Agurtzane Solaberrieta

Teknologia berriak eta gazteakazken urteetan maiz ikertzen ariden binomioa da, eta gai horrekinlotutako albisteak sarri kalera-tzen dituzte komunikabideek.Gehienetan, albiste ilunak. Badaeztabaida bat pil-pilean: teknolo-gia berriak gaztetxoentzat aban-taila edo arriskua ote diren. Kez-ka eragiten dute hainbat datuk;esaterako, Jaurlaritzak duela gu-txi kaleratutako azterketa batekutzitakoak: 10 eta 12 urteko gazte-txoen %18,4k baieztatu dute In-terneten ezagutu duen norbaite-kin geratu direla, eta horietatiklaurdena pasatxok ez dio esanezer inori; ez gurasoei ez lagunei.Gainera, hiru gaztetxotik bateknormaltzat jotzen du Internetenezagutu duen jendeari bere da-tuak ematea; izan ere, elkar eza-gutzeko edota bere laguna izannahi duela erakusteko modu batdela deritzo.

Hain zuzen, gaztetxoek tekno-logia berriak nola eta zertarakoerabiltzen dituzten jakiteko,Jaurlaritzako Osasun eta Kontsu-mo Sailak azterlan bat egin berridu: Adingabeak eta TeknologiaBerriak. Erabilera ohitura eta

arriskuen hautematea. Horrenarabera, ikasleen gehiengoakerabiltzen du Internet, eta ia %90etxetik konektatzen dira. Interne-tek arriskuren bat ekar dezakeelauste dute lautik hiruk, baina, eraberean, %61ek modu seguruannabigatzen dutela diote.

Jokin Lacalle Ordiziako (Gi-puzkoa) Jakintza ikastolako IKT-ko koordinatzailea da (Informa-zioaren eta KomunikazioarenTeknologiak) , eta halako azterke-tak tentuz hartzeko aholkatu du.Ez du gustuko ikerketa horien«norabidea», errealitatearen al-derdi bakar baten ingurukoakizaten direlako. «Alarma sozialaeragitea izaten da helburu nagu-sia». Irakasleak argi du: Interne-ten erabilera arduratsuak alderdiilunak baino askoz ere onuragehiago ditu. Gakoa sen ona era-biltzea dela dio: «Benetako arris-kua belaunaldi berriak Internete-tik kanpo heztea da».

Arriskuei buruz aritzean, Laca-llek ezberdindu egiten ditu komu-nikazioarekin eta sozializazioare-kin lotutakoak, norberaren iden-titate digitalarekin lotutakoak,eta informazioaren tratamendua-ri lotutakoak. Lehenengoari da-gokionez, Lacallek argi du gazte-

ek nahiko garbi dutela nortzue-kin izaten duten harremana sare-an, eta Tuenti eta horrelako sare-ak erabiltzen dituzten gehienekgertuko lagun eta ezagunekin ko-munikatzeko erabiltzen dutela.Horregatik, gehiago kezkatzendu norberak sarean duen identi-tatearen eta erreputazioaren gai-neko arduraren kontzientziarengabeziak; hau da, gaztetxoek be-reizten ez jakitea non dagoen pri-batutasunaren eta publikotasu-

naren arteko muga. Irakasleei gaihorri tratamendu berezia emate-ko beharra sortu zaiela azaldu duLacallek: «Zaila izaten da azal-tzea gure gazteei non dagoenmuga, ikusita haientzat telebista-ko pertsonaiak direla eredu nagu-siak eta pribatua dena publikobihurtzea negozioa dela gizartehonetan».

Abantaila ala arriskua? Jaurlaritzaren azterketa baten arabera, 10 eta12 urte artekoen %18,4k diote Internetenezagutu duten norbaitekin geratu direla

Ikasleen gehiengoak erabiltzen du egunInternet, eta gurasoen gehiengoak eskatzendu informazioa, arriskuak identifikatzeko

10 eta 12 urteko ikasleen %89,6k erabiltzen dute Internet. BERRIA

Harian›2 berria 2010eko urriaren 24a, igandea

Gazteak eta teknologia berriakD

350pJaurlaritzaren azterketa. Ikerketarenlaginerako, hauek hartu zituen Jaurlari-tzak: Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako10 eta 12 urte bitarteko 350 ikasle (LehenHezkuntzako 5. eta 6. maila) eta 103 gu-raso. 2010eko urtarril eta apiril arteanbanatu eta jaso zituzten galdeketak.

%92pGazteek Interneten ematen dutendenbora kontrolatzen duten gurasoak.Gurasoen %92,2k ziurtatu dute kontro-latu egiten dutela Interneten seme-ala-bek ematen duten denbora, eta gehien-goak dio badakitela zertarako erabiltzenduten. Erdiek filtroak jartzen dituzte.

Gehiengoak ez du esperientziadesatseginik izan InternetenTxosten bat egina dute Europako uniber-tsitateek garatutako EU Kids Onlineproiektukoek: Arriskuak eta segurtasunaInterneten.Txosten horretan ageri da Eu-ropako adingabeen gehiengoak ez duelaizan esperientzia desatseginik Interneten.Halere,zortzi adingabetik bat mindu etaaztoratu egin da sarean topatutakoarekin.

%79,7pInternet ikasketetarako erabiltzenduten ikasleen ehunekoa.Bost ikasletikbatek dio Internet ikasketetarako infor-mazioa bilatzeko erabiltzen duela. Hala-ber, %60k adierazi dute messengerraerabiltzen dutela, eta %40k gizarte sa-reetan parte hartzen dutela.

GGazteak eta teknologia berriak

ITURRIA: EUSKO JAURLARITZAKO KONTSUMO SAILA

Ikasleen %63,1ek sakelako telefonoa daukate

Noiztik Gastua

<10 urte10 urte11 urte12 urte

0-10 €11-20 €21-30 €> 30 €Ez dakit

43 34

194

48,5

33,5

11,43,1

3,5

Gurasoen %66,6k erosi edo oparitu diete,eurekin harremanetan jartzeko

Ikasketetarako

Messenger

Musika, film eta bestelakoak

Interneteko solasguneak

Mezu elektronikoak bidali eta jaso

Aisialdia, kirola, kultura eta bestelakoak

Gizarte sareak

Interneteko erosketak

Bestelakoak (jokoa...)

Ikasleen %89,6 Interneten sartzen dira

Maiztasuna Adina

MaizBatzuetanInoiz ez

<6 urte6-8 urte8-10 urte> 10 urte

38,4

51,2

10,4

19,9

32,4

36,4

Haien adinerako aproposak ez diren gauzak

Ezezagunekin harremanetan jartzea

Ezezagunekin elkartzea

Beste umeei eraso egitea edohaiei eraso egitea

Datu pertsonalak ematea

Interneterako menpekotasuna izatea

Ordenagailua birusez betetzea

%71,6 seme-alabek sareanarriskuak topatzea kezkatzen ditu.

Erabilera (%)

52,6

79,7

59,7

52

47,4

47,4

39,7

12,3

22,9

73,8

67

51,1

44,3

32,9

20,4

12,5

11,2

Gurasoen kezkak (%)

Benetako arriskuabelaunaldi berriakInternetetik kanpoheztea da»JOKIN LACALLEJakintza ikastolako IKT koordinatzailea

‘‘

Azkenik, informazioaren trata-menduari lotutako arazoak aipa-tu ditu: batetik, informazio itu-rrien fidagarritasuna eta baliaga-rritasuna, eta, bestetik, adinarenarabera, desegokiak izan daitez-keen edukien kontsumoa. Hala,Interneten sartzea kalera atera-tzearekin parekatu du, eta, bideberriak ezagutzeko orduan, gil-tzarritzat jo du gurasoengandikjasotako heziketa, bai sarean baibizitza analogikoan.

Gurasoen kezkakJaurlaritzaren azterketa horrekgurasoen alderdia ere ikertu du,eta gehienei kezkatzen die seme-alabek arriskuren bat topatzeasarean. Arriskuak saihesteko zeregin dezaketen, ordea, ez dakite.Horregatik, gurasoen %70ek In-terneten arriskuak aurrez ikusieta identifikatu ahal izateko, in-formazio gehiago eskatzen dute.Egun ezer gutxi egiten dute seme-alaben erabilera kontrolatzeko.

Jokin Lacalle irakasleak nor-maltzat ditu gurasoen kezkak.«Internet zer den ez dakite, eta, ja-sotzen duten guztia txarra bada,normala kezkatuta egotea». Ho-rregatik, beharrezkoa ikusten dugurasoak teknologia berrienmundura ekartzea, benetan zerdiren, zertarako erabiltzen diren,eta zer abantaila dauzkaten azal-tzeko. Adibide bat jarri du. Duelagutxi, ikastolako ikasle talde ba-tek Europa osoa zeharkatu zuentrenez; ikasleek egunero idaztenzuten bidaiari buruz blog batean.«Gurasoek gustura jarraitu zituz-ten seme-alaben kontakizunakblogetik, haien berri izateaz gainharremanetan jartzeko aukeraizan zutelako».

Beste adibide bat ere jarri du.Duela hilabete batzuk ikastolakogurasoekin egin zituzten saioe-tan, guraso batzuk kezkatutazeuden Tuentiren inguruan.Seme-alabek zer egiten zutenjakin nahi zutela eta, Tuentinkontu bat sortzen lagundu zie-ten. «Segituan ikusi zuten seme-alaben lagun bihurtzeko zer eginbehar zuten. Seme-alabak nondabiltzan, nolakoa den ingurunebirtual hori eta zer informaziopartekatzen duten ikusten dute-nean, hasierako kezkak eta larri-tasunak neurri handi bateandesagertu egiten dira».

2010eko urriaren 24a, igandea berria 3

8›› Bost alderdi politikok eta 50 gizarte eragilektorturaren aurkako manifestaziora deitu dute 13›› Ramon Jauregiren irudiko, gobernuak ezin du

albo batera utzi ezker abertzalearen aldaketa

Gazteak eta teknologia berriakD

Hiru ikasletik bik sakelako telefonoa duteSakelako telefonoaren erabilera ere iker-tu du Jaurlaritzak: 10 eta 12 urteko ikasle-en %63,1ek daukate telefonoa. Gainera,daukatenen %43k ez zituzten 10 urtebaten jabe egin zirenean. Gehiengoakgurasoekin harremanetan jartzeko era-biltzen du, eta erdiak pasatxok lagunendeiak jasotzeko edo egiteko. Halaber,

oso gutxik dute gastuaren gaineko kon-trola: hirutik batek ez daki zenbat gasta-tu duen azken hilabetean. Sakelako tele-fonoaren erabilerak eragin dezakeenarriskuaz ere galdetu diete, eta hirutikbatek baino ez du hautematen arriskua.Gainera, ikasleen %7,9k bere zenbakiaeskatzen dion edozeini ematen diote,eta grabatua izan diren edo argazkirenbat atera dieten adingabekoen %41,4k

uste dute garrantzirik gabeko gertaeradela. Hain zuzen, horiexek dira gurasoenkezka nagusiak. Gurasoen %66k telefo-noa erosi edo oparitu diete seme-alabei,eurekin harremanetan jartzeko, nahizeta lautik hiruk uste duten ez dela ezin-bestekoa seme-alabek sakelakoa iza-tea. Halaber, gehienek diote kontrola-tzen dutela sakelakoarekin seme-ala-bek ematen duten denbora.Ume bat, sakelako telefonoarekin. BERRIA

A. Solaberrieta

Jaurlaritzak egin duen azterketa-ko emaitzak modu egokian inter-pretatzeko asmoz, Iratxe Esnao-larengana jo du BERRIAk. Gai ho-rretan aditua da: Informatikaingeniaria da, eta Deustuko Uni-bertsitateko irakaslea. Gaztetxoen %18,4k baieztatu duteInterneten ezagutu duen norbaite-kin geratu dela. Alarma piztu nahiizateko asmorik gabe, baina ez alzaizu datu adierazgarria iruditzen? Egia da deigarria dela bost hau-rretatik bat aurrez ezagutu gabe-ko baina Interneten bitartez topa-tutako pertsonekin elkartzea.Baina datu hori zuzen interpreta-tzeko, ezinbestekoa da jakitea no-

rekin geratu diren eta zertarako.Horren arabera, adineko lagunakegiteko bidetzat edo benetanarriskutsua izan daitekeen ekin-tzatzat jo daiteke. Gaztetxoen %90ek erabiltzen dutesarea. Gazteei irakatsi al zaie Inter-net erabiltzen? Egungo haur eta nerabeentzat In-ternet euren bizitzaren zati da,horrekin jaio baitira. Interneterabiltzen ikasi dute; inoren la-guntzarik gabe askok, baina ondoeta modu arduratsuan erabiltzenirakatsi behar zaie, gehienetan ezbaitira arriskuen jabe, eta horrekerabilera desegokia eragin deza-keelako. Internet ondo erabiltze-ko, minimo batzuk honako hauekizan daitezke: kalitatezko bilake-

tak egiten jakitea, hots, bilatzendutena aurkitzea; modu segu-ruan nabigatzea; hau da, pribatu-tasuna gordetzea; eta, oro har, es-kura dituzten tresnak modu ar-duratsuan erabiltzea; esaterako,eskaintzen dioten denbora kon-trolatuz.Internet segurua al da?Internet sare teknologiko bat da.Tresna bat, kanal bat. Eta kaleanedota errepidean gertatzen denbezala, Internetek ere segurtasunneurri batzuk hartzea eskatzendu. Alegia, Internet tresna bat da,eta erabilerak bilakatzen du, bila-katzekotan, tresna segurua.Gazteen erabilera kontrolatu behar-ko litzatekeela uste duzu?Internet erabiltzea beste aktibita-

te bat bezala ulertu behar da. Etakontrolatzekotan, aktibitate ho-rri eskaintzen dioten denbora da.Alegia, Internet ondo erabiltzenirakatsiz gero, ez dugu non ibil-tzen diren kontrolatu behar, zen-bat denboraz baizik.Facebook, sare sozialak... oso zabal-duta daude egun, eta tresna horienerabiltzaile ohikoak gaztetxoakdira. Horrek ez al du sortu harrema-nak egiteko beste modu bat?Haur eta nerabeek sare sozialaksozializatzeko erabiltzen dituzte.Alegia, sare soziala erabiliz, hor-tik kanpo dituzten harremanakbeste modu batean eta beste bidebatetik elikatzen dituzte. Hortaz,sare sozialak ez dira, hein handibatean, harreman berriak egite-ko erabiltzen, jada sortuak dau-denak hedatzeko baizik. Guraso gehienei kezkatzen dieseme-alabek arriskuren bat topa-tzea sarean. Ez dakite, ordea, arris-kuak saihesteko zer egin dezaketen.Tresnak erabiltzen ikasten datresna horiek nola erabili. Eta, be-raz, gurasoak tresna horiek era-biltzen trebatzea ezinbestekoada, horrela soilik izango baitiragai euren seme-alabei irakastekotresna horiek nola erabili eta nolaez. Alfabetizazio teknologiko horiinstituzioen ardura izan daiteke,baina, neurri handi batean, gura-soen ardura ere bada. Autoikas-kuntza aktiboan pausoak emanbehar dituzte.Azterketako daturen batek aten-tzioa eman al dizu?Datu batzuk oso deigarriak eginzaizkit, eta bi aipatuko ditut. Ba-tetik, kontrolaren izenean, 10 eta12 urteko haurren %63,1 sakelakobaten jabe izatea. Ulertzekoa dapsikologoek erabilera horren etaepe luzera osasunean izan deza-keen eraginaren gainean adiera-zitako kezka. Eta, bestetik, irudi-tzen zait agerian gelditu delahaur eta nerabeek teknologieneremuan duten pertzepzio fal-tsua eta, ondorioz, erabilera ardu-ratsuaren gaineko ezjakintasu-na. %61ek modu seguruan nabi-gatzen dutela uste dute, nahizziur aski ez dakiten modu segu-ruan nabigatzea zer den. %7,9kbere telefono zenbakia eskatzendion edozeini ematen dio; eta, ka-mera digitalak nonahi dauden ga-raiotan, %41 ez da kezkatzen era-bilera masiboaz.

Iratxe Esnaola q Informatika ingeniaria

Iratxe Esnaolak ez du dudarik: haurrei eta nerabeei irakatsi egin beharzaie Internet modu arduratsuan erabiltzen, gehienetan ez baitiraarriskuen jabe, eta horrek erabilera desegokia eragin dezakeelako.

«Internet tresna bat da,eta erabilerak bilakatzen du,bilakatzekotan, segurua»

JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS