halit.yazici - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/halit.yazici/YM2/YM-II#3_CIMENTO.pdf · ÇĐMENTO...

ÇÇİİMENTOMENTOİİNNŞŞ2024 YAPI MALZEMES2024 YAPI MALZEMESİİ IIII

Dokuz Eylül Üniversitesi

İnşaat Mühendisliği Bölümü

DoDoDoDoçççç.... Dr. Dr. Dr. Dr. Halit YAZICI

http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici

ÇÇĐĐMENTOMENTO

�� ""ÇÇimento" kelimesi, yontulmuimento" kelimesi, yontulmuşş tataşş kkıırrııntntııssııanlamanlamıındaki Latince "ndaki Latince "caementumcaementum" kelimesinden " kelimesinden ttüüremiremişştir. tir.

�� Daha sonra bu kelime baDaha sonra bu kelime bağğlaylayııccıı anlamanlamıında nda kullankullanıılmaya balmaya başşlamlamışışttıır.r.

�� 19. y19. yüüzyzyııllıın ban başşlanglangııccıında kil inda kil iççeren, kireeren, kireççtataşşlarlarıınnıın n yakyakıılmaslmasıı deneyleri deneyleri ççimentonun keimentonun keşşfine yol fine yol aaççmmışışttıır. r.

ÇÇĐĐMENTOMENTO�� Bu baBu bağğlaylayııccıı daha sonraki ydaha sonraki yııllarda bllarda büüyyüük gelik gelişşmeler meler

ggöösterse de "sterse de "PortlandPortland" ismi aynen korunmu" ismi aynen korunmuşştur. tur.

�� AslAslıında Joseph nda Joseph AspdinAspdin taraftarafıından ndan üüretilen baretilen bağğlaylayııccıı, , üüretim sretim sıırasrasıında yeterince ynda yeterince yüüksek sksek sııcaklcaklııklarda klarda pipişşirilmediirilmediğği ii iççin bugin bugüünknküü PortlandPortland ççimentosunun imentosunun öözelliklerine tamamen sahip olamamzelliklerine tamamen sahip olamamışışttıır.r.

�� Yine de Yine de İİngiltere ngiltere KirkgateKirkgate İİstasyonunun yanstasyonunun yanıındaki ndaki halen ayakta olan "halen ayakta olan "WakefieldWakefield ArmsArms" binas" binasıınnıın Joseph n Joseph Aspdin'inAspdin'in yaptyaptığıığı babağğlaylayııccıı ile yapile yapııldldığıığı belirlenmibelirlenmişştir. tir.

ÇÇĐĐMENTOMENTO�� Hammaddelerin yHammaddelerin yüüksek sksek sııcaklcaklııklara kadar piklara kadar pişşirilip irilip

ööğğüüttüülmesi olaylmesi olayıı daha sonra 1845 ydaha sonra 1845 yııllıında nda IsaacIsaac Johnson Johnson isimli bir isimli bir İİngiliz tarafngiliz tarafıından gerndan gerççekleekleşştirilmitirilmişştir.. tir..

�� Yanda 1824 yYanda 1824 yııllıında Joseph nda Joseph AspdinAspdin ve ve ortaortağığı iişşadamadamıı John John BeverleyBeverleytaraftarafıından ndan LeedsLeeds kenti yakkenti yakıınlarnlarıındaki ndaki WakefieldWakefield kasabaskasabasıında kurulan ve nda kurulan ve PortlandPortland ççimentosu imentosu üüretimi yapretimi yapıılan lan imalathane gimalathane göörrüülmektedir. lmektedir.

ÇÇĐĐMENTOMENTO

�� AAşşaağığıda Joseph da Joseph AspdinAspdin’’inin kküçüüçük ok oğğlu William lu William AspdinAspdin’’ininbir sermayedar ile birlikte kurdubir sermayedar ile birlikte kurduğğu u ““AspdinAspdin, , OrdOrd. . andandCoCo..”” isimli isimli şşirkete bairkete bağğllıı olan olan ççimento fabrikasimento fabrikasııggöörrüülmektedir. 1852 ylmektedir. 1852 yııllıında kurulan bu fabrikada haftada nda kurulan bu fabrikada haftada 512 ton 512 ton ççimento imento üüretilmekteydi. retilmekteydi.

ÇÇĐĐMENTOMENTO�� TTüürkiyerkiye’’de ise ilk de ise ilk ççimento fabrikalarimento fabrikalarıı 1910 y1910 yııllıında nda

EskiEskişşehirehir’’de kurulan de kurulan ArslanArslan ve 1911 yve 1911 yııllıında kurulmunda kurulmuşşolan olan EskihisarEskihisar ççimento fabrikalarimento fabrikalarııddıır.r.

�� ÜÜlkemiz 39 lkemiz 39 ççimento fabrikasimento fabrikasıı ve 18 ve 18 ööğğüütme tesisi ile tme tesisi ile AvrupaAvrupa’’nnıın ikinci,dn ikinci,düünyannyanıın ise yedinci bn ise yedinci büüyyüük k üüreticisi reticisi konumundadkonumundadıır. r.

�� Cumhuriyetin kuruluCumhuriyetin kuruluşşuna kadar yuna kadar yııllllıık toplam k toplam üüretimi retimi 35.000 tonu ge35.000 tonu geççmeyen Tmeyen Tüürk rk ççimento endimento endüüstrisi 2005 strisi 2005 yyııllıında 35 milyon ton, 2006 ynda 35 milyon ton, 2006 yııllıında da 40 milyon nda da 40 milyon üüretim retim yapmyapmışışttıır. r.

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐ

KALKER (KKALKER (KİİREREÇÇTATAŞŞI) CaCOI) CaCO33

KKİİL L AlAl22OO33, SiO, SiO22, Fe, Fe22OO33

ÇÇİİMENTOMENTO

CaOCaO ((≈≈≈≈≈≈≈≈%65) %65) SiOSiO2 2 ((≈≈≈≈≈≈≈≈%22) %22) AlAl22OO3 3 ((≈≈≈≈≈≈≈≈%7)%7)FeFe22OO3 3 ((≈≈≈≈≈≈≈≈%3)%3)

ÇÇiMENTOiMENTO≠≠≠≠≠≠≠≠

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐHAMMADDEHAMMADDE

KIRMAKIRMA

ÖÖĞĞÜÜTMETME

KARIKARIŞŞTIRMA (YATIRMA (YAŞŞ, KURU, YARI KURU)), KURU, YARI KURU))

YAKMA (1450YAKMA (1450--16501650°°°°°°°°CC))

KLKLİİNKERNKER


ÇÇimento imento üüretimi retimi ddüünyadaki nyadaki COCO2 2

üüretiminin retiminin %8%8’’ninninsorumlusudur.sorumlusudur.


ÇÇİİMENTONUN ANA HAMMADDELERMENTONUN ANA HAMMADDELERİİ

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐÇÇİİMENTO MENTO ÜÜRETRETİİM M ŞŞEMASIEMASI


KLKLİİNKERNKER


KLKLİİNKERNKER

KLKLİİNKER NKER ÜÜRETRETİİMMİİ

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐKARIKARIŞŞIMLARIN PIMLARIN PİŞİİŞİRRİİLMESLMESİİ

�� FFıırrıındaki maksimum sndaki maksimum sııcaklcaklıık 1500k 1500°°°°°°°°CC’’yeye kadar kadar yyüükselmektedir.kselmektedir.

�� Bu yBu yüüksek sksek sııcaklcaklıık altk altıında nda daha daha öönce ilkel malzemenin nce ilkel malzemenin ayrayrışışmasmasıı sonucu olusonucu oluşşan; an; kirekireçç, silis, , silis, aluminalumin, , demiroksitdemiroksitaralararalarıında birlenda birleşşerek, erek, ççimentonun karmaimentonun karmaşışık k bilebileşşimleri olan silikatlarimleri olan silikatlarıı ve ve aluminatlaraluminatlarıı meydana getirir. meydana getirir.

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐKARIKARIŞŞIMLARIN PIMLARIN PİŞİİŞİRRİİLMESLMESİİ

�� FFıırrıınnıın altn altıından gri kndan gri küürecikler halinde recikler halinde ““klinkerklinker”” adadıı verilen verilen pipişşmimişş elemanlar elemanlar ççııkar. kar.

�� FFıırrıından 1000ndan 1000°°°°°°°°CC’’yeye yakyakıın bir sn bir sııcaklcaklııkta kta ççııkan klinkerin kan klinkerin genel olarak hgenel olarak hıızlzlıı bir bir şşekilde soekilde soğğutulmasutulmasıı gereklidir. Bu gereklidir. Bu amaamaççla hava akla hava akıımmıı sasağğlayan ve kendi ekseni etraflayan ve kendi ekseni etrafıında nda ddöönen sonen soğğutucular kullanutucular kullanııllıır. r.

�� SoSoğğutulan klinker bir kutulan klinker bir kıırrııccııdan gedan geççirilerek depolanirilerek depolanıır.r.

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐKLKLİİNKERNKERİİN N ÖÖĞĞÜÜTTÜÜLMESLMESİİ

�� SoSoğğutucudan utucudan ççııkan klinker, boyutlarkan klinker, boyutlarıı 11--3 cm aras3 cm arasıında nda dedeğğiişşen, pen, püürrüüzlzlüü, g, göözenekli bir yzenekli bir yüüzeye sahip, sert, zeye sahip, sert, yuvarlak, koyu gri tanelerden oluyuvarlak, koyu gri tanelerden oluşşur. ur.

�� Klinker su ile Klinker su ile herhangibirherhangibir reaksiyon yapmaz ve bu reaksiyon yapmaz ve bu maddenin bamaddenin bağğlaylayııccııllıık k öözellizelliğği yoktur. i yoktur.

�� Klinker ancak ince bir Klinker ancak ince bir şşekilde ekilde ööğğüüttüüldldüükten sonra kten sonra babağğlaylayııccıı öözellizelliğği kazani kazanıır. r.


�� Klinkere Klinkere ççimentonun priz simentonun priz süüresini dresini düüzenlemek izenlemek iççin az in az oranda (%3oranda (%3--6) al6) alççııtataşışı eklenir.eklenir.

�� AlAlççıı tataşışı olmamasolmamasıı halinde halinde ççimento imento ççok hok hıızlzlıısertlesertleşşeceeceğğinden betonu rahatinden betonu rahatçça yerine yerlea yerine yerleşştirme tirme olanaolanağığı kalmaz. kalmaz.

�� KatkKatkııllıı PortlandPortland ççimentosu imentosu üüretiminde ise; retiminde ise; puzolanpuzolan olarak olarak kullankullanıılan hammadde bu alan hammadde bu aşşamada klinkere katamada klinkere katııllıır. r.


KLKLİİNKER + ALNKER + ALÇÇI TAI TAŞŞI (PRI (PRİİZ SZ SÜÜRESRESİİ)) PPÇÇ

KLKLİİNKER+ALNKER+ALÇÇI TAI TAŞŞI+PUZOLAN (%19)I+PUZOLAN (%19)KKÇÇEskiEski

KLKLİİNKER+ALNKER+ALÇÇI TAI TAŞŞI+PUZOLAN (%40)I+PUZOLAN (%40)TTÇÇEskiEski


KLKLİİNKER + ALNKER + ALÇÇI TAI TAŞŞI I (PR(PRİİZ SZ SÜÜRESRESİİ)) CEM ICEM I

KLKLİİNKER+ALNKER+ALÇÇI TAI TAŞŞI+PUZOLANI+PUZOLANCEM CEM IlIlCEMCEM IllIllCEMCEM IVIVCEMCEM VV


�� Klinker ve diKlinker ve diğğer katker katkıılar lar ççelik elik bilyalbilyalıı ööğğüüttüüccüülerde boyutlarlerde boyutlarıı 90 90 mikron ile 6.5 mikron arasmikron ile 6.5 mikron arasıında denda değğiişşen tanelere den tanelere döönnüüşşttüürrüülerek lerek ççimento elde edilir. imento elde edilir.

�� ÖÖğğüüttüülen len ççimento silolara gimento silolara göönderilerek gerekli snderilerek gerekli süüre bekletilip re bekletilip sosoğğumasumasıı ve kararlve kararlıı bir durum almasbir durum almasıı sasağğlanlanıır. r.

�� ÇÇimentonun imentonun öözellikle szellikle sııcak ve kuru havalarda icak ve kuru havalarda işş yerine syerine sııcak cak ggöönderilmesi halinde, betondaki su daha nderilmesi halinde, betondaki su daha ççabuk buharlaabuk buharlaşşmakta makta ve daha hve daha hıızlzlıı priz yapmaktadpriz yapmaktadıır. r.

�� Bu nedenle kullanBu nedenle kullanıım yerine giden m yerine giden ççimento simento sııcaklcaklığıığınnıın en fazla n en fazla 7575°°°°°°°°C olmasC olmasıı istenir. istenir.

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐÇÇİİMENTONUN SAKLANMASI MENTONUN SAKLANMASI

�� ÇÇimentolarimentolarıın dn döört aydan fazla bekletilmemeleri gerekir. rt aydan fazla bekletilmemeleri gerekir. �� Uygun depolama koUygun depolama koşşullarullarıında bile nda bile ççimentolar ortamdan imentolar ortamdan

nem alnem alııp dayanp dayanıım kaybm kaybıına una uğğrayabilirler. rayabilirler.

�� ÇÇimentolar kuru ambarlarda veya hava almayan, aimentolar kuru ambarlarda veya hava almayan, ağğzzııkapalkapalıı silolarda saklanmalsilolarda saklanmalııddıır. r.

�� Torbalar halinde saklanmasTorbalar halinde saklanmasıı durumunda en durumunda en ççok 8 torba ok 8 torba üüst st üüste dizilmelidir. ste dizilmelidir.

�� AyrAyrııca torba dizileri arasca torba dizileri arasıından hava akndan hava akıımmıı gegeççebilmelidir. ebilmelidir.


�� Zeminden rutubet almamasZeminden rutubet almamasıı iiççin depo zeminine plastik in depo zeminine plastik öörtrtüü serilip, yere ahserilip, yere ahşşap ap ıızgara yapzgara yapıılmaslmasıı uygun olacaktuygun olacaktıır.r.

�� AyrAyrııca bu amaca bu amaççla la şşantiyede antiyede öözel depo yaptzel depo yaptıırrııllııyorsa, yorsa, binanbinanıın tavann tavanıınnıın in iççten eten eğğimli yapimli yapıılmaslmasıında yarar vardnda yarar vardıır. r.

�� BBööylece nemin ylece nemin yoyoğğuuşşarakarak ççimento torbalarimento torbalarıı üüzerine zerine damlamasdamlamasıı öönlenir. nlenir.

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐÇÇİİMENTO KMENTO KİİMYASINDA KISALTMALARMYASINDA KISALTMALAR

CaOCaO CC

SiOSiO22 SS

HH22O O HH

AlAl22OO33 AA

FeFe22OO33 FF

ÇÇĐĐMENTO MENTO ÜÜRETRETĐĐMMĐĐDDÖÖNER FIRINDAKNER FIRINDAKİİ OLUOLUŞŞAN DEAN DEĞİŞİĞİŞİMLER MLER

DDööner Fner Fıırrıın En kesiti n En kesiti Topaklanma iTopaklanma işşlemi lemi Klinker reaksiyonlarKlinker reaksiyonlarıı

700°°°°C’ye kadar

Hammaddeler serbest hareket eden toz haldedir.

Tanecikler katıdır.

Tanecikler arasında reaksiyon yoktur.

Kil tanecikleriKireçtaşı tanecikleri

Su tamamen buharlaşmıştır.

Dehidratekil

tanecikleri vardır.

900°°°°C’ye kadar

Hammaddeler hala serbest hareket eden toz haldedir.

Tanecikler katıdır.

Tanecikler arasında reaksiyon yoktur.

Kalsinasyon devam ettikçe serbest kireç miktarı artar.Reaktif silis CaOile reaksiyona girerek C2S oluşturur.Kalsinasyonundevam etmesi sıcaklığı 850°°°°C’detutar.



1150-1200°°°°C

Tanecikler yapışkan hale gelmeye başlar

KatıTanecikler arasında reaksiyon oluşmaya başlar.

Serbest CaOKalsinasyonsona erince sıcaklık hızla artmaya başlarSilikatlar ile CaO reaksiyonu sonucu oluşan küçük C2S kristalleri

1200-1350°°°°Agglomerasyonolayı başladığında malzemeler sıvı ile bir arada tutulur.

Yuvarlak belit kristalleri1250°°°°C’ninüzerinde sıvıfaz oluşur.

Kapiler kuvvetler tanecikleri biraradatutar

köşeli belit kristalleri

Sıvı C2S CaO’inreaksiyona girerek C3Soluşturmalarına olanak sağlar

Fırının dönüşüAgglomeralarınbütünleşmesini tabakalanmasınıbaşlatır.



1350-14500°°°°CParçalıkların tepeden birlikte düşmeleri nedeniyle Agglomeralaşmave parçacıkların tabakalanmasıdevam eder.

Sıvı faz yeterli ise topaklanma oluşur.

Sıvı faz yetersiz ise tozlu klinker oluşur.

C2S kristalleri miktar olarak azalır, boyut olarak büyür.

C3S kristalleri miktar ve boyut olarak artar.

Soğuma

Soğuma ile birlikte C3A ve C4AF sıvıfazda kristalleşir.

Soğuma sırasında topaklar şekilleri aynen korur.

lamelli yapıbelit

kristallerinde görülür

ÇÇĐĐMENTOMENTO

CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- AliteAliteCC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- BeliteBelite

CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- CeliteCeliteCC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) --

HAMMADDELERHAMMADDELER



ÇÇİİMENTO KARMA OKSMENTO KARMA OKSİİTLERTLERİİ

ÇÇĐĐMENTOMENTO

CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- HIZLI DAYANIMHIZLI DAYANIM

CC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- YAVAYAVAŞŞ VE SVE SÜÜREKLREKLİİ DAYANIMDAYANIM

CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- KLKLİİNKERLENKERLEŞŞME SICAKLIME SICAKLIĞĞINI DINI DÜÜŞŞÜÜRMERME

CC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) -- KKİİMYASAL ETKMYASAL ETKİİLERE (SLERE (SÜÜLFATA) DAYANIKSIZLIKLFATA) DAYANIKSIZLIK

HAMMADDELERHAMMADDELER



ÇÇİİMENTO KARMA OKSMENTO KARMA OKSİİTLERTLERİİ

ÇÇĐĐMENTONUN MENTONUN HHĐĐDRATASYONUDRATASYONU

ÇÇĐĐMENTO HMENTO HĐĐDRATASYONUDRATASYONU

�� Termodinamik yTermodinamik yöönden nden ççimentodaki karma bileimentodaki karma bileşşenler fenler fıırrıında nda aldaldııklarklarıı yyüüksek ksek ııssıı nedeniyle ynedeniyle yüüksek ksek entropiyeentropiye sahiptirler. sahiptirler.

ççimentoimento + su + su ……. . + + ııssıı

�� Suyla karSuyla karşışılalaşışınca bu gizli enerjiyi anca bu gizli enerjiyi aççığığa a ççııkarkarıırlar ve rlar ve hidratlahidratlaşşmalarmalarıı ekzotermik tekzotermik tüürdendir.rdendir.

�� ÇÇimentonun karma bileimentonun karma bileşşenlerinin su ile ayrenlerinin su ile ayrıı ayrayrıı kimyasal kimyasal reaksiyona girdikleri varsayreaksiyona girdikleri varsayııllıır ve r ve hidratasyonhidratasyon sonunda her sonunda her ana bileana bileşşen tarafen tarafıından dendan değğiişşik ik hidratasyonhidratasyon üürrüünleri olunleri oluşşur.ur.

ÇÇĐĐMENTO MENTO

�� ÇÇimentonun veya bir baimentonun veya bir bağğlaylayııccıı maddenin dayanmaddenin dayanıım m kazanmaskazanmasıı şşu u üçüç olayolayıın birbirini izlemesi sonunda n birbirini izlemesi sonunda meydana gelmektedir. meydana gelmektedir.

1.1. HidratasyonHidratasyon olayolayıı::ÇÇimentoyu oluimentoyu oluşşturan maddelerin su ile turan maddelerin su ile yaptyaptığıığı kimyasal reaksiyondur. kimyasal reaksiyondur.

2.2. KatKatıılalaşşma olayma olayıı: : Priz yapmaPriz yapma

3. 3. SertleSertleşşme olayme olayıı::DayanDayanıım kazanma m kazanma şşeklinde mekanik bir eklinde mekanik bir olaydolaydıır. r.

ÇÇĐĐMENTOMENTO

ÇÇĐĐMENTOMENTOÇÇİİMENTO KARMA OKSMENTO KARMA OKSİİTLERTLERİİ

3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2C3S: 2(3CaO.SiO2) +nH2O

3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) +nH2O

CC33S ( 3CaO.SiOS ( 3CaO.SiO22)) -- HIZLI DAYANIMHIZLI DAYANIM

CC22S ( 2CaO.SiOS ( 2CaO.SiO22)) -- YAVAYAVAŞŞ VE SVE SÜÜREKLREKLİİ DAYANIMDAYANIM

CC44AF ( 4CaO.AlAF ( 4CaO.Al22O3.FeO3.Fe22OO33) ) -- KLKLİİNKERLENKERLEŞŞME SICAKLIME SICAKLIĞĞINI DINI DÜÜŞŞÜÜRMERME

CC33A ( 3CaO.AlA ( 3CaO.Al22OO33)) -- KKİİMYASAL ETKMYASAL ETKİİLERE (SLERE (SÜÜLFATA) DAYANIKSIZLIKLFATA) DAYANIKSIZLIK

KARMA OKSKARMA OKSİİTLERTLERİİN HN HİİDRATASYON REAKSDRATASYON REAKSİİYONLARIYONLARI

CaOCaO.SiO.SiO22.H.H22OO = = C C –– S S –– HH = = TobermoritTobermorit

ÇÇĐĐMENTO MENTO

�� ÇÇimentoya baimentoya bağğlaylayııccııllıık k öözellizelliğğini kazandini kazandııran Cran C--SS--H H molekmoleküüler bler büüyyüüklklüükte olup, kte olup, ççimento taneciklerinden imento taneciklerinden yaklayaklaşışık 1000 defa daha kk 1000 defa daha küçüüçüktktüür. r.

ÇÇĐĐMENTOMENTOKARMA OKSKARMA OKSİİTLERTLERİİN HN HİİDRATASYON REAKSDRATASYON REAKSİİYONLARIYONLARI

CaOCaO.SiO.SiO22.H.H22OO = = C C –– S S –– HH = = TobermoritTobermorit

�� CC--SS--H jH jelineeline ““tobermorittobermorit”” adadıı verilir. verilir.

�� TobermoritTobermorit ismi, bu ismi, bu hidratasyonhidratasyon üürrüünnüünnüün don doğğada aynada aynıı isimle anisimle anıılan bir lan bir minerale kimyasal bileminerale kimyasal bileşşim aim aççııssıından benzemesinden dolayndan benzemesinden dolayıı verilmiverilmişştir.tir.

�� JelJel ssöözczcüüğğüü ise, ise, kolloidalkolloidal katkatıı malzeme toplulumalzeme topluluğğunu ifade etmektedir. unu ifade etmektedir.

�� CaCa(OH)(OH)22 ise ise portlanditportlandit olarak adlandolarak adlandıırrııllıır.r.

3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2C3S: 2(3CaO.SiO2) +nH2O

3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) +nH2O

ÇÇĐĐMENTO MENTO


Bogue-Lerch (1934) tarafından bulunan

değerler

Beaudoin-Ramachandran(1992) tarafından bulunan

değerler


3 CaO.2SiO2 (n-3) H2O + 3Ca(OH)2C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O

C3S : Alite

�� CC33S silikatS silikatıınnıın en n en öönemli nemli öözellizelliğği i ççimentonun prizini imentonun prizini ççabuklaabuklaşşttıırmasrmasıı ve hve hıızlzlıı dayandayanıım kazandm kazandıırmasrmasııddıır. r.


C2S : Belite

3 CaO.2SiO2 (n-1) H2O Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O

�� CC22S silikatS silikatıınnıın en n en öönemli nemli öözellizelliğği yavai yavaşş ama sama süürekli rekli dayandayanıım kazandm kazandıırmasrmasııddıır. r.

�� CC33S ve CS ve C22S S ’’in yaptin yaptığıığı reaksiyon sonucunda Creaksiyon sonucunda C--SS--H H sembolsembolüü ile gile göösterilen kalsiyum silikat sterilen kalsiyum silikat hidratehidrate ile serbest ile serbest kirekireçç ((CaCa(OH)(OH)22) olu) oluşşmaktadmaktadıır. r.


3CaO.2SiO2 (n-3) H2O +3Ca(OH)2C3S: 2(3CaO.SiO2) + n H2O

Sönmüş Kireç oluşumu

�� YapYapıı devamldevamlıı su isu iççinde bulunuyorsa, beton, inde bulunuyorsa, beton, CaCa(OH)(OH)22’’nin devamlnin devamlıı bir bir şşekilde ekilde çöçözzüünmesi nmesi sonunda gittiksonunda gittikççe boe boşşluklu bir hal alacak, luklu bir hal alacak, ortam koortam koşşullarullarıına bana bağğllıı olan uzun veya kolan uzun veya kıısa sa ssüüren bir sren bir süüre sonunda dayanre sonunda dayanıımmıınnıın bn büüyyüük k ööllçüçüde azalmasde azalmasııyla yapyla yapıınnıın emniyeti tehlikeli n emniyeti tehlikeli bir duruma girecektir.bir duruma girecektir.

Olumsuz etki3CaO.2SiO2 (n-1) H2O +Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O




�� Serbest kirecin varlSerbest kirecin varlığıığınedeniyle olunedeniyle oluşşan bazik an bazik ortam, ortam, ççelik donatelik donatıınnıın n paslanmaspaslanmasıınnııengellemektedir. engellemektedir.

Olumlu etki

3CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O

pHpH<9.5 <9.5 -- 11.5 ise PASLANMA !! 11.5 ise PASLANMA !! (ORTAMDA O(ORTAMDA O22 ve SU ve SU

MEVCUTSA)MEVCUTSA)

pHpH ≥≥≥≥≥≥≥≥ 12.512.5

Paslanma olmazPaslanma olmaz




�� Serbest kirecin varlSerbest kirecin varlığıığınedeniyle olunedeniyle oluşşan bazik an bazik ortam, ortam, ççelik donatelik donatıınnıın n paslanmaspaslanmasıınnııengellemektedir. engellemektedir.

Olumlu etki

3CaO.2SiO2 (n-1) H2O + Ca(OH)2C2S: 2(2CaO.SiO2) + n H2O


C3A

�� CC33A sertleA sertleşştikten sonra olduktikten sonra oldukçça zaya zayııf dayanf dayanıımlmlıı bir hidrat olubir hidrat oluşşur. ur.

ısıO.6HO3CaO.AlO6HO3CaO.Al 232232 +→+

O.13HO4CaO.AlO6HCa(OH)O.6HO3CaO.Al 23222232 →++

�� Prize ilk baPrize ilk başşlayan layan ööğğe olan Ce olan C33A hA hıızla priz yapzla priz yapııp yp yüüksek ksek hidratasyonhidratasyon ııssııssıı aaççığığa a ççııkarkarıır. r.

�� CC33AA’’nnıın hn hıızlzlıı prizi denetim altprizi denetim altıına alna alıınmazsa, nmazsa, ççimento timento tüümmüüyle yle katkatıılalaşışır ve silikatlarr ve silikatlarıın olun oluşşmasmasıına olanak kalmaz. na olanak kalmaz.

�� CC33AA’’nnıın priz hn priz hıızzıı üüretim aretim aşşamasamasıında nda klinkere katklinkere katıılan allan alççıı tataşışı ile ile yavayavaşşlatlatıır. r.


C3A

CC33A + AlA + Alççııtataşışı

O.31H.3CaSOO3CaO.AlO19HO).2H3(CaSOO.6HO3CaO.Al 2432224232 →++

EtrenjitEtrenjit %227 hacim art%227 hacim artışıışı

�� Uygun miktarda alUygun miktarda alççıı tataşışı kullankullanııldldığıığında, nda, aluminatlaraluminatlarıınn yyüüzeyinde zeyinde ince iince iğğneler neler şşeklinde eklinde etrenjitetrenjit ((ettringiteettringite)) kristalleri meydana gelir. kristalleri meydana gelir.

�� Bu kristaller o kadar incedir ki Bu kristaller o kadar incedir ki hidratasyonunhidratasyonunilk zamanlarilk zamanlarıında bunlar nda bunlar rijitrijit bir yapbir yapıı meydana meydana getirmedigetirmediğğinden dolayinden dolayıı priz olaypriz olayııgergerççekleekleşşmez. mez.


C3A


�� CC33A ve alA ve alççıı tataşışınnıın birlen birleşşmesiyle olumesiyle oluşşan an �� ““CandlotCandlot tuzutuzu”” veya veya ““etrenjitetrenjit ““((ettringiteettringite))

(3CaO.Al(3CaO.Al22OO33.3CaSO.3CaSO44.31H.31H22O) iO) iççerdierdiğği i ççok miktardaki hidrat suyu ok miktardaki hidrat suyu nedeniyle bnedeniyle büüyyüük bir hacim kaplar. k bir hacim kaplar.



�� Taze betonda ortam sTaze betonda ortam sııvvıı halde olduhalde olduğğundan bu durum sakundan bu durum sakııncalncalııdedeğğildir.ildir.


C3A





C3A

�� ÇÇimentoya alimentoya alççıı tataşışı katkatıılmadlmadığıığı zaman Czaman C33A hA hıızlzlıı bir bir şşekilde ekilde hidratasyonhidratasyon yaparak, daha ilk dakikalarda yaparak, daha ilk dakikalarda kküçüüçük plaklar k plaklar şşeklinde kristalleri meydana getirmek eklinde kristalleri meydana getirmek suretiyle priz yapar. suretiyle priz yapar.

�� BBüüyyüük bir k bir ııssıınnıın an aççığığa a ççııkmaskmasııyla yla olusanolusan bu olaya bu olaya ““ani (ani (flashflash) priz) priz””denilir. denilir.

Ani PrizAni Priz


C3A

�� YalancYalancıı priz ise spriz ise sııcak klinker kullancak klinker kullanıılmaslmasıı halinde halinde katkatıılan allan alççıı tataşışınnıın bir kn bir kıısmsmıınnıın aln alççııya dya döönnüüşşmesi ile mesi ile olur.olur.

�� Suyla karSuyla karışışan alan alççıı aniden sertleaniden sertleşşir. Ancak alir. Ancak alççıı miktarmiktarııaz olduaz olduğğundan tundan tüüm km küütle sertletle sertleşşmez.mez.

YalancYalancıı PrizPriz


C3A YalancYalancıı PrizPriz

�� Biraz bekleyip, uzun sBiraz bekleyip, uzun süüre betonu karre betonu karışışttıırarak tekrar rarak tekrar yumuyumuşşama saama sağğlanabilir.lanabilir.

�� yalancyalancıı priz yapma priz yapma öözellizelliğğine sahip ine sahip ççimentolarla imentolarla ddöökküülen betonlar len betonlar ççok ok ççabuk katabuk katıılalaşşma ema eğğilimi ilimi ggöösterip, beton isterip, beton işşççiliiliğğinde zorluklar yaratinde zorluklar yaratıır. r.

�� AyrAyrııca pompa betonlarca pompa betonlarıında borularda tnda borularda tııkankanııklklııklar klar yaratyaratıır.r.

ÇÇĐĐMENTOMENTOPRPRİİZ OLAYIZ OLAYI


C3A

CC33A + A + ClCl Klor iyonlarKlor iyonlarıı

�� CC33AA’’nnıın n ççimentoya saimentoya sağğladladığıığı olumlu birolumlu bir etkietki ClCl-- iyonlariyonlarıınnııbabağğlama yetenelama yeteneğğine sahip olmasine sahip olmasııddıır.r.

�� CC33A A ClCl iyonlariyonlarıı ile reaksiyona girerek ile reaksiyona girerek FriedelFriedel tuzu olutuzu oluşşturur.turur.

O.10H.CaClO3CaO.Al 2232

�� ClCl-- iyonlariyonlarıı betonarme yapbetonarme yapıılarda donatlarda donatııya ulaya ulaşşttııklarklarıı taktirde taktirde kloritklorit korozyonuna sebep olmaktadkorozyonuna sebep olmaktadıırlar.rlar.


C4AF: Celit

�� CC44AFAF’’nin nin hidratasyonuhidratasyonu, h, hıızzıı daha kdaha küçüüçük olmak k olmak üüzere Czere C33AA’’nnıın n hidratasyonuhidratasyonu gibidir. gibidir.

�� HidratasyonHidratasyon reaksiyonu sonunda, alreaksiyonu sonunda, alççıı miktarmiktarıınnıın belirli bir n belirli bir dedeğğerin alterin altıında olmamasnda olmamasıı halinde halinde ssüülfolfo--ferritlerferritler elde edilir. elde edilir.

�� Bunlar Bunlar ssüülfolfo--aluminatlardaaluminatlarda aluminalumin yerine Feyerine Fe22OO33’’in konulmasin konulmasııyla yla elde edilen cisimlerdir. Ayrelde edilen cisimlerdir. Ayrııca alca alççııtataşışınnıın az miktarda olmasn az miktarda olmasııhalinde, Chalinde, C44AFAF’’nin nin hidratasyonuhidratasyonu sonunda (3CaO.Fesonunda (3CaO.Fe22O3.HO3.H22O), O), ((CaOCaO.Fe.Fe22O3.HO3.H22O), (3CaO.AlO), (3CaO.Al22O3.HO3.H22O) gibi O) gibi hidratehidrate bilebileşşimlerin imlerin meydana gelme olasmeydana gelme olasııllığıığı vardvardıır. r.


Bileşen Hidratasyon HızıBağlayıcılık

DeğeriHidratasyon

Isısı

Kimyasal Dayanıklılık

C3SĐlk hafta hızlı, sonra yavaş

Kuvvetli Orta Az

C2SĐlk hafta yavaş, sonra sürekli artım

Kuvvetli Az Đyi

C3A Ani (Đlk dakika) Zayıf Çok Kötü

C4AF Ani (Đlk dakika) Zayıf Orta Đyi

ÇÇĐĐMENTOMENTOKAPKAPİİLER BOLER BOŞŞLUKLARLUKLAR

JEL BOJEL BOŞŞLUKLARILUKLARI

JEL PARTJEL PARTİİKKÜÜLLERLLERİİ (lifsi Yap(lifsi Yapıı, Amorf, , Amorf, ÇÇapraz Baapraz Bağğllıı, 90 A, 90 A°°) CSH + ) CSH + CAH, vb. HCAH, vb. HİİDRATE BDRATE BİİLELEŞŞENLER + ENLER + CaCa(OH)(OH)22 + H+ HİİDRATE OLMAMIDRATE OLMAMIŞŞÇÇİİMENTO + SU BOMENTO + SU BOŞŞLUKLARININ BIRAKTILUKLARININ BIRAKTIĞĞI GI GÖÖZENEKLER.ZENEKLER.

ÇÇĐĐMENTOMENTO

ÇÇĐĐMENTOMENTOCaCa(OH)(OH)22 ve CSH kristalleri ve CSH kristalleri

(S/(S/ÇÇ=0.6 24=0.6 24ººCC’’dede 5 g5 güün n hidratehidrate olmuolmuşş))

ÇÇĐĐMENTO MENTO

ÇÇĐĐMENTOMENTOMonosulfatMonosulfat AlimAlimüünatnat ve ve etrenjitetrenjit’’inin

hekzegonalhekzegonal kristal yapkristal yapııssıı

ÇÇĐĐMENTOMENTO

EE

TT

RR

EE

NN

JJ

ĐĐ

TT

ÇÇĐĐMENTOMENTOEtrenjitEtrenjit

ÇÇĐĐMENTOMENTOMonosMonosüülfatlfat

ÇÇĐĐMENTOMENTOPORTLAND PORTLAND ÇÇİİMENTOSUNUN BMENTOSUNUN BİİLELEŞİŞİMMİİ

Ana OksitAna Oksit AAğığırlrlııkkçça(%)a(%)�� KireKireçç ((CaOCaO)) 6363--6767�� Silis (SiOSilis (SiO22) ) 2020--2525�� AluminAlumin (Al(Al22OO33) ) 55--99�� Demir oksit (FeDemir oksit (Fe22OO33)) 22--44�� MagneziMagnezi ((MgOMgO)) 0.50.5--33�� KKüükküürt rt trioksittrioksit (SO(SO33)) 11--22�� DiDiğğer maddelerer maddeler 0.50.5--22

ÇÇĐĐMENTOMENTOKARMA OKSKARMA OKSİİT MT MİİKTARI HESABIKTARI HESABI

�� ÇÇimentonun basit oksit deimentonun basit oksit değğerlerinin bilinmesi erlerinin bilinmesi davrandavranışıışı hakkhakkıında yeterli bilgi vermez. nda yeterli bilgi vermez.

�� ÇÇimentonun davranimentonun davranışıışınnıı etkileyen karma bileetkileyen karma bileşşenler enler ““BogueBogue”” formformüüllerinden yararlanarak hesaplanllerinden yararlanarak hesaplanıır.r.

�� Kesin sonuKesin sonuçç vermeyen bu formvermeyen bu formüül dl dışıışında, nda, ççimento imento karma bilekarma bileşşenleri X enleri X ışıışınnıı kkıırrıılma, optik ylma, optik yööntemler ntemler veya elektron mikroskopveya elektron mikroskop’’u ile inceleme yoluyla da u ile inceleme yoluyla da belirlenebilir.belirlenebilir.

ÇÇĐĐMENTOMENTOBOUGE FORMBOUGE FORMÜÜLLERLLERİİ

�� AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 ≥≥ 0.64 olmas0.64 olmasıı durumundadurumunda

324 O3.043FeAF(%)C =

32323 O1.692FeO2.650AlA(%)C −=

3323223 2.852SOO1.43FeO6.718Al7.600SiO4.071CaOS(%)C −−−−=

S0.7544C2.687SiOS(%)C 322 −=

�� AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 << 0.64 ise C0.64 ise C33A oluA oluşşmaz.maz.

�� Daha koyu renkteki Ferrari Daha koyu renkteki Ferrari ÇÇimentosu oluimentosu oluşşur. ur.

�� AyrAyrııca Bogue formca Bogue formüüllerini puzolan katkllerini puzolan katkııllıı ççimentolar iimentolar iççin in kullanmak dokullanmak doğğru deru değğildir.ildir.

ÇÇĐĐMENTOMENTOSaySayıısal sal ÖÖrnek rnek

�� AAşşaağığıda kimyasal bileda kimyasal bileşşimi ve incelikleri verilen A ve B imi ve incelikleri verilen A ve B ççimentolarimentolarıınnıınn

A B

CaO 61 65

SiO2 23 21

Al2O3 6 9

Fe2O3 4 3

MgO 0.5 0.5

SO3 1 1

Diğer 4.5 0.5

Đncelik(cm2/g)

2880 3160

a) a) Karma oksit deKarma oksit değğerlerini BOGUE formerlerini BOGUE formüülleri ile lleri ile hesaplayhesaplayıınnıız.z.

b) b) Her iki tip Her iki tip ççimentonun zamanla dayanimentonun zamanla dayanıım kazanma m kazanma oranlaroranlarıınnıı aynaynıı grafik grafik üüzerinde gzerinde göösteriniz.steriniz.

c) c) SSööz konusu z konusu ççimentolardan hangisinin diimentolardan hangisinin diğğerine erine kkııyasla syasla süülfata karlfata karşışı daha dayandaha dayanııklklıı olduolduğğunu unu nedeni ile anedeni ile aççııklayklayıınnıız.z.

d) d) Hangi tip Hangi tip ççimentonun hidratasyon imentonun hidratasyon ııssııssıınnıın daha n daha yyüüksek olmasksek olmasıı beklenir?, neden?beklenir?, neden?

�� AlAl22OO33/Fe/Fe22OO33 ≥≥ 0.64 olmas0.64 olmasııdurumundadurumunda

324 O3.043FeAF(%)C =

32323 O1.692FeO2.650AlA(%)C −=

3323223 2.852SOO1.43FeO6.718Al7.600SiO4.071CaOS(%)C −−−−=

S0.7544C2.687SiOS(%)C 322 −=

A B

C4AFC4AF 12,212,2 9,19,1

C3AC3A 9,19,1 18,818,8

C3SC3S 24,724,7 37,437,4

C2SC2S 43,243,2 28,228,2

Đncelik(cm2/g)

2880 3160

a) a) Karma oksit deKarma oksit değğerlerini BOGUE formerlerini BOGUE formüülleri ile hesaplaylleri ile hesaplayıınnıız.z.

ÇÇİİMENTOMENTOSaySayıısal sal ÖÖrnek rnek

b) b) Her iki tip Her iki tip ççimentonun zamanla dayanimentonun zamanla dayanıım kazanma oranlarm kazanma oranlarıınnıı aynaynıı grafik grafik üüzerinde gzerinde göösteriniz.steriniz.

7 gün 28 günZaman

Bas

ınç

Day

anım

ı

Katkılı

KatkısızBB

AA

B B ççimentosunda C3S ve incelik fazla erken dayanimentosunda C3S ve incelik fazla erken dayanıımmıı yyüüksek ksek


c) c) SSööz konusu z konusu ççimentolardan hangisinin diimentolardan hangisinin diğğerine kerine kııyasla syasla süülfata lfata karkarşışı daha dayandaha dayanııklklıı olduolduğğunu nedeni ile aunu nedeni ile aççııklayklayıınnıız.z.

A A ççimentosu daha dayanimentosu daha dayanııklklıı C3 A daha dC3 A daha düüşşüük k (C3S (C3S ’’te daha dte daha düüşşüük Ca(OH)2 daha az k Ca(OH)2 daha az ççııkarkarıırrıır kimyasal dayanr kimyasal dayanııklklııllıık artar)k artar)

d) d) Hangi tip Hangi tip ççimentonun hidratasyon imentonun hidratasyon ııssııssıınnıın daha yn daha yüüksek olmasksek olmasııbeklenir?,neden?beklenir?,neden?

B B ÇÇimentosunda Hidratasyon imentosunda Hidratasyon ııssııssıı yyüüksek (C3A, C3S ksek (C3A, C3S ve incelik fazla) ve incelik fazla)


KKüütle betonu tle betonu üüretiminde hangi retiminde hangi ççimentoyu tercih edersiniz? Neden?imentoyu tercih edersiniz? Neden?

SoSoğğuk havada betonu uk havada betonu üüretiminde hangi retiminde hangi ççimentoyu tercih edersiniz? imentoyu tercih edersiniz? Neden?Neden?

Deniz ortamDeniz ortamıında hangi nda hangi ççimentoyu tercih edersiniz? Neden?imentoyu tercih edersiniz? Neden?

Erken KalErken Kalııp almak gerektip almak gerektiğğinde hangi inde hangi ççimento tercih edilir? Neden?imento tercih edilir? Neden?

ÇÇĐĐMENTOMENTO�� Kimyasal raporlarda Kimyasal raporlarda kirekireçç standardstandardıı, silis mod, silis modüüllüü, hidrolik , hidrolik

modmodüül, alumin modl, alumin modüüllüü gibi bazgibi bazıı modmodüüller de verilir.ller de verilir.

KireKireçç StandartStandartıı ==Ca0 Ca0 -- (Serbest CaO + 0.7 SO(Serbest CaO + 0.7 SO33))

2.8 Si02.8 Si022 + l.l+ l.l AlAl22003 3 + 0.7 Fe+ 0.7 Fe22OO33

×× 100100

Silis modSilis modüüllüü ==Si0Si022

AlAl220033 + Fe+ Fe22OO33

�� KireKireçç standardstandardıınnıın % 90n % 90--95 aras95 arasıındanda, , Silis modSilis modüüllüünnüün 2.2n 2.2--2.6 aras2.6 arasıındanda, , Hidrolik Hidrolik

modmodüüllüün l.8n l.8--2.22.2, , AlAlüümin modmin modüüllüünnüün l.5n l.5--2.0 aras2.0 arasıındanda dedeğğerler almaserler almasıı istenir.istenir.

Hidrolik modHidrolik modüül =l =Si0Si022

Si0Si022 + + AlAl220033 + Fe+ Fe22OO33

Alumin modAlumin modüüllüü ==AlAl220033

FeFe22OO33

ÇÇĐĐMENTOMENTOÇÇİİMENTODA MENTODA İİZZİİN VERN VERİİLEN DELEN DEĞĞERLERERLER

�� KlorKlorüür muhtevasr muhtevasıı % 0.1'den, % 0.1'den, �� S0S033 miktarmiktarıı % 3.5 veya %4% 3.5 veya %4’’den, den, �� çöçözzüünmeyen kalnmeyen kalııntntıı miktarmiktarıı % 5'den, % 5'den, �� kkıızdzdıırma kaybrma kaybıı % 5'den, % 5'den, �� MgO muhtevasMgO muhtevasıı kküütlece tlece %5%5’’den den

TS EN 197-1'e göre

fazla olmamalıdır.


�� ÇÇimentolarda kimentolarda kıızdzdıırma kaybrma kaybıı, , ççimentonun yimentonun yüüksek ksek ssııcaklcaklııkta (975kta (975±±2525°°°°°°°°C) kC) kıızdzdıırrıılmaslmasıı sonucu sonucu ççimentoyu imentoyu terkeden nem ve karbondioksitten ileri gelir. terkeden nem ve karbondioksitten ileri gelir.

Kızdırma kaybı

�� ÇÇok az miktardaki su, ok az miktardaki su, ççimento imento üüretiminde kullanretiminde kullanıılan allan alççııtataşışınnıın (CaSOn (CaSO44.2H.2H22O) bO) büünyesinden ve havadan bir miktar nyesinden ve havadan bir miktar nem alnem alıınmasnmasıından kaynaklanndan kaynaklanıır. r.

�� Karbondioksit ise, Karbondioksit ise, ççimentonun havadan karbondioksit imentonun havadan karbondioksit alarak karbonatlaalarak karbonatlaşşma yapmasma yapmasıından kaynaklanndan kaynaklanıır. r.


�� ÇöÇözzüünmeyen kalnmeyen kalııntntıı, , ççimento bileimento bileşşenlerinin oluenlerinin oluşşumunda umunda ggöörev almayan silis miktarrev almayan silis miktarıınnıı ifade eder. ifade eder.

Çözünmeyen Kalıntı

�� Normal olarak Normal olarak ççimento bileimento bileşşenleri hidroklorik asit enleri hidroklorik asit iiççerisinde erisinde çöçözzüünmesine ranmesine rağğmen, sadece silis bu asit men, sadece silis bu asit iiççerisinde erisinde çöçözzüünmez. nmez.

�� ÇöÇözzüünmeyen kalnmeyen kalııntntıı yyüüzdesi, zdesi, ççimento imento üüretiminde kimyasal retiminde kimyasal reaksiyonlarreaksiyonlarıın tam olarak gelin tam olarak gelişşip geliip gelişşmedimediğğini gini gööstermesi stermesi bakbakıımmıından ndan öönemlidir. nemlidir.

ÇÇĐĐMENTOLARIN GENEL MENTOLARIN GENEL ÖÖZELLZELLĐĐKLERKLERĐĐ ve DENEYLERve DENEYLERĐĐ


ÇÇİİMENTOLARIN MENTOLARIN İİNCELNCELİĞİİĞİ

�� ÇÇimentolarda tane boyutlarimentolarda tane boyutlarıı genel olarak 6.5 genel olarak 6.5 -- 90 mikron 90 mikron arasarasıında bulunur. nda bulunur. ÇÇooğğunluunluğğu 30 mikron civaru 30 mikron civarıındadndadıır. r.

�� Hidratasyon olayHidratasyon olayıınnıın gelin gelişşebilmesi ve baebilmesi ve bağğlaylayııccııllıık k öözellizelliğğinin inin artmasartmasıı iiççin in ççimentolarda boyutlarimentolarda boyutlarıı 74 mikrondan b74 mikrondan büüyyüük k tanelerin orantanelerin oranıınnıın % l4'n % l4'üü gegeççmemesi istenir. memesi istenir.

�� ÇÇimento tanelerinin aktifliimento tanelerinin aktifliğği ve hidratasyon sonucu daha i ve hidratasyon sonucu daha yyüüksek dayanksek dayanıımlar verebilmesi ince mlar verebilmesi ince ööğğüüttüülmelerine balmelerine bağğllııddıır.r.


ÇÇİİMENTOLARIN MENTOLARIN İİNCELNCELİĞİİĞİ

ORTALAMA ÇAPD = 30µµµµ

HĐDRATE OLMAMIŞÇĐMENTO TANECĐĞĐ

HHİİDRATASYON DERDRATASYON DERİİNLNLİĞİİĞİ HĐDRATE ÇĐMENTO

HĐDRATE OLMAMIŞ(YUMUŞAK BÖLGE)

∼∼∼∼5.2µµµµ

HHĐĐDRATASYON DERDRATASYON DERĐĐNLNLĐĞĐĐĞĐÜÇÜÇ AYDA AYDA ∼∼∼∼∼∼∼∼ 5.2 5.2 µµµµµµµµ


ÇÇİİMENTOLARIN MENTOLARIN İİNCELNCELİĞİİĞİ DENEYLERDENEYLERİİ

�� ÇÇimentolarimentolarıın bu n bu öözellizelliğği dei değğiişşik yik yööntemlerle saptanntemlerle saptanıır. r.

�� Bunlardan biri Bunlardan biri ççimentoyu TS EN 196imentoyu TS EN 196--6 6 standardstandardıında belirtilen 90 mnda belirtilen 90 mµµ ggööz z aaççııklklııklklıı elekten eleyerek, bu elekten eleyerek, bu ççaptan aptan bbüüyyüük tanelerin miktark tanelerin miktarıınnıı saptamaktsaptamaktıır. r.



�� DiDiğğer yer yööntem ntem “ö“özgzgüül yl yüüzey alanzey alanıı””yyööntemidir. (ntemidir. (TS EN 196TS EN 196--6 ve ASTM C 6 ve ASTM C 204204))

�� ÖÖzgzgüül alan 1 g l alan 1 g ççimentoda bulunan imentoda bulunan taneciklerin ytaneciklerin yüüzey alanlarzey alanlarıınnıın n kapsadkapsadığıığı toplam ytoplam yüüzey alanzey alanııddıır, r, cmcm22/g olarak g/g olarak göösterilir. sterilir.

�� Deney, standart koDeney, standart koşşullarda sullarda sııkkışışttıırrıılan lan ççimento tabakasimento tabakasıından, havanndan, havanıın gen geççme me zamanzamanıınnıı ööllççme esasme esasıına dayanna dayanıır. r.



�� Bu yBu yööntem TS EN 196ntem TS EN 196--6 ve ASTM C 204 6 ve ASTM C 204 gibi standartlarda agibi standartlarda aççııklanmaktadklanmaktadıır. r.

�� Blaine sayBlaine sayııssıınnıın 3000 cmn 3000 cm22/g civar/g civarıında nda olmasolmasıı istenir. Tistenir. Tüürkiyerkiye’’de de üüretilen retilen ççimentolarimentolarıın incelin inceliğği 2800i 2800--4000 cm4000 cm22/g /g civarcivarıındadndadıır. r.



�� İİncelinceliğğin betona olumlu ve olumsuz etkileri:in betona olumlu ve olumsuz etkileri:

a)a) İİncelik betonun dayanncelik betonun dayanıımmıınnıı arttarttıırrıır.r.b)b) ÇÇimentoyu imentoyu ııslatmak islatmak iççin gerekli su miktarin gerekli su miktarıı

artar.artar.c)c) FizikoFiziko--kimyasal bir olay olan ilk kimyasal bir olay olan ilk ııslanmada, slanmada,

taneler inceldiktaneler inceldikççe daha be daha büüyyüük k ııssıı ortaya ortaya ççııkar.kar.

d)d) Daha fazla bDaha fazla büüzzüülmeye neden olur ve lmeye neden olur ve ççatlamaya eatlamaya eğğilimi fazladilimi fazladıırr

e)e) İİnce nce ççimentolu karimentolu karışıışımlarmlarıın terlemesi, iri n terlemesi, iri taneli taneli ççimento karimento karışıışımlarmlarıından daha azdndan daha azdıır.r.


ÇÇimentoda incelikimentoda incelik--zamanzaman--dayandayanıım ilim ilişşkisikisi

150 200 250 300

50

40

30

20

1 yıl

90 gün 28 gün

7 gün

Bas

ınç

Day

anım

ı-M

Pa

Blaine inceliği m2/kg


ÇÇİİMENTOLARIN PRMENTOLARIN PRİİZ SZ SÜÜRESRESİİ

�� ÇÇimentonun su ile birleimentonun su ile birleşştirilditirildiğği an ile i an ile ççimento imento hamurunun kathamurunun katıılalaşşarak plastik arak plastik öözellizelliğğini kaybettiini kaybettiğği an i an arasarasıındaki sndaki süüreye reye ““priz alma spriz alma süüresiresi”” denilmektedir. denilmektedir.

�� Bu olayBu olayıın ban başşlanglangııçç ve bitive bitişş saatleri, saatleri, ççalalışışma saatleri ma saatleri aaççııssıından ndan ççok ok öönemlidir. nemlidir.

�� Normal Portland Normal Portland ççimentolarimentolarıında prizin, 1 saatten nda prizin, 1 saatten öönce nce babaşşlamamaslamamasıı ve 10 saatten ve 10 saatten öönce tamamlanmasnce tamamlanmasıı istenir. istenir.



�� Priz Priz öözellizelliğğine baine bağğllıı olarak olarak ççimentolarimentolarıın kullann kullanıım yerleri farklm yerleri farklııddıır. r.

�� ÖÖrnerneğğin, su kain, su kaççaklaraklarıınnıı öönlemek amacnlemek amacııyla hyla hıızlzlıı priz priz yapan (8 yapan (8 -- l5 dakika arasl5 dakika arasıı) ) ççimentolar kullanimentolar kullanııllıır. r.

�� İİççine aline alççıı tataşışı konulmadan konulmadan üüretilen bazretilen bazıı ççimentolar imentolar ççok ok kkıısa ssa süürede (8rede (8--15 dakika) priz yaparlar. 15 dakika) priz yaparlar.

�� ÇÇimentonun bekletilme simentonun bekletilme süüresi: resi:

Uzun sUzun süüre bekletilmire bekletilmişş ççimentolarda dimentolarda dışış ortamdan alortamdan alıınan nem nedeniyle nan nem nedeniyle priz gepriz geçç babaşşlar. lar.



�� ÇÇimentolarimentolarıın priz sn priz süüreleri releri şşu faktu faktöörlerin etkisindedir:rlerin etkisindedir:

�� SSııcaklcaklıık: k:

SSııcak ortamlarda priz scak ortamlarda priz süüresi, hidratasyon olayresi, hidratasyon olayıı hhıızlandzlandığıığı iiççin kin kıısalsalıır. r.

SSııcaklcaklığıığın dn düüşşmesi ise priz smesi ise priz süüresini uzatresini uzatıır. r.

�� KarKarışışttıırma suyu miktarrma suyu miktarıı: :

Fazla miktarda su kullanmak baFazla miktarda su kullanmak bağğlaylayııccıı maddenin priz smaddenin priz süüresinin resinin

uzamasuzamasıına yol ana yol aççar.ar.



�� ÇÇimentolarimentolarıın priz sn priz süüreleri releri "Vicat i"Vicat iğğnesi"nesi"adadıı verilen alet ile saptanverilen alet ile saptanıır. r.

�� öözel hazzel hazıırlanmrlanmışışnormal knormal kııvamdaki vamdaki standart standart ççimento imento hamuru, standart bir hamuru, standart bir kap ikap iççine (Vicat ine (Vicat halkashalkasıı) d) düüzgzgüün bir n bir şşekilde yerleekilde yerleşştirilir.tirilir.



�� Daha sonra Vicat iDaha sonra Vicat iğğnesi denilen standart nesi denilen standart bir ibir iğğne kendi ane kendi ağığırlrlığıığı ile belirli ile belirli yyüükseklikten kseklikten üüzerine dzerine düüşşüürrüüllüür. Batma r. Batma miktarlarmiktarlarıı ööllçüçüllüür. r.

�� Bu iBu işşlem belirli zaman arallem belirli zaman aralııklarklarıında nda tekrarlantekrarlanıır. r. ÖÖnceleri nceleri ççok batan iok batan iğğne, ne, sonralarsonralarıı ççok az batar ve belirli sok az batar ve belirli süüre re sonra hisonra hiçç batmaz. batmaz.



�� İğİğne ucunun kalne ucunun kalııbbıın tabann tabanıından ndan 33--5 mm5 mmuzakluzaklııkta olmaskta olmasıı halinde, halinde, priz bapriz başşlamlamışışdemektir. demektir.

�� İğİğne ne 0.5 mm0.5 mm battbattığıığı zaman ise zaman ise priz sona priz sona ermiermişştir. tir.

�� Priz sPriz süürelerinin belirlenmesi irelerinin belirlenmesi iççin in kullankullanıılacak ylacak yööntemler TS EN 196ntemler TS EN 196--33’’de de ve ASTM C 191ve ASTM C 191’’de belirtilmide belirtilmişştir.tir.



�� Vicat iVicat iğğnesi aletinin denesi aletinin değğiişşik ve otomatik olanlarik ve otomatik olanlarıı da bulunmaktadda bulunmaktadıır.r.


ÇÇİİMENTOLARIN HMENTOLARIN HİİDRATASYON ISISI DRATASYON ISISI

�� ÇÇimentoyu oluimentoyu oluşşturan ana bileturan ana bileşşenlerin su ile yaptenlerin su ile yaptııklarklarııkimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar ııssıı aaççığığa a ççııkarkarıırlar. rlar.

�� Hidratasyon Hidratasyon ııssııssıınnıın an aççığığa a ççııkma hkma hıızzıı, , ççimento bileimento bileşşenleri ile enleri ile su arassu arasıında yer alan kimyasal reaksiyonlarnda yer alan kimyasal reaksiyonlarıın hn hıızzıına bana bağğllııddıır r ve hidratasyonu etkileyen en ve hidratasyonu etkileyen en öönemli faktnemli faktöör zamandr zamandıır. r.

�� ÇÇııkan kan ııssıı nedeniyle betonun snedeniyle betonun sııcaklcaklıık derecesi artar. k derecesi artar. Hidratasyonun bu ekzotermik davranHidratasyonun bu ekzotermik davranışıışı, hidratasyon , hidratasyon ııssııssıınnıın n aaççığığa a ççııkma hkma hıızzıı ve miktarve miktarıı bakbakıımmıından bir ndan bir ççok sakok sakııncalncalııdurum oludurum oluşşturabilir.turabilir.



�� ÖÖzellikle barajlar gibi bzellikle barajlar gibi büüyyüük kk küütle tle betonlarbetonlarıınnıın n üüretiminde iretiminde işş geregereğği hizli hizlııbeton beton üüretimlerinde sorun retimlerinde sorun öönemlidir. nemlidir.

�� BBüüyyüük kk küütle betonlartle betonlarıında inda içç ssııcaklcaklıık k yyüükselir, hava ile temasta bulunan dkselir, hava ile temasta bulunan dışışkkııssıım som soğğur ve bur ve büüzzüüllüür. r.

�� BBüüyyüük kk küütle ise dtle ise dışış kkıısmsmıın bn büüzzüülmesini lmesini öönlemeye nlemeye ççalalışışacaacağığından, sndan, sııcaklcaklıık k farklarfarklarıınnıın yol an yol aççttığıığı gerilmeler gerilmeler sonucunda beton sonucunda beton ççatlar. atlar.



�� ÇÇimentonun inceliimentonun inceliğği hidratasyon i hidratasyon ııssııssıınnıı arttarttııran bir faktran bir faktöördrdüür. r. Ancak Ancak ççimentonun karma bileimentonun karma bileşşenlerininde hidratasyon enlerininde hidratasyon ııssııssııüüzerine etkisi zerine etkisi öönemlidir. nemlidir.

Karma bileşen

İlk 48 saatte çıkan ısı (cal/g)

Toplam Isı

(cal/g)

C3A 150 207

C3S 100 120

C2S 10 62

C4AF 40 100



�� ÇÇimentolarimentolarıın hidratasyon n hidratasyon ııssıılarlarııise kalorimetre cihazise kalorimetre cihazıı ile ile ööllçüçülebilmektedir.lebilmektedir.


ÇÇİİMENTOLARIN HMENTOLARIN HİİDRATASYON DRATASYON ISILARINA GISILARINA GÖÖRE SIRALAMASI RE SIRALAMASI

�� Aluminli Aluminli ççimento (dimento (düüşşüük sk sııcaklcaklııktan en az zarar ktan en az zarar ggöören)ren)

�� YYüüksek mukavemetli Portland ksek mukavemetli Portland ççimentolarimentolarıı�� Normal Portland Normal Portland ÇÇimentosuimentosu�� Curuf Curuf ççimentosu ve diimentosu ve diğğer puzolanler puzolanlıı ççimentolar imentolar

(so(soğğuktan en fazla zarar guktan en fazla zarar göören) ren)


ÇÇİİMENTOLARIN MENTOLARIN ÖÖZGZGÜÜL AL AĞĞIRLIIRLIĞĞI I

�� ÇÇimentolarimentolarıın n öözgzgüül al ağığırlrlığıığı tiplerine gtiplerine gööre dere değğiişşir. ir.

�� Normal portland Normal portland ççimentosunun imentosunun öözgzgüül al ağığırlrlığıığı 3.103.10--3.15 civar3.15 civarıında, nda,

katkkatkııllıı (trasl(traslıı ve curuflu) ve curuflu) ççimentolarda imentolarda ise ise 2.90 civar2.90 civarıındadndadıır. r.


ÇÇİİMENTOLARIN MENTOLARIN ÖÖZGZGÜÜL AL AĞĞIRLIIRLIĞĞI I

�� ÇÇimentolarimentolarıın n öözgzgüül al ağığırlrlığıığı tiplerine gtiplerine gööre dere değğiişşir. ir.

�� ÇÇimentonun imentonun öözgzgüül al ağığırlrlığıığı Le Le Chatelier balonu adChatelier balonu adıı verilen verilen öözel zel bir cam kap ibir cam kap iççinde gazyainde gazyağığıkullankullanıılarak belirlenir.larak belirlenir.


ÇÇİİMENTOLARIN MEKANMENTOLARIN MEKANİİK DAYANIMI K DAYANIMI

�� Hidratasyon olayHidratasyon olayıınnıın seyrini n seyrini dedeğğiişştiren btiren büüttüün faktn faktöörler rler ççimentonun dayanimentonun dayanıımmıı üüzerine de zerine de etkilidir.etkilidir.



�� ççimentonun dayanimentonun dayanıımmıınnıı etkileyen faktetkileyen faktöörleri rleri aaşşaağığıdaki gibi sdaki gibi sııralayabiliriz:ralayabiliriz:

a)a) Zamana ait faktZamana ait faktöörlerrlerb)b) ÇÇimento imento öözelliklerinin dayanzelliklerinin dayanıım m üüzerine etkilerizerine etkileric)c) Ortam koOrtam koşşullarullarıı ile ilgili faktile ilgili faktöörlerrler



Zaman (Gün)

Bas

ınç

Diy

agra

mı

tbaf ln+=

Bağıntı 500 güne kadar anlamlı

Zaman FaktZaman Faktöörrüü


DAYANIMI ETKDAYANIMI ETKİİLEYEN FAKTLEYEN FAKTÖÖRLER RLER

�� ÇÇİİMENTO TMENTO TİİPPİİ

�� ÇÇİİMENTO MENTO İİNCELNCELİĞİİĞİ

�� MMİİNERAL KATKILARNERAL KATKILAR

�� KKİİMYASAL KATKILARMYASAL KATKILAR

ÇÇimento imento öözelliklerinin dayanzelliklerinin dayanıım m üüzerine etkilerizerine etkileri



�� SICAKLIKSICAKLIK

�� BABAĞĞIL NEMIL NEMKKüür kor koşşullarullarıı

Ortam koOrtam koşşullarullarıınnıın dayann dayanııma etkisima etkisi



Ortam koOrtam koşşullarullarıınnıın dayann dayanııma etkisima etkisi

Nem ve rNem ve rüüzgar:zgar: OOrtamrtamıın nemi dn nemi düüşşüük ve ak ve aşışırrıırrüüzgarlzgarlıı ise hise hıızlzlıı buharlabuharlaşşmaya neden olur.maya neden olur.

SonuSonuçç :: Hidratasyon iHidratasyon iççin gerekli yeterli su in gerekli yeterli su olmazsa, hidratasyon yavaolmazsa, hidratasyon yavaşşlar veya duraklar. lar veya duraklar. Bu duruma paralel olarak beton Bu duruma paralel olarak beton dayandayanıımmıındaki artndaki artışış ya azalya azalıır veya tamamen r veya tamamen durur.durur.

SICAKLIK ETKSICAKLIK ETKĐĐSSĐĐEN UYGUN SICAKLIK EN UYGUN SICAKLIK

NORMAL BETONDA NORMAL BETONDA 10 10 -- 1515°°CC

BARAJ vb KBARAJ vb KÜÜTLE BETONLARINDA TLE BETONLARINDA 5 5 -- 1010°°CC

SICAKLIK > 32SICAKLIK > 32°°C C veyaveya SICAKLIK < 5SICAKLIK < 5°°CC ise ise ÖÖNLEM ALINMALIDIR.NLEM ALINMALIDIR.

SICAKLIK ETKSICAKLIK ETKĐĐSSĐĐ

Kür Sıcaklığı (°°°°C)

Basınç Dayanımı (MPa)

100

50

40

30

20

10

20 30 40 50

Beton Yaşı :

28 gün

1 gün

DDöökküüm ve sertlem ve sertleşşme me ssıırasrasıında ynda yüüksek sksek sııcaklcaklııklar klar erken dayanerken dayanıımlarmlarıı artartıırmakla rmakla birlikte ileriki yabirlikte ileriki yaşşlardaki lardaki dayandayanıımlarmlarıı ddüüşşüürmektedir.rmektedir.

Nedeni:Nedeni: HHıızla erken gelizla erken gelişşen en hidratasyonun daha zayhidratasyonun daha zayııf bir f bir yapyapıı oluoluşşturmasturmasııddıır.r.

NEM ETKNEM ETKĐĐSSĐĐ

Nem Oranı

Çimento tarafından bağlanan su (g/g)

0.20

0.04

Toplam su

Buharlaşmayan su0.08

0.12

0.16

0.20

0.24

0.28

0.32

0.36

0.40

0.4 0.6 0.8 1.0

BaBağığıl nemin %80 altl nemin %80 altıına na ddüüşşttüüğğüü durumlarda durumlarda hidratasyon oldukhidratasyon oldukçça a yavayavaşşlamakta, %30lamakta, %30’’un altun altıında nda ise pratik olarak durmaktadise pratik olarak durmaktadıır.r.

ÇÇimentonun hidratasyonun imentonun hidratasyonun ssüürekli olabilmesi irekli olabilmesi iççin in ortamda suyun bulunmasortamda suyun bulunmasııgerekmektedir.gerekmektedir.

SICAKLIK ETKSICAKLIK ETKĐĐSSĐĐKarKarışıışımdan sonraki ilk iki saatteki smdan sonraki ilk iki saatteki sııcaklcaklığıığın betonun dayann betonun dayanıım m geligelişşimine etkisiimine etkisi

1809028147315

50

45

40

35

30

25

20

Süre (gün)

Basınç Dayanımı (Mpa)

13°C 21°C38°C

29°C

46°C

4°C

NEM ETKNEM ETKĐĐSSĐĐ

180902814735

45

40

35

30

25

20

15

10

Süre (gün)

Basınç Dayanımı (Mpa)

Sürekli nemli

Sürekli havada

Sudan çıkarılma zamanı:

3 gün

7 gün

14 gün

28 gün


PRPRİİZ HIZLANDIRMA YZ HIZLANDIRMA YÖÖNTEMLERNTEMLERİİ

�� Prizi Prizi ççabuklaabuklaşşttııran katkran katkıı maddeleri kullanmakmaddeleri kullanmak

�� Suyun buharlaSuyun buharlaşşmasmasıına yol ana yol aççmayacak mayacak şşekilde ekilde (70(70--8080°°°°°°°°C) doygun buhar banyosu yaptC) doygun buhar banyosu yaptıırmak. rmak.

RRÖÖTRETRE

RRÖÖTRETRE’’nin (Bnin (BÜÜZZÜÜLME) ZARARLARILME) ZARARLARI

2. DONATIDA PARAZ2. DONATIDA PARAZĐĐT GERT GERĐĐLMELER OLULMELER OLUŞŞMASIMASI1. 1. ÇÇATLAKLAR OLUATLAKLAR OLUŞŞMASIMASI

ÇÇATLAKLARATLAKLAR•• ÇÇEKME DAYANIMINI DEKME DAYANIMINI DÜÜŞŞÜÜRRÜÜRR

•• ĐĐÇÇERERĐĐYE GYE GĐĐREN SU REN SU ĐĐLE BLE BĐĐRLRLĐĐKTEKTE

•• DONA DAYANIKLILIKDONA DAYANIKLILIK•• KKĐĐMYASAL ETKMYASAL ETKĐĐLERE DAYANIKLILIKLERE DAYANIKLILIK

AZALIR!AZALIR!

RRÖÖTRE (BTRE (BÜÜZZÜÜLME) ENGELLENLME) ENGELLENĐĐRSE RSE ÇÇATLAK OLUATLAK OLUŞŞUR.UR.

PLASTPLASTĐĐK K RRÖÖTRETRE ÇÇATLAATLAĞĞII

RRÖÖTRETRE••HHĐĐDROLDROLĐĐK RK RÖÖTRETRE

••TERMTERMĐĐK RK RÖÖTRETREBOBOŞŞLUKLARDAKLUKLARDAKĐĐ SUYUN KAYBI SUYUN KAYBI

KKÜÜTLE BETONLARINDA TLE BETONLARINDA ĐĐÇÇ--DIDIŞŞ SICAKLIK FARKI SICAKLIK FARKI

••BBÜÜNYESEL RNYESEL RÖÖTRETREÇÇĐĐMENTO HMENTO HĐĐDRATASYON DRATASYON ÜÜRRÜÜNLERNLERĐĐNNĐĐN N DAHA AZ HACDAHA AZ HACĐĐM KAPLAMASI M KAPLAMASI

••ERKEN PLASTERKEN PLASTĐĐK RK RÖÖTRETRETERLEMENTERLEMENĐĐN BUHARLAN BUHARLAŞŞMAYI KARMAYI KARŞŞILAYAMAMASI ILAYAMAMASI

••KARBONATLAKARBONATLAŞŞMA RMA RÖÖTRESTRESĐĐKARBONATLAKARBONATLAŞŞMA SONRASINDA ORTAYA MA SONRASINDA ORTAYA ÇÇIKAN IKAN SUYUN BUHARLASUYUN BUHARLAŞŞMASI MASI

3Ca(OH)2+CO2CaCO3+H2O

RRÖÖTRETRE

ÇÇİİMENTO MENTO ÖÖZELLZELLİİKLERKLERİİNNİİN RN RÖÖTREYE ETKTREYE ETKİİSSİİ

�� RRöötre olutre oluşşumunda umunda ççimento ile ilgili faktimento ile ilgili faktöörlerin en rlerin en öönemlilerinden biri inceliktir. nemlilerinden biri inceliktir.

�� İİncelinceliğğin artmasin artmasııyla daha fazla yla daha fazla ççimento tanesi aynimento tanesi aynıı zamanda zamanda hidratasyona kathidratasyona katıılarak larak öönemli miktarda rnemli miktarda röötre meydana tre meydana getirirler.getirirler.

�� İİncelik ile artan su miktarncelik ile artan su miktarıı da rda röötrenin artmastrenin artmasıında rol oynar.nda rol oynar.

�� İİncelinceliğğin artmasin artmasııyla hidratasyon hyla hidratasyon hıızlandzlandığıığından kndan kıılcalllcallıık k suyunun bsuyunun büüyyüük bir kk bir kıısmsmıı tutulmututulmuşş olur. Bolur. Bööylece suyun bylece suyun büüyyüük k bir kbir kıısmsmıı tutuldututulduğğundan buharlaundan buharlaşşma az miktarda germa az miktarda gerççekleekleşşir. ir.

RRÖÖTRETRE


�� ÇÇimentonun kimyasal bileimentonun kimyasal bileşşiminin riminin röötre tre üüzerinde zerinde öönemli bir nemli bir etkisi olup olmadetkisi olup olmadığıığı ise tartise tartışıışılan bir konudur. lan bir konudur.

�� BazBazıılarlarıına gna gööre bre bööyle bir etki pratik yyle bir etki pratik yöönden mevcut denden mevcut değğildir. ildir. ÇÇimentonun bazimentonun bazıı genlegenleşştirici maddeleri itirici maddeleri iççermesi nedeniyle bu germesi nedeniyle bu göörrüüşşe e katkatıılmak mlmak müümkmküün olmamaktadn olmamaktadıır.r.

�� ÇÇimentoda birleimentoda birleşşmemimemişş kirekireçç (CaO), MgO ve SO(CaO), MgO ve SO33 gibi hacim gibi hacim genlegenleşşmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarlarmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarlarıın n biraz daha biraz daha üüzerinde bulunmaszerinde bulunmasıı rröötreyi treyi öönemli derecede azaltabilir. nemli derecede azaltabilir.

�� Bu hacim genleBu hacim genleşşmesi yapan maddelerin miktarlarmesi yapan maddelerin miktarlarıınnıı uygun seuygun seççmek mek suretiyle rsuretiyle röötresiz (genletresiz (genleşşen) en) ççimento yapimento yapıılabilmektedir. labilmektedir.

RRÖÖTRETRE


�� ÇÇimento imento üüretiminde priz sretiminde priz süüresini dengelemek amacresini dengelemek amacııyla yla kullankullanıılan allan alççıı tataşışınnıın da, rn da, röötre tre üüzerine etkisi bulunmaktadzerine etkisi bulunmaktadıır. r.

�� Az miktarda alAz miktarda alççıı tataşışı kullankullanıılmaslmasıı ççimentonun hidrate imentonun hidrate elemanlarelemanlarıınnıın in içç yapyapııssıınnıı etkileyerek retkileyerek röötrenin artmastrenin artmasıına neden na neden olmaktadolmaktadıır. r.

�� EEğğer er ççimentonun daha az rimentonun daha az röötre yapmastre yapmasıı isteniyorsa, isteniyorsa, normalden biraz daha fazla alnormalden biraz daha fazla alççıı tataşışı kullankullanıılmallmalııddıır. r.

�� DeDeğğiişşik tip ik tip ççimentolar bakimentolar bakıımmıından karndan karşışılalaşşttıırma yaprma yapııllıırsa; hidratasyon rsa; hidratasyon hhıızzıı ddüüşşüük olan puzolanik k olan puzolanik ççimentolarimentolarıın Portland n Portland ççimentolarimentolarıından daha ndan daha fazla rfazla röötre yapmaya elveritre yapmaya elverişşli olduli olduğğu su sööylenebilir. ylenebilir.

RRÖÖTRETRE


�� ççimentonun karma bileimentonun karma bileşşenlerinin renlerinin röötre tre üüzerine etkileri kesin zerine etkileri kesin olarak bilinmemekle beraber olarak bilinmemekle beraber şşu gu göörrüüşşler geler geççerlidir : erlidir :

�� Bir Bir ççimentoda fazla miktarda Cimentoda fazla miktarda C22S bulunmasS bulunmasıı rröötrenin fazla olmastrenin fazla olmasıına na yol ayol aççabilir. abilir.

�� ÇüÇünknküü bu bilebu bileşşenin hidratasyonu oldukenin hidratasyonu oldukçça yavaa yavaşş gergerççekleekleşşmektedir. mektedir. Bu nedenle CBu nedenle C22SS’’in fazla olmasin fazla olmasıı buharlabuharlaşşmayan su miktarmayan su miktarıınnııazaltacak, buharlaazaltacak, buharlaşşabilen suyun miktarabilen suyun miktarıınnıı arttarttııracak ve bu durumda racak ve bu durumda rröötre fazlalatre fazlalaşşacaktacaktıır. r.

RRÖÖTRETRE

ÇÇİİMENTO RMENTO RÖÖTRESTRESİİ ÖÖLLÇÜÇÜMMÜÜ

�� ÇÇimentolarimentolarıın rn röötresi saf tresi saf ççimento hamurundan prizmalar imento hamurundan prizmalar üüzerinde rzerinde röötreyi treyi ööllççmekle elde edilir. mekle elde edilir.

�� Genellikle bu amaGenellikle bu amaççla 40 x 40 x 160 mmla 40 x 40 x 160 mm’’lik kallik kalııplar plar kullankullanıılmaktadlmaktadıır. Hazr. Hazıırlanan rlanan ççimento hamuru bu kalimento hamuru bu kalııplara plara yerleyerleşştirildikten 24 saat sonra kaltirildikten 24 saat sonra kalııptan ptan ççııkarkarıılarak prizmanlarak prizmanıın n LLoo uzunluuzunluğğu hassas bir u hassas bir şşekilde ekilde ööllçüçüllüür.r.Daha sonra atmosferde t gDaha sonra atmosferde t güün tutulan prizmann tutulan prizmanıın rn röötresi: tresi:

o

tot

L

LLε

−=

ÇÇĐĐMENTOMENTO

ÇÇİİMENTO KMENTO KİİMYASAL DAYANIKLILIMYASAL DAYANIKLILIĞĞII

�� BaBağğlaylayııccıı maddelerde aranan en maddelerde aranan en öönemli nemli öözellik bu malzemenin zellik bu malzemenin yyüüksek bir dayanksek bir dayanııma sahip olmasma sahip olmasıı ve bunu zamanla yitirmemesidir. ve bunu zamanla yitirmemesidir.

�� ÇÇimentolarimentolarıın in iççinde bulunan zararlinde bulunan zararlıı maddeler domaddeler doğğrudan rudan dodoğğruya hacim sabitliruya hacim sabitliğğini bozan, sini bozan, söönmeminmemişş kirekireçç (Ca0), (Ca0), magnezi (Mg0) ve S0magnezi (Mg0) ve S033'd'düür. r.

�� BunlarBunlarıın su ile yaptn su ile yaptııklarklarıı reaksiyon sonucu reaksiyon sonucu öönemli bir hacim nemli bir hacim artmasartmasıı meydana gelir.meydana gelir.

ÇÇĐĐMENTOMENTO

LE CHATELLE CHATELİİER DENEYER DENEYİİ

�� SSöönmeminmemişş kirekireçç ve magnezinin ve magnezinin ççimento iimento iççinde zarar inde zarar oluoluşşturabilecek miktarda bulunup bulunmadturabilecek miktarda bulunup bulunmadığıığı, pratik bir deney , pratik bir deney olan ve olan ve TS EN 196TS EN 196--33’’de belirtilen, Le Chatelier (Genlede belirtilen, Le Chatelier (Genleşşme) me) deneyi ile saptanabilir. deneyi ile saptanabilir.

�� GenleGenleşşme deneyinin esas amacme deneyinin esas amacıı, ba, bağğlanmamlanmamışış (serbest) CaO (serbest) CaO ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya ççııkabilecek genlekabilecek genleşşme riskinin deme riskinin değğerlendirilebilmesidir. erlendirilebilmesidir.

ÇÇĐĐMENTOMENTO


�� Bu deneyde kullanBu deneyde kullanıılan alet 30 mm lan alet 30 mm ççaplaplıı yaryarıık bir silindir ve yark bir silindir ve yarıık k kenarlara bakenarlara bağğllıı 150 mm 150 mm uzunluuzunluğğundaki iundaki iğğnelerden ibarettir nelerden ibarettir

�� PirinPirinçç silindir bir cam silindir bir cam üüzerine konulup, izerine konulup, iççine standart kine standart kııvamda vamda ççimento imento hamuru doldurulur. hamuru doldurulur.

�� ÜÜst yst yüüzey dzey düüzeltildikten sonra, cam levha ile kapatzeltildikten sonra, cam levha ile kapatııllıır ve r ve üüststüüne bir ne bir aağığırlrlıık konur. k konur.

�� 2424±±±±±±±±0.5 saat kal0.5 saat kalııp su ip su iççinde (veya 20inde (veya 20°°°°°°°°C, %98 baC, %98 bağığıl nem ortaml nem ortamıında) nda)

tutulduktan sonra itutulduktan sonra iğğnenin iki ucu arasnenin iki ucu arasıındaki uzaklndaki uzaklıık k ööllçüçüllüür. r. (a)(a)

ÇÇĐĐMENTOMENTO


�� Sudan Sudan ççııkarkarıılan kallan kalııp tekrar suya p tekrar suya konur ve 30konur ve 30±±±±±±±±5 dakikada kaynama 5 dakikada kaynama noktasnoktasıına gelinceye kadar na gelinceye kadar ııssııttııllıır.r.

�� 3saat 3saat ±±±±±±±± 5 dakika kaynar su i5 dakika kaynar su iççinde kalan kalinde kalan kalııp p ççııkarkarıılarak, tekrar ilarak, tekrar iğğne ne

uuççlarlarıı arasarasıı uzakluzaklıık k ööllçüçüllüür r (b)(b)

�� Daha sonra kalDaha sonra kalııbbıın 20n 20±±±±±±±±22°°°°°°°°CC’’a kadar soa kadar soğğumasumasıı sasağğlandlandııktan sonra ktan sonra

iiğğnenin iki ucu arasnenin iki ucu arasıındaki uzaklndaki uzaklıık tekrar k tekrar ööllçüçüllüür r (c).(c).

�� c c -- a a ≤≤ 10 mm olmas10 mm olmasıı istenir.istenir.

ÇÇĐĐMENTOMENTOSOSO33

�� S0S033 ççimento iimento iççine hammaddelerden, katkine hammaddelerden, katkıılardan veya lardan veya kullankullanıılan yaklan yakııttan girmektedir. ttan girmektedir.

�� AyrAyrııca klinkere eklenen alca klinkere eklenen alççıı tataşışından kaynaklanan S0ndan kaynaklanan S033

ssüülfo lfo -- aluminat tuzlaraluminat tuzlarıınnıın olun oluşşmasmasıına neden olmaktadna neden olmaktadıır. r.

�� Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V iBu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V iççin in %3.5%3.5’’den CEM III iden CEM III iççin ise % 4 ' den fazla olmamasin ise % 4 ' den fazla olmamasıı istenir.istenir.

ESKESKĐĐ ÇÇĐĐMENTO TMENTO TĐĐPLERPLERĐĐ

••PPÇÇ 32.532.5

••PPÇÇ 42.542.5

••PPÇÇ 52.552.5

•BEYAZ ÇĐMENTO (BPÇ 32.5, BPÇ 42.5)

•YÜKSEK FIRIN CURUFLU(CÇ 32.5, CÇ 42.5)

•SÜLFATA DAYANIKLI (SDÇ 32.5)

PPÇÇ (TS 19)(TS 19)

••KKÇÇ 32.532.5

••TTÇÇ 32.532.5

KATKILI KATKILI ÇÇİİMENTOLARMENTOLAR

KATKILI KATKILI ÇÇĐĐMENTOLARMENTOLARÇĐMENTO

TĐPĐĐŞARET PÇ

KLĐNKERĐYÜKSEKFIRIN

CURUFU

SĐLĐKATOZU

PUZOLANVOLKANĐK,

TORTULAKTĐF

KĐL

UÇUCU KÜL

SĐLĐSLĐ KALKERLĐ

PĐŞMĐŞŞĐST

KALKERTOZU

PORTLANDKOMPOZE

PKÇ/APKÇ/B

80-9465-79

6-2021-35

PUZOLANĐK PZÇ/APZÇ/B

65-8945-64

----

----

----

----

11-3536-55

KOMPOZE KZÇ/AKZÇ/B

40-6420-39

18-3031-50

----

----

----

----

18-3031-50

PORTLANDCURUFLU

PCÇ/APCÇ/B

80-9465-79

6-2021-35

----

----

----

----

----

----

----

PORTLANDKALKERLĐ

PLÇ/APLÇ/B

80-9465-79

----

----

----

----

----

----

----

6-2021-35

YENYENĐĐ ÇÇĐĐMENTO TMENTO TĐĐPLERPLERĐĐ

TS EN 197TS EN 197--1'e g1'e gööre re ÇÇimento Timento Tüürleri rleri

�� ÇÇimentolarla ilgili yeni Timentolarla ilgili yeni Tüürk standardrk standardıı olan TS EN 197olan TS EN 197--1 1 ““Genel Genel ÇÇimentolarimentolar”” standardstandardıı kapsamkapsamıındaki 27 farklndaki 27 farklıı genel genel ççimento, imento, aaşşaağığıda verilen 5 ana tipte olmak da verilen 5 ana tipte olmak üüzere gruplandzere gruplandıırrıılmlmışışttıır. r.

�� CEM I Portland CEM I Portland ççimentosuimentosu�� CEM II PortlandCEM II Portland--kompoze kompoze ççimentoimento�� CEM III YCEM III Yüüksek fksek fıırrıın cn cüüruflu ruflu ççimentoimento�� CEM IV PuzolanlCEM IV Puzolanlıı ççimentoimento�� CEM V Kompoze CEM V Kompoze ççimentoimento



�� TS EN 197TS EN 197--1 standard1 standardıında nda ççimentolarimentolarıın tann tanıımmıı, , ana ana ççimento tipi, imento tipi, Portland Portland ççimentosu klinkeri oranimentosu klinkeri oranıı, , ikinci ana bileikinci ana bileşşen, en, standart dayanstandart dayanıım sm sıınnııffıı (28 g(28 güünlnlüük) ve k) ve erken dayanerken dayanıım kazanma hm kazanma hıızzıı

dikkate aldikkate alıınarak yapnarak yapıılmlmışışttıır. r.



�� ana bileana bileşşen,en, ((öörn. Portland rn. Portland ççimentosu klinkeri);imentosu klinkeri);�� ikinci ana bileikinci ana bileşşen,en, ((öörn. urn. uççucu kucu küül, yl, yüüksek fksek fıırrıın cn cüürufu, rufu,

kalker, silis dumankalker, silis dumanıı); (maj); (majöör katkr katkıılar)lar)�� minminöör ilave biler ilave bileşşen,en, ((öörn. urn. uççucu kucu küül, yl, yüüksek fksek fıırrıın cn cüürufu, rufu,

kalker, dokalker, doğğal puzolan)al puzolan)�� priz ayarlaypriz ayarlayııccıı,, ((öörn. kalsiyum srn. kalsiyum süülfat; allfat; alççııtataşışı))�� kimyasal katkkimyasal katkıılar,lar, ((öörn. pigmentler, hava srn. pigmentler, hava süürrüükleyici kleyici

katkkatkıılar).lar).

�� TS EN 197TS EN 197--11’’deki dedeki değğiişşik ik ççimento tiplerine gimento tiplerine gööre re ççimentonun imentonun bilebileşşen malzemeleri en malzemeleri şşu u şşekildedir:ekildedir:



�� SS-- grangranüüle yle yüüksek fksek fıırrıın cn cüürufu;rufu;�� DD-- silis dumansilis dumanıı;;�� PP-- dodoğğal puzolan;al puzolan;�� QQ-- dodoğğal kalsine puzolan;al kalsine puzolan;�� VV-- silissi usilissi uççucu kucu küül;l;�� WW-- kalkersi ukalkersi uççucu kucu küül;l;�� TT-- pipişşmimişş şşist;ist;�� MM-- yukaryukarııdakilerden ikisi veya daha fazlasdakilerden ikisi veya daha fazlasıı�� LL-- kalkerkalker

�� İİkinci ana bilekinci ana bileşşeni belirten harfler ise eni belirten harfler ise şşööyledir:yledir:


Dayanım Sınıfı

Basınç Dayanımı (MPa)Priz

başlama süresi(dk)

Genleşme (mm)

Erken DayanımStandart Dayanım

2 günlük 7 günlük 28 günlük

32.5 N - ≥ 16.0≥ 32.5 ≤52.5 ≥ 75

≤ 10

32.5 R ≥ 10.0 -

42.5 N ≥ 10.0 -≥ 42.5 ≤62.5 ≥ 60

42.5 R ≥ 20.0 -

52.5 N ≥ 20.0 -≥ 52.5 - ≥ 45

52.5 R ≥ 30.0 -


�� ÜÜlkemizde TS EN 197lkemizde TS EN 197--1'e g1'e gööre, en son re, en son şşekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 ekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 MPa olmak MPa olmak üüzere zere üçüç standart dayanstandart dayanıım sm sıınnııffıı bulunmaktadbulunmaktadıır. r.

�� AyrAyrııca her dayanca her dayanıım sm sıınnııffıı iiççin iki erken dayanin iki erken dayanıım sm sıınnııffıı tantanıımlanmmlanmışışttıır. r.


Portland çimentosu klinkerinin oranı(A) yüksek, (B) orta ve (C) düşük

Alt-sınıf “N” normal erken dayanımı, “R” hızlı erken dayanım

Standart dayanım sınıfları

Alt-tip, ikinci ana bileşen (bu örnekte yüksek fırın cürufu)

Ana çimento tipi

CEM II/A-S 42,5 N



Ana tipler

Genel çimento

tipleri

Bileşim (kütlece % olarak)

Ana bileşenler Minör ilave bileşen

Klinker

K

Yüksek fırın

cürufu

S

Silis dumanı

D

Puzolan Uçucu kül Pişmişşist

T

Kalker

Doğal

P

Doğal kalsine edilmiş

Q

Silissi

V

Kalkersi

W L LL

CEM IPortland Çimento

CEM I 95-100 - - - - - - - - - 0-5


YENYENĐĐ ÇÇĐĐMENTO TMENTO TĐĐPLERPLERĐĐ (TS(TS--EN197)EN197)

Ana tipler

Genel çimento tipleri


Ana bileşenler Minör ilave

bileşenKlinker

K

Yüksek fırın

cürufu

S

Silis dumanı

D


T

Kalker

Doğal

P


Q

Silissi

V

Kalkersi

W L LL

CEM II

Portland cüruflu çimento

CEM II/A-S 80-94 6-20 - - - - - - - - 0-5

CEM II/B-S 65-79 21-35 - - - - - - - - 0-5

Portland silis dumanlıçimento

CEM II/A-D 90-94 - 6-10 - - - - - - - 0-5

Portland puzolanlıçimento

CEM II/A-P 80-94 - - 6-20 - - - - - - 0-5

CEM II/B-P 65-79 - - 21-35 - - - - - - 0-5

CEM II/A-Q 80-94 - - - 6-20 - - - - - 0-5

CEM II/B-Q 65-79 - - - 21-35 - - - - - 0-5

Portland uçucu küllüçimento

CEM II/A-V 80-94 - - - - 6-20 - - - - 0-5

CEM II/B-V 65-79 - - - - 21-35 - - - - 0-5

CEM II/A-W 80-94 - - - - - 6-20 - - - 0-5

CEM II/B-W 65-79 - - - - - 21-35 - - - 0-5

Portland pişmiş şistli çimento

CEM II/A-T 80-94 - - - - - - 6-20 - - 0-5

CEM II/B-T 65-79 - - - - - - 21-35 - - 0-5

Portland kalkerli çimento

CEM II/A-L 80-94 - - - - - - - 6-20 - 0-5

CEM II/B-L 65-79 - - - - - - - 21-35 - 0-5

CEM II/A-LL 80-94 - - - - - - - - 6-20 0-5

CEM II/B-LL 65-79 - - - - - - - - 21-35 0-5

Portland kompoze çimento

CEM II/A-M 80-94 ��--------------------------------------------6-20---------------------------------------�� 0-5

CEM II/B-M 65-79 ��------------------------------------------ 21-35 --------------------------------------�� 0-5


Ana tipler Genel

çimento tipleri


Ana bileşenler

Minör ilave bileşen

Klinker

K

Yüksek fırın

cürufu

S

Silis dumanı

D


T

Kalker

Doğal

P


Q

Silissi

V

Kalkersi

W L LL

CEM IIIYüksek fırın cüruflu çimento

CEM III/A 35-64 36-65 - - - - - - - - 0-5

CEM III/B 20-34 66-80 - - - - - - - - 0-5

CEM III/C 5-19 81-95 - - - - - - - - 0-5

CEM IVPuzolanik çimento

CEM IV/A 65-89 - ��----------------------11-35 --------------------�� - - - 0-5

CEM IV/B 45-64 - ��--------------------- 36-55 --------------------�� - - - 0-5

CEM VKompoze çimento

CEM V/A 40-64 18-30 - ��----------18-30---------�� - - - - 0-5

CEM V/B 20-38 31-50 - ��----------31-50---------�� - - - - 0-5


ÇÇĐĐMENTO TMENTO TĐĐPLERPLERĐĐ

Portland Tipi Portland Tipi ÇÇimento Timento Tüürlerirleri

�� TS 197TS 197--1'e g1'e gööre re üülkemizde lkemizde üüretilen Portland retilen Portland ççimentolarimentolarıı, en son , en son şşekliyle aekliyle aşşaağığıda gda göörrüüldldüüğğüü gibi gibi üçüç tiptir. tiptir.

�� CEM I 32.5CEM I 32.5 (Normal Portland (Normal Portland ÇÇimentosu)imentosu)

�� CEM I 42.5CEM I 42.5 (Y(Yüüksek Dayanksek Dayanıımlmlıı ÇÇimento)imento)

�� CEM I 52.5CEM I 52.5 (Y(Yüüksek Dayanksek Dayanıımlmlıı ÇÇimento)imento)

�� Ancak barajlar, deniz yapAncak barajlar, deniz yapıılarlarıı, s, süülfatllfatlıı zeminlerde yapzeminlerde yapıılacak inlacak inşşaatlar iaatlar iççin in uygun deuygun değğillerdir.illerdir.



�� CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5’’a ga gööre;re;

�� daha fazla kalker idaha fazla kalker iççerirler ve daha ince erirler ve daha ince ööğğüüttüülmlmüüşşlerdir. lerdir.

�� BileBileşşiminde Ciminde C33S daha fazla olduS daha fazla olduğğundan dayanundan dayanıımlarmlarıı daha daha fazladfazladıır. Bu nedenle Pr. Bu nedenle PÇÇ32.5'a k32.5'a kııyasla daha fazla Ca(OH)yasla daha fazla Ca(OH)22 oluoluşşur. ur.

�� Bu yBu yüüzden kimyasal dayanzden kimyasal dayanııklklııllııklarklarıı daha azddaha azdıır. r.

�� Hidratasyon Hidratasyon ııssıılarlarıı fazladfazladıır ve daha fazla karr ve daha fazla karışıışım suyu gerektirirler. m suyu gerektirirler.

�� Bu Bu ççimentolar yimentolar yüüksek yapksek yapıılar ilar iççin arzu edilen in arzu edilen öözelliklere sahiptirler. zelliklere sahiptirler.



�� Yurt dYurt dışıışında ise, nda ise, ççimento iimento iççin in ççok yaygok yaygıın olarak Amerikan ASTM n olarak Amerikan ASTM ssıınnııflandflandıırrıılmaslmasıı kullankullanıılmaktadlmaktadıır. r.

Çimento TipiAna Bileşenlerinin Miktarları

(%) Đncelik(cm2/g)

ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF

I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800

III Yüksek hızla dayanım kazanan

60 13 9 8 2600

IV Düşük Isılı 26 50 5 12 1900

V Sülfata Dayanıklı 40 40 4 9 1900



�� Amerikan ASTM sAmerikan ASTM sıınnııflandflandıırrıılmaslmasıına gna gööre;re;

Bir Portland Bir Portland ççimentosunun imentosunun

hangi hhangi hıızla hidratasyon yapacazla hidratasyon yapacağığı, ,

hangi hhangi hıızla ve ne kadar hidratasyon zla ve ne kadar hidratasyon ııssııssıı aaççığığa a ççııkaracakaracağığı, ,

hangi hhangi hıızla dayanzla dayanıım kazanabilecem kazanabileceğği ve i ve

hangisinin shangisinin süülfat etkilerine daha dayanlfat etkilerine daha dayanııklklıı olabileceolabileceğği, i,

karma bilekarma bileşşenlerinin miktarlarenlerinin miktarlarıına bana bağğllıı olarak olarak

anlaanlaşışılabilmektedir. labilmektedir.



�� ÖÖrnerneğğin, inceliin, inceliğği ayni aynıı olmak koolmak koşşulu ile II.tip ulu ile II.tip ççimentonun Cimentonun C33A A

iiççerieriğği I.tip i I.tip ççimentodan daha az olduimentodan daha az olduğğundan, hidratasyon undan, hidratasyon ııssııssıı

I.tip I.tip ççimentoya gimentoya gööre daha dre daha düüşşüük, sk, süülfat etkilerine dayanlfat etkilerine dayanııklklııllığıığı

ise daha yise daha yüüksektir. ksektir.


(%) Đncelik(cm2/g)


I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800


60 13 9 8 2600




�� III.tip III.tip ççimentonun diimentonun diğğerlerine gerlerine gööre daha fazla Cre daha fazla C33S iS iççermesi ve ermesi ve

CC33SS’’nin erken dayannin erken dayanııma katkma katkııssıı bulunmasbulunmasıı nedeni ile III.tip nedeni ile III.tip

ççimentonun erken dayanimentonun erken dayanıımmıı yyüüksek olmaktadksek olmaktadıır. r.

�� İİncelinceliğğinin ve Cinin ve C33S iS iççerieriğğinin fazlalinin fazlalığıığı nedeniyle, bu tip nedeniyle, bu tip ççimentolar imentolar

yyüüksek oranlarda hidratasyon ksek oranlarda hidratasyon ııssııssıı aaççığığa a ççııkarkarıırlar.rlar.


(%) Đncelik(cm2/g)


I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800


60 13 9 8 2600




�� ASTM Portland ASTM Portland ÇÇimentolarimentolarıınnıın Dayann Dayanıım Kazanma Oranlarm Kazanma Oranlarıı

Çimento TipiI. Tip normal çimentoya kıyasla

dayanım kazanma (%)

1. Gün 7. Gün 28. Gün 3 Ay

I 100 100 100 100

II 75 85 90 100

III 190 120 110 100

IV 55 55 75 100

V 65 75 85 100


Normal Normal Portland Portland ÇÇimentoimentosusu

�� En En ççok kullanok kullanıılan lan ççimento timento tüürrüüddüür. Normal Portland r. Normal Portland ççimentosu imentosu

(CEM I) zemininde veya yer alt(CEM I) zemininde veya yer altıı suyunda ssuyunda süülfat bulundurmayan lfat bulundurmayan

normal betonarme yapnormal betonarme yapıılar ilar iççin uygundur. in uygundur.


Normal Normal Portland Portland ÇÇimentoimentosusu

�� Klinker bileKlinker bileşşiminde Ciminde C33S ve CS ve C22S miktarlarS miktarlarıınnıın klinker kn klinker küütlesinin tlesinin

2/3 2/3 üünden az ve CaO/SiOnden az ve CaO/SiO2 2 oranoranıınnıın kn küütlece 2.0tlece 2.0’’den az den az

olmamasolmamasıı ssıınnıırlarrlarıı bulunmaktadbulunmaktadıır. r.

�� MgO iMgO iççerieriğği en fazla %5 olarak si en fazla %5 olarak sıınnıırlandrlandıırrıılmlmışışttıır.r.

�� Bu Bu ççimento yaklaimento yaklaşışık %95k %95--%100 klinker kullan%100 klinker kullanıılarak larak üüretilir. retilir.

�� Ancak iAncak iççinde inde ççok az oranda (%5) ilave bileok az oranda (%5) ilave bileşşenler de (CaSOenler de (CaSO44 ve ve

yardyardıımcmcıı ööğğüüttüüccüü maddeler dmaddeler dışıışında) bulunabilir. nda) bulunabilir.


Ultra Erken DayanUltra Erken Dayanıımmıı YYüüksekksek ÇÇimentoimento

�� Bu tip Bu tip ççimentolar, himentolar, hıızlzlıı dayandayanıım m

geligelişşimi saimi sağğlamaslamasıı bakbakıımmıından ndan ççok ok

ince ince ööğğüüttüülmlmüüşşlerdir. lerdir.

�� Blaine inceliBlaine inceliğği 7000i 7000--9000 cm9000 cm22/g /g

civarcivarıındadndadıır. r.

�� CC33S iS iççerikleri %45erikleri %45--48, 48,

�� CC33A iA iççerikleri %14.3erikleri %14.3--14.9 14.9

arasarasıındadndadıır. r.



�� İİnceliklerin fazla olmasnceliklerin fazla olmasıı nedeniyle hnedeniyle hıızlzlıı hidratasyon hidratasyon

yapar. yapar. ÇÇok ince ve hidratasyon hok ince ve hidratasyon hıızzıınnıın yn yüüksek olmasksek olmasıı

nedeni ile erken yanedeni ile erken yaşşlardaki dayanlardaki dayanıım gelim gelişşimleri de imleri de

yyüüksektir. ksektir.

�� ÖÖrnerneğğin, 16 saatte, hin, 16 saatte, hıızlzlıı dayandayanıım kazanan Portland m kazanan Portland

ççimentosunun 3 gimentosunun 3 güünlnlüük dayank dayanıım dem değğerine, 24 saatte ise, erine, 24 saatte ise,

7 g7 güünlnlüük dayank dayanıım dem değğerine erierine erişşir. ir.

�� 28 g28 güünden sonraki dayannden sonraki dayanıım artm artışıışı ise ise ççok azdok azdıır. r.



�� Son zamanlarda CSon zamanlarda C33S iS iççerieriğği i ççok yok yüüksek (%60) ve Cksek (%60) ve C22S iS iççerieriğği i

ççok dok düüşşüük (%10) olan ultra erken yk (%10) olan ultra erken yüüksek dayanksek dayanıımlmlıı ççimentolar imentolar

yapyapıılmaktadlmaktadıır. r.

�� BunlarBunlarıın priz ban priz başşlanglangııçç ssüüresi 70 dakika, bitiresi 70 dakika, bitişş ssüüresi ise, 95 resi ise, 95

dakika civardakika civarıında olmaktadnda olmaktadıır. Bu nedenle sr. Bu nedenle sööz konusu z konusu

ççimentolarimentolarıın in işşlenebilirlik slenebilirlik süüresi daha azdresi daha azdıır.r.

�� Ultra erken dayanUltra erken dayanıımmıı yyüüksek ksek ççimento, erken dayanimento, erken dayanıım istenen m istenen

ve hemen hizmete girmesi gereken bir ve hemen hizmete girmesi gereken bir ççok yapok yapııda bada başşararııyla yla

kullankullanıılabilir. labilir.


DDüüşşüük k ııssııllıı Portland Portland ÇÇimentosuimentosu

�� BBüüyyüük hacimli kk hacimli küütle betonlartle betonlarıında, nda, ççimento imento

hidratasyonunun gelihidratasyonunun gelişşimiyle simiyle sııcaklcaklığıığın n

yyüükselmesi betonda ciddi kselmesi betonda ciddi ççatlaklara yol atlaklara yol

aaççabildiabildiğğinden, bu tip yapinden, bu tip yapıılarda larda

kullankullanıılacak lacak ççimentonun hidratasyon imentonun hidratasyon

ııssııssıınnıın dn düüşşüük olmask olmasıı zorunludur. zorunludur.

�� Bu amaBu amaççla gelila gelişştirilen dtirilen düüşşüük k ııssııllıı Portland Portland

ççimentosu, ASTM standardimentosu, ASTM standardıında Tip IV nda Tip IV

ççimentosuna karimentosuna karşışıt gelir. t gelir.


DDüüşşüük Isk Isııllıı Portland Portland ÇÇimentosuimentosu

�� DDüüşşüük k ııssııllıı Portland Portland ççimentosunun Cimentosunun C33S ve CS ve C33A gibi hA gibi hıızlzlıı hidrate hidrate

olan bileolan bileşşenlerinin oldukenlerinin oldukçça az olmasa az olmasıı, dayan, dayanıımmıınnıın normal n normal

Portland Portland ççimentosundan daha yavaimentosundan daha yavaşş geligelişşmesine neden olur.mesine neden olur.

�� Ancak son dayanAncak son dayanıım dem değğerleri aynerleri aynııddıır. r.

�� DiDiğğer taraftan, dayaner taraftan, dayanıım gelim gelişşiminin yeterli olmasiminin yeterli olmasıı iiççin in ççimento imento

inceliinceliğğinin en az 3200 cminin en az 3200 cm22/g olmas/g olmasıı gerekir. gerekir.

�� İİngiliz BS 1370 (1979) standardngiliz BS 1370 (1979) standardıında da bulunan bu tnda da bulunan bu tüür r

ççimentolarimentolarıın 7 gn 7 güünlnlüük hidratasyon k hidratasyon ııssııssıı 60 cal/g ve 28 g60 cal/g ve 28 güünlnlüük k

hidratasyon hidratasyon ııssııssıı ise 70 cal/gise 70 cal/g’’ddıır.r.

ÖÖZEL ZEL ÇÇĐĐMENTOLARMENTOLAR

�� ÇÇimentolar kimyasal yapimentolar kimyasal yapıılarlarıı ve fiziksel ve fiziksel öözellikleri farklzellikleri farklıı

olduolduğğundan, hidratasyon sundan, hidratasyon sıırasrasıında farklnda farklıı davrandavranışışlar lar

ggöösterir. sterir.

�� ÇÇimento imento üüretiminde, hammaddeleri uygun seretiminde, hammaddeleri uygun seççmek mek

kokoşşulu ile, istenen ulu ile, istenen öözelliklerde dezelliklerde değğiişşik ik ççimentolar elde imentolar elde

edilebilir. edilebilir.

�� Ekonomik bakEkonomik bakıımdan ucuz olmasmdan ucuz olmasıı ve ve ççevreye daha az evreye daha az

zarar vermesi nedeniyle, bazzarar vermesi nedeniyle, bazıı inorganik doinorganik doğğal al

malzemeler veya endmalzemeler veya endüüstriyel atstriyel atıık maddeler eklenerek de k maddeler eklenerek de

ççimento imento üüretimi yapretimi yapıılmaktadlmaktadıır. r.


Curuflu Curuflu ÇÇimentolarimentolar

�� Ham demir Ham demir üüretimi artretimi artığıığı olan colan cüürufda genel olarak % 12rufda genel olarak % 12--18 18

AlAl220033, % 26, % 26--34 Si034 Si022, % 42, % 42--48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe220033, ,

MnO, CaS ve MnS bulunur.MnO, CaS ve MnS bulunur.

�� BileBileşşiminden de kolayliminden de kolaylııkla gkla göörrüüldldüüğğüü gibi curuf, gibi curuf, ççimento imento

üüretiminde retiminde öözel izel işşlemlerle kil yerine kullanlemlerle kil yerine kullanıılabilir. labilir.

�� AyrAyrııca agrega yerine de beton ca agrega yerine de beton üüretiminde kullanretiminde kullanııllıır. r.

�� Bu malzemenin Bu malzemenin üçüüçüncncüü kullankullanıım m şşekli ise, bir baekli ise, bir bağğlaylayııccıı

maddeye (Portland maddeye (Portland ççimentosu, kireimentosu, kireçç, al, alççıı gibi) kargibi) karışışttıırrıılarak larak

kullankullanıılmaslmasııddıır. r.



�� Curuf aniden soCuruf aniden soğğutulup, amorf ve camsutulup, amorf ve camsıı yapyapııya gelince, Portland ya gelince, Portland

klinkeri ile karklinkeri ile karışışttıırrııllııp, alp, alççıı tataşışı eklenmesinden sonra birlikte eklenmesinden sonra birlikte

ööğğüüttüülerek veya ayrlerek veya ayrıı ayrayrıı ööğğüüttüüldldüükten sonra karkten sonra karışışttıırrıılmaslmasıı ile ile

ççimento haline getirilir. imento haline getirilir.

�� Curufun klinkere oranla daha zor Curufun klinkere oranla daha zor ööğğüüttüülebilir olmaslebilir olmasıı, birlikte , birlikte

ööğğüütme kotme koşşullarullarıında klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalmasnda klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalmasıı

durumunu ortaya durumunu ortaya ççııkarkarıır. Bu nedenle ayrr. Bu nedenle ayrıı ayrayrıı ööğğüütme kotme koşşullarullarıında nda

elde edilen curuflu elde edilen curuflu ççimento ile yapimento ile yapıılan betonlarda, ilan betonlarda, işşlenebilirlik ve lenebilirlik ve

dayandayanıım bakm bakıımmıından daha iyi sonundan daha iyi sonuççlar allar alıınmaktadnmaktadıır. r.



�� Curuflu Curuflu ççimentolarimentolarıın hidratasyonu daha yavan hidratasyonu daha yavaşş geligelişştitiğğinden, inden,

daha uzun sdaha uzun süüre kre küür gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli r gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli

bböölgelerde kullanlgelerde kullanıılmaslmasıı dodoğğru deru değğildir.ildir.

�� SSüülfatllfatlıı sular, deniz sularsular, deniz sularıı, klorlu sular, karbonatl, klorlu sular, karbonatlıı sular, termal sular, termal

sular, buz sular, buz çöçözzüüccüü maddeler vb. ile yapmaddeler vb. ile yapıılan uzun slan uzun süüreli deneyler reli deneyler

sonucunda curuflu sonucunda curuflu ççimentolarimentolarıın zararln zararlıı kimyasal etkiler altkimyasal etkiler altıında nda

performanslarperformanslarıınnıın yn yüüksek olduksek olduğğu belirlenmiu belirlenmişştir.tir.



�� CCüüruflu ruflu ççimentolarimentolarıın n öözellikleri azellikleri aşşaağığıdaki daki şşekilde ekilde öözetlenebilir :zetlenebilir :

a)a) Mekanik dayanMekanik dayanıımlarmlarıı ilk gilk güünlerde, aynnlerde, aynıı miktarda miktarda ççimento ve S/imento ve S/ÇÇ oranoranıı

iiççin Normal Portland in Normal Portland ççimentolarimentolarıına kna kııyasla dyasla düüşşüüktktüür.r.

b)b) Curuflu Curuflu ççimentolar soimentolar soğğuk havada kullanuk havada kullanıılmaya elverilmaya elverişşli deli değğildir.ildir.

c)c) Kimyasal etkilere karKimyasal etkilere karşışı dayandayanııklklııllığıığı fazladfazladıır. Deniz suyu ve sr. Deniz suyu ve süülfatllfatlıı

ortamlara Portland ortamlara Portland ççimentosundan daha dayanimentosundan daha dayanııklklııddıır.r.

d)d) DDüüşşüük hidratasyon k hidratasyon ııssıılarlarıı vardvardıır. Bu nedenle bu r. Bu nedenle bu ççimentolar baraj inimentolar baraj inşşaataatıı

gibi bgibi büüyyüük kk küütleli yaptleli yapıılar ilar iççin uygundur.in uygundur.



�� CCüüruflu ruflu ççimentolarimentolarıın n öözellikleri azellikleri aşşaağığıdaki daki şşekilde ekilde öözetlenebilir :zetlenebilir :

e)e) ÜÜretim enerjisi ve hammadde kullanretim enerjisi ve hammadde kullanıımmıı bakbakıımmıından maliyetleri daha ndan maliyetleri daha

ddüüşşüüktktüür .r .

f)f) Daha geDaha geççirimsiz beton yapirimsiz beton yapıımmıına uygun olup, don olayna uygun olup, don olayıına daha na daha

dayandayanııklklııddıır.r.


Aluminli Aluminli ÇÇimentolarimentolar

�� Bu Bu ççimentolar, boksit ile kalkerin bir dimentolar, boksit ile kalkerin bir dööner fner fıırrıında eritilinceye nda eritilinceye

(1700(1700°°°°°°°°C) kadar piC) kadar pişşirilmesi ile elde edilir. irilmesi ile elde edilir.

�� Bu Bu ççimentolarda alumin miktarimentolarda alumin miktarıı % 30' dan fazlad% 30' dan fazladıır. r.

�� Aluminli Aluminli ççimentonun esas karma bileimentonun esas karma bileşşenleri kalsiyum aluminat enleri kalsiyum aluminat

(CA) ve dikalsiyum silikat (C(CA) ve dikalsiyum silikat (C22S) dS) dıır. r.

�� Bu Bu ççimento asit karakterli olduimento asit karakterli olduğğundan asitlerden zarar undan asitlerden zarar

ggöörmez. rmez.



�� Genel olarak bu Genel olarak bu ççimentolar aimentolar aşşaağığıdaki kimyasal daki kimyasal

bilebileşşime sahiptir.ime sahiptir.

Ana OksitAna Oksit AAğığırlrlııkkçça(%)a(%)�� Alumin (AlAlumin (Al22OO33)) 4040--4545�� KireKireçç (CaO)(CaO) 3535--4242�� Demir oksit (FeDemir oksit (Fe22OO33)) 55--1515�� Silis (SiOSilis (SiO22) ) 44--1010

e)e) YYüüksek sksek sııcaklcaklııklara karklara karşışı dayandayanııklklııddıır.r.



�� Aluminli Aluminli ççimentolarimentolarıın n öözellikleri azellikleri aşşaağığıdaki daki şşekilde ekilde öözetlenebilir :zetlenebilir :

a)a) Bu Bu ççimentolarimentolarıın mekanik dayann mekanik dayanıımlarmlarıı hhıızlzlıı bir bir şşekilde geliekilde gelişşir. Aynir. Aynıı

kokoşşullarda 1 gullarda 1 güünlnlüük dayank dayanıımmıı, Portland , Portland ççimentosunun 8 aylimentosunun 8 aylıık k

dayandayanıımmıına ena eşşdedeğğerdir.erdir.

b) b) Bu Bu ççimentolarimentolarıın prizi ve sertlen prizi ve sertleşşmesi smesi sıırasrasıında nda öönemli derecede nemli derecede ııssıı ççııkar.kar.

c)c) Aluminli Aluminli ççimentolarla imentolarla üüretilen betonlarda Ca(OH)retilen betonlarda Ca(OH)22 oluoluşşmaz. Bu nedenle maz. Bu nedenle

kimyasal etkilere kimyasal etkilere ççok dayanok dayanııklklııddıır.r.

d)d) Aluminli Aluminli ççimentolarimentolarıın hidratasyonu in hidratasyonu iççin fazla su gerekir.in fazla su gerekir.


UUççucu Kucu Küül l ÇÇimentolarimentolarıı

�� UUççucu kucu küüller ller ççimentoya hammadde olarak, klinker ve alimentoya hammadde olarak, klinker ve alççııtataşışı ile ile

birlikte birlikte ööğğüüttüülerek veya mamul lerek veya mamul ççimentoya doimentoya doğğrudan olmak rudan olmak üüzere zere üçüç

şşekilde katekilde katıılabilir.labilir.

�� TS EN 197TS EN 197--1 Genel 1 Genel ççimentolar standardimentolar standardıında, sillissi ve kalkersi unda, sillissi ve kalkersi uççucu ucu

kküüllerin klinkere allerin klinkere ağığırlrlııkkçça %6a %6--35 aras35 arasıı oranda katoranda katıılabilecelabileceğği belirtilmii belirtilmişş

ve Portlandve Portland--UUççucu kucu küüllllüü ççimento (CEM II) olarak adlandimento (CEM II) olarak adlandıırrıılmlmışışttıır. r.

�� UUççucu kucu küüllllüü ççimentolarimentolarıın, istenen mekanik n, istenen mekanik öözellikleri sazellikleri sağğlayabildikleri layabildikleri

takdirde, stakdirde, süülfata dayanlfata dayanııklklııllıık, gek, geççirimsizlik, dirimsizlik, düüşşüük hidratasyon k hidratasyon ııssııssıı

gibi olumlu ygibi olumlu yöönleri vardnleri vardıır.r.


Portland PuzolanlPortland Puzolanlıı ÇÇimentoimento

�� ÜÜlkemiz ilkemiz iççin en in en öönemli nemli ççimento timento tüürrüü, do, doğğal puzolan kullanal puzolan kullanıılarak larak

üüretilen retilen Portland puzolanlPortland puzolanlıı ççimentolardimentolardıır (CEM II/ABr (CEM II/AB--PQ). PQ).

�� Bu tip Bu tip ççimentolar daha imentolar daha öönce Traslnce Traslıı(TS 26) ve Katk(TS 26) ve Katkııllıı(TS 10156) (TS 10156)

ççimentolar olarak tanimentolar olarak tanıımlanmaktaydmlanmaktaydıı. .

�� Portland puzolanlPortland puzolanlıı ççimentolarda TS EN 197imentolarda TS EN 197--11’’ e ge gööre, dore, doğğal ve al ve

dodoğğal kalsine edilmial kalsine edilmişş puzolan miktarpuzolan miktarıı % 6% 6--35 aras35 arasıındadndadıır. r.

Portland puzolanlPortland puzolanlıı ççimento imento üüretimi, klinker, puzolanik madde ve retimi, klinker, puzolanik madde ve

bir miktar albir miktar alççıı tataşışı karkarışıışımmıınnıın birlikte n birlikte ööğğüüttüülmeleri ile lmeleri ile

yapyapıılmaktadlmaktadıır.r.

�� ÜÜlkemiz puzolan kaynaklarlkemiz puzolan kaynaklarıı aaççııssıından zengindir. Bu nedenle traslndan zengindir. Bu nedenle traslıı

ççimentolarimentolarıın bilinn bilinççli li üüretimi ve bilinretimi ve bilinççli tli tüüketimi halinde, ketimi halinde, üülkemiz lkemiz

aaççııssıından yararlndan yararlıı sonusonuççlar verir. lar verir.



�� FFıırrıına girmeyen malzeme miktarna girmeyen malzeme miktarıınnıın fazlaln fazlalığıığı, bu tip , bu tip ççimentonun imentonun

üüretiminin ekonomik olmasretiminin ekonomik olmasıınnıı sasağğlar. lar.

�� Her %1 oranHer %1 oranıında puzolan katknda puzolan katkııssıınnıın n ççimento maliyetine %0.5 dimento maliyetine %0.5 düüşşüüşş

sasağğladladığıığı araaraşşttıırmalar sonucu ortaya rmalar sonucu ortaya ççııkmkmışışttıır. r.

�� Bu nedenle puzolan katkBu nedenle puzolan katkııllıı ççimento imento üüretimi, bir retimi, bir ççok fabrikada normal ok fabrikada normal

Portland Portland ççimentosu imentosu üüretiminin retiminin öönnüüne gene geççmimişştir. tir.



�� PuzolanlPuzolanlıı ççimentolarimentolarıın olumlu ve olumsuz yn olumlu ve olumsuz yöönleri vardnleri vardıır. r.

�� Olumlu yOlumlu yöönleri:nleri:

�� ÜÜlke ekonomisi alke ekonomisi aççııssıından yararlndan yararlııddıır,r,

�� ÜÜretim sretim sıırasrasıında daha az nda daha az ççevre kirlilievre kirliliğği yarati yaratıır,r,

�� ZararlZararlıı ortamlara dayanortamlara dayanııklklııddıır,r,

�� Hidratasyon Hidratasyon ııssııssıı ddüüşşüüktktüür,r,

�� İİyi kohezyon yi kohezyon öözellizelliğği vardi vardıır,r,

�� Uzun sUzun süüreli dayanreli dayanıım artm artışıışı ggöösterir.sterir.

�� Ancak bu Ancak bu öözellikler her traslzellikler her traslıı ççimento iimento iççin gein geççerli olmayabilir. erli olmayabilir.



�� PuzolanlPuzolanlıı ççimentolarimentolarıın olumlu ve olumsuz yn olumlu ve olumsuz yöönleri vardnleri vardıır. r.

�� Olumsuz yOlumsuz yöönleri:nleri:

�� İİlk dayanlk dayanıımlarmlarıın nispeten dn nispeten düüşşüüktktüür,r,

�� Daha iyi bakDaha iyi bakıım gerektirir,m gerektirir,

�� SoSoğğuk buk böölgelerde daha dikkatli kullanlgelerde daha dikkatli kullanıım gerektirir,m gerektirir,

�� ÇÇok ince trasla ok ince trasla ööğğüüttüülmlmüüşş ççimentolarda erken rimentolarda erken röötre tre

olayolayıı fazladfazladıır.r.



�� TraslTraslıı ççimentolarimentolarıın sorunu;n sorunu;

puzolanlarda bapuzolanlarda bağğlanmayan silis ylanmayan silis yüüzdesinin fazla olmaszdesinin fazla olmasıı

halinde, bu silisin puzolanik aktivite ghalinde, bu silisin puzolanik aktivite gööstermemesi nedeniyle, stermemesi nedeniyle,

gegeççirimlilik ve dayanirimlilik ve dayanııklklııllıık yk yöönnüünden saknden sakııncalar oluncalar oluşşturmasturmasııddıır. r.

�� BazBazıı traslartraslarıımmıız yz yüüksek oranda (%7) baksek oranda (%7) bağğlanmayan silis lanmayan silis

iiççermektedir.ermektedir.

�� Ancak CEM II/BAncak CEM II/B--P iP iççin bu dein bu değğer %1 ile ser %1 ile sıınnıırlrlııddıır.r.



�� SSöözzüü edilen edilen öözellikler CEM II tipi zellikler CEM II tipi ÇÇimentolarimentolarıı aaşşaağığıda belirtilen da belirtilen

iişşler iler iççin uygun kin uygun kıılar:lar:

�� BBüüyyüük kk küütleli yaptleli yapıılar, temel inlar, temel inşşaatlaraatlarıı, depo, depo--silo insilo inşşaatlaraatlarıı, s, sııva va

iişşleri, briket vb. yapleri, briket vb. yapıı elemanelemanıı üüretimi ve retimi ve öözellizelliğği olmayan basit i olmayan basit

bina inbina inşşaatlaraatlarıı..

�� Buna karBuna karşışıllıık bu tip k bu tip ççimentolarimentolarıı yyüüksek dayanksek dayanıım gerektiren m gerektiren

yyüüksek yapksek yapıılar vb. yerlerde kullanmak dolar vb. yerlerde kullanmak doğğru deru değğildir.ildir.


Beyaz Beyaz ÇÇimento imento

�� Hammaddesi beyaz kil Hammaddesi beyaz kil

(kaolen), kalker, mermer (kaolen), kalker, mermer

tozu olan bir Portland tozu olan bir Portland

ççimentosudur.imentosudur.

�� Demir oksit (FeDemir oksit (Fe220033) (%0.3 den az) ve mangan) (%0.3 den az) ve manganıın n ççok az olmasok az olmasıı

nedeniyle, hafif yenedeniyle, hafif yeşşilil--beyaz renkte olan bu beyaz renkte olan bu ççimento mimari gaye imento mimari gaye

ile yapile yapıılarda kullanlarda kullanııllıır. r.


Beyaz Beyaz ÇÇimento imento

�� Mekanik Mekanik öözelliklerinin zelliklerinin

normal Portland normal Portland ççimentosu imentosu

ile aynile aynıı olmasolmasıı istenir. istenir.

�� Beyaz Beyaz ççimentonun imentonun üüretiminde kullanretiminde kullanıılan hammaddeler farkllan hammaddeler farklıı olduolduğğu gibi u gibi

üüretim yretim yööntemleri de Portland ntemleri de Portland ççimentosundan farklimentosundan farklııddıır. r.

�� Bu nedenle maliyetleri normal Portland Bu nedenle maliyetleri normal Portland ççimentosunun 3 katimentosunun 3 katıı kadardkadardıır. r.

�� Pigmentler Pigmentler ççimentonun dayanimentonun dayanıımmıına ve sna ve süürrüüklenmiklenmişş hava hava üüzerine zerine

olumsuz etki yapabilirler. olumsuz etki yapabilirler. ÖÖrnerneğğin, in, ççok ince pigmentler su ihtiyacok ince pigmentler su ihtiyacıınnıı

arttarttıırarak karrarak karışıışımmıın hava in hava iççerieriğğini azaltini azaltıırlar.rlar.


Renkli Renkli ÇÇimentolar imentolar

�� Bu tip Bu tip ççimentolar, beyaz imentolar, beyaz ççimento iimento iççine inceliine inceliğği i ççimento ile aynimento ile aynıı olan toz olan toz

halindeki (% 1halindeki (% 1--5 aras5 arasıında) metal oksitlerinden olunda) metal oksitlerinden oluşşan pigmentlerin an pigmentlerin

eklenmesi ile elde edilir.eklenmesi ile elde edilir.

�� ÖÖrnerneğğin, sarin, sarıı renk irenk iççin; demir oksit hidrate, kin; demir oksit hidrate, kıırmrmıızzıı renk irenk iççin; demir in; demir

oksit, yeoksit, yeşşil renk iil renk iççin; krom oksit, mavi renk iin; krom oksit, mavi renk iççin; Lazurite, siyah renk in; Lazurite, siyah renk

iiççin; magnetik demir oksit, beyaz renk iin; magnetik demir oksit, beyaz renk iççin; titan oksit kullanin; titan oksit kullanııllıır. r.

�� Ekonomiktir, ancak Normal Portland Ekonomiktir, ancak Normal Portland ççimentosunun yerine betonarme imentosunun yerine betonarme

ininşşaatlarda kullanaatlarda kullanıılmamaslmamasıına dikkat etmek gerekir. na dikkat etmek gerekir.


HarHarçç ÇÇimentosu imentosu

�� YYüüksek dayanksek dayanıım gerektirmeyen dolgu, sm gerektirmeyen dolgu, sııva, va,

harharçç iişşlerinde kullanlerinde kullanıılan, %60lan, %60’’ a kadar puzolanik a kadar puzolanik

madde imadde iççeren eren öözel bir bazel bir bağğlaylayııccııddıır. r.

�� ÜÜretimde puzolan olarak uretimde puzolan olarak uççucu kucu küül, tras ve l, tras ve

curuf gibi maddeler kullancuruf gibi maddeler kullanııllıır. r.

�� HarHarçç ççimentosunun 7 ve 28 gimentosunun 7 ve 28 güünlnlüük bask basıınnçç dayandayanıımlarmlarıınnıın sn sıırasrasııyla en az yla en az

10 MPa ve 16 MPa olmas10 MPa ve 16 MPa olmasıı istenir. istenir.

�� CC33A iA iççerieriğği belli bir dei belli bir değğerden derden düüşşüük olan k olan ççimentolar da simentolar da süülfata lfata

dayandayanııklklıı ççimento olarak adlandimento olarak adlandıırrııllıır. r.


SSüülfata Dayanlfata Dayanııklklıı ÇÇimentolar imentolar

�� ÇÇimentolarimentolarıın sn süülfata karlfata karşışı en dayanen dayanııksksıız z öögesi Cgesi C33A karma A karma

oksitidir. oksitidir.

�� Portland Portland ççimentolarimentolarıında Cnda C33A karma oksiti %8 A karma oksiti %8 -- 11 oranlar11 oranlarıında nda

dedeğğiişştitiğğinden, bu tip inden, bu tip ççimentolarimentolarıı ssüülfat etkisinde kalan yaplfat etkisinde kalan yapıı

elemanlarelemanlarıında kullanmak donda kullanmak doğğru deru değğildir. ildir.



�� SSüülfata dayanlfata dayanııklklıı ççimentolar, iimentolar, iççinde en fazla %5 oraninde en fazla %5 oranıında Cnda C33A A

iiççeren klinkerin bir miktar aleren klinkerin bir miktar alççıı tataşışı ile ile ööğğüüttüülmesi sonucu lmesi sonucu üüretilir. retilir.

�� Bu Bu ççimentoda Cimentoda C33A ve (CA ve (C44AF + 2CAF + 2C33A) miktarlarA) miktarlarıı ssıırasrasııyla en fazla yla en fazla

%5 ve %25 olmal%5 ve %25 olmalııddıır. r.

�� Bu tip Bu tip ççimentolar deniz suyu ve simentolar deniz suyu ve süülfatllfatlıı su isu iççeren zeminler ve eren zeminler ve

didiğğer ser süülfatllfatlıı ortamlar iortamlar iççin en dayanin en dayanııklklıı ççimentolardimentolardıır.r.



Normal Portland Normal Portland ççimentosuimentosu

S/S/ÇÇ oranoranıı : 0.65: 0.65

SSüülfata dayanlfata dayanııklklıı ççimentoimento

S/S/ÇÇ oranoranıı : 0.65: 0.65

�� İİncelikleri 4000ncelikleri 4000--5000 cm5000 cm22/g/g’’ddıır. r.


SSüüper Sper Süülfat lfat ÇÇimentosu imentosu

�� Bu Bu ççimento, %80imento, %80--85 oran85 oranıında (en az %65) grannda (en az %65) granüüle le

yyüüksek fksek fıırrıın curufu in curufu iççerir. erir.

�� ÜÜretimde ayrretimde ayrııca anhidrit (%10ca anhidrit (%10--15 oran15 oranıında CaSO4) ve nda CaSO4) ve

en en ççok %5 oranok %5 oranıında Pnda PÇÇ klinkeri kullanklinkeri kullanııllıır. r.

�� Bu Bu ççimento, kimyasal etkilere (imento, kimyasal etkilere (öözellikle sodyum ve kalsiyum zellikle sodyum ve kalsiyum

ssüülfat etkilerine) dayanlfat etkilerine) dayanııklklııddıır. r.


SSüüper Sper Süülfat lfat ÇÇimentosu imentosu

�� SSüüper sper süülfat lfat ççimentosunun hidratasyon olayimentosunun hidratasyon olayıınnıın gelin gelişşimi imi

farklfarklııddıır.r.

�� İİlk glk güünlerdeki dayannlerdeki dayanıım daha m daha ççok kalsiyumok kalsiyum--aluminoalumino--ssüülfohidrat lfohidrat

(ettringite) olu(ettringite) oluşşumundan ve daha sonraki dayanumundan ve daha sonraki dayanıımlar ise CSH mlar ise CSH

oluoluşşumundan saumundan sağğlanmaktadlanmaktadıır.r.


Erken DayanErken Dayanıımmıı YYüüksek ksek ÇÇimentolar imentolar

�� Bu tip Bu tip ççimentolar ince imentolar ince ööğğüüttüülmlmüüşş (en (en

az 3500 cmaz 3500 cm22/g Blaine) ba/g Blaine) bağğlaylayııccıılar olup, lar olup,

hhıızlzlıı dayandayanıım gerektiren yerlerde m gerektiren yerlerde

kullankullanııllıır. r.

�� Bu Bu ççimentolarimentolarıın 2 ve 7 gn 2 ve 7 güünlnlüük k

dayandayanıımlarmlarıı (30 MPa ve 40 MPa) ayn(30 MPa ve 40 MPa) aynıı

tip Normal Portland tip Normal Portland ççimentolarimentolarıına na

kkııyasla yyasla yüüksektir (10 MPa ve 21 MPa). ksektir (10 MPa ve 21 MPa).

�� Blaine inceliBlaine inceliğği 4500 ile 6000 cmi 4500 ile 6000 cm22/g aras/g arasıındadndadıır. Daha fazla incelik r. Daha fazla incelik

10 ile 20 saat aras10 ile 20 saat arasıındaki dayanndaki dayanıımmıı öönemli derecede arttnemli derecede arttıırrıır. r.


Erken DayanErken Dayanıımmıı YYüüksek ksek ÇÇimentolarimentolar

�� HHıızlzlıı sertlesertleşşen Portland en Portland ççimentosu (ASTM Tip III), dayanimentosu (ASTM Tip III), dayanıım m

geligelişşimi daha himi daha hıızlzlıı olan erken yolan erken yüüksek dayanksek dayanıımlmlıı ççimento olarak imento olarak

da tanda tanıımlanmlanıırr

�� HHıızlzlıı sertlesertleşşen Portland en Portland ççimentosunun dayanimentosunun dayanıım artm artışış hhıızzıı yyüüksek ksek

miktardaki Cmiktardaki C33S (%55 den fazla, bazen %70 civarS (%55 den fazla, bazen %70 civarıında) inda) iççerieriğğine ve ine ve

ççimento klinkerinin ince imento klinkerinin ince ööğğüüttüülmesine balmesine bağğllııddıır. r.

�� Hidrofob Hidrofob ççimentolar suyla kolay imentolar suyla kolay ııslanmadslanmadııklarklarıından bu tip ndan bu tip

ççimentolar kullanimentolar kullanıılarak larak üüretilen harretilen harçç ve betonlarve betonlarıı daha uzun sdaha uzun süüre re

karkarışışttıırmak gerekir.rmak gerekir.

�� Hidrofob Hidrofob ççimento gimento göörrüünnüüşş olarak normal Portland olarak normal Portland ççimentosuna imentosuna

benzer. Fakat kbenzer. Fakat küüf kokusu gibi bir karakteristik f kokusu gibi bir karakteristik öözellizelliğğe sahiptir. e sahiptir.


Hidrofob Hidrofob ÇÇimentolar imentolar

�� Bu tip Bu tip ççimentolar, rutubete karimentolar, rutubete karşışı dayandayanııklklıı olmasolmasıı amacamacııyla, yla,

klinkere hidrofob bir eleman (%0.1klinkere hidrofob bir eleman (%0.1--0.4 oran0.4 oranıında stearik asit, nda stearik asit,

oleic asit) eklenip oleic asit) eklenip ööğğüüttüülmesi ile elde edilir. lmesi ile elde edilir.

�� Bu katkBu katkıılar aynlar aynıı zamanda klinkerin zamanda klinkerin ööğğüüttüülebilirlilebilirliğğini arttini arttıırrıır. r.

�� AraAraşşttıırma irma iççin ain aççıılan sondaj kuyularlan sondaj kuyularıında derinlik, 10000 m nda derinlik, 10000 m

civarcivarıında oldunda olduğğundan bu tip undan bu tip ççimento ile doldurulmalarimento ile doldurulmalarıı uygun uygun

olmaktadolmaktadıır. r.


OilOil--well well ççimentosuimentosu

�� ÇÇok ok üüststüün n öözelliklere sahip bir zelliklere sahip bir ççimentodur. Grout veya slurry imentodur. Grout veya slurry

olarak yerkabuolarak yerkabuğğundaki undaki ççatlaklardan binlerce metre derinliatlaklardan binlerce metre derinliğğe e

kadar pompalanabilecek ikadar pompalanabilecek işşlerde kullanlerde kullanııllıır. r.

�� Yer kabuYer kabuğğunda derinliunda derinliğğe bae bağğllıı olarak solarak sııcaklcaklıık dek değğiişşmektedir. mektedir.

ÖÖrnerneğğin, 5000 m derinlikte sin, 5000 m derinlikte sııcaklcaklıık 150k 150°°°°°°°°CC’’yi ve basyi ve basıınnçç 100 MPa100 MPa’’ıı

gegeççebilir.ebilir.


OilOil--well well ççimentosuimentosu

�� Bu tip Bu tip ççimentolar yukarimentolar yukarııda belirtilen koda belirtilen koşşullar altullar altıında ulanda ulaşşmasmasıı

gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir. gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir.

�� AyrAyrııca, yeniden sondaj ica, yeniden sondaj işşlemine izin verecek kadar da hlemine izin verecek kadar da hıızlzlıı

dayandayanıım kazanmasm kazanmasıı gerekmektedir. gerekmektedir.


DoDoğğal al ÇÇimentoimento

�� Bu tip Bu tip ççimento, imento, ççimento kayasimento kayasıı olarak adlandolarak adlandıırrıılan ve ilan ve iççinde %25 inde %25

kadar kil ikadar kil iççeren kireeren kireççtataşışınnıın kalsinasyonu ve n kalsinasyonu ve ööğğüüttüülmesi ile elde lmesi ile elde

edilir. edilir.

�� Portland Portland ççimentosuna benzeyen bu imentosuna benzeyen bu ççimento Portland imento Portland ççimentosu imentosu

ve hidrolik (su) kireci arasve hidrolik (su) kireci arasıında nda öözellizelliğğe sahiptir.e sahiptir.

�� DoDoğğal al ççimentonun kalsinasyon simentonun kalsinasyon sııcaklcaklığıığı ddüüşşüük olduk olduğğu iu iççin in

pratik olarak Cpratik olarak C33S iS iççermez ve yavaermez ve yavaşş sertlesertleşşir.ir.

�� AyrAyrııca antibakteriyel ca antibakteriyel ççimento su depolarimento su depolarıı, y, yüüzme havuzlarzme havuzlarıında nda

ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanıılmaktadlmaktadıır.r.


Antibakteriyel Antibakteriyel ççimentoimento

�� Bu Bu ççimento mikrobiyolojik fermentasyonu imento mikrobiyolojik fermentasyonu öönlemek inlemek iççin in

antibakteriyel maddeler kullanantibakteriyel maddeler kullanıılarak larak üüretilen bir Portland retilen bir Portland

ççimentosudur. imentosudur.

�� Bakteriyel etkiye, gBakteriyel etkiye, gııda maddesi da maddesi üüreten tesislerin yer reten tesislerin yer

betonlarbetonlarıında rastlannda rastlanıılmaktadlmaktadıır. Bu gibi yerlerde, r. Bu gibi yerlerde, ççimento imento

üüzerinde oluzerinde oluşşan bakterilerle birlikte nemin varlan bakterilerle birlikte nemin varlığıığı fermentasyona fermentasyona

yol ayol aççmaktadmaktadıır. r.

�� AyrAyrııca antibakteriyel ca antibakteriyel ççimento su depolarimento su depolarıı, y, yüüzme havuzlarzme havuzlarıında nda

ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanıılmaktadlmaktadıır.r.


Antibakteriyel Antibakteriyel ççimentoimento

�� Aluminyum tozu, hidratasyon sAluminyum tozu, hidratasyon sıırasrasıında genlenda genleşşip, rip, röötreyi treyi

engeller. Bu tip engeller. Bu tip ççimentolarda jips, kireimentolarda jips, kireçç ve aluminat tve aluminat tüürrüü katkkatkıılar lar

da bulunmaktadda bulunmaktadıır.r.


�� Bunlardan baBunlardan başşka deka değğiişşik amaik amaççllıı; ; öörnerneğğin, rin, röötresiz ve genitresiz ve genişşleyen leyen

ççimentolar (grout) vardimentolar (grout) vardıır. r.

�� Bu tip Bu tip ççimentolar imentolar öözel dolgu, makina ankrajzel dolgu, makina ankrajıı vb. problemlerde vb. problemlerde

kullankullanııllıır. Genelde ir. Genelde iççlerinde bir miktar aluminyum tozu vardlerinde bir miktar aluminyum tozu vardıır. r.

ÇÇİİMENTOMENTOİİNNŞŞ2024 YAPI MALZEMES2024 YAPI MALZEMESİİ IIII

Dokuz Eylül Üniversitesi

İnşaat Mühendisliği Bölümü

DoDoDoDoçççç.... Dr. Dr. Dr. Dr. Halit YAZICI

http://kisi.deu.edu.tr/halit.yazici

halit.yazici - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/halit.yazici/YM2/YM-II#3_CIMENTO.pdf · ÇĐMENTO...

Documents

Transcript of halit.yazici - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/halit.yazici/YM2/YM-II#3_CIMENTO.pdf · ÇĐMENTO...