Historia e Mjekësisë Shqiptare
7
Hist o ria e M j e kë si së S h q i p t a r e F i s e t ilire u ve n d o se n n e tr o j e t sh q ipt a r e rreth m esi t te m i j e vj e ca ri t te d yt e p .e.s., d h e p e ri u d h a fi s n o re va zh d o i d e ri n e f u n d t e m ijevj e carit t e d yt e p . e .s., ku r ke m i sh t h u rj e n e r e n d it fi s n o r d h e sh f a qj e n e d i f e re nc imit sh o q e r o r. K j o p e ri u dhe sh e n on e d he ko h e n e g r u m b ullimi t te n j o h u ri ve t e p a ra m b i m j e ke si n e te i l ir e ve . T h em e l i m i d h e zh vi l l i m i i nje n u m ri te m a d h q yt e t e sh i l ir e ne m i j e vj e ca rin e p are p . e .s., si d o m o s m d i s s h e ku j ve IV- II p .e.s., sh e n o n ve n d o sj e n e r e n di t skll a vo p ro n a r. V e n d osj a e t ij i h a p i rr u g e n zh vi llim i t te m e tej sh e m te sh o q e riseilir e n e t e g j itha d r e j t i m e t, m i d i s te ci l a ve e d h e n e m j e ke si . D u h e t t h e n e se n e e t a p a t e p a ra t e l i n d j e s d h e t e zh vi l l i m i t te sa j m j e ke si a i l i re p at i ka r a kt e r m a g j i k d h e mi t o l o gjik. Ish t e p ikeri sh t " sh pir t i i ke q " qefut e j ne t ru p d h e sh ka kt o n t e se m u n d j e n d h e m j e ket e p a re i l ire i sh in p ri f t e rin j t e p a g a n e . Z h vi l l imi e ko n o m i ko - sh o q eror i m e t e j sh e m so l l i sh ke p u t j en e m j e ke sisen g a m a g j i a d h e lin d j en e p r o f e si o n it t e m j e ku t . G r u m bullimi i p e r vo j e s p o p u llor e d h e shke m b i m i i n d e rsjell t e i nj o h uriveme p opu j t f q i n je, solli n j e zhvillimte larte t e m j e ke si se . T e oria e Hi p o kr a tit m b i se m u n d j e n q e u p e rh a p n e te g j i t h e ve n d e t e l a sh ta p erf sh i u d he Iliri n e n e p e r m j e t ko l o n ive g r e ke t e E p i d a mn u sit, A p o ll o n i se , d h e O ri ku mit. Ted h e n a t m b i zh villi m in e m j e kesi se n e Iliri j a n e n xj e rr e n g a b u ri m e t historikesi d h e n g a zb ulim e t ar ke olo g j i ke . S ip a s t yr e m j e kui p a re ilir q e n j i h e t ka q e ne m b r e ti i adri a n e ve , G e n t i ( su n d o i n e vi t e t 181 - 168 B C ) . Z b u l i m e t a r ke o l o g j i ke ka n e n xj e rre n e d r i te e l e m e nte ki rur g j i ka l e , e ne q era m i ke , p e sh o re f a rm a ce u ti ke , d isall o j lu g e sh te h o lla ko cke o se b r o n xi q e p e r d o r e shin si sp a t u la, b i m e m j e ke sore a p o p jese t rupi te g d h e n d ura etj. K a n a l izi m e t , b a n j a t p u b l i ke , t e m p uj t d h e va rr e za t m o n u m e n t a l e , çe zm a t e u j e sj ell e sa t e zb u l u ara d e sh m o j n e p e r n j e n ivel t e l a rte te h i g j e n e s d h e te kult u r e s n e Iliri. Ilir e t njih n in d h e p e r d o r n in m j a f t b i m e m j e ke sore si p e r p ro fi l a ks i a sh t u e d h e p er m j e kim. P li n i i vj e t e r the ks o n sen u mri i t yr e arrin d e ri n e n j e m i j e . N g a I l i r i a e ks p o rt o h e j n e p er m j e t p o rt i t t e L e zh e s, ka t r a n i i b ute i D u ka g j i n i t , i b r e g u t t e D r i n i t, d h e ri zo m a e iri si t ( b i m e m j e ke sor e ) m e t e cil e n p e rga t it e sh in p o m a d a p er q ellim e m j e ki m i. Ilir e t kishin a f t es i te m e d h a p er pe r g a tit j e n e p i j eve f o rcu e se d h e ba rnavem j e ku es e n ga f r u t a t dh e b i m et m j eke sore. Q yt etet e D yr r ah ut e A po l on i se , qe arri t enne80 m i j e dh e 60 m i j e ba no re ne koh en e su ndi m it t e R o m ak evei sh in q en dr a k ul ture n ga m e te l u l e zu a rat. N e k et o qy t ete ka p a su r m j e ke m ja f t t e z ot e s i ? a qe neFil o ni d h D yr r a h ani n ga D yr r a hu , a u t o r i n j e en ckl i o p e d i e m j e kes o r e . Te dh e n a t tr e g o j n e ed he e mrin e nj e mje ku t jeter n g a D u rr e si n j e skl l av i l iru a r m e e mrin K ratus. N d e rsa n j e m j e k t jeter m e e mr i n F i l o l o g k a q e n e sp e ci a l i st p e r sy t e . E d h e n e A p o l o n i d u h et t e k ete p a su r m j e ke p r o f e si o n i ste n xe n e s t e F il o n i d hi t , si Ja tr o kl e si . M e g j i t h a t e t e d h e n a te sa kta n uk k a . M e fi lli m in e p e ri u d h e s s e m e sjet e s, fi l l o i nj e p e riu d h e e e rret p e r zh vi lli m in e mje ke sise n e Evr o p e n e p e r g j i t h e si d h e n e I l i r i n e ve ca n t i . N g a a n a t j e t e r i n va zi o n e t e b a r b a r ev e, sl l a ve ve , n o r m an ev e d h e
Transcript of Historia e Mjekësisë Shqiptare
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 1/7
Historia e Mjekësisë Shqiptare
Fiset ilire u vendosen ne trojet shqiptare rreth mesit te mijevjecarit te dyte p.e.s., dhe periudha
fisnore vazhdoi deri ne fund te mijevjecarit te dyte p.e.s., kur kemi shthurjen e rendit fisnor dhe
shfaqjen e diferencimit shoqeror. Kjo periudhe shenon edhe kohen e grumbullimit te njohurive tepara mbi mjekesine te ilireve. Themelimi dhe zhvillimi i nje numri te madh qytetesh ilire ne
mijevjecarin e pare p.e.s., sidomos mdis shekujve IV - II p.e.s., shenon vendosjen e rendit
skllavopronar. Vendosja e tij i hapi rrugen zhvillimit te metejshem te shoqerise ilire ne te gjitha
drejtimet, midis te cilave edhe ne mjekesi.
Duhet thene se ne etapat e para te lindjes dhe te zhvillimit te saj mjekesia ilire pati karakter magjik
dhe mitologjik. Ishte pikerisht "shpirti i keq" qe futej ne trup dhe shkaktonte semundjen dhe mjeket e
pare ilire ishin prifterinjte pagane. Zhvillimi ekonomiko- shoqeror i metejshem solli shkeputjen e
mjekesise nga magjia dhe lindjen e profesionit te mjekut. Grumbullimi i pervojes popullore dhe
shkembimi i ndersjellte i njohurive me popujt fqinje, solli nje zhvillim te larte te mjekesise. Teoria eHipokratit mbi semundjen qe u perhap ne te gjithe vendet e lashta perfshiu dhe Ilirine nepermjet
kolonive greke te Epidamnusit, Apollonise, dhe Orikumit.
Te dhenat mbi zhvillimin e mjekesise ne Iliri jane nxjerre nga burimet historike si dhe nga zbulimet
arkeologjike. Sipas tyre mjeku i pare ilir qe njihet ka qene mbreti i adrianeve, Genti (sundoi ne vitet
181 - 168 BC ).
Zbulimet arkeologjike kane nxjerre ne drite elemente kirurgjikale, ene qeramike, peshore
farmaceutike, disa lloj lugesh te holla kocke ose bronxi qe perdoreshin si spatula, bime mjekesore
apo pjese trupi te gdhendura etj. Kanalizimet, banjat publike, tempujt dhe varrezat monumentale,
çezmat e ujesjellesat e zbuluara deshmojne per nje nivel te larte te higjenes dhe te kultures ne Iliri.Iliret njihnin dhe perdornin mjaft bime mjekesore si per profilaksi ashtu edhe per mjekim. Plini i vjeter
thekson se numri i tyre arrin deri ne njemije.
Nga Iliria eksportohej nepermjet portit te Lezhes, katrani i bute i Dukagjinit, i bregut te Drinit, dhe
rizoma e irisit (bime mjekesore) me te cilen pergatiteshin pomada per qellime mjekimi. Iliret kishin
aftesi te medha per pergatitjen e pijeve forcuese dhe barnave mjekuese nga frutat dhe bimet
mjekesore.
Qytetet e Dyrrahut e Apolonise, qe arriten ne 80 mije dhe 60 mije banore ne kohen e sundimit te
Romakeve ishin qendra kulture nga me te lulezuarat. Ne keto qytete ka pasur mjeke mjaft te zote si?
a qene Filonidh Dyrrahani nga Dyrrahu, autor i nje enckliopedie mjekesore. Te dhenat tregojne edhe
emrin e nje mjeku tjeter nga Durresi nje skllav i liruar me emrin Kratus. Ndersa nje mjek tjeter me
emrin Filolog ka qene specialist per syte. Edhe ne Apoloni duhet te kete pasur mjeke profesioniste
nxenes te Filonidhit, si Jatroklesi. Megjithate te dhena te sakta nuk ka.
Me fillimin e periudhes se mesjetes, filloi nje periudhe e erret per zhvillimin e mjekesise ne Evrope ne
pergjithesi dhe ne Iliri ne vecanti. Nga ana tjeter invazionet e barbareve, sllaveve, normaneve dhe
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 2/7
lufterat e gjata rrenuan jeten ekonomike, shoqerore e kulturore te vendit tone. Megjithate qytetet tona
bregdetare ruajten nje nivel zhvillimi duke qene ne kontakt me qendra te kultures si Persia etj.
Keshtu Ana Komena shek. XII ne shkrimet e saj flet per disa mjeke ne Durres te cilet duhet te kene
studiuar ne Persi ose ne ndonje qytet te Italise. Megjithate ne periudhen e mesjetes mjekesia nuk
ishte ne duart e mjekeve.
Ne kohen kur Evropa u fut ne rrugen e zhvillimit popullit tone iu desh te luftonte kunder hordhive
osmane, duke u bere keshtu mburoje e qyteterimit evropian. Pushtuesit e rinj sollen me vete edhe
fene e tyre, islamizmin, i cili u fut ne konkurrence me fene e e krishtere dhe ne "sherimin" e te
semureve. Ato qe qendruan te cliruara nga keto rryma fetare kane qene mjeket empirike te popullit,
sepse ata mbeshteteshin ne praktiken e fituar ne shekuj duke u transmetuar brez pas brezi.
Kryesisht keto metoda empirike u perdoren nga kirurgjia empirike, ndersa per sherimin e
semundjeve te tjera ku keto metoda nuk jepnin rezultat u perdoren metodat magjike ose fetare nga
perfaqesuesit e feve te ndryshme.
Kushtet e veshtira te luftes, si dhe kushtet higjenosanitare kane favorizuar ne kete periudheperhapjen e shume semundjeve te medha epidemike si murtaja, lija, malarja etj. Keshtu p.sh.
malarja ka qene mjaft e perhapur ne Shkoder sidomos nga vitet 1400 kur tokat ne lindje te qytetit u
kthyen ne mo?e dhe favorizuan perhapjen e saj. Ne rrethimin e pare te Shkodres nga ethet malarike
vdiqen 20000 ushtare turq nga 60000 qe ishin gjithsej.[19] Marin Barleti ne vepren "Rrethimi i
Shkodres̀ tregon se kur turqit sulmuan keshtjellen e Drushtit, mbrojtesit shqiptare luftuan heroikisht
ndonese ne keshtjelle ishte perhapur epidemia e murtajes. Epidemite e semundjeve te ndryshme qe
jane perhapur ne Evrope dhe ne Perandorine Osmane kane prekur pak apo shume edhe
Shqiperine.
Deshmite e para i ka dhene Marin Barleti ne dy veprat e tij "Histori e Skenerbeut" dhe "Rrethimi iShkodres". Me vone shkallen relativisht te larte te zhvillimit te mjekesise sone popullore e kane vene
ne dukje studiues te tjere te huaj qe kane studiuar jeten e vendit tone. Edit Durham, nje studiuese e
njohur e jetes shqiptare ka shkruar edhe mbi mjeket popullore shqiptare qe sheronin plaget e luftes,
thyerjet, demtimet e kockave dhe mjekoninedhe organet e brendshme. Mjeket popullore per mjekim
predornin nje numer te madh bimesh mjekesore ne forma te ndryshme si infuzione, pomada etj. Por
duhet theksuar se mjekesia jone popullore shkallen me te larte e arriti ne kirurgjine e praktikuar nga
xherahet te cilet i transmetonin dijet brez pas brezi. Ata operonin bajamet, kataraktin e syrit, thyerjet
e daljet e kockave, heniet, guret ne fshikezen e ujit te holle etj.
Per aftesite e tyre te jashtezakonshme kane deshmuar mjaft te huaj qe kane shkruar per vendin
tone. Keshtu Pukevil (konsulli francez prane Ali Pashes) tregonte se:"Ata bejne disa operacione
kirurgjikale pa njohur anatomine, me nje sukses dhe nje aftesi te tille qe cuditin edhe kirurget me te
zote.", ose "Keta xherahe nuk shkaktojne me shume viktima se sa shume profesore te diplomuar ne
Paris"". Ndersa Dionisis Piros (1848) ne vepren e tij "Mjekesia praktike" shkruan:"Jane disa
praktikante te quajtur doktore te cuditshem, te cilet me kujdesin me te madh sherojne edhe
semundje te pasherueshme dhe te medha ne popull".
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 3/7
Edit Durham pershkruan nje rast ne te cilin nje mjek popullor i sheroi me sukses kemben nje te
semuri nderkohe qe nje mjek i huaj donte t̀ia priste ate. Te permendur kane qene xherahet e Bualit,
Karmes, Prezes etj. Keta i mesonin femijeve te tyre zanatin dhe keta te fundit quheshin te afte vetem
kur tregonin zotesine e tyre ne prani te njerezve te tjere.
Ne shek. XVIII dhe XIX filluan te diplomoheshin mjeket e pare shqiptare ne universitetet e Evropes.Ne fillim te shek. XIX Ali Pashe Tepelena dergoi dy studente shqiptare per te studiuar mjekesi ne
universitetin e Napolit dhe te Vjenes. Numri i atyre qe studionin jashte filloi te rritej sidomos ne
gjysmen e dyte te shek. XI, periudhe kjo qe shenon fillimin e renies se veprimtarise se xheraheve.
Megjithate ata e ushtruan veprimtarine e tyre krahas mjekeve te diplomuar edhe ne dhjetevjecaret e
pare te shek. XX.
Kirurgjia empirike u zhvillua tek ne ne ato forme si rezultat i kushteve historiko- shoqerore, ne ate
periudhe kur pushtuesit osmane ushtronin nje shtypje te eger kombetare. Kirurgjia empirike ishte nje
nga rruget ne te cilen populli tregoi nje talent edhe ne kushtet me te veshtira. Aftesia e kirurgeve
popullore shpesh here ua ka kaluar edhe mjekeve te diplomuar.
Gjate gjysmes se dyte te shekullit ta XIX, nje faktor qe ndikoi ne zhvillimin e mjekesise shkencore ne
vendin tone ishte edhe krijimi i Shkolles Mjekesore te Stambollit dhe te Fakultetit te Mjekesise ne
Athine me 1837. Ne keto dy fakultete u diplomuan nje numer i madh mjekesh shqiptare qe punuan
ne vend dhe jashte tij. Kushtet e renda ekonomike-shoqerore i detyruan mjeket shqiptare qe
shpeshhere te punonin jashte atdheut ashtu si nje sere shkencetaresh dhe artistesh, duke dhene
ndihmesen e tyre ne zhvillimin e mjekesise te ketyre vendeve dhe te asaj boterore.
Ne kushtet e renda te pushtimit turk nuk mund te flitej per sherbim shendetsor dhe situata
epidemiologjike ishte shume e rende; malarja, tuberkulozi, sifilizi e mjaft semundje te tjera infektiveishin shume te perhapura. Ne mesin e shekullit te XIX u ngriten disa spitale, si ai ne Shkoder qe e
perdorte ushtria turke per nevojat e veta, me vone ne Durres, Tirane, Vlore, Korce Elbasan,
Gjirokaster, Berat, Peshkopi, Permet, te cilat u ngriten kryesisht pas shpalljes se pavaresise. Por ato
kishin nje numer te kufizuar shtreterish dhe nuk mund te plotesonin te gjitha nevojat.
Nje numer i madh mjekesh shqiptare kane dhene nje ndihme edhe ne zhvillimin e mjekesise te
vendeve te tjera. Keshtu Besim Omeri, Profesor ne Akademine Ushtarake te Stambollit dhe rektor ne
Universitetin e Stambollit, luajti nje rol te rendesishem ne organizimin e shendetsise turke dhe
themeloi kryqin e kuq turk. Ai themeloi disa revista mjekesore si dhe shkroi mbi 50 vepra
mjeksore.Po ashtu ne Turqi punuan Ibrahim Lutfiu, Mustafa Buda, per disa kohe edhe Bilal Golemi e
Rifat Frasheri.
Duhet thene se mjeket farmacistet dhe infermieret dhane kontributin e tyre dhe ne luften heroike te
Vlores me 1920. Keshtu me iniciativen e Dr. Petraq Popes (i cili si shume mjeke te tjere shqiptare qe
lane karieren ne vendet e huaja per t̀i sherbyer atdheut, ishte larguar nga Turqia per te punuar ne
atdhe) u organizua nje ekip sanitar qe krijoi spitalin e vendosur ne Llakatund te Vlores dhe i dha
ndihmen e pare te gjithe te plagosurve ne beteje. Ky ekip u drejtua nga Petraq Popa dhe dhe ne
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 4/7
perbeje te tij ishin edhe vellai i tij Mar Popa, farmacisti Mir Caku, Zekije Krasta, Xhafer Gica dhe
Ymer Lala.
Kongresi i Lushnjes me 1920, perve?e tjerash beri perpekje edhe per organizimin e sherbimit
shendetsor. Profesor Rifat Frasheri e emerua ne krye te ketij sherbimi. Ne vitin 1924 ne Tirane u
krijua laboratori bakteriologjik i cili me 1925 u trasferua ne Durres. Ne fillim ne drejtim te tij ishteBernard Dodi, bakteriolog francez, ndersa me largimin e tij Bajram Emiri.
Ne vitin 1928 Laboratori u transferua ne Tirane me kerkesen e Bilal Golemit dhe u bashkua me
laboratorin veterinar.
Gjate kesaj kohe pervec mjekeve te pergjithshem filluan te punojne edhe mjeke specialiste, si
Frederik Shiroka kirurg, Anton Ashta malariolog, mjeke okuliste, pediater, dermatologe, otorino-
laringologe, etj Keshtu filluan te lindnin specialitetet dhe te hapen repartet e specializuara ne spitalet
ekzistuese. Megjithate numri i mjekeve dhe i specialisteve ishte akoma i vogel per te plotesuar te
gjitha nevojat e vendit. Lufta e Dyte Boterore e gjeti Shqiperine vetem me 102 mjeke.
Situata e luftes dhe rezistenca qe populli shqiptar i beri pushtuesve, beri qe nevoja per mjeket te
rritej shume. Shume mjeke patriote ose studente te mjekesise u larguan nga vendet e huaja dhe u
kthyen ne Shqiperi per te ndihmuar ne luften per clirim. Kuptohet se vazhduan te funksiononin
spitalet ekzistuese ne te cilet pushtuesit sollen edhe mjeke te tyre. Por ne te njejten kohe filloi te
organizohej edhe sherbimi shendetesor ne ushtrine shqiptare naconal-clirimtare. Dhe mjeket se
bashku me popullin treguan akte te larta heroizmi ne lufte. Bile pati edhe nga ata qe humben jeten si
dermatologu Stefan Pano i cili u vra gjate masakres se 4 shkurtit ne Tirane.
Perfundimi i luftes e gjeti vendin tone ne kampin socialist. Dhe sherbimi shendetesor u riorganizua
ne te quajturin sherbim shendetesor socialist. Ne vendet socialiste dhe vecanerisht ne Bashkimit
Sovjetik filuan te pergatiteshin mjeke te rinj dhe kuadro te ulta mjekesore. Ne qofte se mjeket e
deriathereshem ishin pergatitur ne universitetet e Turqise, Greqise, Italise Austrise, dhe vendeve te
tjera te Evropes perendimore dhe qendrore tani studentet e rinj filluan te studjojne ne vendet e
kampit socialist.
Me ndihemen e mjekeve ruse me 1952 u hap Fakulteti i mjekesie 28 dhe keshtu ky zgjidhi problemin
e sigurimit te kuadrove mjekesore per vendin. Ata u shperndane ne te gjithe territorin e vendit dhe u
hapen nje numer i madh spitalesh te rinj ne cdo rreth dhe mjeket u derguan edhe ne zonat me te
thella.
U hapen keshtu specialitet e reja dhe mjekesia arriti ne saj te punes se personelit mjekesor te ecte
perpara. Zhvillimi qe mori mjekesia jone gjate periudhe se pasluftes deri me sot ishte i karakterit
ekstensiv dhe nuk krijoi dhe as nuk nxiti kushtet per thellimin intensiv te saj. Keshtu mjekesia jone
nuk mundi te ndiqte ne teresi zhvillimin bashkoher. Ne saj te mjekeve tane te apasionuar dhe
deshires se tyre te mire per t̀i sherbyer sa me mire vendit dhe popullit u arriten rezultate te cilat
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 5/7
punonjesit e mjekesise i realizuan ne kushte shume te pafavorshe te krahasuar me kushtet e
vendeve te tjera.
Vlen per tu permenduar zhdukja e semundjeve te tilla si malarja, sifilizi, trahoma etj. Ne te gjithe
vendin u punua per zbulimin dhe mjekimin e te semureve malarike. Bonifikimi i pergjithshem solli
edhe ai zhdukjen e transmetuesit te saj qe ishte mushkonja anofele. Nje ndihmese te madhe ne ketelufte dhe edhe malariologu i shquar Anton Ashta.
Krahas saj sistemi diktatorial duke ndaluar me ligj prostitucionin legal (si dukuri negative e jetes se
botes perendimore) dhe duke u futur deri brenda ne familje me presionin qe ushtronte pra duke mos
lejuar lirine e individit ne jeten e tij private dhe sidomos ne jeten e tij seksuale ndikoi pozitivisht ne
zhdukjen e sifilizit (gje qe e shfrytezoi dhe e trumbetoi me te madhe per qellime propagandistike ne
favor te rregjimit)
Megjithate, vendimtare ka qene puna vetmohuese e punonjesve te shendetsise qe solli zhdukjen e
kesaj semundjeje tek ne. Lufta kuder sifilizit u mbeshtet ne perimet e dispancerizimit:
1.Ne zbulimin aktiv klinik e serologjik te te semureve duke bere kontrolle periodike ne zonat ku ishte
me e perhapur, ne familjet e te semureve, ne te shtruarit te spitale, ne grate shtatzana e ne njerezit e
profesioneve te caktuara te sherbimeve publike.
2.Ne mjekimin e detyruar falas, e te fshehte dhe te njekohshem ne nje vater infeksioni.
3.Ne masat e rrepta antiepidemike dhe edukimin shendetsor.
Gjithashtu ne baze te parimeve te dispancerizimit u organizua lufta kunder qerres qe sot takohet ne
raste sporadike.
Po keshtu duhet thene se puna e mjekeve tane beri qe edhe niveli shkencor te rritej dhe studimet
dhe punimet e tyre te paraqiteshin denjesisht ne kongreset dhe konferencat shkencore
nderkombetare. Por kjo behej me nje ndjenje vetmohimi se sitemi nuk ishte nxites ne kete drejtim. E
rendesishme eshte te theksohet kriijimi i specialiteteve te reja dhe i kuadrove qe vitet e fundi te
regjimit komunist filluan te studjonin edhe jashte ne vendet perendimore sidomos ne France.
Por numri i tyre ishte shume i vogel.
U punua edhe ne drejtimin profilaktik ku u prodhuan nje sere vaksinash si ajo e tifos dhe paratifos A
dhe B (1947), kunder etheve te Maltes (1950), kunder lise me (1954), kunder tetanozit (1959-1960),gamaglobulinat dhe histaglobinat (1962-1963), kunder tuberkulozit (1967), Fruthit (1971), koleres,
etj. Ne vitn 1969 u ngrit Instituti i Higjenes dhe Epidemiologjise i cili thelloi punen ne drejtim te
profilaksise dhe arriti te prodhoje biopreparatet kryesore te domosdoshme dhe rreth 80 lloj serumesh
diagnostikuese.[
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 6/7
Duhet thene se mbyllja e Shqiperise me jashte solli edhe prevenimin e hyrjes se SIDE-s ne Shqiperi
per nje periudhe rreth 5-10 vje?e. Por njekohesisht ajo mbyllje dhe mungesa e lirise se qarkullimit na
beri qe mos njohim mjekesine shqiptare te diaspores dhe arritjet e saj. Kuptohet se kontakte te pakta
pati ne fillim me hapjen e Fakultetit te Mjekesise ne Prishtine qe me vone prej kushteve te renda ne
Kosove u nderprene. Hapja e kesaj shkolle kishte rendesi te madhe sepse beri te mundur pergatitjen
e nje numri te madh mjekesh shqiptare ne Kosove. Por fatkeqsisht kesaj shkolle i duhet lufte e
madhe per te mbijetuar.
Krahas shqiptareve te Shqiperise dhe te Kosoves pati edhe nje numer i madh shqiptaresh te tjere
mjeke qe dhane kontribut ne bote, por qe fatkeqsisht ne nuk kishim mundesine t̀i njihnim me pare.
Dhe do te permendim dy figura te shquara te mjekesise shqiptare te diaspores qe jane Peter Poci
dhe Kasem Ali Mehmeti.
Kasem Ali Mehmeti nga Tirana studjoi per mjekesi ne Itali. Njihej personalisht me Enver Hoxhen qe
nga koha e shkolles ne Tirane dhe ai ia kishte ndaluar kthimin ne atdhe. U specilaizua ne psikiatri
dhe arriti te behej profesor dhe drejtor i tre klinikave me nga rreth 100 shtreter secila ne nje spital temadh psikiatrik me 1000 shtreter ne Gjermani. Nxenesit dhe koleget e tij flasin me konsiderate te
madhe si njeri shume i mire, i dashur dhe me aftesi te medha pedagogjike. Punoi si profesor deri ne
dhjetevjecarin e kalur kur doli ne pension ne Gjermani.
Profesor Peter Poci me origjine nga Korca ka qene Drejtor i klinikes se dermatologjise ne
Universitetin e Bostonit ne Shtetet e Bashuara te Amerikes. Ka qene nje shkencetar i shquar qe
eshte marre vecanerisht me studimin e gjendrave te yndyres ndaj ne SHBA e kane thirrur edhe
"Mbeti i akneve". per njohurite dhe studimet me te thella. Eshte autor i mjaft librave dhe punimeve
shkencore dhe nuk ka liber dermatologjie qe te shkruaje per semundjet e gjendrave te yndyres e te
mos citoje Peter Pocin. Ka disa vite qe ka dale ne pension dhe jeton ne SHBA.
Renia e sitemit diktatorial solli edhe mjaft probleme per sherbimin shendetsor qe ishin te theksuara
sidomes ne vitet menjehere mbas renies. Gjtihashtu kjo periudhe hapi edhe mundesite per
komunikime, per zhvillimin e metejshem dhe bashkekohor te sherbimit shendetsor ne Shqiperi. Ne
qofte se keto vite u be e mudur kapercimi i disa veshtiresive me arritjet e sitetimt demokratik qe po
perpiqet te ndertoje populli shqiptar edhe mjeksia do te arrije nivelet qe ne kerkojme dhe qe kerkon
koha.
Kuptohet nje kontribut te shquar ne zhvillimin e mjekesise shqiptare dhane edhe profesoret e
Fakultetit te mjekesise ne Tirane. Duhet thene se kontribut ne mjekesine shqiptare kane dhene edhe
mjeke te tjere qe per arsye te ndryshme konjukturale politike ose per shkak te kohes kur jetuan nuk
morren titullin e profesorit. Gjithashtu nuk duhet te harrojme asnjehere kontributin vetmohues te
shume mjekeve te thjeshe sidomos te atyre qe per shume vite punuan ne zonat e thella me
vetmohim dhe u harruan nga rregjimi i vjeter komunist.
Ne 9 shkurt 2002 u komunikua nje fitore tjeter e mjekesise shqiptare. Zhdukja e lepres ne Shqiperi.
Puna e nisur nga prof. Kerciku deri ne vitin 1970 u vazhdua dhe u perfundua nga pasardhesi i tij
7/26/2019 Historia e Mjekësisë Shqiptare
http://slidepdf.com/reader/full/historia-e-mjekesise-shqiptare 7/7
Prof. Mantho Nakuci. Tani Shqiperia renditet ne vendet pa lepra duke bere realitet synimin e OBSH
per nje bote pa lepra.
