Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve...
Transcript of Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve...
![Page 1: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/1.jpg)
Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç
Doç. Dr. Turan TurhanAnkara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Klinik Biyokimya Eğitim Görevlisi
Türk Biyokimya Derneği Aylık Toplantıları4 Haziran 2014 ODTÜ Mezunlar Derneği Tesisleri
![Page 2: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/2.jpg)
Hasta Başı Testi Olarak Sadece Glikoz Kullanılmaz
Glikoz
Koagulasyon
Kan gazı
Biyokimya
Hematoloji
İdrar analizi
Kardiyak
1999 (510 Hastane)
2001 (584 Hastane)
%51
%62
%34
%50
%14
%36
%18
%28
%5
%15
%1
%3
%98
%99
![Page 3: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/3.jpg)
• ABD’de her yıl 98.000 kişiönlenebilir medikal hatalarnedeniyle hayatınıkaybetmektedir (268/günde)
• Amaç ; hükümet, sağlık sektörüvb. kurum ve kuruluşlarınkatılımıyla gelecek beş yıliçerisinde bu sayının %50azaltılmasıdır.
published on November 1, 1999
Errare humanum est
![Page 4: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/5.jpg)
Tıbbi Laboratuvar Test Süreçleri
![Page 6: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/6.jpg)
TESTLERİN İSTENMESİ-ÇALIŞILMASI
VE RAPORLANMASI
SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN HATALAR
PREANALİTİK%46-68 ANALİTİK
%7-13
POSTANALİTİK%19-47
![Page 7: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/7.jpg)
Pre-analitik EQAS Örnekleri
G. B.B. Kristensen ve ark. 2014;24(1):114–22, How to conduct External Quality Assessment Schemes for the pre-analytical
![Page 8: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/8.jpg)
İÇERİK
• Hasta başı kan gazı cihazlarının kullanılması
• Kan Gazı Neden Önemli
• Kan Gazı Ölçüm Endikasyonları
• Kan Gazı Ölçüm Yöntemleri
• Kan Gazı Preanalitik Hatalar
![Page 9: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/9.jpg)
NEREDEEEEN NEREYE
![Page 10: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/10.jpg)
9 Ekim 2013 ÇARŞAMBA Resmî GazeteSayı : 28790
• TIBBİ LABORATUVARLAR YÖNETMELİĞİ
• Hasta başı testleri: Kalıcı ve özel bir alan gerektirmeksizin, hastanın bulunduğu yerin yanında hemşire, hekim, tıbbi laboratuvar teknikeri veya tıbbi laboratuvar teknisyeni tarafından gerçekleştirilen, elde taşınabilen veya hasta başına geçici olarak getirilebilen kit, cihaz veya aygıtlar ile yapılabilen testleri,
![Page 11: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/11.jpg)
Hasta Başı Test Cihaz Sorumlusu
• Hasta başı test cihazlarının envanteritutularak, kalibrasyon ve kalite kontrolçalışmaları ile bu cihazlarda çalışılmış olan tümtest sonuçları kayıt altına alınır. Bu cihazlarınkullanıldığı birimlerde, hasta başı test cihazsorumlusu belirlenir ve sorumlu, kalite kontrolsonuçlarını tıbbi laboratuvar uzmanına bildirir.
![Page 12: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/12.jpg)
Kan Gazı Parametreleri
• pH
• pO2
• pCO2
• Hb
• Glikoz, Laktat, T.Bil.
• Elektrolitler (Na, K, Cl, İ.Ca, Mg)
• sO2
• HCO3-
• P50
• p(A-a)O2
• FShunt
• ctO2
• SBE
• Anion gap
Ölçülen Parametreler HesaplananParametreler
![Page 13: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/14.jpg)
Kan Gazı Testi Farklıdır!
• En kritik laboratuvar sonuçlarından biri
• Hasta durumu önemli
• Tedavi/müdahale hemen uygulanır
• Hızlı güvenilir sonuç
• İnvazif kan alma prosedürü
• Örnek stabilitesi sınırlı
• Düşük hata payı / biyolojik varyasyon
• Seri ölçümlerde küçük farklılıklar klinik olarak anlamlı
![Page 15: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/15.jpg)
Kan Gazı Endikasyonları
Hücresel üretim CO2’nin
ventilasyonlauzaklaştırılması
PCO2
Kanın oksijenasyonu
PO2
Tampon kapasitesi HCO3-
Kan asiditesi pH
HemoglobinOksijenasyon O2 sat
Oksi Hbdeoksi Hb
karboksi Hbmet-Hb
Hb düzeyi
![Page 16: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/16.jpg)
Kan Gazı Analiz Yöntemleri
Noninvaziv
Transkutanoz ölçümler
Pulse oksimetre
Kapnografi
İnvaziv
Arterial / venöz ölçüm
![Page 17: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/17.jpg)
Transkutanöz Kan Gazı Analizi
![Page 18: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/18.jpg)
Transkutanöz Kan Gazı Analizi
• Isıtılmış ciltteki vasodilate damarlardan difüzyonla geçen gazlar ölçülür
• pO2 ve pCO2 ölçümleri yapılır
• Çalışma prensibi kan gazı analizörlerindeki ile aynı
• Minyatürize edilmiş kan gazı elektrotlarından oluşur
![Page 19: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/19.jpg)
Transkutanöz Kan Gazı Analizinde Sınırlamalar
• Düşük kardiyak indeks, şok, hipotermi veya ölçüm noktasına uygulanan mekanik basınç
• Uygun olmayan ölçüm yeri
• Ödemli bölgeler
• Probla hasta cildi arasında ciltten CO2 çıkışına ve çevredeki havayla karışmasına neden olan elverişsiz temas
• Arteriyo-venöz şantlar
![Page 20: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/20.jpg)
PULSE OKSİMETRE
![Page 21: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/21.jpg)
Pulse Oksimetrenin Prensibi
Pulse oksimetrenin iki temel prensibi vardır
SpektrofotometreOksihemoglobin vedeoksihemoglobinyüzdelerini belirler
FletismografiNabız ve kalp ritmi
![Page 22: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/22.jpg)
Pulse Oksimetre
• Desature ve oksijenize hemoglobinin farklı dalga boylarında ışığı absorbe etmesi prensibine göre çalışır
• İki farklı dalga boyunda ölçüm yapılır
• Prob kulak memesi veya parmak ucuna takılır
• %75 satürasyonun altında daha az güvenilirdir
• PaCO2 için bilgi vermez
![Page 23: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/23.jpg)
OKSİMETRE İLE YANLIŞ DEĞERLENDİRME NEDENLERİ
• Parlak ışıklandırma
• Hipotansiyon
• Düşük perfüzyon
• Vazokonstriksiyon
• Arteriyo-venöz şuntlar
• Tırnak cilası ve ojesi
![Page 24: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/24.jpg)
OKSİMETRE İLE YANLIŞ DEĞERLENDİRME NEDENLERİ
• Hipotermi
• Ödem
• Hareket, titreme ve konvülzyon
• Optik problemler, elektriksel interferans ve ışık interferansı
• Zamanda gecikme
![Page 25: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/25.jpg)
Kapnometre / Kapnografi
![Page 26: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/26.jpg)
Kapnometre/Kapnografi
• İnspirasyon/Ekspirasyon havasındaki CO 2’ninpartial veya yüzde olarak ölçümü
• Kapnografi CO2 seviyesi devamlı, grafikolarak anında verilir,
Spektrometre
İnfrared analizör
![Page 27: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/27.jpg)
HASTA BAŞI KAN GAZI ANALİZİ
![Page 28: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/28.jpg)
Hasta Başı Kan Gazı Cihazlarının Avantajları
• Test istem sonuç süresinin azalması
• Örnek hacminin azalması
• Transport gereksinimi yok
• Yanlış tanımlamaların azalması
• Mobilize gereksinimlerde kullanılabilme(pO2 yüksek seviyede deniz seviyesinden%25 düşük)
![Page 29: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/29.jpg)
Hasta Başı Kart TestlerHeparinize kan örneği hasta başı test cihazına yüklendiğinde
pHDirekt potansiyometre ile ölçülür
PaCO2
Direkt potansiyometre ile ölçülür
O2
Amperometre ile ölçülür
Yukarıdaki veriler kullanılarak
Baz excess HCO3- SpO2 tCO2
DEZAVANTAJ•Yüksek maliyet
•Yetersiz doğruluk
![Page 30: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/30.jpg)
Test İstem-Sonuç Süresi(Pre-analitik / Analitik / Post-analitik)
B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J ClinBiochem (Oct-Dec 2010) 25(4):376–379
![Page 31: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/33.jpg)
Preanalitik Hata Kaynakları
• Hasta ve numune tanımlanması
• Kararlı durumun beklenmesi
• Kan alınması sonrasında devam eden
metabolizma
• Heparin
• Hava kabarcığı kontaminasyonu
• Örnek tipi
![Page 34: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/34.jpg)
Preanalitik Hata Kaynakları
• Transport/saklama koşulları
• Anormal hücre sayıları
• Pnömotik sistem
• Kataterden kontaminasyon
• Pulmoner arter kateterinden kan alınması
• Test öncesi örneğin karıştırılması
• Sıcaklık düzeltmesi
![Page 35: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/35.jpg)
Hasta ve Numune Tanımlanması
• Hastaya ait en az iki kimlik bilgisi
• Hasta kimlik bileziklerinin kullanılması
• Bilinci kapalı hastada şahit kişi
• Etiketin kan alma anında basılması
• Çelişki çözümlenene kadar örnek kabul edilmez.
![Page 36: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/36.jpg)
Kayıtta Olması Gereken Bilgiler
• Kimlik• Alındığı Tarih/saat• Alınan bölge, arter/ ven/ kapiller / mikst• Tanı• Vücut sıcaklığı• Solunum sayısı• O2: tip (Nazal Kanül, maske, rezervuarlı maske) /
akım• Pozisyon: supin / pron / yan• Bilinç• Hb konsantrasyonu• Analiz süresi
![Page 37: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/37.jpg)
Kararlı Durum
• Kan alınmadan önce, O2 tedavisi veyaventilatör 20-30 dk kesilmeli veya ventilasyonayarları değiştirilmemeli
• Hiperventilasyona bağlı olarak değişebilenparametreler (kan gazları-laktat)
• Gerekirse lokal anestezi uygulanmalı
![Page 38: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/38.jpg)
Dinlenme ve Aktivasyonla Kan Gazı Değişimleri
![Page 39: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/39.jpg)
Kan Alınmasından Sonra Devam Eden Metabolizma
• Bekletme süresi ve sıcaklığı
• Örneğin hücreseliçeriği (RBC/WBC)
![Page 40: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/40.jpg)
Örnek kabı: Enjektör
Cam
• O 2 geçirgenliği çok daha az (3 saate kadar)
• Antikoagulan manuel olarak eklenir (sıvı heparin ile yıkama)
• Güvenli değil, kırılabilir
• Maliyet yüksek
Plastik
• Tek kullanımlık, (polypropilen)
• Hazır heparinlenmiş
• O2’ye geçirgen (özellikle yüksek pO2’de)
• Sıcaklık azaldıkça geçirgenlik artar
• Plastik kapiller tüplerde bu değişimler enjektörlere göre daha fazladır
![Page 41: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/41.jpg)
Heparin
• Dilüsyon etkisi, pCO2 - pO2 - HCO3- azalır (Li-
Heparinle)• Asidiktir, pH’yı etkiler• Elektrolit bağlanması, En çok i.Ca azalır• Final konsantrasyonu < 20 IU/ml• EDTA, okzalat tercih edilmez (elektrolitlerle
interfere olması ve çelatlayıcı özelliğindendolayı)
![Page 42: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/43.jpg)
Heparin asidik karekterde sülfatlanmış mukopolisakkarttir. Şırıngada fazla heparin bulunması aşağıdaki etkilere neden olur
pH’ya etkisi Dilusyonel etki
pH başlangıçta normal veya alkali ise
Asidik heparin nedeniyle pH düşer
pH başlangıçta asidik ise
Orta düzeyde asiditeye sahip heparin nedeniyle asidik kanın pH’sınıdaha da azaltabilir
PaO2 ve PaCO2
düşüklük görülebilir
![Page 44: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/44.jpg)
Hava Kabarcığının Etkisi Nelere Bağlıdır
• Hava / örnek oranı
• Hava kabarcığı sayı ve yüzey alanı
• Maruz kaldığı süre
• Sıcaklık
• Başlangıç pO2
• % Hb / HbO2oranı
![Page 45: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/45.jpg)
Şırınga içindeki hava kabarcığı arteriyel kan üzerinde değişik etkilere sahiptir.
PaO2 PaCO2 pH
Deniz seviyesindeortamdaki havanınoksijen basıncıyaklaşık 160mm/Hg’dir
Eğer arteriyelkanda PaO2
160 mm/Hg’dendüşükse yanlış yükseklik görülür
Eğer arteriyelkanda PaO2
160 mm/Hg’denyüksekse yanlış düşüklük görülür
CO 2 havada çok az miktarda bulunur. Bu nedenle hava kabarcığındaki PCO2’ninetkisi neredeyse hiç yoktur
Başlangıçtaki düzeyi ne olursa olsun etki her zaman DÜŞME yönündedir
PCO2’nin etkilenme düzeyine bağlıdır
PCO2 azaldığından pHartar ve kan daha alkali görülür
![Page 46: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/46.jpg)
Örnek tipi
• Arteriyel
• Venöz
• Kapiller (Arteriyelize edilmiş kapiller kan)
46
![Page 47: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/47.jpg)
Örnek
CLSI 46-A2 kılavuzu
Akciğerin gaz alış veriş fonksiyonunu (pO2 ve pCO2)değerlendirmek için yapılan kan gazı ölçümlerisadece arteriyel kanla yapılmalıdır.
Kan anaerobik şartlarda alınmalı, heparininçözünmesi için hemen karıştırılmalı ve hemenanaliz edilmelidir.
![Page 48: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/48.jpg)
Venöz / Arterial?
• Respiratuvar fonksiyonu gösterdiği, doku metabolizmasındanetkilenmediği için arteriyel kan gazları tecih edilir.
• pH için ortalama +0,032 U
• pCO2 için ortalama -4,9 mmHg
• Hesaplanan HCO3- için ise ortalama +1,40 mM
• Birçok hastada, arteryel pO2 venöz pO2 den 60-70 mmHgyüksek
• Azalmış perfüzyon arteriyel ve venöz kan arasındaki farkıarttırır.
![Page 49: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/49.jpg)
Kan Alınması
• Gaza geçirgen olmayan, liyofilize heparinle kaplanmışenjektörlere havayla temas etmeden alınmalı
• Numune alımından sonra şırınga ucu yukarı gelecekşekilde tutulmalı,
• Hafifçe vurularak hava kabarcıkları 1-2 dk içinde ağızkısmına yönlendirilmeli ve
• Uçtaki tüm hava kabarcıklarının dışarı çıkartılması içinbir damla kanın da dışarı atılmasından sonra
• Sıkı bir kapak ile kapatılarak gaz alış verişinin önünegeçilmeli ve alt üst edilmelidir.
![Page 50: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/50.jpg)
Kan Örneğinin Alım Şekli
Aspirasyon:
• Pistonu geri çekerek manuel olarak enjektörekan doldurmak
Otomatik dolum:
• Arter basıncı ile kanın enjektöre kendiliğindendolması
• Hemolizden kaçınmak için hastanın durumuuygun ise kanın kendiliğinden dolmasıbeklenmelidir.
![Page 51: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/51.jpg)
Örneğin Alınmasında Yanlış Uygulamalar
![Page 52: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/52.jpg)
Venöz Karışım
• Arterial örneğe %10 venöz karışması, pO2 %25azalma
• Femoral arterden alınmada olasılık daha fazla
• Sonuçlar örtüşmüyorsa şüpheli kontaminasyon
• Nabız oksimetresi tanıda yardımcı olur.
Kan Volüm (mL) pO2
Arteriyel 4.5 86
Venöz 0.5 31
Karışık 5.0 56
![Page 53: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/53.jpg)
Kataterden Kontaminasyon
• Arterial ve venöz kateter örnek alınmadanönce iyice yıkanmalıdır.
• Kateter ölü boşluk hacminin 2 katı kanatılmalıdır.
![Page 54: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/54.jpg)
Kapiller Örnek Alanları
• Kulak memesi
• Parmak ucu
• Ayak başparmağı
• Topuk
![Page 55: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/55.jpg)
Kapiller Örnekler
Doğru sonuç alınabilmesi için ;
• Örnek alanının arterleştirilmesi
• Atmosferik hava bulaşının önlenmesi
• Örnek alanının sıkılmaması önemlidir
![Page 56: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/56.jpg)
Örnek Alanının Arterleştirilmesi
• Alan ısıtılarak, vazodilatasyon / hiperperfüzyon sağlanır
Normal kapiller dolaşım
Arterleştirmeden sonra Kapiller dolaşım
pO2(a)= 90pCO2(a)=40
pO2(a)= 90pCO2(a)=40
pO2(k)= 60pCO2(k)=42
pO2(k)= 86pCO2(k)=41
NCCLS. Procedures for Collection of Diagnostic Blood Specimens by Skin Puncture - Third Edition; Approved Standard;1991.
![Page 57: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/57.jpg)
Atmosferik Hava Bulaşı
• Kapiller kan örneği alım sırasında, artere oranladaha fazla oranda atmosfer ile temas sözkonusudur
pCO2 olumsuz olarak etkilenir
pO2 değişik şekilde etkilenir
• Atmosfer ile bulaşı azaltmak için;
Kan akımının yeterli olduğundan emin olun
Kalın bir kan damlasının akmasına olanak tanıyın
Örneği kan damlasının tam ortasından alın
Kapiller tüpü hemen kapatın
![Page 58: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/58.jpg)
Transport / Koruma
• Yaşayan hücrelerden dolayı, glikoz, oksijen tüketimidevam eder, CO2, H ve laktat üretilir
• IFCC; plastik enjektörün oda ısısında transportedildiğinde, 15 dk içinde analizini önerir.
• Örnek cam enjektörde ve 15 dakika içerisindeçalışılmayacaksa hücre metabolizmasını yavaşlatmakiçin buzlu su içerisinde taşınmalıdır.
• Laktat çalışılacaksa örnek buzlu su içerisindetaşınmalıdır.
![Page 59: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/59.jpg)
Transport / Koruma
• Örnek transfer sırasında çok sarsılmamalıve hemoliz edilmemelidir.
• Taşıma ile transport önerilir ve havaylamaruziyetten kaçınılmalıdır
• pO2 takibi önemli ise pnömotik sistemönerilmez (pCO2 ve pH önemli ölçüdeetkilenmez)
![Page 60: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/60.jpg)
T. P Knowles, R. A Mullin, “Effects of Syringe Material, Sample Storage Time, and Temperature on Blood Gases and OxygenSaturation
![Page 61: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/61.jpg)
Örnek Karıştırma• Tam kan örnekleri iyice karıştırılmalıdır (özellikle Hb,
Htc için)
• En az 15 sn
• Hafifçe 2 boyutta (hemolizi önlemek için)
• Hücreler çökelmişse, hemoglobin konsantrasyonları,hematokrit ve oksijen konsantrasyonu yanlışölçülebilir.
![Page 62: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/63.jpg)
Sıcaklık Düzeltmesi
• Kan Gazı Analizörleri 37oC’de ölçüm yapar
• Hasta sıcaklığına göre düzeltme algoritması;
• Sıcaklığa göre pH ayarlanması; Sıcaklık --pH
• Her 1oC için 0,015 (37oC’de 7,40=40oC’de 7,36)
• pCO2 için; Sıcaklık --pCO2
• Her 1C için %5 (37oC’de 40mmHg=40oC’de 46mmHg)
• pO2 için; Sıcaklık --pO2
• Her 1oC için %6 (37oC’de 50mmHg=40oC’de 59mmHg)
![Page 64: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/64.jpg)
Sıcaklık Düzeltme Formülleri
• pH=pHm-[0,0147+ 0,0065 X (pHm-7,40)](T-37o)
• pCO2=pCO2mx100,019(T-37o)
• pO2=pO2m X10 [(5,49x10-11pO23,88)+0,071](T-37o)
(9,72x 10-9 pO23,88)+2,30
![Page 65: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/65.jpg)
Sıcaklık 37oC 39oC 30oC
pH 7.40 7.37 7.50
pCO2 40 44 30
pO2 80 90 54
![Page 66: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/66.jpg)
Analizin Gecikmesi
Gaz geçirgenliği olmayan şırıngalarla odasıcaklığında tutulan örneklerde yaklaşıkolarak;
• pO2’de 2-4 mmHg/saat azalma
• pCO2’de yaklaşık 1 mmHg/saat artış
• pH’da 0,02 ile 0,03 ünite azalma gözlenir
![Page 67: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/67.jpg)
Lökositlerin O2 Tüketmesi
![Page 68: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/68.jpg)
Hemoliz
• K düzeyi artar, Na - Ca azalır, pH ve gazbasınçları değişmez
• Alkolle dezenfeksiyon, küçük çaplı iğne,dar kateter, aşırı vakum, uygun olmayanantikoagulan neden olur.
![Page 69: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/69.jpg)
Hemoliz interferansı
![Page 70: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/70.jpg)
![Page 71: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/71.jpg)
PA Süreçte Uyulması Gerekenler
Örneğin, dolayısıyla sonuçların doğruluğu için dikkatedilmelidir:
• Hastanın/örneğin tanımlanması
• Stabil durum
• Heparin interferansı/Dilüsyonu
• Arteriyel örnek
• Anaerobik koşul/Hava kabarcığı
• En kısa süre içinde çalışılmalı
• Pıhtılaşma /Enjektörü alt üst etmek
![Page 72: Hasta Başı Test Olarak Kan Gazları: Preanalitik Süreç...B. Goswami , B. Singh, R. Chawla, ve ark. Turn Around Time (TAT) as a Benchmark of Laboratory Performance, Ind J Clin Biochem](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022070818/5f15c79ddd253c4e815d67ef/html5/thumbnails/72.jpg)