclonic Storm Fani chun India sim-thlang tieng vakam a hung hruta, Odisha vakam le Puri khawpui a mutin mi 8 an thi tah a, nuoi 11 hmun hima thak dawk an ni tah tiin Special Relief Com-missioner (SRC) office thu-suok chun a hril. Sik le sa umdan lo thlir-tuhai hril dan chun, thlipui Fani mit (lu) hi Andhra Pradesh chung zawn a tlun-gin a chau tiel tiela ana-chu Odisha state le West Bengal a hung tlung chun darkar kharah Km 175-200 a hratin khawmuol a hung kaia, mihriem ta dinga damna ding le indang tak takna ding a um nawh tiin an hril. Thlipui Fani lei hin Bhubaneshwar le Kolkata, Puri le khapui dang dang airport hai chu Zirtawpni zingkar a inthawkin khar vawng an nih tah a. Zir-

tawpni dar 8am chen chau kha a hranga chu suksiet a hau hman hle. Inrinni zing dar 8am chen vel khin a la hrang ding niin an hril. Odisha-in a tuor nasata-ka, darkar 24, ni khat sung chauvin mi nuoi 11 hmun hima lo thak dawk hman an nih. Bhubaneshwar airport chu zanril a inthawk kha-rin, Kolkata airport khawm Inrinni dar 8am chen khar la ning a tih. Odisha vakam po po a hrut vawng a. Rail 140, passenger Rel 83 \han-gin cancelled vawng an nih. West Bengal le Andhra Pradesh tieng lut tung peu a ta, Nepal a tlung hmain a chau hman el thei tiin an

hril bawk. Odisha vakam vela inhai le khuohai, electric ban le building le hmangruohai ruok chu, chen vaibelsie 13 neka tam ding vel a mutsiet bawk. A tuor nasataktu chu Ganjam district, Puri khaw-pui, Gajapati, Khurda, Jaipur, Jagatsighpur, Cut-tack, Kendrapara le Bhu-baneshwar hai an ni a. Mi khawm an lo inthak dawk rawnna tak a nih. Ganjam a inthawk ringawtin nuoi 3 an lo inthak dawk a, Puri a inthawkin nuoi khat le sing thum vel hmun him an lo insawn hman bawk. Mipuihai thak dawktu dingin Indian Navy, Indian

Air Forces hai nasatakin an \hang a. Indian Navy hai lem chun P-8I le Dornier hai hmangin sansuokna sin an thaw. Amiruokchu, thlipui hi a hrat taluoa, dawr le inhai a mutsieta, losinthawtuhai umna le khuohai a mut siet vawng a, \henkhat in inlawi hman lo lampuia a nang khawm tamtak an um bawk. Thlipui Fani hin a mutna nasatak chu Hindu khuolzinhai fena hmun-pui Puri le an pathien lim tamna khawpui le hmunhai a nih a. Thingkung upa tak tak insang tak tak le kau inzar duoi duoihai chu a mut sawi/hning duol duola,

thingkung lien pakhat a mut tluk hung tluin tleirawl pakhat a dela a thi nghal. Mithi hi an la pung pei ring a nih. Thlipui hrang vanglai tak hin Pathien \awngsie, nupui inrai pakhat nau nei ding chu nauhase lo in\anin hospital staff han an eknawl naw thei nawh a. Mihai thlipui hrang \ia an inseng laiin nau a lo nei a. Doctor le Nurse hai chun Cyclonic Storm Fani \i puma an dawm a ni bakah, a nu khawm \i le thlaphang puma a nei, thi le hring kara dam ‘hring-dam a nih leiin a hming dingin Cyclone Fani hming chawi-in ‘Fani’ an phuok. Hiengang deua nauh-ming phuok hi tuta hma khawmin a lo um ta hlak a. Nikum-a Cyclone Titli in Odisha a nuoi \um khawm khan thli hrang huna pieng naute chu “Titli” ti puok a lo nita a. Kum 2016 a Bi-har state a tuilien rapthlak tak tlung huna khawm khan >>sunzawmna phek 2-ah

Training on HIV &Syphillis Screening

CCPur: District AIDS Prevention & Control Committee (DAPCC) huoihawtnain May 3, 2019, 10:30AM khan ni 2 sung aw ding Training on HIV & Syphillis Screening CMO Mini Conference Hall, CMO Complex-ah hawng le \an a nih. Training hi Dr V.C Pau Tonsing, CMO le Vice Chairman, DAPCC, CCPur in a hawng a, Dr Romeo Sanate, DACO, CCPur chun Chief Functionary, New Life Trust rawtna anga screening le training

hi nei a ni thu a hril. Training hunah Niang-malsawm le Rody, Labora-tory Technician han HIV Screening neiin hanghold training an pek a, AR Lal-ropuia, Counselor, ICTC in HIV Screening chun-gchang an chuktir bawk. Training & screen-ing a hin Leisen PHSC, Senvon PHC, Patpuihmun PHSC, Ankhasuo PHSC le Sibapurikhal PHC haia staff nurse-hai an \hang tawl. Vawisun hin Syphi-lis Screening nei ning a tih.

World Press Day hmang a nihImphal: Khawvel pum-puia nei a nina angin, Manipur ah khawm Zir-tawpni May 3 khan. 26th World Press Day 2019 chu ropuitaka hmang le inser a nih. Hunser pawimaw tak chu Hindi Parishad, Old Assembly Road, Imphal ah hmang a nih. Hi huna hin Thiyam Premkumar Award present-ed chu Veteran Journalist le Writer Mr. K. Madhuman-gol Singh kuomah Chief Guest, Director IPR, Mr H. Balakrisna-in an hlan a. Chawimawina thuziek (Pholeng) le sumfai Rs. 10, 000 a nih. Chief Guest chun, hieng anga Journalist, ram le hnam hmasawnna dinga thaw \ha le chawimawi thlak hi hmatieng peiah

khawm member (journal-ist) a neka \halem hman an la hung suok nawk pei a beisei thu a hril. Sin danghai chu thamna le pawisa pekin mani sin mi inthawtir thei a nih a, mani ham\hatna dingin. Journal-ist ruok chu tukhawma a sin an thawpek thei nawh. Mani ngeia thaw a ngai, \hahnemngaina leh huoisen

taka mani ngeia sin thaw ngei ngei \ulna a nih leiin tu thiemna khawm in\awmpui thei an naw leiin Journal-ist hai hlutna hi an ril veng veng a nih” tiin a hril. Chief Guest chun DIPR history hai hrilin tulai hin nasatakin hma a hung sawn niin a hril a. DIO le IPR di-rector hlui Chongtham >>sunzawmna phek 2-ah

AMWJU le Editors’ Guild Lungawi loImphal: All Mani-pur Working Journalist Union (AMWJU) le Edi-tors’ Guild (EG) Manipur hai chun DC/Kamjong Mr Kengu Juringla chungah an lungawi naw hle thu an pu-onga. Press Media hai thlie-rbik a nei tiin an hril. An hril dan chun, Ramrei/Chadong-a mithi pathumhai zawngna kawn-gah, ama le lawnga fe ISTV News, Impact TV le News18 hai chun infe-tir phal ta lovin, TV News pakhat chau lawng chunga \huoiin mithi ruong an za-wngna coverage an thawtir ta niin an hril. Hienga a thaw nasan chu mithi ruong hmasatak an hmu khan, mainstream media TV le newspaper haia a suok hmain social

media ah an lo upload a, a leak (viral) a, a buoi zo vawnga official takin thil a fe ta nawh tiin, a upload-tu or viral tirtu ah TV News channel hai an tum leia lun-gawi lo a lo nih. A hnungah media team hai ni lovin Rescue Team (Sansuoktu Pawl) hai laia mi a lo ni lem ti hriet suok a nih. Hi baka hin DC khan Drone hmanga coverage thaw khawm a phal naw kha mak an ti thu an hril a. Hieng ang high-handed DC, abikin world Press Day ni kher khera press han an tuok fuk hi vangduoi an intiin pawi an ti hle thu an puong bawk. AMWJU le EGM chun state sawrkar kuomah a \ul ang anga ac-tion la dingin an ngen.

NQAS thuah Mentoring-cum meeting neiCCpur: May 3, 2019 khan National Quality Assurance Standards (NQAS) le inza-wmin MS Conference hall, District Hospital, CCPur-ah Mentoring-cum-Meeting of District Hospital, CCPur nei a nih. Hi huna hin State Health Society, National Health Mission a inthawk Dr L. Tomcha Khuman, State Nod-al Officer, Quality Assur-ance; Dr L. Gojendra Singh, State Nodal Officer, IDSP le AK Karnabir Singh, State Consultant, Quality Assur-ance in NQAS hai an \hang a. NQAS award hmu theina dinga pawmaw le \ul hai hril-hrietna le enfelna an nei. Meeting huna hin Dis-trict Hospital-a inthawk Dr V.C. Pau Tonsing, CMO,

CCPur; Dr Lalzuitluangi, MS, Dist. Hospital, CCPur; Dr T Nengkhanmang, Dy. Medical Supdt. hai bakah Zenngaihlun, District Qual-ity Consultant, Specialist doctor, Medical Officers le a dang dang hai an \hang tawl. Official hung hai hin Service Provision, Patient Rights, Inputs, Support Ser-vices, Clinical Care, Infec-tion Control, Quality Man-

agement tiengpang hai an enfel. NQAS hnuoia hin Dis-trict Level-ah District Hospi-tal, Community Health Cen-tre, Primary Health Centre \hekhat hai a huop a, award dugnzui hin Health Institu-tution han damnaw khum umzat dugnzuiin Khum pak-htah Rs. 7,000 pei dawng ding a nih. District Hospital a hin khum 170 a um a nih.

mtdC Chairman khuollien dingCCpur: May 4, 2019, 12noon hin Bungmual Football Ground-ah ‘Nancy Lian Thianhoih Memorial Open Football Tournan-ment (Numei le Pasal)’ fi-nal le closing function um a ta, hi huna hin Vungzagin Valte, MLA & Chairman, MTDC Chief guest in \hang a ta, Gouzamang Guite,

MDC le KS Tawmbing, Conservation of Forest, Southern Division, Govt. of Manipur hai guest of honour le functional presi-dent in \hang an ta, Chief host in H. Mangchinkhup, Chief of Bungmual \hang a ta, special Guest in Thi-authianmung, President, CDSA \hang a tih.

Page 2: Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal: Ma-nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS)

Hmasawnna Thar2 thlaphur (may) 04, 2019InrInnI (saturday) artICle/health & emplOyment news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Co-Editor : Asst. Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial

SUNZAWMNAVAWISUN THUPUIMi \ha chun a tuhai ta ding chenin rohluo ding a makpek hlak a, Mi suol hausakna chu mi fel ta dinga siekhawl chau a nih. -THUVARHAI 13: 22

Exam khawvela cheng ei ni tahExam pek ding chun thil thaw ding le paltlang ding chi tum tum a um hlak. Hi lei hin exam hi thil mei mei a ni naw a, theitawp takmeu suo a \ul hlak. Thingtlanga lo neihai khawm hi Pen hmangin exam ve kher nawhai sienkhawm exam chi tum tum an hmasuon ve hlak. Exam an hmasuonvehai chu lo vat, lo raw, hmangkhaw, butu, hlo thlo, bu sik, bu chil le bu thak hai an nih. Fak hmuna dinga sin thaw seng sengah chu thingtlanga lo neihai hin exam an hau tak a, a sawl tak le an rim tak an ni bawk. An exam result inlang ni chu bu chil annawleh bu vuok ni hi a nih. Exam-a pasia ngaihai chu kum khat fakkhawp bu thar suokhai an nih. Bu kum khat fak thar suok zo lo hai chu a fail let dera ngai an nih. Lekha inchukhai khawmin kum khat sungin exam chi tum tum an nei hlak. Exam-a thaw \hatna ding chun School-a inchuk taima le in tienga lekha tiem taimak a \ul. Inchuk taima le lekha tiem taima hai a fail an um ngai nawh. Ka tiem taima annawleh kan chuk taima veil eh ka la fail tho tho ti pawl an um a, sienkhawm an thu hril hi khel a nih. Lekha in-chuk le lekha tiem taima a fail ei la hriet ngai nawh. A fail-hai chu an taima tawk naw tina a nih. a thiem thei filawr bik chu an um hlak. A thiem filawr ei tihai hi chu mihai neka inchuk taima le tiem taima an ni zat zat hlak. Lekha inchuk le tiem taima lo le-khathiem hril ding le hriet ding an la um nawh. Test exam-a inthawka final exam chena pasi zat zathai chu lekha inchuk le tiem taima an ni hlak. Sin zawnghai ta ding khawmin exam chi tum tum pek a \ul hlak. Tuta hma khan chu written exam hi vawikhat chau nei a ni hlak. Amiruokchu, tuta hma deuva inthawk khan exam system thlakthleng a hung nita leiin written exam hi vawi 2/3 dam nei a ni hlak. Written exam ti tak lova medical exam, computer exam, personal exam hai chen a um ta a nih. Police le sipai laknaa \hanghai lem chun physi-cal efficiency test chen an nei hlak. Hieng a ni lei hin sawrkar sin hmu ding chun thaw tak tak a \ul a nih. Mei meia tlingna ding a um ta nawh. Hi lei hin zirtirtuhai khawma an student-hai pass oriented ding chauva inchuktir lovin Job Oriented ding khawma an inchuktir a \ul ta a nih. Lekha inchukhai laia a tam lem hi chu sawrkar sin dita lekha inchuk ei la nih. student-hai khawmin pass \hat chau ni lova sin hmu theina ding khawm ngaituo saa lekha ei tiem le ei inchuk a \ul ta a nih. Tulai chu ieng ieng ei hang thaw khawm hin exam ding hi a um deu vawng el ta a nih. Damnaw leia doctor ei pan khawma a \ul hmasa tak chu exam a nih. Ieng natna khawm invawi inla thisen, zun le ek hai exam hmasak a \ul tah. Tienlai khan chu so them thiem han so an hang them a, damdawi fak ding an chaw el hlak. Chun, doctor-hai khawmin damnaw ennain an mi hang en a, damdawi an mi chaw el hlak. Tulai huna ruok chun a nita naw a, ei taksa bung hran hran hai exam hmasak phawt a ni a, chu zova damdawi fak ding an mi chaw chau hlak ta a nih. Exam khawvela cheng ei ni tak. Thil hrietchieng lova thaw hi a \ha naw a, Doctor han exam dinga an mi ti chun in exam el ding a nih. Exam hi rin ding a ni nawh. Ei taksa bung hran hran hai hi enfel ngai a ni leiin a enna ding khawl a um a, a en man ding ei nei phawt chun enfel chu a \hapa tak a nih. Exam/Examination ti hi ei \awng chun mani in-enfiena or enfelna ti a nih. Pathien thu, thu \ha le hla \ha ei hril ding a ni khawma mani seng ei inenfie a \ul a nih. Mani inexam hmasa lova thu ei hril hlak leiin ei thu hrilhai hi ra \ha an suo thei tak tak tan aw niin an lang. Mani ngeiin ei thaw lke zui hlak thu hai hi hril thei seng inla chu ei thu hril hai hin umzie a nei ring a um. Mani thaw thei ding bak le mani zui thei lo pui pui thu \ha ei hril rawn taluo leiin ei hlutna le inza ei umna hai hi ei inhmang pei niin an lang. Exam chungthu hrillang ta si si chun Manipur a Class-X & XII Examination, 2019 resuly hi iengtik am a suok ve ding chu maw? Mizoram Board Of Secondary Education (MBSEM) huoihawtna hnuoia HSLC Examination, 2019 result le central Board of Secondary Education (CBSE) hnuoia Class-X result hai chu zani hmasa khan insuo a nit ah. Manipur State puotienga College kai nuom le technical line hran hran inchuk nuomhai ta ding chun result suok inhma hi a \ha a, student-hai admission le entrance test exam thawna ding haiah a \hangpui thei hlak. Hieng a ni lei hin Board of Secondary Education, Manipur le Council of Higher Secondary Education, Manipur han Class-X & XII resuly an hmatiengin hung insuo thei hai sienla chu mipui lawm hleng an tih.

hmarhaI pawlItIKs-a an hunG |hanGhar dan

~Lal Dena

Man is by nature a political animal – Aristotle.

part 2- pawlitiks-a \hangharna inumtirtu \henkhathai:Mihriem nun le khawtlang nun hi che changlova um tawk tawk a ni nawh. Hun inthlak danglam le hmasawn dan zir ang peiin mihriem nun khawm an thlak ve hlak. Chu chu Hmarhai hun tawng khawm a nih. Ieng ram le khawtlang nun khawm pawlitiks le hnam hmakhuo ngainaa \hangharna hi zan khat thil thua thiltlung a ni ngai nawh. Kum tam tak neksawrna dam, tawnhriet thar dam, khawvel inlumlet dan le ni tina thil tlung hai damin mihriem ngaituonaah kakhawk nasa tak an neitir hlak. Hnam dang hmasawn mek hai ang bawkin, Hmarhai khawm hun tharah an hung chuongkai a. Indopui II tawp tieng chun pawlitiks-a thangharna an hung nei ve tah a nih. Ieng thil thilin am pawlitiksia \hangharna chu Hmar lai an umtir a? ti chu tuta tuma ei thubuon ding tak chu a nih.. 1. ramper hlutsaktuhai neksawrna: Hmarhai pawlitiks-a an \hangharna zungpui pakhat chu ramper hlutsaktuhai rorel dan le neksawrna a nih. A hmaa ei hril ta ang khan, Hmarhai chun iengtik lai khawma an la tawng ngai lo, ramper hlutsak rorelna (colonial administration) hnuoiah an hung um ve a. Mi thuhnuoia um ngai lo, zalen taka mania roinrela an um laiin, manga khawm an mang phak ngai lo ramdangmi, ramperhlutsak pawl (colonial rulers)-in an hung awpdet ve tah. Hmun danga ramper hlutsak hai neksawrna (colonial exploitation) angin Hmarhai chunga Mingo rorelna chu tuorhla um ni naw sienkhawm, an thu an hla lova leiman chawi, hlaw bova pothang bekari, pothang senkhai le kuli sinthaw hai chu rik an ti ve hle a nih. Thawluina leia Ramhuia pawt phura an fena le a tamsawlna Tlanglei ram chu Pu Lalnghinglo Infimate, Pherzawl, (lekha tiem le ziek thei khawm ni lo), rinum a ti hle ning a tih hieng hin a lo insamsuok hiel a nih: State ringkawl a lienpa; Ka zuom naw tin thum ret chu; Kan zan chamna Ramhuoi tlang, Aw, Tlanglei ram leh sawn.‘State ringkawl’ a ti hi pawtthak rinumzie a hrilna a nih. Pawt chu a rikzie buhum tin thum hu a nih hlak. A hmaa an hriet ngai lo tuorna le suknawmnatna an tuok hin ngaituona thar a’n neitir a. Hienga inthawk hin chanvo tha lem le zalen nuomna an lungrila a hung inpiengtir tah a nih. 2. thiemnain pawlitiksia hartharna a’n tlun: Thiemna’n mimawl, hnam mawl a sukvar. Manipur rama Mingo rorelna suknghet a nih ruol ruolin missionary khawm Manipurah an hung lut ve nghal a. Kum 1894 in William Pettigew Imphalah rawngbawlin Singjameiah a hmingchawiin Pettigrew sikul a hung hawng nghal a. (Hi sikul hi vawisun chen hin hmu theiin a la um). Kum 1910-in Watkin Roberts Senvawna a hung lut hnung sawt naw tea sikul le Bible sikul indin a hung nih nawk a. Khawlai hmuna khawm missionary rawngbawlnaa bul\hut pawimaw tak chu thiemna a nih. Missionary-hai thiltum chu sikul hawnga, a ram mihai ziek le tiem inthiemtir a nih. Hieng mission sikula inthawk hin mi thar- elite group – teachar-evangelist, church leader le political leader-an hung suok tah a nih. Hieng lekhathiemhai hi Indopui I le II-naah hai France, Aigupta le ram dang danga thawndarin an um a. A \hen ziektu sin le \awnginlettu sin thawin hnam changkang lem hai leh liengko innawttawnin tawnhriet thar tam tak an hung nei pha tah a nih. Khawvel ram lien lema ideology thar, hieng democratism, humanism le rationalism rim dam an hung inhnam \an ve tah a. Hieng mithiem tharhai hi Manipur tlangram le India hmar sak tlangramah hai an kirnawk hin mi pangngai an ni tah nawh. An khawvel thlir dan (world-view) khawm nasa takin an thlak danglam a. Hieng mithiemhai hin a nih, mani hnam besanin pawlitical parti hming hran hran le thiltum neiin an hung siem tah a nih 3. India ram zalenna beipuiin a sukhar: Chuong lai zing chun, kum 1885 lai vela inthawk khan India ramin British rorelnaa inthawka zalen dinga beipui (Indian national movement) nasa takin a nawr tan a Mahatma Gandhi \huoina hnuoia Brahmaputra

phaizawl, Assam chena non-co-operation movement chun chap kang ang elin a hung kang ve tah a nih. Tlangram mihai chu India ram zalenna nawrnaa direct takin \hang naw hai sienkhawm, nasa takin Indian national movement thlihrangin mi tin el chu a hung chawktho va. Ama Pu Lalnghinglo bawkin ram hmangaina hla ropui tak a hung kheksuokpui nawk a nih. Hieng ang hin: Lal Nehru le Bardaloi, In sakhming an thang luoi ie; Zalenna thu in hrilin, Zo tlang a nghawr vel ie.

Hung ta um khai, thangruol ei tiu, Zalenna ding sin thaw peiin; New Delhi-a Nehru darin, “Hung suok ro, bawi rinreng, Suok tar o” a tih.(Hi hnam hla ropui tak hi “Kan nghak zing che, kan Lal tak” thluk hmanga Pu Lalnghinglo Infimate-in a phuok a nih. LH.No.1). Hieng mithiemhai (elite group)-hin a nih Manipur tlangram le India hmar sak hmun dang dangah khawm mani hnam besanin ethnic-based political party hran hran an hung indin chu. 4. Chanchinbuin hmar hnam inpumkhatna a siem: Mihriem hrim hrim tu hnam khawm hnam anga phuorkhawmtu chu chanchinbu an nih. Hmar hnam khawm mithiem an hung suok ruol ruolin inbiekpawna le inhrietpawna tha lem chanchinbuhai an hung nei ve a. hmasawnna kum 1941-a insuo \an a nih a. (Chu chu tuhin Pu Lalmalsawm Selate le a thawkpuiha’n hmasawnna thar tiin vawisun chen hin an mi la sunzawm pek zing a nih. Lawm a um bek bek). sikhawvar, hmar arsi le Inchuklainunhai hi kum 1952 khan insuo tan a nih bawk. Ei inchuklai \huoituhaiin Inchuklainun hi mi hung suktharpek nawk hai sien nuom a va um deh! India ram sunga hnam lungril siemtu le tu nghettu tak pakhat chu chanchinbuhai an nih, hrilsei a ngai nawh. Chuleichun, ei chanchinbu tharhai chun nasa takin India hmar sak ram tina inchek dara um Hmarhai lungrilah chun hnam anga ngirsuok nuomna le \hangharna a hung inneitir a nih. 5. |awngin hnam a siem: Hmarhai pawlitiks tienga thangharna inumtirtu dang nawk chu \awng (Hmar \awng) a nih. Hmar rama chanchin\ha a hung lut chara inthawka \awng hmang, Kohran inkhawmpui le Pathien kuoma tawngtaina chena hmang chu Dulien \awng (Lusei \awng) a nih. Thu le hla iengkim Lusei \awnga phuok le ziek vawng a nih. Kohran sunga buoina a hung suok a. Ama Pu Hmar Khawbung Dohnun chun \huoitu nina a hung lak chara inthawkin Hmar hnam lungril indik tak putin ringtu hmasahai chu Hmar \awnga hla phuok dingin a’n fui a nih. Hmar \awng hung hringsuokna le hmasawn peinaah hin Pu Dohnun hin a thaw hlawk bek bek. Pu L.Keivom lem chun “mission buoi hmasak ra suok lieu lieu chu Hmar \awng humhala a um hi a nih” a tih. (L.Keivom:Arthakzawl Pawlitiks le Mission Buoina, Thuro, April-May, 1986, p.9). Pu Dohnun hmalaknaa inthawkin ruopui vanawn sur ang elin mi hmasahai chun Hmar \awngin Pathien inpakna hla tuol\ohai mani hnam hla thluk ngei hmangin an hung phuok \an a. Independent Hlabu hmasa tak khawm 1924-in sut \an a lo nih. Hieng hlahi hi Hmar thu le hla (literature) bulpui an nih. Ei piengpui ei nu \awng ngei, Khuonu mi lo ruotpek; Ei ram le hnam chawisangtu, Mani \awng a lo nih (Rev T.Khuma Sawngate) Khi a chunga ei hril factor pangahai inkawp khin Hmarhai ngaituona le hmathlir nasa takin a hung sukdanglam a. An chanvo, nina, hmelhmang le hnam nunphung humhal nuomna, India hmarsak state hran hran hnuoia thedara lo um ta chu inpumkhat nawk nuomna, India ram khuo-le-tui nina chanvo indik tak chang le mani ditthlangnaa roinrelna (right of self-determination) chen nei nuomin Indopui II-na tawp tieng chun pawlitikal movement an hung nei \an ve tah a nih. (Sunzawm ding).

motor khal lai lungphu chawlin a thi, a naupa kum 10 mi in a pa motor khal herkawiin accident ding lakah an him

tumaKuru: May Day ni khan Pressure Cooker siemna hmuna inthawk Hu-liyaru hmuna Dawr-a thaktu driver Shivakumar chu km. 97 a hla a khal hnungah an thil phur thakna ding an tlung tawm \epin lungphu chawlin a thi a, a bula in\hung a nau-pa kum 10 mi chau chun a pa umdan a ngaina hre loa en el loin a pa motor khal lai chu herin hmun himnaah a sukchawl a, accident ding

lakah a him pha. Hi thil hi May 1, 2019 sun dar 12 vela kha tlung a

ni a, Mr Shivakumar khaw-muol hre loa a um thut huna hin a bula in\hung a naupa

chun a ngaina a hriet naw a, sienkhawm inrang takin a pa motor khalna steering chela khal zawmin accident lakah an him pha a nih. Naupang hi Allasandra, Koratagere hmuna govern-ment primary school-a Class V inchuklai a ni a, an school summer chawl leia hi ni hin a pa motor khal zui a nih. Hien-ga a pa khawmuol hre loa a um le a thi ti a hriet hin thlem thei ruolloin nasa takin a \ap.

BJP in Tripura cEO ban dingin an phut veAGartala: Opposi-tion Congress le CPI(M) han Tripura Chief Elec-toral Officer (CEO) ban dinga an lo ngen ta hnun-gin sawrkarna siemtu BJP khawmin CEO Sriram Ta-ranikanti chu thil indiklo le \an bik neia thilthawa intu-min CEO a ninaa inthawk ban dingin an ngen ve tah. Tripura BJP team chun Ningani khan Union De-fence minister Ms Nirma-la Sitharaman inrawinain

New Delhi-ah Chief Elec-tion Commissioner (CEC) Sunil Arora an inhmupui a, chu hunah Tripura CEO hi ban dingin an ngen a nih. CEO hin ROs le AROs hai chu WhatsApp message thawnin party pakhat vote dingin an hriettir niin, BJP chun an intum a, hi thil hi RPA, 1951, MCC le Electoral laws dang dang kal a nih tiin CEC kuomah memo-randum an pek a nih.

J&K-ah helpawl pahni kap hlum Jammu: Jammu and Kashmir-a Shopian district-a chun Zirtawpni zingkar khan security forces han Imam Sahib area-a dappui an thawnaah helpawl hai leh an inkap-tuo a, inkaptuonaa hin helpawl pahni kap hlum an nih.

chhattisgarh-ah Naxal cadre pahni man

nuhmei 2 rs.49,98,000 leh manlumdInG: Zani hmasa khan Lumding Railway Station, Assam-ah GRPS han nuhmei pahni, Gay-atri Halder (60) le Arati Halder (55) of Fasitola, Coach Dehar, West Ben-

gal hai chu India pawisa-fai Rs. 49,98,000 leh an man a, Lumding GRPS ah case No 15/19 u/s 379IPC an registered a, zanikhan Court hmaah inlangtir an nih.

ar han medical camp an huoihawtCCpur: Churachand-pur Sector Assam Rifles-a 2-Assam Rifles hnuoia um Singngat Battalion chun India le Myanmar ramri zula um Suangdai khaw mipui hai ta dingin One Day Free Medical camp an huoihawt. Medical camp a hin Singngat Battalion a Medi-

cal officer hai \hangin khawsung mi 177 bakah Tualkhiang le Kawlnuai haia inthawk mi 20 hai hriselna an enfel a, an natna izirin damdawi a thlawnin an pek bawk. Medical Camp-a inen hai hi Singngat Battalion chun thingpui le bei dawnin an fakpui bawk.

Bhojpur district-a naute pieng pakhat chu sansuokna sin-thawtu National Disaster Response Force (NDRF) hming chawiin “NDRF Singh” ti phuok a lo ni tah. Prime Minister Narendra Modi chun thlipui Fani hung hrang ding lo inveng lawkna ding le thil a suksiethai siem\hat nawkna dinga hmang dingin, Indian history-a Cyclone Relief tamtak la ni dingin advance in Rs. 1, 000 crore chuong riruonga pek suok a ni ta thu Rajasthan ah vote campaign hunah a hril. Thlipui Fani hi ruosurin a hung zui nawk peia, dang an tak hle niin an hril. Hienglai zing hin West Bengal tieng a fe peiin district paruk lai chu mut dinga hriet a nih leiin Chief Minister Ms Mamata Banarjee chun theitawpa lo in-ralringin iengkim a \ul ang ang thaw hman dinga inbuotsai vawng a nih tiin a hril a. New Delhi a IMD official Mrityunjay Mohapatra chun, West Bengal sungril tieng chu a phak naw ding nia an lang ta leiin mi hril zam zawng chun thu pek an ta naw thu a hril. Cyclone Fani hi a bo tawmin Nepal tieng lutiin Hi-malaya tlang velah a hrang bo ding a na, anachu, Nepal le Himalayas siklesa (weather) umdan tamtak a sukdanglam pha ding niin meteorologist (sik le sa inchuktuhai) chun an hril. “Thli le ruo hin, ruosur tam rak lo le kawl inlep le thlipui (windstorm) siemin saktieng le central region chu ‘extreme weather’ a siem thei a nih” tiin Meteorological Forecasting Division chun an hril a. Weather ‘regular pat-tern’ a sukdanglam ta ding a nih” tiin an hril. (PTI)/AP)

Cyclonic storm ‘Fani’ in India ram

Ibungo Singh chun, Thyam Premkumar a hriet zie thu a hril a. UNO rawtna anga World Press Day, May 3 inser/hmang \an danhai a hril. Regional News Unit, AIR Imphal, Head, Dr. Aribam Ibomcha Sharma khawmin World Press Day pawimawna-hai a hril a. Freedom of Speech chawisangna hun a nih, tiin a hril. (DIPR)

World Press Day hmang a nih

total shutdown a la fe peisuGnu: JAC Against the Burning of St. Joseph Hogher Secondary School, Sugnu in school rawa um dodalnaa hun tiemchin um lova zani hmasa 6PM a

inthawka Sugnu area total shutdown an thaw chu a la fe pei. Zanikhan Sugnu Bazar-ah nuhmei ruolin \hungbuma nuorna an nei bawk.

nufa Class X an passed

VIllupuram: Tam-il Nadu SSLC Exam, 2019 resul suok a khan Meledaiyalam hmuna cheng Ms Suseela (36) le a naunu Kayalvizhi (14) hai chu ruolin class X an passed. Suseela hi Class IX chen an chuk zo hnunga lekha inchuk zawm talo

a ni a, sienkhawm Self-help Group a president ni dingin an hnuoi takah Class X passed ni a \ul a, chu le inzawma Class X exam pe thar nawk a ni a, a vawikhat exam naah hlawtlingna a chang a nih. Suseela hin marks 265 a hmu a, Kayalvizhi hin marks 382 a hmu a nih.

dantewda: Chhattis-garh –a Dantewada a chun Zirtawpni khan security forces le Naxal helpawl hai an inkaptuo a, inkaptuo zoa dappui thaw a ni hunah Mangnar village bul ramh-nuoiah Naxal cadre pahni a hringa man an nih. Mana um hai chu Baman le Lakshman Vetti hai an ni a, District Reserve Guard

(DRG) le Special Task Force (STF) \hangruol han dappui an thaw hunah Naxal hai hin silaiin an lo kap a leia inkaptuona hi tlung a nih. Iemanichen an inkaptuo hnungah Naxal hai hi an in-hemhmang a, chu huna secu-rity forces han an hnawtzuinaa pahni hai hi man an nih. Vetti hi sawrkarin luman Rs. 2 lakh neia a lo puong ta a nih.

lok sabha election Vote campaign sunzawm peinew delhI: 17th Lok Sabha election nei mekah phase 4 in-thlangna zo ni hnungin phase 3 inthlang ding a la bak a, Political party tum tum hai chun phase la um haia dingin vote campaign ngawr takin an fepui zing. PM Narendr Modi chun zanikhan Rajasthan-a Hindaun hmuna rally neiin, Thlisie in a nuoina Odisha, West Bengal, Andhra Pradesh, Tamil Nadu le Union terrirories

hai leh inbiekpaw zing a ni thu, sawrkar chun Thlisie in a nuoina states haia sawmdawlna sin thaw-na dingin advance relief Rs. 1000 crores chuong release ta thu a hril a, NDRF, Coastguard, Indian Army le Navy hai chu sansuokna le sawmdawlna sin thaw ding tirlut an ni thu hai a hril. Congress president Rahul Gandhi chun zanikhan Madhya Pradesh-a Rewa district-ah vote

campaign a nei a, NYAY scheme hmangin India ram economy bung thar kaipui a ni ding thu a hril. Congress chun Rewa PC a hin an candidate dingin Siddharth Tiwari an ruot a, BJP candidate Janardan Mishra leh an inkhing ding a nih. Fift phase Lok Sabha Election um dinga vote campaign theina chu vawisun zantieng hin a tawp ta ding a ni a, inthlangna chu May 6, 2019 khin a um dig a nih.

Page 3: Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal: Ma-nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS)

3thlaphur (may) 04, 2019InrInnI (saturday) natIOnal/InternatIOnal & adVertIsement Hmasawnna Thar

laKtawI sIelMAt CHrIstIAn HOspItAl & reseArCH Centre

**** Hieng a hnuoia specialist doctor pan nuom hai chun Sielmat Christian Hospital a pan thei ning a tih. Operation a lo \ul khawma thaw thei nghal ning a tih. Registration Fee Rs.300/- ning a ta, ticket booking 7:30AM-6:30PM chen thaw thei ning a tih. Registra-tion Contact no: 9862853047.

1. eye (mit tieng) specialist dnB (Ophth) mnams Fellow in retina and Vitreous surgeries, COnsul-tant VItreOretInal surGery & trau-ma. (4th may, 2019), tIme: 10am

2. ent specialist (every wednesday, Friday & saturday)Wednesday - 24 hrsFriday - 24 hrsSaturday - 24 hrs

* Vaccine available:- Thyphoid, Hepatitis-B & Rota-virus

* Ambulance khawm Hire thei zing ning a tih. Contact No. 9612911006 (3,4)

Sai in pasl pakhat a sir hlum

madIKerI: Karnataka-a chun Zirtawpni zingkar 7AM vel khan hmeruo bazar kai In pana fe mek CK Sudha chu Sai hel leh lampuiah an intuok a, Sai hin a sir hlum bakah metre 20 vela hlaah a dehawn niin official thusuok chun a hril. Hi thil tlung lai hmutu khawsung mi \henkhat chun Sudha hi sansuok tu-min Sai hi lungin an deng bakah highway-a um mo-tor \henkhat chun horn an hmetri a, sienkhawm Sai hin Sudha hi a sirhlum ta tho a nih.

Cyclone Fani leiin rally nei ding an

\hul tawlnew delhI: Zirtawpni zingkar khan Cyclone Fani hrang le ruosur in nundan pangngai nasa taka a suk-buoi bakah Cyclone Fani intawl pei leiin Prime Minister Narendra Modi le West Bengal Chief Minis-ter Ms Mamata Banerjee han political rallies nei an tum hai chu an \hul tawl. Prime Minister Modi chun May 5, 2019 hin Chaibasa college ground-ah rally a nei ding ti a ni a, sienkhawm rally nei ding hi a \hul a nih. BJP president Amit Shah in Zirtawpni-a Jharkhand –a hmun pathum haia rally a nei dinga ti chu Cyclone Fani in a \henum state Odisha nasa taka a nuoi leiin a \ul. India hmarsak states- Assam, Arunachal Pradesh, Meghalaya, Nagaland, Ma-nipur, Mizoram le Tripura haia khawm ruo intak ta-kin a sur ding niin weather tiengpang hrie hai chun an hril.

Modi biopic May 24 a release a ni ding

new delhI: Election Model Code of Conduct a kal tia complaint um leia release hlei thei loa um le Election Commission in Lok Sabha Election fe mek zo a ni hma chu release lo dinga thutlukna siem leiin Vivek Oberoi changna PM Narendra Modi chanchin film-a siem PM biopic chu May 24, 2019 khin release dingin Zirtawpni khan pu-ong a nih. A Film hi PM Modi hin naupang te a ni laia inthawk India Prime Min-ister a hung ni chena a

chanchin a hril hai film-a siem a ni a. A hmasa takin April 5, 2019 a kha tlangzar dinga ti a ni a, sienkhawm a hnungin April 11, 2019 a release dinga ti nawk a ni a. Sienkhawm complaint um le inzawma Supreme Court chen lutpui a ni a. Sienkhawm EC chun Op-position hai hrilsietna scene \henkhat a \hang leiin free and fair election a um theina dingin release a rem nawh tiin release a remtinaw leia release dinga hun lo ruot ta haiah release thei loa um pei a nih.

Doctor thina thuah Flat-a a chengpui man

new delhI: Central Delhi-a Ranjit Nagar area-a Uttar Pradesh-a Go-rakhpur mi doctor Garima Mishra (25) ringhlaum taka a thisaa hmu a nina le inza-wmin Flat –a a chengpui/In hluo chanpui Chandra Prakash Verma of Bah-raich, Uttar Pradesh chu Zirtawpni khan police han an man. Mishra hi Thawleni zana kha a ring-a athlum saa hmu a ni a, a thi hnung hin Mr Verma hi a umna chin hrietloin an hmang nghal a, CCTV thlalak en a ni hunah zan dar 8:45 in backpack leh apartment/flat a inthawk a suok hmu a ni leiin ringhla thua Verma hi Police in an man a nih.

Tractor accident-ah mi 5 thi

hardOI: Uttar Pradesh-a Hariyawan hmuna chun Ningani zantieng khan sakhuona thila programme hmanga fe In tieng pana kir mek hai chuongna Trac-tor accident in an letthlu a, mi 5 an thi bakah midang 29 an hliem. Hi accident-a thi hai lai hin nuhmei 4 le naupang pakhat an \hang tiin Addl. SP Gyananjay Singh chun a hril. Hliem hai chu hospital-ah admit an ni a, an ngirhmun a \ha tiin a hril.

SC in VVPAT Verification thua Opposi-tion hai ngenna hearing kar tharah

new dehI: Opposi-tion parties han Lok Sabha election fe meka Electronic Voting Machines (EVMs) le VVPAT slips enmil dinga ti sukpung dinga ngenna an siem le inzawma petition an peklut thuah

hearing chu kar thara nei dingin Supreme Court chun Zirtawpni khan a remtih. EVMs le VVPATs slip enmil/tiem kawp dinga ti zat sukpung dinga ngenna hi Opposition party lead-ers 21 han an pek a nih.

April 8, 2019 khan Supreme Court chun a hmaa Assembly segment tina booth pakhat peia mi EVMs le VVPAT tiem-kawp dinga ti chu 5 peia sukpung dingin Election Commission a lo inhriettir tah a. Sienkhawm, petition petu hai chun 1 a inthawk 5 chaua sukpung chun umzie a nei zonawh tiin, hi neka tamlem EVMs le VVPATs hai tiemkawp dingin ngenna an siem nawk a. Chu dungzuia Chief Jus-tice Ranjan Gogoi inrawi Supreme Court bench in hearing nei dinga a remti a nih.

ED in Zakir Naik Chargesheet a file khum

new delhI: Enforce-ment Directorate (ED) chun Islamic sakhuo \huoitu/inchuktirtu Zakir Naik chu dan kala Rs. 193 crore zet transfer kuolna le dan kala India le ramdang danga rothil chengvaibel-sie tel neia intumna le inza-wmin Chargesheed an file khum. Kum 2016 khawm khan NIA chun Zakir Naik hi FIR an lo file khum ta a, chu hnungah ED in case hi an hung lak a nih. ED hin Prevention of Money Laundering Act (PMLA) hnuoiah Naik hi special Court, Mumbai-ah case an peklut a. India ram-a Muslim \halai hai infui-pawrtua intum a nih. Agency report in a hril danin Naik hin hien-

ganga Muslim \halai hai infuipawrna thu a hril hai hi kum 2007-11 sunga Mumbai hmuna Islamic Research Foundation (IRF) huoihawtnaa Peace Con-ference nei hun haia a hril an nih. ED chun tuta hma khan Naik thil nei chi tum tum, mutual funds invest-ment, Islamic International School, Chennai, Flat 10; godowns 3, building 2 le Pune le Mumbai haia ram bakah bank accounts 10 hai an lo hren pek ta a nih. ED chun Naik sin thaw-pui midang pahni Amir Gazdar le Najamuddin Sathak hai chu an lo man ta a, Naik hi an bi hmang leiin man a la ninaw a, Malaysia ramah a um ring a nih.

UP-a district pahni haiah |ek in mi 8 a

deng hlumluCKnOw: Uttar Pradesh-a chun district pahni haiah |ekin mi 8 zet a deng hlum. Thu dawngnain a hril danin Ningani zan khan Chandauli district-a |ek tla in mi 4 a denghlum bakah midang 5 a deng hliem a, hliem hai hi hospital-a ad-mit an nih. Sonebhdra district-a Pannuganj hmuna unau pasal pahni hai chu |ekin a deng hliem a, an hliemna tuorzo loin zani zingkar khan an thi a, pakhat chu Thingkung tlu in a del hlum a nih.

HP-ah Lir an hningshImla: Himachal Pradesh-a Mandi district chu Zirtaw-pni zingkar inhmatak khan lirhning magnitude 4.2 a hra-tin a sawihning a, sienkhawm thi le hliemna tuok an umnaw bakah thil suksiet a nei thu

hriet a ni nawh. Lir inhning hun hi zani zingkar 4:32AM vel kha a ni a. Mandi \hangin Himachal Pradesh hmun tamlem hai chu lirhning tamna (high seismic sensitive zone) an nih.

Regional parties hai sawrkar siemnaah an pawimaw hle ding: Derek O’Brien

KOlKata: Trinamool Congress (TMC) leader Derek O’Brien chun, Lok Sabha Election fe meka hin BJP inrawi NDA chun ma-jority mark 272 hmu phak naw ni hai a, sawrkar thar siemna dinga regional par-ty hai an pawimaw hle ding a nih tiin a hril. Derek O’Brien in a hril peinaah, election zoah NDA khawm kawidar an ta, non-BJP parties hai chun

Centre-a sawrkar thar siem dingin an \hangruol ding a nih tiin a hril a, BJP chun Centre-ah sawrkar siemna dingin NDA khawm an rawi zonaw ding a nih tiin a hril bawk.

Congress in seat an lak rawn chun Rahul Gandhi Prime Minister hung ni ding party in in thlawp dim tia zawna dawnin, hi thu hi chu May 23 zoah dawn thei a ni chau ding thu a hril a, Con-gress in Lok Sabha seats 543 umnah seats 272 an lo lak a ni chun, an nuom nuom PM dingin thlang an tih tiin a hril a. BJP hnebanna dingin Op-position hai chu pumkhata an um ding thu a hril bawk.

Delhi-ah Gandhi Nagar MLA in BJP a zawm

new delhI: BJP in AAP MLA iemanizat hai BJP zawm dinga an inbiek-paw pui zing nia an hril hnungin Zirtawpni khan Gandhi Nagar A/C a Aam Aadmi Party (AAP) MLA Anil Bajpai chun party suoksanin BJP a zawm. Mr Bajpai hi Union Minis-ter Vijay Goel in party-ah a lo lawmlut. AAP convenor le Del-

hi Chief Minister Arvind Kejriwal chun tulai hnai khan BJP chu horse-trading thawin a MLA hai inchaw tumin a lo intum ta bakah AAP leader Sisodia chun BJP han AAP MLAs 7 hai Rs. 10 crores seng pek din-gin an thlem tia intumna a siem zo hnunga hieng thil hi hung um a nih. Mr Bajpai chun BJP zawm ding hin pawisa

iengkhawm a lak naw thu a hril. BJP Delhi president hlui le Union minister Vi-jay Goel chun Ningani khan Delhi-a sawrkarna siemtu AAP MLAs 14 hai chu AAP sawrkar-ah an ning an ip a, an nghawk leia AAP suoksan nuom hai chu an inbiekpaw pui zing thu a lo hril a, hieng MLAs 14 hai hin sawt-nawte hnungah party an suoksan el thei thu Nin-gani-a press conference hunah a lo hril ta a nih. Delhi-a hin Lok Sabha seats 7 um haiah May 12, 2019 a inthlangna nei ding an ni a, AAP MLA in par-ty suoksana BJP a zawm hi AAP ta ding chun thil pawi tak a tling phak ring a nih.

Ransomware in Telangana le AP power department Website a beihyderaBad: Ran-somware virus chikhat chun Telangana le Andhra Pradesh state power De-partment websites hai a bei/hacked niin Ningani khan Cybercrime Police chun an hril. Cyber crime police re-port in a hril danin April 29, 2019 khan TSSPDCL website hacked a ni a hi lei hin online payment \hangin webservices hai nasa takin a sukbuoi niin a hril. Telangana le Andhra Pradesh power dept. web-sites bei/hacked tu hi Rob-inhood Ransomware a ni a, hackers hai chun data

hacked a um hai hmukir nawk theina dingin sum tam tak tak an ngen nia hril a nih. Ransomware in a bei hai chu Andhra Pradesh Southern Power Distribu-tion Company Limited (AP-

SPDCL); Andhra Pradesh Eastern Power Distribution Company Limited (APEP-DCL); Telangana Southern Power Distribution Compa-ny Limited (TSSPDCL) le Telangana Northern Power Distribution Company Lim-

ited (TSNPDCL) hai an ni a, hieng website hacked tu hai chun Rs. 24 lakh an ngen a, an pawisa ngen hi pek an ninaw chun websites a data um hai delete pek vawng dingin an vau nia hril a nih. APSPDCL websites chu zani hmasa zantieng khan sukhring/hawng thei nawk a nita a, hackers han data an thuphmang hai khawm lakkir nawk dinga buoipui mek a nih. Telangana power de-partment official hai chun, data back up an nei leiin hackers hai chun websites chau an lut thei a, database an lut thei nawh tiin an hril.

Indo-China Ramri An Buoi Ngun, Indona Pumpel A Nih: PentagonwashInGtOn: US War Department, Pentagon-in Annual World Report 2018 a peka chun, India le China chu ramri Doklam thuah an buoi ngun hle a, 2018 khan ni 73 sung zet an buoia chu inkaptuona tlung lovin an inbiekrem thei tiin US House of Congress ah report a pek. Pentagon Report chun, an ‘active defence strategy’ le inzulin China chun an ‘strategic objectives’ tlung theina dingin buoina ang renga, ralthuom chelek lova buoinahai siem a hlawtling pei niin a hril bawk. USA le a ruolhai le armed conflict chite te chophawkna kawngaah chu a hma nekin China hmalakna a tla hnuoia, Pacific Region ah lem chu a let thum velin a tla hnuoia, anachu, China chu an objective a chawlsan tah tina a nih chuong nawh, tiin a hril bawk. “China in South China Sea a lak chu a la zau

pei a. Tuipui chunga a thilthawtheina, abikin, mani invengna ding siem Navy Lawnghai a changkang hrat hle a. US le an hratna khaikhin ruok chun ieng rak a la ni nawa chu, ama ta ding chun in defence-na ding le hmasawnna \ha tak a nih a. Abikin East Sea, India le Bhutan tienghai hma a sawn pei a nih” tiin a hril. Hi baka hin Taiwan, Vie tnam, Phi l ipp ines , Malaysia le Brunei hai leh khawm buoina a nei zing niin a hril bawk. China’s Western Theater Command (WTC) hnuoiah counter-terrorism mission neiin Air Forces base le Rocket Force

base hai khawm internal operation system a nei niin a hril. India-China border thuah, 2018 khan Demchock, China ah India leh an buoi a, 2017 a inthawka an buoina Doklam ah an buoi bawk a. India le China sipaihai an um ve ve zinga chu inkap lovin an inbiekrem nawk theia, inkap thei zing an nih, tiin a hril. Chuong zing lai chun Pentagon chun China le India chu 2017 inremna dungzuia iengkim thawa, boruok sosang pei ding vengna ding mechanism \ h a t a k , a b i k i n c i v i l leadership (diplomatic)

levela inbiekna sukhring zing dingin a fiel niin a hril a. India le China ta dinga \ha ding chu ‘Instant Hotline’ um sienla hmatieng peia dingin a \ha hle ding niin a hril. April 2018 khan India Prime Minister Narendra Modi le Chinese President Xi Jinping han Wuhan ah inbiekna \ha tak an nei a, border thu inbieknaa sukrem pei dingin an hril a. November 2018 bawkin India le China han Annual Defence Dialogue an nei \an nawk tah. Hi zova hin Special Representative Meeting an nei nawk bawk, tiin a hril. India le China buoina tak chu India ram (state) Arunachal Pradesh China’n South Tibet anga lak a tumna le, Aksai Chin, Tiber thlangtieng China, India’n a ram anga a ngai/enkawl tlatnahai lei a nih, tiin a Congress an hriettir bawk. (AFP)

Sri Lanka-in VISA Thi le Dan Bawsiehai Hnawtsuok Vawng

COlOmBO: Sri Lanka sawrkar chun , Eas te r Sunday-a thil t lung le i n z a w m a h e l p a w l h a i tukdawlna dinga operation a thaw zingna le inzawmin, helpawlhai a man theina ding beiseiin ramdang mi foreigners VISA thi tahai po po chu an ram tienga thawnkir vawng a tum. Hi dan le inzawm hin Indian mi pahni khawm Rajagiriya laia um an VISA thi tah hnunga la um an man sa. Police han mi 13 dang Mount Lavinia laia an manhai lai India mi pakhat a \hang bawk a. Valid VISA nei ta lo an nih. Anni laia 10 chu Nigerian an nih a, a dang chu Thai le Iraqi mi an nih.

Nigeria hai hi mi ramah inzina, an VISA a thi hnung chen khawma kir tum ta lova an umna na umsawng pei mihai an nih a, drugs le sumdawngna \ha lova mi pawisa lakpek an ching em em hlak. In ternal and Home Affairs Minister Vajira A b e y w a r d a n a c h u n , Controller of Emigration and Immigration kuomah thu pein, ram dang mi VISA thi tah le an um ding chen neka sawt um tahai po po chu zawng dawka, buoina dang a suok nawk hma ngeia an ram tienga thawn kir seng dingin a hril. D e p a r t m e n t o f immigration and emigration hieng ang mihai po po chu

dan ang takin an ramah thawnkir seng dinga hma a lakna le inzawmin in tin dappui kawm an la thaw ding niin a hril. H i t h u p e k h i Pr ime Minis te r Rani l Wickremesinghe le Muslim Religious Affairs Minister MHA Haleem hai an hmupui zova a puong a nih a. Abikin Sri Lanka Muslim hai kan dingin Muslim sakhuo zuitu an hung tam tak a, minority ni siin majority Sinhales Buddhist hai leh an buoi tah hlak a nih. Sawrkar thlang suok dan chun, foreigner VISA thi tah la um zing chu 400 vel an nih a. Easter Sunday bomb puok le inzawma mi thu indawn dinga man tah po chu 106 vel an nih tah. Mithihai laia foreigner chu 40 an nih a. Anni lai chun Indian 11 an \hang phak. Sri Lanka khi Sinhalese Buddhist hai ram a nih a, mihriem 21 million neka tam an um a, Kristien chu 7% vel an nih.(AFP)

press releaseThenmuol khuo sunga \um hni zet mi \henkhat hai in silai an hung hmetpuok ta a, nu le nau a suk thlabarin a suk phawklek hle a nih. Hieng anga mipui suk thlabar a khuo sunga silai hung hmetpuok tu hai hi Thenmuol mipui chun nasatakin thiemnaw an changtir a nih. Then-muol mipui chun tukhawm \an bik le ditsak bik a nei naw a nih. Tuta inthawk mipui suk thlabar zawnga khuo sunga mawilo taka hung lut le chechang nawk an lo um ani chun an chunga ieng po khawm lo tlung sien a khuo mipui in maw phur naw ni hai.

Thenmuol khuo mipui aiaw in,

sd/- ht neisanghlei sd/- ram\halien Chief Secy. VA

sd/- Vanlalsuong sd/- lalremruotPresident, Thenmuol HYA Secy. Thenmuol HYA

sd/- rV Buhril sd/- spurgeon Chairman, Val Upa Secy. Val Upa

sd/- remkung sd/- lal\anpuiPresident, Thenmuol HWA Secy. Thenmuol HWA

sd/- lalsiemsang sd/- lalroneiPresident, Thenmuol HSA Secy. Thenmuol HSA

Heroin Rs. 1.56 crore manhu leh man

maharaJGanJ: Uttar Pradesh-a Sonauli area, Indo-Nepal border a chun Zirtawpni khan Sashastra Seema Bal (SSB) le Police \hangruol han pasal pakhat Heroin Rs. 1.56 crore man-hu leh an man. Heroin le mana um chu Paramjeet Singh of Nau-tanwa, Maharajganj dis-trict, Uttar Pradesh a ni a. Sonauli bus station le Hero-in grams 156, Rs. 1.56 crore manuu le an man a nih.

Page 4: Hmasawnna Thar Thar/2019/May/HT-04-05-2019.pdf · 2019-05-05 · 6 IAS pek an nih CCpur/Imphal: Ma-nipur Civil Service (MCS) Officers 6 hai chu Indian Administrative Service (IAS)

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlaphur (may) 04, 2019InrInnI (saturday)

Football Fixtures: May 4, 2019PREMIER LEAgUE:

Bournemouth v/s Tottenham -5:00PMWest Ham v/s Southampton - 7:30PM

Wolves v/s Fulham - 7:30PMCardiff City v/s Crystal palace - 10:00PM

Newcastle v/s Liverpool - 12:15AM

SPAnISH LA LIgALevante v/s Rayo Vallecano - 4:30PM

Espanyol v/s Atletico Madrid - 7:45PMAlaves v/s Real Sociedad - 10:00PM

SERIE AChievo v/s SPAL

BUndESLIgAHertha v/s VfB Stuttgart- 7:00PMWolfsburg v/s Nurnberg - 7:00PM

Monchenladbach v/s Hoffenheim - 7:00PMBayern v/s Hannover - 7:00PM

Werder v/s Dortmund - 10:00PM

FRAnCE LIgUE 1PSG v/s OGC Nice - 8:30PM

Stade Reims v/s Nimes - 11:30PMBordeaux v/s Angers - 11:30PMGuingamp v/s Caen - 11:30PM

Europa League round up:

Arsenal in Valencia an hne; Eintracht le Chelsea an indrawlOndOn: UEFA Europa League fe mek Semi-finals leg 1-ah Zirtawpni zingkar (IST) khan Arsenal chun an home Emirates stadium-ah Valencia an mikhuol a, Arsenal chun 3-1 in Va-lencia an hne a, Alexander Lacazette in goal hni a thun. Goal hmasa Mouctar Diakhaby chun minutes 11 naah Valencia ta dinga goal thunin hma an \huoi a. Sienkhawm Alexander Lacazette in minute 18 le minute 25 haiah Arsenal ta dingin goal 2 a hung thun leiin first-half chenah Ar-senal chun Valencia hi 2-1 in an hne a. Second-half

inkhel hun bo tawm min-utes 90 naah Pierre-Emer-ick Aubameyang chun Arsenal ta dingin goal a hung thun belsa a. Valen-cia chun goal dang an thun sap tanaw leiin inkhel tawp chenah Arsenal chun Va-lencia hi 3-1 in an hne ta a

nih. Second-leg-ah Valen-cia chun May 10, 2019 khin Agregate 1-3 in Ar-senal mikhuol ve thung a tih. Chun, zani zingkar khan Eintranch chun semi-finals leg 1 ah Chelsea a

mikhuol ve a, a hratlem um loin 1-1 in an indraw. Goal hmasa Luka Jo-vic in minute 23 naah Ein-trach ta dinga goal thunin hma an \huoi a, first-half bo tawm minute 45 naah Pe-dro chun Chelsea ta dinga goal a hung thun ve leiin first-half chenah 1-1 in an indraw a, second-half sung a tu tieng tieng khawm goal thun bik an um tanaw leiin 1-1 in an indraw ta a nih. An ball possession chu Chelsea 68% le Eintracht 32% a nih. Second-leg-ah May 10, 2019 khin Chelsea chun Eintrach mikhuol veng a tih.

Donald Trump in Tiger Woods kuomah Presidential Medal of Freedom an hlan ding

washInGtOn: Ma-jor tournament vawi 15 haia winner lo nitah Tiger Woods chu karthar khin President Donald Trump chun Washington hmu-nah America rama civil-ian chawimawina insang tak ‘Presidential Medal of Freedom’ inhlan a tih. Kum 43-a upa Tiger Woods hin April thla khan Augusta-ah Masters a lak a, May 6, 2019 (Thaw\anni) khin White House ceremo-

ny-ah Presidential Medal of Freedom hi dawng/inh-lan ning a tih. Presidential Medal of

Freedom hi President hlui (L) John F. Kennedy in kum 1963-a kha a lo pek \an a ni a, security or na-

tional interest, world peace annawleh thil dang danga thaw hlawk hai kuoma inhlan hlak a ni a, Woods hi Golfer hai laia hi award dawngtu palina ding a nih. Tuta hma khan Jack Nick-laus, Arnold palmer le PGA tour Black player hmasa tk Charlie Sifford han an lo dawng tah. Athletes Billie Jean King le Michael Jordan hai khawmin hi award hi an lo dawng ve tah.

Season tawpah Xavi Hernandez a retire ta dingBarCelOna: Barcelona le Spain midfielder hlui Xavi Hernandez (39) chu tuta sea-son tawpah a retire ta ding a ni a, football khel a chawl-san hnungah coaching tieng-pang lutchil a tum. Xavi hi tuhin Qatari club Al Sadd SC a khel mek a ni a, Barcelona ta dingin vawi 767 a lo khel a, hieng haia hin La Liga titles 8 le Champions League tro-phies 4 a lo lak bakah an ram (Spain) ta dingin vawi 133 zet a khel a, hieng haia hin goals 13 a thun. Football khel a chawlsan ding thu hi

Ningani khan sukchiengin a puong ta a nih. Xavi hin kum 2015 khan kum 3 sunga ding con-tract ziekin Barcelona suok-sana Al Sadd lo zawm a nih. Spanish media haia a chawl

ta ding thu a puongnaa chun, tuta \um hi a season tawpna tak a nita ding thu a zieklang a, Coach tiengpang a lutchil ding thu a zieklang bawk a nih. Kum 1998 khan Barca-

ah career \anin midfielder inlar a hung nita pei a, kum 2010 a Spain in World Cup hmasa tak le World Cup an lak suna khawm khan player pawimaw takel a ni a, Eu-ropean Championship kum 2008 le 2012 hai khan a lo lak bawk a, kum 2014 World Cup zo khan Cup an lak phak naw hnungah national team-a football khel chu a lo chawlsan ta a nih. Thla hmasa khan Al Sadd chu Qater Stars League a lakpui a, Emir Cup ah quarter-finals chen a lutpui bawk.

May 18-ah Joe Joyce le Alexander Usti-nov hai undercard-ah inhnek ding

lOndOn: Common-wealth Heavyweight Sil-ver medallist Joe Joyce le Russia mi veteran Alean-der Ustinov hai chu May 18, 2019 khin undercard-ah inhnek an tih. May 18, 2019 khin WBO interim super-middleweight world title inchu dingin Billy Joe Saunders le German mi Shefat Isufi hai chu Ste-venage hmunah an inhnek ding a nih.

Joyce hi professional boxing vawi 8 a lo khel ta haiah knockout vawnga hratna lo chang a ni a, Ustinov hi boxing vawi 37 lo khel tah, hi laia vawi 37 haia hratna lo chang le vawi 25 hai chu knockout-a hratna lo chang a nih. Britain mi Joyce (33) hin February thla khan world champion hlui Ber-mane Stiverne hnein WBA Gold title a lo lak a nih.

Real Madrid chun pound 460 million senga player \ha laklut dingin an inpuocha

madrId: Real Madrid manager Zinedine Zidane chun club siem\hatna dingin tuta summer win-dow inhawng dinga hin player \ha lakluta club sukhrat tumin an puocha mek a, player transfer nain pound 460 million vel a seng phak ring a ni thu report chun a hril. Thu dawngnain a hril danin Zidane chun player \ha 5 vel laklut tumin club thuneituhai an rawnpui mek nia hril a ni a, report in a hril danin Zidane chun Manches-ter United player Paul

Pogba; Chelsea star Eden Hazard, Tottenham play-maker Christian Eriksen, Lyon midfielder Tanguy Ndombele le Frankfurt player Lucak Jovi chai chu lak tuma a target deu

hai an nih. Real Madrid hin club thuom\hatna dingin tuta hma khan Porto defender Eder Militao chu pound 43 million in contract an lo ziekpui a nih.

Demi Rose Khawm Tunisia ah Hmu A Nih

t u n I s I a : S u t t o n Coldfield, UK, thingtlang khuo chite a pieng, London le Los Angeles khawpui hai fang chaka, tumru taka model career bawzui char char Demi Rose (24) chu “Tum chun lampui a um” an ti ang bawkin London le Los Angeles hai fe thleng zoin Tunisia chenin a tlung tah. Model hai anga thiemna le varna, inchukna insang le sungkuo lien nei ni naw sienkhawm, a pieng danglamna le, a pum a chin rel rawla chu a figure pieng nal dan chi hran rieu leiin, a pieng nal danglam tak chu insilna zakuo chi hran hranhai pholarnaa hmangin company tamtak ta dingin sum hui lutna lampui a siempui a, ama khawm an \hang ve awk thei an tah.

Taksa lien tieng ni lovin sum inkhawl le fans hau thu ah. Th la hmasak khan Israel-a Dead Sea (Tuipui Thi) chen chen thla la ding le tui ala inphum dingin a fe a. Tuhin Middile East-Africa ram lum lai la chambangin Tunisia thlaler khawpuia insung le tuol vela thil lim mawi takhai inpholarpuiin insilna zakuo (bikini) thar leh a nal thei ang taka a la hung inpholang nawka, fans hai mit a tlai hle. Kum 24 nunghak vanglai tak Demi Rose hin taksa rawng zakuo hnuoi (nude two-pieces), rangkachak eng hieu hieua cheimawi a haka. A thup ding pawngte char thupin a malpui le phing lai nalna po po, a nene bawr \hatna lai tak leh an lang vawng a. A sam eng thal leh an match hlea, tienlaia Lasi nunghak an tihai ang el a nih. Demi Rose hi a pum a lien nawa a dung an sang bek nawa chu a tum ruok chu an sang ve hle a. Model hnungzuitu fans maktaduoi a hung nei ve china inthawkin model el dittawk ta lovin, a naupang laia inthawka a duthusam Actress nia Hollywood la luta um a tum a nih. A film changna hmasatak khawm film naran el nih lo, James Bond a nunghaknu ah ngat ding a nih a tum chu. Hlawtling ngei sien nuompui a um hle.

Keira Knightly Nau Pahnina Ding PaiparIs: A Tleirawl laia David Beckham hringnun ‘Bend It Like Beckham’ a changa inthawka inlar \an, ‘Pirates of the Caribbean’ le film dang dang hung chang zawm peia Chanel ta dinga model ni zing bawk, nau pakhat nei tah Keira Knightly chun a pasal James Rihgton le an nau pahnina ding a pai thu puongin an leng suoka, en nuom an tam hle. Keira Knightly le James (Klaxons band member) leh 2013 khan an innei a, 2015 khan nau nuhmeite Edie an neia, kum 4 an tah. Film star ni zingin 2018 a inthawk khan Chanel model a ni bawk leiin inrai zakuo hakin Paris-a Chanel fashion program \hang dingin Paris an fea, hall an lut hma khawmin an inlar hman hle. Keira hin inrai zakuo J12 var infuol a haka a la nal hrep nawk nghal. Keira Knightly hi kar hni liemtah khan Chanel Mademoiselle Privé exhibition, Shanghai, China a \hanga ana chu a naupai thu iengkhawm a hril naw a, a lan lang naw bawk. January thla khawm khan nuhmei nau pai harsat zie le inpak an hlaw ding ang an hlaw naw zie, an rinum tuorna ang huin lawm an hlaw naw thuhai le nau nei rinum zie a lo hril \eu tah bawk. Anachu, Balance magazine le interview an neinaa chun, nau a hei nei chu a hlim taluoa a natna po po khawm a theinghil vawng tah niin a hril. “Nuhmeiin nau an paia, nau an neina dinga an fethleng po po ngaituo chun, nuhmeihai hi an chan ding tawk ang inpakna le chawimawina hi ei

pek naw hlein ka hriet” tiin a hril. A nau nei laia a umdan hrilin, “Ka sul an hawng a, i hung suok a, i mit i meng kar a. I kut i phar, i khek (\ap) al al a. Ka naute, ka thisena inthawka

siem ngei chu i lo nih hi!” tiin a nau a lawmna thu Poem a ziek bawk. Kum 2017 khan chu, “A \awng thei taluo tah, a nuom nuom a hril a. A tlan kuol ran. Kan tawng ang ang a copy (ti ve) pei a ni leiin kan \awng hmang kan fimkhur hle a \ul” tiin a hril. Keira Knightly chun nuhmeiin nau an nei an tak em em laiin ama chu sungkuo \hataka seilien le enkawl theina a nei leia vangnei an ti thu a hril a. “Naute chawmna huntawk chu ka neia chu enkawl danah chu inchuk ding ka la hau hlein ka hriet” tiin a hril. October thla khawm khan nau neina le nu nina mawphurnahai a share a. “Miin nuhmeiin natna a tuor chu a topui el a nih, an tia. Ama chun, a topui thei nawa, a nina ang ang hril chu a \halem niin a hrila, ip nei lovin a hril vawng. Nauhase natzie chu a hriet chieng ve tah hle. Keira Nightly hi Duchess of Cambdrige Kate leh an nau nei hun an ang chara chu an intawng nawh. Elie a nei zoin Kate-in a nau pahnina Charlotte chu Lindo Wing, London ah a hung nei ve a nih. Milien le celebrity, mihausahai naw chun hi St Mary Hospital ah hin nau an nei mei mei thei nawh.Kate le an inang nawna chu, ama chu a nau vawikhat neina a ni bawk, na a ti taluo a. Kate ruok chu nau a nei zo darkar 7 hnungah a suokpui nghal thei niin a hril.

Kristen Stewart, A Nina Puong Dinga Tur Hlaka Inhril

lOs anGeles: Twitlight film series a inlar em em le nunghak hmel\ha tak el, tuta pasal anga uma a pasal lem nina changa nuhmei ngaizawng nei tah Kristen Stewart chu a nina (sexuality) chu mi tamtakin puonglang dingin an phut hlak niin a hril. Ieng leia hieng Gay anga um am a na, ti an indawn a. “A pakhat lem lem, nuhmei am pasal anga kan lang a \ul leiin Gay ka thlang tah lem a nih” tiin a hril. Kristen hin kum hni vel liemta a inthawk khan a nina hi a buoi a, mihai khawmin a nina indiktak puong dingin an hril hlak niin a hril. An lar tak tak zo kum hni vel hnungah 2017 khan a ngaizawngpa Twitlight-a changpui Robert Pattison leh khawm sawt tak an inngaizawng a. Kha lai huna khawm khan nuhmei le pasal ngaizawng a nei kawp hlak niin a hril a. Pasal nekin nuhmeiin an hip lem niin a hril.

Kristen Stewart (29) chun Saturday Night Live 2017 zana mipui hmaa a nina puonglang neka inzakum kha a la hriet naw thu a hril a. Robert leh an in\he hnungin Stella Maxwell leh an inzui \an a. Anachu, 2018 tawp tieng December 2018 khan an in\he nawk a. Chu hnung chun mi dang a nei nawk tah. Kristen Stewart chun mi danghai angin a nina a thup ve thei naw niin a hril a. Ama ang tho nuhmei Sophie Turner (23) (Game of Thrones) le Miley Cyrus (26) hai khawm, nuhmei am pasal ti chieng kuong lo deuva umin, pasal an nei ve ve sia, nuom chun nuhmei umpui thei bawkin an nina tak an puong nuom naw niin Associated Press a hril. Kristen chun a nina hi hrilfie intak a ti thu a hril a. High School kai lai nisien chu a ruol han, ‘Iem a ta, chuong chu, i nina indiktak puong la a nel annaw, inzapui ding um lova, Nina fel tak nei a \ha, inzakpui ding a um nawh’ mi ti ngei ngei an tih” tiin a hril. Kristen Stewart hi Robert Pattison (32) leh sawt fu an inngaizawng a. ‘Huntsman’ le ‘Snow White’ an siem lai 2012 khan director Rupert Sanders leh an inngaizawng ti hriet leiin Robert-in a \he a. Twilight a inthawka an lo inlar tah bawk leh private-a umsan a tum a. Chuonga an thupa private life hmang a tumnaa chun Rupert khawm a hlat tiel tiela a nunghak chanpui Victoria Secret model Stella Maxwell (28) leh January 2017 a inthawkin an inzui \an a, Dec, 2018 chen. Chu hnung chu (tuhin) mi dang leh an um kawp nawk tah.Film tieng chu, Stella le an in\he hnungin ‘Charlie’s Angels’ siem thar nawk tieng a buoi char char a, an zo tah a, promote na dingin a siemtu JT LeRoy leh khuol an inzin deu ran a nih.

Bajrang Punia in Ali Aliyey Wrestling Tournament-ah Gold Medal lak

KaspIIsK: World num-ber one Bajrang Punia

chun Ningani khan Kaspi-isk, Russia hmuna Ali Ali-

yev wrestling tournament 65kg freestyle category-ah an buonpui Russia mi Vik-tor Rassadin hnein Gold medal a lak. Tuta \um hi chawlkar khat sunga Bajrang Punia in title a lak pahnina a nih. Kar hmasaa Xi’an, Chi-na hmuna Asian Champi-onship a khawm khan kum 25-a upa Punia hin Gold Medal a lo lak a nih.

hmar martyrs trophy Manipur (saikot play Ground)

Round of 16: May 3, 2019 ResultAFC 0-4 TSCKMT 3-0 BYC

May 4, 2019 FixtureLSC v/s KCFC - 1:30PMNYC v/s S.B. - 3:30PM

US Military Lai Nuhmei Suolluina Pung Pei: Report 2018w a s h I n G t O n : U S Acting Defense Secretary Mr. Patrick Shanahan chun, kum hlui 2018 a US Military Report, Pentagon suksuok dungzuiin nuhmei sipaihai chunga suoluina or sexual abuse a la pung pei leiin hremna dan khawm suksang ni rawse tiin a rawt.A hril dan chun, nuhmei sipaihai chunga sexual assault an report hi report nekin a tak takah a let thum velin a la tam lem ring a ni thu a hril bawk. Defense Department employees, nuhmei le pasalhaiin sexual assault report an pek dan chun, kum 2017 a mi nekin 13% in an sang lem a, mi 7, 263 zetin an pung lem niin a hril. Chun, hieng ang thil tuokhai lai, mi pakthum laka pakhat chau angin an report ngam hlaka, chuleiin, report-a an lang nekin a let thum laiin an sang lem beisei/ring ding a nih, tiin a hril. Thusuok siema a hril dan chun, “Vawisun chen hin changkang ei inti ta hlea chu nuhmei chunga nunrawngna, suolluinahai a la tlung zing ti report ah hin an lang a nih. Chuleiin, a neka khir lem dan ei nei a

\ul tah a. Ei harsatna tak le challenge chu sexual assault hi a la nih zing” tiin a hril. Kum hni liemta chena report enin, sexual assault number chau pung lovin, nuhmei chunga nunrawngna le thawna reng reng hi an sang bik a nih. Department of Defense ah 2018 khan nuhmei 6.2% han sexual taka sawisakna an tuoka, a kum hmasaa mi 4.3% letin an sang a nih. Pasal le pasal kara khawm a hluor hrat em em a, nuhmei nek chun an hnuoi

lem. Pasal laka insuoluina chu 2017 a mi nekin 2018 ah 0.7% in an sang lem a. Marines lakah an sang taka, 10.7% in an sang lem. A dawt chu Navy a na 7.5% niin Services danghai chu hi neka inhnuoi vawng a nih. Sexual assault a pung pei lei hin a thawtu, nuhmei le pasal khawm, suolluitu hrim hrim chu hremna dan sukkhau met naw chun tuta mi hi chu ienga khawm ngai naw ni haia \angkai phak ta bawk naw nih, tiin Shanahan chun a hril bawk. (Reuters)