Hindi Ki Bhoomika New
-
Upload
ravishankar-shrivastava -
Category
Documents
-
view
522 -
download
0
description
Transcript of Hindi Ki Bhoomika New
-
(http://rachanakar.blogspot.com )
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- , 00, 0 , 0 0 ( , )
123, , , - 203001
1.
2.
3. (
4.
( ) ( 1940 )
. ,
.
1
5. :
6.
7.
8. /
9.
- , -
, , , ,
600-700 , , , , , , , , ,
,
8 , 1948
. ,
.
2
'
:
(
, 8 - 11 - 1948) (1) 10 15 (2) (3) 26 ,1949 14 ,1949 - '
: - - -
'
-
- , ,
19
20 21 ,
-
, ,
Text to Speech Speech to Text ,
, ,
1998 , , , 1997 -
1991
( 0 Census of India 1991 Series 1 - India Part I of 1997, Language : India and
states - Table C - 7) 13 , 1998
25 ,1999
(1997 , -57) .
. ,
3
33,70,00,000 (33 , 70 ) 1991 83,85,83,988 33,72,72,114 04,34,06,932 38,06,79,046 44.98
, , , , ,
, -
, - , ,
'
,
,
-
-
-
:
,
- ,
- ,
,
. ,
.
4
93
93
( I ) 40
( II ) /
,
( III ) - - -' , 60 , , , , /
; ; , , ,
, ,
, .
,
, -
- ' 6
. ,
.
5
,
1.
'
- 1.
2.
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
11.
'
20
'
'
' '
' ' ' : ' ' '
'
' ,
,
'
-
' ( ,
: , 4
, , 1985 )
: 20 20 , ,
- ,
1. - 1. 2. 3. 4. 2. - 1. 2. 3. 3. - 1. 2. 3. 4. . ,
5.
.
6
4. - 1. 2. 3. 4. 5. ( ' '
, , '
)
5. - ' . - ,
'
1.
2. '
, , , , - , '
( , 60)
'
'
, '
,
,
,
'
,
'
',
', '
'
'
,
. , .
7
'
'
(Ferguson: Diglossia:
Word,15 pp. 325 - 340) ' ( Gumperz: Speech variation and the study of Indian civilization, American Anthropologist, Vol. 63, pp. 976 - 988)
, -
-
-
-
,
'
,
, - -
-
1997
,
28 07
,
, -
- ,
, , , , , , ,
, . , .
8
,
:
2.
, - ' ( ', ') 1985 . ( ) .. ' - - -
-
, ! '' ,
- , '' ?
''
,
, - , - , , ''
''
. ,
.
9
( - -
''- , 30, 6, (, 1991), 10-22)
' ' ' , ,
' ' ', '
'
' ' '
', ', ' ' ' ( 522 486 ) ' ' '
' ( 531 - 579 ) ' ' ' '
-- ' '
-- ' '
- -- ',
-- '
' ' - - ' , ' -
, ' 1253 0 1325 0 '
(1) (2)
' : ')
, (
. ,
.
10
' : , ' : , , -- ' , ( )
--- ' ' ' ' ' ' ' - - ( 1700 . )
' , , 1648 . ' , - --- '
- -- (1712-1810 .)
-- ''
, () , ( ) , ( )
, ,
, 1928 .
18 , , , , , , '' ( ) , , ( )
, ,
. ,
.
11
-
'
Glottopolitics
19 - - , - - ' - -
() '
1804 . ' ' - , , ,
1804 . ' ' ,
1812 .
- ' ' 1812 .
''
-
,
' - , ,
1. 2. 3. ?
, - . ,
.
12
-
,
, - , - - -
-
,
' , ' , - ' ( ) ' - , ,
() , , ,
,
' , ' (1) (2) , ( ), , , , , ,
: , , , , , - - ' ?
, , , - , ,
, .
. ,
13
, , -
- -
- - ' ( ) ' (
')
,
- '' '
1/- , ' ,
2/- , , , (711-713 . ) (1175-1206) (1206-1290), (1290-1320), (1320-1412), (1414-1451) (1451-1526) - - ' . , .
14
'
1526 . ( )
1540 . ' 15 1555 . 15 , , , , , ' ( )
-
, , , ,
, ,
( ) ( ), , ( ) ) (- ), ( -) -
( ) (-), , (
'
(- )
(-, -), (-), , (- ), ( - ) ( )
( )
, , , , , , (-), , , - - - , , , , - , , , , , -
, , , , , , - - . ,
.
15
( ) - ,
' Monday Market - -
, , ,
, , , , , , , - ' ( ) ' ( - ) , , , , , , , , , ,
-', -', -'
, , , - ', - ',- ', - ' ,
, , , - , ,
-
, , -
- ' -
, ,
, - '
' [ '
]
'
'
' -'
-' ' -
- - ' '
' ' [
- ' - ' -
] -
' , ( ) , ( -, - ) , ( ) , () , -, -, , , ,
. ,
.
16
-
-' ( ) , , , ' -
' -
, , ,
-
, -
- -' , -', -', -'
-'
' , ', ', ',
' -' , , , , , , , , , , ,, , , , - , ' ' ''
- -
3.
, -
- - , -
, , , ,
600-700 , , , , , , , ,
,
,
. ,
.
17
8 , 1948
' (
:
, 8 - 11 - 1948) (1) 10 15 (2) (3) 26 ,1949 14 ,1949 - '
: - - -
'
-
, , 2001
'
4.
( ) ( 1940 )
. ,
.
18
; , ,
,
, ,
, . 0 0 , 0 .
:
1. (1659-1718) , (Isaac Van der Hoeve) 1698 1743
0
:
( , ) 0 '' (1)
1715 1698
0 ' 0 -
' 0
(Isaac Van der
Hoeve) 1698 0 (Hague) '' (2)
1985 :-
. ,
.
19
"instructe off onderwij singe der hindostane en persianse talen nevens hare declinatie en conjugative etc. door joan josua katelaar, Ellingensem en Gekopiert door Isaacq Van Der Hoeve Van Utreght tot Gechenawe A. 1698. 0 :
0
............... '' ........ 30 -
, - ' ,
', '', '' , (3) (4) - ( ), '' '' '', '' '' ''
'' ' ''
''
'', ''
, , ,
, '' ( , )
2. :
,
0
1760 0 - , ............. , - - '' (5) 30
30 1741 0
1745 0 . , .
20
, , (,
,
, , ) , , , , ,
0
:
............... Benjamini Schulzii, Grammatica, Hindostanica, .................. - .......... '' ''(6) ,
''
(, ), (, )
'' '' '' '' '' ''
''
:
'' ( ( ) )
3. :
' 1771 0
:-
"taking it together, the Alphabetum Brammhanicum is, for its time, a wonderfully good piece of work." (7) , , , , - , , ,
,
,
, ''
'' '' . ,
.
21
:-
'' , , '' (8) 0 '' ''
(9) :
, - (linqua media) ''(10) 1771 0
, ,
- ,
0 :-
, 1650 1800 ,
, '' (11) (12)
:-
,
4. : ( 1763-1771) ( 1798 0) 0
1773
(13)
1801 0 .
. ,
22
(5) : - ' - ' 1773 0
(6) : (1759-1841) (i) - , (1787) (ii) (1796)
(1798-1805)
4 1800 0 1800 1800 0
' ' ' Sterling - Standard, Genuine. '
:-
- 1860 ( 1803 0) , , , ' ''(14)
7. : : , (1790)
8. (1749-1820) 1785 1800 0
1801 0 '
-
9. (1793-1835)
1808
. ,
.
23
- '
10. (1755-1812) (i) - , (1808) ( )
(ii)
: ( )
11. : (1774-1858) (i) 1808 1849 0 - ' - '
(ii)
(1813) -
- 1818,
- 1826, - 1843, - 1846
(iii)
(1845)
12. - 1813 0 - - 1805 0
13.
: (1780-1830) ,
(i) :
(1814) -
(ii) (1828) (iii) - (1828)
14. : (1781-1819) (i) . , . , (1811)
24
(ii) ( 0
0 9)
1819 0 0 1824 0
15. (1786-1860) ( 0 0 14)
16. ( 1819-1830) (i) ( ) (1827) (15)
(ii) , (1829)0 (16)
17. (1792-1845) (i) ( (ii) - , (1847) ) (1827)
18. 1836 0 -
19. (i) 1864
. ,
.
25
(ii) , (1839)
(iii) , (1839)
20. : (1798-1868) (i) : , (1845) 1850 0 1874
,
(ii)
, (1846)
(iii) , (1847)
21. 0 : (i) , (1846)
22. : (1814-1883) (i) , (1847)
23. 0 : ( 1890) (i) ) , (1847)
( 104-105
24. 0
:
(i) - , (1850)
25. (1825-1889) ( 0 -21)
. ,
.
26
26. : (1794-1878)
)
-- '( 1839 0
1870 0
(i) , (1868) (ii) (1850) (iii) - , (1849) (iv) (v)
27. (i) , (1852)
28. 0 : (1820-1886) (i) , , Vol. XXI (1852)
29. 0 (1817-1880) (i) - , (1858) (ii) , (1876) (iii) - , (1879) (iv) (00 ) (1886)
30. (1808-1877)
. ,
.
27
(i)
(1861)
(ii) (1862) (iii) (1862)
31. - , , - , -
(1858) (1860)
(i)
(ii) :
(iii)
(1862)
32. : ( 1825 0) -
1859 0
33. : (i) - , (1871) 1870 0 - '
00 0
-
34. (1820-1881) (i) , (1872)
(ii) (1872)
35. (1837-1902)
. ,
.
28
1857 0 , , '
, , , , , , 1875 0 1879 0
1872 0 ,
36. (1830-1904) (i) , (1874) 1926, 1941
(ii) , , (1911)
37. 0 : (1839-1899) , , , , , , , ,
-
, , ,
-
(i) (1875-76) 1893
(17)
38. ( - 1845 0) (i) (1880)
. ,
.
29
39. : (1841-1918)
1880 0 0
, , - ) (,
0
0 :
(i)
( 582 - ) , (1880) (ii) (1880) (iii) , (-0 (iv) , (1880) ), (1885)
() - , , () - , , , () - , , () -
40.
( - 1846 0)
(i) , (1881) (ii) - - , (1888) . , .
30
(iii) , (1889)
41. : (1840-1882) (i) , , (1882)
42. (1836-1896) (i) , (1882) 1883, 1890. (19)
(ii) ' 1888 0 0
1888
, ''(20)
43.
(1851-1941) 0
1993 0
0 '' 14 , 1994 (21)
' 1889 0
,
: . ,
.
31
(i)
-
, ,
(1883-1887)
(ii) , , , Vol. 64, No.-1 (iii) 1894 0 33 1927 0 ( , , , ) - - - ,
, ,
, , - , 0
-
0
44. ( 1832 0) (i) , ,
,Vol. XVIII (1885)
45. ( 1849 0) ( 0 40) 1888 1889 0
46.
:
(i) , (1891)
. ,
.
32
47.
( 1854 0)
(i) (1896)
48. 0 ( 1838 0) (i) , (1898)
49. ( 1850 0) (i) , (1897)
(ii) , , fVol. XXXII (1903)
50.
(1860-1930)
(i) , (1910) (ii) - - (1911)
51. (i)
, - (1911)
52. 0 00 (1888-1919) 0 '
' ' ' 1911 0 ' 1912 1913 0 :
. ,
.
33
(i)
, , (1914)
(ii) , , Vol. XXXXIII & XXXXIV (1914-1916)
53. 0
(i) , (1934) (ii) , (1938) 54. 00 (i) , (1940) (1950)
55. (i) (1931)
' (22)
(ii) - , (1969) 0 (23)
.
5.
: , 1997 1998
1998 ,
. ,
.
34
100
-
(i) 40
(ii)
(iii) - , , , , / , - -' , ,
,
(1)
(2) -
(3) , ,
(4)
(5) ( )
:
. ,
.
35
( )
( )
(6) - , -
(7) (8)
(9) ' , , ,
(10) :-
(11) ,
,
(12) ' - '
(13)
(14) (15)
(16) , ,
,
, , ,
-
, - ,
,
-
. ,
.
36
6.
, ,
-
1 (1) -
1. - - ( 1945) , 2. : ( 1955) ,
3. : - - 1 (1960) , 4. - 1-8 (1960) , 5. . . ( , ) : (1961)
6.
(0 00 ) : - -
(1962-63)
7. : : (1965) , 8. 0 : (1966) ,
9. 0 : (1966) 10. : (1967), , ,
11. : (1969)
1979 1983 .
. ,
37
(2)
- 0 , 0 0
-
(3) - 1967 '
0 0 1970
(4)
( ) - 0
' 1970
1972
'
(5) - 0
(1963) (1966)
0
1966 - 1977 - ) , 1980 1999 0 :
' (
0
', 0
'-
'
(6) - 0 ' ( ) 1963 -
(7) - (1911-1984) : 1. , (1959) 2. , (1983)
(8) -
0 1972 ' 0
1980-81 ' ( )
. ,
.
38
(9) -
'
, 1987
(10). -
0 -- '
0 '
(11)
-
' 11
1993
(12) - , . ( )
(13) -
(14) - 0 . ' ( , )
2
0
0 - ',
', 0 ( )
0 - ' ' '
3 , , , , , ,
1. - : 2. - : 0 00 ( ) 3. - : 0
. ,
.
39
4. - :
5. - : 0 6. -
:
7. - :
8. - : 0 - -
9. - : 0 -
10. - : 0 11. - - 00 12. 13. - - - 00 0
( - - ) :
14. - -
15. - -
30 (
16. - - 45 )
17. - -
90
18. - : 0 0
4 -
1- -
:
. ,
.
40
:
-
2- - 0 00 :
'
3- - 0
:
'
4-
- 0 :
'
, ,
5-
- 0 ' ( ) 1991
6. - ,
0 - '
: ) : 0 2. : 3. :
1- (
4. : 5. : 6. :
2-
7. -
( )
8. - 0 .
. ,
.
41
7.
, , , , , ,
:
1- - 1971 ' 11 , , ' , , 0
23 8 10 - , ; - - , , - 1. .2. 3. 10.
4.
5. . 6. 7. 8. 9.
'
0 , ,
-
- , , , ', 0 , 0 , , ', '
1- 2. 3. 0 4. 5.
1-
- 1979 '
(1967)' (1971)' ' (1972)
. ,
.
42
2-
- , , '
25 ', ', ', ', ' ' ' '
' , ,
3-
0 -
-
50
4-
- ,
, , ,
25
5
- , , ,
(2) -
: ' ' 1978 0
'
'
(3) - '
0
'
, , , 0
, , ,
15
. ,
.
43
(4)
' , '
(5) - 0 1. (1982) 2. (1982) 3. 0
8
(1983) 4. (1983) 5. (1988) 8. ( -1
(1984) 6. (1985) 7. 2) (1984)
(6) -
1. 2.
,
0 00
00 1968 ( ) 1992
' , '
0 0
,
1999 - - '
. ,
.
44
- :
0
'
- 1. : 2.
2.
' '
- 1. :
8.
/ :
1.
-
,
, , , , , ,
, , ,
, , , , ' '; -'
'; ' - , , , 1973 27 200 , , , , , ,
' ,
, , , , , , , , , , ,
. ,
.
45
1. 00 4. 5. 6. 7.
2. 3.
2. - , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,
, ,
, , , , , 121
1. 2. 3.
:
( - )
( - ) ( - ) , ) - ) - , - ,
4. ( 5. (
6. ( , , ) 7. 8.
( ) 1951 1980 201
9. ( - , - , ) 10. -
3 . - 0 ( ) ,
. ,
.
46
' '
'
'
4 - 0 '
' 0 ' 5 - 0 0 , ,
0 . , 6 7 0
8. - 9. -
'
, , ,
- 10.
' 0
, ,
, , , , 11. - 0
0 12. - ' ' ,
22
13. - ' ' 14. - 0 15. 0 0 ' '
16. -
. ,
.
47
1.
', ' ' 0 0. 0
' - 2. 3. ()
80 () () () ..
()
() ()
() 4. 5.
() () () () .
' ' ' '
6. ' 7. 8. - ' ' '
9. 0
, , , , ,
17. - , 18.
'
/ 1 - , , , , , ( ) '
( 2 - 0
)
3. - 0 0 0 27
67 4
. -
. ,
.
48
'
5 6-
.
-- 0 101 -
-
00 7 -
- , , ()
, , , ' 1992 ( - , ) ------
9.
6 : 1. , 2. 3. 4.
, 5.
6.
( 0 Year Book of the United Nations 1955, Vol. 49, pp. 1416-17, New
York ) 6 (IAEA) (2) : (1) (ITU) (4)
(IDA) (3)
, (UNESCO) (5)
(WHO) (6)
(UNIDO) (7) :
- (UNICEF)
1998 , , , 1997 -
1991
( 0 Census of India 1991 Series 1 - India Part I of 1997, Language : India and .
states - Table C - 7) 13 , 1998
. ,
49
25 ,1999
(1997 , -57) 33,70,00,000 (33
, 70 ) 1991 83,85,83,988 33,72,72,114 04,34,06,932 38,06,79,046 44.98
, , , , ,
, -
-
93
93 ( I ) 40 - 2. 3. 4. 5.
- 1.
( II ) /
,
. ,
.
50
() 6. 7. 8. 9. () : 10. 11. ( ) 12. 13. ) 16.
14. 15. (
17. 18. 19. 20.
21. 22. 23. 24. 25.
26. 27. 28. 29. ( ) : 30.
31. -
() : 32. 33. 34. 39. 40.
35. 36. 37.
() 38.
41. 42. 43. 44. 45.
( )
: 46.
( III ) - - ( ) , , , 60 , , , , / -' ( ) , , ;
, , , ,
, , , ,
:- 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. ' 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 92. () 93. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. , 00 :
, , 00 -
. 67
1995 00 .
. ,
51
. ; , 0 00, , , , 00
-
1984 1988 18 , 000, , , (
, 4.
- 1. 2. 3. ,
5. 6. - , - 7. , , , , 8. , 9. , 10. , 11. 12. 13. 14. ! 15. , 17. ? , 17. , ,
18. ! , 19. , ) 1995 :
1998
6
( )
836 333
(1) 800 550 400 400 200 170 874 366
(2) 874 366 322-358
(3)
(4)
332 322 186 170
322-358 341 ----167 341 ---167
. ,
.
52
072
090
077
077
(1) Encarta Encyclopedia--- article of Dr. Bernard Comrie (1998) (2) D. Dalby: The Linguasphere Register of the Worlds Languages and Speech
Communities, Cardiff, Linguasphere Press (1999)(3) Ethnologue, Volume 1. Languages of the World: Edited by Barbara F. Grimes, 14th. Edition, SIL
International (2000)(4) The World Almanac and Book of Facts, World Almanac Education Group(2003)
---------------------------------------------------------------(1) 1. 836 (83 60 ) 2. 333 (33 30 ) 3. 332 (33 20 ) :
4. 322 (32 20 ) 5. 186 (18 60 ) 6. 7. 170 (17 ) 72 (7 20 )
(2)
-
1. 800 (80 ) 2. 550 (55 ), 3. 400 (40 )
4. 400 (40 ), 5. 200 (20 )
. ,
.
53
6 7.
.
170 (17 )
90 (9 )
(3)
(The World Almanac and Book of Facts) :
1. 874 (87 40 ) 2. 366 (36 60 ) 3. 322-358 (32 20 35 80 )
4. 341 (34 10 ) )
, , 5. 167 (16 70 ) 7 . 77 (7 70 )
(
:
-2
- 550 (55 ), - 366 (36 60 )
/
? 3 4
-
366 (36 60 ) - 553 (55 30 ) -4 -2 - 550 ( 55 ) -3 11 (Regional) (Stylistic)
-
,
- 553 (55 30 ) . , .
54
,
- ,
700-800 (70 80 )
6.
-3 4
/
:-1.
2. 3. 4. 5.
7. 8.
9. 10. 11.
, - -
1997
'
,
,
, -
- -
-
,
28 07
,
, -
- ,
, , , ,
, ,
, , ,
:
. ,
.
55
1991
( ) 90.11, ( ) 80.86,
( ) 85.55, 89.56, 61.06
88.88, 91.00, 81.64
(First Language Speakers)
(Second Language Speakers) ; (The Linguasphere Register of the World's Languages and Speech Communities)
960
...........................................................................................
. ,
.
56