Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)
Click here to load reader
Transcript of Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)
![Page 1: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/1.jpg)
HARREMANA: ZENTZUMENAK ETA NERBIO-SISTEMA
BERRIO-OTXOA IKASTETXEADBH 3
BIOLOGIA ETA GEOLOGIA2015-2016
![Page 2: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/2.jpg)
1. Harreman- eta koordinazio-funtzioa
Estimuluak: gorputzaren barneko zein kanpoko aldaketak (seinaleak)
Harreman-funtzioa: izaki bizidunon eta ingurunearen arteko interakzioa, estimuluak prozesatzen dituelarik, eta erantzuna ematen duelarik.
![Page 3: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/4.jpg)
Koordinazio sistemak
![Page 5: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/5.jpg)
2. Zentzumen -errezeptoreak
Zer dira?Nerbio-egiturak
Zer egiten dute? Kanpo zein barne inguruneko informazioa hartu, eta estimulu hori bulkada elektriko bihurtu
* Sentsazioa: estimulu bat hartzen dugula ohartzea.
![Page 6: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/6.jpg)
Motaka) Kokalekuaren araberaBarne-errezeptoreakKanpo-errezeptoreak
b) Hartzen duten estimulu motaren araberaKimiorrezeptoreakMekanorrezeptoreakFotorrezeptoreakTermorrezeptoreakNozizeptoreak
![Page 7: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/7.jpg)
a) Kokalekuaren arabera1. Barne-errezeptoreak
Barruan (giharretan eta erraietan, adibidez biriketan)Egoera orokorrari buruzko informazioaEgarria…
2. Kanpo-errezeptoreakKanpoan, kanpoko estimuluak hartzenZentzumen-organoak: kanpo-errezeptoreen elkarketakSoinuak, argia, tenperatura, usainak…
![Page 8: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/8.jpg)
b) Hartzen duten estimulu motaren arabera1. Kimiorrezeptoreak(substantzia kimikoak hauteman)
2. Mekanorrezeptoreak(estimulu-fisikoak, adibidez presioa,
grabitatea…)
![Page 9: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/9.jpg)
3. Fotorrezeptoreak(argia)
4. Termorrezeptoreak(tenperatura aldaketak)
5. Nozizeptoreak(presio altuak, minak)
![Page 10: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/11.jpg)
3. Nerbio-sistemaren osagaiak
Funtzioak:1. Estimuluak (kanpo zein barne)
hauteman, aztertu2. Erantzunak prestatu3. Organo efektoreetara transmititu
Nerbio-ehunaNeuronakGlia-zelulak
![Page 12: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/12.jpg)
Neuronak- Zelula oso espezializatuak- Nerbio-bulkada sortu, eta transmititu
- Sailkapena (funtzioa):* Zentzumen-neuronak* Intereneuronak* Neurona motorrak
![Page 13: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/21.jpg)
3. Nerbio-sistemaKonplexua, gainerako sistema eta aparatuekin lotuta
Funtzioak:- Ingurunearekin harremana- Homeostasia- Gizakiari batasuna ematea
3.1. Nerbio sistema zentralaOsagaiak
3.2. Nerbio sistema periferikoa
![Page 22: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/22.jpg)
3.1. Nerbio sistema zentrala
Entzefaloa Bizkarrezur muina
GarunaZerebeloaGarun-enborra
![Page 23: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/23.jpg)
3.1.1. EntzefaloaBurezurrak babesten du.3 osagai: garuna, zerebeloa eta garun-enborra
(enbor entzefalikoa)
![Page 24: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/24.jpg)
a) GarunaBi alderdiGainazala tolestuta (zirkunboluzioak)Funtzioak:
- Zentzumen-organoek emandako informazioa interpretatu
- Borondatezko ekintzak kontrolatu (oroimena, hizkuntza, pentsamendua…)
![Page 25: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/25.jpg)
b) ZerebeloaBi alderdiGarunaren azpian, atzeanFuntzioak:
- Jarrera eta oreka- Mugimendu konplexudun giharren aktibitatea (ibili…)
![Page 26: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/26.jpg)
c) Garun-enborraGaruna eta bizkarrezurra lotuFuntzioa:
- Oharkabeko funtzio automatikoen kontrola (arnasketa, bihotz taupadak…)
![Page 27: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/27.jpg)
3.1.2. Bizkarrezur-muinaKordoi mehea, bizkarrezur barruan babestutaEntzefaloa eta NSP lotuFuntzioak:
- Nerbio-bulkadak garraiatzea- Ekintza erreflexu, automatiko
eta inkontzienteak
![Page 28: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/29.jpg)
3.2. Nerbio Sistema PeriferikoaNerbioek osatuaNSZ eta egitura periferikoak lotuNerbio-bulkada transmititu zentzumen-errezepto-
reetatik NSZera eta hortik efektoreetara.
Burezurreko nerbioak eta bizkarrezurreko nerbioak
![Page 30: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/31.jpg)
Bi nerbio mota:1. Zentzumen-nerbioak:
Errezeptoreetatik NSZera 2. Nerbio motorrak:
NSZetik Efektoreetara
![Page 32: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/32.jpg)
NERBIO SISTEMA PERIFERIKOA
N.S. Somatikoa N.S. AutonomoaZentzumen-organoen errezeptoreak eta NSZ lotu; eta NSZ eta gihar eskeletikoak (nerbio motorren bidez)
Borondatezko mugimenduak
Erreflexuak (bizkarrezur muinarekin)
Erraietako zentzumen errezeptoreek NSZera, eta erantzuna nerbio-motorren bidez
Organoetako gihar lisoaren eta zenbait guruinen aktibitatea kontrolatu
Erantzunak organoen aktibitatea bizkortzea (sinpatikoa) edo moteltzea (parasinpatikoa)
![Page 33: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/35.jpg)
4. Nerbio-sistema somatikoaren erantzunak
2 mota:1. Borondatezkoak 2. Oharkabekoak (ekintza
erreflexu somatikoak)
Garunak kontrolatu
NSZera (garunera)
Ikusmen-nerbioak eta nerbio motorrek parte hartzen dute
Bide luzea
Ezerk ez ditu kontrolatzen
Bizkarrezur muinera (han interneurona dago)
Arku erreflexua (zentzumen-neurona – interneurona – neurona motorra)
Bide laburra, erantzun azkarra)
![Page 36: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/36.jpg)
Borondatezkoak
![Page 37: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/37.jpg)
Oharkabekoak
1. Errezeptoreak estimulua hauteman2. Zentzumen-neuronak bizkarrezur muinera3. Interneurona (konektatzen)4. Neurona motorra5. Besoko giharra uzkurtu
![Page 38: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/39.jpg)
5. Nerbio-sistemaren gaixotasunak
a) Infekzioak- Mikroorganismoak N.S. infektatu- Adibidez, poliomielitisa.
Poliobirusak neurona motorrak suntsitu, bereziki haurretan, paralisia, giharren atrofia, deformazioak… sortuz
![Page 40: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/40.jpg)
b) Garuneko hodietako gaitzak
- Garunean odol hodi bat buxatzean (iktusa), bihotzean gertatu bezala, GARUNEKO INFARTUA gertatuko da hango zelulak hiltzean.
- Eraginak kalteturiko zonaldearen araberakoak.
![Page 41: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/43.jpg)
c) Traumatismoak
Istripuetan, burezurraren zein bizkarrezurraren babesa nahiko ez izatea gerta daiteke, eta, ondorioz, nerbio-zentroak lesionatzea.
Bizkarrezur muina haustea
Paraplegia (beheko gorputz-adarren paralisia) edo tetraplegia (goiko eta behekoena)
![Page 44: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/44.jpg)
d) Gaitz neurodegeneratiboak eta desmielinizatzaileak
Esklerosi anizkoitza Axoien mielinazko zorroa desagertuz doa, eta nerbioen transmisioa nahasi
Alzheimerra Neuronen suntsiketa (memoria galera…)
Parkinsona Mugimendua eta jarrera kontrolatzen duten areak hil garunean
![Page 45: Harremana (zentzumenak eta nervio sistema)](https://reader038.fdocument.pub/reader038/viewer/2022102504/588402a01a28ab884b8b5d25/html5/thumbnails/45.jpg)
Bideo interesgarriakSINAPSIA (KONPLIKATUA)https://www.youtube.com/watch?v=90cj4NX87Yk
SINAPSIAhttps://www.youtube.com/watch?v=LT3VKAr4roo
NEURONAKhttps://www.youtube.com/watch?v=vyNkAuX29OU
LAS FUNCIONES DEL SUEÑO https://www.youtube.com/watch?v=8cZf6o8HFvA
La tecnología que usa Stephen Hawking al servicio de los pacientes con esclerosis múltiple https://www.youtube.com/watch?v=VqimepaMaY0
Temática Alzheimer: "Cuidadores", un documental de Oskar Tejedor https://www.youtube.com/watch?v=CUrIi3nyvlA
Vivir con Parkinsonhttps://www.youtube.com/watch?v=lVofVFOS64E