STRUKTURA E KOMPJUTEREVE

Njësia qendrore . • Njësia qendrore përbëhet prej shtëpizës në të cilën gjenden: • Pllakëza amë (mother board), • kontrolerët, • portet, • Hard disku, • Flopi diku, • Kartela grafike • Burimi i energjisë • Përveç këtyre , në pllakëzën amë ka edhe vende shtesë për

paisje tjera , siç janë , për : kartelë të zërit , kartelë rrjeti etj.

SHTEPIZA

Ka tre lloje të shtëpizave • Vertikale • Horizontale • shtëpiza të holla (slim)

Pllakëza amë

• Në shtëpizën e kompjuterit gjendet njëra prej pjesëve më të rëndësishme të kompjuterit – pllakëza amë (motherboard) . Ajo është pllakë në të cilën janë të vendosur procesori dhe kujtesa e brendshme .

• Detyrë kryesore e pllakëzës amë është që t`i lidhë të gjitha pjesët e kompjuterit nëpërmjet rrugëve elektrike të quajtura magjistrale .

• Në pllakëzën amë vëndohen edhe paisje (kartela) të ndryshme ( kartela grafike , kartela e zërit , kartela e rrjetit etj.

• Secila prej këtyre kartelave ka detyrën e vet speciale .

Pllakëza amë

Procesori

PROCESORI • Procesori është “truri” i kompjuterit . Ai është një çip i

vogël prej silikoni që ka për detyrë t`i përpunojë të dhënat dhe të drejtojë me punën e kompjuterit .

• Te kompjuterët personal , procesorin e quajmë edhe mikroprocesor .

• Karakteristikë kryesore e procesorit është frekuenca e cila matet me herca , përkatësisht me njësi më të mëdha megaherca (MHz) dhe gigaherca (GHz) dhe prej tij varet shpejtësia e kompjuterit .

• Gjatë punës së kompjuterit , procesori nxehet shumë dhe prandaj mbi të vëndohet një pjesë shtesë për ftohjen e tij (cooler) .

• Procesorë më të njohur janë Pentium , Celeron , Athlon etj.

Kujtesa e brendshme • Me kujtesë , nënkuptojmë të gjitha paisjet që kanë

mundësi të mbajnë mend të dhëna të ndryshme. • Karakteristikë themelore e kujtesës është

kapaciteti . Ajo është shuma e të dhënave të cilat mund t`i pranojë kujtesa .

• Si njësi themelore për matjen e shumës së të dhënave është njësia BIT (bit) që shënohet me shenjën b . Që të mund të kuptohet kjo se sa është shuma e informacioneve , mjafton të dini se një shkronjë ose një shenjë , paraqitet në formë të tetë biteve , që e formojnë një bajt (byte) , megabajt (MB) , gigabajt (GB) dhe terabajt (TB) .

Kujtesa e brendshme

• Njësia më e vogël për matjen e shumës së të dhënave është bit (b) . Bajt (B) është grup prej tetë bitësh .

• Në kujtesën e brendshme ruhen të dhënat dhe programet të cilat i duhet procesorit për të punuar .

• Ekzistojnë dy lloje të kujtesës së brendshme : ROM dhe RAM .

RAM (Random Access Memory) RAM është shkurtesë e Random Access

Memory , që do të thotë se prej kësaj mund të lexojmë dhe në të të futim të dhëna aq sa duam .

• Kjo kujtesë shfrytëzohet për ruajtjen e përkohshme të të dhënave , që mundëson në mënyrë të shpejtë të gjejmë ose të futim të dhëna .

• Të dhënat në RAM , janë të përkohshme dhe me çkyçjen e kompjuterit ato humben .

• Kjo kujtesë ndryshe quhet edhe kujtesë punuese .

ROM (Read Only Memory)

• ROM (Read Only Memory), që do të thotë kujtesë vetëm e lexueshme (vetëm të lexojmë të dhëna , nuk mund të fshimë ose të ndryshojmë asgjë ) .

• Këtu gjenden programet që të mund të punojë kompjuteri .

• Të dhënat që janë të regjistruara në ROM janë të përhershme dhe nuk fshihen me çkyçjen e kompjuterit .

Njësia e kontrollit • Njësia e kontrollit udhëheq me punën e

përgjithshme kompjuterit . Ajo cakton se cili urdhër është në radhë për t`u zbatuar , e mer prej kujtesës , e interpreton , jep urdhra përkatës procesorit dhe në të njëjtën kohë kontrollon kryerjen e operacionit të duhuer .

• Kjo njësi gjendet në pllakëzën amë e realizuar me disa çipa (njësi integruese) të cilat kanë role të veçanta .

Magjistralja • Kompjuteri patjetër duhet të ketë qarqe elektrike

nëpërmjet të cilëve shkëmbejnë informacione nëpërmjet komponenteve që gjednen në pllakëzën amë .

• Kjo rrugë komunikuese , quhet magjistralë (bus). • Koncepti i kësaj është i thjeshtë , ose të gjitha

komponentat të lidhen në mes vete më qarqe elektrike , ose të lidhen në magjistralë .

• Në kompjuter ekzistojnë tre magjistrale : • Magjistrala e të dhënave (data bus), • Magjistrala e adresave (address bus), • Magjistrala kontrolluese (control bus).

Magjistralet • Magjistrala e të dhënave shfrytëzohet për

shkëmbimin e të dhënave në mes procesorit dhe kujtesës .

• Magjistralja e adresave këmben adresa të cilat i gjeneron procesori dhe i dërgon në kujtesë ku futen ose lexohen të dhëna gjatë procesit të përpunimit të tyre .

• Magjistralja kontrolluese shërben për transferimin e sinjaleve drejtuese prej procesorit gjer te kompontet e pllakëzës amë dhe anasjelltas .

Lidhjet e brendshme • Shumë përdorues kanë mundësi që

kompjuterin ta adoptojnë sipas nevojave të tyre dhe në të të lidhin paisje shtesë në kompjuter .

• Kompjuterët personal mundësojnë lidhje të këtilla .

• Për lidhje shtesë , në pllakëzën amë ekzistojnë vende standarde për lidhjen e kartelave shtesë , si p.sh. Kartelë zëri , kartelë grafike

Kontrolerët • Për të lidhur pjesë shtesë në kompjuter , duhet të

plotësohen dy kushte . • Kushti i parë është që paisjet shtesë të jenë të lidhur

në mënyrë korrekte në vendet e caktuara që ato të mund të komunikojnë me pllakëzën amë në mënyrë të drejtë .

• Ky element për lidhje , quhet kontroler . • Kushti i dytë është program i posaçëm i cili do të vë

lidhje direkte me pllakëzën amë , i ashtuquajtur drejtues (driver) që do tq mundësojë komunikim pa probleme me kompjuterin në përgjithësi .

Lidhjet e jashtme (portat) • Kompjuteri ka porta standarde që

mundësojnë lidhjen e pjesëve periferike me pllakëzën amë , siç janë : tastiera , mausi , monitori , shtypësi etj .

• Për lidhjen e paisjeve tjera periferike , shfrytëzohen vende të posaçme për lidhje që quhen porta .

Lidhjet e jashtme (portat) • Ekzistojnë dy lloje të portave : serik dhe paralel

LTP