Haziran 2009 - UNİFLOORA YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME ... · PDF fileics 13.220.50...

ICS 13.220.50 TÜRK STANDARDI TS EN 13501-2/Haziran 2009

TÜRK STANDARDITURKISH STANDARD

TS EN 13501-2Haziran 2009

ICS 13.220.50

YAPI MAMULLERİ VE BİNA ELEMANLARI - YANGIN SINIFLANDIRMASI BÖLÜM 2: YANGINA DAYANIM DENEYLERİNDEN ELDE EDİLEN VERİLER KULLANILARAK SINIFLANDIRMA (HAVALANDIRMA TESİSATLARI HARİÇ) Fire classification of construction products and building elements – Part 2: Classification using data from fire resistance tests, excluding ventilation services

TS EN 13501-2 (2009) standardı, EN 13501-2 (2007) standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi’nin (CEN, rue de Stassart 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN’den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak

gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini

bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı) Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.


Ön söz − Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 13501-2: 2007 standardı esas alınarak TSE Mühendislik

Hizmetleri İhtisas Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 29 Haziran 2009 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

− Bu standardın kabulü ile TS 1263: 1983, TS 4065: 1984, TS EN 13501-2: 2008, TS 12116: 1997 kısmen,

TS 9935: 1992 kısmen iptal edilmiştir. − EN 13501 serisi, aşağıdaki bölümlerden oluşur:

− Bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma, − Bölüm 2: Yangına dayanım deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma

(havalandırma servisleri hariç), − Bölüm 3: Bina hizmet tesisatlarında kullanılan mamuller ve elemanlar üzerinde yapılan yangına

dayanıklılık deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma: Yangına dayanıklı hava kanalları ve yangın damperleri

− Bölüm 4: Duman kontrol sistemlerinin bileşenleri üzerinde yapılan yangına direnç deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma,

− Bölüm 5: Çatıların dış yangınlara maruz bırakılması deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma

− Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.


İçindekiler 0 Giriş ........................................................................................................................................................ 1 1 Kapsam................................................................................................................................................... 1 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 2 3 Terimler ve tarifler ................................................................................................................................. 3 4 Yangın senaryoları ................................................................................................................................ 5

4.1 Genel ....................................................................................................................................................... 5 4.2 Standard sıcaklık/süre eğrisi (alevli yayılmış yangından sonra) ............................................................. 6 4.3 Yavaş ısıtma eğrisi (için için yanma)....................................................................................................... 6 4.4 ‘Yarı doğal’ yangın................................................................................................................................... 6 4.5 Dış yangına maruz kalma eğrisi .............................................................................................................. 6 4.6 Sabit sıcaklık etkisi .................................................................................................................................. 7

5 Yangına dayanım performans karakteristikleri .................................................................................. 7 5.1 Genel ....................................................................................................................................................... 7 5.2 Performans karakteristikleri..................................................................................................................... 7

5.2.1 R - Yük taşıma kapasitesi……………………………………………………………………………………..8 5.2.2 E - Bütünlük…………………………………………………………………………………………………….8 5.2.3 Isı yalıtımı………………………………………………………………………………………………………8 5.2.4 W - Işıma………………………………………………………………………………………………………10 5.2.5 M - Mekanik etki………………………………………………………………………………………………10 5.2.6 C - Kendiliğinden kapanma………………………………………………………………………………….10 5.2.7 S - Duman sızdırmazlığı……………………………………………………………………………………..11 5.2.8 G - 'Kurum (is) yangını' dayanımı…………………………………………………………………………..11 5.2.9 K - Yangından koruma özelliği………………………………………………………………………………11

6 Yangına dayanım performansının beyanı ......................................................................................... 11 6.1 Sınıflandırma süreleri ............................................................................................................................ 11 6.2 Kısa gösterim harfleri ............................................................................................................................ 11 6.3 Performansın beyanı ............................................................................................................................. 11 6.4 Sınıf birleşimleri ..................................................................................................................................... 11 6.5 Özel sınıflandırmalar ............................................................................................................................. 11 6.5.1 Yangın kapıları ve kepenkleri……………………………………………………………………………….12 6.5.2 Taşıyıcı sistemler ve mahfazaları…………………………………………………………………………..12 6.6 İlâve performans parametreleri ............................................................................................................. 12 6.6.1 Seçimli performans parametreleri…………………………………………………………………………..13 6.6.2 Performans parametrelerinin genişletilmesi……………………………………………………………….13 6.6.3 Özel performans parametreleri……………………………………………………………………………..13 6.7 Sınıflandırmanın gösterimi .................................................................................................................... 12 6.8 Malzeme şartnamelerinde yangına dayanım sınıflarının beyanı .......................................................... 13

7 Yangına dayanım için sınıflandırma işlemi....................................................................................... 13 7.1 Genel ..................................................................................................................................................... 13 7.1.1 İşlem…………………………………………………………………………………………………………...14 7.1.2 Standard sıcaklık/süre yangına dayanım deneylerinin sayısını azaltmak için genel kurallar………..15 7.2 Yangın ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı elemanların sınıflandırılması.............................................. 15 7.2.1 Genel…………………………………………………………………………………………………………..16 7.2.2 Ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı duvarların sınıflandırılması………………………………………… 17 7.2.3 Yangınayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı döşemeler ve çatıların sınıflandırılması………………… 17 7.2.4 Kirişlerin sınıflandırılması……………………………………………………………………………………18 7.2.5 Kolonların sınıflandırılması………………………………………………………………………………….18 7.2.6 Balkonlar, koridorlar ve merdivenlerin sınıflandırılması………………………………………………….19 7.3 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı elemanların sınıflandırılması..................................................... 18 7.3.1 Genel…………………………………………………………………………………………………………..20 7.3.2 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı duvarların sınıflandırılması……………………………………..20 7.3.3 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı döşemelerin ve çatıların sınıflandırılması…………………….21 7.3.4 Asma katların sınıflandırılması…………………………………………………………………………….. 22 7.4 Elemanları veya iş parçalarını korumak için sistemler ve malzemeler .......................................... 21 7.4.1 Genel…………………………………………………………………………………………………………..23 7.4.2 Yapılacak deneyler…………………………………………………………………………………………...23


7.4.3 Deney metodları………………………………………………………………………………………………24 7.4.4 Performans kriterleri………………………………………………………………………………………….24 7.4.5 Sınıflar……………………………………………………………………………………………………… 24 7.4.6 Korunan yapısal elamanların sınıflandırılması…………………………………………………………….24 7.5 Yük taşımayan elemanların sınıflandırması .......................................................................................... 24 7.5.1 Genel………………………………………………………………………………………………………… 27 7.5.2 Bölgeler……………………………………………………………………………………………………… 27 7.5.3 Perde duvarların sınıflandırılması…………………………………………………………………………. 28 7.5.4 Bağımsız yangın dayanımlı tavanların sınıflandırılması………………………………………………… 29 7.5.5 Kapatma cihazları dahil yangın kapılarının ve kepenklerin sınıflandırılması…………………………..30 7.5.6 Duman kontrol kapılarının sınıflandırılması………………………………………………………………..32 7.5.7 Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımlarının sınıflandırılması………………………………………………. 33 7.5.8 Servis geçiş contalarının sınıflandırılması……………………………………………………………….. 34 7.5.9 Doğrusal bağlantı contalarının sınıflsandırılması…………………………………………………………35 7.5.10 Servis kanalları ve boşlukların sınıflandırılması…………………………………………………………36 7.5.11 Bacaların sınıflandırılması…………………………………………………………………………………37 7.6 Yangından koruma özelliği için duvar ve tavan kaplamalarının sınıflandırılması ................................. 35 7.6.1 Genel…………………………………………………………………………………………………………..38 7.6.2 Deney metodu……………………………………………………………………………………………….. 38 7.6.3 Yapılacak deneyler………………………………………………………………………………………… 38 7.6.4 Yangından koruma özelliği için performans kriterleri……………………………………………………..38 7.6.5 Sınıflar…………………………………………………………………………………………………………39

Ek A Sınıflandırma raporu ........................................................................................................................... 37 A.1Genel……………………………………………………………………………………………………………..40 A.2 İçerik ve biçim………………………………………………………………………………………………… 40 A.3 Sınıflandrma raporu biçimi…………………………………………………………………………………….41

Ek B (Bilgi için) Koruma elemanları veya iş parçaları için malzemeler ve sistemlerin nitelendirme verisi ve verinin uygulama alanının sunumu................................................................................... 40

B.1 Genel…………………………………………………………………………………………………………….44 B.2 Koruyucu düşey membranlar için nitelendirme verilmesi…………………………………………………. 44 B.3 Beton elamanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri………………………………………….. 45 B.4 Çelik işlerine uygulanan koruma için nitelendirme verileri……………………………………………….. 45 B.5 Beton/profili levha çelik kompozit elemanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri…………. 46 B.6 Beton dolgulu boş çelik kolonlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri……………………….. 47 B.7 Ahşap elemanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri…………………………………………..48

Kaynaklar........................................................................................................................................................ 48


1

Yapı malzemeleri ve bina elemanları - Yangın sınıflandırılması - Bölüm 2: Yangına dayanım deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak

sınıflandırma (Havalandırma tesisatları hariç) 0 Giriş Bu standardın amacı yapı malzemeleri ve bina elemanlarının yangına dayanım sınıflandırması için harmonize bir işlem tarif etmektir. Bu sınıflandırma, Madde 2 ve Madde 7’de listelenen deney işlemlerini esas alır. Bu standard, ayrıntıları ‘Açıklayıcı Doküman Numara 2 (ID2): Yangın durumunda emniyet (OJ C62 Vol 37)’de verilen, AB Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (89/106/EEC)’de belirtilen ikinci temel şartları desteklemek için hazırlanmıştır. Yapı malzemeleri, yapı işleri ve parçalarının yangına dayanım performanslarının sınıflandırmasını dikkate alan, Konsey Yönetmeliği 89/106/EEC’nin uygulanması hakkındaki 3 Mayıs 2000 tarihli Komisyon Kararını yansıtır. Açıklayıcı Doküman ve 2 Mayıs 2000 tarihli Komisyon Kararı, yangına dayanım ile ilgili performans ve sınıfları belirler. Bu sınıflar, her biri yangına dayanım davranışının önemli bir özelliğine karşılık gelen kısa gösterim harfleri ile tanıtılır. Bu standard, bu özellikler için genel bir fikir verir. Bina elemanlarının farklı grupları için fonksiyonel özellikleri yorumlar ve münferit elemanlar için deney sonuçlarını esas alan sınıflandırmalarını türetmek için metodu açıklar. 1 Kapsam Bu standard, ilgili deney metodunun doğrudan uygulama alanı içinde olan yangına dayanım ve duman sızdırma deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak, yapı malzemeleri ve bina elemanlarının sınıflandırması işlemini kapsar. Genişletilmiş uygulama esasına göre sınıflandırma bu standardın kapsamı dışındadır. Diğer taraftan, genişletilmiş uygulama için bu standardda belirtilenle aynı sınıflar kullanılır. Bu standard aşağıdakilerle ilgilidir: a) Yangın ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı elemanlar:

- Duvarlar, - Döşemeler, - Çatılar - Kirişler, - Kolonlar, - Balkonlar, - Koridorlar, - Merdivenler.

b) Yangın ayırma işlevi olan, camla kaplanmış (glazing) veya camla kaplanmamış, servisler ve sabit eşya

ihtiva eden veya etmeyen yük taşıyıcı elemanlar: - Duvarlar, - Döşemeler, - Çatılar, - Asma katlar.

c) Koruma elemanları veya işlerin parçaları için malzemeler ve sistemler.

- Bağımsız bir yangın dayanımı olmayan tavanlar, - Yangından koruyucu sıvalar, kaplamalar ve paneller.

d) Camla kaplanmış veya camla kaplanmamış, servisler ve sabit eşya ihtiva eden veya etmeyen, yük

taşıyıcı olmayan elemanlar veya işlerin parçaları. - Bölmeler, - Cepheler (perde duvarlar) ve dış duvarlar, - Bağımsız yangın dayanımlı tavanlar, - Yangın kapıları ve kepenkleri ve bunların kapatma cihazları, - Duman kontrol kapıları, - Taşıyıcı sistemler ve mahfazaları, - Servis geçiş contaları, - Doğrusal bağlantı contaları,


2

- Servis kanalları ve boşlukları, - Bacalar.

e) Yangından koruma özelliği olan duvar ve tavan kaplamaları. f) EN 81-58’göre deneye tâbi tutulan asansör kat kapıları bu standardın kapsamı dışındadır. EN 1634-1’e

göre deneye tâbi tutulan asansör kat kapıları Madde 7.5.5’e uygun olarak sınıflandırılır. Bu elemanlar için hazırlanmış ilgili deney metotları, Madde 2 ve Madde 7’de listelenmiştir. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda ve/veya dokümanda, tarih belirterek veya belirtmeksizin diğer standardlara ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan standardda da ve/veya dokümanda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde ilgili standardın ve/veya dokümanın en son baskısı kullanılır. EN,ISO,IEC

vb. No Adı

(İngilizce) TS No1 Adı

(Türkçe) EN 1363-2 Fire resistance tests – Part 2: Alternative

and additional tests TS EN 1363-2

Yangına dayanıklılık deneyleri- Bölüm 2: Alternatif ve ilâve işlemler

EN 1364-1 Fire resistance tests for non-loadbearing elements – Part 1: Walls

TS EN 1364-1

Yük taşımayan elemanlardaki yangına dayanıklılık deneyleri - Bölüm 1: Duvarlar

EN 1364-2 Fire resistance tests for non-loadbearing elements – Part 2: Ceilings

TS EN 1364-2

Yük taşımayan elemanların yangına dayanıklılık deneyleri- Bölüm 2: Tavanlar

EN 1364-3

Fire resistance tests for non-loadbearing elements - Part 3: Curtain walling - Full configuration (complete assembly)

TS EN 1364-3

Yük taşımayan elemanlar için yangına direnç deneyleri - Bölüm 3: Perde duvarlar - Tam düzen

EN 1364-4,

Fire resistance tests for non-loadbearing elements — Part 4: Curtain walling — Part configuration

TS EN 1364-4

Yük taşımayan elemanların yangına direnç deneyleri - Bölüm 4: Giydirme cepheler - Bölüm konfigürasyonu

EN 1365-1 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 1: Walls

TS EN 1365-1

Yangına dayanıklılık deneyleri- yük taşıyıcı elemanlar için- bölüm 1: duvarlar

EN 1365-2 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 2: Floors and roofs

TS EN 1365-2

Yangına dayanıklılık deneyleri-Yük taşıyıcı elemanlar-Bölüm 2: Döşemeler ve çatılar

EN 1365-3 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 3: Beams

TS EN 1365-3

Yangına dayanıklılık deneyleri-Yük taşıyıcı elemanlar-Bölüm 3: Kirişler

EN 1365-4 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 4: Columns

TS EN 1365-4

Taşıyıcı elemanların yangına dayanıklılık deneyi- Bölüm 4: Kolonlar

EN 1365-5 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 5: Balconies and walkways

TS EN 1365-5

Yük taşıyan elemanlar için yangına direnç deneyleri - Bölüm 5: Balkonlar ve kaldırımlar

EN 1365-6 Fire resistance tests for loadbearing elements – Part 6: Stairs

TS EN 1365-6

Yük taşıyan elemanlar için yangına direnç deneyleri - Bölüm 5: Merdivenler

EN 1366-3 Fire resistance tests for service installations – Part 3: Penetration seals

TS EN 1366-3

Servis tesisatları için yangına direnç deneyleri - Bölüm 3: Servis geçiş contaları

EN 1366-4 Fire resistance tests for service installations – Part 4: Linear joint seals

TS EN 1366-4

Servis tesisatı için yangına direnç deneyleri - Bölüm 4: Doğrusal bağlantı contaları

EN 1366-5 Fire resistance tests for service installations – Part 5: Service ducts and shafts

TS EN 1366-5

Servis tesisatları için yangına direnç deneyleri – Bölüm 5: Servis kanalları ve boşlukları

EN 1366-6 Fire resistance tests for service installations – Part 6: Raised Access floors and hollow floors

TS EN 1366-6

Servis tesisatları için yangına direnç deneyleri - Bölüm 6: Yükseltilmiş ve altı boş yer döşemeleri

EN 1366-7 Fire resistance tests for service installations – Part 7: Conveyor systems and their closures

TS EN 1366-7

Servis tesisatları için yangına direnç deneyleri – Bölüm 7: Konveyör sistemleri ve mahfazaları

EN 1634-1 Fire resistance tests for door and shutter assemblies – Part 1: Fire doors and shutters

TS EN 1634-1

Yangına dayanıklılık deneyleri-Kapı ve kepenkler-Bölüm 1: Yangın kapıları ve kepenkleri

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayınlanmış olan Türk Standardlarıdır.


3

EN,ISO,

IEC vb. No Adı

(İngilizce) TS No Adı

(Türkçe) EN 1634-3 Fire resistance tests for door and shutter

assemblies – Part 3: Smoke control doors and shutters

TS EN 1634-3

Yangına dayanıklılık deneyi-Kapı ve kepenkler-Bölüm 3: Duman kontrol kapıları ve kepenkleri

EN 13216-1 Chimneys – Test methods for system chimneys – Part 1: General test methods

TS EN 13216-1

Bacalar – Sistem bacalar için deney metotları – Bölüm 1: Genel deney metotları

CEN/TS 13381-1

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members - Part 1: Horizontal protective membranes

ENV 13381-2

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 2: Vertical protective membranes

ENV 13381-3

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 3: Applied protection to concrete members

ENV 13381-4

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 4: Applied protection to steel members

ENV 13381-5

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 5: Applied protection to concrete/profiled sheet steel composite members

ENV 13381-6

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 6: Applied protection to concrete filled hollow steel columns

ENV 13381-7

Test methods for determining the contribution to the fire resistance of structural members – Part 7: Applied protection to timber members

EN 14135 Coverings – Determination of fire protection ability

TS EN 14135

Kaplamalar - Yangından koruma yeterliliğinin tayini

EN 14600 Doorsets and openable windows with fire resisting and/or smoke control characteristics – Requirements and classification

EN ISO 13943

Fire safety - Vocabulary (ISO 13943:2000) TS EN ISO 13943

Yangın güvenliği - Terimler ve tarifleri

3 Terimler ve tarifler Bu standardın amacı bakımından, aşağıda verilenlerle birlikte EN ISO 13943’teki terimler ve tarifler geçerlidir. 3.1 Bina yapı elemanı Duvar, bölme, döşeme, çatı, kiriş veya kolon gibi yapı elemanın tanımlanmış bir parçası(EN 1363-1). Bu standardın amacı bakımından, bir eleman hem münferit malzemeleri hem de bir veya daha fazla malzemeden oluşmuş elemanları kapsar. 3.2 Tavan Yatay yangın ayrımını sağlamak için tasarlanmış bina yapısının yük taşıyıcı olmayan elemanı (EN 1364-2). 3.3 Kendinden destekli tavan İlâve askı cihazları olmaksızın, duvardan duvara bir açıklığa sahip olan tavan (EN 1364-2). 3.4 Kapı veya kepenk takımı (kapı takımı) Ayırma elemanlarındaki sabit açıklıkları kapatmaya yarayan, herhangi bir çerçeve veya kılavuz, kapı kanadı veya kanatları, sarılan veya katlanan perde vb. ihtiva eden tam takım. Bu, takım içinde kullanılan kapı donanımı ve diğer sızdırmazlık elemanlarıyla (çekiş kontrolü veya akustik amaçlı kullanımlar için veya yangın ya da duman kontrolü için kullanılan) birlikte bütün yan panelleri, görüş panellerini veya yatay açılan panelleri kapsar (EN 1634-1).


4

3.5 Döşeme Bina yapısının yük taşıyıcı yatay elemanı (EN 1365-2). 3.6 Çatı Bina yapısının yük taşıyıcı yatay veya eğimli elemanı (EN 1365-2). 3.7 Asma tavan Destekleyen bir yapıdan asılmış tavan (EN 1364-2). 3.8 Yük taşıyıcı duvar Uygulanan bir yükü taşımak için tasarlanmış duvar (EN 1365-1). 3.9 Yük taşıyıcı olmayan duvar Kendi ağırlığından başka ağırlığa maruz kalmayacak şekilde tasarlanmış duvar (EN 1364-1). 3.10 İç duvar Yangının ayrılmasını sağlayan duvar. Diğer tarafından bağımsız olarak, herhangi bir tarafından yangına maruz kalabilir (EN 1364-1 ve EN 1365-1). 3.11 Dış duvar Bir iç veya bir dış yangına ayrı ayrı maruz kalabilen binanın dış kapatmasını oluşturan duvar (EN 1364-1 ve EN 1365-1). 3.12 Yalıtılmış duvar Ulaşılan yangına dayanım süresi için bütünlük ve ısı yalıtımı kriterlerinin her ikisini de sağlayan camla kaplanmış veya camla kaplanmamış duvar (EN 1364-1 ve EN 1365-1). 3.13 Yalıtılmamış duvar Ulaşılan yangına dayanım süresinde bütünlüğü ve gerektiğinde, ışıma için gerekli kriteri sağlayan fakat ısı yalıtımı sağlamak amacı olmayan, camla kaplanmış veya camla kaplanmamış duvar. Böyle bir duvarın tamamı yalıtılmamış yangına dayanıklı cam kaplamadan oluşabilir (EN 1364-1 ve EN 1365-1). 3.14 Ayırma duvarı Bir bina içerisinde veya bitişik binalar arasında bir taraftan diğer tarafa yangın geçişini engellemek için yapılmış camla kaplanmış veya camla kaplanmamış duvar (EN 1364-1 ve EN 1365-1). 3.15 Perde duvar Yük taşıyıcı yapıların ön tarafına yerleştirilmiş, yapısal iskeletten bağımsız, yük taşıyıcı olmayan dış duvar. Bir perde duvar tipik olarak paneller, cam kaplamalar, sızdırmazlık elemanları, sabitleme elemanları, çapraz kirişler ve pencere tirizleri ihtiva eder. 3.16 Yangına dayanıklı cam kaplama Uygun yangına dayanım kriterini sağlayabilen, çerçeveler, sızdırmazlık ve sabitleme malzemeleri gibi uygun bir metotla montajı yapılmış bir veya daha fazla saydam veya yarı saydam levhadan oluşan, camla kaplama sistemi (EN 1364-1). 3.17 Yalıtılmış cam kaplama Ulaşılan yangına dayanım süresi için bütünlük ve ısı yalıtımı kriterlerinin her ikisini de sağlayan yangına dayanıklı cam kaplama (EN 1364-1). 3.18 Yalıtılmamış cam kaplama Bütünlüğü ve gerektiğinde, ulaşılan yangına dayanım süresi için ışıma kriterini sağlayan, ancak ısı yalıtımı sağlamak amacı olmayan yangına dayanıklı cam kaplama (EN 1864-1). 3.19 Camla kaplanmış eleman Sabitleyiciler ve sızdırmazlık elemanlarıyla bir çerçeve içerisine takılmış, yangına dayanıklı veya dayanıklı olmayan, bir veya daha fazla pencere camı (ışık geçirgenliği olan) olan bina elemanı (EN 1364-1). 3.20 Deney numunesi Kendisinin yangın dayanımını veya diğer bir bina elemanının yangın dayanımına katkısını tayin etmek amacıyla sağlanmış bina yapı elemanı (veya parçası) (EN 1363-1).


5

3.21 Yük taşıyıcı eleman Bir binadaki, bir dış yükü taşımak ve yangın durumunda bu taşıma işlevini sürdürmek amacıyla kullanılan eleman (EN 1363-1). 3.22 Ayırma elemanı Yangın durumunda, binanın iki bitişik bölgesi arasında ayırmayı sağlamak amacıyla kullanılan eleman (EN 1363-1). 3.23 Duman sızdırmazlığı Bir yapı elemanının, sıcak ve/veya soğuk gazların veya dumanın elemanın bir tarafından diğer tarafına geçişini belirtilen seviyelerin altına indirebilme özelliği (EN 1363-1). 3.24 Sürekli alevlenme 10 s’den daha uzun süren sürekli alevlenme (EN 1363-1). 3.25 Yük seviyesi Bir yapı elemanının normal sıcaklıkta yük taşıma kapasitesiyle ilgili deney yükünün (mekanik etkiler) büyüklüğü. Not - Bir yapı elemanının normal sıcaklıktaki yük taşıma kapasitesi, deneye tâbi tutulan yük taşıyıcı

elemanın gerçek mekanik özellikleri hesaba katılarak, deneyle veya hesapla tayin edilir. 3.26 Kaplama Belirtilen bir yangına maruz kaldığında, altında kalan malzemeleri hasarlara karşı koruması amaçlanan malzeme. 3.27 Doğrudan uygulama alanı Uygun deney standardına göre yangına dayanım deneyinden ulaşılan tanımlanmış performans özelliklerine göre, ilâve analiz olmaksızın, tek deney sonucuyla kapsanan, bir eleman için yapıdaki değişimleri ve kullanım sınırlarının ihtiva eder. 3.28 Genişletilmiş uygulama alanı Uygun standarda göre bir veya daha fazla yangın deneyine tâbi tutulmuş bir eleman için yapıdaki değişimleri ve kullanım sınırlarını kapsar. Genişletilmiş uygulama, genişletilmiş uygulama standardlarında yer alan işlemler takip edilerek yapılır. 3.29 Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımı Taşıyıcı sistem ve ilgili olduğu yerlerde bir ayırma elemanı içindeki kalıcı açıklığı kapatmak için sağlanan çerçevesi ve kılavuzu için mahfaza takımının tamamı. Bu, ayırma elemanları ile bağlantı için ankraj parçalarını, yapının herhangi bir tarafındaki servis geçişi bileşenin uzunluğunu ve servis geçiş contasını, bir taşıyıcı sistem için mahfaza arasındaki sızdırmazlık sistemini, taşıyıcı sistem ve herhangi bir kapatma ve/veya ayırma tertibatını kapsar (EN 1366-7). 4 Yangın senaryoları 4.1 Genel Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin ikinci temel şartı, yangın ve dumanın yayılması ve yapının yük taşıma kapasitesiyle ilgilidir. Yük taşıyıcı elemanların ve/veya ayırma elemanlarının yangına dayanımı doğrulanarak bu şartların sağlanacağı düşünülür. Yük taşıyıcı elemanların ve/veya ayırma elemanlarının yangına dayanımı Madde 4.2 ilâ Madde 4.6’da verilen ısıl etki seviyelerinin biri veya daha fazlası kullanılarak değerlendirilmelidir. Bu standardın takip eden maddeleri hangi elemanlar için hangi etkinin/etkilerin kullanılacağını belirtir. Not 1 - Madde 4.2 ilâ Madde 4.6’da verilen çeşitli ısıl etki seviyeleri, farklı yangın senaryolarına karşılık gelir

ve bu ısıl etki seviyelerinin uygulanabilir deneylere dönüşümünü veren standardlar uygulanmaları için toleransları verir.

Not 2 - Hidrokarbon eğrileri gibi diğer ısıtma eğrileri mevcuttur. Yangın senaryolarının uç durumları (trafik

tünelleri, nükleer santraller gibi) için de şiddet derecesi daha yüksek geleneksel eğriler belirlenebilir. Bununla birlikte, bunlar, elemanların bu standarda göre sınıflandırmasında kullanılmaz.


6

4.2 Standard sıcaklık/süre eğrisi (alevli yayılmış yangından sonra) Deney için bir temel olarak uygulandığında, standard sıcaklık/süre ilişkisi bütün deney süresi için uygulanmalıdır. Bu ilişki, bir bölme içerisinde tam gelişmiş yangının modelidir ve aşağıdaki eşitlikle verilir: 20)18(log345 10 ++= tT Burada; t : Deneyin başlangıcından itibaren geçen süre (dakika), T : Ortalama fırın sıcaklığıdır (˚C). Not - Bu eğrinin pratik uygulaması ve toleranslar gibi diğer deney parametreleri ile ilgili daha fazla ayrıntı

EN 1363-1’de verilmiştir. 4.3 Yavaş ısıtma eğrisi (için için yanma) İçin için yanma deneyi sadece, yangının gelişim basamağı ile ilişkili sıcaklıklara maruz kaldığında elemanın yangına dayanım performansının azalabileceği bekleniyorsa kullanılmalıdır. Bundan dolayı, bu deney bilhassa, sınıflandırılmalarını gerçekleştirmek için performansı yaklaşık 500 ˚C’un altındaki (standard sıcaklık/süre eğrisiyle verildiği gibi) yüksek ısıtma hızlarına bağlı elemanlarla (meselâ, esas olarak reaktif veya kabaran malzemeler) ilişkilidir. Yavaş ısıtma eğrisi aşağıdaki eşitlikte verilmiştir: 0 < t ≤ 21 için; 20154 25,0 += tT t > 21 için; 20)1)20(8(log345 10 ++−= tT Burada; t : Deneyin başlangıcından itibaren geçen süre (dakika), T : Ortalama fırın sıcaklığıdır (˚C). Not - Bu eğrinin pratik uygulaması ve toleranslar gibi diğer deney parametreleri ile ilgili daha fazla ayrıntı

EN 1363-2’de verilmiştir. 4.4 ‘Yarı doğal’ yangın ‘Yarı doğal’ yangın deneyi sırasında tavanın alt yüzeyinde toplanan yangın gazlarının sıcaklığı, deneyin başlangıcından itibaren 10 dakika ilâ 20 dakika içerisinde 1000 ˚C’a ulaşmalıdır. Yaygın olarak kullanılan bir fırın içerisinde gerekli ısıl etkiye ulaşmanın zorlukları nedeniyle, ısıl etki çamdan yapılmış ahşap kafeslerden oluşturulan yangınla sağlanmalıdır. Not 1 -‘Yarı doğal’ yangın, fırın deneylerinde standard sıcaklık/süre eğrisi kullanılarak gerçekleştirilemeyen

yüksek konvektif ısı iletim muhtevası ile doğrudan alev çarpması oluşturan yangındır. ‘Yarı doğal’ yangın terimi Açıklayıcı Doküman 2 Madde 4.3.1.3.4 (a)’da (yangına tepki için “yanan tek bir malzeme” deneyi ile karıştırılmamalıdır) tavanlar için gereken yanan tek bir malzemenin yangınına maruz kalmaya karşılık gelir. Bu sadece düşük ısıl ataletli hafif asılı yatay koruyucu membranlarla ilgilidir.

Not 2 - Bu ısıl etkinin pratik uygulamaları ve diğer deney parametrelerinin daha ileri ayrıntıları CEN/TS

13381-1’de verilmiştir. 4.5 Dış yangına maruz kalma eğrisi Bu, bir duvarın dış yüzeyinin, bir binanın penceresinden çıkan veya serbest bir dış yangından gelen alevlere maruz kalmasını temsil eden bir sıcaklık/süre ilişkisidir. Eğri aşağıdaki eşitlikle tanımlanır:

20)313,0687,01(660 8,332,0 +−−= −− tt eeT Burada; t : Deneyin başlangıcından itibaren geçen süre (dakika), T : Ortalama fırın sıcaklığıdır (˚C). Not - Bu eğrinin pratik uygulaması ve toleranslar gibi diğer deney parametreleri ile ilgili daha fazla ayrıntı

EN 1363-2’de verilmiştir.


7

4.6 Sabit sıcaklık etkisi Yukarıda verilen ısıtma rejimlerine ek olarak, bazı elemanların değerlendirilmesi, sıcaklığın kavramsal sabit bir değeri kullanılarak yapılmalıdır. Belirtilen sıcaklık, elemanın tipine bağlıdır. Bu sıcaklığa ulaşma hızı her bir ilgili deney standardında belirtilmiştir. Belirtilen elemanlar için aşağıdaki sıcaklıklar kullanılmalıdır: − Ortam sıcaklığında duman kontrol kapılarının sızıntı hızını değerlendirmek için 20 ˚C, − Orta sıcaklıkta duman kontrol kapılarının sızıntı hızını değerlendirmek için 200 ˚C, − Asma katların yangın performansını değerlendirmek için 500 ˚C, − Bacaların ve bacayla ilişkili malzemelerin kurum (is) yangını dayanımını değerlendirmek için 1000 ˚C.

5 Yangına dayanım performans karakteristikleri 5.1 Genel ID2, karakteristik yük taşıma kapasitesi ve/veya bütünlük ve/veya yalıtım değerlendirilmesini gerektirir. ID2’de ışıma, mekanik özellikler, kendiliğinden kapanma ve duman sızıntısı gibi isteğe bağlı daha fazla karakteristikler de belirtilmiştir. İsteğe bağlı bu karakteristikleri esas alan sınıflandırmaya olan ihtiyaç, millî düzenlemelere bağlıdır ve belirli elemanlar için belirli şartlar altında verilebilir. Bu madde yukarıdaki karakteristiklerin her birinin gerekli ayrıntılarını sağlar. Bir karakteristiğin birden fazla tanımlama veya performans tipine sahip olduğu yerlerde, hangi özgün tarifin hangi elemana uygulanacağı takip eden maddelerde açıklanmıştır. 5.2 Performans karakteristikleri 5.2.1 R – Yük taşıma kapasitesi Yük taşıma kapasitesi R, yapı elemanının belirli mekanik etkiler altında, bir veya daha fazla yüzünden, bir süre için, yapısal sağlamlığında hiçbir kayıp olmadan maruz kaldığı yangına dayanabilme özelliğidir. Kısa zamanda olması muhtemel çökmenin değerlendirilmesini sağlayan kriter yük taşıyıcı elemanın tipinin bir fonksiyonu olarak değişir. Bunlar aşağıdakilerden birisi olmalıdır: a) Döşemeler ve çatılar gibi katlanabilir bir şekilde yüklenmiş elemanlar için, bir şekil bozulması oranı (bel

verme oranı) ve gerçek şekil bozulması (bel verme) için bir sınır durum veya b) Kolonlar ve duvarlar gibi eksen doğrultusunda yüklenmiş elemanlar için, bir şekil bozulması oranı

(büzülme oranı) ve gerçek şekil bozulması (büzülme) için bir sınır durum. 5.2.2 E – Bütünlük 5.2.2.1 Genel Bütünlük E, ayırma işlevine sahip bir yapı elemanının, alevlerin veya sıcak gazların geçmesi sonucunda, yangına maruz kalmayan tarafa yayılmadan, sadece bir tarafından yangına maruz kalmaya dayanabilirliğidir. Bunlar, yangına maruz kalmayan yüzeyde veya bu yüzeye bitişik herhangi bir malzemede tutuşmaya sebep olabilir. Bütünlüğün değerlendirilmesi, genellikle aşağıdaki üç durum esas alınarak yapılmalıdır: − Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, − Bir pamuk pedin tutuşması, − Yangına maruz kalmayan taraf üzerinde sürekli alevlenme. Bütünlük, deney sırasında bu üç metodun hepsiyle tayin edilmelidir. Pamuk ped tutuşana kadar uygulanır ve tutuştuğunda geri çekilir ve üç durumun hepsi oluşana kadar deneye devam edilir (sponsorun istenilen seviyeye ulaşıldığında deneyi durdurma seçeneği vardır). Her bütünlük bozulması modunun süresi kaydedilmelidir. Yük taşıma kapasitesi kriterinin başarısızlığı bütünlüğün de bozulması olarak düşünülmelidir. Bütünlüğün sınıflandırılması elemanın ısı yalıtımı için de sınıflandırılıp sınıflandırmadığına göre yapılmalıdır. Hem bütünlük E, hem de ısı yalıtımı I için sınıflandırma yapıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk önce başarısız olunanıyla tayin edilen değerdir. Bir elemanın E sınıflandırmasının, bir I sınıflandırması olmadan yapıldığı durumda, bütünlük değeri yalnızca çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterleri ile ilgili başarısızlık (bunlardan hangisi ilk olarak başarısız olursa) için geçen süre olarak tayin edilir.


8

İlgili deney standardları, yalıtılmış ve yalıtılmamış bölgelere sahip elemanların farklı alanlarının nasıl deneye tâbi tutulacağını belirtir. 5.2.2.2 Elemana özgü durum Bazı elemanlar için bütünlük performansının tayini ilâve ölçmeler gerektirir veya Madde 5.2.2.1’de verilen üç kriterin hiçbirisi ile tayin edilemez. Böyle durumlarda ilgili metodoloji elemana özgü deney standardında verilir. 5.2.3 Isı yalıtımı 5.2.3.1 Genel Isı yalıtımı I, yapı elemanının, yangına maruz kalan taraftan maruz kalmayan tarafa önemli miktarda ısı geçişinin bir sonucu olarak yangın yayılması olmaksızın, yalnızca bir tarafından yangına maruz kalmaya dayanma yeteneğidir. Yangına maruz kalmayan yüzey veya bu yüzeye yakın mesafede herhangi bir malzeme tutuşmayacak şekilde ısı geçişi sınırlanmalıdır. Eleman, yakınındaki insanları korumak için ısıya karşı yeterli bir engel de sağlamalıdır. Bir yapı elemanı muhtelif ayrık bölgelerle ilişkili ısıl performansın farklı seviyeleri için değerlendirildiğinde, bir bütün olarak sınıflandırılması, ayrık bir alan üzerinde en yüksek veya ortalama sıcaklık artışı kriterlerinden birisinin sağlandığı en kısa süre esasına göre verilmelidir. 5.2.3.2 Kapılar, kepenkler ve taşıyıcı sistemler için mahfazalar hariç, elemanların ısı yalıtımı Kapılar ve kepenkler hariç bütün ayırma elemanları için ısı yalıtımını tayin etmede kullanılan performans seviyesi, başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre, herhangi bir noktadaki en fazla sıcaklık artışı 180 ˚C’la, başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre en fazla 140 ˚C artışla sınırlanan, yangına maruz kalmayan yüzey üzerindeki ortalama sıcaklık artışı olmalıdır. Küçük yüzey alanına sahip elemanlar durumunda (bağlantı contaları gibi) ortalama sıcaklık artışı kavramı konu dışıdır ve ısı yalıtımı sadece en yüksek sıcaklık artışı esas alınarak değerlendirilmelidir. Belirli ısı yalıtımı sıcaklık sınırlarının aşılıp aşılmamasından bağımsız olarak, yük taşıma veya bütünlük kriterlerinin herhangi birisinin sağlanamaması ısı yalıtımın da sağlanamadığı anlamına gelmelidir. 5.2.3.3 Kapı ve kepenklerin ısı yalıtımı Kapılar ve kepenklere özgü durumlarda, ısı yalıtımı kriterinin iki seçeneğinden birisi kullanılmalıdır: - Isı yalıtımı (I1) Kapı kanadının herhangi bir noktasındaki en fazla sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılarak, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre 140 ˚C artışla sınırlandırılmalıdır. Kapı kanadının görünen parçasının kenar çizgisinden 25 mm’ye kadar mesafe içerisinde alınan ölçmeler hesaba katılmamalıdır. Çerçeve 100 mm’den genişse, kapı kanadının görünen kenarından (yangına maruz kalmayan yüz üzerinde) 100 mm mesafede ölçüldüğünde, çerçeve üzerindeki herhangi bir noktadaki sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılmalıdır, aksi taktirde çerçeve/destek yapısı sınırında ölçülmelidir. - Isı yalıtımı (I2) Kapı kanadının herhangi bir noktasındaki en fazla sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılarak, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre 140 ˚C artışla sınırlandırılmalıdır. Kapı kanadının görünen parçasının kenar çizgisinden 100 mm’ye kadar mesafe içerisinde alınan ölçmeler hesaba katılmamalıdır. Çerçeve 100 mm’den genişse, kapı kanadının görünen kenarından (yangına maruz kalmayan yüz üzerinde) 100 mm mesafede ölçüldüğünde, çerçeve üzerindeki herhangi bir noktadaki sıcaklık artışı 360 ˚C’la sınırlandırılmalıdır, aksi taktirde çerçeve/destek yapısı sınırında ölçülmelidir. Isı yalıtımı sınıflandırması, yukarıdaki iki tarife göre karşılık gelen sırasıyla 1 ve 2 son ekleri kullanılarak yapılmalıdır (örneğin, I1). Bu son ekler sadece yangın kapıları ve kepenkler ve taşıyıcı sistemlerin mahfazaları için kullanılmalıdır (Madde 5.2.3.4), ancak I sınıflandırmasına sahip başka bir eleman için kullanılmamalıdır. Belirli ısı yalıtımı sıcaklık sınırlarının aşılıp aşılmadığından bağımsız olarak, herhangi bir bütünlük kriterinin sağlanamaması, ısı yalıtımının da sağlanamadığı anlamına gelmelidir.


9

5.2.3.4 Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımlarının ısı yalıtımı Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımlarına özgü durumlarda, üç ısı yalıtımı kriterinden birisi kullanılmalıdır: -Isı yalıtımı (I1 ) Mahfaza kanadının herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılarak, yangına maruz kalmayan mahfaza kanadı yüzündeki ortalama sıcaklık artışı başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre 140 ˚C artışla sınırlandırılmalıdır. Mahfaza kanadının görünen parçasının kenar çizgisinden 25 mm’ye kadar mesafe içerisinde alınan ölçmeler hesaba katılmamalıdır. Çerçeve 100 mm’den genişse, mahfaza kanadının görünen kenarından (yangına maruz kalmayan yüz üzerinde) 100 mm mesafede ölçüldüğünde, çerçeve/kılavuz üzerindeki herhangi bir noktadaki sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılmalıdır, aksi taktirde çerçeve/destek yapısı sınırından ölçülmelidir. - Isı yalıtımı (I2) Mahfaza kanadının herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı 180 ˚C’la sınırlandırılarak, yangına maruz kalmayan mahfaza kanadı yüzündeki ortalama sıcaklık artışı başlangıçtaki ortalama sıcaklığa göre 140 ˚C artışla sınırlandırılmalıdır. Mahfaza kanadının görünen parçasının kenar çizgisinden 100 mm’ye kadar mesafe içerisinde alınan ölçmeler hesaba katılmamalıdır. Çerçeve 100 mm’den genişse, mahfaza kanadının görünen kenarından (yangına maruz kalmayan yüz üzerinde) 100 mm mesafede ölçüldüğünde, çerçeve/kılavuz üzerindeki herhangi bir noktadaki sıcaklık artışı 360 ˚C’la sınırlandırılmalıdır, aksi taktirde çerçeve/destek yapısı sınırından ölçülmelidir. -Isı yalıtımı (I) Taşıyıcı sistem için mahfazanın hiçbir değerlendirmesin olmadığı, deney numunesinin boru veya kanal yapılandırması şeklinde olduğu durumlarda, bir I1 veya I2 sınıflandırması yapılamaz. Bu durumda I sınıflandırması kullanılmalıdır. Deney numunesinin bir servis geçişi ve servis geçiş bileşenleriyle birlikte taşıyıcı sistem için bir mahfazayı kapsadığı yerlerde, bu servis geçiş bileşeni veya servis geçiş contası için bir I sınıflandırması yapılmalıdır. Bütün mahfaza ve taşıma sistemi takımı, bununla birlikte, taşıma sistemi için mahfazanın değerlendirilmesinin iki olası yolu arasında ayrım yapmak için uygun I1 ve I2 indeksleri kullanılarak sınıflandırılmalıdır. Belirli ısı yalıtımı sıcaklık sınırlarının aşılıp aşılmadığına bakılmaksızın, herhangi bir bütünlük kriterinin sağlanamaması, ısı yalıtımının da başarısızlığı anlamına gelmelidir. 5.2.4 W – Işıma Işıma W, yapı elemanının sadece bir yüzünden maruz kaldığı yangına dayanım özelliğidir ve buna bağlı olarak yapı elemanının maruz kalmadığı yüzeyinden komşu malzemelere veya elemanın içinden önemli bir miktarda ışıma ısısı çıkışının bir sonucu olarak yangının yayılma ihtimali azalır. Eleman yakınındaki şahısları da korumalıdır. I, I1, veya I2 ısı yalıtımı kriterlerini karşılayan bir elemanın aynı süre için W gereğini de karşıladığı farz edilebilir. ‘Çatlaklar veya açıklıkların verilen boyutları aşması’ veya ‘yangına maruz kalmayan taraftaki sürekli alevlenme’ kriterlerine göre bütünlüğün sağlanamaması otomatik olarak ışıma kriterinin de sağlanamadığı anlamına gelir. Işıma kriteri için değerlendirilen elemanlar, sınıflandırmaya bir W eklenmesiyle tanıtılmalıdırlar (EW, REW gibi). Bu elemanlar için, sınıflandırma, deney standardında belirtildiği gibi ölçülen, ışımanın en yüksek değerinin 15 kW/m2 değerini aşmayan bir değere ulaşılması için geçen süre olarak verilmelidir. Sınıflandırma raporunda ışımanın bütün geçmişi verilmelidir. 5.2.5 M - Mekanik etki Mekanik etki M, bir yangında başka bir bileşenin yapısının bozulmasının söz konusu eleman üzerinde bir darbeye neden olduğu durumu temsil eden, darbeye dayanım özelliğidir. Eleman, istenilen R, E ve/veya I sınıflandırması için geçen süreden hemen sonra önceden tanımlanmış bir kuvvetin darbesine maruz bırakılır. Sınıflandırmaya M’nin dahil edilebilmesi için, eleman, R, E ve/veya I performanslarına zarar gelmeden, uygulanan darbeye dayanmalıdır. 5.2.6 C – Kendiliğinden kapanma Kendiliğinden kapanma C, bir açık kapı veya pencerenin çerçevesi içine tamamen kapanabilmesi ve takılmış tutma tertibatının insan müdahalesi olmadan depo edilen enerji ile veya güç kaynağının kesilmesi durumunda depolanan enerji ile desteklenen ana güçle tutturulabilmesidir.


10

Genellikle kapalı tutulan ve her açılışından sonra kendiliğinden kapanan elemanlara uygulanır. Genellikle açık tutulan ve yangın durumunda kapanacak olan elemanlara ve yangın durumunda kapanacak mekanik olarak çalışan elemanlara da uygulanır. Kendiliğinden kapanma özelliği deneyleri, ortam koşullarında yapılır (ve amaçlanan kullanıma göre dayanıklılık sınıflandırmasına tâbi tutulur). Deney geçer/başarısız deneyi olmalıdır. Deney şartları EN 14600’da belirtilmiştir. 5.2.7 S - Duman sızdırmazlığı Duman sızdırmazlığı S, elemanın, gazların veya dumanın elemanın bir tarafından diğer tarafına geçişini azaltma veya yok etme özelliğidir. Sa sadece ortam sıcaklığındaki duman sızdırmazlığını göz önünde tutar. Sm hem ortam sıcaklığındaki hem de 200 ˚C’taki duman sızdırmazlığını göz önünde tutar. 5.2.8 G – ‘Kurum (is) yangını’ dayanımı Bacalar ve bacalarla ilgili malzemelerin kurum yangınına dayanımı sınıflandırması elemanın (elemanların) kurum yangınlarına dayanımını temsil eder. Bu dayanım, sızıntı ve ısı yalıtımı konularını kapsar. Uygun deney koşulları altında, 10 dakika sonra 1000 ˚C seviyesine erişildikten sonra 30 dakika sürdürülen 1000 ˚C sabit sıcaklık etkisinde bir deney yapılır. (Tuğladan yapılmış baca gibi) bir ortam içerisinde inşa edilmek üzere tasarlanmış duman yolları ve diğer baca malzemeleri sadece deneyin sonunda bir sızdırmazlık koşulunu sağlamalıdır. Bacaların dış yüzeyi veya dış yüzeyleri bir binaya bitişik veya bina içerisinde olan elemanlar, 20 ˚C’luk bir ortam sıcaklığıyla bağıntılı olarak bitişik malzemelerin en yüksek sıcaklığının 100 ˚C’u aşmaması olarak tarif edilen ısı yalıtımı şartını karşılamalıdırlar. Yangına tepki sınıflandırması A1’den farklı olan malzemelere mesafe ve bu şartı gerçekleştirme koşulu bildirilmelidir. Bu değer normal çalıştırma şartları için kriteri karşılayacak gerekli mesafeyi aşmamalıdır. G sınıflandırmasını gereken mesafe gösterimi takip etmelidir. Bu standard, bacaların sadece iç kurum yangınına maruz kaldıklarındaki performans şartlarıyla ilgilidir. Bacaların diğer özellikleri, özellikle de yüksek sıcaklık gaz sızdırmazlığı ve ısıl şok, yangınla ilgili konular oldukları hâlde, yangına dayanım olarak düşünülmez. Bundan dolayı, bunların bacalar için belirli malzeme şartnamelerinin kapsamında olmaları beklenir. 5.2.9 K – Yangından koruma özelliği Yangından koruma özelliği K, bir duvar veya tavan kaplamasının, kaplamanın arkasındaki malzemeye belirli bir süre için tutuşma, kömürleşme ve diğer hasarlara karşı koruma sağlama özelliğidir. Kaplamalar; duvarlar, döşemeler ve çatılar gibi yapı elemanlarının en dıştaki kısımlarıdır. Yangından koruma özeliği K1 K1 için, deney numunesinde aşağıda belirtilen alt tabakalardan biri kullanıldığında, sınıflandırma periyodu (10 dakika) için performans kriterlerinin karşılandığı gösterilmelidir.

- Kaplamanın arkasındaki yoğunluğu 300 kg/m3’ten az olmayan bütün malzemeleri temsil eden, yoğunluğu (680±50) kg/m3 ve kalınlığı (19±2) mm olan sunta, veya

- Deneye tabi tutulanınkine eşit veya daha fazla yoğunluk ve/veya kalınlıktaki aynı tip, malzemeyi temsil eden, kalınlığı en az 50 mm olan, yoğunluğu 300 kg/m3’ten az olan bir malzeme (düşük yoğunluklu malzeme), veya

- Kaplamanın arkasındaki ile aynı bileşimdeki malzemeyi temsil eden, diğer belirli alt tabaka. Yangından koruma özeliği K2 K2 için, deney numunesinde aşağıda belirtilen alt tabakalardan biri kullanıldığında, sınıflandırma periyodu (10 dakika veya 30 dakika veya 60 dakika) için performans kriterlerinin karşılandığı gösterilmelidir.

- Kaplamanın arkasındaki bütün malzemeleri temsil eden, yoğunluğu (680±50) kg/m3 ve kalınlığı (19±2) mm olan sunta, veya

- Kaplamanın arkasındaki ile aynı bileşimdeki malzemeyi temsil eden, diğer belirli alt tabaka.


11

6 Yangına dayanım performansının beyanı 6.1 Sınıflandırma süreleri Özelliklerin herhangi birisine karşı bütün sınıflandırma süreleri, aşağıdaki sürelerden birisi kullanılarak, dakika olarak beyan edilmelidir: 10, 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240 veya 360. Not - Süreler elemanların tamamına uygulanmaz, aşğıdaki maddeler hangi sınıflandırma süresinin hangi

elemana uygulanacağını gösterir. 6.2 Kısa gösterim harfleri Yapı elemanlarının kullanım sınıflandırması için Madde 5.2’de açıklanan kısa gösterim harfleri kullanılmalıdır. 6.3 Performansın beyanı Bu kısa gösterim harflerinin birleşimleri, uygunsa, performansın sınıflandırmasının bir kısmı olarak kullanılmalıdır. İşlevsel gereklerin karşılandığı en yakın düşük sınıfın dakika cinsinden geçen tamamlanmış süresi bunlara ilâve edilmelidir. Ek olarak yük seviyesi belirtilmelidir. Genellikle, sınıflar aşağıdaki gibi ifade edilmelidir. Yük taşıyıcı elemanlar için; REI tt : tt yük taşıma kapasitesi, bütünlük ve ısı yalıtımı kriterlerinin hepsinin karşılandığı sınıflandırma süresi, RE tt : tt yük taşıma kapasitesi ve bütünlük kriterlerinin karşılandığı sınıflandırma süresi, R tt: tt yük taşıma kapasitesi kriterinin karşılandığı sınıflandırma süresi. Yük taşıyıcı olmayan elemanlar için; EI tt: tt bütünlük ve ısı yalıtımı kriterlerinin karşılandığı sınıflandırma süresi, E tt: tt bütünlük kriterinin karşılandığı sınıflandırma süresi. Böylece aşağıdaki örnek sınıflar tanımlanabilir: REI 15, RE 20 … EI 45, E 60 Deney sonuçları daima en yakın düşük sınıfa yuvarlanmalıdır. Karakteristikler birleştirildiğinde, beyan edilen süre, en kısa süreye sahip olan karakteristik için olmalıdır. Bu yüzden, 155 dakika bir yük taşıma kapasitesi, 80 dakika bir pamuk ped ile bütünlük, 85 dakika bir çatlaklar/alevlenme ile bütünlük ve 42 dakika ısı yalıtımı süresine sahip bir yapı elemanı REI 30/RE 60/RE 120 şeklinde sınıflandırmalıdır. 6.4 Sınıf birleşimleri İlgili elemanlar için, sadece Madde 7’de açıklanan kısa gösterim harfleri ve performans süre birleşimleri kullanılmalıdırlar. 6.5 Özel sınıflandırmalar 6.5.1 Yangın kapıları ve kepenkler Isı yalıtımı kriteri için kapılar ve kepenkler özel durumunda iki farklı seviye tarif edilir. Bu nedenle sınıflandırma, alt sınıfı belirtmek için kullanılan 1 ve 2 son eklerinden birisinin kullanımı ile elemana özgü yapılmalıdır. Not - Buna karşın, bütünlük tam olarak diğer elemanlar için olanla aynı yolla belirlenir. Deney sonuçlarının I1 ve I2 için başarısızlık süresinde farklılığa yol açtığı yerlerde, elemanın birden fazla sınıflandırması olabilir. Örneğin, birinci ısı yalıtımı kriterini 50 dakikadan sonra ikinci ısı yalıtımı kriterini 70 dakikadan sonra (E’yi 95 dakikadan sonra) başaramayan bir kapı EI1 45/EI2 60/E 90 şeklinde sınıflandırılmalıdır. Performanstaki farklılığın sınıflandırmada bir farklılığa yol açmadığı yerlerde, eleman en katı şartın son eki ile sınıflandırmalıdır. Burada, 1 son eki kapının ikinci ısı yalıtımı kriterini de karşıladığını gösterir. Örneğin, birinci ısı yalıtımı kriterini 50 dakikadan sonra ve ikinci kriteri 55 dakikadan sonra (E’yi 70 dakikadan sonra) başaramıyorsa EI1 45/E 60 şeklinde sınıflandırılmalıdır.


12

6.5.2 Taşıyıcı sistemler ve mahfazaları Taşıyıcı sistem takımları ve mahfazalara özgü durumlarda ısı yalıtımı kriteri için üç farklı seviye tarif edilmiştir (Madde 5.2.3.4). Bundan dolayı, uygulanabiliyorsa, alt sınıfı göstermek için, 1 ve 2 son eklerinden birisinin kullanılmasıyla, sınıflandırma elemana özgü yapılmalıdır. Örnek olarak bütün mahfaza ve taşıma sistemi takımı farklı deney numuneleri için aşağıdaki sınıflandırmaların herhangi birisine veya daha fazlasına sahip olabilirler: EI1 45, EI2 60, EI 90, E 120. Madde 6.5.1’de verile bütünlük sınıflandırmasının prensipleri mahfazalara ve taşıyıcı sistem takımlarına da uygulanabilir. 6.6 İlâve performans parametreleri 6.6.1 Seçimli performans parametreleri Sınıflandırma, gerektiğinde aşağıdaki seçimli performans parametresini kapsamalıdır: W Işıma ölçüldüğünde ve bu süre için 15 kW/m2 kriteri karşılandığında, W kriteri R, E ve I kriterleri ile aynı biçimde eklenebilir, örneğin; REW 30, EW 30 6.6.2 Performans parametrelerinin genişletilmesi Sınıflandırma, uygulanabildiğinde aşağıdaki performans parametrelerinin herhangi birisinin kullanılmasıyla genişletilebilir: M Belirli mekanik etkiler dikkate alındığında ve eleman Madde 5.2.5’teki kriterleri karşıladığında.

Örneğin REI 30-M. S Duman sızdırmazlığı ilgili belirli sınırları olan elemanlar için.

Yangına dayanıklı elemanlar için, S, yangına dayanım sınıflandırmasına eklenmelidir (EI2 60-Sm gibi). İlgili yangına dayanım sınıflandırması yoksa, eleman basitçe S şeklinde sınıflandırmalıdır. S sınıflandırması tasarlanan sınıflandırmanın bir fonksiyonu olarak, ortam koşullarında Sa ve/veya orta sıcaklık koşullarında Sm tayin edilmelidir.

C Kendiliğinden bir kapatma cihazı ile donatılmış taşıyıcı sistemler için mahfazalar, kapılar ve kepenkler için, EI2 30-C3 gibi, C0 ilâ C5 sınıfları EN 14600’de tarif edilmiştir.

IncSlow Bir malzemeün yavaş ısıtma eğrisine tepkisi ayrıca değerlendirildiğinde, bu IncSlow eki ile gösterilmelidir, örneğin EI 30-IncSlow.

sn Yarı-doğal yangına karşı performansın standard sıcaklık/süre maruz kalmaya bir ek düzenleyici bir gereksinim olduğu durumlarda (sadece düşük ısıl ataleti olan hafif yatay koruyucu membranlar ile ilgilidir ve bütün yatay koruyucu membranlar için zorunlu değildir), koruyucu membran tarafından korunan elemanın sınıflandırması tanıtılmalıdır, R 60-sn gibi.

ef Standard sıcaklık/süre maruz kalma yerine dış yangına maruz kalma eğrisine karşı performans tayin edildiğinde, elemanın sınıflandırması tanıtılmalıdır, EI 60-ef gibi.

r Standard sıcaklık/süre maruz kalma yerine 500 ˚C (azaltılmış sıcaklık etkisine maruz kalma) sabit sıcaklık etkisine karşı performans tayin edildiğinde, elemanın sınıflandırması tanımlanmalıdır, RE 30-r gibi.

6.6.3 Özel performans parametreleri G Performans parametresi G, kurum yangınlarına karşı dayanıklı olacak şekilde tasarımlanmış bacalar

ve bacayla ilgili malzemeler (duman yolu blokları ve konektörleri gibi) için kullanılmalıdır. K Performans parametreleri K1 ve K2 , belirli bir süre için arkasındaki malzemelere yangından koruma

sağlayan kaplamalar için kullanılmalıdır. 6.7 Sınıflandırmanın gösterimi R, E, I ve W için sınıfların ve sürelerin birleşimi deney verilerinden çıkarılmalıdır. İlgili elemanlar için, sadece aşağıdaki maddelerde tarif edilen sınıf ve süre birleşimleri kullanılmalıdır. Birleştirilmiş sınıflandırma, azalan performans kriteri numarası ve artan süre sırasına göre beyan edilmelidir. Performans parametrelerinin genişletilmesi için kısa gösterim harfleri ilgili ise ve şartlar karşılandığında ilave edilmelidir. Sınıflandırma (sınıflandırmalar) belirli yapı elemanları için belirli ek şartların karşılandığı doğrulandıktan sonra verilmelidir. Sınıflandırma aşağıdaki şablona göre sunulmalıdır:

R E I W t t - M S C IncSlow sn ef r Yük taşıyıcı elemanlar için ek olarak uygulanan yük ve/veya yük seviyesi sınıflandırma raporuna dahil edilmelidir (Madde 7.1.2.5) Özel performans parametreleri G ve K’nin gösterimi Madde 7.5.11 ve Madde 7.6’da belirtilmiştir.


13

Not - Özel son eklerin ve ilâve kavramların kullanımı aşağıdaki ilgili maddelerde tarif edilmiştir. 6.8 Malzeme şartnamelerinde yangına dayanım sınıflarının beyanı Açıklayıcı malzeme teknik özelliklerini ihtiva eden ve bu standarda göre verilen bir yangına dayanım sınıflandırmasına uygunluğu iddia eden malzeme şartnameleri, sınıflandırmalarını yangına dayanım deneyi yoluyla ispatlamalıdırlar. Bu performansı, bileşenlerin ve imalât tekniğinin muhtemel değişikliklerini göz önünde tutan, yeterli bir güvenirlik seviyesinde oluşturur. Malzeme şartnamesi, bundan dolayı, ilgili özelliklerin kontrolü için gerekli araçları ihtiva etmelidir. Not - Temel ve önemli bileşenlerin uygun nitelendirme deneyi desteklemek için gerekli olabilir.

7 Yangına dayanım için sınıflandırılma işlemi 7.1 Genel 7.1.1 İşlem a) Sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı sponsor tarafından önerilmeli ve aşağıdaki gibi konuları

ihtiva etmelidir: - Maruz bırakma koşulları: Asimetrik elemanlar için, maruz bırakılacak taraf (taraflar), duvarlar için

bir/iki tarafın maruz bırakılması, kirişler için üç/dört tarafın maruz bırakılması, - Elemanın boyutları: Açıklık, yükseklik ve genişliği ihtiva eden, - Sınır ve destek şartları: Kısıtlama, serbest hareket, menteşeli, - Yük seviyesi (Madde 3.25), - Yapısal ayrıntıların değişiklikleri, - Tahmin edilen sınıf/sınıflar: Performans kriterleri ve sürenin/sürelerin birleşimleri gibi.

b) İlgili deney metodunda açıklanan deney sonuçlarının uygulama alanı dikkate alınarak, standard

sıcaklık/süre deneylerinin ve deneye tâbi tutulacak numunelerin sayısı belirlenmelidir. c) Yapı elemanında bulunan bileşenlerin ve elemanın tipinin bir fonksiyonu olarak standard sıcaklık/süre

eğrisinden farklı deneyler için ihtiyaç doğrulanmalıdır: - Sınıflandırmalarının elde edilmesi için, performansı 500 ˚C’un altındaki yüksek ısıtma hızlarına bağlı

olabilecek elemanlar için yavaş ısıtma eğrisi, - Hafif, asılmış yatay koruyucu membranlar için “yarı doğal” yangın, - Yük taşıyıcı olmayan duvarların dış yüzeyleri için dış yangına maruz kalma eğrisi, - Duman kontrol kapıları, asma katlar, bacalar v.s. için sabit sıcaklık etkisi.

d) Standard sıcaklık/süre yangın deneyleri yapılmalı ve performans kriterlerinin değişik hususları

karşılamaya devam ettiği numunenin, her deneyde geçen süreleri dakika olarak tayin edilmelidir: R – Yük taşıma kapasitesi - sınır şekil bozulması - sınır şekil bozulması oranı E – Bütünlük - pamuk pedin tutuşması - çatlaklar ve açıklıklar

- ısıya maruz kalmayan taraf üzerinde sürekli alevlenmenin oluşması

I – Isı yalıtımı - ortalama sıcaklık artışı - en yüksek sıcaklık artışı W – Işıma - en yüksek ışıma seviyesi

Belirli elemanlar için farklı hususlar ölçülür veya kontrol edilir: S – Duman sızdırmazlığı - sınır sızdırmazlık oranı M – Mekanik etki - darbeye dayanım C – Kendiliğinden kapanma - yangın durumunda kendiliğinden kapanma G – Kurum yangını dayanımı - bacayla ilgili malzemeler için, bir kurum alevinin ısıl etkisine

dayanım K – Yangından koruma özelliği - belirli bir süre için bir kaplamanın yangından koruyabilme özelliği. e) Deneyler ve R, E, I, W, K kriterlerinden herhangi birisi için elde edilen dakika cinsinden süreler aşağıdaki

seride verilen değerlerden en yakın düşük olanına yuvarlanır: 10, 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240, 360.


14

f) Tahmin edilen uygulama alanından dolayı birden fazla deney yapılması gerekiyorsa, , bütün uygulama alanı için sınıflandırmayı en düşük sonuç belirlemelidir. Sınıflandırma uygulama alanına bağlandığı için, daha sınırlı bir uygulama alanı için, münferit deneylerin sonuçları da daha yüksek değerlendirme derecesine götürebilir.

g) Sınıflandırma raporları Ek A’da gösterildiği gibi hazırlanmalıdır. Deney sonuçlarıyla kapsanan performans

parametreleri ve sürelerin birleşimlerinin herhangi birisi için bir sınıflandırma raporu düzenlenebilir. 7.1.2 Standard sıcaklık/süre yangına dayanım deneylerinin sayısını azaltmak için genel kurallar 7.1.2.1 Genel prensipler Tekrarlanabilirlik bakımından aynı anda birden fazla numune üzerinde hiçbir deney yapılmamalı ve bir tek deney normal olarak deneye tâbi tutulan elemanın ve doğrudan uygulama alanına dâhil edilen elemanlara özdeş bütün elemanların sınıflandırılmasına imkân vermelidir. Asimetrik yangın ayırma elemanları, hangi taraflarından deneye tâbi tutulduklarına olarak farklı performansa sahip olabilirler. Bundan dolayı, Madde 7.1.2.2’deki şartlar uygulanmazsa elemanın her iki tarafı üzerinde de bir deney yapılmalıdır. Elemanlar, yük seviyesi ve sınır şartlarına bağlı olarak farklı performansa sahiptirler. Sınıflandırmanın uygulama alanı deneyde uygulanan yük seviyesi ve sınır şartları ile belirlenir. Tahmin edilen uygulama alanının işlevi için ilâve deneyler gerekebilir. Gerekli deneylerin sayısı ilâve olarak aşağıdakilere bağlı olabilir: a) Tahmin edilen performans kriterlerinin birleşimi, b) Standard sıcaklık/süre eğrisine ilâve olarak farklı ısıl etki şartlarının uygulanmasına ihtiyaç. Elemanlar, pazarın gereklerini karşılayacak son işlemeler dahil, çok çeşitli boyutlarda, şekillerde ve malzemelerde sağlanır. Deneye tâbi tutulan bir elemanın doğrudan uygulama alanı altında değişip değişmeme derecesi, ilâve bir değerlendirme veya hesaplama olmadan deney numunesinden izin verilen farklılaşmayı sınırlayan ilgili deney standardlarındaki kurallarda veya kılavuzlarda verilmiştir. Not - Genişletilmiş uygulama için çok sayıda deney gerekli olabilir, fakat bu, bu standardda kapsanmamıştır. 7.1.2.2 Maruz bırakma şartları Her iki tarafından yangına dayanıklı olması istenilen ayırma elemanları için ayırma elemanı tamamen simetrik olmadıkça iki numune deneye tâbi tutulmalıdır (her yön için bir tane). Bu gibi durumlarda, yangına dayanım sınıflandırması, düşük yangına dayanım süresi gösteren taraftan yangına maruz kalma esas alınarak yapılmalıdır. Asimetrik yangın ayırma elemanları yalnız aşağıdaki durumlarda bir tarafından deneye tâbi tutulabilir: a) En zayıf tarafı tahmin edilebiliyorsa, b) Sadece bir taraftan yangın etkisi için sınıflandırmanın düşünüldüğü yerlerde. Bir asimetrik yangın ayırma elemanı yalnız var sayılan en zayıf tarafından deneye tâbi tutuluyorsa, var sayma laboratuvar deneylerine dayanmalı ve ilgili analizler sınıflandırma raporunda tam olarak doküman hâline getirilmelidir. Bir asimetrik eleman yalnız bir tarafından sınıflandırılıyorsa, bu, sınıflandırma raporunda açıkça belirtilmelidir. Kirişler, tahmin edilen uygulamaya bağlı olarak, üç veya dört taraflı maruz bırakma ile deneye tâbi tutulabilir. Yük taşıyıcı duvarlar, bazı uygulamalar için, her iki tarafı maruz bırakılarak deneye tâbi tutulabilir. 7.1.2.3 Boyutlar Deney numunesi normal olarak tam boyutunda olmalıdır. Numune tam boyutunda deneye tâbi tutulamadığı zaman, deney numunesinin boyutu, ilgili deney metodunda belirtilen teknik özelliklere uygun olmalıdır. Genellikle, verilen bir açıklık, yükseklik veya genişlik için elde edilen deney sonuçları, daha küçük bir açıklık, yükseklik veya genişlik için de geçerli olmalıdır. Büyük boyutlara uygulanabilirlik için, ilgili deney metotları veya genişletilmiş uygulama ile ilgili standardlara başvurulmalıdır.


15

7.1.2.4 Sınır ve destek şartları Uygulama alanı dikkate alındığında, en kötü durum bilinmedikçe, farklı sınır şartlarındaki deneyler gerekli olabilir. Not - En fazla yük, sınır ve destek şartlarına büyük ölçüde bağlıdır. 7.1.2.5 Yük seviyesi Genellikle, uygulama alanı daha düşük yük seviyelerine genişletilebilir. Not -Yük seviyeleri (Madde 3.25) en iyi şekilde, ortam sıcaklığında en fazla yük taşıma kapasitesinin yüzdesi olarak ifade edilir. Ortam sıcaklığındaki en fazla yük taşıma kapasitesi bilinmiyorsa, sınıflandırma raporunda gerçek deney yükü ve kullanılan malzemelerin ilgili mekanik malzeme özellikleri belirtilmelidir. 7.1.2.6 Yapısal ayrıntıların değişmesi Genellikle, bir deney sonucunun uygulama alanı eşdeğer yapısal ayrıntılara sahip elemanlarla sınırlandırılmıştır. Birbirlerinin performansını etkilemediklerini göstermedikçe, farklı yapısal ayrıntı değişiklikleri bir tek deney numunesine dahil edilmemelidir. 7.2 Yangın ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı elemanların sınıflandırılması 7.2.1 Genel Yük taşıyıcı elemanların bu kategorisi aşağıdakilerden oluşur: − Yangın ayırma işlevi olmayan duvarlar (Madde 7.2.2) − Yangın ayırma işlevi olmayan döşemeler (Madde 7.2.3) − Yangın ayırma işlevi olmayan çatılar (Madde 7.2.3) − Kirişler (Madde 7.2.4) − Kolonlar (Madde 7.2.5) − Balkonlar (Madde 7.2.6) − Koridorlar (Madde 7.2.6) − Merdivenler (Madde 7.2.6) Yük taşıyıcı elemanlar için ilgili performans kriteri R’dir. Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır: R 15, R 20, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360. 7.2.2 Ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı duvarların sınıflandırılması 7.2.2.1 Deney metodu Ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı duvarlar EN 1365-4’te verilen metot ile kolonlar gibi deneye tâbi tutulmalıdır. 7.2.2.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgileri sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı için kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar mesela aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı, b) Asimetrik elemanlar için deneye tâbi tutulacak olan taraf/taraflar, c) Merkezden sapan veya sapmayan, kapsanan yükleme şartlarının aralığı, d) Camla kaplanmış veya kaplanmamış duvarlar gibi gerekli yapısal değişiklikler. 7.2.2.3 Performans kriteri Performans kriteri yük taşıma kapasitesi olmalıdır. Yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında meydana geldiği düşünülmelidir.


16

a) Eksenel büzülme C = h/100 (mm) ve b) Eksenel büzülme oranı dC/dt = 3 h/1000 (mm/min) Burada h, mm olarak başlangıç yüksekliğidir. 7.2.2.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır. R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360. 7.2.3 Yangın ayırma işlevi olmayan yük taşıyıcı döşemeler ve çatıların sınıflandırılması 7.2.3.1 Deney metodu Döşemeler ve çatılar EN 1365-2’ye göre deneye tâbi tutulmalıdırlar. Döşemeler ve çatılar sadece aşağıdan uygulanan yangın2) için deneye tâbi tutulmalı ve sınıflandırılmalıdır. Bir yük taşıyıcı döşeme veya çatının her iki tarafından eş zamanlı olarak yangına maruz kalması gibi istisnaî durumlarda, bir balkon veya koridor gibi deneye tâbi tutulmalıdırlar. 7.2.3.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgileri sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı için kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar meselâ aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı, b) Camla kaplanmış veya camla kaplanmamış döşemeler ve çatılar gibi gereken yapısal değişiklikler,

çatılar için su geçirmeyen katmanlar ve ısı yalıtımı malzemeleri dahil bileşenler ve malzemeler, c) Bir eğimler aralığı için çatı deneylerinin istenilen geçerliliği, d) Kapsanan destek ve kısıtlama şartları, e) Döşemenin/çatının bir parçası olduğunda tavan sistemi. 7.2.3.3 Performans kriteri Performans kriteri yük taşıma kapasitesi olmalıdır. Yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında meydana geldiği düşünülmelidir: a) Sapma D = L2/ 400 d (mm) ve b) Sapma oranı dD/dt = L2/9000 d (mm/min). L mm olarak net açıklık ve d soğuk tasarım sıkıştırma bölgesinin uç fiberinden yapısal parçanın soğuk tasarım gerilme bölgesinin uç fiberine olan milimetre olarak mesafedir. 7.2.3.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır: R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360. 7.2.4 Kirişlerin sınıflandırılması 7.2.4.1 Deney metodu Kirişler EN 1365-3’e göre deneye tâbi tutulmalıdır. 7.2.4.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir.

2) Döşemeden başlayan yangınlar genellikle üst taraf yangınlarından daha önemlidir. Buna karşın, aşağıdan

sınıflandırma şartlarına ek olarak, şartlar döşemelik/döşemenin kalitesi ve kalınlığı ve onun üst taraftan yangına karşı koruma için sonraki tasarımı ile ilişkilendirilebilir. Bu, kepenkler gibi bir döşemenin parçası olan diğer elemanlara da uygulanabilir.


17

Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgiyi sağlar: - Deney numunesi/yapı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar mesela aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan destek şartlarının aralığı: Basitçe desteklenen/sınırlanan, b) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı: Üç/dört taraftan maruz bırakma, c) Kirişin uzunluğu: En büyük kesme kuvveti ve/veya en büyük moment için deneyler. 7.2.4.3 Performans kriteri Performans kriteri yük taşıma kapasitesi olmalıdır. Aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının meydana geldiği düşünülmelidir. a) Sapma D = L2/ 400 d (mm) ve b) Sapma oranı dD/dt = L2/9000 d (mm/min). Burada, L mm olarak net açıklık ve d soğuk tasarım sıkıştırma bölgesinin uç fiberinden yapısal parçanın soğuk tasarım gerilme bölgesinin uç fiberine olan milimetre olarak mesafedir. 7.2.4.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır: R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360. 7.2.5 Kolonların sınıflandırılması 7.2.5.1 Deney metodu Kolonlar 1365-4’e göre deneye tâbi tutulmalıdır. 7.2.5.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, standardda tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanının arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar meselâ aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı, b) Kapsanan uç şartların aralığı: Mil eklemli veya tamamen dönel olarak sınırlanmış, c) Yükleme tipi ve yük seviyesi, d) Yapısal ayrıntılar. 7.2.5.3 Performans kriteri Performans kriteri yük taşıma kapasitesi olmalıdır. Aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının meydana geldiği düşünülmelidir. a) Eksenel büzülme C = h/100 (mm) ve b) Eksenel büzülme oranı dC/dt = 3 h/1000 (mm/min) Burada h, mm olarak başlangıç yüksekliğidir. 7.2.5.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır: R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360.

7.2.6 Balkonlar, koridorlar ve merdivenlerin sınıflandırılması 7.2.6.1 Deney metodu Balkonlar ve koridorlar, EN 1365-5’e göre deneye tâbi tutulmalıdır. Merdivenler 1365-6’ya göre deneye tâbi tutulmalıdır. 7.2.6.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir.


18

Deney metodu aşağıdaki bilgiyi sağlamalıdır: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar meselâ aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı, b) Kapsanan uç şartlarının aralığı: Mil eklemli veya tamamen dönel olarak sınırlanmış, c) Yükleme tipi ve yük seviyesi, d) Yapısal ayrıntılar. 7.2.6.3 Performans kriteri Performans kriteri yük taşıma kapasitesi olmalıdır Aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının meydana geldiği düşünülmelidir. a) Sapma D = L2/ 400 d (mm) ve b) Sapma oranı dD/dt = L2/9000 d (mm/min). Burada, L mm olarak net açıklık ve d soğuk tasarım sıkıştırma bölgesinin uç fiberinden yapısal parçanın soğuk tasarım gerilme bölgesinin uç fiberine olan milimetre olarak mesafedir. 7.2.6.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır. R 15, R 20, R 30, R 45, R 60, R 90, R 120, R 180, R 240 ve R 360. 7.3 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı elemanların sınıflandırılması 7.3.1 Genel Yük taşıyıcı elemanların bu kategorisi aşağıdaki elemanları kapsar: − Ayırma işlevi olan duvarlar (Madde 7.3.2), − Ayırma işlevi olan döşemeler (Madde 7.3.3), − Ayırma işlevi olan çatılar (Madde 7.3.3), − Asma katlar (Madde 7.3.4) Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı elemanlar için ilgili performans kriterleri aşağıdakileri ihtiva eder: R, E, I, W ve M. 7.3.2 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı duvarların sınıflandırılması

7.3.2.1 Deney metodu Yük taşıyıcı duvarlar EN 1365-1’e göre deneye tâbi tutulmalıdır. 7.3.2.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgiyi sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı için kılavuz.

Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar mesela aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı, b) Asimetrik elemanlar için deneye tâbi tutulan taraf (taraflar), c) Kapsanan yükleme şartlarının aralığı: Eksenel veya dış merkezli, d) Delikli veya deliksiz duvarlar gibi gerekli yapısal değişiklikler, örneğin camla kaplama. 7.3.2.3 Performans kriterleri 7.3.2.3.1 Yük taşıma kapasitesi Aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında, yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının meydana geldiği düşünülmelidir: a) Eksenel çekme C = h/100 (mm) ve b) Eksenel çekme oranı dC/dt = 3h/1000 (mm/min) Burada h, mm olarak başlangıç yüksekliğidir.


19

7.3.2.3.2 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan taraf üzerinde sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımı için de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir elemanın hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I için sınıflandırıldığı durumlarda, bütünlük değeri üç kriterden en önce karşılanamayana göre tayin edilen olmalıdır. Bir elemanın bir I sınıflandırması olmadan bir E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri sadece, önce hangisi karşılanamıyorsa, çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinin karşılanamadığı süre olarak tayin edilmelidir. 7.3.2.3.3 Isı yalıtımı Isı yalıtımını belirlemek için kullanılan performans seviyesi, başlangıç ortalama sıcaklığa göre en fazla 180 ˚C’la sınırlandırılan herhangi bir noktasındaki en fazla sıcaklık artışıyla birlikte, başlangıç ortalama sıcaklığa göre en fazla 140 ˚C’la sınırlandırılan yangına maruz kalmayan yüzey üzerindeki ortalama sıcaklık artışıdır. Deney standardı, hem uniform hem de uniform olmayan elemanlar için ortalama sıcaklığın nasıl belirleneceğini açıklar. 7.3.2.3.4 Işıma Işıma kriteri, deney standardında açıklandığı gibi ölçülen, ışıma değerinin 15 kW/m2 yi aşmadığı süre olarak verilmelidir.

7.3.2.3.5 Mekanik etki Eleman, R, E ve/veya I performansına zarar gelmeden, deney standardında açıklanan darbeye dayanmalıdır. 7.3.2.4 Sınıflar Aşağıda verilen sınıflar tanımlanıştır.

7.3.3 Yangın ayırma işlevi olan yük taşıyıcı döşemeler ve çatıların sınıflandırılması 7.3.3.1 Deney metodu Döşemeler ve çatılar EN 1365-2’ye göre deneye tâbi tutulmalıdır. Döşemeler ve çatılar yalnızca alttan uygulanan yangın için deneye tâbi tutulmalı ve sınıflandırılmalıdır. 7.3.3.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı üzerine kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar meselâ aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan yükleme şartlarının aralığı, b) Camla kaplanmış veya camla kaplanmamış döşemeler ve çatılar gibi gereken yapısal değişiklikler,

çatılar için su geçirmeyen katmalar ve ısı yalıtımı malzemeleri dahil, kullanılan bileşenler ve malzemeler, c) Bir eğimler aralığı için çatı deneylerinin istenilen geçerliliği, d) Kapsanan destek ve kısıtlama şartları, e) Döşemenin/çatının bir parçası olduğunda tavan sistemi(ilgili ise). 7.3.3.3 Performans kriterleri 7.3.3.3.1 Yük taşıma kapasitesi Aşağıdaki kriterlerin her ikisi de aşıldığında yük taşıma kapasitesinin karşılanamamasının meydana geldiği düşünülmelidir.

RE 20 30 60 90 120 180 240 360 REI 15 30 45 60 90 120 180 240 360 REIM 30 60 90 120 180 240 360 REW 20 30 60 90 120 180 240 360


20

a) Sapma D = L2/ 400 d (mm) ve b) Sapma oranı dD/dt = L2/9000 d (mm/min). Burada, L mm olarak net açıklık ve d soğuk tasarım sıkıştırma bölgesinin uç fiberinden yapısal parçanın soğuk tasarım gerilme bölgesinin uç fiberine olan milimetre olarak mesafedir. 7.3.3.3.2 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan taraf üzerinde sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımı için de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir elemanın hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I için sınıflandırıldığı durumlarda, bütünlük değeri üç kriterden en önce karşılanamayana göre tayin edilen olmalıdır. Bir elemanın bir I sınıflandırması olmadan bir E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri sadece, önce hangisi karşılanamıyorsa, çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinin karşılanamadığı süre olarak tayin edilmelidir. 7.3.3.3.3 Isı yalıtımı Isı yalıtımını belirlemek için kullanılan performans seviyesi, başlangıç ortalama sıcaklığına göre en fazla 180 ˚C’a sınırlandırılan herhangi bir noktasındaki en fazla sıcaklık artışıyla birlikte, başlangıç ortalama sıcaklığa göre en fazla 140 ˚C’la sınırlandırılan yangına maruz kalmayan yüzey üzerindeki ortalama sıcaklık artışıdır. Deney standardı hem uniform hem de uniform olmayan elemanlar için ortalama sıcaklığın nasıl belirleneceğini açıklar. 7.3.3.4 Sınıflar Aşağıda sınıflar tanımlanmıştır. R 30 RE 20 30 60 90 120 180 240 REI 15 20 30 45 60 90 120 180 240

7.3.4 Asma katların sınıflandırılması 7.3.4.1 Deney metodu Asma katlar, EN 1366-6’ya göre deneye tâbi tutulmalıdır. 7.3.4.2 Yapılacak deneyler Numunenin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı için kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar mesela aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Kapsanan maruz bırakma şartlarının aralığı (standard maruz bırakma ve/veya azaltılmış maruz

bırakma), b) Kapsanan yükleme şartlarının aralığı, c) Gereken yapısal değişiklikler. 7.3.4.3 Performans kriterleri 7.3.4.3.1 Yük taşıma kapasitesi Döşeme veya taşıyıcı direklerden birisi çöktüğünde başarısızlığın meydana geldiği düşünülmelidir. 7.3.4.3.2 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan taraf üzerinde sürekli alevlenme.


21

Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımı için de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir elemanın hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I için sınıflandırıldığı durumlarda, bütünlük değeri üç kriterden en önce karşılanamayana göre tayin edilen olmalıdır. Bir elemanın bir I sınıflandırması olmadan bir E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri sadece, önce hangisi karşılanamıyorsa, çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinin karşılanamadığı süre olarak tayin edilmelidir. 7.3.4.3.3 Isı yalıtımı Isı yalıtımını belirlemek için kullanılan performans seviyesi, başlangıç ortalama sıcaklığa göre 180 ˚C’la sınırlandırılan herhangi bir noktasındaki en fazla sıcaklık artışıyla birlikte, başlangıç ortalama sıcaklığına göre 140 ˚C’la sınırlanan yangına maruz kalmayan yüzey üzerindeki ortalama sıcaklık artışıdır. 7.3.4.4 Sınıflar Aşağıda verilen sınıflar tanımlanmıştır. R 15 30 RE 30 REI 30

Sınıflandırma, maruz bırakmaya bağlı olarak özgün bir biçimde yapılmalıdır. Kısa gösterim harfi r’nin bulunmaması, standard sıcaklık/süre eğrisine maruz kaldığını gösterir (tam yangın dayanımı), r’nin bulunması 500 ˚C’luk sabit sıcaklık etkisini gösterir (azaltılmış maruz bırakma), örneğin RE 30 ve RE 30-r. Verilen bir süre için standard sıcaklık/süre eğrisine maruz bırakılmayı karşılayan asma katların en azından aynı süre için azaltılmış maruz bırakma şartlarını karşılayacağı düşünülür. 7.4 Elemanları veya iş parçalarını korumak için sistemler ve malzemeler 7.4.1 Genel Malzemelerin ve sistemlerin bu kategorisi, bağımsız yangına dayanımı olmayan tavanları (yatay membranlar), bağımsız yangın dayanımı olmayan perdeleri (düşey membranlar) ve yangından koruyucu kaplamalar, panolar, sıvalar ve giydirmeleri ihtiva eder. Bu malzemeler ve sistemler kendileri için yangından koruma veya yangına dayanımına sahip değillerdir. Korudukları yapısal elemanların yangın dayanımlarını arttırmaları (veya sağlamaları) amaçlanır. Deney metotları, deney sonuçlarının uygulama alanı, deney standardında/standardlarında kapsananlar dışındaki başka yapısal elemanlara genişletilebilecek şekilde, koruma elemanları ve iş kısımları için malzemeleri ve sistemleri karakterize eder. Not - Bu deney metotları kullanılarak yapılmış az sayıda deney vardır, bundan dolayı bunlar başlangıçta

ENV’ler olarak basılmışlardır. Sınıflandırma, korunması dahil, korunan elemana uygulanır ve korumanın kendisine uygulanmaz.. Koruyucu elemanların sınıflandırması deneylerden toplanan nitelendirme verisi ile ilgili hesaplama metotları kullanılarak elde edilebilir, örneğin Eurocode’lardan, ancak bu konu bu standardın kapsamı dışındadır... 7.4.2 Yapılacak deneyler Bu amaç için yapılacak deney/deneyler, deney sonuçlarının uygulama alanının izin verilen genişletilmesi ve izlenen işlem/işlemler aşağıdakilere bağlıdır: - Koruyucu malzemenin yapısı:

a) Yatay membranlar (tavanlar), b) Düşey membranlar (perdeler), c) Yangından koruyucu kaplamalar, panolar, sıvalar ve giydirmeler.

- Korunacak yapısal elemanların tabiatı: d) Çelik, e) Beton f) Kompozit çelik/beton, g) Ahşap,

h) Alüminyum.


22

Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, deney standardında tarif edildiği gibi deney sonuçlarının uygulama alanı ve yapısal elemanların değişik türleri için sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metotları aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Korunacak eleman/elemanlar için standart konfigürasyon dahil, deney numunesinin tasarımı için kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısını etkileyen hususlar diğerleriyle birlikte, aşağıda belirtilenlerdir:

i) Korunacak elemanın/elemanların tabiatı: Ahşap döşeme, beton döşeme, çelik yapı gibi, j) Korumanın tabiatı: Yatay membran, kaplama gibi,

Isıl etki standart sıcaklık/süre eğrisidir, Reaktif veya kabaran malzemeler için yavaş ısıtma eğrisine (Madde 4.3) karşı ilâve deney/deneyler gerekli olabilir. 7.4.3 Deney metotları Uygulanabilir deney metotları CEN/TS 13381-1 ve ENV 13381-2 ilâ ENV 13381-7’dir. 7.4.4 Performans kriterleri Korunan yapısal elemanlar için kriterler, eğer doğrudan deneye tâbi tutulduysa o eleman için olanlara eşittir. Deney metotları, hem korunan yapısal elemanlar hem de bir koruma değişme aralığı için deney sonuçlarının uygulama alanının genişletilmesine müsaade eden veriyi de sağlar. Ayrıca, deney metotları, yapısal tasarım kodlarına doğrudan girdi için uygun bir biçimde, sistemin/sistemlerin veya malzemenin koruma özelliği hakkında verileri de sağlar. 7.4.5 Sınıflar Kaplama panoları, sıvalar, giydirmeler ve perdeler korudukları yapısal elemandan bağımsız olarak yangın dayanımına sahip değildirler. Sınıflandırma, bu yüzden korunan eleman için yapılır veya bu eleman ile ilişkilendirilir. Korunacak yapısal eleman için olanla aynı sınıflar tarif edilir.. 7.4.6 Korunan yapısal elemanların sınıflandırılması 7.4.6.1 Genel Korunan bir yapısal elemanın sınıflandırılması gerekiyorsa, bunun, bu standardın kurallarına uygun olarak yapılması gerekir. Korunan elemanlar için, korunmamış elemanlar için olanın aynısı sınıflar mevcuttur. Sınıflandırma verileri sınıflandırma raporuna dâhil edilebilir; bu gibi verilerin bir gösterimi Ek B’de verilmiştir. Bu sınıflandırma verileri “Structural Eurocode”larda kullanım için mevcuttur. Koruyucu elemanlar için malzemeler, membranlar ve sistemler öncelikle R kriteri için düşünüldüğü hâlde, deney standardlarındaki tariflere uygun olarak, müsaade edildiğince E ve I kriterleri de sonuç olarak çıkarılabilir. R, E ve I performansı EN 1992-1-2, EN 1993-1-2, EN 1994-1-2, EN 1995-1-2, EN 1996-1-2 ve ENV 1999-1-2’ye (Structural Eurocodes) uygun olarak gösterilebilir ancak bu konu bu standardın kapsamı dışındadır. 7.4.6.2 Yatay membranlarla korunan yapısal elemanlar Alttan yangına karşı yangına bir dayanıklı engel olarak kullanılacak, yatay koruyucu membran taşıyan, herhangi bir destek elemanı dahil, bir standard yatay yapısal bina elemanı, önceden tanımlanan yükleme, destek ve sınırlama şartlarında CEN/TS 13381-1’e göre bir standard sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır. 7.4.6.3 Düşey membranlarla korunan yapısal elemanlar Bir düşey koruyucu membran ile yangına karşı korunan, standard düşey yapısal elemanlar (kolonlar), ENV 13381-2’ye uygun olarak bir standard sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır. Mekanik etkiye karşı performansın mevzuatla ilgili bir gereklilik olduğu yerlerde, EN 1363-2’de tarif edildiği gibi bir deney yapılmalıdır. Aşağıda belirtilen standard düşey yapısal bina elemanları tanımlanmıştır:


23

− Çelik kolonlar, − Beton kolonlar, − Beton doldurulmuş boş çelik kolonlar, − Ahşap kolonlar, − Alüminyum kolonlar. Deney boyunca, kolonların iç ve yüzey sıcaklığı ölçülmelidir. Bu verilerden, deney sonuçlarının uygulama alanı içinde, boşluk ve yüzey sıcaklıkları için karakteristik eğriler hesaplanır. Bu karakteristik eğriler “Structrural Eurocode”’larda kullanım için mevcuttur. Yük taşıma kapasitesinin elde edildiği, yapı malzemelerin belirli tipleri için sınır sıcaklıklar, karakteristik yüzey sıcaklıkları için olduğu gibi karakteristik boşluk sıcaklıkları için de tarif edilmiştir. Yangından koruyucu malzemeler, ulaşılan sınır sıcaklıklarda süre olarak ifade edilen deney sonuçlarıyla karakterize edilir. Bu bilgiden, korunan yapısal elemanların sınıflandırması deney standardında ayrıntılandırılan işlemlere uygun olarak elde edilir. Mekanik etki deneyine başarılı bir şekilde tâbi tutulan korunan malzemeler ‘M’ eklenerek tanıtılırlar. R 30-M gibi. 7.4.6.4 Kaplamalar, panolar, sıvalar veya giydirmelerle korunan beton elemanlar Değerlendirilmesi yapılacak kaplamalar, panolar, sıvalar veya giydirmelerle yangına karşı korunan standard beton elemanlar, ENV 13381-3’e uygun olarak bir sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır. Aşağıda belirtilen beton elemanlar tanımlanmıştır: a) Düz, iki boyutlu beton elemanlara benzeyen beton levhalar, b) Kirişler ve kolonlara benzeyen beton kirişler.

Deney boyunca, beton ve takviyesinin yüzey ve iç sıcaklıkları ölçülür. Bu verilerden karakteristik sıcaklık eğrileri tanımlanır. Değerlendirme metodu, deney/deneyler boyunca yapılan gözlemler ve sıcaklık ölçmelerinin sonuçları sayesinde, aşağıdaki verileri sağlamak için kullanılan vasıtaları ayrıntılandırır.:

c) Farklı derinliklerdeki sıcaklık, süre ve yangından koruma kalınlığı arasındaki ilişki, d) Isıl yalıtım kriterleriyle ilgili, betonun eşdeğer kalınlığı, e) Yapışabilirlik hakkında bilgi Bu veriler Structural Eurocode EN 1992-1-2’de kullanım için mevcuttur. 7.4.6.5 Kaplamalar, panolar, sıvalar ve giydirmelerle korunan çelik elemanlar Yangından koruma sistemi ile korunan bazı kısa çelik kısımlar, ENV 13381-4’e uygun olarak standard sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır. Buna ek olarak, yüklenmiş ve yüklenmemiş kirişler veya kolonlar, yangından koruma sisteminin çelik deney kısmıyla temasta kalma ve yapışma (yapışabilirlik) özelliği hakkında bilgi sağlamak için benzer şekilde, ısıtılırlar. Kısa çelik kolon deney kısımlarının standart bir paketi aşağıdakilerin bir fonksiyonu olarak tanımlanır: a) Kapsanacak çelik kısım faktörleri aralığı, b) Koruyucu malzemelerin kalınlık aralığı, c) Kullanılacak değerlendirme metodu, d) Koruyucu sistemin tabiatı: Pasif veya reaktif. Deney boyunca bir seri çelik sıcaklıkları ölçülmelidir.

Kısa çelik kolon kısımlarından elde edilen sıcaklık verileri yalnızca, yangından koruma sisteminin değerlendirilmesinde kullanılır. Buna karşın, bu veriler yapışabilirlik ve uyumsuzluk için kalınlık olarak düzeltilebilir.

Isıl performansın değerlendirilmesi, örneğin aşağıda verilen, bir dizi değerlendirme işleminin içinden birisi kullanılarak, her bir kısa kolonun düzeltilmiş ortalama çelik sıcaklığı esas alınarak yapılır: e) Bir diferansiyel eşitlik analiz metodu, f) Bir nümerik regresyon analiz metodu g) Bir grafik analiz metodu


24

Bu veriler Structural Eurocode EN 1993-1-2 veya EN 1994-1-2’de kullanım için mevcuttur. 7.4.6.6 Sıvalar, panolar, sıvalar ve giydirmeler ile korunan beton/profilli levha çelik kompozit elemanlar Yangından koruma sistemi ile korunan, standard kompozit deney levhaları ENV 13381-5’e göre standard sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır.

Deney boyunca, beton/çelik levhanın yüzey ve iç sıcaklıkları ölçülmelidir. Değerlendirme metodu, deney boyunca yapılan gözlemler ve sıcaklık ölçmelerinin sonuçları sayesinde, aşağıdaki verileri sağlamak için kullanılan vasıtaları ayrıntılandırır.: a) Çelik levhanın sıcaklığı, süre ve yangından koruyucu malzemenin kalınlığı arasındaki ilişki, b) Isı yalıtımı kriterleriyle ilgili betonun eşdeğer kalınlığı, c) Yapışabilirlik ve maruz bırakma sürelerinin sınırlandırılması hakkında bilgi.

Bir karakteristik sıcaklık tanımlanmıştır. Bu “Structural Eurocode ENV 1994-1-2 “de kullanılmak için mevcuttur.

Karakteristik profilli çelik levha sıcaklığını tasarım sıcaklıklarına çıkarmak için gereken süre, yangından koruma sistemlerinin kalınlığına karşı grafiğe geçirilir. Değerlendirme, en azından asgari ve azami kalınlık için yapılır. 7.4.6.7 Sıvalar ve giydirmeler ile korunan beton doldurulmuş boş çelik kolonlar Yangından koruma sistemi ile korunan standart kompozit deney kolonları ENV 13381-6’ ya göre standard sıcaklık/süre deneyine tâbi tutulmalıdır. Deney boyunca, çelik kolon üzerindeki yüzey sıcaklıkları ölçülmelidir. Değerlendirme metodu, deney boyunca yapılan gözlemler ve sıcaklık ölçmelerinin sonuçları sayesinde, aşağıdaki verileri sağlamak için kullanılan vasıtaları ayrıntılandırır: a) Çelik sıcaklığı, süre ve koruma malzemesinin kalınlığı arasındaki ilişki, b) Yapışabilirlik hakkında bilgi. Bir karakteristik sıcaklık tanımlanmıştır. Bu “Structural Eurocode EN 1994-1-2”de kullanılmak için mevcuttur. Karakteristik çelik yüzeyi sıcaklığını tasarım sıcaklıklarına çıkarmak için gereken süre, yangından koruma sistemlerinin kalınlığına karşı grafiğe geçirilir. Değerlendirme, en azından asgari ve azami kalınlık için yapılır. 7.4.6.8 Kaplamalar, panolar, sıvalar ve giydirmeler ile korunan ahşap elemanlar Ahşap döşemeler, duvarlar ve/veya kirişler ve kolonlara uygulanacak yangından koruma sistemi için, ENV 13381-7’ye uygun olarak standart döşeme ve/veya kiriş deneyleri ve küçük elemanlara yapılan deneyler dizisi yapılmalıdır. Deney boyunca, sıcaklıklar ahşap numunenin yüzeyinden ve içinden ölçülmelidir. Deneyler aşağıdaki hususları incelemelidir: a) Yangından koruma sisteminin davranışı ve yapışabilirliği, b) Yangından koruma sisteminin arkasındaki ahşap yüzeyin sıcaklığı ve ahşap içindeki sıcaklığın gelişimi. Deney metodu kömürleşme oranlarını ve kömür hattının ahşap boyunca ilerleyişini hesaplar. Koruyucu malzemenin katkısı, kömürleşme başlangıcı için süre ve kömürleşme oranı cinsinden ifade edilir. Bu “Structural Eurocode EN 1995-1-2”de kullanım için mevcuttur. 7.5 Yük taşımayan elemanların sınıflandırması 7.5.1 Genel Bu sınıf aşağıdaki elemanları kapsar: − Bölmeler (Madde 7.5.2), − Cepheler (perde duvarlar) ve dış duvarlar (Madde 7.5.3), − Bağımsız yangın dayanımlı tavanlar (Madde 7.5.4) − Kapatma cihazları dahil yangın kapıları ve kepenkler (Madde 7.5.5),


25

− Duman kontrol kapıları (Madde 7.5.6), − Taşıyıcı sistemler ve mahfazaları (Madde 7.5.7), − Servis geçiş contaları (Madde 7.5.8), − Doğrusal bağlantı contaları (Madde 7.5.9), − Servis kanalları ve boşlukları (Madde 7.5.10), − Bacalar (Madde 7.5.11). Uygun performans kriterleri ve sınıflar her eleman sınıfı için aşağıda ayrı ayrı gösterilmiştir. 7.5.2 Bölmeler 7.5.2.1 Deney metodu Bölmeler (yük taşımayan duvarlar) EN 1364-1’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. 7.5.2.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin, özellikle de camla kaplanmış elemanlar veya cam kaplamaları olan yük taşımayan

duvarların tasarımı hakkında bir kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Asimetrik elemanlar için deneye tâbi tutulacak taraf/taraflar, b) İlâve ısıl etkiye ihtiyaç: dış ısıl etki koşulları, c) Cam kaplama gibi, izole edilmemiş kısımlı ve/veya izole edilmemiş kısımsız duvarlar gibi gerekli yapısal

değişiklikler: Cam kaplamanın destekleyici yapısının tabiatı dahil, tahmin edilen uygulama alanının bir fonksiyonu olarak ayrı deney numuneleri kullanarak ilâve deneyler yapılmalıdır.

7.5.2.3 Performans kriterleri 7.5.2.3.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar ve açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırması, elemanın ısı yalıtımı için de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olanının süresi olarak tanımlanmalıdır. 7.5.2.3.2 Isı yalıtımı Isı yalıtımını tayin etmek için kullanılan performans seviyesi, herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlanan, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 140 ˚C’la sınırlanan ortalama sıcaklık artışı olmalıdır. Deney standardı, hem uniform hem de uniform olmayan elemanlar için ortalama sıcaklığın nasıl tayin edilmesi gerektiğini tarif eder. Farklı ısı yalıtımlı ayrı bölgeleri olan bir eleman için ısı yalıtımı kriterlerine uygunluk her bölge için ayrı ayrı tayin edilmelidir. 7.5.2.3.3 Işıma Işıma sınıflandırması, standardda belirtildiği gibi ölçülen, ışımanın 15 kW/m2’yi aşmadığı süre olarak verilmelidir. 7.5.2.3.4 Mekanik etki Eleman deney standardında belirtilen etkiye, E ve/veya I performansları zarar görmeden dayanmalıdır. 7.5.2.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır.


26

E 20 30 60 90 120 EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI-M 30 60 90 120 180 240 EW 20 30 60 90 120

7.5.3 Perde duvarların sınıflandırılması

7.5.3.1 Deney metodu Perde duvarlar EN 1364-3’e göre deneye tabi tutulmalıdır. Perde duvarların parçaları EN 1364-4’e göre deneye tabi tutulmalıdır.

EN 1364-4 tek başına cephelerin tamamının sınıflandırılması için kullanılmamalıdır. 7.5.3.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan, deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin, özellikle de deneye tâbi tutulacak camla kaplanmış elemanların tasarımı hakkında

bir kılavuz.

Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: - Deneye tâbi tutulacak taraflar, - Cepheler ve dış duvarlar her iki taraftan veya sadece iç taraftan veya dış taraftan deneye tâbi tutulmalıdır.

Cam kaplama gibi, izole edilmemiş kısımlı ve/veya izole edilmemiş kısımsız elemanlar gibi gerekli yapısal değişiklikler: Cam kaplamanın destekleyici yapısının tabiatı dahil, tahmin edilen uygulama alanının bir fonksiyonu olarak, ayrı deney numuneleri kullanarak ilâve deneyler yapılmalıdır. 7.5.3.3 Performans kriterleri

7.5.3.3.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme.

Bütünlüğün sınıflandırılması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olanın süresi olarak tanımlanmalıdır. 7.5.3.3.2 Isı yalıtımı Isı yalıtımını tayin etmek için kullanılan performans seviyesi, herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlanan, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 140 ˚C’la sınırlanan ortalama sıcaklık artışı olmalıdır.

Deney standardları, hem uniform hem de uniform olmayan elemanlar için ortalama sıcaklığın nasıl tayin edilmesi gerektiğini tarif eder.

Farklı ısı yalıtımlı ayrı bölgeleri olan bir eleman için ısı yalıtımı kriterlerine uygunluk her bölge için ayrı ayrı tayin edilir. 7.5.3.3.3 Işıma Işıma sınıflandırması, deney standardında belirtildiği gibi ölçülen, ışımanın 15 kW/m2 yi aşmadığı süre olarak verilmelidir. 7.5.3.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır.

E 15 30 60 90 120 EI 15 30 60 90 120 EW 20 30 60


27

Elemanlar, iç tarafından standard sıcaklık/süre eğrisi, dış taraftan dış yangına maruz kalma eğrisi ile her iki tarafından deneye tâbi tutulduğunda, en az süre sınıflandırmayı tayin eder. Deney ve sınıflandırma da yalnızca bir taraftan yapılabilir. Hangi deneyin (deneylerin) yapıldığı hangi sınıflandırmanın (sınıflandırmaların) tayin edildiğine göre sınıflar aşağıdaki gibi tayin edilir: “i→o” sınıflandırmanın içten dışa doğru düşünüldüğü durumda, “o→i” sınıflandırmanın dıştan içe doğru düşünüldüğü durumda, “o↔i” sınıflandırmanın dıştan içe doğru ve içten dışa doğru düşünüldüğü durumda. Örneğin, EI 60(i→o) şeklinde bir sınıflandırma sadece iç tarafından 60 dakika bütünlük ve ısı yalıtımı performansı sağlayan bir duvarı belirtirken, EI 60 (o↔i) hem iç hem de dış taraftan aynı performans seviyesini sağlayan bir duvarı belirtir. 7.5.4 Bağımsız yangın dayanımlı tavanların sınıflandırılması 7.5.4.1 Genel Bu tavanlar yukarıdaki elemanlardan bağımsız bir yangın dayanımına sahiptir. 7.5.4.2 Deney metodu Bağımsız yangın dayanımına sahip tavanlar EN 1364-2’ye uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır.

7.5.4.3 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir.

Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi/yapısı, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı hakkında bir kılavuz.

Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Deneye tâbi tutulacak taraflar: Tavanlar sadece alt tarafından veya üst tarafından veya amaçlanan

sınıflandırmaya bağlı olarak her iki tarafından ardışık deneylere tâbi tutulabilir. b) Tavanın yönlendirilmesi:

Enine ve boyuna yönler farklı inşa edilmişse ve en ağır şartlar belirlenemiyorsa, boyuna eksene paralel ve dik olan düzenlenen bileşenlerle iki ayrı deney yapılmalıdır.

c) Destek koşulları gibi gereken yapısal değişiklikler ve yangın sırasında tavana ilâve yük oluşturan kabloların ve boruların varlığı ve yokluğu,.

d) Tavan içerisinde açıklık oluşturabilen lamba bağlantıları. 7.5.4.4 Performans kriterleri 7.5.4.4.1 Bütünlük Alt tarafından deneye tâbi tutulduğunda, bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırılması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olanın süresi olarak tanımlanmalıdır. Üst tarafından deneye tâbi tutulduğunda, verilen boyutları aşan çatlak veya açıklıkların oluşmasının değerlendirilmesi için boşluk mastarları kullanılmamalıdır. Tavanın yangına maruz kalmayan yüzeyi boyunca görünür açıklıklar veya alevler gözlenmesi durumunda, tavanın bütünlük kriterini sağlayamadığı düşünülmelidir. Bu açıklıklar veya bozulmalar aşağıdaki gibi değerlendirilmelidir: d) Tavanın aşağı düşen bir bileşeni olduğunda veya destek profil elemanını bırakmış bir kenar olduğunda, e) Görsel olarak değerlendirilen boşlukların oluşumu, boşluk mastarları ile ölçülen ile eşdeğer olduğunda.


28

7.5.4.4.2 Isı yalıtımı Isı yalıtımını tayin etmek için kullanılan performans seviyesi, herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlandırılan, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 140 ˚C’la sınırlandırılan ortalama sıcaklık artışı olmalıdır. 7.5.4.5 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır: EI 15, EI 30, EI 45, EI 60, EI90, EI 120, EI 180, EI 240. Sınıflandırma yukarıdan ifade edildiğinde “a→b” (“a” membranın üst tarafını “b” membranın alt tarafını ifade etmektedir) ilavesi, kullanılmalıdır; benzer şekilde “a←b” ilavesi alt taraftan sınıflandırma için kullanılmalı ve “a↔b” hem alt hem de üst taraftan sınıflandırma için kullanılmalıdır. Örneğin, EI 30 (a←b) şeklindeki bir sınıflandırma sadece alt tarafından maruz kaldığında 30 dakika bütünlük ve ısı yalıtımı performansı sağlayabilen bir tavan membranını belirtir, buna karşın EI 30 (a↔b) şeklindeki bir sınıflandırma tavanın hem alt tarafından hem de üst tarafından aynı performans seviyesine sahip bir tavan membranını belirtir. 7.5.5 Kapatma cihazları dahil yangın kapılarının ve kepenklerin sınıflandırılması 7.5.5.1 Deney metodu Yangın kapıları ve kepenkler EN 1634-1’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. Yangın/duman durumunda, birincil güç kaynağının mevcudiyetinden bağımsız olarak, kapıların ve kepenklerin güvenli kapanmasını sağlayan kapatma cihazlarının yetenekleri, EN 14600’e uygun olarak deneye tutulmalıdır. 7.5.5.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı hakkında bir kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Tahmin edilen destek yapısı türleri, b) Kapı türü (menteşeli, milli, raylı v.s.) c) Asimetrik kapı takımları için deneye tâbi tutulacak taraflar, deney standardı bu konu hakkında bilgi

sağlar. d) Gereken yapısal değişiklikler, örneğin;

- destek yapısının kenarına çerçeve yerleştirilmesi, - cam kaplamanın dahil edilmesi, - dekoratif tamamlamalar, - düşünülen büyüklük aralıkları, - donanım.

7.5.5.3 Performans kriterleri 7.5.5.3.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ye göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olanın süresi olarak tanımlanmalıdır.


29

7.5.5.3.2 Isı yalıtımı Kapılar ve kepenklere özgü durumlarda Madde 5.2.3.3’te belirtildiği gibi, iki ısı yalıtım kriteri seviyesi tanımlanmıştır. Isı yalıtımı kriteri, Madde 5.2.3.3’te verilen iki tarife karşılık gelen 1 ve 2 son eklerinin kullanılmasıyla özgün hâle getirilmelidir. Deney standardı, hem uniform hem de uniform olmayan elemanlar için ortalama sıcaklığın nasıl tayin edilmesi gerektiğini tarif eder. Farklı ısı yalıtımlı ayrı bölgeleri olan kapılar için ısı yalıtımı kriterlerine uygunluk her bölge için ayrı ayrı tayin edilmelidir. 7.5.5.3.3 Işıma Işıma sınıflandırması, deney standardında belirtildiği gibi ölçülen, ışımanın 15 kW/m2 yi aşmadığı süre olarak verilmelidir. 7.5.5.3.4 Kendiliğinden kapanma Kendiliğinden kapanma, bir açık kapı veya pencerenin çerçevesi içine tamamen kapanabilmesi ve takılmış tutma tertibatının insan müdahalesi olmadan depo edilen enerji ile veya güç kaynağının kesilmesi durumunda depolanan enerji ile desteklenen ana güçle tutturulabilmesidir. 7.5.5.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır.

E 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI1 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI2 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EW 20 30 60

Kendiliğinden kapanma sınıflandırılması C0 ilâ C5 için performans şartları EN 14600’de tanımlanmıştır. Bunlar kapının amaçlanan kullanım şekline bağlıdır. Kendiliğinden kapanma sınıflandırması E, EI ve EW sınıflandırmasından bağımsız olarak ele alınmalıdır. Kendiliğinden kapanma kriterini karşılayan, bir kapatma cihazı ile donatılan kapılar E-C…, EI1-C…, EI2-C… veya EW-C… gibi sınıflandırmalıdır. EI2 30-C5 gibi. 7.5.6 Duman kontrol kapılarının sınıflandırılması 7.5.6.1 Deney metodu Duman kontrol kapıları EN 1634-3’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. Kapatma cihazlarının, yangın/duman durumunda ve birincil güç kaynağının yokluğunda, kapıların ve kepenklerin güvenli bir şekilde kapanmasını sağlama yeteneği EN 14600’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. 7.5.6.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı hakkında bir kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Tahminî sınıflandırma: Sa veya Sm Sa sadece ortam sıcaklığındaki sızıntıyı dikkate alır Sm hem ortam sıcaklığında hem de 200 °C’ taki sızıntıyı dikkate alır. b) Asimetrik kapı takımları için deneye tâbi tutulacak taraflar, c) Gereken yapısal değişiklik. 7.5.6.3 Performans kriterleri 7.5.6.3.1 Duman sızdırmazlığı Duman sızdırmazlığı, elemanın, kapının bir tarafından diğer tarafına duman geçişini bertaraf etme veya azaltma yeteneğidir. Aşağıdaki performans seviyeleri tanımlanmıştır:


30

a) Duman sızdırmazlığı Sm – hem ortam sıcaklığında hem de 200 °C’ta, 50 Pa’lık basınca kadar en yüksek sızıntı oranı ölçüldüğünde, tek kanatlı bir kapı seti için 20 m3/h veya çift kanatlı kapı seti için 30 m3/h aşmaz;

b) Duman sızdırmazlığı Sm – ortam sıcaklığında ve yalnızca 25 Pa’lık basınca kadar en yüksek sızıntı oranı ölçüldüğünde, eşikteki sızıntı hariç, kapı takımının hareketli ve sabit parçaları arasındaki açıklığın (kapı kanadı ve kapı çerçevesi arasındaki gibi) metre uzunluğu başına 3 m3/h’i aşmaz.

7.5.6.3.2 Kendiliğinden kapanma Kendiliğinden kapanma, bir açık kapı veya pencerenin çerçevesi içine tamamen kapanabilmesi ve takılmış tutma tertibatının insan müdahalesi olmadan depo edilen enerji ile veya güç kaynağının kesilmesi durumunda depolanan enerji ile desteklenen ana güçle tutturulabilmesidir. 7.5.6.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır: Sm, Sa. Sınıflandırma, yukarıda verilen yangın kapıları için diğer sınıflandırma tanıtmalarına ek olarak uygulanabilir veya E,W veya I sınıflandırması olmayan kapılar için kullanılabilir. Kendiliğinden kapanma sınıflandırması C0 ilâ C5 için performans şartları EN 14600’de tanımlanmıştır. Bunlar kapının amaçlanan kullanım şekline bağlıdır. Kendiliğinden kapanma sınıflandırması Sm ve Sa sınıflandırmasından bağımsız olarak ele alınmalıdır.

Kendinden kapanma kriterine sağlayan bir kapatma cihazıyla donatılan duman kontrol kapıları, C0Sa, C0Sm, C1Sa, C1Sm, ………, C5Sa, C5Sm olarak sınıflandırılmalıdır. 7.5.7 Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımlarının sınıflandırılması 7.5.7.1 Genel Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımları, yangın durumunda, taşıyıcı sistemler arasına giren duvarlar ve döşemeler gibi yangın ayırma elemanlarındaki açıklıkların kapalı olmasını sağlar. 7.5.7.2 Deney metodu Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımları EN 1366-7’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır.

7.5.7.3 Yapılacak deneyeler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı EN 1366-7’e uygun olmalıdır. 7.5.7.4 Performans kriterleri 7.5.7.4.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme.

Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır.

Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olunanın süresi olarak tanımlanmalıdır. 7.5.7.4.2 Isı yalıtımı Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımlarına özgü durumlarda, Madde 5.2.3.4’te belirtildiği gibi üç ısı yalıtımı kriteri tanımlanır. Mahfaza sistemleri için kullanılan ilâve ısı yalıtımı kriterleri Madde 5.2.3.4’te verilen iki tanıma karşı gelen 1 ve 2 son ekleri kullanılarak özgün hâle getirilir.

Farklı ısı yalıtımlı ayrı bölgeleri olan mahfaza sistemleri için ısı yalıtımı kriterlerine uygunluk EN 1366-7’de verildiği gibi her bölge için ayrı ayrı tayin edilmelidir. 7.5.7.4.3 Işıma Işıma sınıflandırması, gerekliyse, deney standardında verildiği gibi ölçülen ışımanın 15kW/m2’yi aşmayan ortalama değeri için süre olarak verilmelidir.


31

7.5.7.4.4 Kendiliğinden kapanma Kendiliğinden kapanma, taşıyıcı sistemler için bir açık mahfazanın çerçevesi içine tamamen kapanabilmesi ve takılmış tutma tertibatının insan müdahalesi olmadan depo edilen enerji ile veya güç kaynağının kesilmesi durumunda depolanan enerji ile desteklenen ana güçle tutturulabilmesidir. (EN 1366-7). Mahfaza ve taşıyıcı sistem takımının bir parçası olan, taşıyıcı sistem için herhangi bir açığa çıkarma cihazının ve/veya herhangi bir ayırma cihazının (EN 1366-7) sürdürülen işlevsel kapasitesi gerekli olabilir. Taşıyıcı sistem için bu cihazların performansı bir ‘T’ kullanılarak tanımlanır. C1-T gibi, C-sınıfı (0 ilâ 5) için kullanılana eşit sayıda çevrimi gösteren, herhangi bir açığa çıkarma cihazı ve/veya ayırma cihazı ile EN 14600’e uygun olarak bir dayanıklılık deneyi yapılırsa bu performans kriteri C kriterine eklenmelidir (EN 1366-7). 7.5.7.5 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır.

E 15 30 45 60 90 120 180 240 EI1 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI2 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EW 20 30 60

Kendiliğinden kapanma sınıflandırması C0 ilâ C5 için performans şartları EN 14600’de tanımlanmıştır. Bunlar taşıyıcı sistem için mahfazanın amaçlanan kullanım şekline bağlıdır. Kendiliğinden kapanma sınıflandırması E, EI ve EW sınıflandırmasından bağımsız olarak ele alınmalıdır.

Taşıyıcı sistemler için mahfaza, kendiliğinden kapanma kriterini karşılayan bir kapatma cihazı ile donatılmışsa, E-C… şeklinde sınıflandırılmalıdır.

Taşıyıcı sistem için, herhangi bir açığa çıkarma ve/veya ayırma cihazının sürdürülen işlevsel kapasitesi bir ‘T’ kullanılarak tanıtılmalıdır (Madde 7.5.7.4.4).

Mümkün sınıflandırma örnekleri: EI1 45, EI2 30-C1, EW 20-C0 veya EI1 60-C2-T. 7.5.8 Servis geçiş contalarının sınıflandırılması

7.5.8.1 Deney metodu Servis geçiş contaları EN 1366-3’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır.

7.5.8.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı ve standard servis düzenlemelerinin tarifi hakkında bir kılavuz. Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Boş bir servis geçiş contası ve çoklu servis geçişleri dahil, servis geçişini geçeceği tahmin edilen

servislerin son kullanımı ve türü, b) Kapsanan destek yapılarının aralığı, c) Destek yapılarının yönü: Yatay ve/veya düşey ayırma elemanları.

7.5.8.3 Performans kriterleri 7.5.8.3.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Yangına maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme. Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır.


32

Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olana göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olanın süresi olarak tanımlanmalıdır. 7.5.8.3.2 Isı yalıtımı Isı yalıtımını tayin etmek için kullanılan performans seviyesi, ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlandırılan herhangi bir noktadaki en fazla sıcaklık artışı olmalıdır.

Ortalama sıcaklıklar dikkate alınmamalıdır.

7.5.8.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır. E 15 30 45 60 90 120 180 240 EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240

Borular için servis geçiş contaları sınıflandırıldığında, aşağıdaki Çizelge 1’e göre deney standardında dört boru bitim konfigürasyonu tanımlanmıştır: Çizelge 1 - Boru bitim konfigürasyonu

Boru bitim konfigürasyonu Sınıflandırma için ilave teknik özellikler Deney Ocak içinde Ocak dışında A Kapaksız Kapaksız U/U B Kapaklı Kapaksız C/U C Kapaksız Kapaklı U/C D Kapaklı Kapaklı C/C

Servis geçiş contası için elde edilen sınıf, Çizelge 1’de verildiği gibi deney koşulunu belirten harf ile ifade edilir, EI 30-U/U gibi. 7.5.9 Doğrusal bağlantı contalarının sınıflandırılması 7.5.9.1 Deney metodu Doğrusal bağlantı contaları EN 1366-4’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. 7.5.9.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı ve standard servis düzenlemesinin tarifi hakkında bir kılavuz.

Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Bitişik bileşenler için tahmin edilen hareketlerin aralığı, b) Kapsanan destek yapılarının aralığı, c) Tahmini yönlendirmeler, d) Tahmini bağlantı genişlikleri, e) Kapsanan ek yerlerinin türleri. 7.5.9.3 Performans kriterleri Bir tek deneye birden fazla conta dahil ediliyorsa, her doğrusal contanın performansı ayrı ayrı tayin edilmelidir. 7.5.9.3.1 Genel Çoklu contalar tek bir deneye dahil edilirse, her bir doğrusal bağlantının performansı ayrı olarak sınıflandırılmalıdır 7.5.9.3.2 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Yangına maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme.


33

Bütünlüğün sınıflandırması elemanın ısı yalıtımına göre de sınıflandırılıp sınıflandırılmadığına göre yapılmalıdır. Bir eleman hem bütünlük E hem de ısı yalıtımı I’ya göre sınıflandırıldığında, bütünlük değeri üç kriterden ilk başarısız olanına göre tayin edilendir. Bir elemanın I sınıflandırması yapılmadan E sınıflandırmasının yapıldığı durumlarda, bütünlük değeri, sadece çatlaklar/açıklıklar veya sürekli alevlenme kriterlerinden önce başarısız olunanın süresi olarak tanımlanmalıdır. 7.5.9.3.3 Isı yalıtımı Isı yalıtımını tayin etmek için kullanılan performans seviyesi, ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlanan herhangi bir noktadaki en yüksek sıcaklık artışı olmalıdır. Ortalama sıcaklıklar dikkate alınmamalıdır. 7.5.9.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır. E 15 30 45 60 90 120 180 240 EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240

Doğrusal bağlantı contaları sınıflandırıldığında, deney standardında aşağıdaki Çizelge 2’ye uygun olarak değişik deney koşulları tanımlanmıştır: Çizelge 2 - Doğrusal bağlantı contalarının sınıflandırılması

Deney koşulları İşaretleme Numune yönlenmesi • Yatay destek yapısı • Düşey destek yapısı – düşey bağlantı • Düşey destek yapısı – yatay bağlantı

H V T

Hareket kabiliyeti Hareket yok Harekete geçmiş (%)

X

M00 Ek yerlerinin türleri İmalâtta Sahada Hem imalâtta hem sahada

M F B

Bağlantı genişlik aralığı (mm) W00 ilâ 99

Doğrusal bağlantı contaları için elde edilen sınıf, yukarıdaki Çizelge 2’de verildiği gibi deney koşulunu belirten harf ile ifade edilir, EI 30-H – M 100 – W 30 ilâ 90 gibi. 7.5.10 Servis kanalları ve boşlukların sınıflandırılması 7.5.10.1 Deney metodu Servis kanalları ve boşluklar EN 1366-5’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır.

7.5.10.2 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ile deney standardında tanımlanan deney sonuçlarının uygulama alanı arasındaki karşılaştırmadan türetilmelidir. Deney metodu aşağıdakiler hakkında bilgi sağlar: - Deney numunesi, - Deney sonuçlarının doğrudan uygulama alanı, - Deney numunesinin tasarımı hakkında bir kılavuz. - Yatay servis kanallarının servislerin ağırlığını taşıma yeteneği, - Servis kanalının, yanıcı servislerin tutuşmasını engelleme yeteneği. Yapılacak deneylerin sayısına etki eden hususlar örneğin aşağıdakileri ihtiva etmelidir: a) Yangının servis kanalının içinde veya dışında oluşu, b) Servis kanalının yatay ve düşey oluşu.


34

7.5.10.3 Performans kriterleri

7.5.10.3.1 Bütünlük Bütünlüğün değerlendirilmesi aşağıdaki üç husus esas alınarak yapılmalıdır: a) Verilen boyutları aşan çatlaklar veya açıklıklar, b) Bir pamuk pedin tutuşması, c) Maruz kalmayan tarafta sürekli alevlenme. 7.5.10.3.2 Isı yalıtımı Fırın dışındaki kanalın performansı, herhangi bir noktasındaki en yüksek sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 180 ˚C’la sınırlanan, yangına maruz kalmayan yüzündeki ortalama sıcaklık artışı ortalama başlangıç sıcaklığına göre 140 ˚C’la sınırlanan ortalama sıcaklık artışı esasına göre değerlendirilmelidir. Buna ek olarak, yanıcı servislerin muhtemel tutuşması hakkında yapılacak bir değerlendirme için, bir dış yangına maruz kalan kanalın içine yerleştirilen yüzey ısıl çiftleri. ortalama başlangıç sıcaklığını 180 °C’tan daha fazla aşmamalıdır. Performans kriterleri aşağıdaki Çizelge 3’te verildiği gibi özetlenebilir: Çizelge 3 - Servis kanalları için performans kriterleri

Fırın etkisinde Bütünlük Isı yalıtımı Kanalın fırın

içindeki kısmı Kanalın fırın dışındaki kısmı

Kanalın fırın içindeki kısmı

Kanalın fırın dışındaki kısmı

Yangın kanalın dışında

- Pamuk ped Açıklıklar Alevlenme

Ortalama başlangıç sıcaklığının 180 ˚C üzeri

Ortalama başlangıç sıcaklığının ortalama 140 ˚C üzeri Ortalama başlangıç sıcaklığının 180 ˚C üzeri

Yangın kanalın içinde

- Pamuk ped Açıklıklar

Alevlenme

- Ortalama başlangıç sıcaklığının ortalama 140 ˚C üzeri

Ortalama başlangıç sıcaklığının 180 ˚C üzeri

7.5.10.4 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır. E 15 20 30 45 60 90 120 180 240 EI 15 20 30 45 60 90 120 180 240 Sınıflandırma, elemanın deneye tâbi tutulup tutulmadığını ve içeriden, dışarıdan veya her iki taraftan şartları karşılayıp karşılamadığını göstermek için “(i→o)”, “(o→i)” veya “(i↔o)” ile tamamlanmalıdır. Buna ek olarak, “ve” ve/veya “ho” sembolleri düşey ve /veya yatay kullanım için uygunluğu gösterir. 7.5.11 Bacaların sınıflandırılması 7.5.11.1 Genel Bu, bir veya daha fazla dış yüzeyi bir bina içerisinde olan bacalar ve baca malzemelerini ve kalıcı bir yapı içerisine inşa edilmek için tasarlanmış baca malzemelerini kapsar. 7.5.11.2 Deney metodu Bacalar, EN 13216-1’e uygun olarak deneye tâbi tutulmalıdır. Isıl işleme maruz bırakma, 1000 °C seviyesine ulaştıktan 10 dakikada sonra, 30 dakika için sürdürülen 1000 °C sabit sıcaklık etkisi olmalıdır. 7.5.11.3 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanına bağlıdır. 7.5.11.4 Performans kriterleri Bir çevre içerisine (mesela bir tuğla bacanın içine) inşa edilmek için tasarımlanan duman yolları ve diğer baca malzemelerinin, sadece deneyin sonunda bir sızdırmazlık şartının karşılaması gerekir..


35

Dış yüzeyi veya baca yüzeyleri bir binaya bitişik veya bina içerisinde olan malzemeler ve elemanlar, 20 ˚C’luk bir ortam sıcaklığıyla ilişkili olarak, bitişik malzemelerin 100 ˚C’u aşmayan en yüksek sıcaklığı olarak tarif edilen ısı yalıtımı şartını karşılamalıdırlar.

7.5.11.5 Sınıflar Yukarıdaki kriterleri başarılı/başarısız esasına göre karşılayan malzemeler ve elemanlar yangına dayanımı göstermek için G harfi, ardından mm cinsinden ifade edilen gerekli mesafenin gösterimi kullanılır, G 50 gibi.

7.6 Yangından koruma özelliği için duvar ve tavan kaplamalarının sınıflandırılması

7.6.1 Genel ‘Kaplama’ terimi düşey bina elemanlarının (duvarlar, bölmeler ve dış duvarlar gibi) en dıştaki kısmını ve yatay veya eğimli elemanların (döşemeler, çatılar ve tavanlar gibi) en alttaki kısmını ifade eder. K1 veya K2 olarak kısa gösterilen bir kaplama, sınıflandırma süresi ( 10 dakika, 30 dakika veya 60 dakika) için kaplama arkasındaki malzemeye ön görülen korumayı sağlar. Not – Yangın gereklerine tepki kaplamayı oluşturan malzeme için de uygulanabilir. K1 ile kısa gösterilen kaplamalar Aşağıda belirtilen alt tabakalardan biri deneyde kullanılır:

• Bir sunta (yoğunluğu (680±50) kg/m3 ve kalınlığı (19±2) mm) veya • Düşük yoğunluklu bir malzeme (yoğunluğu 300 kg/ m3’ten az ve kalınlığı en az 50 mm) veya • Diğer özel alt tabaka

Sunta alt tabaka ile elde edilen sonuçlar, yoğunluğu en az 300 kg/ m3 olan alt tabakalar üzerinde kullanılan kaplamalara uygulanır. Sınıflandırma kriterleri sıcaklık yükselmesi, yanan malzeme, kömürleşen malzeme, eriyen malzeme ve büzülen malzeme ile ilgili sınırlama ihtiva eder. K2 ile kısa gösterilen kaplamalar Aşağıda belirtilen alt tabakalardan biri deneyde kullanılır:

• Bir sunta (yoğunluğu (680±50) kg/m3 ve kalınlığı (19±2) mm) veya • Diğer özel alt tabaka

Sunta alt tabaka ile elde edilen sonuçlar, (alt tabakanın tipi ve yoğunluğundan bağımsız olarak) bütün alt tabakalar üzerinde kullanılan kaplamalara uygulanır. Sınıflandırma kriterleri sıcaklık yükselmesi, yanan malzeme, ve kömürleşen malzeme ile ilgili sınırlama ihtiva eder. 7.6.2 Deney metodu Kaplamaların yangından koruma yeteneği için deney metodu EN 14135’te verildiği gibi olmalıdır. 7.6.3 Yapılacak deneyler Deney numunesinin tasarımı ve yapılacak deneylerin sayısı, sınıflandırmanın tahmin edilen uygulama alanı ve deney sonuçlarının uygulama alanından türetilmelidir. 7.6.4 Yangından koruma özelliği için performans kriterleri 7.6.4.1 K1 ile kısa gösterilen kaplamalar EN 14135’e uygun bir deney sırasında sınıflandırma süresi (10 dakika) içerisinde kaplamada veya parçalarında çökme olmadıysa ve a), b) ve c)’de belirtilen şartlar karşılandıysa, K1 ile kısa gösterilen bir kaplamanın arkasındaki malzeme için ön görülen yangından korumayı sağladığı düşünülür. a) Arkasında bir boşluk veya boşluklar olmayan bir kaplama için:

- Deney sırasında, alt tabakanın alt tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık, başlangıç sıcaklığının 250 °C üzerine çıkmamalı ve bu tarafın herhangi bir noktasında ölçülen en yüksek sıcaklık başlangıç sıcaklılığının 270 °C üzerine çıkmamalıdır ve

- Deneyden sonra, alt tabakanın herhangi bir noktasında hiç bir yanmış malzeme, kömürleşmiş

malzeme, erimiş malzeme veya büzülmüş malzeme olmamalıdır.


36

b) Arkasında bir boşluk veya boşluklar olan bir kaplama için: - Deney sırasında, alt tabakanın alt tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık ve kaplamanın maruz

kalmayan tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık başlangıç sıcaklığının 250 °C üzerine çıkmamalı ve bu tarafın herhangi bir noktasında ölçülen en yüksek sıcaklık başlangıç sıcaklılığının 270 °C üzerine çıkmamalıdır ve

- Deneyden sonra, alt tabakanın herhangi bir noktasında ve kaplamanın maruz kalmayan tarafındaki

herhangi bir noktada hiç bir yanmış malzeme, kömürleşmiş malzeme, erimiş malzeme veya büzülmüş malzeme olmamalıdır.

7.6.4.2 K2 ile kısa gösterilen kaplamalar EN 14135’e uygun bir deney sırasında sınıflandırma süresi (10 dakika, 30 dakika veya 60 dakika) içerisinde kaplamada veya parçalarında çökme olmadıysa ve aşağıda belirtilen şartlar karşılandıysa, K2 ile kısa gösterilen bir kaplamanın arkasındaki malzeme için ön görülen yangından korumayı sağladığı düşünülür. a) Arkasında bir boşluk veya boşluklar olmayan bir kaplama için:

- Deney sırasında, alt tabakanın alt tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık, başlangıç sıcaklığının 250 °C üzerine çıkmamalı ve bu tarafın herhangi bir noktasında ölçülen en yüksek sıcaklık başlangıç sıcaklılığının 270 °C üzerine çıkmamalıdır ve

- Deneyden sonra, alt tabakanın herhangi bir noktasında hiç bir yanmış malzeme veya kömürleşmiş

malzeme olmamalıdır. b) Arkasında bir boşluk veya boşluklar olan bir kaplama için:

- Deney sırasında, alt tabakanın alt tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık ve kaplamanın maruz kalmayan tarafı üzerinde ölçülen ortalama sıcaklık başlangıç sıcaklığının 250 °C üzerine çıkmamalı ve bu tarafın herhangi bir noktasında ölçülen en yüksek sıcaklık başlangıç sıcaklılığının 270 °C üzerine çıkmamalıdır ve

- Deneyden sonra, alt tabakanın herhangi bir noktasında ve kaplamanın maruz kalmayan tarafındaki

herhangi bir noktada hiç bir yanmış malzeme veya kömürleşmiş malzeme olmamalıdır. 7.6.5 Sınıflar Aşağıdaki sınıflar tanımlanmıştır:

K1 10 K2 10 30 60


37

Ek A

Sınıflandırma raporu A.1 Genel Sınıflandırma raporunun amacı, bir yapı elemanının sınıflandırmasını ve onun doğrudan uygulama alanını sunmanın uyumlaştırılmış bir yolunu sağlamaktır. Sınıflandırma raporu, deney raporlarında tarif edildiği gibi, ilgili yangına dayanım deney metoduna uygun, gerekli deneyler sırasında elde edilen deney sonuçlarına dayanmalıdır. ‘Yapılacak deneylerin sayısı’ başlığı altında bu sınıflandırma standardında beyan edilen şartların işlevi olarak bir yapı elemanı veya malzemenin sınıflandırması için bir veya daha fazla deney gerekebilir. Duman sızdırmazlığı deneyleri ve yangına dayanım deneyleri gibi münferit deneylerin uygulama alanları uyuşmuyorsa, sınıflandırmanın uygulama alanı genel kısımlarıyla ile sınırlandırılmalıdır. A.2 İçerik ve biçim Sınıflandırma raporu aşağıdaki içeriğe ve Madde A.3’te gösterilen biçime sahip olmalıdır. a) Sınıflandırma raporunun tabiatı: Yangına dayanım, b) Sınıflandırma raporunun tanıtma numarası ve tarihi, c) Sınıflandırma raporu sahibinin ismi ve adresi, d) Sınıflandırma raporunu düzenleyen kuruluşun, ismi, adresi ve uygun olduğunda tebligat numarası/

statüsü, e) Sınıflandırması yapılan eleman veya malzemenin, , ticari ismi dahil, işlevi ve tip ayrıntıları, f) Elemanın ayrıntılı tarifi,

Elemanın tam ve eksiksiz bir tarifi, sınıflandırmanın uygulama alanının açık bir beyanı ile birlikte sınıflandırma raporunda tekrarlanmalıdır,

g) Yapılan deney (deneyler), (i) Bu sınıflandırmanın desteklenmesinde kullanılan bütün deney raporları aşağıdakilerle tanıtılır:

- Deneyleri yapan laboratuvarın ismi ve uygun olduğu yerlerde tebligat statüsü numarası, - Sponsorun ismi ve adresi, - Deney türü ve deney tanıtma numarası/numaraları,

(ii) Kullanılan deney standardı/standardları, (iii) Madde A.3’te ifade edildiği gibi sınıflandırmaya dahil edilen bütün ilişkili kriterler için her deney numunesi ve her deney koşulu için ayrıntılı deney sonuçları,

h) Sınıflandırma ve doğrudan uygulama alanını, i) Bu standarddaki ilgili sınıflandırma işlemine bir atıf, TS EN 13501-2 (örneğin madde numarası), j) Alternatif olarak, ENV 13381’in farklı kısımlarına göre olan deneyler için: ‘Yapısal elemanların yangına

dayanımına katkının tayini için deney metotları’ EK B’de tarif edilen biçimde sınıflandırma verilerini ihtiva eder,

k) Bu sınıflandırmanın veya sınıflandırma verilerinin doğrudan uygulama alanının ayrıntılı tarifi, l) İlâve ifadeler; uygulanabildiğinde hesaplama amaçları için verileri ihtiva eder, m) Bu sınıflandırma raporunun ve destekleyen deney raporlarının geçerliliğinin süresi ile ilgili kısıtlamalar, n) ‘Bu belge malzemenin tip onayı veya belgelendirmesini temsil’ şeklinde bir ikaz.


38

A.3 Sınıflandırma raporu biçimi Sınıflandırma raporunun düzeni ve biçimi aşağıda gösterilmiştir:

Sınıflandırma raporunun düzenleyen kuruluşun logosu

(Sınıflandırma raporunun yazarı (Onaylanmış kuruluş) tarafından sağlanacak metin/bilgi italik metin olarak belirtilmiştir)

TS EN 13501-2’YE GÖRE

YANGIN DAYANIMININ SINIFLANDIRILMASI Sponsor: Sponsorun adı ve adresi Hazırlayan: Sınıflandırma raporunu düzenleyen kuruluşun adı ve adresi Onaylanmış Kuruluşun Numarası: Sınıflandırmayı düzenleyen onaylanmış kuruluşun numarası* Malzeme adı: Sponsor tarafından tanımlanan edilen Sınıflandırma raporunun Numarası Sınıflandırma raporuna verilen numara Düzenleme numarası: Düzenleme numarası Düzenleme tarihi: Düzenleme tarihi Bu sınıflandırma raporu dört sayfadan oluşur ve sadece bütünü ile kullanılabilir veya çoğaltılabilir. * Sadece CE işaretlemesi için kullanılacaktır. 1 Giriş Bu sınıflandırma raporu EN 13501-2’de verilen işlemlere uygun olarak ‘malzeme adı ‘ (sponsor tarafından tanımlanan) elemanına tahsis edilen yangına dayanım sınıflandırmasını tarif eder. 2 Sınıflandırılan malzemenin ayrıntıları 2.1 Genel Eleman, malzeme adı (sponsor tarafından tanımlanan) malzeme tipi ( ilgili Avrupa Teknik Özelliklerine göre) olarak tarif edilir. 2.2 Tanımlama Eleman, malzeme adı (sponsor tarafından tanımlanan) aşağıda tam olarak tanımlanır veya Madde 3.1’de listelenen sınıflandırmaya destek olarak sağlanan deney raporlarında tam olarak tanımlanır 3 Sınıflandırmayı destekleyen deney raporları/genişletilmiş uygulama raporları ve deney sonuçları 3.1 Deney raporları/genişletilmiş uygulama raporları Uygulanabilirse, deney raporları veya genişletilmiş uygulama raporlarının ayrıntılarını buraya yazın.

Laboratuvarın adı Sponsorun adı Deney ve tarihi Deney metodu

Deney laboratuvarının adı Sponsorun adı Deney No Deney metodu




39

3.2 Deney sonuçları

Deney metodu, numara ve tarih Parametrea Sonuçlar ilk deney metodu ve deney numarası Uygulanan yük Yükün ayrıntıları Destek yapısı Yük taşıma kapasitesi Bütünlük Sonuç Pamuk ped Sonuç Açıklık ölçüsü Sonuç Sürekli alevlenme Sonuç Isı yalıtımı I1 Sonuç I2 Sonuç Işıma Sonuç Mekanik etki Sonuç Kendiliğinden kapanma Sonuç Uygun diğer parametreler Sonuç

Uygulanan yük Yükün ayrıntıları İkinci deney metodu ve deney numarası (uygunsa) Destek yapısı Yük taşıma kapasitesi Sonuç Bütünlük Pamuk ped Sonuç Açıklık ölçüsü Sonuç Sürekli alevlenme Sonuç Isı yalıtımı I1 Sonuç I2 Sonuç Işıma Sonuç Mekanik etki Sonuç Kendiliğinden kapanma Sonuç Uygun diğer parametreler Sonuç a Çizelgede sadece uygun parametreler dahil edilir. 4 Sınıflandırma ve uygulama alanı 4.1 Sınıflandırma atfı Bu sınıflandırma EN 13501-2 Madde 7’ye uygun olarak yapılmıştır. 4.2 Sınıflandırma Eleman ‘malzeme adı’ (sponsor tarafından tanımlanan) aşağıda belirtilen performans parametrelerinin ve sınıfların bileşimlerinden uygun olanlarına göre sınıflandırılır. R E I W t t - M S C IncSlow sn ef r

Yangına dayanım sınıflandırması: sınıflandırma

4.3 Uygulama alanı

Bu sınıflandırma aşağıda belirtilen son kullanım uygulamaları için geçerlidir. (varsa uygun Avrupa standardına veya diğer referans kaynağa atıf buraya dahil edilir) 5 Sınırlamalar Bu sınıflandırma belgesi malzemenin tip onayını veya belgelendirilmesini temsil etmez. İmza Onay Sınıflandırmayı yapan kişinin imzası Bu raporu onaylayan kişinin imzası ………………………………………… ……………………………………………..


40

Ek B (Bilgi için)

Koruma elemanları veya iş parçaları için malzemeler ve sistemlerin

nitelendirme verisi ve verinin uygulama alanının sunumu B.1 Genel Sınıflandırma evrakı f), g)(iii) ve j) hariç, Madde A.2’e tarif edildiği gibi düzenlenir. B.2 Koruyucu düşey membranlar için nitelendirme verisi f) Deneye tâbi tutulan standard düşey yapı elemanların teknik özellikleri:

• Çelik deney kolonları • Beton deney kolonları • Beton dolgulu boş çelik deney kolonları • Ahşap deney kolonları • Alüminyum deney kolonları

g)(iii) Verilerin sunumu. Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deney sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. j) Nitelendirme verilerinin sunumu. Düşey koruma elemanları için nitelendirme verileri Çizelge B.1’de verildiği gibi sunulur. Çizelge B.1, ilgili deney standardında belirtilen referans sıcaklık eğrilerine dayanır. Çizelge B.1 korunan düşey elemanlar için karşılık gelen kriterleri de gösterir. Çizelge B.1 – Düşey elemanlar için nitelendirme verileri

Deney kolonunu oluşturan

malzemeler

Belirlenen sınır sıcaklık değeri

(Boşluk) (°C)

Belirlenen sınır sıcaklık değeri

(Yüzey) (°C)

Belirlenen sıcaklık

değerine kadar süre

(Boşluk) (dakika)

Belirlenen sıcaklık

değerine kadar süre

(Yüzey) (dakika)

Kriterler (dakika)

R E I Beton *** *** Çelik *** *** Çelik/beton kompozit

*** ***

Ahşap *** - - k) Uygulama alanının sınırlanması

• Genel sınırlamalar, • Deneye tâbi tutulan düşey elemanın karşısındaki mahfazanın türü: Sonuçların uygulaması, eşit veya

daha düşük ısı yalıtımı potansiyelli mahfazalarla sınırlıdır. • Boşluğun en az derinliği:… • Özel sınırlamalar örneğin.: • Çelik ve alüminyum kolonlar için: En büyük kesit çarpanı • Beton kolonlar için: En küçük yatay kesit boyutları • Beton dolgulu boş kompozit kolonlar için: En küçük yatay kesit boyutları • Beton ihtiva eden bütün elemanlar için: Beton türü

l) Hesaplama amaçları için verilerin sunumu


41

B.3 Beton elemanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri f) Deneye tabi tutulan standard elemanların teknik özellikleri:

• Büyük beton levhalar üzerindeki deneyler: En çok ve en az kalınlık Yalnız bir kalınlık

• Beton kirişler üzerindeki deneyler: En çok ve en az kalınlık Yalnız bir kalınlık

• Küçük beton levhalar üzerindeki ilâve deneyler g) (iii) Verilerin gösterimi Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deney sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. j) Beton levhalar ve kirişler için nitelendirme verilerinin sunumu Deneye tâbi tutulan yangından koruma sisteminin her kalınlığı (dp) için, Şekil B.1’de gösterildiği gibi, deney standardında tarif edilen her ısıl çift takımı için, beton deney elemanın derinliği d’ye karşı ölçülen karakteristik sıcaklık profilleri 30 dakika aralıklarla grafiğe geçirilmelidir. Bu bilgiden, 300 °C, 350 °C, 400 °C, 450°C, 500°C, 550 °C, 600 °C ve 650 °C gibi bir dizi sınır sıcaklıkların (θkrit) gözlendiği derinlik dθ 30 dakika aralıklarla kaydedilir. dθ değerleri, yangından koruma sisteminin kalınlığına karşı bir grafiğe geçirilir. Grafiğe geçirilen sonuçlar Şekil B.2’de gösterildiği gibi bir düz doğru ile birleştirilir. k) Uygulama alanının sınırlanması Beton yoğunluğunun sınırları:.. ≤ ρ ≤. … Sonuçlar aşağıda belirtilen beton dayanım sınıflarıyla sınırlıdır: … En az levha kalınlığı: … En az kiriş genişliği: … Kalıp çözme maddeleri kullanımı ve/veya kum püskürterek yüzey temizlemesi yapılması ile ilgili sınırlamalar. l) Korunan beton levhalar ve kirişler için eşdeğer kalınlığın sunumu Deneye tâbi tutulan yangından korumanın her kalınlığı için eşdeğer kalınlık değerleri 30 dakika aralıklarla verilir.

Dp Süre 30 60 90 120 240 dp en az dp en fazla

B.4 Çelik işlerine uygulanan koruma için nitelendirme verileri f) Deneye tabi tutulan standard elemanların teknik özellikleri Deneye tâbi tutulan numunelerin sayısı kullanılan ısıl performans için değerlendirme işlemine bağlıdır. g) (iii) Verilerin sunumu Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deney sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. Isıl analiz, 15 dakika, 30 dakika, 45 dakika, 60 dakika, 120 dakika, 180 dakika ve 240 dakika yangına dayanım süreleriyle ilgili bir dizi çizelge ve grafiksel sunumları ortaya koyar. Her çizelge veya grafiksel sunum, 20 m-1 aralıklı kesit çarpanlı (Am/V değerleri) çelik elemanlar üzerinde 350 °C, 400 °C, 450 °C, 500 °C, 550 °C, 600 °C, 650 °C, 700 °C 750 °C ve gerekliyse daha yüksek tasarım sıcaklıklarının aşılmadığını temin eden yangından koruma malzemesinin gereken en az kalınlıklarını gösterir (bunun gibi çizelge hâline getirilmiş bilginin sunumunun bir örneği Çizelge B.2’de verilmiştir).


42

Çizelge B.2 – Çizelge hâline getirilmiş verilerin örneği Yangına dayanım sınıflandırması R – 30

Tasarım sıcaklığı (C)

350 400 450 500 550 600 650 700 >700

Am/V Sıcaklığı tasarım sıcaklığının altında tutabilmek için yangından koruma malzemesinin kalınlığı 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400

Nitelendirme verisinin ilâve sunumu kullanılan değerlendirme işlemine bağlıdır: a) Bir diferansiyel eşitlik yöntemi için (kullanıldığı yerlerde) etkin ısıl iletkenliğin sıcaklığın bir fonksiyonu

olarak değişimi, ile etkin ısıl iletkenliğin hesaplanması için temel olarak kullanılan cp ve ρkoruma.. Deney standardında belirtilen modifikasyon katsayısı değerleri (değişken λ yöntemi) veya Co’nun değiştirilmiş değerleri (sabit λ yöntemi),

b) Sayısal regresyon analizleri için (kullanıldığı yerlerde) değiştirilmiş regresyon katsayılarına sahip çoklu

doğrusal regresyon eşitlikleri, c) Grafiksel sunum yöntemleri için aşağıdakileri ihtiva eden sunumlar:

• Verilen bir tasarım sıcaklığı için, kesit çarpanının bir fonksiyonu olarak tasarım sıcaklığına ulaşılan süre ve yangından koruma malzemesinin alternatif kalınlıkları için (Şekil B.3)

• Belirlenen yangına dayanımın süreleri için, kesit çarpanının bir fonksiyonu olarak tasarım sıcaklığı ve yangından koruma malzemesinin alternatif kalınlıkları için (Şekil B.4).

k) Uygulanabilme sınırları

• Yangından koruma kalınlığının aralığı dpen az ≤ dp ≤ dp en fazla • Çelik kesit çarpanlarının aralığı: … ≥ Am/V ≥ … • En yüksek tasarım sıcaklığı: … • En uzun yangından koruma süresi: • “I” veya “H” kesitlerden başka çelik kesitlerine uygulanabilirliği • Herhangi bir başka sınırlama

B.5 Beton/profilli levha çelik kompozit elemanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri f) Yapılacak deneyler.

• En çok koruma kalınlığıyla büyük ölçekli bir deney • En az koruma kalınlığıyla küçük ölçekli bir deney • Herhangi bir küçük ölçekli ilâve deney

g) (iii) Verilerin sunumu


43

Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deneye sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. j) Nitelendirme verilerinin sunumu Aşağıdaki veriler verilir:

• Deneye tâbi tutulan yangından koruma malzemesinin her kalınlığı için profilli çelik levhanın karakteristik sıcaklığını 350 °C’a çıkarmak için ölçülen süre.

• Profilli çelik levhanın sıcaklığını 350 °C’a çıkarmak için ölçülen süreye karşı yangından koruma malzemesinin en çok ve en az kalınlığı arasında ve ara değer tahminiyle diğer bütün ara kalınlıklarda grafiksel çizimi (Şekil B.5),

• En çok ve en az kalınlıkları arasında yangından koruma malzemesinin her kalınlığı için betonun eşdeğer kalınlığı heq’nun değerleri ve çizimi (Şekil B.6),

• En çok ve en az kalınlıkları arasında yangından koruma malzemesinin her kalınlığı için sınırlayan maruz bırakma süresinin değerleri ve çizimi (Şekil B.6),


• Profilli çelik levhanın en az kalınlığı: … • Yangından koruma malzemesinin doğrudan tutturulduğu kaburganın en çok genişliği (Ipt) • Kaburganın en çok yüksekliği (h2): … • Profilin tipine bağlı sınırlamalar: … • En düşük beton yoğunluğu: … • En yüksek beton yoğunluğu: … • Beton dayanım sınıfları: … • Beton türü (türleri): … • En az etkin beton levha kalınlığı: … • Diğer sınırlama: …

B.6 Beton dolgulu boş çelik kolonlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri f Yapılacak deneyler

• En az kalınlıkta, yüklü, tam ölçüsünde bir kompozit deney kolonu, • En fazla kalınlıkta, yüklü, küçük ölçülü bir deney kolonu, • Herhangi yüksüz, küçük ölçülü ilâve kolon.

g) (iii) Verilerin sunumu Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deneye sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. j) Nitelendirme verilerinin sunumu

• Deneye tabi tutulan yangından koruma malzemesinin her kalınlığı için, beton dolgulu boş çelik kolonunun çelik yüzeyinin karakteristik sıcaklığının deney standardında tarif edilen herhangi bir uç noktaya ulaşması için ölçülen süre,

• Yangından koruma malzemesinin en çok ve en az kalınlığı arasında ve bütün ara kalınlıklarına karşı beton dolgulu boş çelik kolonun çelik yüzeyinin karakteristik sıcaklığının deney standardında tarif edilen uç noktalar birisine ulaşması için ölçülen sürenin grafik çizimi.


• En düşük çelik sınıfı: … • En az duvar kalınlığı: … • En küçük yatay kesit:

- dikdörtgen kesit için: en az genişlik: … - Dairesel kesit için: En küçük yarıçap: …

• En düşük beton yoğunluğu: … • En yüksek beton yoğunluğu: … • Beton dayanım sınıfları: … • Beton tipi (tipleri): … • Diğer sınırlama


44

B.7 Ahşap elemanlara uygulanan koruma için nitelendirme verileri f) Deneye tabi tutulan Standard elemanın teknik özellikleri Deney sonuçlarının amaçlanan uygulamasının bir fonksiyonu şeklinde üç deney dizisi tarif edilmiştir:

• Döşemelere ve kirişlere uygulanabilen sonuçlar, • Sadece döşemelere uygulanabilen sonuçlar, • Sadece kirişlere uygulanabilen sonuçlar.

g)(iii) Verilerin sunumu j) Nitelendirme verilerinin sunumu Deney raporunda tarif edilen ve sınıflandırma ve deneye sonuçlarının genişletilmesi için kullanılan bütün ilgili münferit ve ortalama sıcaklık okumalarını veren bir grafik. Deneye tâbi tutulan yangından koruma sisteminin her kalınlığı için, yüklü ve yüksüz deney numunelerinin her ikisi için kömürleşme oranı ve kömürleşmenin başlama süresinin karakteristik değerleri verilir. k) Uygulanabilme sınırları Korumanın en çok ve en az kalınlığı: … Korumanın yönlendirmesi: … Ahşap sınıfı: … En az ahşap kalınlığı: … En az ahşap derinliği: … En fazla yangın süresi zamanı: … Diğer sınırlama: …

Açıklama 1 En küçük koruma kalınlığı dp’de (mm) deney 2 En büyük koruma kalınlığı dp’de (mm) deney

Şekil B.1 – Betonda derinliğine (en çok ve en az yangından koruma kalınlığı için) karşı sıcaklık grafiği


45

Şekil B.2 – Beton içinde derinlik dp’ye karşı yangından koruma kalınlığı grafiği

Açıklama 1 Kesit çarpanları 2 θD’ye ulaşma süresi

Şekil B.3 - Kesit çarpanına karşı θD(tasarım sıcaklığı)’ye ulaşma süresinin grafiği


46

Açıklama 1 Kesit çarpanı

Şekil B.4 - Kesit çarpanına karşı θD grafiği

Açıklama 1 Isı yalıtımı kalınlığı (mm) 2 350 °C’a ulaşmak için süre (dakika)

Şekil B.5 – Profilli çelik levha sıcaklığı


47

Açıklama 1 Isı yalıtımı kalınlığı (mm) 2 Betonun eşdeğer kalınlığı (mm)

Şekil B.6 – Ara yangından koruma kalınlığı için betonun eş değer kalınlığının tayin edilmesi

Açıklama 1 Isı yalıtımı kalınlığı (mm) 2 Herhangi bir uç noktaya ulaşma süresi (dakika)

Şekil B.7 – Profilli boş çelik kolon sıcaklığı


48

Kaynaklar [1] EN 81-58, Safety rules for the construction and installation of lifts - Examination and tests - Part 58:

Landing doors fire resistance test [2] EN 1363-1, Fire resistance tests - Part 1: General requirements [3] EN 1992-1-2, Eurocode 2: Design of concrete structures - Part 1-2: General rules - Structural fire design [4] EN 1993-1-2, Eurocode 2: Design of steel structures - Part 1-2: General rules - Structural fire design [5] EN 1994-1-2, Eurocode 4 - Design of composite steel and concrete structures - Part 1-2: General rules -

Structural fire design [6] EN 1995-1-2, Eurocode 5: Design of timber structures - Part 1-2: General - Structural fire design [7] EN 1996-1-2, Eurocode 6 - Design of masonry structures - Part 1-2: General rules – Structural fire

design [8] ENV 1999-1-2, Eurocode 9: Design of aluminium structures - Part 1-2: General rules - Structural fire

design

Haziran 2009 - UNİFLOORA YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME ... · PDF fileics 13.220.50...

Documents

Transcript of Haziran 2009 - UNİFLOORA YÜKSELTİLMİŞ DÖŞEME ... · PDF fileics 13.220.50...