HISTORIA E SKENDERBEUT

MARTIN BARLRTIHISTORIA E SKENDERBEUT

BIOGRAFIA E MARIN BARLETITMarin Barleti eshte nje nder shkrimtaret me te njohur Shqiptar I cili jetoi rrethlindi me 1460 dhe vdiq me 1513. Ishtehumanist i shquar, historian, i pari autor i njohur dhe nj nga m t mdhenjt e letrsis s vjetr shqiptare,teolog dheprift katolik. Pr jetn e tij dihet pak. Fare i ri, m 1478, mori pjes me arm n luftn prrrethimin e pare nga forcat osmane. Heroizmi i bashkatdhetarve i mbeti n sy e n mendje, derisa e prjetoi luftrat dhe momentet me tragjike vendosi qe nveprat e tij historike ti kushtonte luftrave dhe heronjeve shqiptar te cilet dhan jeten pr t mbrojtur atdheun .Rnia e Shkodrs, q ishte nj nga kalat e fundit t qndress shqiptare pas vdekjes s Sknderbeut, e detyroi Barletin, si shum t tjer, t mrgonte n venedik me 1504. Ktu plotsoi kulturn e tij humaniste dhe u b nj njohs i thell i letrsis klasike dhe i gjuhs latine, n t ciln shkruajti veprat e veta. N mjedisin e t mrguarve t shumt shqiptar, mjaft nga t cilt kishin qen bashklufttar t Sknderbeut, fitoi njohuri t gjera pr epokn e heroit dhe luftn e madhe t popullit shqiptar pr liri, t cilat i zgjeroi edhe me t dhnat e literaturs.

HISTORIA E SKENDERBEUT

"Historia e jets dhe e bmave t Sknderbeut" (Historia de vita et rebus gestis Scanderbegi, Rom midis 1508 dhe 1510). sht vepra madhore e Marin Barletit. Ajo e tregon autorin si nj shkrimtar t nivelit t lart dhe si historian q prpiqet t ndrtoj kuadrin e sakt t jets s heroit dhe, me gjith vshtirsit objektive pr t siguruar burimet, jep njohuri t gjera pr 'ka ngjar n shek.XV dhe far zhvillimi ka pasur n at koh shoqria jon, fshatarsia shqiptare, jo vetm nga ana historike, por edhe nga ana kulturore, ekonomike dhe drejtime t tjera. Autori mbron t drejtn e nj populli pr t jetuar i lir, himnizon njeriun dhe forcn e tij, heroizmin njerzor dhe dashurin e natyrshme pr trojet e t parve.

Duke qen nj vepr historike, libri i Barletit ka rndsin pr t dhnat dhe faktet q sjell. Pa kt vepr historiografis pr Sknderbeun do t'i mungonin burimet e para, q e kan ushqyer dhe vazhdojn t'a ushqejn edhe sot. N disa raste, i rrmbyer nga entuziazmi q i shkakton kujtimi i ngjarjeve heroike q prshkruan edhe urrejtja pr pushtuesin, Barleti i zmadhon ngjarjet e sidomos ndryshon shifrat e pjesmarrsve n luftime. Por, prapseprap, n thelb dhe n frymn e saj t prgjithshme vepra i prmbahet s vrtets historike. Historia e jets dhe e bmave t Sknderbeut sht, n rradh t par, nj vepr historike, por e shkruar nga nj dor mjeshtri. Stili i gjall dhe elegant me t cilin e ka shkruar Barleti, e bjn at nj vepr edhe me vler letrare. Kto vlera qndrojn n gjuhn e pasur dhe n figuracionin e pasur, n mjeshtrin plastike t vizatimit t figurs s Sknderbeut, n frymn patetike dhe vrullin trondits q prshkon tregimin, si dhe n bukurin, gjersine dhe lehtsin e frazs. Vepra e Barletit prshkruan historin e luftrave heroike t shqiptarve, t udhhequr nga Sknderbeu, kundr hordhive osmane.

At e prshkon nga fillimi n fund ndjenja atdhetare, krenaria e autorit pr vetit luftarake t popullit t vet, dashuria dhe adhurimi pr heroin, q i dha emrin nj epoke t tr n historin e popullit shqiptar. Vlera m e muar q gjen Barleti te bashkatdhetart e vet, sht dashuria pr lirin, pr trojet amtare, vendosmria pr t dhn edhe jetn pr mbrojtjen e tyre. Nuk ka gj m t muar pr njeriun sesa atdheu, nuk ka detyr m t shenjt sesa lufta pr ta mbrojtur at nga i huaji. Kjo sht nj nga idet e mdha t veprs. Kryeni detyrn ndaj atdheut, pr t cilin asnjher nuk duhet kujtuar se sht derdhur gjak, se sht luftuar sa duhet, sepse dashuria pr t ia kalon do dashurie tjetr, shkruan Barleti.

Figura e tij del madhshtore, si nj hero legjendar, simbol i lirimtarit dhe i mbrojtsit t liris, prijs i nj populli lufttar e trim , t dashuruar deri n dhembje me trojet e veta dhe me lirin.Lufttar i ashpr dhe prijs me nj zemr t madhe njerzore, madhshtor dhe legjendar - e till t mbetet n mendje figura e heroi , skalitur si me dalt nga pena e BarletitDuke folur pr qndresn e shqiptarve gjat shekullit XV, Barleti ka vn n qendr t veprs s vet protagonistin dhe heroin e saj qendror Gjergj Kastriotin.

Kjo figur sht vizatuar me dashuri e ngjyra t gjalla; ajo sht dhn me tiparet q ia njeh historia, pra gjithmon n frymn e humanizmit e t konceptit humanist pr njeriun dhe lufttarin e liris.Barleti e jep Sknderbeun si personifikim t heroit q mishron forcn e njeriut, aftsin dhe bukurin fizike e morale t ksaj krijese t mrekullueshme, sipas botkuptimit humanist.