GURRMIRRIŊUWUY DHÄWU - Home - CDU...

13
GURRMIRRIŊUWUY DHÄWU

Transcript of GURRMIRRIŊUWUY DHÄWU - Home - CDU...

GURRMIRRIŊUWUYDHÄWU

DHUWALA DHÄWU GURRMIRRIŊUWUY YOLŊUWALAŊAWUY, ŊUNHI ŊAY I GANA

ŊÄTHI LI NHINANA GURRIBA.

YÄNYBAWUŊU.

MALINYTJA DHUWALA YOLŊUWUŊU BIDI'YUNAWUY,

ŊUNHI NÄKU'LILI WALALA ŊULI GANHA BIDI YUNA.

GUPAPUYŊU.

MILINGIMBI BI-LINGUAL CENTRE.

1974.

Ŋ ä t h i l i bamcm' ŋ u n h i y i w äŋ a yöku G u rr ib a g a n a d h ä rra n a g a n b a yo lŋ um iriw. Ŋ a y ip i g a n a n h in a n a G urrm irriŋu b a la n y a yolŋu y a , yurru yä k u n y d ja ŋ ayi ŋunhi M a r ra g a lb iy a n a . D huŋgur'yuna ŋ ayi ŋuli g a n h a ŋunhiliyi G u rrib a , g a w a la la n y d ja ŋuli n h ä n h a ra yo lŋ u'yu lŋuynydja dhipuŋuru M urru ŋ g a n u ru n yd ja . G a w a la la w a ŋ a n a b itja rra , "Ŋ u nh a ŋ a- n'. Ŋ ula n h aliy g a d h uŋgur'yun ŋ un h a G u r r ib a ? Limurru! M aku lim urru m arrtji nh äm a go!'' G a b itjan m in a w a la la , "G o ŋunha lim urru b a rrw a n gulkulkthun, naku lim urruŋguw uy lim urru, m ärr g a lim urru dhu bu dapthu n g a nhäm a ŋunhiliyi, ŋunhi yolthu g a d h u ŋgu r'yun ."

2

Bala w a la la gu lkthu rru n a n a ŋunh i b a r rw a n d ja m a la ; gu lkth u rru n a w a la la g o ŋ -w a ŋ g a n y. M aŋ ym ak, b a la w a la la d jä m a n a. D jäm a w a la la -a , b ilin a g o ŋ -d h a w a r'yu rru n a , b a la ŋ a l'ŋ a lyu rru n a n a ŋunhiw ili b a rrw anlili m a la ŋ u lili, y ä n a bili-i d h a ŋ a ŋ d h in a , b a la Jaw 'yu rru n a n a b a la d h in a d h a k a ll il ina.

W a n d in a w a la la g a n a -a , d haw atth urrun a w a la la W u ym u g u rra . W uym u gurra w a la la w a lm a n a , n h irrp ara w a la la ŋu n hi naku ba rrw a n m ala b ay', b a la la w 'y u rru n a n a, Ja rru ŋ a la n a m arrtjina ŋu rik iy ina yo lŋ uw a, ŋunhi yolthu g a n a d h u ŋ g u r'yu rruna gu rtha. G a ŋ a y i w a ŋ g a n y yolŋu w a ŋ a n a b itja rra , "M aku lim urru d h u w a la nh äm a gum urr retja ŋ a n ?" G a ŋunhiy i bili w a la la n h ä rja la n y d ja W u ym u g u rra .

3

M anym ak, b a la w a la la m arrtjina ja rru ŋ a la n a . D h arrn h a w a la la n h ä g a la , gayi g a n a nh in a n a ŋu n hi G u rrm irriŋ un yd ja. M anym ak, w a la la n y d ja m arrtjina yo lg u 'yu lg u n yd ja w a n d in a -a ,

b u n a n a w a la la ŋunh il iyi bill w äg a g u ra ,

rjunhi gäthili w a la la g a n a b u m ara w a la la n h a w irip uw urru n h a G urrm irrig u g h a m a ia ŋ u n h a ; yurru ŋ a n y a n y d ja w a la la g a n a m ogala g ir hi, bili g a y in y d ja

g a n a g ä rr in a g a rg g a ŋ u ra , bili g a rg g a n y d ja n h a n g i ŋunh i m ärrm a' d h u rrw a ra .

M an ym ak, b u m a ra ŋ a n ya w a la la g a n a , g a ŋ a y in y d ja g a n a w a la la n h a be g u ru n yd ja g a m unathay m aŋu‡ji y ä n a d h o lk u g ala .Bum ara ŋ a n ya w a la la , bat g u rrk a g a ia ; b ä n a g a n a rjo rrana.

4

G a bulu w a la la w aŋ a n h a m in a b itjan m in a ,

"M aku lim urru ŋunha b a la dil‡ji nhäm a ŋ a n ?" g a b itjan m in a w a la la . G a dhu ŋa w a la la ŋuruki w ä ŋ a w a n y d ja lika 'lik a n g u . W a n d in a w a la ia m a rrt jin a -a , n h ä ŋ a la w a la la Y ä k a rra g a la , luŋgurrm a g a ŋorra. Bum ara w a la la g a n a -a , ŋ a y in yd ja w a la la n h a g a n a beŋ uru n yd ja m u nathay y ä n a b u m a ra , g a d ho lkuŋ ala g a n a w a la la n h a . Bum ara ŋ a n ya w a la la m a rrtjin a -a , bat ŋ u rrk a ŋ a la , b a y'n h a g a n y a ; b ä n a g a n a ŋorran a. G a m an ym ak, w aŋ a n h a m in a w a la la b itjan m in a, "G o , lim urru m a rrtjin a ." G a w irip u n yd ja w a la la g u n h arra'y u rru n a M a la w a rra ŋ u n h a w a lŋ a ; nu n h a la Ŋ än du w a w ä ŋ a ŋ u ra yä k u ŋ u ra g a n a n h in a n a. G a m ä rra ŋ a la w a la la yothu gurrm ulnha m a n d a n h a .

5

M a n ym a k, m arrtjina w a la la , g a ŋ u n h a la , b a la w a la la d h ä - b irrka'yurrun a m a n d a n h a ŋuruki m a la ŋ u w a yä k u w a w ä ŋ a w a . G a m a n d a n y d ja m a rrtjina ja k a r a ŋ a la w a la la ŋ g a la . G a b itjarra w a la la w a ŋ a n a , " W a y , w an ha d h u w a la n y d ja w äŋ a y a k u ?" G a m a n d a n y d ja la k a ra ŋ a la b itja rra , " D h u w a la n y d ja W u ym u g u rra , ga d h u w a la G a r rb a 'ŋ u ra , g a d h u w a la W e la ŋ u ra , g a d h u w a la Y ä k a rra g a la , g a ŋunha G in y g m y g u rra , g a d h u w a la N ä ŋ g iŋ u ra , g a ŋunha B a la w a rrg a , g a ŋun ha D h u rp u ŋ a ." G a b itjarra m a n d a m arrtjina la k a ra ŋ a la n y d ja w a la la ŋ g a la . G a ŋ un hala B a la w a rrg a w a la la b u m a ra , g a D hu rp u ŋa. G a Ŋ än d u w a n yd ja w a la la g u n h a rra 'y u rru n a n a ; b ä yn h a g a n a n h in a 'n h in a n a . G a ŋ u n h a n yd ja m ala g a li' b ä rra 'ŋ u ra w âŋ a m ala yäku M elim irriŋ gu li, g a G a d a d a p u g u r r a , g a D jim b ililŋ u ra , g a Ŋ ä n d u w a /' B itjarra m a n d a m arrtjina la k a ra ŋ a la y o thuy m a n d a .

G a m iyalk w a la la m ä rra ŋ a la w a n g a n y yothum irri. M a rra ŋ a la w a la la , b a la w a la la m arrtjina M u rru ŋ g a lili, b a la w a la la g a n a n h in a n a n a . G a ŋ a y in y d ja b a y g a bulu d h u ŋgu r'yurrun a ŋ u n h a la . G a w a la la n y d ja w a ŋ a n a b itja rra , "Yol ŋunha w a y ? Ŋ ula maku g a bulu nhina y o lŋu b ä y ." G a m a n d a n y d ja beŋuru ŋunhi gurrm ul m a n d a w a ŋ a n a b itja rra , "B ä yŋ u n a . Ŋunhi napurruw uy ŋuli g a n h a n h in a n h a ra ŋun hili." G a w a la la n y d ja yolŋ u'yulŋ u nyd ja w a ŋ a n a b itja rra , "Lim urru go maku nh äm a m a rrt ji/'

6

Larr'nha w a la la , w a n d in a n a w a la la g a n a -a , bur b u n a n a w a la la ŋ un hala b ili G u rr ib a . M a n ym a k, n h in a n a w a la la , larr'nh a w a la la m iya p u n u w a . (Ŋ ä th ilin yd ja be w a la la ŋuli g a n h a m arr‡jinya m a k a rryu m iyapunu bunha ra ŋ i-ŋ u p a n a , b a la n y a n h aku n a gu ya ŋuli m arr‡jinya w ä ŋ g a n h a .) Bum ara w a la la w urrg ulu m a, b a la g ä ŋ a la n a w a la la m arrtjina b a la w â ŋ a lilin a w a la la ŋ g a la , b a la gum urr b a th a ra n a w a la la g a n a . G a bulu w a la la m itm itthurrunana, b a la go th a ra g u n d irryu n a b o ru m g u ŋ a la n a . M a n ym a k, n h a ra n a g a n a , b ä y ŋ a yip i g a bo ru m d hin a, b a la w arrkth u rru n an a w a la la ŋunhi m iya p u n u n y d ja, b a la m arrtjina d h u rr'm a ra ŋ a la n a m in h d h a la lilin a .

G a ŋ a y in yd ja G u rrm irriŋ u y n h u m a ra n a b u ŋ g a n , b a la ŋayi w a ŋ a n a b itja rra , " M ä -ä ! W a ku y w a la la g a ŋunha m iyapunu b athan.M aku ŋ a rra m arrtji b a l'yu n n a ," g a b itjarra ŋ ayi. Larr'nha ŋayi beŋuru Ŋ än d u w aŋ u ru yäku M a la w a rra ŋ u . D jar tjar tja r tja r tja r t ja r t ja -r, bur b u n a n a ŋayi w a la la ŋ g u . G a w a la la n y d ja beŋuru w a ŋ a n a b itja rra ," G o ! G a d h u w ala w iripu lim urru m om a."

7

" G o ! D h u w a la n a p u rru ," g a b itjarra w a la la w äthu rru na. M a n ym a k, b a la g a n y a w a la la m arrtjina g u rru p a ra n a m iya p u n u n a , g a g a y in y d ja g a n a g a ya m arrg u y ä n a gulkthurruna, y ä n a bili g a m a ra n h in a gayi. Bala g ayi ro giy ina m arrtjina w an d in a b a la y i n h a n u k iy in g a la g a rg g a lilin a .

M a n ym a k, w a la la n y d ja g a n a n h in a 'n h in a n a gun h iliyi b ili, g a w a g a n h a m in a w a la la b itja rra , "Lim urru dhu bum a g a n ya g a n ?" b itjarra w a la la beguru yo lg u 'yu lg un yd ja w a g a n h a m ina. G a w iripu m ala y u ra g a la ." 'E -e , b u m an a lim urru dhu g a n y a /' M an ym ak, b a la w a la la la w 'yu rru n a n a w ä g g a g a la n a . W a n d in a m a rrtjin a -a , g a lk ith in a gunhi w ag a g a rg g a nhangu m athirra guruki M a la w a rra g u w a , b a la liw 'm a ra g a la n a w a la la nhangu, b a la m arrtjina b a rrtju rru n a n a g a n y a -a , g u tjp a rr'n h a g a n y a raku n yn h a.

8

M an ym ak, b a la m arrtjina g a p u n y d ja ŋunhi b u w a lb u w a lyu rru n a n a g a ŋ a l'y u rru n an a m arrtjina buku- lu p m a ra ŋ a la n a w a la la n h a , b il i ŋ u n h iy in yd ja w a ŋ a rr w a la la b u m a ra . G a ŋunhi yo lŋ u'yulŋ u nyd ja m a la m arrtjina ŋ al'yurrun a d h a rp a lilin a g a bu ku lilin a jiy a -w e y in lil ina, w äŋ a w utthurrunana w a la la m arrtjina, yä k u la k a ra ŋ a la w a la la m arrtjina d ilku rru w u rru n h a n a. Yurru ŋ a y in yd ja w a la la n h a g a jiy a -ju p m a ra ŋ a la ŋuruŋi g a p u y n y d ja , g a n d a rr ŋ a y a th a ŋ a la buku m ala g a retja g a d h a rp a m a la . G a b a la d h i g a p u n y d ja m arrtjina n y im dh urru na; b a n d a n y d h in a d h i ŋunhi w ä ŋ a n y d ja .

9

M anym ak, b a la w a la la g a n a n h in a n a ŋ u n hiliy ina G u rr ib a n ha, g a g a rrm ura w a la la ŋuthu mu, g a b a tha ra n y d ja w a la la g a n a g a g a yp a}y u g u rth a yn yd ja . G a n h ä ra n a n yd ja g a n a gunhi ŋ a th a n yd ja w a th arr‡h in a y ä n a , ga lu kan a w a la la g a n a . G a ya k a b a la ŋ u m iku 'm irrin yd ja, ŋanyd ja w a‡h arr w a la la g a n a lu k a n a n y d ja . Y ak a g a n h a b itjana n h ä ra n h a n h a ku n a d h u w a la tja n guli m arrtji n h ä ra Räpum akurru; g a y in ydja g a n a d h ä rra n a , g a y ä n a w ath a rr‡h ina n h ä ra n a . Bala w a la la rirr ikthur r u n a n a guru giyi w atharryu guthum u y. G a k t h u n a n a w a la la g u li g a n a , g a g u p a w e y in d h ina gurigiyi guth umuy.

G a b a la n y a y in a w a la la guli m arrtjinya w a r ra ka n g u g a m iya p u nuwa g a g u y a w a , g a luk a n h a g a d h a w a r' g u nh ala b a n y d ji, g a gu lku run a w a la la guli m arrtji n y a n yd ja w a g a l i li; b ä yŋ u n a w a la la ŋ g u guli g ä g h a ra w ä ŋ a lil in y d ja , b i li ŋuruŋi re rr iy w a la la n h a w a n a rja g u rru p a ra .

G a b itja rra y i gu nh iy i G urrm irrigu m a la -b u n h a m ina w äg iya G u rr ib a m ärr g u rriri, b a la ŋ a y i d h a w a r'y u rru n a n a m a la n y d ja g a n d a rrg u ra .

G a b ilina d h uw ala d h ä w u n y d ja.

10

www.cdu.edu.au/laal Tel: (08) 8946 6876 [email protected]

This work is from the Living Archive of Aboriginal Languages www.cdu.edu.au/laal.

If you have any questions or wish to access information concerning this work, please contact us at

[email protected].

Use of this work is subject to the User License Agreement available at

http://www.cdu.edu.au/laal/permissions/

This work is licensed under a Creative Commons Attribution Non-

commercial No Derivs 3.0 Licence Australia which appears as follows:

This licence allows users to share, copy and redistribute the work in any medium or format provided they:

(i) give appropriate credit, provide a link to the licence, and indicate if any changes were made to the work.

Users may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests that we endorse the user or

their use;

(ii) do not use the work for commercial purposes;

(iii) do not distribute the modified work if they remix, transform or build upon the work, and

(iv) do not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything that the

licence permits.

The full terms of the licence can be found at http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/au/legalcode.

The creators of this work assert their moral rights to:

• be identified and named as the creators of this work. This means that if you reproduce the work, you must

identify these creators;

• take action if this work is falsely attributed as being someone else’s work; and

• take action if this work is distorted or treated in a way that is harmful to their honour or reputation. This

means that the creators of this work have the right to object to distortion, mutilation or other modification

of, or derogatory action in relation to the work.

If you share this work, you must identify the creators named in this work and on the Living Archive

of Aboriginal Languages website and abide with all other attribution requirements under the

Creative Commons licence.

Note that any action that is in breach of the moral rights of the author will give rise to a right of the creators to take

legal action under the Copyright Act 1968 (Cth).

Do not remove this notice