HET SONNET

RENAISSANCE

Herontdekking van het klassieke erfgoed

De mens is maat van alle dingen

Men streeft niet alleen meer naar zaligheid in het

hiernamaals, maar ook naar een bevredigend aards bestaan.

Onder invloed van humanisme, ontdekkingsreizen,

wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen wordt de

aandacht voor de mens als individu groter.

De nieuwe kunstenaar ziet zichzelf als scheppende kracht.

IN DE KUNSTEN…

Zie je deze nieuwe opvatting terug: de mens wordt

centraal gesteld.

Een echte nieuwigheid is het sonnet.

De sonnet begint met Petrarca (1304-1374)

Zijn invloed was enorm in West-Europa.

Er ontstaat een traditie om het na te volgen

petrarkisme.

HET ITALIAANSE SONNET

Ook Petrarca-sonnet genoemd

Heeft veertien regels

Verdeeld over vier strofen

De eerste twee strofen bestaan uit vier regels, de

kwatrijnen. (samen octaaf)

De laatste twee strofen bestaan uit drie regels, de terzinen.

(samen sextet)

Na de octaaf ligt inhoudelijk de wending (chute/ volta)

STI JLKENMERKEN PETRARCA-SONNET

uiterlijke beschrijving van een geliefde,

steeds dezelfde elementen die terugkeren: haren

als goud, lippen als rozen, tanden als parels…

Natuurbeschrijvingen zijn vaste elementen

evenals verwijzingen naar de klassieke oudheid

Antithese, tegenstelling, oxymoron, paradox

DE PLÉIADE (16DE EEUW)

De Pléiade was een groep van zeven jonge dichters.

(rond 1550)

Hun ideaal was om in navolging van de klassieken en

de Italiaanse letterkunde een eigen Franse letterkunde

te vormen die de klassieken zou doen verbleken.

De groep geniet groot gezag in Europa.

Twee belangrijke namen: Du Bellay en de Ronsard.

HET SHAKESPEARE SONNET

Ook het Engelse sonnet genoemd

Ontstaat in de 16de eeuw naar W. Shakespeare

(1564-1616)

Bestaat ook uit 14 regels

De eerste drie strofen hebben vier regels (drie

kwatrijnen dus!)

De laatste strofe bestaat uit twee regels, het

distichon (dat vaak de ontknoping of pointe bevat)

IN DE NEDERLANDEN

Vooral in de zeventiende eeuw is de petrarkistische

liefdespoëzie in de Nederlanden nadrukkelijk

aanwezig in het werk van de grote dichters uit die

tijd: P.C. Hooft (1581-1647) [Muiderkring /

Muiderslot, niet van de tasjes en jasjes uit de P.C.

Hooftstraat!]

En Bredero (1585-1618)

OPBOUW SONNET

We bespreken iets uitvoeriger:

Chute

Rijmschema

Metrum

CHUTE

Vaak ligt de chute na het octaaf.

De chute kan echter ook op andere plaatsen

liggen, in de eerste terzine, net nog in de 8ste regel

of juist in de 9de.

In de Shakespeare sonnetten kun je niet zo

eenvoudig spreken van een volta. Daar zijn de

laatste twee regels vaak een conclusie/pointe.

HET RIJMSCHEMA

Er zijn verschillende rijmschema’s

Het meest klassieke is:

abba abba cdc dcd

Let op dat je in een analyse op de toets het héle

schema opschrijft!!

HET METRUM

De versregels zijn metrisch gestructureerd, maar

het metrum verschilt per taalgebied.

Jambische pentameter (moderne Nederlandse

sonnet en bij de Italianen)

Alexandrijn (Franse sonnetten, ook in de sonnetten

van P.C. Hooft)

Endecasillabo (Italiaanse, ook Spaanse sonnetten)

JAMBISCHE PENTAMETER

Het wás vandáág een héle lánge dág

Vijf versvoeten

Notatie: J _

ALEXANDRIJN

De zee, de Zee klotst voort, in eindeloze deining

Zesvoetige jambische versregel

Notatie: J _

ENDECASILLABO

Elf lettergrepen

De laatste klemtoon ligt altijd om de 10de

lettergreep

Twee op elkaar volgende klinkers gelden als één

lettergreep

O diletti d'amor dubbi e fugaci