H τελευταία Βαρόνη της Χαλανδρίτσας, οι Φράγκοι στην...

Η Γεωργία Σωτηροπούλου εί-ναι χημικός, Διδάκτωρ Βιοχη-μείας. Υπήρξε διευθύντρια του βιοχημικού εργαστηρίου στο Νοσοκομείο Αγία Όλγα. Σήμε-ρα είναι συνταξιούχος. «Η τε-λευταία βαρόνη της Χαλανδρί-τσας» είναι το τρίτο της βιβλίο και το πρώτο της μυθιστόρημα. Το πρώτο της βιβλίο «Η Ωραία Ελλάς» εκδόθηκε από της εκδό-σεις Λιβάνη, το 2009. Το δεύτε-ρο «Οδός Σωκράτους» εκδόθη-κε από τις εκδόσεις Επτάλοφος, το 2011. Και τα δύο είναι βιβλία διηγημάτων.

Bibliothèque de l’Arsenal, ParisJehan de la Tremoille (1377-1449)Chevalier de la Toison d’Or

Εικόνα εξωφύλλου

H τελευταία Βαρόνη της Χαλανδρίτσας


ΓΕΩΡΓΊΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΎΛΟΎ

ΓΕΩΡΓΊΑ

ΣΩΤΗ

ΡΟΠ

ΟΎΛ

ΟΎ

ΕΚΔΟΣΕ ΙΣοσελότος

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108

[email protected]. ocelotos. gr ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσελότος

ISBN 978-960-564-169-6

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

τελευταία βαρόνη της Χαλανδρίτσας, απόγονος των Γάλ-λων βαρόνων Ντε

Τρεμούιγ της ομώνυμης βαρονίας, μίας εκ των βα-ρονιών του πριγκιπάτου του Μορέως, ζει στη με-ταπολεμική Πάτρα, ανύ-ποπτη για το ένδοξο πα-ρελθόν της.

Μια σειρά συμπτώσε-ων, από αυτές που η ζωή επιφυλλάσσει, θα την φέ-ρει αντιμέτωπη με τα ίδια διλήμματα που βασάνισαν τις μακρινές βαρονέσες σε χρόνους ξεχασμένους, την εποχή της πριγκιπέ-σας Ιζαμπώ.

Οι τραγικές ιστορίες ενός μακρινού παρελθόντος στοιχειώ-νουν με την επανάληψή τους την ηρωίδα μας, Άννα Τρεμουλά, που βιώνει άθελά της το διαχρονικό τραύμα πολλών γενεών. Τα φαντάσματα των γυναικών Ντε Τρεμούιγ οδηγούν τις επιλογές της και προδιαγράφουν το μοιραίο τέλος της.

Μια φανταστική ιστορία με καμβά τα πραγματικά γεγονότα, που αρχίζει με το τέλος της Δ́ σταυροφορίας και την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους και τελειώνει στην Πάτρα και στο Παρίσι του 21ου αιώνα.

H

140 × 210 SPINE: 31.7 FLAPS: 80

0_cover_xalandritsa.indd 1 6/19/2014 10:53:16 AM

ΟΙ ΦΡΑΓΚΟΙ ΣΤΗΝ ΑΧΑΪΑ

ΤιΤλος H τελευταία Βαρόνη της Χαλανδρίτσας Οι Φράγκοι στην Αχαΐα

ςυγγραφέας Γεωργία Σωτηροπούλου ςέιρα Ελληνική λογοτεχνία [1358]0614/07 έπιmέλέια – Διορθωςη Κωνσταντίνα Σαρρή Layout – Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Copyright© 2014 Γεωργία Σωτηροπούλου πρωΤη έκΔοςη Αθήνα, Ιούνιος 2014

ISBN 978-960-564-169-6

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευ-ματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντι-γραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε ο-ποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκ-δόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 ΑθήναΤΗΛ. : 210 6431108E–MAIL: [email protected]. ocelotos. gr

ΑΘΗΝΑ 2014

ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΎΛΟΎ

ΟΙ ΦΡΑΓΚΟΙ ΣΤΗΝ ΑΧΑΪΑ

Στη μητέρα μου Ελευθερία και τη γιαγιά μου Βασιλική

που έζησε στη Χαλανδρίτσα. Είναι αυτές που μου έμαθαν τα μυστικά του τόπου μου.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΑΡΟΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΤΣΑΣ 7

Πρόλογος

Τα χνάρια της φράγκικης παρουσίας στα μέρη του Μοριά τα πρωτοαντίκρισα μικρό παιδί.

Δεν μιλώ για εκείνα τα κάστρα που στέκουν ακόμα όρθια, σε τόπους που σήμερα δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον για τον περαστικό, ενσωματωμένα καθώς είναι σε κορυφές λόφων σε άσημα χωριουδάκια, απαρατήρητα σχεδόν από ντόπιους και ξένους.

Μιλάω γι’ αυτά που κείτονται στη γη του Πέλοπα, σε σω-ρούς από πέτρες σε βουνά αλλά και χωράφια, εκεί όπου βόσκουν ακόμα πρόβατα με μετανάστες τσοπάνηδες που δεν παίζουν πια φλογέρα.

Η γιαγιά μου, Πατρινιά, που παντρεύτηκε κι έζησε στο κεφα-λοχώρι Χαλανδρίτσα Πατρών, πρέπει να γεννήθηκε γύρω στα 1880.

Ήξερε ότι το χαμομήλι που μαζεύαμε στα ερείπια της βαρονί-ας ήτανε το καλύτερο, γιατί ήταν από το ιγονικό της βαρονέσας της Χαλανδρίτσας, εξαδέλφης της πριγκιπέσας Ιζαμπώ, κόρης του κυρ Γουλιάμου του Καλομάτη, του πρίνσιπα του Μορέως. Στα παραμύθια της, οι τοπικοί άρχοντες είχαν πάντα έναν ρόλο, έστω και μικρό, κάτι σαν κομπάρσων στα μεγάλα και στα τρα-νά που συνέβαιναν εκείνη την εποχή, την εποχή της μάχης στου Κούνδουρου τον ελαιώνα. Πολεμούσε ο κυρ Γουλιάμος, όρθωνε τα φουσάτα του και όταν νίκησε Γαρδενάρην απέστειλε και μπάι-λο, βικάριο, τζενεράλη τον εποίκεν, τον μισίρ γκις, τον Τρεμουλά αφέντη της Χαλανδρίτσας.

Και στον άλλον, τον Αλαμάνο, έδωσε να κουγκεστήσει την Πάτρα, πόρτο μεγάλο, μεγαλύτερο από το Πόρτο Λεόνε και τη Γλαρέντζα. Γιατί τότενες η Πάτρα ήτανε Ευρώπη και στο πόρτο

ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ8

της φτάνανε γενοβέζικες και βενετσιάνικες γαλέρες και γαλε-άσσες μασσαλιώτικες, καθώς ο πατέρας του κυρ Γουλιάμου, Βι-λαρτνουΐ το επίκλη, ήτανε Γάλλος, όπως και ούλοι οι αρχόντες του Μοριά.

Ήμουν έφηβη πια, όταν στον Τσιφόρο και στις σταυροφορίες του ανακάλυψα ότι τα παραμύθια της γιαγιάς μου, όπως πολ-λά παραμύθια, είχαν ιστορική βάση και τα παραφθαρμένα και εξελληνισμένα ονόματα αφορούσαν υπαρκτά πρόσωπα, αξιωμα-τούχους της Δ΄ σταυροφορίας, αυτής που κατέληξε στην πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Φράγκους και ο κυρ Γουλιάμος ο Καλομάτης ήταν ο Γουλιέλμος Βιλαρδουίνος, δευτερότοκος γιος του Γοδεφρείδου Βιλαρδουίνου, πρώτου πρίγκιπα του Μορέως, χρισθείς από τον βασιλέα της Γαλλίας, Λουδοβίκο τον Άγιο. Δια-βάζοντας «Ερωτόκριτο», ξανασυνάντησα εκείνα τα Ελληνικά που διηγιόταν η γιαγιά μου και ήταν τα ελληνικά του «Χρονικού του Μορέως», που το διάβασα πολύ αργότερα.

Αυτά να μ’ εκινήσασι την σήμερον ημέραν ν’ αναθιβάλω και να πω τα κάμαν και τα φέρα.

Θέλησα να αναστήσω τη βαρονία της Χαλανδρίτσας του Audebert De la Tremoille, γνωστού στην Ελλάδα ως Ροβέρτος ο Τρεμουλάς ντε Χαλανδρίτσα. Συνάντησα πολλούς ευγενείς Γάλ-λους στον δρόμο μου.

Τα ονόματά τους υπάρχουν σήμερα σε τοπωνύμια του Μοριά, με εξαφανισμένο το «ντε» της γαλλικής προέλευσης Ντε Κερπινί (Αίγιο), Ντε Πασσαβά (passé avant), Σανταμέρης (Saint Omer), όπως υπάρχουν και γυναίκες που πρωταγωνίστησαν στα γεγο-νότα της εποχής, η Ιζαμπώ, η Μαργαρίτα η μονοβύζα κι άλλες που περιέσωσαν οι λαϊκοί θρύλοι.

Μακρύ ταξίδι ξεκίνησα, από το 1200, το Εγκ Μορτ της Γαλλί-ας επί Λουδοβίκου του Αγίου και έφθασα στο 1830, τότε που ζού-σε ο παππούς της γιαγιάς μου και της διηγιόταν τις ιστορίες που μας μετέφερε. Έτσι, όταν ένα βροχερό πρωινό βρέθηκα μπροστά από την οδό De la Tremoille στο Βιτρέκ της Βρετάνης, ένιωσα ότι επιτέλους συναντούσα τους μακρινούς συγγενείς μου. Και πρω-τοαντίκρισα έναν αυθεντικό De la Tremoille, αυτόν της εικόνας του εξωφύλλου, με την πανοπλία και όλα τα εραλδικά του σύμ-


βολα, κάτοχο του σπουδαίου για την εποχή τίτλου του ιππότη του χρυσόμαλλου δέρατος και τότε αισθάνθηκα ότι έπρεπε να ξετυλίξω όλο το κουβάρι.

Ο Μήτσος ο Βύρωνας, ο ήρωας του βιβλίου μου, έκανε μαζί μου όλα τα μακρινά ταξίδια στη Βρετάνη, στην Προβηγκία, στη Βενετία, αλλά και τα πιο κοντινά, στην Andre Ville (σήμερα Αν-δραβίδα), στο Λεπάντο (σήμερα Ναύπακτο) και στη Γλαρέντζα του Βοκκάκιου (σήμερα Κυλλήνη). Σε αυτό το οδοιπορικό ανα-ζήτησης το alter ego μου, ο Μήτσος, ζει ασυνείδητα την ιστορία και συνειδητά την ψάχνει.

Ο Manco de Lepando, ο Μιγκουέλ Θερβάντες, ο μονόχειρας από τη ναυμαχία του Λεπάντο, με έφερε να κυνηγώ σαν άλλος Δον Κιχώτης τους δικούς μου ανεμόμυλους στην ιστορία του Μοριά.

Κάστρα, εκκλησίες, μοναστήρια, πίνακες, οικόσημα, εραλδι-κά σύμβολα, οι δύο εκκλησίες της Χαλανδρίτσας, μεσαιωνικά μνημεία, λέξεις ελληνικές και ξένες ήταν οι οδηγοί μου σε αυτήν την περιπλάνηση στον χρόνο και στην ιστορία.

Κυρίως, όμως, τα γραπτά μνημεία και τα βιβλία. Τα βενετσιά-νικα ριτζέστρο (κτηματολόγια), οι ασίζες της Ρωμανίας (μεσαι-ωνικό δίκαιο), το «Χρονικόν του Μορέως» σε όλες τις εκδόσεις του, το ποίημα του Μπουνιαλή για την πολιορκία του Χάνδακα. Αυτά μου επέτρεψαν να ακολουθήσω πιστά τα ιστορικά γεγο-νότα, από το 1200 μέχρι το 1830. Μεγάλο τόλμημα να προσπα-θήσεις να αποτυπώσεις 600 χρόνια ταραγμένης ιστορίας, πολύς κόπος, αλλά και πολύ μεγάλη γνώση. Αυτή τη γνώση θέλησα να μοιραστώ μαζί σας και γι’ αυτό στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ο ακριβής χρονολογικός πίνακας των ιστορικών γεγονότων.

Υπάρχει και ο χάρτης του Μορέως με τα μεσαιωνικά κάστρα και τα τότε τοπωνύμια.

Ο πίνακας, ο Χριστός και η Σαμαρείτισσα υπάρχει, αλλά δεν είναι του Κριστοφάνο Αλόρι. Είναι, όμως, της ίδιας εποχής από βενετσιάνικο εργαστήριο.

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει συνοπτική παρουσίαση της ζωής και του έργου του Λόρδου Βύρωνα.

Οι οικογένειες Τρεμουλά-Κουμάνου και όλες οι οικογένειες

ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ10

που αναφέρονται είναι φανταστικές και εξυπηρετούν την πλοκή της ιστορίας.

Τα ερείπια της βαρονίας της Χαλανδρίτσας υπήρχαν ακόμη όταν ήμουν μικρή. Δεν θέλησα να μάθω αν εξακολουθούν να υπάρχουν σήμερα.

Εγώ παραδίδω την ιστορία της σαν μυθιστορηματική αφήγη-ση, φανταστική μεν, αλλά βιωμένη από τα παιδικά μου χρόνια. Όπως σε όλους μας, η ιστορία του τόπου μας βιώνεται μέσα από το συλλογικό ασυνείδητο και την ατομική ταύτιση, με διάφο-ρους ήρωές της. Ο τόπος μου, όπως και κάθε τόπος, κρατά κρυμ-μένα μυστικά και ντοκουμέντα που περιμένουν τον προσεκτικό παρατηρητή να σκύψει πάνω τους.

Η γλώσσα σαν φορέας της ιστορίας, με τις ενσωματώσεις λέ-ξεων και εκφράσεων άλλων λαών, τα τοπωνύμια και οι λαϊκές παραδόσεις είναι αυτά που αποτελούν την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά.

Αυτήν θέλησα να περισώσω με αποσπάσματα αυτής της γλώσσας, κατευθείαν από τον «Ερωτόκριτο».

Η γλώσσα μας είναι αυτή που μας συνδέει με τους άλλους κρίκους της μακράς αλυσίδας του ελληνισμού.

«Τη γλώσσα μουσαν την ξεχνώεκείνη με γυρεύεικαι τρεζουριέρη μ’ έποικεστης μνήμης το λημέρι.Και εγώ σαν κλέφτης δα Γραικόςστων Φράγκων τα λημέριασαν γρύπας λέν’ ελληνικόςσκαλίζω τα τεφτέρια».

Γεωργία Σωτηροπούλου


Κεφάλαιο 1ο Η Αχλαδίτσα

Η Αχλαδίτσα, καμπίσιο μεγαλοχώρι της Αχαΐας, κείτονταν στα ριζά ενός βουνού, σαν φύλλο παρασυρμένο από τον

άνεμο που σκάλωσε εκεί και γαντζώθηκε στην άκρη ενός γκρι-ζοπράσινου κάμπου με ελαιόδεντρα. Το βουνό, ο Τρεμουλάς, όριζε και το τέλος της διαδρομής. Και άλλα πράγματα όριζε ο Τρεμουλάς. Τον άνεμο και το πώς ερχόταν στο χωριό, τα σύν-νεφα και τη βροχή και τον ασφαλτόδρομο που ένωνε το χωριό με την Πάτρα. Οι στροφές του δρόμου ακολουθούσαν τα πα-ραπόδια του Τρεμουλά και ήταν αλλού μεγάλες, σχεδόν μέχρι ημικύκλια, και αλλού απότομες και κλειστές, έτσι που μέχρι την τελευταία στροφή πριν από το χωριό, τίποτα δεν προϊδέ-αζε για την παρουσία του. Εκεί που το βλέμμα αφηρημένο είχε ξαποστάσει στην απλωσιά τού συνεχούς ομοιόμορφου από τις ελιές χρώματος του κάμπου, ξαφνικά εγκλωβιζόταν ανάμεσα στα κτίσματα, δεξιά και αριστερά του δρόμου, και ασφυκτι-ούσε. Τότε το λεωφορείο έκανε στάση, ακόμα και αν δεν είχε επιβάτη. Ο οδηγός κατέβαινε γιατί πάντα κάποιο δέμα υπήρ-χε ή εφημερίδες για το περίπτερο ή ακόμα και γράμματα για το ταχυδρομείο. Στο σημείο εκείνο που ήταν ψηλότερα από το χωριό, ο Τρεμουλάς άφηνε ένα πλάτωμα όπου μπορούσαν να στρίψουν τα λεωφορεία και τα φορτηγά τα τοπικά, για-τί τα άλλα συνέχιζαν τον δρόμο τους, προς άλλους προορι-σμούς. Το πέρασμά τους επηρέαζε τη ζωή του χωριού. «Πέρα-σε το καλαβρυτινό», έλεγαν ή «έρχεται της Βλασίας» και με βάση τα λεωφορεία, περίπου τέσσερα την ημέρα, προσδιόρι-

Η Γεωργία Σωτηροπούλου εί-ναι χημικός, Διδάκτωρ Βιοχη-μείας. Υπήρξε διευθύντρια του βιοχημικού εργαστηρίου στο Νοσοκομείο Αγία Όλγα. Σήμε-ρα είναι συνταξιούχος. «Η τε-λευταία βαρόνη της Χαλανδρί-τσας» είναι το τρίτο της βιβλίο και το πρώτο της μυθιστόρημα. Το πρώτο της βιβλίο «Η Ωραία Ελλάς» εκδόθηκε από της εκδό-σεις Λιβάνη, το 2009. Το δεύτε-ρο «Οδός Σωκράτους» εκδόθη-κε από τις εκδόσεις Επτάλοφος, το 2011. Και τα δύο είναι βιβλία διηγημάτων.

Bibliothèque de l’Arsenal, ParisJehan de la Tremoille (1377-1449)Chevalier de la Toison d’Or

Εικόνα εξωφύλλου



ΓΕΩΡΓΊΑ ΣΩΤΗΡΟΠΟΎΛΟΎ

ΓΕΩΡΓΊΑ

ΣΩΤΗ

ΡΟΠ

ΟΎΛ

ΟΎ

ΕΚΔΟΣΕ ΙΣοσελότος

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108

[email protected]. ocelotos. gr ΕΚΔΟΣΕΙΣ

οσελότος

ISBN 978-960-564-169-6

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ

τελευταία βαρόνη της Χαλανδρίτσας, απόγονος των Γάλ-λων βαρόνων Ντε

Τρεμούιγ της ομώνυμης βαρονίας, μίας εκ των βα-ρονιών του πριγκιπάτου του Μορέως, ζει στη με-ταπολεμική Πάτρα, ανύ-ποπτη για το ένδοξο πα-ρελθόν της.

Μια σειρά συμπτώσε-ων, από αυτές που η ζωή επιφυλλάσσει, θα την φέ-ρει αντιμέτωπη με τα ίδια διλήμματα που βασάνισαν τις μακρινές βαρονέσες σε χρόνους ξεχασμένους, την εποχή της πριγκιπέ-σας Ιζαμπώ.

Οι τραγικές ιστορίες ενός μακρινού παρελθόντος στοιχειώ-νουν με την επανάληψή τους την ηρωίδα μας, Άννα Τρεμουλά, που βιώνει άθελά της το διαχρονικό τραύμα πολλών γενεών. Τα φαντάσματα των γυναικών Ντε Τρεμούιγ οδηγούν τις επιλογές της και προδιαγράφουν το μοιραίο τέλος της.

Μια φανταστική ιστορία με καμβά τα πραγματικά γεγονότα, που αρχίζει με το τέλος της Δ́ σταυροφορίας και την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους και τελειώνει στην Πάτρα και στο Παρίσι του 21ου αιώνα.

H

140 × 210 SPINE: 31.7 FLAPS: 80

0_cover_xalandritsa.indd 1 6/19/2014 10:53:16 AM

H τελευταία Βαρόνη της Χαλανδρίτσας, οι Φράγκοι στην...

Documents

Transcript of H τελευταία Βαρόνη της Χαλανδρίτσας, οι Φράγκοι στην...