Mqddim

Bndlrin namaz vacib biln, onu qlma v kamil kild yerin yetirmyi

buyuran, uuru v zfri ona ml etmkl balayan, onu imanla kfr arasnda sdd,

xlaqszlq v harama qar maney evirn Allaha hmd olsun!

Allah talann Sn d Quran nazil etdik ki, insanlara onlara gndrilni

(hkmlri, halal-haram) izah edsn (n-Nhl,44) deyib mracit etdiyi

Peymbrimiz Mhmmd Allahn salavat v salam olsun! Allahn salavat v salam

olmu peymbr bu vzifni tam kild yerin yetirdi, namazn insanlar n n

byk vziflrdn olduunu hm szd, hm d mld gstrdi. Bir df Peymbr

(sllallahu aleyhi v sllm- Ona v ailsin Allahn salavat v salam olsun!) htta

minbrd qiyam v rku il namaz icra edrk demidir: Bunu etdim ki, mni tqlid

edsiniz v mnim nec namaz qldm yrnsiniz (l-Buxari v Mslim).

Namaz qlmaqda ondan nmun gtrmyi vacib bilrk demidir: Mnim nec

namaz qlmam grdnzm, o cr d namaz qln (l-Buxari, Mslim, hmd). Biz

bel bir mjdni atdrmdr ki, onun kimi namaz qlann cnnt daxil olaca

bard Allahn drgahnda vd vardr v demidir: Qdrt v Clal sahibi Allah be

df namaz vacib bilmidir; onlarn dstmazn, vaxtnda icrasn, tam rkusunu,

scdsini v itatkarlqla icrasn n gzl v n yax i hesab etmidir. Bu qaydalara

ml ednin mqfirt qazanmas bard Allahn vdi vardr. Bunu etmyn Allahdan

bel vd qazana bilmz. Allah ists,onu balar, ists, czalandrar (bu Davud,

Shih 451 v 1276-c hdislr).

Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- ibadtini, namazn, klamlarn,

mllrini biz atdran, yalnz onlar zlrin, ardcllarna, davamlarna v qiyamt

gnndk onlarn yolunu tutanlara mzhb v nmun edn mmin v pak ailsin v

shablrin d salavat v salam olsun!

Hafiz l-Munzirinin (rahmtulahi aleyh- Allah ona rhmt etsin!) Trib-trhib

kitabndan namaz fslini bzi qardalarmla drd il bundan qabaq oxuyub qurtarandan

sonra namazn slamdak yeri, onu gzl trzd icra ednin qazand cr, kramt v

fzilti hammza aydn oldu. Bu, Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

namazna yaxnlq v ya uzaqlq drclrin gr frqln bilr. O bu bard buyurur:

Bnd namaz qlarkn savabn (nec qmasndan asl olaraq) yalnz onda biri,

doqquzda biri, skkizd biri, bed biri, drdd biri, d biri v yars qdr savab

qazanar (Shih hdisdir. bn Mbark, z-Zhd,(10/21/1-2),bu Davud v n-Nsai

Shih, 761-ci yax hdis).

Buna gr d mn qardalarm xbrdar edirm ki, gr biz namaz dzgn

qlmaq istyiriks, onda Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- trfindn

namazn icra trzini, onun vacib chtlrini, trkibini, dualarn v zikrlrini bilmli v

btn bunlar mli olaraq yerin yetirmliyik. Yalnz bu halda namazmzn bizi

qbaht v kfrdn xilas edcyin, onun gtirdiyi savab v crin biz qismt

olacana min ola bilrik.

Adamlarn ksriyyti, o cmldn alimlrin oxu myyn bir mzhbi rhbr

tutduqar n btn bunlar tam kild bilmsi tindir. Pak snn yoluna xidmt

edn hr bir xs- istr mslman hququ (fiqh), istrs d hdis elmil mul olan

olsun- bilir ki, hr bir mzhbin yalnz onun zn mxsus olan qaydalar var v

onlarn hamsnda el klamlar v mllr vardr ki, bunlar he cr Peymbr

sllallahu aeyhi v alihi v sllm- amil etmk olmaz. Bu fikirlr daha ox sonrak

dvr alimlrinin srlrind rast glmk olar. Onlar ox zaman bunu Peymbr

sllallahu aleyhi v alihi v sllm-amil etmy almlar. Buna gr d hdis

alimlri Allah onlardan raz olsun hdis kitablar yazb onlardan shih, zif v yax hesab ediln hdislri myynldirdilr. Bu kitablardan aadaklar gstrmk olar:

l-inay bi mrifti hadis l-hiday v t-turuq vl vsail fi txric hadis xulas

d-dlail. Hr iki kitab eyx Abdul-Qadir Mhmmd l-Qura l-Hnfiy

mxsusdur. Hminin Hafiz bn Hcr l-sqalaninin d-diry v Tlxis l-Hbir fi

Txrici hadisi r-Rafi l-kbir v baqa oxsayl srlri gstrmk olar.

KTABIN YAZILMASI SBB

Bu mvzuda tam hatli bir sr rast glmdiyim n z ibadtlrini Peymbrin

sllallahu aleyhi v alihi v sllm- yoluna uyun etmk istyn mslman qardalarm

n imkan daxilind tkbirdn tslimdk Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- namaz il bal hr eyi hat edn bir kitab yazma zm vacib bildim. El

bir kitab ki, Peymbri sllallahi aleyhi v alihi v sllm- sidq-rkl sevn, onun

Mnim nec namaz qldm grmsnz, el namaz qln mrini gerkldirmk

istynlrin iini asanladrm olsun.

Bu gr d qollarm rmayb bu msl il bal mxtlif hdis kitablarn

aradrdm. Nticd indi siz tqdim olunan bu sr meydana xd. rfli hdis

qaydalar v saslarna uyun olaraq peymbr hdislrindn yalnz sndi sbut

olunmu hdislri burada qeyd edcyim sz verdim. nki mnim etiqadma gr,

sndinin doruluu sbuta yetmi hdis olan yerd zif hdis ehtiyac yoxdur, nki,

zif hdis znndn baqa fayda vermz. Allah talann buyurduu kimi: Znn is

sla hqiqt ola bilmz! (n-Ncm, 28).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurur: Zndn kinin! nki

szlrin n yalan znl deyilnidir (l-Buxari v Mslim). Allah tala biz znn

sasnda ibadt etmy icaz vermmi, Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- bunu qadaan edrk demildir: Mnim barmd yalnz shih hdisdn

baqasndan kinin. gr zif hdisin rvayti qadaan edilirs, demli, ona ml

etmk d qadaan edilir.

Kitab iki hissdn ibartdir: mtn v haiy. Mtn hdislr v onunla bal fikirlr

daxildir. Kitabda ardcll saxlamaq n mtnlrin hr birini z yerind qoydum.

Hdislri snn kitablarnda varid olduqlar kimi dyidirmdn verdim.

Veriln hdisin bir ne rvayti varsa, mlliflik v digr qaydalara uyun olaraq,

baqa rvaytdki frqli szlri baqa rvaytd ifadsi il bildirrk mtn daxil

etdim. Oxunuu asanladrmaq n bu mtn daxil olan szlrin hans shabdn

nql olunduunu v bunu hans hdis aliminin rvayt etdiyini d qeyd etmdim.

kinci hiss zlynd mtnin rhidir. Hdis elminin qaydalarna riayt edrk

verilmi hdislri dqiqldirmi, mxtlif mnblri tutudurmu, myyn dyiiklr

aparmam. Hdisin mnasna xll gtirmdn myyn lavlr d etmim. lavlri

mtrizd vermim. shablr mxsus rvaytlri ayrca vermim.

Daha sonra hdis alimlrinin mnsub olduu mktblr, (mzhblr) haqqnda

danram. Onlarn fikirlrinin mzakirsini aram, ld etdiyim nticlri qeyd edirm.

Hminin Snnd verilmyn bzi msllr bard z fikirlrimi irli srrm.

lbtt, hmin mzhblri tfsilat il tdqiq etmk bu kitabn mvzusuna daxil

deyildir.

Kitabn hr iki hisssini birg nr etdirmk istdik. Lakin obyektiv sbblr gr

birinci hisssini ayrca apa verib onu bel adlandrdq: Sanki onu grrmsn kimi

Peymbrin (s.a.v.) namaz tkbirdn tslimdk

Allah taladan bu kitab yalnz Onun razl n olan mllrdn etmsini v

onunla mminlr fayda vermsini dilyirik. O, Eidn v Cavab verndir.

KTABIN METODU

Kitabn mvzusu Peymbrin- sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namaz bard

gstrdiyi doru yolun byan edilmsidir. Artq yuxarda qeyd etdiyimiz sbb gr

myyn bir mzhbdn asl olmayb istr qdim, istrs d yeni dvr hdis

ailmlrinin mzhblrind olduu kimi Peymbr slllallahu aleyhi v alihi v sllm-

haqqnda sbuta yetirilmi hdislr saslandq.

Bu szlr ox yerind deyilmidir: Hdis hli Peymbr hlidir; onun z il

shbt etmmilr, lakin onun klamlarnn daycs olmular.

Buna gr d bu kitab, inallah, mxtlif fiqh v hdis kitablarnda veriln v

mvzuya uyun gln hdislrin toplusu olacaqdr. Eyni zamanda he bir kitabda v

mzhbd z ksini tapa bilmyn hqiqtlt d burada verilir. Buna ml edn,

inallah, Allahn doru yola ynltdiyi xs olacaqdr: Onlarn ixtilafda olduqlar

hqiqt Onun izni il iman gtirnlri Allah doru yola ynltdi (l-Bqr,213).

Shih hdislr saslanmaq metodunu rhbr tutaraq onu bu kitaba ttbiq etdim

v bunun digr srlrimin oxucular arasnda geni yaylacana inanram. Hm d

bilirm ki, bu he d hamn raz salmayacaqdr. Onlardan bzilri v ya oxusu tn v

tnqid atini stm yadracaqdr.

Bununla mn bir ey olmaz. Mn bilirm ki, hamn raz salmaq he d hmi

mmkn olmur. Ancaq: Allah qzblndirmkl insanlar raz salan Allah insanlara

mhtac edr (t-Tirmizinin rvayti. Shih hdisdir).

Bu szlr n gzl deyilmidir:

Hndr bir dadak maara iind olsam da,

Qartaln qanadlar altnda gizlnsm d,

nsanlarn tnsindn qurtula bilmrm.

Mn inanram ki, bu, Allah talann mminlr buyurduu, peymbrlr aas

Peymbrimiz Mhmmdin sllalahu aleyhi v alihi v sllm- gstrdiyi,

mlisaleh shablrin, ardcllarn, onlardan sonraklarn, o cmldn mslmanlarn

mnsub olduu, drd mzhb imamlarnn tutduu n dru yoldur.

Ham hdislr saslanman vacibliyini qeyd edir, onlara mxalif olan klamlar

rdd etmyi tlb edir. Hr hans bir klam, fikir n qdr zmtli olursa-olsun,

Peymbrin- sllallahu aleyhi v alihi v sllm- ni daha ucadr, gstrdiyi yol daha

dorudur. Buna gr mn d onlarn hidayt yolunu sedim, onlarn izi il getdim,

onlarn hdislr saslanmaq bardki mrlrini yerin yetirdim. Bu mrlr kitabn

yazlma metodunu myynldirdi v bu, n doru metoddur. Bu hm d kor-koran

tqliddn uzaqdr. Allah talann onlarn xeyirl mkafatlandrmasn dilyirm!

MAMLARIN SNNY ML ETMK V ONA MXALF OLAN SZLRN TRK

ETMK BARD DEYMLR

Bu yerd rast gldiyimiz deyimlrdn bzilrini fayda n qeyd edcyik. Ola

bilsin, bu, kor-koran tqlid ednlr bir moiz v xatrlatma olar. Bzilri mzhblr

v onlarda kk salm fikirlr el balanmlar ki, el bil onlar gydn nazil olmular.

Qdrt v Clal sahibi Allah buyurur: Rbbinizdn siz nazil ednlr (Qurana) tabe

olun. Allah qoyub baqa dostlara uymayn. Siz yd-nsiht olduqca az qulaq

asrsnz! (l-raf,3).

1. BU HNF (Allah ona rhmt elsin!)

Bu alimlrin birincisi bu Hnif n-Numan bin Sabitdir (rhmtullahi aleyh).

Mslkdalarnn onun haqqnda ox mxtlif fikir v ifadlri biz glib atmdr.

Onlarn hamsnn bir mnas vardr: hdis ml etmk, imamlarn ona mxalif olan

fikirlrini tqlid etmmk.

1-Hdis shihdirs, demli o, mnim mzhbimdir.

2-Dediyimiz szn (ftvann) mnbyini bilmdn he kim ondan x etmk

(onunla ml etmk) halal olmaz.

Rvaytd deyilir: Mnim dlilimi bilmdn dediyiml ftva vermk haramdr.

Baqa bir rvaytd deyilir: Biz br vladyq. Bu gn bir ry deyirik, sabah

baqa bir ryi deyirik. Baqa bir rvaytd is deyilir: Ey Yaqub (bu Yusif)! Mndn

eitdiyin hr eyi qlm alma. Mn bu gn bir ryl x edirm, sabah onu danram.

Sabah bir ry deyirm, birisi gn onu danaram.

3-gr Allah talann Kitabna v Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- dediklrin mxalif bir sz desm, bu szm qbul etmyin.

2.MALK BN NS (Allah ona rhmt elsin!)

Mrhum imam Malik bin ns demidir:

1-Mn insanam, shv d edirm, dz d deyirm. Mnim dediklrim diqqtl fikir

ver. Kitaba v Snny uyun glmynlri is rdd et.

2-Peymbrdn sllallahu aleyhi v alihi v sllm- baqa hr ksin sz qbul

v rdd oluna bilr.

3-bn Vahb demidir: Dstmaz vaxt ayaq barmann tmizlnmsi bard

Malik

sual verildi. Onun cavab bel oldu: Bunu etmk dzgn deyildir. bn Vahb deyir:

Gzldim, adamlar bir az seyrldikdn sonra dedim ki, ax bu bizd snnd vardr.

Dedi: Hans hdisd? Dedim: Mn Leys bin Sddn, o da bin Luheya v Amr bin

Haris l-Maarifindn onlarda bu Abdur-Rhman l-Hblidn o da Mstvrid bin

ddad l-Quraidn rvayt etdilr ki, o demidir: Allahn rsulunun el

barmayla ayann barmaqlarnn arasn yuduunu grdm. mam Malik dedi: Bu

Hsn hdisdir. Onu yalnz indi eitdim. bu hadisdn sonra bu bard soruulanda,

barmaqlarn arasn yuma mr edrdi.

3.-AF (Allah ona rhmt elsin!)

Mrhum imam -afiidn daha ox hikmtli fikirlr gtirmk olar. mamn

ardcllar

onun gstrilrin ml etmilr. Onun fikirlrindn bir ne nmun verk:

1. El bir adam yoxdur ki, Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

snnsi ona aid

olmasn v ya ondan uzaq olsun. Mn n deyirms v ya hans bir fikri

saslandrramsa, gr Peymbrin- sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurduu

mnim dediyim ziddirs, hqiqi olan Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v

sllm-dediyidir. Bu el mnim d dediyimdir. (l-Hakimin -afiiy istinadn verdiyi

rvayt).

2. Mslmanlar bel bir mumi fikirddirlr ki, Peymbrin sllallahu aleyhi v

alihi v

sllm- snnsini aydn grn bir xs baqa birisinin dediyini ondan stn tuta

bilmz (bn l-Qayyim, 2/361 v l-Fulani, sh.68).

3. Mnim kitabmda Rsulullahn sllallahu aleyhi v alihi v sllm- snnsin

mxalif bir fikir tapsanz, onda Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

snnsini sas gtrn. (baqa rvaytd: ona tabe olun, baqasnn fikrin

uymayn) (bn Askir, bn l-Qayyim, l-Fulani v b). 4.

gr hdis shihdirs demli mnim mzhbim odur (n-Nvvi, -rani, l-

Ha

kim, l-Beyhqi, l-Fulani).

5. Siz (yni imam hmd bin Hnbl) hdisi v onu rvayt ednlri mndn daha

yax

bilirsiniz. gr shih hdis varsa, mn deyin. Kuflid, bsrlid v ya amlda

olsa bel gedim yrnim.

6. Hr bir msld Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- haqqnda

hdis alimlri

nin verdiyi mlumat shih olub mnim dediyim mxalifdirs, salmda v

lmmdn sonra da mn z dediyimdn dnrm (bu Nim, l-Hrvi, bn l-

Qayyim, l-Fulani).

7. Grsniz ki, mn bir sz deyirm, lakin o Peymbrin sllallahu aleyhi v

alihi v sllm- shih klamna mxalifdirs, onda, demli, mnim alm abdr (bn

bi Hatim, bulqasm s-Smrqndi, bu-Nim rvayt etmilr).

8. Mnim dediyim hr hans bir fikir Peymbrin-sllallahu aleyhi v alihi v

sllm-shih hdislrin mxalifdirs, bilin ki, Peymbr hdisi daha irlidir, mni

tqlid etmyin (bn bi Hatim, bu Nim, bn Asakir rvayt etmilr).

9. Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- hr bir hdisi, dilimdn

sslnms d, mnim szmdr (bn bi Hatim).

4. HMD BN HNBL (Allah ona rhmt elsin!)

mam hmd hamdan ox hdislrin toplanmas il mul olmu, onlara ml

etmidir. Deyirlr ki, o htta baqa variantlar v rylri hat edn kitablarn

yazlmasnn leyhin olmudur (bn l-Cauzi, l-Mnaqib, sh.192).

Onun irli srdy fikirlr:

1. N mni, n d Maliki v -afiini tqlid edin. Hminin l-Auzaiini, s-Saurini

tqlid etmyin. Onlarn xz etdiyi mnblrdn siz d gtrn (l-Fulani, bn l-

Qayyim).

Bir rvaytd deyilir: Dinind bunlardan he birini tqlid etm. Peymbr-

sllallahu aleyhi v alihi v sllm-v onun shablrinin, onlarn ardcllarnn,

bunlardan sonra glnlrin is rylrini serk (shihi, zifdn ayraraq) gtrn.

Baqa bir rvaytd demidir: Ardcllar Peymbr-sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- v onun shablrinin dediklrin saslanan xsin ardnca gednlrdir.

Tabiinlrin sonra is mlisaleh xeyirxah adamlarn dediklrini serk gtrn (bu

Davud, mam hmdin msllri, sh. 276-277).

2. l-Auzainin, Malikin v bu Hnifnin fikri fikir olaraq qalr. Onlar mnim n

eynidirlr. Dlil-sbutu is srlrd (Quranda v hdislrd) axtarmaq lazmdr (bn

Abdul Brr, l-Cami, sh. 2/149).

3. Psulullahn (s.s.) hdisini rdd edn hlak olmaq zrdir (bn l-Cauzi,

sh.183).

Bunlar hdis ml etmk v onlar kor-koran tqlid edilmsini rdd etmk

bard imamlarn (Allah onlardan raz olsun! radyallahu anhum) fikirlridir. Bu fikirlr

o qdr aq-aydndr ki, he bir mbahisy v ya rh ehtiyac yoxdur. Snny

mltzim olmaq, imamlarn bzi fikirlrin qar xan xs he d onlarn tlimlrini

rdd etmir, onlarn qoyduu yoldan sapmr. ksin, bu xs onlarn hamsn qbul

edir, onlarla qrlmaz tellrl sx bal olur. Sabit Snnni onlarn dediklri il

uyunlamadna gr qbul etmyn xs bu imamlarn zlrin qar da asilik etmi

olur, onlarn dediklrin qar xr. Hm d Allah talann bu klamna qar

olur:Amma, xeyr! (Ya Mhmmd) Rbbin and olsun ki, onlar z aralarnda ba vern

ixtilaflarda sni hakim tyin etmyinc v verdiyin hkmlr gr zlrind bir sxnt

duymadan sn tam bir itatl boyun ymyinc iman gtirmi olmazlar (n-

Nisa,65). Allah tala hminin buyurur: Onun (Peymbrin) mrin qar xanlar

balarna glck bir bladan, yaxud dar olacaqlar ddtli bir zabdan hzr

etsinlr! (n-Nur,63).

Hafiz bn Rcb rhmtullahi aleyh- demidir: Peymbrin mrindn xbrdar

olan, hdisi biln hr ks bunu millt byan etmyi, nsiht etmyi, ona tabe olma

nsiht etmlidir. gr bu mhur bir alimin fikrin mxalif olsa bel bunu etmlidir.

bhsiz ki, hr hans bir msld xta etmsi istisna olmayan mhur alimdns,

Peymbr-sllallahu aleyhi v alihi v sllm-tabe olmaq dzgndr. Buna gr d

shablr v ondan sonra gln alimlr shih snny mxalif olanlar rdd etmilr.

Bzn bu cavablar srt olmudur. Bu srt cavablar nifrtdn irli glmirdi. Onlar

(alimlri) (Allah n) sevirdilr. Ancaq Allah rsulunu is onlardan da ox sevirdilr.

bhsiz ki, hr hans bir alimin fikri peymbrin szn zidd olarsa peymbrin

sz gtrlmlidir. Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurduu kimi,

xtasna gr d savab qazanm bu alimin fikrini qbul etmmk ona qar

hrmtsizlik deyildir.

Bu fikir bard mn deyrdim: Onlara nec nifrt etmk olar ki, bu imamlar z

ardcllarna, artq yuxarda gstrdiyimiz kimi, onlara Snny tabe olma,

peymbrin- sllallahu aleyhi v alihi v sllm- shih Snnsin mxalif olanlarla

ml etmmyi mr etmilr.

Mrhum -afii rhmtullahi aleyh- z mslkdalarna myyn bir msld

hdislr saslanmadqda v ya onlarn ksin olana saslandqda shih Snnni ona

aid etmyi mr etmidi. Mrhum tdqiqat bn Dqiq l-d bu drd imamn ayr-

ayrlqda v ya btvlkd shih hdislr uyun glmyn fikirlrini iri cildli bir

kitabda toplam v sonra bu szlri yazmdr: Bu fikirlri mcthid imamlara aid

etmk olmaz. Tqlidilr bunu bilmlidirlr ki, bu fikirlri onlara amil edib onlara

bhtan atmasnlar (l-Fulani, sh. 99).

ARDICILLARININ MAMLARININ BZ FKRLRN RDD EDB SNNY

SASLANMASI

Buna gr d imamlarn ardcllarnn oxu vvlkilrdn, bir az da

sonraklardandr (l-Vaqi, 13-14). Onlar imamlarn dediklrini btnlkl qbul

etmmi, Snny mxalif olduuna gr bir oxunu rdd etmi, htta mrhum

imamlar Mhmmd bin l-Hsn v bu Yusif Mzhbin tqribn d biri qdr z

eyxlri bu Hnify mxalif olmular (bn Abidin, l-Haiy, 1/62).

Bunu sbut edn kitablarn say kifayt qdrdir. mam l-Muzani v afii

mzhbinin bir ox ardcllar da bu mvqedn x etmilr. Dediklrimizi sbuta

yetirmk n oxsayl misallar gtir bilrik ki, bu da uzunulua gtirib xarar v

qarmza qoyduumuz sas mqsddn bizi uzaqladrar. Ona gr d iki misalla

kifaytlnk: 1.

mam Malik l-Muvatta srind (sh: 158) qeyd edir ki, Mhmmd demidir:

bu Hnif rhmtullahi aleyh- ya yadrmaq n namaz qbul etmirdi.

Bizim fikrimizc is, bu halda imam camaatla iki rkt namaz qlr v sonra dua edir

v i.a. 2.

mam hmd Mhmmdin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- shablrindn biri

v

imam bu Yusifin ardcl olan Usam bin Yusif l-Blxi bu Hnifnin dediklrin

uyun glmyn bir ox ftvalar vermidir. nki lind bu dlillr yox idi. Baqa bir

dlil tapd n ona sasn ftva verrdi.Peymbrin mtavatir snnsin mvafiq

olaraq rku edrkn v ondan qalxanda llrini qaldrard. mhur alimin (bu

Hnif, Malik, hmd) buna mxalif ftva vermsi ona bu hdisl ml etmkd mane

olmad. Bel ki, rku vaxt v ondan qalxanda llrini qaldrard. Bu, Peymbrin

sllallahu aleyhi v alihi v sllm- snnsin uyun idi v ona ml etmk yasaq

edilmirdi.

Xlas, istmirm ki, tqlidilrdn hr hans biri bu kitabn sas qaysin zidd

getsin, bu v ya baqa mzhbin gstrilrin uyun olmad n orada olan

peymbr snnsini istifad etmsin. ksin istrdim ki, yuxarda qeyd etdiyimiz

imamlarn snny ml etmyin vacibliyini, ona mxalif olan fikirlri knara qoymaq

bard szlrini xatrlasnlar. Bu kitabn mzin tn etmk, o tqlid olunan

imamlardan hans olursa olsun, ona tn etmkdir. nki bu yolu yuxarda qeyd

etdiyimiz kimi, onlardan gtrmk. Kim dz yolla getmk n qoyulmu bu yoldan

z evirrs, o byk thlk qarsndadr. nki Allahn buyurduu kimi - : Amma

xeyr! (Ya Mhmmd) Rbbin and olsun ki, onlar z aralarnda ba vern ixtilaflarda

sni hakim tyin etmyinc v verdiyin hkmlr gr zlrind bir sxnt duymadan

sn tam bir itatl boyun ymyinc iman gtirmi olmazlar (n-Nisa 65) hr bir

ixtilafl msld dn yerimiz olan, etimad gstrmmiz lazm gln snny z

tutmamzdr.

Allah taladan istyirm ki, bizi znn dediyi : Aralarnda hkm vermk

n Allahn v Peymbrinin yanna arldqlar zaman mminlrin sz

ancaq:Eitdik v itat etdik! - demkdn ibartdir. Nicat tapanlar d mhz

onlardr! Allaha v Onun Peymbrin itat ednlr, Allahdan qorxub kinnlr

mhz bellri uura atanlardr (n-Nur, 51-52) kimilrdn etsin.

Dmq,

13 madi l-axr 1370 h.

BHLR V ONLARIN CAVABI

On ildn bri bu kitabn mqddimsind bunlar yazmam. Bu qsa mddt

rzind biz aydn oldu ki, bu kitabn mmin gnclr msbt tsiri olmu, onlar z

din v ibadtind slamda yegan pak ibadt mnbyi olan Kitab v Snny qayda

ynltmk iind mhm rol oynamdr. Onlar arasnda, Allaha kr ki, Snny

ml edib ona etimad ednlrin say artb geni kild yaylmdr. Mn onlarn

oxunda Snny ml etmk rbtini hiss etdim. bhsiz ki, Snny qayd mrini

vern imamlarn dediklri bard aylri v xbrlri sadaladqdan sonra bu, bel d

olmal idi. Laikn bu gnclr hl d bzi tqlidi eyxlrdn bh douran szlr

eidirlr. Buna gr d onlar sadalama v onlara cavab vermyi lazm bildim. Ola

bilsin ki, bundan sonra bzilri Snny ml edn v Allahn izni il nicat tapm

toplumdan olsunlar.

1. Bzilri demilr: Dini ilrd, xsusil namaz kimi srf ibadt mslsind

Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- yolunu tutmaq vacibdir. Bu bard

n baqa ry glmk, n d baqa fikir yrtmk olar. nki bu ilahi idir. Lakin biz

hl d tqlidi eyxlrdn he birindn bunu eitmirik, ksin, onlar fikir ayrl

olmasn dstklyirlr. ddia edirlr ki, bu, millt genilik, rahatlq vermk

qbildndir. z iddialarn saslandrmaq n Snn trfdarlarna cavab olaraq

dflrl gtirmi olduqlar bir hdisi misal gstrirlr: Mnim milltimin ixtilaf

mrhmtdir. Biz aydn olur ki, bu hdis sizin insanlar dvt etdiyiniz, yazdnz bu

v baqa kitablarn sasland metodun ksindir. Sizin bu hdis bard ryiniz

ndir?

Cavab iki crdr:

Birincisi, bu hdis shih deyildir; batildir, sli yoxdur. Byk alim s-Sbki

demidir: Onun n n shih, n zif, n d ki ,qondarma bir istinad tapa bildim.

Mn deyirm ki, bu cr formada rvaytlr vardr: shablrimin ixtilaf siz

mrhmtdir v shablrim ulduzlar kimidir, hansnn yolu il getsniz hidyt

taparsnz. Hr ikisi shih deyildir. Birincisi ox zifdir. kincisi qondarmadr. Bu

hdislri Zif v qondarma hdislr silsilsi srind (sh.58-59 v 61) tdqiq

etmim.

kincisi, hdis z zifliyi il yana Qurani-Krim d ziddir. Dind ixtilaf inkar

edn v ittifaq mr edn aylr o qdr mhurdur ki, qeyd edilms d olard. Lakin

bzi aylri misal gtirmk pis olmaz. Allah tala buyurur:

Bir-birinilzl kimyin, yoxsa qorxub ziflyr v gcdn drsiniz (l-

nfal,46);

Tvb edrk Ona trf dnn, Ondan qorxun, namaz qln v mriklrdn

olmayn! O kslrdn ki, z dinini paralayb firq-firq oldular (r-Rum, 31-32);

gr Rbbin istsydi, btn insanlar tk bir mmt edrdi. Onlar hl d

ixtilafdadrlar. Rbbinin mrhmt etdiyi kimslr istisnadr (Hud,118-119).

gr ixtilafda olmaq Rbbin mrhmtidirs, onda batil ml sahiblri hmi

ixtilafdadrlar. Nec ola bilr ki, ixtilaf mrhmt olsun?

Sbut edilmidir ki, bu hdisin n sndi, n d mtni shih deyildir. Onda aydndr

ki, ona saslanb imamlarn mr etdiyi kimi Kitab v Snny ml etmyi bh altna

almaq olmaz.

2. Baqalar demilr: gr dind ixtilaf yasaq edilibs, bs onda shablrin v

onlardan sonra imamlarn ixtilafda olmalarna n deyirsiniz? Mgr onlarn ixtilaf il

sonrak alimlrin ixtilaf arasnda frq varm?

Cavab: Bli, bu iki ixtilaf arasnda byk frq vardr. Bu zn iki amild gstrir:

Birinci: xtilafn sbbi.

kinci: Onun nticsi.

shablr arasndak ixtilaf baa dmk zrurtindn dourdu v tbii ixtilaf idi.

Bu, ixtilaf xatirin ixtilaf deyildi. Bura hm d onlarn zamannda mvcud olmu, ixtilaf

meydana gtirmi v sonradan aradan getmi amillri d lav etmk olar. Bu nv

ixtilafdan tamamil xilas olmaq mmkn deyildir. Hm d bu ixtilafa gr yuxarda

qeyd ediln aylrd irli srln thmt onu trdnlr aid edilmir. Bel ki, burada

bu ixtilafn qsdn v zrind israrla durma rti myynldirilmidir.

Tqlidilr arasndak ixtilafa gldikd, demliyik ki, onu trdnlr ksr hallarda

zr yoxdur. nki bzilrin Kitab v Snndn dlil aydn olmasna baxmayaraq, o

baqa mzhbin fikrin uyun olduuna gr, mnsub olduu mzhbin fikrin

mxalif olduuna gr onu knara qoyur. Sanki mnsub olduu mzhb dinin slidir

v ya Mhmmdin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- gtirdiyi din mhz odur. Baqa

mzhb is hkm lv olunmu baqa bir dindir.

Tqlidilrin baqa bir qrupu is bunun ksin olaraq btn mzhblri

aralarndak geni ixtilafa gr mxtlif ritlr kimi qbul edir. Sonrak dvrn

alimlri bu fikri aq kild ifad edirlr. (Bax: l-Mnavi, Feyz l-Qdir, 1/209 v

Zif hdislr silsilsi, 1/76 v 77). Mslman n onlardan birini qbul etmk,

digrini is rdd etmkd bir sxnt yoxdur. nki hams ritdir. Onlar bir-biril

ixtilafda olmaqla yana bu batil hdis saslanrlar: Mnum mmtimin ixtilaf

mrhmtdir. Onlardan bzilri bu hdisi rh edrk deyirlr ki, ixtilaflar hr halda

mrhmt olmudur. nki o, millt geni imkanlar yaradr. Lakin bu rh yuxarda

qeyd ediln aq v aydn aylr, imamlarn klamlarna ziddir. Bir oxlar bu fikr bel

cavab verirlr: bn l-Qasim demidir: Mn Malikdn v Leysdn onlarn bel

dediklrini eitmim ki, Psulullahn sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

shablrinin ixtilaf bard insanlarn dediyi kimi bu, millt n geni imkanlar ar

deyilmsi shvdir. Bu, bel deyildir. nki ixtilafl iki fikrin biri shv, o biri dorudur.

hb demidir: Malikdn Peymbrin sllallahu aleyhi v laihi v sllm-

shablrindn inaml xsin rvayti il glmi fikirlri bard sorumular: Bu

fikirlrd geni imkanlar (hr biri il ml etmk) grrsnmi? Malik demidir: Vallahi,

haqqa isabt etmyinc yox! Haqq yalnz birdir. Mgr iki mxtlif fikrin hr ikisi

doru ola bilrmi? Hqiqt yalnz tk ola bilr.

mam -afiinin ardcllarndan olan l-Muzni demidir: Rsulullahn sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- shablri bir-biril ixtilafda olmu, fikrilri diqqtl

yrnmilr, rh etmilr. Hr birinin fikri doru olsayd, bel etmzdilr. mr bin

l-Xttab, Ubeyy bin Kb il bn Msud arasnda namazn bir paltarda qlnmas

barsind ixtilaf xbrini eidnd brk qzblnir. Bel ki, Ubeyy demidi ki, bir

paltarda namaz qlmaq yaxdr, gzldir. bn Msud is demidi ki, bunu o zaman

demk olar ki, paltar az olsun

bn Abdur-Brr demidir: Bir-birin ks fikirlr doru olsayd, kemi alimlr z

ftvalarnda, hkmlrind v iddialarnda bir-birinin xta etdiyini demzdilr.Bir fikir

v onun ksi eyni zamanda hr ikisi doru ola bilmz. Dz deyiblr ki, bir-birin zidd

iki fikri isbat etmk chdi mmkn olmayan bir eyi etmkdn daha iyrnc bir idir.

bn Ksir demidir: xtilafn rhmt deyil, btnlkd r olmas sbut edilmidir.

Lakin el ixtilaf var ki, ona gr insan gnah qazanar. Msln, mzhbin

tssbkelik ednlrin ixtilaf. El ixtilaf da var ki, ona gr gnah yazlmr. Msln,

shab v tabiinlrin bir-biri arasnda olan ixtilaf. Allah bizi bu sonuncular zmrsin

daxil etsin v onlarn ardnca getmy mvffq etsin!

Grndy kimi shablrin ixtilaf tqlidilrin ixtilaf il eyni deyildir.

Xlas, shablr mcburiyyt zndn ixtilafda olmular. Onlar ixtilaf inkar etmi

v imkan tapan kimi ondan qamlar.

Tqlidilr is ixtilaflardan v ya onlarn oxusundan xilas imkanna malik olsalar

da, bir-biril razla gl bilmirlr v buna sy etmirlr. ksin, z fikirlri stnd

israr edir, zidd mvqelrd dururlar. Bu iki nv ixtilaf arasnda byk frq vardr. Bu

frq sbb baxmndandr.

Ntic baxmndan frq bard bunlar dey bilrik: bu frq aydndr. shablr

radyallahu anhum- Allah onlardan raz olsun- ikinci drcli msllrd ixtilafda

olsalar da, z aralarnda birliyi mhkm qorumular, fikirlri haalayan, sralar

paralayan hr eydn uzaq olmular. Msln, onlardan ellri olmudur ki,

bismillhin brkdn deyilmsinin rit uyunluunu irli srm, digrlri is

bunu inkar etmilr. Ellri olmudur ki, namaz vaxt llrin yuxar qaldrlmasn

msthb bilmi (bynmi Z.Q.), digrlri is bunu qbul etmmilr. Ellri

olmudur ki, qadna toxunmaqla dstmazn pozulmas fikrini irli srm, baqalar

is bunu rdd etmilr. Bununla yana onlar hams eyni bir imamn arxasnda namaz

qlm, onlardan he biri mzhb ixtiulafna gr imam arxasnda namaz qlmaqdan

boyun qarmamdr.

Tqlidilrin ixtilaf bunun tam ksindir. Bunun n pis nticlrindn birini iki

hadtdn sonra islamn n byk rknu olan namazda grmk olar. Tqlidilr eyni

bir imamn arxasnda namaz qlmaqdan boyun qarb iddia edirlr ki, imamn namaz

onun mzhbin mxalif olan n batil v n az mkruhdur. Bunu hm eitmiik,

hm d baqalar kimi grmk. Hazrda bir ox baqa tannm mzhblrin

kitablarnda batillik v ikrah tbli edilir. Bir mscidd drd mehrab grmk olar, bir-

birinin ardnca drd imam orada namaz qlr. Grrsn ki, adamlar z imamlarn

gzldiyi bir vaxt, baqa bir imam namazla muldur.

Bzi tqlidilrd ixtilaf son hdd atmdr. Msln, hnfi mzhbind olanda

afii mzhbind olanlar arasnda nigah qurmaa maneilik trdilir. Sonradan

hnfilrin bzi tannm adamlar ftva verib Hnfi kiinin afii qadnla evlnmsin

icaz verdilr v bu qadn kitab hli hesab etmkl saslandrdlar. Bu, o demkdir ki,

afii kii hnfi qadnla evln bilmz. Nec ki, kitab hli olan qeyri-mslman

mslman qadnla evln bilmz!

vvlki dvr elm hlinin ixtilaflarndan frqli olaraq, sonrak dvrlrd yaayanlarn

ixtilafnn nticsinin pis tsiri hr bir all insana bu iki misaldan aydn olur. Onlarn

(xlf sonrak dvr alimlri) ixtilaf is milltd he bir pis iz qoymamdr. Buna gr

d sonrak dvrn alimlrinin ixtilafndan frqli olaraq, dind tfriqnin qadaan

olmasna aid aylr onlara aid deyildir.

Allah tala bizim hammz dzgn yola ynltsin!

Ka ki, onlarn hmin ixtilaflar z aralarnda qalayd v dvt mmtin sirayt

etmyydi. Onda, blk d, ar-acmz azalard. Lakin, ox tssf ki, bu ixtilaflarn

ks-sdas oxsayl lklrdn glir. Mhz bu ixtilaflar onlarn dst dst Allahn

dinin daxil olmasna mane olur. Tannm alim, professor Mhmmd Qzali

Qrbdn dn klg kitabnda (sh 200) yazr: Amerikann Prinston universitetinin

tkil etdiyi konfransda bel bir hadis ba verdi. Natiqlrdn biri rqnaslar v

islamnaslar arasnda geni yaylm bir ne sual verdi: Mslmanlar hans tlim

saslanaraq dnyaya z tuturlar? Qoy onlar baqalarn dvt etdiklri slamn n

olduunu myynldirsinlr.

Onlar snnilrin qbul etdiklri slam tlimini, yoxsa imami v ya zeydi ilrin

tlimlrini sas gtrrlr? Bundan lav, istr snnilr, istrs d ilr d z

aralarnda ixtilafdadrlar. ..

Onlardan bir dst myyn bir msl bard mhdud mtrqqi riv

daxilind mhakim yrts d, baqas formal kl tfkkr trzini sas gtrr.

Xlas, slama aranlar dvt edilnlri a-ba qoyurlar, nki onlarn zlri da

a-ba qalblar.

Mrhum alim Mhmmd Sultan l-Msumi znn Yapon lksi

mslmanlarna sultann hdiyysi kitabnn mqddimsind yazr: Yaponiyann

Tokio v Osaka hrlrind yaayan mslmanlar mn bel bir sualla mracit

etdilr: hqiqi slam hansdr? Mzhb n demkdir? slam qbul edn xs mtlq bu

drd mzhbdn birini qbul etmlidir? Yni mtlq maliki, hnfi, afii v ya qeyrisi

olmaldr, yaxud olmamaldr?

Burada byk ixtilaf v ar mnaqi ba vermidir. Yapon ziyallarndan bir dst

aq fikirli adam slam dinini qbul etmk istdi. man ritin nail olmaq n

Tokioda yerln mslman cmiyytin mracit etdilr. Hindistandan olanlar dedilr:

Siz imam bu Hnifnin mzhbin daxil olmalsnz. nki o, milltin radr.

ndoneziyadan olanlar dedilr: Siz afiinin mzhbindn olmalsnz!

Bu szlri eidn yaponlar ox tccblndilr, glmlrin peman oldular.

Bellikl, mzhb problemi onlarn mslmanl yolunda ngl evrildi.

3. ks mvqed duranlar zlrini Snn trfdar kimi gstrib imamlarn fikirlrini

qbul etmmy, onlarn iddialarn birdflik v tamamil rdd etmy arrlar. Buna

cavab olaraq deyirm: bu iddia hqiqtdn ox-ox uzaqdr, onun tam batilliyi gz

qabandadr. Yuxarda dediklrimizdn aydn olduu kimi, bu da shv mvqedir. Biz

yalnz mzhblrin din kimi qbul edilmsini, Kitab v Snnnin onlarla vz

edilmsinin leyhin olmuuq. Halbuki indiki dvrd fiqh alimlri bir ox mbahisli

msllrd yeni hkmlr xartmaq istdikd bu mzhblr mracit edirlr. Onlar

hminin mit, nigah, talaq v s. msllrd d haqq nahaqdan semk n Kitab

v Snny saslanmadan yeni hkmlr verir, dz yriy qatrlar. Budur onlarn

getdiklri ixtilaflar mrhmtdir yolu! Asanlqla keiln xsi mnafe namin uurlar

gtirn bir yol.

Mrhum Sleyman t-Tmimi bu adamlar bard demidir: Btn alimlrin

rsxtlrini gtrsn, onda bil ki, btn rlr sndn yaylbdr. bn Abdur Brr bu

fikri bel rh edir: Bu el bir yekdil fikirdir ki, onda ixtilaf bilmirm. (2/91/92)

Biz bax bunu inkar edirik. Bu da yuxarda grndy kimi yekdil fikr mvafiqdir.

Kitab v Snnd aqca zikr olunmayan bzi msllrd, onlarn ixtilaf etdiklri

msllrd dediklri szlr mracit etmyi, onlardan haqq baa dmk n

istifad etmk v ya kmki vasit kimi istifad etmyi inkar etmirik, ksin biz buna

arr v sslyirik. nki bunda fayda vardr.

Grkmli alim bn Abdur Brr rahmtullahi aleyh-demidir: Qardam! Sn

slamn saslarna sdaqtli olmalsan. Bil ki, snnlr v Qurann hat etdiyi

prinsiplr sadiq olub fqihlrin fikirlrini nzrdn keirn xs onlardan z biliyini

drinldirmk n kmki vasit, nzri problemlri baa dmk n aar,

mnalarnn rhi kimi istifad edirlr. Bu alimlrdn he biri tqlid edilmmlidir.

Yalnz snnlrin gstrilrini rhbr tutmaldr v onlara he bir kk-bh ola

bilmz. Sadiq tdqiqat alimlar snnlrdn xz etdiklrini yrnmkl

kifaytlnmyib bundan yalnz tdqiqat, anlamaq v axtar vasitsi kimi istifad

edirlr. Bu alimlr kdiklri zhmt gr v qoyub getdiklri irs gr

tkkrmz bildiririk. Onlarn dediklrinin ksriyytini tkil edn hqiqt gr

sa olsunlar. Bu he d onlar yol verdiklri thrif v zlaltdn (haqq yolunu azm

Z.Q.) xilas etmir nec ki, onlar zlri d bunu etiraf edirlr. mlisaleh slflrimiz

zlrin bel tlbkarqla yanamlar. Bu yol v mzmununa, mnasna, doruluuna

gr Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Snnsin v Onun

shablrinin radyallahu anhum- yoluna uyun olan haqq yoludur.

zn tdqiqat, axtar v yuxarda qeyr etdiyimiz baqa ilrdn azad bilib irli

srdy fikirlri il Snny qar xan v onu z ryin uyunladrmaq istyn xs

haqq yolunu azm olur. Btn bunlar hm d chalt v nadanlqdr ki, zn he bir

elmi sas olmadan veriln ftvalarda gstrir. Bu kor olmaq, yol azmaq demkdir.

Bu yolun haqq yolu olduu sirr deyil, mni bu yolun yolusu et, ya Rbb! 4.

Bzi tqlidilrd mzhblrin zlrin d zidd olan v onlar Snndn ayran bel

bir shv fikir formalamdr ki, mzhb sahibinin shvlrini ab gstrmmlidirlr.

Shvlri ab gstrmk is imama hrmtsizlikdir. Hr hans bir mslmana qar

hrmtsizliy yol vermk olmaz. Xsusil imamlardan hr hans biri haqqnda

hrmtsizlik qtiyyn yol verilmzdir.

Buna cavab olaraq demliyik: bu, shv fikirdir. Snn fithin qar xmaqdr.

Yoxsa, aqil mslman bunu nec dey bilr? Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- demidir: gr hakim doru hkm verirs iki, shv hkm verirs, yalnz bir

cr qazanm olur (l-Buxari v Mslim).

Bu hdis yuxarda qeyd ediln fikrin shv olduunu gstrir v bel bir qnat

glmk n bh yeri qoymur ki, filanks shv etdi ifadsinin rit mnas

filanks yalnz bir cr qazand demkdir. gr insan shvi gstrmkl cr sahibi

olursa, onda bunu nec kims qar hrmtsizlik kimi qbul etmk olar? He

bhsiz, bu, shv fikirdir v ondan l kmk lazmdr. slind bu fikir sahibinin z

mslmanlara, htta adi mslmanlara qar deyil, n byk imamlara shablr,

ardcllara, onlardan sonra is tannm alimlr qar hrmtsizlik edir, onlar bir-

birin qar qoyur.

Aqil adam bu bard deyr: dorudur, onlar bir-birini tnqid etmilr. Peymbr

sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bu Bkrin radyallahu anhu- bir kiinin yuxusunu

yozmas bard demidir: Bzi szlrind haqlsan, bzilrind is shv edirsn.

Mgr bununla Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bu Bkr qar

hrmtsizlik etmidir?! Bu shvin ona yol vernlr tsiri ox qribdir. Bu shv fikir z

sahiblrinin ryin gr, Snny ml etmk imama hrmtsizlik demkdir. Lakin,

imama sdaqt Snny mxalif olsa bel ona ehtiram v iltizam demkdir. Buna

gr d onlar (iddia etdiklri) yalan hrmtsizlikdn qaaraq imam tqlid etmkd

israr edirlr.

Lakin onlar bu fikirl zlri d bilmdn qamaq istdiklri r quranm

olduqlarn unudurlar. Mn demirm ki, qsdn buna yol verirlr. Onlara dey bilrlr

ki, gr birinin ardcl olmaq ona ehtiram, ona qar xmaq is hrmtsizlikdirs,

onda Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Snnsin mxalif olma nec

rva bilirsiniz, onun ksin olaraq mzhb imamna sadiq olursunuz? Blk, Snn

qeyri-msumdur, ona hrmtsizlik kfr deyil?! Sizin fikrinizc, imama mxalift onun

haqqnda hrmtsizlikdir. Amma Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

mxalift z mahiyyti etibar il ona hrmtsizlikdir, bu is eyni il kfrdr

(Allahqorusun!). Onlara bel bir ey deyils, he bhsiz, cavab tapa bilmzlr. lahi !

Cavab tapa bilmdikd bzilrindn eitdiyimiz o klmy qaydrlar: bizim Snndn

uzaq olmamz z mzhbimizin imamna sdaqt demkdir. nki imam Snnni

bizdn yax bilir.

Bu iddiaya cavab vermkl mqddimni uzatm olarq. Buna gr d mn yalnz

mxtsr bir cavabla kifaytlnirm v Allah talann izni il bu cavab qti olacaqdr:

Snnni tkc sizin imamnz daha ox bilmir. Yzlrl imam vardr ki, onlar da

Snnni sizdn daha ox bilirlr. Sizin mzhbiniz mxalif olan v eyni zamanda

hmin imamlardan birinin d ml etdiyi shih Snny siz d mltzim olmalsnz.

Sizin yuxarda qeyd ediln iddianzn burada xeyri yoxdur. Mxalifiniz siz qar xb

deyck: gr biz imamn da qbul etdiyi Snny ml ediriks, onda Snny ballq

ona mzalif olan imama ballqdan irlidir. Bu is aydn hqiqt olub he ks d bh

dourmamaldr.

Son olaraq dey bilrm:

Bizim bu kitabmzda Peymbrin sllallahu aeyhi v alihi v sllm- namaz

nec qld bard qayda-qanunlar toplanmdr. Onlara ml etmk hr ks n

vacibdir. Alimlr onlara ml etmk zrurti mslsind yekdil olub bunu

etmmkdn insanlar kindirmilr. Bu kitabda el bir problem yoxdur ki, o haqda

bzi imamlarn fikri olmasn. Bu msllr toxunmayan alimlr is zrldr, yalnz

bir cr layiqdirlr. nki onlara bu msllrd Kitab v Snndn dlil atmam v

ya onlarn fikrin gr dlil bu msl n yararl olmamdr. Btn bu alimlr

zrldrlr. Alimlrdn qalan mtnlri tqlid edn is zr ola bilmz. Bu halda

mvcud shih dlil ml etmk vacibdir. Mqddimnin d mqsdi budur. Qdrt v

Clalt sahibi Allah tala buyurur: Ey iman gtirnlr! Siz hyat verck ey sizi

aran Allaha v Peymbr razlq cavab verin. Bilin ki, Allah insanla onun qlbi

arasna girr v siz axrda Onun hzuruna cm edilcksiniz! (l-nfal,24).

Allah klam haqdr. O, haqq yolunu gstrir. O, n byk nemtlrin sahibi, n

byk qlblri qazandrandr. Almlrin Rbbin hmd olsun! Mhmmd, onun

ailsin v shablrin salavat v salam olsun!

Mhmmd Nasir d-Din l-lbani

Dmq,

20.05.1351 h.

KBY DORU YNLMK

Peymbr- sllallahu aleyhi v alihi v sllm- frz v nafil namazlarn qlanda

zn Kby tutard. Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namazn

dzgn qlmayana mr edrk demidir: gr namaza dursan, vvlc dstmaz al,

sonra qibly trf z evirib tkbir el (l-Buxari, Mslim, s-Srrac).

Sfr zaman Peymbr sllallahu aeyhi v alihi v sllm- nafil namazlarn z

dvsinin belind, rq v qrb istiqamtind vitri qlard.

Bu bard Allah talann bu klam nazil olmudu: hans trf ynlsniz (z

tutsanz) Allah oradadr (l-Bqr, 115) (Mslim v t-Tirmizi. Shih hdis).

Bzn z dvsinin belind namaz qlmaq istsydi, dvni qibly ynldib

tkbir edrdi. Sonra dvsinin ynldiyi istiqamtd namazn qlard (bu Davud, bn

Hibban, bn s-Skn, bn l-Mulkkin v s. Shih ve etibarl hdisdir).

z dvsinin belind bann iarsi il rku v scd edrdi, scdni rkuda

etdiyindn ban daha da ox aa ymkl yerin yetirrdi (hmd v t-Tirmizi.

Shih hdis).

O frz namazn minikdn db qibly duraraq qlard (l-Buxar v hmd).

iddtli qorxu namazna aid Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- z

mmti n aadak qaydan myynldirmidir: Piyadalar qiyam yerin

yetirmkl (ayaq st durmaqla) v ya minik belind olmaqla, qibly durmaqla v ya

durmamaqla namaz qla bilrlr (l-Buxar v Msim).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurur: gr bir-biril

qarsalar, yni iddtli dy vaxt tkbir v ba il iar etmkl namaz qlmaq olar

(l-Beyhqi).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyururdu: Mriql mrib aras

qibldir (t-Tirmizi v l-Hakim.Shih hdisdir).

Cabir radyallahu anhu- demidir: Rsulullahla- sllalahu aeyhi v alihi v

sllm- yr xmdq. Birdn traf duman brd. ox aldq, amma qiblni

dqiq myynldir bilmdik. Hr ks ayrca namaz qlmal oldu. Bizdn biri

olduumuz yeri v namaz qldqda z tutduumuz istiqamti nianlad. Duman

kilnd baxb grdk ki, qibly z tutmamq. Bu bard Peymbr sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- mlumat verdikd o biz yenidn namaz qlma taprmayb

dedi: Sizin namaznz qbul olundu (d-Draqutni,l-Hakim, l-Beyhqi, t-Tirmizi,

bn Mac v t-Tbrani).

Aadak ay nazil olmamdan vvl Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- Kb qarsnda ola-ola, Beytl-Mqdds z tutaraq namaz qlard: Biz snin

znn gy trf evrildiyini grrk, ona gr d sni raz olduun qibly trf

dndrcyik. ndi zn Mscidlhrama trf evir! (l-Bqr,144). Bu aydn

sonra Kb qibl seildi. Bel ki, ham sbh namazna durmudu. Onlara bel bir xbr

atd: Psulullaha sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bu gec Quran (ay Z.Q.) nazil

olmudur v Kbnin qibl seilmsi mr edilmidir. Namaza duranlarn z ama

trf idi v bu xbrdn sonra evrildilr (Yni onlarn imam zn evirib qibly

durdu) (l-Buxar, Mslim, hmd v s-Srrac).

QYAM V XSTNN NAMAZI

Peymbr sllallahu alyhi v alihi v sllm- Allah talann Allah itat n

ayaa qalxn (l-Bqr,238) aysind buyurduunu yerin yetirrk frz v knll

namazlar zaman ayaq st durard.

Sfr edrkn z dvsinin belind namaz qlard.

Yuxarda deyildiyi kimi, iddtli qorxu vaxt z mmtin ayaq st duraraq v ya

minik belind ikn namaz qlma icaz vermidir: Namazlara v (xsusil) orta

namaza ml edin v Allaha itat n ayaa qalxn. gr (dumndn v ya yrtc

heyvandan) qorxsanz, piyada ged-ged v ya minik st (qln). (Thlkdn

sovumanza) min olduqda is Allah, bilmdiyiniz eylri siz (Peymbr) nec

yrdibs, o cr ann (zikr edin, namaz qln) (l-Bqr, 238-239)

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- lm ayanda xst ikn

oturaraq namaz qlard (t-Tirmizi v hmd, Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu alyhi v alihi v sllm- baqa bir vaxt da bu cr namaz

qlmd. Bir df camaat onun arxasnda ayaq st namaz qld vaxt onlara oturma

iar etdi v ham oturdu. Namaz qurtardqdan sonra dedi: Siz az qala farslar v

rumlarn z ahlar il etdiyi hrkt yol versiniz. ahlar oturduu halda onlar ayaq

st durardlar. Siz bel etmyin. Siz imamn etdiklrini edin, o, rku ets, siz d edin,

qalxsa, siz d qalxn, namazda otursa, siz d hamlqla oturun (l-Buxar v Mslim).

Xstnin oturaraq namaz qlmas bard mran bin Husayyin radyallahu anhu-

demidir: Mn babasil xstliyin tutulmudum. Bu vziyytd namaz qlmaq bard

Peymbrdn sllallahu aleyhi v alihi v sllm- sorudum. O mn dedi: Ayaq

st namaz ql, bacarmasan, oturaq ql, bunu da ed bilmsn, uzanb ql (l-Buxari,

bu Davud, hmd).

O, hminin demidir: Mn Peymbrdn sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

oturaq namaz qlan adam bard soruanda, o dedi: Ayaq st namaz qlan n ox

cr qazanm olur, oturaq namaz qlan bunun yarsn qazanr, uzanb namaz qlan is

oturaq namaz qlann crinin yarsn qazanr (l-Buxar, bu Davud v hmd).

Burada xstlrin qld namaz nzrd tutulur.

ns radyallahu anhu- demidir: Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v sllm

adamlarn arasna glnd onlar xst olduqlar n oturaq namaz qlrdlar. O dedi:

Oturann namaznn cri ayaq st qlnan namazn crinin yars qdrdir (hmd v

bn Mc. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bir xstnin bal st namaz

qldn grd. O bal gtrb knara atd. Xst bir sa gtrd v namaza balad.

Onu da alb knara tullayaraq dedi: Bacarsan, yer uzanb namaz ql, bacarmasan,

(banla) iar et. Scdni rkuya nisbtn daha aa et (t-Tbrani, l-Bzzar, bn

s-Smmak v l-Beyhqi. Shih hdis).

GMD NAMAZ QILMAQ

Peymbrdn sllallahu aleyhi v alihi v sllm- gmid namaz bard

soruulduqda o demidir: gr batmaqdan qorxmasan, ayaq st namaz qlmalsan

(l-Bzzar, l-Draqutni v Abdur Fni l-Mqdisi. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- qocalb yaa dolanda namaz vaxt

sa gtrb ona syknrmi (bu Davud,l-Hakim).

GEC NAMAZINDA DURMAQ V OTURMAQ

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- gec vaxt uzun mddt hm ayaq

st, hm d oturaraq namaz qlard. gr ayaq st qirat etsydi, rkunu da ayaq

st edrdi. Oturaraq qirat etsydi, rkunu da oturaraq icra edrdi (Mslim v bu

Davud).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bzn oturaq namaz qlar, oturaq

vziyytd qirat edrdi. Qiratindn otuz v ya qrx ay qalanda, ayaq st durub

onlarn qiratini baa atdrard. Bundan sonra rku v scd edrdi. kinci rktd d

eyni cr hrkt edrdi (l-Buxar v Mslim).

Yaa dolduqda, hyatnn son illrind, vfatna bir il qalm Sbh (yni nafil,

snn) namazn oturaraq qlard (Mslim v hmd).

Barda qurub oturard (n-Nsai, bn Xuzeym, Abdul Fni l-Mqdisi v l-

Hakim. Shih hdisdir).

AYAQQABIDA NAMAZ BARD GSTR

Bzn ayaqyaln, bzn d ayaqqabsn xartmadan (namaza) durard (bu

Davud v bn Mac).

Bunu z mmtin icaz verrk demidir: Sizdn biriniz namaz qlarkn istrs

ayaqqabda, istrs d ayaqqabn xarb onu ayaqlar arasnda qoymaqla

baqalarna ziyyt vermmsi n qlsn ( bu Davud, l-Bzzar v l-Hakim.

Shih hdisdir).

Bzn d ayaqqabda namaz qlmaa tkid edrk deyrdi: Yhudilr kimi

olmayn. Onlar ayaqqabl namaz qlmrlar. Onlarn ksin olaraq ayaqqabda namaz

qln! (bu Davud, l-Bzzar v l-Hakim. Shih hdisdir).

Hrdn namaza balayanda ayaqqablarn xarrm v sonra namaz davam

etdirirmi.

bu Sid l-Xudri demidir: Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

biziml birg bir gn namaz qlrd. Bir qdr namaz qlmd ki, ayaqqablarn xarb

sol trfin qoydu. Bunu grnlr onun etdiyi kimi etdilr. Namaz bitdikdn sonra

dedi: N oldu ki, siz d ayaqqablarnz xartdnz? Camaat dedi: Grdk ki, sn

ayaqqablarn xartdn, biz d ayaqqablarmz xartdq. Peymbr sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- buyurdu: Cbrayl glib xbr verdi ki, ayaqqablarmda

ncis (baqa rvaytd deyilir: zibil) vardr. Mn d onlar xartdm. Sizdn biriniz

mscid glnd grs ki, ayaqqablar ncislidir (zibillidir), onlar silmli v onlarla

namaz qlmaldr (bu Davud, bn Xuzeym, l-Hakim, z-Zhbi v n-Nvvi. Shih

hdisdir).

Ayaqqablarn xaranda sol trfin qoyard (bu Davud, n-Nsai v bn

Xuzeym) v deyrdi: Sizdn biri namaz vaxt ayaqqablarn xarsa, onlar sa

trfd qoymamaldr. Sada namaz qlan ola bilr. gr sol trfd d namaz qlan

olarsa, ayaqqablar ayaqlar arasna qoymaldr ( bu Davud, n-Nsai v bn

Xuzeym, Shih hdisdir).

MNBRD NAMAZ QILMAQ

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bir df minbrd namaz qld.

Bir rvaytd deyilir ki: Minbr pillli idi. Minbrd ayaq st durdu, tkbir etdi.

Camaat da onun ardnca, o minbrd ola-ola tkbir etdilr. Sonra o, minbrd rku

etdi. Bundan sonra addm-addm geriy gedrk minbrin tmlind scd etdi v

yenidn minbr qaytd. Bunu sonrak rktlrd d tkrar etdi. Namazn bitirdikdn

sonra adamlara z tutub dedi: Camaat, bunu etdim ki, mndn nmun gtrsiniz

v nec namaz qldm yrnsiniz (l-Buxari, Mslim v bn Sd).

STR V ONUN VACBLY

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm stry yaxn durard. Onunla

divar arasnda qulac msaf olard (l-Buxari v hmd).

Onun scd yeri il divar arasndan bir quzu ke bilrdi (l-Buxari v Mslim).

O deyrdi: Yalnz str il namaz qln. Kimis qabanzdan kemy qoymayn.

gr dayanmasa, onunla vuruun. nki onunla eytan vardr (bn Xuzeym. Etibarl

hdis).

O hminin buyurur: Biriniz str il namaz qldqda ona yaxn dursun ki, eytan

onun namazn ks bilmsin ( bu Davud,l-Bzzar v l-Hakim. Shih hdisdir).

O, bzn mscidin stunu yannda namaz qlard.

Aq havada str kimi gtrlsi bir eyin olmad yerd namaz qlanda qabana

sng sancard v adamlar da arxasnda durard (l-Buxari, Mslim v bn Mac).

Bzn d z dvsini str kimi qoyub namaz qlard ( l-Buxari v hmd).

Bu, dv saxlanan yerd namaz qlmaqdan frqlnir. nki bunu qadaan

etmidir ( l-Buxari v hmd).

O, bunu qadaan etmidi. Bzn d palan qoyard v ondan str kimi

istifad edib namaz qlard ( Mslim, bn Xuzeym v hmd).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurmudur: Dvnin

arxasnda qoyulan ubuu str kimi qabaa qoymaq olar. Onun arxasndan kimins

kemsinin hmiyyti yoxdur (Mslim v bu Davud).

O, bir df qabanda aac namaz qld (n-Nsai v hmd. Shih hdisdir).

Bzn qabanda arpay namaz qlard. Bu vaxt Ai radyallahu anh yorann

altnda arpayda uzanard ( l-Buxari, Mslim v bu Yla).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- onunla str arasndan he nyi

kemy qoymazd. Bir df namaz vaxt bir quzu onun qabandan kemk istdi.

Onu qabaqlayaraq az qala qarnn divara yaxnladrmd, quzu qaydb arxadan kedi

(bn Xuzeym, t-Tbrani v z-Zhbi. Shih hdisdir).

Bir df vacib namaz vaxt llrini uzadb bir-birin sxd. Namazdan sonra

sorudular: Ya Rsulullah! Namaza tz bir ey lav edilir? O dedi: Yox. eytan

istdi ki, qabamdan kesin. Onu bourdum, htta dilinin soyuqluunu limd hiss

etdim. Allaha and olsun! gr qardam Sleyman olmasayd, onu mscidin

stunlarndan birin balayardm ki, Mdin uaqlar glib onunla ylnsinlr. Kim

istyirs onunla qibl arasna bir ey girmsin, bel etmlidir. Peymbr sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- demidir: Sizdn biri onu insanlardan ayran stry namaz

qlanda kims qabandan chd els, onu dndn itlmlidir. gr geri dnms,

onunla vurumaldr. nki bu, eytan ola bilr (l-Buxari, Mslim v bn Xuzeym).

O hm d demidir: gr namaz qlann qarsndan ken bils ki, nec gnaha

batr, qrx xeyrli olard (l-Buxari, Mslim v bn Xuzeym).

NAMAZI POZAN AMLLR

Hdisd deyilir: Qabanda palan (yni str) olmayan xsin namazn hddi-

bulua atm qz, ulaq v qara it poza bilr. bu Zr demidir: Sorudum ki, ya

Rsulullah, qara (itl) qrmznn n frqi vardr? O dedi: Qara it eytandr (Mslim,

bu Davud, bn Xuzeym).

QBR Z TUTUB NAMAZ QILMAQ BARD

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- qbr z tutub namaz qlma

qadaan edrk demidir: Qbirlr z tutub namaz qlmayn v onlarn stnd

oturmayn (Mslim, bu Davud, bn Xuzeym).

NYYT

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- demidir: mllr niyytlr

grdir. Hr ks z niyytin gr (mkafat v ya savab) verilck (l-Buxari, Mslim

v b.).

TKBR

Niyytdn sonra Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namaz Allahu

kbr (Allah bykdr) ifadsi il aard. Bunu yuxarda qeyd etdiyimiz kimi,

namazn dzgn qlmayana mr edrk demidir: vvlc dstmaz alb, btn

dstmaz yerlrini pak etmynin v bundan sonra is Allahu kbr demynin

namaz tamamlanmr (t-Tbrani. Shih hdisdir).

O hminin demidir: Namazn aar dstmazdr. Allahu kbr (tkbir) namaza

daxil olmas, namazdan baqa btn mllrdn uzaql, salam is onun salam

verib namazdan xmas (tslim) demkdir (bu Davud, t-Tirmizi, z-Zhbi.

Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- buyurur: gr imam Allahu

kbr des, siz d deyin: Allahu kbr (hmd v l-Beyhqi. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- tkbir vaxt ssini qaldrard ki,

arxadaklar onu eitsinlr (hmd, l-Hakim v z-Zhbi. Shih hdisdir).

O xstlndikd bu Bkr ssini qaldrard ki, Peymbrin sllallahu aleyhi v

alihi v sllm- tkbirini eitsinlr (Mslim v n-Nsai).

LLRN YUXARI QALDIRILMASI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bzn tkbir snasnda, bzn

ondan sonra, bzn is vvl llrini yuxar qaldrard (l-Buxar, n-Nsai v bu

Davud).

O, llrini barmaqlarn yuxar ynlmi vziyytd qaldrard. Onlar aralamazd

v bkmzdi (bu Davud, bn Xuzeym, l-Hakim, z-Zhbi. Shih hdisdir).

O, llrini iyinlrinin qarsna qdr qaldrard. Hrdn qulaqlar qarsna qdr

qaldrard (l-Buxar, bu Davud).

SA LN SOL L ST QOYULMASININ MR EDLMS

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namazda sa lini sol li stn

qoyard. Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- deyrdi: Biz peymbrlr

iftarmz tezldirmyi, shurumuzu (v ya shurumuzu) gecikdirmyi, namaz vaxt

sa li sol lin stn qoyma mr olunmudur (Mslim, bu Davud, bn Hibban v

z-Ziya. Shih hdisdir).

O, yoldan kend bir kiinin sol lini sa linin stn qoyub namaz qldn

grr. Onun llrini aralayb sa lini sol linin stn qoyur (hmd v bu Davud.

Shih hdisdir).

LLRN SNY QOYULMASI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- sa lini sol linin bilyinin v

said smynn stn qoyard (bu Davud, n-Nsai v bn Xuzeym. Shih

hdisdir).

O bel etmyi shablr d mr etmidi (Malik, l-Buxari v bu Uvan).

Bzn o, sa li sol lin (bilyin)- dn yapard (n-Nsai v d-Draqutni.

Shih hdisdir).

O, llrini sinsin qoyard (bu Davud v bn Xuzeym. Shih hdisdir).

llrini arpazlama yasaq edrdi (bu Davud v n-Nsai).

SCD YERN BAXMAQ V TAT

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namaz qlanda ban aa

salard v nzrlrini yer dikrdi v Kby girndn xana kimi nzrlrini scd

yerindn ayrmazd (l-Beyhqi, l-Hakim v bn Askir. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- demidir: Evd namaz qlann

fikrini yayndar bilck he n olmamaldr (bu Davud v hmd. Shih hdisdir).

O namaz vaxt nzrlrini gy dikmyi qadaan edirdi (l-Buxar b bu

Davud).

Bu qadaan tkidl deyrdi: Namazda smaya baxan qvmlr hlak ola bilrlr

ya da kor olarlar. Adamlar namaz vaxt nzrlrini gy evirmmli, gzlrini

yummaldrlar ( l-Buxar, Mslim v s-Srrac).

Baqa bir hdisd deyilir: Namaz qlanda knara baxmayn. Allah tala namaz

vaxt trafa baxmayana qdr ibadt ednin dz zn baxr ( t-Tirmizi v l-

Hakim. Shih hdisdir). Bu bard baqa hdisd deylir: Bununla da eytan bndnin

namazndan ( savabndan) ourlayr (l-Buxar v bu Davud).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- demidir: Allah namaz vaxt

bndsinin qarsnda durar. gr namaz qlan zn evirib yaynsa Allah da onu trk

edr (bu Davud, bn Xuzeym v i.a. Shih hdisdir).

O, eyi qadaan etmidir: (Namazda) xoruz kimi dnlmyi, it kimi mblmyi

v tlk kimi trafa boylanma (hmd v bu Yla. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm demidir: Namaz qlanda sanki

son namaz qlr kimi namaz ql, el bil ki, sn Onu grrsn, ya da O sni grr (t-

Tbrani, r-Ruyani, z-Ziya, bn Mc, hmd, bn Asakir v l-Heytmi. Shih

hdisdir).

O, hminin demidir: Hr ks vacib namaza hazrlar. Onun dstmaz almas,

mti olmas, rkusu ehsan saylr, byk gnahlarndan baqa kffarsidir (

balanmasdr). Bu cr btn mr boyu davam edr ( gnahlar yuyular) (Mslim).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- ynind naxl yun paltar namaz

qld. Namaz bitirdikd paltarn naxlarna baxd v gednd dedi: Bu naxl paltar

aparb bu Chm verin. Ondan zrind he bir nax olmayan cod Kisa (paltar) alb

gtirin. Bu paltar mni namazdan yayndrd. ( Baqa bir rvaytd deyilir: onun

naxlar mn namazda mane olurdu) (l-Buxar, Mslim v Malik).

Ainin otanda stnd killr olan prdlr aslmd. Peymbr sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- namaza balamamdan vvl demidi: Bu prdlri xarn.

Onlarn killri mnim namazma mane ola bilr (l-Buxar v Mslim).

O hminin deyrdi: Ortada yemk olanda namaz qlmaq olmaz. Ayaq yoluna

getmk istyrk ( ehtiyacn dmyrk) d namaz qlmaq da olmaz (l-Buxar,

Mslim, bn bu-eyb).

NAMAZIN AILI DUALARI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm namazda qirati oxsayl v

mxtlif dualar oxumaqla balayard. Bu dualarda o, Allaha kr v trif deyrdi,

hmd edrdi. Buna gr d namazn dzgn qlmayana mr edrk demidir: Hr

hans bir xsin namaz yalnz tkbir, Byk v Qadir Allaha hmd (l-Fatih) v

bacard Quran aysini oxumaqla bitir (bu Davud, l-Hakim v z-Zhbi. Shih

hdisdir).

Mxtlif dualar oxuyard. Deyrdi:

1 Allahumm b,id beyni va beyn xatayy km b,adt beyn-l-mriqi va-

l-mribi, Allahumm nqqini min xatayy km yunqqa-s-saubu-l-abydu min-

d-dnsi,Allahumm-silni min xatayy bi-s-slci va-l-m,i va-l-bradi (Allahm!

Gndoanla gnbatan uzaqladrdn kimi mni d gnahlarmdan (xtalarmdan)

uzaqladr. Allahm! Mni gnahlarmdan tmizl, nec ki, a paltar kirdn

tmizlnir. Allahm! Mni qarla, su il, dolu il gnahlarmdan yu) (l-Buxar, Mslim v

bn bu eyb). Bunu frzd deyrdi.

2 -- Vacchtu vachiy lillzi ftara s-smvati va-l-ard hnifn va m n

min-l-murikin, inn salti, va nusuki, va mhyy, va mmti lillhi rabbi-l-almin,

l rik lhu va bizlik umirtu va n min-l-muslimin. Allahumm nt-l-mliku l

ilh ill nt, nt rabbi va n abduk, zalmtu nfsi va,taraftu biznbi, ffir li

zunubi cmian, innhu l yafiru-z-zunub ill nt, vahdini li hsni-l-xlqi, l yhdi

lihsnih ill nt, vasrf anni seyyih, l yasrfu anni seyyih ill nt. Lbbeyk va

s,deyk, va-l-xeyru kulluhu biydeyk, va--rru leys ileyk, n bik va ileyk,

tbrakt va tealeyt, astafiruk va tubu ileyk ( zm smalarn v yerin Yaradanna

evirdim. Hnifm v Ona rik qoanlardan deyilm. Namazm, ibadtim, hyatm,

lmm almlrin Rbbi olan Allah ndr. Onun riki yoxdur. Bunlar mn mr

olundu v mn mslmanlardanam. Allahm! Malik, Hkmdar Snsn, Sndn baqa

ibadt v itat layiq haqq mbud yoxdur. Sn Rbbimsn, mn Snin qulunam.

Nfsim zlm etdim. Gnahm etiraf edirm. Btn gnahlarm bala. bhsiz ki,

gnahlar balayan ancaq Snsn. Mni xlaqn n gzli il hidaytlndir, ondan

yaxsyla Sndn baqa he ks hidaytlndirmz. Pis xlaqdan mni uzaqladr, nki

yalnz Sn uzaqladransan. Budur, Snin qarndayam. Xeyir yalnz Snin linddir v

r Sndn deyil. Mni Sn yaratdn v Snin hzuruna qaydacaam. Mbark v

Ucasan. Sndn gnahlarmn balanmasn dilyir v Sn tvb edirm) (Mslim,

bu Uvan, bu Davud, n-Nsai, bn Hibban, hmd, -afii v t-Tbrani). Bunu

frz v nafild deyrdi.

3 -- Aadak ifadlr istisna olunmaqla eyni duan oxuyard: nt Rabbi va n

abduk (Sn mnum Rbbimsn, mn Snin qulunam.

Bu zaman Allahumm nt l-Mliku, l ilh ill nt, subhank v

bihmdik (Allahm! Sn Hkmdarsan (Mlik). Sndn baqa ilah (tanr) yoxdur. Sn pak

v nqsanszsan, hmd Sndir) ifadsini lav edrdi (n-Nsai. Shih hdisdir).

4 -- va n vvlul muslimin (Mn ilk mslman kimi) ifadsin qdr eyni

duan oxuyard v bunlar lav edrdi:

Allahumm ihdini li hsnil xlaqi va hsnil-,amli, l yhdi li hsnih ill nt,

va qini seyyil-xlaqi val-,amli, l yiqa seyyih ill nt (Ey Allahm! Mni n yax

xlaq v n yax mll hidaytlndir. Onun n yaxs il. Sndn baqa he ks

hidaytlndirmz. Mni pis xlaq v mldn qoru. Pisliklrdn qoruyan yalnz Snsn)

(n-Nsai v d-Draqutni. Shih hdisdir).

5 Subhank-l-lahumm va bihmdik, va tbrak ismuk, va tal cdduk, va l

ilh eyruk ( Nqsansz v Hmd sahibi olan Allahm! Adn mbark, v zmtin

ucadr, Sndn baqa ibadt v itat layiq haqq mbud yoxdur) (bu Davud, l-

Hakim v z-Zhbi. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v laihi v sllm- demidir: Bndnin Allaha n ox

xo gln szlri bunlardr: Subhank-l-lahumm (bn Mnd, n-Nsai v bn

Ksir. Shih hdisdir).

6 -- Eyni duan gec namaznda da oxuyard. lav olaraq bunlar deyrdi: L

ilh illllah ( df), Allahu kbr kbiran ( df) (bu Davud v t-Thavi.

Etibarl hdisdir).

7 -- Allahu kbru kbiran, va-l-hmdu lillhi ksiran, va subhan-l-lahi

bukratn v asln (Allah hr eydn stndr, bykdr; Allahn hmdi hdsizdir,

oxdur; shrlr v axamlar Allah tsbih edirik).

shablrdn biri bu szlri deyrkn bunu eidn Peymbr sllallahu aleyhi v

alihi v sllm- tccbl demidir: N gzl dedin. Bununla sma qaplar alr (

Mslim,bu Uvan, t-Tirmizi v bu Nim. Shih hdisdir).

8 -- Baqa birisinin namazda: lhmdu lillhi hmdn ksiran, tayyibn,

mbarkn fihi (Allaha hmd hdsiz oxdur, onda yaxlq v xeyir-dua vardr)

dediyini eitdikd deyir: Mn on iki mlk grdm. Bu szlri smaya qaldrmaq n

onlar yara girmidilr (Mslim v bu Uvan).

9 -- Allahumm lk-l-hmdu nt nuru-s-smvati va-l-ard va mn fihinn, va

lk-l-hmdu nt qayyimu-s-smvati va-l-ard va m fihinn, (va lk-l-hmdu nt

rabbu-s-smvati va-l-ard va mn fihinn) (va lk-l-hmdu lk mulku-s-smvati

va-l-ard va mn fihinn) (va lk-l-hmdu nt mliku-s-smvati va-l-ard) (va lk-

l-hmdu) (nt-l-haqq, va va,duk-l-haqq, va qauluk-l-haqq, liqauk-l-haqq, va-l-

cnntu haqq, va-n-nru haqq, va-n-nbiyyun haqq, va Muhammd (s.a.v.) haqq, va-

s-s,atu haqq) (Allahumm lk slmtu, va aleyk tvakkltu, va bik-mntu, va

ileyk nbtu, va bik xasamtu, va ileyk hakmtu, ffir li m qaddmtu, va m

xxrtu, va m sartu, va m ,lntu) (nt-l-muqaddimu, va nt-l-muxxiru l ilh

ill nt) (nt ilh l ilh ill nt) (Allahm! Hmd Sn mxsusdur. Sn smalarn,

yerin v onlarn arasnda olanlarn Nurusan. Hmd Sn mxsusdur. Sn smalarn,

yerin v onlarn arasnda olanlarn Nzartisisn. (Hmd Sn mxsusdur. Sn

smalarn, yerin v onlarn arasnda olan hr eyin Rbbisn) (Hmd Sn mxsusdur.

Sn smalarn, yerin v onlarn arasnda olan hr hr eyin ixtiyar Sahibisn) (Hmd

Sn mxsusdur. Sn smalarn, yerin v onlarn arasnda olan hr eyin Hkmdarsan)

(Hmd Sn mxsusdur) (Sn haqsan, vdin d haqdr. Btn dediklrin haqdr, V

Sn dn haqdr, Cnnt d, Chnnm d haqdr, peymbrlrin d haqdr,

Mhmmd (s.a.v.) haqdr v Qiyamt d haqdr) (Allahm! Sn zm tslim etdim,

Sn arxalandm, Sn iman gtirdim, gnah iltdiyim n Snin qarnda

pemanam, insanlarla Snin adn tutub mbahis edirm, Snin hkmn gvnirm.

vvlki v sonrak, gizli v akar gnahlarm bala) ( Hadislri vvl v axra

kmk haqq Snindir, Sndn baqa ibadt v itat layiq haqq mbud yoxdur) ( Sn

mnim haqq Mbudumsan. Sndn baqa ibadt v itat layiq haqq mbud yoxdur)

(l-Buxar, bu Uvan, bu Davud, bn Nsr v d-Darimi).

10 Gec namaznda Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- aadak

dualar oxuyard:

Allahumm rabb cibrail, va mikil, va israfil fatra-s-smvati va-l-ard alim-

l-eybi va--hadti, nt thkumu beyn ibdik fim knu fihi yxtlifun. hdini

lim-xtulif fihi min-l-haqqi bi iznik innk thdi mn t,u il sratn

mustqim (Cbrayln, Mikayln, srafilin Rbbi! Smalarn v Yerin yaradan, qeybi v

akar biln Allahm! Qullarnn arasndak ixtilafda daltli hkm vern Snsn. xtilafa

dsm, mni haqqa ynlt. Hqiqtn Sn istdiyini doru yola ynldirsn). (Mslim

v bu Uvan).

11 On df Allahu kbr, on df lhmdulillh, on df Subhanllah, on

df L ilh illllah deyrdi, on df istifar ( balanman)

dilyrdi Allahumm-firli v deyrdi: Allahumm-firli, vahdini, varzuqni,

vaafini (Allahm! Mni bala, mni doru yola ynlt, mn ruzi ver, mn afiyt

(salamlq) bx et).

Hminin on df deyrdi: Allahumm inni uzu bik mind-dyqi yauml-

hisab (Allahm! Hesab gnnn tinliyindn Sn snram!) (hmd, bn bu eyb,

bu Davud v t-Tbrani. Shih v ya yax hdisdir).

12 O deyrdi: ( 3 df) Allahu kbr sonra: Zil mlkuti, val-kibriyi, val-

azamti (Sltnt, qdrt, lviyyt v zmt sahibi Allah bykdr) (t-Tyalsi v

bu Davud. Shih hdisdir).

QRAT

Bundan sonra Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Allah taladan

kmk dilyib deyirdi: uzu billhi min-eytani-r-racim, min nfxihi, va nfsihi va

hmzihi (Mn mlum eytann hmzindn, nfxindn v nfsindn qorunmaq

n Allahdan kmk dilyirm) (bu Davud, bn Mac, l-Draqutni, l-Hakim, bn

Hibban v z-Zhbi. Shih hdisdir).

Bzn d deyilnlr uzu billhi smiil alimi min-eytani (Eidn v

Biln Allaha snram eytann) lavsini edrdi (bu Davud, t-Tirmizi v hmd.

Yax hdisdir).

Daha sonra astadan deyrdi: Bismillhir-rahmnir-rahim (l-Buxar, Mslim,

bu Uvan, t-Thavi v hmd).

HR AYNN AYRICA QRAT

Btn bunlardan sonra Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- l-

Fatih ni aramla oxuyard: Bismillhir rahmnir-rahim - dayanard v sonra

deyrdi:l-hmdu lillhi rabbil almin - yen dayanar v deyrdi: r-rahmnir-

rahim -dayanar v deyrdi: Maliki yaumid-din - (Mrhmtli, rhmli Allahn ad

il! Hmd olsun Allaha almlrin Rbbin, (bu dnyada hamya) mrhmtli, (axirtd

is ancaq mminlr) rhmli olana, haqq-hesab (qiyamt) gnnn sahibin!). Bu cr

surni axra qdr oxuyard. Hr bir aynin banda fasil verrdi, bir ayni o biri il

birldirmzdi (bu Davud, s-Shmi v l-Hakim. Shih hdisdir). Bzn Maliki

yaumid-dinvzin Mliki yaumid-dini oxuyard (r-Razi, bn bu Davud, bu

Nim, l-Hakim v z-Zhbi. Shih hdisdir).

FATHNN RKN OLMASI V FZLTLR

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bu surnin zmtini hmi

yksk tutard v deyrdi: Kitabn l-Fatihsini oxumayan xsin namaz qbul

olunmaz (l-Buxar, Mslim, bu Uvan v l-Beyhqi), v ya Kitabn l-Fatihsini

oxumayan xsin namaz dzgn olmaz (d-Draqutni v bn Hibban. Shih hdisdir).

Bzn deyrdi: Namaz qlan adam Kitabn l-Fatihsini oxumazsa, bu namaz naqis

(natamam) olar.

O, bu sur bard demidir: Allah tbark tala buyurur: Mn namaz zml

bndm arasnda yar blmm. Yars mnimdir, yars da bndmim. Bndm

istyin atar. Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- demidir: Oxuyun:

Bnd deyr: l-hmdu lillhi rabbil almin (Hmd olsun Allaha almlrin

Rbbin).Allah tala buyurur: Bndm Mn hmd etdi, kr v trif dedi. Bnd

deyr: r-rahmnir-rahim (Mrhmtli v rhmli olana). Allah tala buyurur:

Bndm mn sna etdi, trif syldi. Bnd deyr: Maliki yaumid-din (Haqq-hesab

(qiyamt) gnnn sahibin!) Allah tala buyurar: Bndm Mni Mdh , trif etdi.

Bnd deyr:yyk nbudu v iyyk nsmin (Biz yalnz Sn ibadt edirik v yalnz

Sndn kmk dilyirik!). Allah tala buyurar: Bu Mniml bndm arasndadr.

Bndm istdiyin atar. Bnd deyr: hdins-sratl-mustqim. Sratl l-lzin

namt aleyhim qeyril-mdubi aleyhim vlad-dallin (Bizi doru yola ynlt! Nemt

verdiyin kslrin yoluna! Qzb dar olmularn v (haqdan) azmlarn (yoluna)

yox! Allah tala buyurar: Ona istdiklrini vercym (Mslim, bu Davud, bu

Uvan v Malik).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- hminin demidir: Qdrt v

Clal sahibi Allah n Tvratda, n d ncild Qurann (hrfn anas) olan yeddi Msanini

(v Siz atdrdm) zmtli Quran vermidir.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namazn dzgn qlmayana

l-Fatihni oxuma mr etmidir. Onu zbr yrn bilmyn is

demlidir:Subhanllahu, vl hmdulillhi v l ilh illllah. Allahu kbru v l haul

quvvat ill billh (Allah pak v nqsanszdr, hmd Allaha mxsusdur, Allah hr

eydn stndr, bykdr, Gc v Qdrt Allaha mxsusdur) (bu Davud, bn

Xuzeym, l-Hakim, t-Tbrani v bn Hibban. Shih hdisdir).

O, namazn dzgn qlmayana demidir: Yannzda Quran olsa, onu oxuyun.

Olmasa, Allaha hmd edin, Allahu kbr v Allahn tkliyin hadt deyin (bu

Davud v t-Tirmizi. Etibarl hdisdir).

MAMIN ARDINCA UCA SSL QRATN QADAAN EDLMS

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- vvllr imamn arxasnda namaza

duranlara l-Fatihni uca ssl qlnan namazda oxumaa icaz vermidi. Bir df

sbh namaz vaxt qirat onu yordu. Namaz bitirdikdn sonra dedi: Siz d, yqin ki,

imamnzn ardnca oxuyursunuz? Biz dedik: Bli, ya Rsulullah, bir srtl, tls-

tls oxuyurduq. Dedi: Bel etmyin. Biriniz yalnz l-Fatihni oxusa bsdir.

nki l-Fatihni oxumayann namaz qbul olmaz (l-Buxar, bu Davud, hmd,

t-Tirmizi v d-Draqutni. Etibarl hdisdir).

Sonralar surnin btnlkl uca ssl oxuma qadaan etdi. Bu, sbh namaz

vaxt uca ssl qirati bitirdikdn sonra ba vermidi v demidi: Sizdn kims

mniml birg qirat etdi? Bir xs dedi: Mn ya Rsulullah! O dedi: Qirat

mdaxil etmyin. bu Hreyr deyir: Camaat Rsulullahla- sllallahu aleyhi v alihi

v sllm- birlikd uca ssl qiratdn l kdi. Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- qirati uca ssl bitirdi. Onlar Rsulullahdan sllallahu aleyhi v alihi v

sllm bu szlri eidnd imamn uca ssl oxumadqlar vaxt zlri sakit ssl

qirat etdilr (Malik, l-Humeydi, l-Buxar, bu Davud, hmd, l-Mhali, t-

Tirmizi, r-Razi, bn Hibban v bn l-Qayyim. Etibarl v shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- imamn qiratin qulaq asma v

onu tamamil tqlid etmyi mr edrk demidir: mam tamamil tqlid edilmlidir.

gr tkbir els, siz d tkbir edin. gr qirat ets, siz onu dinlyin (bn eyb, bu

Davud, Mslim, bu Uvan v r-Ruyani).

O hminin imama qulaq asma vacib bilib qirat etmmy icaz verrk

demidir: mam arxasnda qirat edn n imamn qirati el onun qiratidir (bn

bu eyb, d-Draqitni, bn Mac, t-Thavi v hmd).

SAKT SSL QRATN VACBLY

Sakit ssl qirati Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- vacib saymdr.

Cabir demidir: Zhr v cr namazlar vaxt imamn ardnca birinci iki rktd l-

Fatihni v baqa bir surni oxuyardq. Sonuncu iki rktd d l-Fatihni

oxuyardq (bn Mac. Shih hdisdir).

Bununla bel qiratd imama mane olmaq, onu adrmaq da yasaq edilmidir.

Zhr namazn z shablri il qlrm. Namazdan sonra dedi: Sizdn kim n uca

Rbbin adn zikr et (l-la,1) sursini oxuyurdu? Bir nfr dedi: Mn. Bununla mn

xeyirxahlq istmim. Rsulullah dedi: Mn hiss edirdim ki, kims fikrimi

yayndrd (Mslim, bu Uvan v s-Srrac).

Baqa bir hdisd deyilir: Namaz qlan z Rbbi il gizli shbt edir ki, Allah onun

dilyini bilsin. Siz Quran oxumaqla bir-biriniz mane olmayn (Malik v l-Buxar.

Shih hdisdir).

AMN V MAMIN ONU UCA SSL DEMS

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- l-Fatihni oxuyub

qurtarandan sonra uca ssl v ssini uzadaraq amin deyrdi (l-Buxar v bu

Davud. Shih hdisdir).

O, hminin imamn arxasnda namaz qlanlara imamla amin demyi mr edrk

demidir: gr imam eyril mdubi v aleyhim vlad-dallin des, siz d amin

deyin. Bu zaman mlklr d amin deyirlr. mam da amin deyir.

Baqa variantda deyilir: gr imam amin deyirs, siz d deyin. mamla birg

amin deyn bu sz mlklrl birg demi olur.

Baqa variantda deyilir: Bininiz namazda amin deyrs, demli, bir-birinizl

ittifaqda olursunuz. Bununla da btn vvlki gnahlar balanr (l-Buxar, Mslim,

n-Nsai v d-Darimi).

Baqa bir hdisd deyilir: Amin deyin ki, Allah sizin duanza cavab versin (qbul

etsin) (Mslim v bu Uvan).

O hminin demidir: Yhudilr siz bir eyd hsd aparrlar: imamn ardnca

salam vermy v amin deyilmsin ( l-Buxar, bn Mac, bn Xuzeym, hmd v

s-Srrac. Shih hdisdir).

PEYMBRN (s.a.v.) FATHDN SONRA QRAT

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- l-Fatihdn sonra baqa bir

sur oxuyard. Bzn bu qirati uzadard, bzn is sfr rfsind olanda, skrmk

istynd, xstlndikd v ya uaq alayanda qsaldard. ns bin Malik radyallahu

anhu- demidir: Bir df sbh namaznda Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- qirati qsaltd.

Baqa bir hdisd deyilir: Sbh namaznda Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- Qurann n qsa iki sursini oxudu. Ona dedilr: Ya Rsulullah! N n bel

qsaltdn? O buyurdu: Uan alamaq ssini eitdim. Znn etdim ki, anas

bizimldir, namaz qlr. Buna gr d anan tez uan harayna gndrmk istdim.

O deyrdi: Mn namaza balayanda onu uzaqmaq istyirm. Amma uan

alaman eidnd onu qsaltmal oluram. Mn z uann aladn eidn anann

nec narahat olduunu bilirm ( l-Buxar v Mslim).

Hmi namaz surnin birinci aysi il balayar v ox zaman onu axra qdr

oxuyard. O deyrdi: Hr bir sury onun rku v scd payn verin v ya hr bir

surnin rkti vardr (bn Nasr v t-Thavi. Shih hdisdir).

Bzn surni iki rkt arasnda blrdi (hmd v bu Yla). Bzn d surni

btvlkd ikinci rktd tkrar oxuyard. Bzn is bir rkt iki v daha artq surni

birldirrdi: nsarlardan bir nfr Quba mscidind imamlq edirdi. Hr df l-

Fatih dn sonra baqa surni oxumazdan vvl Qul huva Allahu hd (l-xlas)

sursini oxuyur, tamamlayr, sonra baqa bir surni oxuyurdu. O, hr rktd tkrar

edrdi. Dostlar ona (irad tutaraq) deyirlr: Sn hr df bu sur (l-xlas) il

balayrsan. Grrsn ki, tk bunu oxumaq bs deyil mtlq lav baqa surni d

oxuyursan. O ( cavabnda deyir: Mn bu surni trk edn deyilm. gr istyirsiniz

mn siz imam olum, onda mn bel qlacaam. Yox, istmsniz qoy baqas imam

olsun.

Onu z aralarnda n yaxs hesab etdiklrin gr baqas il vz etmdilr.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- onlarn yanna gldikd hvalat ona

dandlar. O dedi: Ey filanks! Dostlarmn istyini yerin yetirmy sn n mane

olur? Hr rktd bu surni mtlq oxumaa sni n vadar edir? Hmin kii deyir:

Mn bu surni ox sevirm. Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- deyir:

Snin ona mhbbtin sni cnnt daxil etdi ( l-Buxar v t-Tirmizi. Shih

hdisdir).

PEYMBRN (s.a.v.) EYN MNALI SURLR V BAQALARINI BR RKTD

TOPLAMASI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bir rktd yaxn mnal iki surni

oxuyard. Bel ki, r-Rhman (55:78) v n-Ncm (53:62) bir rktd; l-Qmr

(54:55) v l-Haqq (69:52) bir rktd; t-Tur (52:49) v z-Zariyat (51:60) bir

rktd; l-Vaqi (56:96) v Nun (68:52) bir rktd; l-Maric (70:44) v n-

Naziat (79:46) bir rktd; l-Mutffifin ( 83:36) v bs (80:42) bir rktd;

l-Muddssir (74:46) v l-Muzzmmil (73:20) bir rktd; d-Dhr (l-nsan)

(76:31) v l-Qiyam (75:40) bir rktd; n-Nb (78:40) v l-Murslat

(77:50) bir rktd; d-Duxan (44:59) v t-Tkvir (81:29) bir rktd oxunard

(l-Buxar v Mslim).

Bzn is l-Bqr, n-Nisa v Ali mran kimi yeddi uzun surni bir rktd

gec namaznda toplayard v deyrdi: n yax namaz qiyam uzun olandr (Mslim

v t-Thavi).

gr o, mgr bu, llri diriltmy qadir olmaq demk deyilmi? aysini

oxusayd deyrdi: Subhank, f bl (Sn pak v nqsanszsan, bli). gr o, n

Uca olan Rbbinin adn pak v mqdds tutub nin triflr de! (l-la,1) aysini

oxusayd, deyrdi: Subhan Rabbiyl-la (Uca Rbbim Pak v nqsanszdr) (bu

Davud v l-Beyhqi. Shih hdisdir).

YALNIZ FATHN OXUMAQLA KFAYTLNMY CAZ VERLMS

Muaz Rsulullahla sllallahu aleyhi v alihi v sllm- birlikd am namaz qlr,

bundan sonra qaydb z dostlar il d namaz qlrm. Bir gec glib onlarla namaz

qld. Bni Slm tayfasndan olan Slim adl bir gnc d onlarla namaza durmudu.

Namazn ox uzandn grn gnc kilib mscidin bir kncnd ibadtini bitirib

bayra xd, dvsinin zngisindn yaparaq yola dd. Muaz namazn bitirdikdn

sonra ona bu bard dedilr.

O dedi: Bu, nifaqdr. Psulullaha sllallahu aleyhi v alihi v sllm- snin bu

hrktin bard xbr vermliym. Gnc dedi ki, mn d snin hrktin bard ona

xbr vermk istyirm.

Shri onlar Peymbrin sllallahu aleyhi v alihi v sllm- hzuruna gldilr.

Muaz o gncin hrkti haqqnda Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

dand. Gnc is dedi: Ya Psulullah! O snin yannda ox dayanr, sonra bizim

yanmza glrk uzun namaz qlr. Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v sllm-

dedi: Ey Muaz, sn fitnkarsanm? Sonra zn gnc tutub dedi: Sn nec namaz

qlrsan, qarda olu? Cavan bel cavab verdi: Kitabn l-Fatihsini

oxuyuram. Allahdan Cnnt istyirm, odun qorxusundan Ondan snacaq dilyirm.

Mn n snin, n d Muazn plt il n dediyinizi bilmirm. Rsulullah sllallahu

aleyhi v alihi v sllm- dedi: Mn d, Muaz da el bunlar deyirik. Gnc dedi:

Lakin Muaz dmnin hcum xbrini alanda hr eyi baa dck.

Hqiqtn d, bel oldu. Bu gnc dmnlrl dyd hid oldu. Peymbr

sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Muaza dedi: Mnim v snin rqibin grdn n

etdi? Muaz dedi: Allah onun szn dz xard, ya Rsulullah! Mn yalan dandm.

O gnc hid oldu (bn Xuzeym, l-Beyhqi, bu Davud, Mslim, hmd, l-Buxar.

Etibarl hdisdir).

BE NAMAZDA V BAQA NAMAZLARDA UCA V SAKT SSL QRAT

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- sbh namazn, mqrib v ia

namazlarnn ilk rktini uca ssl, zhr v cr namazlarn v mrib namaznn

nc v ia namaznn sonuncu iki rktini sakit ssl qlard (n-Nvai kemi v

sonrak alimlrin bu msld yekdil olduqlarn demidir).

Namaza duranlar onun saqqalnn trpnmsi il sakit ssl qirat etdiyini hiss

edirdilr (l-Buxar v bu Davud) v bzn d o, ayni onlara eitdirmk n

brkdn oxuyard.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- cm, iki bayram ( orucluq v

qurban Z.Q.), ya yamas v gn tutulmas namazlarn uca ssl qirat edrdi

(l-Buxar, Mslim v bu Davud).

GEC NAMAZINDA UCA V SAKT SSL QRAT

Gec namaznda Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bzn sakit,

bzn is uca ssl qirat edrdi ( l-Buxar v Mslim).

gr evd namaz vaxt qirat etsydi, otaqda olanlar onun ssini eidrdilr (bu

Davud v t-Tirmizi).

Bzn ssini el qaldrard ki, htta bayrda olanlar da onu eidrdilr.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bir df gec vaxt bu Bkrin

radyallahu anhu- yanna gldi v onun sakit ssl, mr bin l-Xttabn radyallahu

anhu- evin glnd is onun uca ssl namaz qldn grd. Onlar Peymbrin

sllallahu aleyhi v alihi v sllm yanna topladqda dedi:

Ya bu Bkr! Yanna gldim ki, sakit ssl namaz qlrsan. bu Bkr dedi: Mn

mnacam etdiyimi eitdirirdim, Ya Rsulullah!

Bundan sonra Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- zn mr tutub

dedi: Snin yanna gldim, uca ssl namaz qldn grdm. mr cavab verdi: Ya

Rsulullah! Mn mrgnn qarsn alrdm, eytan qovdum.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bu Bkr sn ssini bir qdr

qaldr, mr is ssini bir az aa sal dedi ( bu Davud, l-Hakim v z-Zhbi.

Shih hdisdir).

O hminin demidir: Quran uca ssl oxuyan akarda sdq vern kimidir.

Sakit ssl Quran oxuyan is gizlinc sdq vern kimidir (bu Davud, l-Hakim v

z-Zhbi. Shih hdisdir).

PEYMBRN (s.a.v.) NAMAZDA OXUDUQLARI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- be namazn hr birind ayrca ay

v ya sur oxuyard. Aada birincidn hr namaz bard ayrlqda mfssl

danacaq:

1 SBH ( FCR ) NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- ox zaman Qurann son yeddi uzun

sursini ( Qafdan balayaraq) oxuyard.

Bzn d l-Vaqi ni (56:49) v bu nv surlri iki ruktd oxuyard ( hmd, bn

Xuzeym v l-Hakim. Shih hdisdir).

Bzn is Qaf. Val-Quranul mcid (50:45) v baqa bu kimi surlri birinci iki

rktd oxuyard (l-Buxar v Mslim). Hminin qsa surlri (msln, t-Tkvir)

oxuyard (Mslim v bu Davud).

Bir df iki rktd btvlkd z-Zilzal ( 99:8) oxudu. Htta rvayti

tccbl demidir: Bilmirm, Rsulullah buna unudaraq v ya bilrkdn yol verdi (

bu Davub v l-Beyhqi. Shih hdisdir).

Bir df sfrd l-Flq (113:5) v n-Nas (114:6) surlrini oxumudur

(bu Davud, bn Xuzeym, bn Biran, bn bu eyb v l-Hakim. Shih hdisdir).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Uqb bin Amir radyallahu

anhu- demidir: z namaznda iki snacaq dil. Dildiyin bir snacaq hr ikisi

kimidir (bu Davud v hmd. Shih hdisdir).

Bzn bundan qat-qat artq sayda ay oxuyard. Bel ki, altm v daha ox sayda

ay oxuyard ( l-Buxar v Mslim).

Bzi rvaytilr demilr: Bilmirik bunu o, iki rktin birind, yoxsa hr ikisind

edrdi. Bzn r-Rum (30:60), bzn is Yasin (36:83) surlrini oxuyard (n-

Nsai, hmd v l-Bzzar. Etibarl v shih hdisdir).

Bir df sbh namazn Mkkd qld. Namaz l- Muminun (23:118) sursi il

ad, Musan, Harunu v ya san xatrlatd. Onu skrk tutdu v rkti bitirdi (l-

Buxar v Mslim).

Bzn imamlq ednd s-Saffat (37:182) sursini oxuyard ( hmd, bu Yla

v l-Mqsidi).

Cm gn namaz qlanda s-Scd (32:30) sursini birinci, l-nsan

(d_Dhr) (76:31) sursini is ikinci rktd oxuyard. Birinci rktd qirati uzadar,

ikincid is qsaldard ( l-Buxar v Mslim).

FCRN SNN NAMAZINDA QRAT

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- Sbh (fcr) snn namaznn iki

rktind qiratini ox ynglldirrdi. (hmd. Shih hdisdir). Htta Ai deyrmi:

Grsn,o, Kitabn anasn (l-Fatihni) oxudu? (l-Buxar v Mslim).

Bzn birinci rktd: Qulu mnn billhi v m unzil ileyn (l-Bqr,

136) dan balayaraq ayni axra qdr oxuyard. Baqa bir ayni: Qul y hlil kitbi

talu il klimtin svain bynn va bynkum (Ali mran, 64) dan balayb axra

atdrard (Mslim, bn Xuzeym v l-Hakim).

Bunun vzin: Flmm hass s minhum l-kufra (Ali mran, 52) dan

balayaraq ayni axra qdr oxuyard (Mslim v bu Davud).

Bzn birinci rktd Qul y yyhl kfirun (109:6) v ikincid Qul huvalladu

hd (112:4) surlrini oxuyar (Mslim v bu Davud).

Bir df bir nfrin birinci surni (109:6) birinci rktd oxuduunu eidnd

demidi: Bu bnd z Rbbin inand. Hmin adam ikinci rktd ikinci surni

(112:4) oxuduqda is Bu bnd z Rbbini tand demidir (t-Thavi, bn Hibban,

bn Biran v l-Hafiz. Etibarl hdisdir).

2 ZHR NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- birinci iki rktd l-Fatihni v

baqa iki - birincid uzun, ikincid is qsa sur oxuyard (l-Buxar v Mslim).

Bzn zhr namazn uzadard. O qdr uzadard ki, iqam verildikdn sonra biri

Bqi gedib iini grb evin qaydar, sonra dstmaz alaraq mscid glrdi. Bu vaxt

Rsulullah sllallahu aleyhi v alihi v sllm hl birinci rktd olard (l-Buxar

v Mslim).

El znn edirdilr ki, Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bununla

istyir ki, insanlar birinci rkt atsnlar (bu Davud v bn Xuzeym. Shih

hdisdir).

Hr bir vvlki iki rktd s-Scd (32:30) l-Fatih il birlikd oxunan qdr

30 ay oxuyard (hmd v Mslim).

Bzn is Vs-Sma vat-Tariq (86:17) v Vs-Sma zatil-bruc (85:22) v

Vl-Leyli iz yq (92:21) v bu kimi surlri oxuyard (bu Davud, t-Tirmizi v

bn Xuzeym. Shih hdisdir).

Bzn d zs-sma inqqat (84:25) kimi surlri oxuyard (bn Xuzeym.

Shih hdisdir).

Onun zhr v cr namazlarnda qirat etdiyini adamlar saqqalnn trpnmsi il

hiss edrdilr (l-Buxar v bu Davud).

PEYMBRN (s.a.v.) SON K RKTD

L-FATHDN SONRA OXUDUU AYLR

Son iki rkti birinci iki rktdn yarya qdr, on be ayy qdr qsaldard

(hmd v Mslim).

Bzn htta yalnz bir l-Fatih il kifaytlnrdi (l-Buxar v Mslim).

Bzn ayni (brkdn oxuyub) onlara eitdirrdi (l-Buxar v Mslim).

Onun Shhib ismi Rabbikl-la (87:19) v Hl tk hdisul-Faiy (88:26)

surlrinin oxumasn eidrdilr (bn Xuzeym Shih 1/67/2 v z-Ziya l-Mqdisi

l-Muxtar. Shih istinad vardr).

Bzn d Vs-Sma zatil-bruc (85:22), Vs-Sma vt-Tariq (86:17) v baqa

bu kimi surlri oxuyard (l-Buxar Cuzul-qirati v t-Tirmizi. Shih hdisdir).

Bzns Vl-leyli iz yq (92:21) v baqa bu kimi surlri oxuyard (Mslim

v t-Tyalisi).

3 SR NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- birinci iki rktd l-Fatihni v

birinci ikincidn daha uzun olmaqla iki (hr rktd bir) sur oxuyard (l-Buxar v

Mslim). El znn edirdilr ki, insanlarn birinci rkt atmas n o, bel edir (bu

Davud. Shih istinadla v bn Xuzeym).

Onlarn hr birind on be ay qdr oxuyard, bu zhrn birinci iki rktind

oxunann yars qdr idi. Son iki rkti birinci ikisindn yarya qdr qsa oxuyard

(hmd v Mslim).

Bu namazda l-Fatihni oxuyard (l-Buxar v Mslim).

Bzn d ayni brkdn oxuyub namaz qlanlara eitdirrdi (l-Buxar v

Mslim).

Zhr namaznda adn kdiyimiz surlri d bu namazda oxuyard.

4 MRB NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bzn qsa surlri oxuyard (l-

Buxar v Mslim).

Htta onunla birg namaz qlanlardan biri salam verdikdn (namaz bitdikdn)

sonra dnb baxarsa, oxlar qoyduu yeri grrdi (n-Nsai v hmd. Shih

hdisdir).

Sfrd Vt-tini vz-zeytun (95:8) sursini ikinci rktd oxuyard (t-Tyalisi

v hmd. Shih hdisdir).

Bzn d uzun v orta surlri oxuyard. Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v

sllm- namazn axrnda bzi vaxtlar llzin kfru v saddu n sbil-illhi

(47:38) (bn Xuzeym 1/166/2, t-Tbrani v l-Mqdisi. Shih hdisdir), bzn

t-Tur (52:49) (l-Buxar v Mslim) v bzn d l-Murslat (77:50) surlrini

oxuyard (l-Buxar v Mslim).

Bzn d iki n uzun surnin biri olan l-raf (7:206) sursini iki rktd

oxuyard (l-Buxar, bu Davud, bn Xuzeym (1/68/1), hmd, s-Srrac v l-

Mxlis).

Bzn is iki rktd l-nfal (8:76) sursini oxuyard (t-Tbrani l-Kbir.

Shih hdisdir).

MRBN SNN NAMAZINDA QRAT

Mrib snn namaznda Qul y yyuhl kfirun (109:6) v Qul huvallahu

hd (112:4) surlrini oxuyard.

5 A NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- birinci iki rktd orta hcmli

surlri oxuyard (n-Nsai v hmd. Shih hdisdir). Bzn V-msi vd

duhah (91:15) v ona oxar surlri oxuyard. (hmd v t-Tirmizi. Etibarl

hdisdir).

Bzn d zs-Smu inqqat (84:25) sursini oxuyub onunla da scd edrdi

(l-Buxar, Mslim v n-Nsai).

Bir df sfr vaxt Vt-tini vz-Zeytun (95:8) sursini birinci rktd oxudu

(l-Buxar, Mslim v n-Nsai).

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- am (frz) namazn uzatma

yasaq etmidir. Bir df Muaz bin Cbl z adamlar il birlikd axam namaz

qlrm. O, namaz ox uzadr. Namaz qlanlardan biri namazdan xaraq ayrca qlr.

Muaza bu haqda xbr verilir. Muaz onu mnafiq (ikizl) adlandrr. Kii Peymbrin

sllallahu aleyhi v alihi v sllm- yanna gedib Muazn dediklrini ona atdrr.

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- deyir: Muaz, mgr sn

fitnkarsanm? gr imamlq etsn, onda yalnz V-msi vd-Duhah (91:15),

Sbbih ismi Rabbik la (87:19), qra bismi Rabbikl-lzi xalq (96:19) v Vl-

Leyli iz yq (92:21) surlrini oxuyarsan. Unutma ki, snin arxanda yal, xst v

ehtiyac olanlar namaz qlrlar (l-Buxar, Mslim v n-Nsai l-rva.295).

6 GEC NAMAZI

Peymbr sllallahu aleyhi v alihi v sllm- bzn qirati qsaldar, bzn d

uzadard, bzn htta ox uzadarm. Abdullah bin Msud radyallahu anhu- bu

bard demidir: Bir gec Peymbrl sllallahu aleyhi v alihi v sllm- namaz

qlrdm. O qdr ayaq st durdu ki, htta alma pis bir fikir gldi. Sorudular: N

pis fikir? Dedi: Peymbri- sllllahu aleyhi v alihi v sllm- ayaq st qoyaraq

mn oturmaq istdim.

Hzeyf bin l-Ymn demidir: Bir gec Peymbrl sllallahu aleyhi v alihi

v sllm- namaz qlrdm. O, namaz vaxt l-Bqrni balayanda z-zm dedim

ki, yqin ki, iki rktl kifaytlnck. Lakin bel olmad. Yen z-zm dedim ki,

yqin bu sur il rku edckdir. O is n-Nisan balad, onu qirat edib Ali-

mrana kedi, onu da oxudu. O, aylri aramla oxuyurdu. gr bir ayd tsbih

(Allaha trif) vardsa tsbih edrdi, bir dilk olurdusa onu dilrdi, qorunacaq ey zikr

olunurdusa onun qorumasn dilyrdi, yalnz bundan sonra rku etdi (Mslim v

n-Nsai).

Bir df gec namaznda yeddi uzun surni oxudu (bu Yla, l-Hakim, z-

Zhbi bu hdisin shih olduunu sbut etmidir).

Bzn hr rktd bu surlrdn (uzun surlr) birini oxuyard (bu Davud, v

n-Nsai. Shih istinadl hdis).

Onun bir gecd btv Quran oxumas haqda dlil bilinmir. ksin, bu bard

ondan soruan Abdullah bin Amra razlq vermyrk demidir: Quran hr ay oxu.

Abdullah bin Amr deynd ki, m