Trao đổi trực tuyến tại:

http://www.mientayvn.com/Y_online.html

HIV/AIDS

TS. HOAØNG TIEÁN MYÕ

Human Immunodeficiency Virus (HIV) laø taùc

nhaân cuûa h/c suy giaûm mieãn dòch maéc phaûi

(AIDS: Acquired ImmunoDeficiency Syndrome)

1. PHAÂN LOAÏI

RETROVIRUSES

ONCOVIRUSES LENTIVIRUSES

(HIV) SPUMAVIRUSES

HIV-1: 1983

Nhoùm M: 11 subtypes (A-K)

Phoå bieán nhaát

Nhoùm N

Nhoùm O

HIV-2: 1986

Bao goàm 6 subtypes (A-F)

Hieám gaëp hôn HIV-1

2. TÍNH CHAÁT CUÛA HIV

2.1. CAÁU TRUÙC

3 gen ñaëc hieäu HIV:

GAG: ñ/h nhoùm

p24 (QT nhaát)

POL: men RT,

Integrase, Protease

ENV: ñ/h type

gp160 (gp120,gp41)

2.2.SÖÙC ÑEÀ KHAÙNG

Ñeà khaùng vôùi T0 laïnh, tia cöïc tím

Soáng ñöôïc 3 ngaøy trong maùu bn ôû ngoaøi

trôøi

Deã bò tieâu dieät bôûi Alcool 700, Javel,

560C/30phuùt ôû ñieàu kieän aåm öôùt

Caùc cheá phaåm cuûa maùu ôû daïng ñoâng khoâ

thì HIV bò tieâu dieät ôû 680C/72giôø

2.3.CHU KYØ TAÊNG TRÖÔÛNG

3. SINH BEÄNH HOÏC

HIV nhieãm vaøo cô theå qua 3 giai ñoaïn:

Gñ1: Xaâm nhaäp vaøo cô theå qua 3 ñöôøng

ñöôøng maùu

ñöôøng sinh duïc

meï truyeàn sang con

Gñ 2: Taán coâng teá baøo ñích

+ Tb lympho CD4+ (LT4)

Thuï theå ñaëc hieäu: Phaân töû CD4

Ñoàng thuï theå: CXCR4 chemokine

+ ÑTB, BC ñôn nhaân

Thuï theå ñaëc hieäu: Phaân töû CD4

Ñoàng thuï theå: CCR5 chemokine

+ Tb raêng cöa, tb Langerhans

+ Cô quan baïch huyeát

Gñ 3: Sinh saûn beân trong tb ñích daãn ñeán

caùc haäu quaû:

- Söï cheát tb

- Hieän töôïng hôïp baøo

- Hieän töôïng ADCC

- Hieän töôïng hoaït hoùa heä boå theå

- Hieän töôïng “sieâu khaùng nguyeân”

- Hieän töôïng Apoptosis

- Caùc chaát ñoäc hoøa tan

3.1. Söï cheát teá baøo

- HIV öùc cheá söï toång hôïp protein cuûa TB

- HIV öùc cheá söï hoaït ñoäng cuûa ADN vaø ARN

cuûa TB

- Trong khi ñoù söï toång hôïp caùc chaát cho caùc

virus vaãn dieãn ra maïnh meõ → soá löôïng caùc haït virus taêng leân raát nhieàu trong TB

==> TB bò huûy hoaïi

3.2. Hieän töôïng hôïp baøo (Syncytia)

3.3. Hieän töôïng ADCC

(Antibody Dependent Cellular Cytotoxicity)

3.4. Hieän töôïng hoaït hoùa heä boå theå

3.5. Hieän töôïng “Sieâu khaùng nguyeân”

(Superantigen)

Sieâu KN hoaït hoùa khoâng chuyeân bieät nhieàu Th

→ söï cheát nhieàu LT

4. MIEÃN DÒCH HOÏC

Tb bò nhieãm lieân tuïc taïo ra HIV

Nhieãm HIV suoát ñôøi

Kt vaø virus ñoàng toàn taïi trong cô theå

Mieãn dòch khoâng ñaày ñuû

MDDT vaø MDTB goùp phaàn baûo veä cô theå

Hôïp taùc?

Baûo veä hoaëc laøm cho beänh naëng hôn?

Moät soá tröôøng hôïp nhieãm HIV nhöng Kt(-)

Baûn chaát LT4: Helper T cell (Th)

LT4 laø tb trung taâm cuûa heä thoáng mieãn dòch

↓

Bò nhieãm vaø huûy hoaïi bôûi HIV

↓

Hö hoûng heä MDTB

↓

Suy giaûm mieãn dòch maéc phaûi

Ung thö

Nhieãm truøng cô hoäi

5. BEÄNH HOÏC

Tieán trieån goàm 3 giai ñoaïn:

Gñ sôùm: Hoäi chöùng nhieãm HIV caáp tính

(3-6 tuaàn sau nhieãm vaø keùo daøi 1-2 tuaàn)

Gñ giöõa (gñ nguû yeân)

Coù theå keùo daøi 10 naêm.

TCLS(-) nhöng HIV vaãn toàn taïi vaø taêng sinh

Phöùc hôïp lieân quan ñeán AIDS

(ARC: AIDS Related Complex) AIDS

Gñ cuoái:

Bieåu hieän laâm saøng cuûa AIDS:

- Ung thö

- Caùc beänh nhieãm truøng cô hoäi

Khoâng ñieàu trò khoâng soáng quaù 24

thaùng

AIDS ÔÛ TREÛ EM

Bieåu hieän trong 2 naêm ñaàu vaø thöôøng

cheát sau 2 naêm

6. CHAÅN ÑOAÙN PTN

6.1. Phaân laäp HIV

AÙp duïng trong nghieân cöùu

Khoâng söû duïng ñeå chaån ñoaùn nhieãm HIV

6.2. T/n phaùt hieän KT choáng HIV

T/n haáp phuï md gaén men (ELISA)

Kq (-) giaû: gñ cöûa soå

Kq (+) giaû: beänh gan, thaän, töï mieãn,

ña thai, vaccin…

T/n WESTERN-BLOT : chaån ñoaùn xaùc ñònh

* Kq (+): coù 2 anti-gp (+)

hoaëc 1 anti-gp(+) vôùi anti-p24(+)

* Kq (-): khoâng coù protein naøo

* Kq khoâng xñ: xuaát hieän vaøi loaïi protein

Test laïi sau 1 thaùng

@ Thöïc teá: coù nhieàu T/n tieán haønh treân 1 bn

Myõ, Chaâu AÂu: ELISA(+) vaø WB(+)

Chaâu Phi: 2 loaïi ELISA(+)

Vieät Nam: 3 loaïi ELISA(+)

6.3. T/n phaùt hieän KN p24

Giaù trò chaån ñoaùn trong gñ caáp tính

Tieân löôïng tình traïng beänh

6.4. T/n phaùt hieän RNA cuûa HIV

T/n tin caäy nhaát ñeå chaån ñoaùn trong gñ

caáp tính

Tieân löôïng beänh

Theo doõi bn trong ñieàu trò

6.5. Chaån ñoaùn nhieãm HIV trong gñ caáp tính

Gñ cöûa soå: RNA (+) hoaëc p24 (+)

6.6. Caùc T/n thöôøng qui ñeå theo doõi tình traïng

nhieãm HIV

Ñeám soá löôïng LT4

+ Daáu hieäu chæ ñieåm tieân löôïng beänh

+ Ra quyeát ñònh ñieàu trò treân laâm saøng

LT4<350 tb/mm3: khôûi ñaàu ñieàu trò

LT4<200 tb/mm3: khôûi ñaàu ñieàu trò NTCH

Ñònh löôïng RNA cuûa HIV

Phaùt hieän KN p24

6.7. Caùc T/n theo doõi bn trong ñieàu trò

T/n kieåu gen HIV (Genotype)

Phaùt hieän ñoät bieán khaùng thuoác

T/n kieåu hình HIV (Phenotype)

Xaùc ñònh ñoä nhaïy caûm cuûa HIV

6.8. Nhieãm HIV sô sinh

T/n tìm KT khoâng aùp duïng vì KT meïcon

RNA cuûa HIV ôû treû sô sinh: quan troïng

KN p24 khoâng ñaëc hieäu ôû treû sô sinh

Löu yù: TSS coù theå bò nhieãm sau sinh, neáu t/n

HIV(-) neân xeùtnghieäm laïi sau 1, 6, 12, 18 m

@ Saøng loïc maùu: KT, p24, RNA

7. DÒCH TEÃ HOÏC

Ca ñaàu tieân phaùt hieän 1981 ñaïi dòch

WHO: 50 trieäu ngöôøi nhieãm HIV, 16 trieäu ñaõ

cheát, 13 trieäu treû moà coâi, haøng naêm coù

theâm 6 trieäu ngöôøi nhieãm HIV

90% taäp trung ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån

Caùc ñieåm noùng ñaïi dòch AIDS: Chaâu Phi caän

Sahara, Nam AÙ, Ñoâng Nam AÙ

Vieät Nam: ca ñaàu tieân 12/1990 ôû TPHCM

Soá ngöôøi nhieãm HIV: >130.000

Chuyeån sang AIDS: >40.000

61/61 tænh, thaønh coù ngöôøi nhieãm HIV

Ñoái töôïng: chuû yeáu 15-40t

Nhoùm ngöôøi nguy cô cao: ÑTLA, maïi daâm,

vuõ nöõ, ngöôøi maéc beänh öa chaûy maùu, nhaân

vieân y teá

Nguoàn chöùa HIV: maùu, DNT, tinh dòch, dòch

aâm ñaïo, söõa meï, nöôùc maét, nöôùc boït…

Phöông thöùc truyeàn beänh:

ñöôøng maùu

ñöôøng sinh duïc

meï HIV(+) truyeàn sang con trong

thôøi kyø chu sinh (13-48%)

8. PHOØNG BEÄNH

8.1.Vaccin

- Vaccin soáng giaûm ñoäc löïc hoaëc baát hoaït

- Protein virus taùi toå hôïp

- Lieäu phaùp gen nhaèm gaây md trong tb

8.2. Phoøng beänh toång quaùt

- Chæ neân quan heä sinh duïc vôùi 1 ñoái töôïng

duy nhaát

- Traùnh caùc nguy cô tieáp xuùc HIV

- Truyeàn maùu vaø caùc cheá phaåm cuûa maùu ñaõ

ñöôïc thöû nghieäm saøng loïc HIV

- T/n tìm HIV tröôùc khi quyeát ñònh coù thai vaø

phuï nöõ HIV(+) khoâng neân sinh con

- Giaùo duïc moïi ngöôøi tham gia phoøng choáng

HIV/AIDS

9.ÑIEÀU TRÒ 3 nhoùm thuoác:

Caùc thuoác öùc cheá men RT nucleoside

NRTIs: Nucleoside Reverse Transcriptase

Inhibitors

Td: AZT, d4T, 3TC…

Caùc thuoác öùc cheá men RT khoâng

nucleoside

NNRTIs: Non-Nucleoside Reverse Trans.

Inhibitors

Td: EFV, NVP…

Caùc thuoác öùc cheá men Protease

PIs: Protease Inhibitors

Td: Indinavir, Saquinavir…

Ñieàu trò phoái hôïp 3 loaïi thuoác

ñaït hieäu quaû cao treân laâm saøng