GulliverPhiêuLưuĐếnNướcNhậtbản

JonathanSwift

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:

Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

TableofContentsLỜIGIỚITHIỆUPHẦNIII:CUỘCDULỊCHĐẾNXỨLAPUTA,BALNIBARBI,LUGGNAGG,GLUBBDUBDRIB,VÀNHẬTBẢN

CHƯƠNGICHƯƠNGIICHƯƠNGIIICHƯƠNGIVCHƯƠNGVCHƯƠNGVICHƯƠNGVIICHƯƠNGVIIICHƯƠNGIXCHƯƠNGXCHƯƠNGXI

PHẦNIV:CUỘCDULỊCHĐẾNĐẤTNƯỚCNGỰA-NGƯỜICHƯƠNGICHƯƠNGIICHƯƠNGIIICHƯƠNGIVCHƯƠNGVCHƯƠNGVICHƯƠNGVIICHƯƠNGVIIICHƯƠNGIXCHƯƠNGXCHƯƠNGXICHƯƠNGXII

LỜIGIỚITHIỆU

"Gulliverduký"làmộtcuốnsáchgồmbốnphần:"GulliverđếnnướcTíhon","GulliverđếnnướcKhổnglồ",GulliverđếnnướcLaputa,Balnibarbi,Luggnagg,Glubbdubdrib,vàNhậtbản","GulliverđếnnướcNgựa-người".Trướcđây,NhàxuấtbảnKimĐồngđãdịchinhaiphầnđầu,tứclàhaicuộcphiêulưucủa

GulliverđếnnướcTíhonvàKhổnglồ.Lầnnày,NhàxuấtbảnKimĐồngsẽintiếphaiphầnsau.Ởhaicuộcphiêulưusau,vẫnbằnggiọngvănvừahàihướcvừachâmbiếm,tácgiảmiêutả

chuyếnđiđếnLaputa,Balnibarbi,Luggnagg,Glubbdubdrib,vàNhậtbảngặptoànnhữngđiềutráivớiđạolý,vớicuộcsốngbìnhthường,tiếpxúcvớinhữngconngườidốtnát,kỳquặc,thiểncậnvàchuyếnđiđếnnướcNgựa-người,tiếpxúcvớinhữngconngườichưahoànchỉnh:Ngựa-người,dịdạng,nhưnglạirấttốt,rấttrunghậu.Ởchuyếnđinày,tácgiảđảkíchkịchliệtnhữngthóihưtậtxấucủaconngườichứachấttrong

giớiquýtộcnướcAnh.Phảinóirằng,ởhaichuyếnđisau,tínhtriếtlýcaohơn,châmbiếmsâucayhơnvàdođócó

phầncaohơnsovớihaiphầntrước.(Ởhaicuốnphiêulưutrước,trẻemsẽdễcảmnhậnhơn,ítphảisuynghẫmhơntrongkhiđọc).Tuyvậy,toànbộcácchuyếnphiêulưucủaGulliverđềurấtnêninchotrẻemđọc.Trẻemđọc

"Gulliverduký"sẽthấynhiềuđiềuhàihướcngộnghĩnh,sẽtìmthấynhiềuyếutốgiảitrítrongcốttruyện.Chỉriêng,chỉriêngngườilớn,khiđọc"Gulliverduký"mớicảmnhậnrõrệtýđồsâusắccủa

tácgiảlàthôngquanhữngchuyếnđitưởngtượng,JonathanSwiftphêphán,chỉtríchnhữngthóihưtậtxấu,nhữngsựdốtnátcủagiớiquýtộcnướcAnhđươngthời.

NHÀXUẤTBẢNKIMĐỒNG-1989

PHẦNIII:CUỘCDULỊCHĐẾNXỨLAPUTA,BALNIBARBI,LUGGNAGG,GLUBBDUBDRIB,VÀNHẬTBẢN

CHƯƠNGITácgiảlênđườngđidulịchlầnthứba-Tácgiảbịbọncướpbiểnbắt-NgườiHàLanđộcác-

TácgiảtrênhoangđảovàđượcđónvàoLaputa.

Khoảngmườingàysaukhitôitrởvềnhà,thuyềntrưởngWilliamRobinsontừCornwallchỉhuycontàulớn"Hopewell"trọngtảibatrămtấnđãđếnthămtôi.NgàytrướctôilànhàphẫuthuậtdướisựchỉhuycủaôngtrêncontàuđiđếnLevant.Ôngđốixửvớitôinhưđốivớiemtraimìnhvàkhôngkhinàoxemtôinhưlàthuộchạcủaông.Bởivậy,chuyếnthămcủaôngđượcgâynênbởimongmuốnđượcgặplạingườibạncũ.Ítnhấttronglầngặpgỡđầutiêngiữachúngtôikhôngnóigìkháchơnnhữngđiềumàthôngthườnggiữacácngườibạnsaumộtcuộcchialydàiđềcậptới.Sauđóôngmớinóitớimụcđíchviếngthămcủamình,nhiềulầntỏývuimừngthấytôikhỏemạnh,ôngđãhỏitôiliệucónhấtquyếtkhôngrờikhỏinướcAnhnữahaykhôngvàgiảithíchýđịnhcủamìnhsauhaithángnữasẽđimiềnTâyẤnĐộ.Cuốicùngsaunhiềulầnxinlỗivàràotrướcđónsau,ôngmờitôilạilàmnhàphẫuthuậttrêncontàucủaông.Thuyềntrưởngnóirằngtôisẽcómộtngườitrợgiúp,mộtnhàphẫuthuậtthứhaivàtôisẽđượcnhậnlươngbổnggấpđôi.Đểkếtluận,ôngnóithêmrằngôngcamđoancoitrọngnhữnglờikhuyêncủatôitrongviệcđiềukhiểncontàu,bởivìtôibiếtnghềhànghảikhôngkémôngvàcóthểchỉhuycontàutươngđươngnhưông.Thuyềntrưởngnóivớitôinhiềulờinhãnhặnvàtôibiếtônglàmộtconngườinghiêmtúc

thếnào,đếnnỗitôikhôngthểtừchốilờiđềnghịcủaông.Bấtchấptấtcảnhữnggiantruânmàtôiđãtrảiqua,niềmkhátkhaođượcnhìnrathếgiớilạigiàyvòtôivớisứcmạnhtrướcđây.Khókhănduynhấtcầnkhắcphụclàthỏathuậnđượcvớivợ.Nhưngdùsaotôicũngtinlàvợtôisẽđồngýsẽđồngýsaukhitôinóinhữnglợinhuậnmàchuyếndulịchsẽđemlạichocáccontôi.Chúngtôinhổneongày5thángtámnăm1706vàđãđếnpháođàiSt.George1ngày11tháng

tưnăm1707.Chúngtôiởđấybatuầnlễ.Chúngtôicầnphảibổsungthủythủđoànvìtrongsốthủythủcónhiềungườibịốm,từđâychúngtôihướngtớiĐôngDương.ỞĐôngDươngthuyềntrưởngquyếtđịnhdừnglạilâuhơn,bởivìnhữnghoànghóamàôngcầnkhôngthểchuẩnbịđủvàgiaochotàusớmhơnvàitháng.Trongkhimuốngiảmbớtphầnnàochiphíchochỗđậunày,thuyềntrưởngđãmuamộtchiếcthuyềnlớn,chấtđầythuyềnnhữnghànghóathôngdụngvàpháitôichỉhuyđemsangcácđảolâncận.TôiđượcgiaotráchnhiệmbánnhữnghànghóanàytrongkhithuyềntrưởngsẽtiếnhànhcáccôngviệcởĐôngDương.Ngoàitôira,trênthuyềncòncómườibốnngườicủađộitrongsốđócóbangườiđịaphương.

Chừngbangàysaukhichúngtôilênđường,cómộtcơnbãomạnhnổilên.GiómạnhsuốtnămngàyliêntụcthổichúngtôidạttheohướngĐôngBắc,sauđósanghướngĐông.Sauđóbắtđầuthờitiếttốt,mặcdùgióTâyNamthổikhônglúcnàongừng.Sangngàythứmườithìcóhaichiếc thuyền cướpbiểnđuổi theo chúng tôi. Chiếc thuyền lớn của chúng tôi chởnặngnênkhôngthểđivớitốcđộlớnđượcvàvìthếchúngnhanhchóngđuổikịpchúngtôi.Chúngtôiđãxônglênđánhnhauvàcảhaithuyềntrưởngcướpbiển,gầnnhưcùngmộtlúc

chỉhuyngườicủachúngleolênthuyềnchúngtôi.Bởithếkhimọisựchốngcựtrởnênvôhiệu,thìtôiđãnhanhchóngralệnhnằmsấpxuống.Dovậyđãkhôngxảyrađổmáugì.Bọncướpbiểnchỉviệctróichặtchúngtôilạicửngườicanhvàtiếnhànhlụcsoátconthuyền.TôinhậnthấytrongsốbọncướpbiểncómộtngườiHàLan.Thậtvậy,chắchẳnhắncómột

sốquyềnlựcnàođótrongbọncướpbiển,mặcdùkhôngphảilàchỉhuycontàu.Ngaylậptức

hắnnhậntachúngtôilàngườiAnh,trongkhivừabuônglờichửirủavàthềsẽtróichúngtôithànhtừngđôimộtquaylưngvàonhauvànémxuốngbiến,hướngvàohắn,tôiyêucầuhắnnênchúýchúngtôilànhữngngườitheoCơ-đốcvàTinlành,côngdâncủamộtquốcgiahữuhảovớiđấtnướchắn.Bởithế,hắntakhôngnênđedoạchúngtôinữamàngượclạinênbênhvựcchúngtôitrướcmặtchỉhuycủahắn.Hắnvẫnnhắclạinhữnglờiđedọacủamình,nhưngkhihướngvềcácbạnbèhắnbắtđầusôinổinóimộtcáigìđó,rõrànglàbằngtiếngNhậtBản,thườngnhắclạitừ"Cơ-Đốc".TênchỉhuycontàulớnlàngườiNhậtbản,ynóimột

vài lờibằngtiếngHàLan.Khitiếnlạigầntôivờđặtramộtvài câuhỏimà tôiđã trả lờimột cáchkính cẩn, ytuyênbốrằngchúngtôiđượcsống.Cúithấpmìnhtrướcviênthuyềntrưởng,tôihướngvềphíatênngườiHàLanvànóirằngtôirấtlấylàmđaukhổkhithấyởngườitheođathầngiáolòngtừtâmlạicònlớnhơnởnhữngngườianh emCơ-Đốc củamình.Ngay lập tức tôi thấy hối vìnhữnglờinóinày.Saunhiềulầnthửlàmchocácthuyềntrưởngthấycầnphảinémtôixuốngbiển,tênvôlạiấyđãđạt được việc trừng phạt tôi còn tồi tệ hơn cái chết.Những người của tôi bị chia đều vào hai con thuyềncướpbiển.Trên chiếc thuyền của chúng tôi đã cómộtđội thủy thủmới. Tôi bị đưa xuốngmột chiếc thuyềnbuồmnhỏvàđược cấpmột lượng lương thực chobốnngày, rồi đểmặc cho sóng gió đưa đi. Thuyền trưởngngười Nhật bản đã tử tế đếnmức tăng gấp đôi lượnglương thực từnguồndự trữcủachínhmìnhvà cấm lụcsoát tôi.Khi tôi bướcxuống thuyền, tênngườiHàLanđứngtrênboongbuôngratấtcảcáclờichửirủavànhụcmạmàhắnbiếtxuốngđầutôi.Khoảngmộtgiờtrướclúctôigặpbọncướpbiển,tôiđã

tiếnhànhtínhtoánvàxácđịnhrằngchúngtôiđangởvĩtuyến40oBắc và kinh tuyến 183oĐông. Khi bọn cướpbiểnđãmấtdầnởchântrời,tôirútkínhviễnvọngtừtrongtúiravàcẩnthậnquansátchântrời:tôipháthiệnthấymộtsốhònđảoởhướngĐôngNam.Tôigiươngbuồmvàhướngtớichúng.Gióthuậnvàsaubagiờtôiđãtớimộttrongnhữnghònđảogầnnhấttrongsốđó.Trêncáctảngđáthấycóvôsốtổchim,tôichẳngkhókhăngìđãnhặtđượckhakhátrứng.Tôinhómlửa,nhenmộtđống lửabằng các cành cây thạch thảovà rongbiểnkhô, trênđó tôi nướngtrứng.Tôiđãhạnchếbữaăntốicủamìnhnhưthếbởivìtôiquyếtđịnhgiữgìnlươngthựcchừngnàocóthể.Banđêmtôidọnchỗchomìnhdướimỏmđá,trảimộtítcànhthạchthảovàngủrấtngon.Ngàyhômsautôilạiđếnmộthònđảokhácvàtừđó,tớihònđảothứbavàthứtư.Chỉđến

ngàythứnămcủachuyếndulịchbuồntẻvàmệtmỏi,cuốicùngtôiđãtớihònđảothứnăm,mộthònđảophíaĐôngcáchònđảoấy.Nónằmxatrongbiển,đểđiđếnđótôiphảimấthơnnămgiờđồnghồ.Bờcủanóhầunhưkhôngthuậntiệnvàchỉsaukhithămdòlâudài,tôimớitìmđượcchỗthíchhợpchoviệcđổbộ.Đólàmộtcáivũngkhônglớnlắm,ởđóchỉcóthểđậuhaibachiếcthuyềnnhỏnhưcủatôi.Đấttrongđảolẫnnhiềuđávàcằncỗi.Chỉđâuđótrongnhữngkhemớithấyvàibụicâylơthơvànhữngcâycóhươngthơm.Tôilấylươngthựcravàtựbồidưỡngmộtít.Tấtcảsốcònlại,tôigiấucẩnthậntrongmộtcái

hangnằmtrongcáitảngđávenbờ,nơimàtôiquyếtđịnhnghỉđêm.TrêncácmỏmđátôinhặtđượckhánhiềutrứngSauđó,tôimangvàohanghaibaômcỏvàrongbiểnkhô,dựđịnhsangngàymaisẽnướngtrứngănsáng.Tôicũngdùngnhữngcỏvàrongấylàmchomìnhmộtcáinệm.Tôingủkhôngđượcngongiấc.Nhữngýnghĩlolắngkhôngchotôingủthiếpđimặcdùmệtnhoài.Tôinghĩrằnghivọngcứuthoátmìnhthậtnhỏnhoihếtsứcvàđãtựvẽchomình

nhữngkếtcụcbithảm.Tôiđãcốquênnhữngsuytưởngấy,nhưngkhôngthểnàoquyếtđịnhtrởdậyđược.Trờiđãsángrõkhitôichuirakhỏihang.Tôiđingangquacáctảngđámộttý.Bầutrờihoàn

toànsángrỡ:mặttrờithiêuđốtkhôngthểchịuđược.Bỗngnhiêntrờitốisầmlại,hoàntoàngiốngnhưkhicóđámmâychemặttrời.Tôingướcmắtnhìnvàtrôngthấytrongkhôngtrungởđộ caokhoảnghai đếnbadặm2 so vớimặt đất cómột vật thể đen lớnđang chuyểnđộnghướngtớiđảo.vậtthểấychelấpmặttrờitrongkhôngtrungvàiphút.Nhưngtôikhôngthểnàokhôngnhậnthấyrằngkhiđókhôngkhíđãdịuđivàbầutrời tốisầmlại.ấn tượngđócũnggiốngnhưkhitanúpdướibóngcủatảngđá.Khivậtthểấytiếnđếngầntôithấyrằngnócấutạotừvậtchấtcứngnàođó.Mặtvậtthểhướngvàođấtthìphẳngvànhẵn:nólấplánhrựcrõkhiphảnxạánhmặttrờitừmặtbiển.Tôileolênmộttảngđácaokhoảnghaitrămyard3vànhậnthấyvậtthểtolớnấygầnnhưhạthẳngđứngxuốngphíadưới.Tôidùngốngkínhviễnvọngquansátvàcóthểphânbiệtrõnhữngngườiđangleolên,leoxuốngsườncủavậtthể.Nhưngnhữngngườiấyđanglàmgìthìtôikhôngthểnàophânbiệtnổi.Tôibắtđầunônnaosungsướng,vàtôilạibắtđầucóhivọng:sựviệctìnhcờnàydùsaođi

nữacũngsẽđemlạichotôisựcứuthoátvàtựdo.Nhưngđồngthời(chắcđộcgiảcũngdễcócảmgiácnhưthế)tôingạcnhiênvôkểkhinhìnthấyvậtthểđóđangliệngtrongkhôngtrung,trênđócóngườiở,tựanhưmộthònđảo,cóthểtựđiềukhiển.Điềutôiquantâmhơncảlàhònđảoấychuyểnđộngtheohướngnào,bởivìdườngnhưnódừng lại trongkhôngtrung.Tuynhiênsauđómấyphútnólạibắtđầutiếngầnlạichỗtôimộtchútvàtôicóthểquansátnókháchitiết.Rìacủahònđảocónhữnghànhlangrộngkéodài,sắp

xếp thành từng bậc, cái nọ tiếp cái kia. Những bậcthangdốcnốichúngvớinhauvàvớicáiđỉnhcủahònđảo.Ởhànhlangdướicùngcómộtsốngườiđứngvàngồi,mộtsốtrongđóđangcâucábằngnhữngcầncâudài,mộtsốkhácđangđứngxemcâucá.Tôibắtđầuvẫyvẫymũ(mũkiacủatôiđãtừlâukhôngđượcđội),khihònđảomỗitúcmộttiếnđếngầnhơntớitảngđátrênđó tôi đangđứng. Tôi liền cố kêu thật to. Sauđó vàiphút tôi thấy một đám đông trên đảo tụ tập lại vàhướngvềphíatôi.Mộtngườichỉngóntayvàophíatôivàhoachânmúataysôinổi.Tôihiểuhọđãnhậnratôi,mặc dù chưa trả lời lại những tiếng kêu gọi của tôi.Bỗngnhiêncóbốnhaynămngườitáchkhỏiđámđông,vàtừtừđitheocầuthanglênđỉnhcủađảo.Tôiđoánnhững người ấy đi xin lệnh của một nhân vật quantrọngnàođó.Đámđôngmỗilúcmộtđôngthêm.Chưađếnnửagiờ,

hònđảođãchuyểndịchđếncáchtảngđátôiđangđứngkhoảnghơnmộttrămyardvàởcùngmộtđộcaovớinó.Tôitỏvẻkhẩnkhoảnvàbắtđầuthathiếtcầucứugiúpđỡ.Nhưngtấtcảnhữnglờicầucứuvẫnchưadượcđápứng.Nhữngngườiđứng gần tôi hơnngười khác,nếuxétđoántheoquầnáocủahọ,thìlànhữngngườiquyềnquý.Họđangnóivềđiềugìđórấtnghiêmtúc,suốtthờigianđócứnhìntôichằmchằm.Cuốicùngmộtngườitrongsốđókêulênbằngmộtthứtiếngrõràng,dudươngvàdễnghetươngtựnhưtiếngÝvớitôi.TôitrảlờibằngtiếngÝ:tôicócảmgiácgiảdụhọkhônghiểutôi,thìtiếngÝsẽhợpvớisởthíchcủahọhơnbấtkìthứtiếngnàokhác.Hơnnữa,chẳngcầnnóicũngdễhiểulàtôixingì.Ngườitađãrahiệuchotôirờitảngđávàđirabờ.Tôivộivãthựchiệnlờimờinày.Hònđảobayhạxuốngphíatrênđầutôi.Ngaylậptức,từtrênthảxuốngmộtcáixíchcógắnmộtcáighế.Tôingồivàođóvànhờròngrọckéolênđảo.

CHƯƠNGIITínhcáchvànếpsốngcủangườiLaputa-KhoahọcLaputa-Quốcvươngvàcácquầnthần

củaNgười -Cuộctiếpđóntácgiảởhoàngcung-NhữngnỗisợhãivàbáođộngcủangườiLaputa-NhữngngườivợLaputa.

Khitôivừamớiđặtchânlênhònđảo,mộtđámđôngdânchúngđãvâylấytôi.Nhữngngườiđứnggầntôihơncảrõràngthuộcvềgiaicấpquyềnquí.Mọingườinhìnngótôivớivẻhếtsứckinhngạc.Nhưngchínhtôiđốivớihọcũngvậy:chưabaogiờtôinhìnthấynhữngconngườitrầnmắtthịtmàlạigâychotôingạcnhiênnhưthểtrướchìnhdạng,quầnáovàvẻmặtcủahọ.Tấtcảbọnđềucóđầuhoặcnghiêngsangphảihoặcsangtrái,mộtsốcómắtlácvàotrong,cònmộtsốlạitrợnngượcmắtlêntrên.Quầnáongoàicủahọđượctranghoàngbằngnhữnghìnhtượngmặttrời,mặttrăng,cácvìsaoxenlẫnvớihìnhvẽvĩcầm,ốngsáo,thụcầm,tiêu,guitar,clavicovànhiềunhạccụkhácmàchâuÂuchưatừngbiết.Xahơnmộtchúttôinhậnthấycómộtsốngườiănmặcquầnáogianhân.Trongtayhọcócácgậynhỏ.Đầugậybuộcmộtquảbóngthổihơi.Nhưsaunàytôiđãkể,trongquảbóngđócómộtíthạtđậukhôhoặcmấyviênsỏinhỏ.Thỉnh

thoảngnhữngngườihầulạiđậpcácquảbóngấyvàomôihoặctaicủanhữngngườiđứngbêncạnh.Mãitôikhôngthểhiểuđiềuđóđểlàmgì.Thậtvậy,nhữngngườinàyđãtrầmtưmặctưởng

đếnmứchầunhưkhôngcókhảnăngngheđượclờinóicủangườicùngtiếpchuyện,hoặctrảlờilại.Đểthứctỉnhhọthìcầnphảicótácđộngcơhọcthuầntúynàođóbênngoàivàocáccơquanngônngữvàthínhgiác.Chínhvìthếnhữngngườigiàucóbaogiờcũnggiữtrongsốgianhânmộtngườiđượcgọilàngườiđậpbóng(theotiếngđịaphươnglàclimenole)vàthiếungườiấythìhọkhôngbaogiờđirakhỏinhà.Nghĩavụcủangườiđậpbónglàkhicócuộcgặpmặtcủamộtsốngườithìanhtaphảiđậpbóngnhẹvàomôiaicầnphảinóivàvàotaiphảicủaaicầnphảinghe.Trongnhữnglúcdạochơi,ngườiđậpbóngthỉnhthoảnglạiphảiđậpnhẹbóngvàomắtcủachủmình,vìtrườnghợpngượclạichủnhâncónguycơngãxuốnghốtrongmỗibướcđi,hoặcvađầuvàocột,hoặcgiả,đâmsầmvàongườiquađườngkhác.Tôithấycầnthiếtphảikểchođộcgiảtấtcảnhữngchitiếtnày.Nóikhácđi,độcgiảcũngnhư

tôithậtkhóhiểubiếtchừngnàođốivớinhữngbộtịchcủanhữngngườinày,khihọhộtốngtôi

leotheocácbậcthanglênđỉnhhònđảo,đếncungđiệncủaquốcvương.Trongkhiđilêntheocácbậcthanghọquênbẵngmấtlàhọcầnphảilàmgìvàtụtlạisautôi.Khiấynhữngngườiđậpbónglạithứctỉnhcácchủnhâncủamình.Ởhọ,rõràngchẳngcómộtchútấntượngnàođốivớidiệnmạo,quầnáocủatôi,cũngchẳnghềcótiếngkêungạcnhiênnàonhưcủamộtdântộcgiảnđơn,chưatừngbiếtđếntrầmtưmặctưởng.Cuốicùngchúngtôicũngđiđếncungđiệnvàđượcdẫnvàonơitriềuyết.Ởđâyquốcvương

ngồitrênmộtcáingaicaocócácquanđạithầndanhtiếngnhấtvâyquanh.Trướcngaivàngcómộtcáibànlớn,trênđặtquảđịacầu,vònghànhtinhvàcácdụngcụtoánhọckhácnhau.Quốcvươngkhôngchúýmảymaynàođếnchúngtôi,mặcdùsựxuấthiệncủachúngtôikèmtheosựhộtốngcủathịđồng,gâynênsựồnàokhálớn.QuốcvươngđangchúmụcvàoviệcgiảimộtbàitoánkhóvàchúngtôiđãphảichờítralàmộtgiờkhiNgườicònchưagiảixong.Haibênquốcvươngcóhaithịđồngđangđứngcầmbóngtrongtay.Nhậnraquốcvươngđãgiảixongbàitoán,mộtviênthịđồngđậpbóngmộtcáchkínhcẩnvàomôiquốcvương,cònviênthịđồngkiathìđậpbóngvàotaiphải.Quốcvươngnghĩmộtlátvàhướngtầmnhìncủamìnhvàotôivàđoàntùytùngđivớitôi.Ngườiphánmộtvàilời,sauđómộtngườicòntrẻcầmbóngngaylậptứctiếnlạigầntôivàkhẽđộngnhẹvàotaiphảicủatôi.Tôirahiệulàkhôngcầnnhữngsựnhắcnhởtươngtự.Điềuđónhưtôiđãbiếtsaunày,đãkhiếnchoquốcvươngcủahọvàtoànthểtriềuđìnhđánhgiáthấpvềkhảnăngthôngminhcủatôi.Quốcvươngđặtchotôimộtsốcâuhỏi.Tôiđãtrảlờingườibằngtấtcảcácngônngữmàtôi

biếtđược.Khiđãthấyrõràngchúngtôikhôngthểnàohiểuđượcnhau,quốcvươngralệnhđưatôiđếnmộttrongcáccungđiện,vàpháiđếnchỗtôihaigianhân.Khácvớitấtcảcáctiênvươngcủamình,đứcvuanàyrấtlịchthiệpđốivớinhữngngườinướcngoài.Ngườitadângbữaăntrưavàbốnnhânvậtquantrọngmàtôiđãnhìnthấyđứngcạnhvuatạigianthiếttriềudànhchotôivinhhạnhlàngồicùngbànănvớitôi.Bữaăntrưacóhaihiệp,mỗihiệpcóbamón.Ởhiệpđầu,ngườitađưaramónbảvaicừu,đượccắtthànhdạngtamgiácđều,mộtmiếngthịtbòhìnhthoilệchvàbánhpuddingdạngcycloid.Tronghiệpthứhaingườitadânghaiconvịtđượcchếbiếnthànhdạngvĩcầmvàxúcxíchvớigiòhìnhốngsáovàkènôboacònthịtứcbêcóhìnhthụcầm.Nhữngngườihầucắtbánhmìchochúngtôithànhnhữnghìnhnón,hìnhtrụ,hìnhbìnhhànhvàcáchìnhhọckhác.Saubữaăntrưa,tôitựchophépmìnhđặtmộtsốcâuhỏivềtêngọinhữngvậtkhácnhau

bằngtiếngnướcnày.Khicósựtrợgiúpcủanhữngngườiđậpbóng,nhữngnhânvậtquantrọngnàyđãtrảlờitôirấtnhãnhặn.Chắchọhyvọngrằngsựkhâmphụccủatôivàokhảnăngcủahọsẽtăngthêmnếutôicóthểnóichuyệnmộtcáchthoảimáivớihọ.Chẳngmấychốctôiđãcóthểxinbánhmì,nướcvàtấtcảnhữnggìmàtôicần.Saubữatrưa,nhữngnhânvậtquantrọngcùngngồiănvớitôirútlui.Mộtnhânvậtmớicó

ngườiđậpbóngđicùngđếngặptôitheolệnhcủaquốcvương.Ngườinàymangtheobútlông,mực,giấyvàbahaybốnquyểnsáchrồibằngcáchrahiệu,ôngđãlàmchotôihiểurằngôngđượcgiaotráchnhiệmdạytôingônngữđịaphương.Chúngtôiđãngồihọcbốngiờđồnghồvàtrongkhoảngthờigianđótôiđãviếtđượcmấycộtchữvàđãhọcthuộcmộtsốđoạnngắn.Thầygiáocủatôinhiềulúcralệnhchongườihầumangđếnmộtvậtgìđóhoặcquayngười,cúichào,ngồi,đứng,đilại,v.v..Còntôithìnhắclạivàghitừngđoạnmàôngđãđọc.Ôngchỉchotôinhữnghìnhvẽtrongsáchvềmặttrời,mặttrăng,cácvìsao,hoàngđạo,cácchítuyếnvàvòngcựcvàdạytêngọicáchìnhcủahìnhhọcphẳngvàcáchìnhthểkhônggian.Ônggọitênvàviếtchotôitêngọicácloạinhạccụvàdạychotôicácthuậtngữsửdụngkhichơitrêncácnhạccụấy.Khiôngđikhỏi,tôiđãsắpxếptấtcảnhữngtừnàycùngvớilờigiảithíchnghĩacủachúngtheotrậttựvầnchữcái.NhờcótrínhớtốtmàtrongvàingàytôiđãtiếpthuđượcmộtsốkiếnthứcbằngtiếngLaputa.TôivẫnchưatàinàobiếtđượccáitừLaputaxuấtxứtừđâu,nêntôidịchthànhtừ"hònđảo

bay".Lap-làmộttừcổ,xuấtxứtừmộttừcónghĩalà"cao",untuh-làngườicầmquyền,từnàynhưcácnhàbáchọckhẳngđịnh,sinhratừLaputa,đọctrạiđicủatừLapuntuh.Nhưngtôikhôngthểnàođồngývớicáchgiảithíchtươngtự,tôicảmthấynógượnggạothếnàoấy.Tôimạnhbạonóivớicácnhàbáchọcởđâyđiềuphỏngđoánnguồngốccủatừnày.

Theotôi,Laputachẳngcógìkhácvới:Quasilapouted:lapcónghĩalàsựlấplánhcủacáctianắngmặttrờitrênbiển,cònutedlàcảnh.Hơnnữa,tôicũngkhôngtinđiềuứcđoáncủatôilàđúng,tôichỉđưanórachocácđộcgiảkhônngoanphánxét.4Cácvịcậnthầnđượcnhàvuagiaochochămsóctôiđãđểýthấybộquầnáoráchnátvàbẩn

thỉucủatôi,nênngaylậptứcgọithợmaytớiđocắtchotôibộquầnáomới.Đểthựchiệnviệcnày,ngườithợmayởđâyđãhànhđộnghoàntoànkhácvớiđồngnghiệpcủaanhtaởchâuÂu.Trướchết,anhtaxácđịnhtầmvóccủatôinhờgócphầntư,sauđódùngcom-pavàthướctínhtoántrêngiấycáckíchthướcvàhìnhvẽcơthểtôi.Sausáungày,quầnáođãmayxong.Bộquầnáođượcmayhoàntoànkhôngvừavớingườivàmặcvàotrôngrấtcộccỡn.Ngườithợmaygiảithíchvớitôilàtrongtínhtoáncủaanhtachắclàcósaisótnàođó.Tráilạitôikhôngđồngývớiđiềuđó.Xétđoántheoquầnáocủacácquầnthầnxungquanhtôithìnhữngsaisótnhưthếkháthườngtình.Tôithấymìnhrấtmệtsaunhữngthửtháchmàtôiđãtrảiqua.Hơnnữa,tôikhôngcóquầnáo

tửtế.Bởithếtôiđãởtrongphòngsuốtmấyngàyliềnvàtrongthờigianđóđãmởrộngđángkểkiếnthứccủamìnhbằngngônngữởđây.Trongnhữnglầnđếnthămcungđiệnmới,tôiđãcóthểtrảlờithỏamãnnhiềucâuhỏicủaquốcvương.QuốcvươngđãralệnhđưahònđảotheohướngĐôngBắc,đếnLagado,kinhđôcủavươngquốc,nằmởtrênmặtđấtphíadưới.Đểlàmviệcnàycầnphảiđiquachínmươidặmvàcuộchànhtrìnhcủachúngtôikéodàibốnngàyrưỡi.Điềuthúvịlàtôihoàntoànkhôngcảmnhậnthấysựchuyểnđộngdầndầncủahònđảotrongkhôngtrung.Sangngàyhômsau,lúcgầnmườimộtgiờ,quốcvương,giớiquýtộcvàcácquanlạicầmcácnhạccụbắtđầuhòanhạc.Cuộchòanhạckéodàibagiờliêntục.Tôihoàntoànbịđinhtainhứcócvàkhôngthểnàohiểulàlàmnhưthếđểlàmgì.Nhưngngườithầycủatôiliềngiảithíchchotôilàdânchúngsốngtrênhònđảobaycótainhạc.Âmnhạcấychỉcóthểđượcnghetheoquyđịnhthờigiannghiêmngặt.Thờigianấyđãtớigầnvàmỗimộtcậnthầnsẵnsàngthamgiavàocuộchòanhạcchungtrênnhạccụmàngườiấychơitốthơncả.TrongthờigianchúngtôibayđếnLagado,quốcvươngđãralệnhdừnghònđảotrênmộtsố

thànhphốvàlàngmạcđểnhậncácđơnthỉnhcầutừcácthầndâncủamình.Nhằmmụcđíchnàyngườitathảxuốngphíadướinhữngsợidâymảnhcóbuộcmộttảitrọngnhỏởđầu.Dânchúngtreocácđơntừcủamìnhvàođấyvàchúngđượckéolêntrôngnhưnhữngmẩugiấymàcáchọcsinhđínhvàodâycủacáccánhdiều.Đôikhichúngtôicònnhậnđượcrượuvangvàthựcphẩmđóngthànhcáckhốiđượckéolên.Nhữngkiếnthứctoánhọccủatôiđãgiúptôirấtnhiềukhinghiêncứungônngữhộithoạicủahọ.Trongngônngữnàynhiềuthànhngữđượcvaymượntừtoánhọcvàâmnhạc.Trongđầucủanhữngconngườinàychứađầycáchìnhvàvậtthểhìnhhọc.Chẳnghạnkhihọmuốncangợivẻđẹpcủaphụnữhọthườngxuyênvaymượncácthuậtngữhìnhhọcnhư:hìnhthoi,hìnhtròn,hìnhbìnhhành,hìnhellipse-hoặcgiảcácsosánhvaymượntừâmnhạc.Trongnhàbếpcủaquốcvương,tôitrôngthấycácdụngcụtoánhọcvànhạccụcáckiểu,màtheomẫuấy,cácđầubếpsẽtháimónăndânglênbàncủaquốcvương.NhàcửacủangườiLaputađượcxâydựngrấttồi.Cácbứctườngbaogiờcũngxiênxẹo,

khôngthểnàotìmthấymộtgócnhàvuôngvứctrongbấtcứphòngnào.Vấnđềchínhlàởchỗhọhếtsứckhinhthườngmônhìnhhọcthựcnghiệm.Theoýkiếnhọ,đólàmộtmônkhoahọccựckỳtầmthường,chỉcónhữngthợthủcôngthôlậumớihọcnó.Họchỉchúýtớicácvấnđềtrừutượngcaosiêu,mọimệnhlệnhmàhọbanphátchocôngnhânphứctạp,khôngthựctếđếnmứcphilý,đầydẫynhữngkhiếmkhuyếtsơđẳngnhất.Họsửdụngthướckẻ,bútchìvàcom-pakháthànhthạo.Nhưngtôichưabaogiờnhìnthấynhữngngườitrongcuộcsốngthườngngàyvụngvề,lóngngóng,hậuđậu,chậtvậthiểutấtcảnhữnggìliênquanđếntoánhọcvàâmnhạcđếnthế.Họtưduyrấttồi:bácbỏcáclậpluậncủahọchẳngkhónhọcchútnào-cólẽtrừnhữngtrườnghợpkhichânlývềphíahọ,nhưngđiềuđóthườngrấthiếm.Nhữngconngườinàyđãmấthếttrítưởngtượng,ướcmơvàtínhsángtạo.Trongngônngữcủahọthậmchíkhôngcónhữngtừngữđểthểhiệncáckháiniệmnày.Ngoàitoánhọcvàâmnhạchọchẳngbiếtgìhếtvàthậmchíkhôngmuốnbiết.PhầnlớnngườiLaputa,đặcbiệtnhữngainghiêncứuthiênvănhọc,tinvàochiêmtinhhọc,

mặcdùhọthấyxấuhổkhiphảithừanhậncôngkhaiđiềunày.Nhưngđiềulàmtôikinhngạchơncảlàsựsaymêkhônghiểunổicủahọđốivớichínhtrị.Họthườngxuyênhỏihanvềcácvấnđềmớinhấttrongchínhtrị,bànluậnhànggiờvềcáccôngviệcquốcgiađạisựvàgâyracáccuộctranhcãigaygắtmànguyêndochỉlàbấtđồngphephái.Hơnnữa,tôicũngthấykhuynhhướngấyởđasốcácnhàtoánhọcchâuÂu,mặcdùchưabaogiờthấycógìchunggiữatoánhọcvàchínhtrị.Tôicócảmgiáckhuynhhướngnàybắtnguồntừđiểmyếukháphổbiếncủanhữngngườithíchkhêugợichúngtaquantâmvàchúýtớinhữngviệcmàthậtrachúngtachẳngcóquanhệgì.NgườiLaputathườngxuyênhoảnghốt.Họchẳngbaogiờcótâmhồnthưthái.Đángchúýlà

họlosốtvóchỉvìnhữngđiềumàngườitrầntụckhácchẳngmảymaybậntâm.Họsợhơnhếtlàkhảnăngthayđổitrongcácthiênthể.Họsợtráiđấtcứxíchgầnmãivàomặttrờithìcuốicùngsẽbịmặttrờinuốtchửng.Họcònrunsợvìnhữngýnghĩđếnlúcnàođómặttrờisẽbịbọcbởimộtlớpvỏcứngvàsẽkhôngphátraánhsáng.Họcũngcònchorằngtráiđấtsẽbiếnmấtdovachạmvớiđuôicủasaochổigầnnhấtvàsaochổitươnglaimàsựxuấthiệncủanótheotínhtoáncủahọcònphảiquabamươimốtnămnữa,chắcchắnsẽtiêudiệttráiđất.Nhưngđiềuđóchưaphảilàđãhết.TheoýkiếncủangườiLaputa,mặttrờihàngngàytiêuhaonănglượngđểphátsángmàchẳngcógìbùđắplạilượngtiêuhao,cuốicùngsẽcháyhếtvàtiêudiệtTráiđấtvàtấtcảcáchhànhtinhnhậnnănglượngtừmặttrờicũngsẽdẫntớihủyhoại.NgườiLaputathườngxuyênbịámảnhbởitấtcảcáctaibiếnấynênkhôngthểnàongủyên

vàthưởngthứcnhữnglạcthúvàniềmvuithôngthườngcủacuộcsống.Sángsáng,khigặpngườiquen,ngườiLaputathườngđặtcáccâuhỏi:mặttrờirasao,nócódạnggìlúcmọcvàlúclặn,cóhyvọngtránhvachạmvớisaochổigầnnhấthaykhông?Nhữngcuộcnóichuyệnnhưthếhọcóthểtiếnhànhhànggiờvớisựsaymêgiốngnhưtrẻemsaymênghenhữngchuyệnkhủngkhiếpvềmaquỷ,chúngnghenhữngchuyệnấymộtcáchháohứcrồisauđólạikhôngdámngủvìsợhãi.Cácphụnữcủahònđảohoàntoànkhônggiốngvớigiớimàyrâu.Đólànhữngngườilinhhoạtvàbạodạn,yêucuộcsốngthườngnhậtvàkhinhrẻchồngmình.Họthườngthanvãnvềcuộcsốnghiuquạnhtrênhònđảo,mặcdùtheotôi,đólàgóctuyệtdiệunhấttrênthếgiớinày.Nhữngnữcưdânđảoấykhaokhátnhữngtrògiảitrícủathủđô,màtấtcảnhữngxaxỉvàtiệnnghisinhhoạtquanhhọtrênhònđảokhôngthểnàothỏamãnhọ.Taihọachínhlàởchỗchỉcóthểxuốngđấttheolệnhđặcbiệtcủaquốcvương.Màmệnhlệnhđólạibanphátrấthiếmhoi.Mấuchốtlàchỗcáccậnthầncóthếlựcdựatrênkinhnghiệmtừlâuđờibiếtchắcrằngkhómàbuộcphụnữdờilụcđịađểquaytrởlạiđảodođógâymọitrởngạichochuyếnđitớithủđôcủahọ.Quamộttháng,tôiđãgiànhđượcnhữngkếtquảkhátốttrongtiếngLaputavàcóthểtrảlời

thoảimáiphầnlớncáccâuhỏimàquốcvươngđặtrachotôi.Quốcvươngchẳnghềquantâmtớiluậtpháp,cáchcaitrị,lịchsử,tôngiáo,phongtụcvàtậpquáncủacácnướcmàtôiđãtừngđiqua.Quốcvươngchỉhạnchếtrongviệchỏihanvềtìnhhìnhtoánhọc,nhưngkhinghenhữngcâutrảlờicủatôithìlạihếtsứccoithườngvàthờơ,chodùnhữngngườiđậpbóngcốcôngthứctỉnhsựchútâmcầnthiếtcủaquốcvương.

CHƯƠNGIIINhiệmvụđượctriếthọcvàthiênvănhọchiệnđạigiảiquyết-Nhữngthànhtựutolớncủa

ngườiLaputatronglĩnhvựcthiênvăn-Phươngphápcủaquốcvươngđànápcuộckhởinghĩa.

Tôiđượcquốcvươngbanchoânhuệđithămcácthắngcảnhcủahònđảo.Ngườithầygiáocủatôiđượclệnhđicùngvớitôi.Điềukhiếntôiquantâmhơncảlànhữngcơchế,haynhữnglựctựnhiênnàokhiếnchohònđảochuyểnđộngđược.Tôisẽkểvềđiềunàyngaybâygiờ.Hònđảobaycódạngtròntrặnđườngkínhkhoảngbảynghìntámtrămbamươitámyard,

hoặcgầnbốndặmrưỡi:thậtvậydiệntíchbềmặtcủađảokhoảngchừngchụcnghìnmẫuAnh5.Chiềucaocủađảochừngbatrămyard.Mộttấmkimcươngphẳngdùnglàmnềnchohònđảocóbềdàygầnhaitrămyard.Mặtdướicủatấmkimcươngluônluônhướngvàođất.Trêntấmkimcươngnàycócáclớpnúiđákhácnhau,trêncùng,phủmộtlớpđấtđenmàumỡsâumườihoặcmườihaifoot6.Ởtrungtâmcủahònđảocómộtvựcthẳmđườngkínhgầnnămmươiyard,quađócácnhà

thiênvăntụtxuốngmộtcáihanglớn.HangcódạngvòmvàvìthếđượcgọilàFlandonagagnolehaylàhangThiênvăn,nónằmởđộsâumộttrămyardtronglớpkimcương.Tronghangnàyluôncóhaimươingọnđèncháysángdochúngđượccácbứctườngkimcươngphảnchiếunênsoitỏtừnggóchangmột.Trongtoànhangcóđặtcáckínhlụcphânđadạng,cáchìnhvuông,cáckínhthiênvăn,cácdụngcụđođộcaothiênthểvàcácdụngcụthiênvănkhác.Nhưngcáiđángchúýnhấttrongsốđómàsốphậnhònđảophụthuộcvàolàmộtcụcnamchâmlớncódạnggiốngnhưconthoidệt,cóchiềudàichừngsáuyard,chiềurộngvàphầndàynhấtchừngbayard.Ởchínhgiữathanhnamchâmcómộtlỗthủngxuyênngang,mộttrụckimcươngcựckỳchắcchắnxuyênqualỗnày.Trụcnàyđượclắpchínhxáctớimứcchỉcầnkhẽđụngtaylàthanhnamchâmbắtđầuquay.Mộtvòngkimcươngkhổnglồcóbềdàybốnfootvàcaobốnfoot,đườngkínhtớimườihaifootgắnthanhnamchâmvàosànnhà.Vòngnàyđượcgắnngangbằnglêntámchânkimcương,mỗicáicaochừngsáuyard.Ởmặttrongcủaváchtrụkimcươngnàychínhgiữacókhoéthaiổ,mỗicáisâuchừngmườihaiinch7,nhữngđầucủatrụctrênđócóthanhnamchâmquayđượcgắnvàohaiổnày.Chẳngcómộtlựcnàocóthểdịchchuyểnthanhnamchâmmàchúngtôiđãmiêutảdờikhỏi

chỗ,bởivìtrụkimcươngcùngvớicácchâncùnglàmộtkhốilớnvớitấmkinhcươngtạonềncủahònđảo.Nhờcóthanhnamchâmnàymàđảocóthểnânglên,hạxuốngvàdịchchuyểntừchỗnàysangchỗkhác,tùythuộcvàoýmuốncủaquốcvương,vìmộtphầnmặtđấtsẽcólựchútvớimộtđầucủathanhnamchâm,cònđầukialàlựcđẩy.Khithanhnamchâmđặtthẳngđứngvàcựcdươngcủanóhướngvàođấtthìhònđảohạxuống,cònkhicựcâmcủathanhnamchâmhướngxuốngdưới,hònđảonânglên.Khiđặtxiênthanhnamchâmthìhònđảochuyểnđộngtheohướngxiên,bởivìlựccủathanhnamchâmnàyluônluônhướngvàophíamàđầudươngquayvào.Đểhiểusựchuyểnđộngcủahònđảonhưthếnào,chúngtagiảthiếtlàđườngABcắtngang

quavươngquốcBalnibarbi,đườngCDlàthanhnamchâm,điểmClàcựcâmcủanó,cònđiểmDlàcựcdương.ChúngtagiảdụhònđảođangởtrênđiểmC.HãyđặtthanhnamchâmởvịtríCDsaochocựcâmhướngxiênxuốngphíadưới,khiấyhònđảobắtđầuchuyểnđộngtheothườngđếnD.Khihònđảođãđếnđiểmnày,chúngtasẽquaythanhnamchâmsaochocựcdươngcủanóhướngđếnđiểmE,khiđóhònđảosẽchuyểnđộngxiênhướngđếnE.NếubâygiờchúngtađặtthanhnamchâmhướngđếnđiểmF,cựcâmhướngxuốngdưới,hònđảosẽnângchếchđếnF,tạiđâytalạihướngcựcdươngđếnG,hònđảolạicóthểdịchchuyểnđếnG.Bằngcáchnhưvậy,trongkhithayđổivịtrícủathanhnamchâm,cóthểnânglênhoặchạhònđảoxuốngtheođườngchéovànhờcáclầnnânglênvàhạxuốngnhưthếmàhònđảodịchchuyểntừphầnnàycủavươngquốcđếnphầnkhác.

TuynhiềncầnnhậnxétthêmlàhònđảobaychỉcóthểdịchchuyểntrênlãnhđịacủaquốcvươngLaputa.Mấuchốtvấnđềlàởchỗcáckhoángvậttácđộngđếnthanhnamchâmlớnchỉnằmtrongranhgiớicủavươngquốcnày.Hơnnữahònđảokhôngthểnàonânglêncaohơnmặtđấtbốndặm,bởivìởđộcaolớnnhưthếthanhnamchâmmấttácdụng.Nếuđặtthanhnamchâmởvịtríthậtcânbằng,thìhònđảođứnglại.Giảithíchhiệntượng

nàykhôngcógìkhócả,cáccựccủathanhnamchâmcókhoảngcáchnhưnhauvớimặtđất,bịtácđộngvớicùngmộtlựcgiốngnhau,một,kéohònđảoxuốngphíadưới,một,đẩyhònđảolêntrênvàdođóhònđảođứngyênmộtchỗ.Thanhnamchâmchịusựđiềukhiểncủacácnhàthiênvănhọccókinhnghiệm.Họthayđổi

vịtrícủathanhnamchâmtheomệnhlệnhcủaquốcvương.Nhữngnhàbáchọcnàyđãgiànhphầnlớnđờimìnhđểtiếnhànhcácquansátchuyểnđộngcủacácthiênthể.Cáckínhthiênvănởđâyvềmặtchấtlượnghơnđứtcáckínhthiênvăncủachúngta.Cáckínhthiênvănlớnnhấttrongsốđódàikhôngquábafoot,nhưngchúngmạnhhơncáckínhmộttrămfootcủachúngtarấtnhiều,sựưuviệtnàychophépngườiLaputavượtxacácnhàthiênvănchâuÂucủachúngtarấtnhiềutrongnhữngphátminhcủahọ.Chằnghạnhọđãlậpđượcdanhmụccủahaitrămnghìnngôisaobấtđộng8,trongkhibảndanhmụcphổbiếnnhấtcủachúngtachỉcókhônghơnmộtphầnbaconsốnày.Ngoàira,họđãkhámphárahaingôisaotýhonhaylàvệtinhquayquanhsaoHỏa.Vệtinhgầnnhấtcáchtrungtâmcủahànhtinhnàymộtkhoảngcáchbằngbalầnđườngkínhcủanó,vệtinhthứhaiởkhoảngcáchgấpnămlầnđườngkínhhànhtinh9.NhữngngườiLaputakhẳngđịnhrằnghọđãtiếnhànhquansátchínmươibasaochổikhác

nhauvàđãxácđịnhvớiđộchínhxáccaothờikỳquaytrởlạicủachúng.Nếuđiềuđólàđúngthìrấtmongsaochonhữngkếtquảquansátcủahọtrởthànhsởhữucôngcộng.Điềunàychắccóthểhoànthiệnlýthuyếtvềcácsaochổihiệnnaycònquáyếu10.ChằngkhókhăngìcũngcóthểhiểuđượcrằngviệclàmchủhònđảobaytạochovươngquốcLaputaưuthếrấtlớnsovớicácquốcgiakháctrêntráiđất.Ngàicóthểdễdàngtrởthànhvịchúatuyệtđốitrênthếgiớinếunhưngàithuyếtphụcđượccácvịthượngthưcùnghànhđộngđượcvớimình.Nhưngcácthượngthưhiểurấtrõrằngtìnhthếcủangườisủngthầnthựcchẳngbềnvữngchútnàotrongthờikỳcủavịchúatểtuyệtđối.Hơnnữa,mỗithượngthưlạicónhữnglãnhđịarộnglớntrênlụcđịa.Bởithếsựnôdịchđấtnướckhôngcólợichohọvàhọkhôngđồngývớiđiềuđó.Nếunhưcómộtcuộckhởinghĩanàonổratạimộtthànhphốnàođóvàthànhphốtừchối

nộpthuế,thìquốcvươngthihànhhaibiệnphápđểkhiếnnóphụctùng.Biệnphápđầutiênkhálàmềmmỏngnhưsau:quốcvươngralệnhdừnghònđảotrênthànhphốđóvàcácđấtđailâncận,bằngcáchnàyquốcvươnglàmngăncảntácđộngthuậnlợicủamặttrờivàmưađốivớinhữngkẻngangbướng,trongthànhphốbắtđầucónạnđóivàbệnhtật.Nếutheoýkiếncủaquốcvương,cáccôngdântựbôinhọthanhdanhcủamìnhbằngnhữnghànhvitộilỗinghiêmtrọng,ngàicóthểtăngcườngsựtrừngphạtnày:theolệnhquốcvương,nhữnghònđálớnđượcnémxuốngthànhphốvàdânchúngchỉcócáchchuivàocáchầmngầmvàcáchầmmộbởivìcácnhàởsẽbịpháhủyhoàntoàn.Nhưngnếunhữngkẻkhởiloạntiếptụcđấutranhthìquốcvươngsẽthihànhbiệnphápcứngrắnhơn:hònđảosẽhạthẳngxuốngđầunhữngkẻngoancốvàđèbẹpchúngcùngvớinhàcửacủachúng.Tuynhiên,biệnphápcựcđoannàycủaquốcvươngchỉápdụngtrongnhữngtrườnghợphếtsứchiếmhoi.Cácthượngthưcũngthườngkhôngđềxuấtbiệnpháptươngtựvớiquốcvương.Mộtmặthọsợsựcămthùvàsựtrảthùcủadânchúng,mặtkháchọsợlàbằngbiệnphápấysẽlàmtổnhạitấtcảnhữnglãnhđịacủachínhhọ.Khôngnênquênrằng,hònđảolàsởhữuriêngcủaquốcvương,còntấtcảđấtđai,nhàcủavàlâuđàicủacáccậnthầnđềunằmtrênlụcđịa.Nhưngcòncảmộtnguyênnhânkhác,quantrọnghơn,bởithếquốcvươngcủađấtnướcnày

chỉtrongtrườnghợpcựckỳcầnthiết,thậmchíbấtđắcdĩmớisửdụngđếnbiệnphápđángsợnày.Nếuthànhphốsẽbịtiêudiệtnằmgiữacáctảngđácao-màphầnlớncácthànhphốởđây

hoàntoàncóchủđịnhphânbốởnơinhưvậy-hoặcnếutrongthànhphốấycónhiềuthápchuônghaycácthápbằngđá,thìsựhạnhanhcủahònđảocóthểlàmhỏngnềnkimcươngcủa

nó.Sựthật,nềnkimcươngnàynhưtôiđãkể,cấutạotừmộtkhốikimcươngnguyênsinhdàyhaitrămyard,nhưngdùsaokhivachạmmạnhnócóthểbịvỡhoặcbịnứtnẻdocácđámcháybùnglêntừcácngôinhàbịpháhủygâyra.Tìnhhìnhnàyđượcdânchúngbiếtrõvàhọđãtínhtoánrấtgiỏitớiđiềuấykhitổchứcchốnglạiviệcxâmphạmtớitựdovàtàisảncủachínhhọ.Vềphíaquốcvương,khiápdụngquyếtnghịxóasạchnhữngcưdâncủathànhphốnổiloạn

ralệnhhạhònđảoxuốngchậmhơnvàthậntrọnghơnnữa.Trongkhiđóngàilạinóivềlòngtừbivàthươnghạicủamình,nhưngthựcchấtnỗisợhãilàmvỡđĩakimcươngkhitiếpxúcvớimặtđấtđãkhốngchếngài.Khoảngbanămtrướckhitôitớiđây,đấtnướcLaputađãcóxảyramộtsựkiệnkhôngbình

thườngmàsuýttrởthànhnỗibấthạnhđốivớivươngtriềunày.Quốcvươngđituầnthúlãnhđịacủamình.ThànhphốđầutiênmàôngđếnthămlàLindalino,mộttrongnhữngthànhphốlớnnhấtcủavươngquốc.Dânchúngthànhphốđãtâutrìnhquốcvươngrấtnhiềuđiềuoánthánvềsựứchiếpcủaviênthốngđốc.Cũngnhưtrướcđây,mọiđiềutathánchẳngđạtđượckếtquảgì.Chưađượcbangàysaukhiquốcvươngrờithànhphố,dânchúngđãđóngchặtcổngthành,bắtgiamviênthốngđốcvàtrongmộtthờigianhếtsứcngắnngủiđãdựnglênởbốngócthànhphốbốntháplớncócùngđộcaovớimộttảnggranitenhọnđầunổilênởchínhtrungtâmthànhphố.Trêncácngọnthápvàtảngđáhọđặtnhữngthanhnamchâmlớn,vànếutrongtrườnghợpcácthanhnamchâmkhôngcótácđộngđếnviệcđiềukhiểnhònđảo,họđãchuẩnbịmộtsốlượnglớnnhiênliệudễbốccháy,dựtínhnhờngọnlửamàcóthểlàmtổnhaonềnkimcươngcủahònđảo.NhữngtintứcvềcuộckhởinghĩaởLindalinochỉđếntaiquốcvươngtámthángsau.Quốc

vươngralệnhhướnghònđảođếnLindalino.Saumộtvàingàyhònđảođãdừnglạichínhtrênthànhphố,chắnánhnắngvàmưađốivớidâncưởđây.Biệnphápnàydườngnhưvôhiệu.Cómộtconsốnglớnchảyquathànhphố.Dânchúngđãkịpdựtrữlươngthựcvàkhôngsợsựphongtỏa.Họđãcóđầyđủquyếttâmđểchốngcựđếncùng.Quốcvươngralệnhthảtừđảovôsốdâythừngnhỏxuống.Nhưngthaychonhữnglờicầuxinthatộingoanngoãnlànhữngyêusáchngangngượcbaytrởlạiđảo:vềnhữngbồithườngthiệthạigâynên,phụchồinhữngđặcquyềncủathànhphố,chophépdânchúngcóquyềnbầucửthốngđốcvànhữngđiềuphilýtươngtựnhưvậy.Đểtrảlời,quốcvươngralệnhnémxuốngđầudâncưcủathànhphốnhữnghònđálớn.Nhưngdânthànhphốđãtránhkhỏisựtrừngphạttànbạonàybằngcáchẩnnáutrongcácthápvàcáchầmnhàvàđemtheocảnhữngtàisảnnhỏmọncủamình.Khiđóquốcvươngkiênquyếttrừngphạtcứngrắnđốivớinhữngkẻkiêungạonày,ralệnh

hạhònđảoxuốngđộcaocáchđỉnhcácngọnthápvàtảngđáchừngbốnmươiyard.Lệnhcủaquốcvươngđượcthựchiện.Tuynhiêncácviênquankhiquaythanhnamchâmđãnhậnthấyrằnghònđảohạxuốngnhanhhơnbìnhthườngrấtnhiều.Saukhiđiềukhiểnthanhnamchâmtrởlạivịtríngangbằng,họđãcóthểlàmngừngsựhạxuốngthêm,nhưngnhờđómàđãpháthiệnthấyhònđảobịhútmạnhvềphíamặtđấtvàcóthểbịrơi.Họlậptứctâutrìnhđiềuđóvớiquốcvươngvàxinchonânghònđảolêncaohơn.Quốcvươnglậptứcbanralờiđồngý.Hònđảođượcnânglênđộcaolớnnữa.Sauđómộthộiđồngcácviênquanđiềukhiểnthanhnamchâmnhậnđượclệnhđếngặpquốcvương.Mộtnhàbáchọccókinhnghiệmnhấttrongsốhọxinchophépđượctiếnhànhthínghiệm.Nhàbáchọclấymộtsợidâythừngdàivàchắcchắn,đầukiabuộcmộtmẩukimcương,trongđóchứamộtítquặngsắt(giốngnhưloạikimcươngtạonênnềnhònđảo)vàbắtđầutừtừthảnótừhànhlangthấpnhấtthẳngxuốngđỉnhcủamộttrongcácngọntháp.Nhưngmẩukimcươngvừađượcthảxuốngvàiyardthìvịquanđãcảmthấynóbịkéoxuốngdướivớimộtlựcmàôngkhókhănlắmmớigiữđượcsợidâytrongtay.Khiđóviênquannémmấymẩuvụnkimcươngvànhậnthấyngọntháphútchúngvàomình.Thínghiệmnhưthếcũngđượctiếnhànhvớicácthápcònlại.Cáckếtquảởđâucũngnhưnhau.Quốcvươngsợhãiđãtừbỏýđịnhpháhủythànhphốvàđểmặcthànhphốđó.Mộtvịthượngthưđãkhẳngđịnhvớitôirằng,nếunhưhònđảohạxuốngtrênthànhphố

thấpđếnmứckhôngthểnàotrởlênđượcnữa,thìdânchúngthànhphốsẽtướcđoạtvĩnhviễnkhảnăngchuyểnđộngcủanó,sẽgiếtquốcvươngvàtấtcảnhữngtùytùngvàsẽlàmthayđổi

hoàntoàncáchnắmquyền.Đạoluậtcơbảncủaquốcgiacấmquốcvươngvàhaihoàngtửlớnnhấtrờihònđảo.Điềucấm

nàycũngápdụngcảvớihoànghậu.

CHƯƠNGIVTácgiảrờiLaputa-NgườitachotácgiảxuốngBalnibarbi-Tácgiảthămthủđô-Môtảthủ

đôvàcácvùngphụcận.Mộtviênquanhiếukháchtiếptácgiả-Cuộcnóichuyệnvớiviênquanấy.

Mặcdùtôikhôngthểnàothanphiềnđiềugìvềviệctiếpđónđốivớitôitrênhònđảonhưngdùsaocũngcầnphảithừanhậnrằngtôikhônggiànhđượcsựchúýnàođặcbiệt.HơnnữangườiLaputahơikhinhthườngtôi.Điềuđócũngdễhiểunếutanhớrằngquốcvươngvàdânchúngkhôngchúýgìkhácngoàitoánhọcvàâmnhạc.Màtronglĩnhvựckiếnthứcnàytôikhálàlạchậusovớihọvìthếkhôngthểnàogiànhđượcsựkínhtrọng.Mặtkhác,saukhixemtấtcảcácdanhlamthắngcảnhcủahònđảo,bảnthântôicũngmuốnrờibỏnó.Tôiquảthựcđãchánngấynhữngconngườiởđây.Họthựcsựamhiểutinhtườngtrongtoánhọcvàâmnhạc.NhưngnhữngngườiLaputacógiáodụclạiđắmchìmvàolâpluậntrừutượngmàchưabaogiờtôicódịpgặpnhữngngườitiếpchuyệnchánngắthơnởđây.Bởithếtrongthờigianởthămhònđảo,tôicốgắnghếtsứctránhtiếpxúcvớihọđểtròchuyệnvàchủyếutôinóichuyệnvớicácphụnữ,thươnggia,nhữngngườiđậpbóngvàcácthịđồng.Đólànhữngngườiduynhấtmàtôicóthểnhậnđượctừhọcâutrảlờithôngminhvềcâuhỏiđặtra.NhưngvìthếnhữngngườiLaputacógiáodụclạiđốivớitôihếtsứckhinhmiệt.Nhờcósựnỗlựchọctậpmàtôiđãhọckhátốttiếngđịaphương.Tôicảmthấybuồnkinh

khủngphảiởhònđảo,nơimàtôicảmthấychẳngcógìđángchúý.Tôiquyếtđịnhrờikhỏinókhicócơhộiđầutiên.Tạicungđình,tôithườngxuyêngặpgỡvớimộtviêncậnthần,thânthíchvớiquốcvương.

Tìnhthếnàylàmộtnguyênnhânduynhấtkhiếnchotriềuthầnkínhtrọngôngta.Thậtrahọcoiôngtalàmộtngườicựckỳnguxuẩnvàkhônglịchlãm.Ônglàngườiđónggóprấtquantrọngchoquốcgia,cócáckhảnăngtựnhiênrấtlớnvàkhácbiệtbởitínhtrungthựcvàtrọngdanhdự.Nhưngtiếcthaytaicủaôngtalạichẳngnhạycảmvớiâmnhạc,vàtheosựcamđoancủanhữngkẻcóácý,ôngthườngxuyênđánhnhịpkhôngđúng.Tìnhtrạngcũnggiốngnhưthếvớitoánhọc,nhữngthầygiáohếtsứckhókhănmớicóthểdạyôngchứngminhcácđịnhlýtoánhọchếtsứcsơđẳng.Viêncậnthầnnàycóthiệncảmđặcbiệtvớiđốivớitôi.Ôngthườngđếnthămtôi,mongthunhậnđượcđượcnhữngkiếnthứcvềchâuÂu,vềluậtphápvàcáctậptụcvàkhoahọccủacácnướckhácnhaumàtôiđãtừngđithăm.Ôngnghetôirấtchămchúrồiđưaranhữngnhậnxétthôngminhvềnhữngchuyệnkểcủatôi.Đihầuôngbaogiờcũngcóhaingườiđậpbóng,nhưngôngkhôngbaogiờcầnđếnhọ,trừtrườnghợptạinhữngnghilễcungđìnhvàtrongcáccuộcviếngthămchínhthức.Khichỉcóchúngtôivớinhau,ôngbaogiờcũngchohọnghỉ.Tôiyêucầuconngườiđángkínhnàyxinquốcvươngchotôiđượcphéprờikhỏihònđảo.

Viêncậnthầnmặcdùrấtlấylàmtiếcnhưôngđãnóivớitôi,đãhoànthànhyêucầucủatôi.Mongmuốngiữtôilạihònđảo,ôngđãđặtchotôirấtnhiềuđềnghịtếnhị,nhưngtôiđãtừchốivớimộtlòngbiếtơnsâusắc.Ngày16tháng2,tôitừbiệtquốcvươngvàtriềuthần.Quốcvươngđãtặngtôinhữngtặngvật

trịgiágầnhaitrămbảngAnh,tôicũngnhậnđượctặngvậttươngtựtừngườibảohộcủatôi,ngườithânthíchvớiquốcvương.Ngoàira,ôngđưachotôimộtbứcthưgiớithiệuchongườibạncủamìnhsốngởLagadothủđôcủavươngquốc.Trongthờigianđóhònđảođangbayởcáchthủđôhaidặmvàtôiđượchạxuốngtừhànhlangthấpnhấtcủahònđảonhờvàocáighếngồigắnvàocácdâyxíchmàtrênđóhaithángtrướcđâytôiđãđượcnânglên.LãnhđịatrênđấtliềncủaquốcvươnghònđảobayđượcgọilàBalnibarbicònthủđôcủa

vươngquốcnàynhưtôiđãkể,gọilàLagado.Tôikhôngthểnàotảhếtniềmhânhoankhichânmìnhđặtlênnềnđấtcứng.Bởivìtôiđãmặcbộquầnáođịaphươngvàtôiđãnắmngônngữ

khávữngđểtraođổivớidânđịaphương,dođótôichẳngkhókhăngìđãđặtchânđượcvàothủđô.Tôiđãnhanhchóngtìmđượcngôinhàmàngườibảohộcủatôiđãchỉtôiđếnvàtraochoôngtabứcthưgiớithiệuvàđãđượcđóntiếprấtlịchthiệp.ĐólàmộtviênquantênlàMunodi,ôngralệnhsửasoạnchotôimộtcănphòngtrongnhàmìnhvàtôiđãởđótrongsuốtthờigianlưulạithủđô.Sangngàyhômsau,vịchủnhânmờitôingồixengựavàhướngdẫntôiđithămthủđô.

ThànhphốnàynhỏhơnLuânđônhailần.Nhàcửatrongthànhphốđượcxâydựngrấtkìquái,phầnnhiềuchúngđãbịbánhủyhoại.Nhữngngườiquađườngcódángvẻhoangdạithếnàođó.Hầuhếthọđềuănmặcráchrưới,họgiươngmắtlênđilạihiênngangtrênđườngphố.Saukhiđiquacổngthành,chúngtôiratớicánhđồng.Ởđâychúngtôinhìnthấynhữngngườinôngnhânđanglàmviệcvớicáccôngcụhếtsứcđadạng.Nhưngtôikhôngsaohiểuđượcchínhthựchọđanglàmviệc,vìtrêncánhđồngtôichẳngthấycómộtvếttíchnhỏnhặtnàocủacỏcâyvàlúamì,mặcdùđấtthậtsựmàumỡ.Tôicựckìkinhngạctrướctấtcảnhữngđiềutrôngthấyvàquyếtđịnhtìmlờigiảithíchởngườibạnđicùngvớimình.Ởtấtcảnhữngngườigặptrênđườngđềucónétmặtbănkhoănlonghĩ.Họđangvộivãđiđâuđó,đangbậngìđótrongthànhphốcũngnhưtrêncánhđồng,nhưngkìthựcsựhoạtđộngsôinổiấykhôngđemlạikếtquảnào.Ngượclạitôichưabaogiờđượctrôngthấynhữngcánhđồngđượccanhtáctồitệhơn,nhữngnhàcửađượcxâydựngxấuhơnvànhữngconngườicóbộmặtđămchiêunhưthế,trongnhữngbộquầnáoráchrướinghèonànđếnnhưvậy.NgàiMunodilàngườirấtcótiếngtăm.Trongmộtsốnăm

ôngđãgiữchứcthốngđốcLagadonhưngtheothammưucủacácvịthượngthư,ôngbịcắtchứcdườngnhưvìkhôngcókhảnăngđảmđươngchứcvụ.Nhưngdùsaoôngkhôngbịmấtthiệncảmcủaquốcvương,ngàiđánhgiáônglàmộtngườiđángtincậy,tốtbụngdùcóhơinôngcạn.Munoditrảlờimộtcáchthậntrọngvàngắngọn.Ôngchỉhạnchếbằngcácnhậnxétrằngtôiởđâyquáítthờigianđểcóthểrútranhữngnhậnđịnhđúngđắnvềconngườivàđấtnướccủanó,rằngmọidântộcđềucóphongtụcvàtậpquáncủariêngmình,rồiláicâuchuyệnsangmộtchủđềkhác.Nhưngkhichúngtôiđãquaytrởvềnhà,ônghỏitôicóthíchngôinhàcủaôngkhông,tôicónhậnthấythiếusótnàođótrongkiếntrúccủangôinhàhaykhông,tôicónhữngnhậnxétgìvềvẻbềngoàivàcáchănmặccủanhữngngườihầucủaôngkhông.Ôngđãcóthểbìnhtĩnhđặtnhữngcâuhỏiđạiloạinhư:tấtcảởchỗônghoàntoànbìnhthường,đượckhácbiệtbởisựtrangnhãvàsangtrọngkhông?Tôitrảlờilàtríthôngminh,sựhiểubiếtvàsựgiàucócủaôngcóthểgiúpđỡôngtránhkhỏitấtcảnhữngphilýmànhữngngườiđồnghươngcủaôngbịràngbuộcbởisựthiếusuyxét,hoặcsựkhốncùngcùngcực.VềđiềunàyMunodinhậnxétlànhữngcuộcnóichuyệnđạiloạinhưvậytốthơncảlàtiếnhànhởbiệtthựngoạiôcủaông,cáchthànhphốchừnghaimươidặm.Ôngđềnghịngàymaisẽđiđếnđấyvàtôirấtvuilòngvềđiềunày.Dọcđường,Munodilưuýtôitớicácphươngphápkhácnhauđượccáctrạichủsửdụngđể

canhtácđất.Tấtcảcácphươngphápnàytôihoàntoànkhôngbiếtvàkhóhiểuvìchỉtrừngoạilệrấthiếm,tôikhôngthểnàothấymộtbônglúahaymộtcọngcỏnàotrêncáccánhđồng.Nhưngsaubagiờđiđường,phongcảnhhoàntoànđổikhác.Xuấthiệnnhữngcănnhàxinhđẹpcủanôngdân,nhữngcánhđồngcóràogiậu,nhữngvườnnho,nhữngcánhđồngđãcàyxới,nhữngruộnglúatươitốt,nhữngđồngcỏxanhrì.Từlâutôichưatừngthấymộtphongcảnhđẹpmắtđếnnhưvậy.Munodisaukhinhậnthấyvẻmặtcủatôitươitỉnhlên,ôngnóivớitôilàtừđâybắtđầulãnhđịacủaông.Đồngthờiôngthởdàimộtcáchnặngnềnóithêmrằng,nhữngngườiđồnghươngcủaôngkhinhthườngôngvìôngđãcaiquảnsảnnghiệptồiđếnnhưvậyvà

đãnêumộttấmgươngxấu.Cuốicùngchúngtôiđãtớigầnnhà.Đólàmộtngôinhàlộnglẫyvớikiểukiếntrúccổtuyệt

đẹp.Nhữngvòiphunnước,nhữngvườncây,nhữngđườngđitrồngcâyhaibên,nhữngcánhrừng,tấtcảđượcsắpđặtrấtthôngmìnhvàthẩmmỹrấtcao.Tôikhôngtiếclờikhenngợinhữnggìmàtôithấy,nhưngvịchủnhâncủanóchẳngđểýgìđếnnhữnglờicủatôi.Saukhiănbữachiều,khichúngtôichỉcònlạimộtmình,chủnhânvớivẻbuồnrầunóirằngthỉnhthoảngôngcóýnghĩsẽdựnglạingôinhàcủamìnhtheonhữngmốtmớinhấtvàtiếnhànhcácbiệnphápcanhtácmớinhấtvớilãnhđịacủamình.Ngượclại,ôngđãmạohiểmlôikéovềmìnhnhữnglờichỉtríchvềtínhkiêungạo,lậpdị,thóilàmbộlàmtịch,vôlễ,độcđoáncùngtấtcảnhữnggìgâyrasựbấtbìnhcủaquốcvương.Cònquốcvươngdùkhôngcónhữngcáiđócũngkhôngtintưởngvàoông.Ôngbàytỏnỗilongạirằngsựkínhphụccủatôisẽbịnguộiđinhanhchóngkhiôngthôngbáochotôibiếtnhữngchitiếtnàođómàchắctôiđãnghethấyởcungđình.Chínhởđó,nơicungđìnhấy,mọingườicứđắmchìmtrongsuytưởngcaosiêu,chẳngcólúcnàochúýđếnnhữnggìtạoratrênmặtđất.Thựcchấtcâuchuyệncủaôngcóthểđạilượcnhưsau.Gầnbốnmươinămtrướcđây,mộtsố

cưdâncủathủđôđượcđưalênLaputa.Họđãởtrênđónămthángvàtrởlạivớinhữngkiếnthứchếtsứcnôngcạnvềtoánhọcnhưnglạitíchlũyquánhiềunhữngđiềukhinhsuấtvàhờihợttiêmnhiễmtrongbầukhôngkhíởtrênđó.Trongthờigianlưulạitrênđó,nhữngngườinàyđãănsâuýtưởngkhinhmạnđốivớitấtcảnhữnggìmàchúngtôitạoravàbắtđầulậpranhữngdựáncảitổlạikhoahọc,nghệthuật,luậtpháp,ngônngữvàkĩthuậttheophươngthứcmới.VớimụcđíchnàyhọđãcạycụcxinđượcđặcâncủaquốcvươngcholậpViệnHànLâmcủanhữngkẻsínhthảodựánởLagado.DựđịnhnàyđãdẫnđếnkếtquảlàchẳngmộtthànhphốlớnnàolạikhôngcómộtViệnnhưthế.TrongcácViệnấycácgiáosưchếtạophươngphápmớicanhtácđấtđaivàxâydựngnhàcửa,nhữngcôngcụvàmáymócchotấtcảcácngànhthủcông.Họtinrằngnhờnhữngmáymócvàcôngcụấymàmộtngườisẽhoànthànhcôngviệccủahàngchụcngười.Theolờicủahọkhisửdụngcácphươngtiệndohọtạorachừngmộttuầnlễcóthểxâydựngmộtcungđiệnbằngloạivậtliệuchắcchắnđếnmứccungđiệnsẽtồntạivĩnhviễnkhôngcầnbấtkỳsựsửachữanào,tấtcảcáchoaquảtrêntráiđấtsẽchínvàobấtkỳthờigiannàocủanăm,hơnnữanhữnghoaquảnàysẽcókíchthướcvượtcácloạihiệncóhàngtrămlần...Khôngthểnàokểhếtbằnglờitấtcảnhữngdựánmanglạihạnhphúccholoàingười.Đángtiếclàchẳngcómộtdựánnàođượctiếnhànhchođếncùng.Tronglúcđóđấtnướcvẫnchờđợilợiíchtươnglaimàđiđếnhoangtàn,nhàcửađổnát,dânchúngthìđóikhátvàráchrưới.11Tuynhiêntấtcảcácđiềuđókhônglàmnguôilạnhlòngnhiệtthànhcủanhữngkẻsínhthảo

dựán.Ngượclại,đượccổvũbởiniềmhyvọngcũngnhưthấtvọngnhưnhau,họcòncốgắngthựchiệnráoriếthơnnhữngdựáncủamìnhvàocuộcsống.NhưngbảnthânMunodithìlạilàmộtconngườikhôngtháovátlắm,ôngvẫnsốngtrongngôi

nhàdotổtiênxâydựngvànoigươngtổtiêntrongmọiviệc,chẳngthựchiệnđiềugìmớimẻ.Mộtsốngườitronggiớiquyềnquývàquýtộcbậctrungcũngxửsựnhưvậy.Ngườitanhìnhọvớisựkhinhbỉvàkhôngthânthiện,nhưlàđốivớicáckẻthùdốtnátcủakhoahọcvànhữngthànhviênthùđịchcủaxãhội,hysinhsựphồnthịnhcủaxãhộibằngsựlườinhácvàyêntĩnhcủabảnthân.Đểkếtluậnvịchủnhânnóirằngôngkhôngđịnhthôngbáochotôinhữngtiểutiếttiếptheo.

ÔngkhôngmuốntôimấtniềmvuicủatôimàtôichắcchắnsẽcóđượckhitựmìnhđithămViệnhànlâmvĩđại,nơiôngquyếtđịnhsẽdẫntôiđến.Ôngchỉyêucầuhãychúýđếnnhữngcảnhđổnátnhìnthấyrõởtrênsườnnúicáchchúngtôibadặm.Ngàyxưacáchkhôngxangôibiệtthựcủachúngtôicómộtcốixaynướctốtnằmbênmột

consônglớn.Cốixayđãphụcvụchủnhâncủanóvàtấtcảnhữngaiđếnthuê.Gầnbảynămtrướcđâyxuấthiệnmộtđoàncácnhàthảodựánđếnchỗcốixayvớiđềnghịphábỏcốixaynày,xâydựngcốixaymớitrênsườnnúi.Trênđỉnhnúihọchođàomộtconkênhdài,conkênhnàysẽdùngđểchứanước.Nướcdựkiếnbơmbằngcácbơmđặcbiệtvàokênh.Theoýkiếncủahọ,nướctíchtụtrênđỉnhnúisẽđượctăngcườngsứcmạnhbởigióvàkhôngkhítronglànhcó

khảnăngđẩynướctrongcácsôngchảymạnhhơnởchỗbằngphẳng,ngoàiradochỗchảytừphíatrênxuống,nướcsẽcómộtsứcmạnhgấpđôivàvìthếcốixaysẽlàmviệcnhanhgấpđôichỗkia.Đồngthời,quanhệcủaôngvớicungđìnhđangbịlunglay.Mongmuốnchấnchỉnhlạiquanhệnàyôngchấpnhậnđềnghịcủahọtheolờiyêucầucủacácbạnbè.Sauhơnhainămxâydựngvớisựthamgiacủahơnmộttrămngười,côngtrìnhbịđổvỡ.Nhữngnhàdựthảotrốnbiệtvàđổtấtcảlỗilầmchoông.Từđóđếnnayhọthườngxuyênchếgiễuôngvàxúigiụcnhữngngườikhácthựchiệnnhữngthửnghiệmtươngtựcũngvớibảođảmthànhcôngnhưthế.Sauđóvàingàychúngtôiquaytrởvềthànhphố.Vịchủnhânđãcóthanhdanhkhôngđược

tốttrongViệnhànlâm.Bởithếôngkhôngđịnhdẫntôiđếnđấymàtựmìnhgiaophótôichomộtngườibạncủamình.Vịchủnhâncủatôigiớithiệutôinhưlàmộtngườiquantâmtớicácdựánrấthiếukỳvànhẹdạ.Nhưngdùsaođiềuđócũngkhôngxavớisựthậtvìlúctrẻtôicũnglàmộtngườisínhthảodựánlớn.

CHƯƠNGVTácgiảquansátViệnHànLâmởLagado-MôtảchitiếtViệnhànlâm-Cácmônkhoahọcvà

nghệthuậtmàcácgiáosưnghiêncứu.

Việnhànlâmchiếmmộtsốcănnhàbịbỏhoangnằmởcảhaimặtphố,thíchhợpchocôngviệccủaViện.VịchủtịchđóntôirấtniềmnởvàtôiđãthămởViệnkhôngítngày.Trongmỗimộtphòngđềucómộthoặcmộtsốnhàthảođềánlàmviệc.Tôinhớlàtôiđãđithămchừngnămtrămcănphòng.Nhàbáchọcđầutiênmàtôighéthămlàmộtngườigầy

nhomcókhuônmặtvànhữngbàntayámkhói,áokhoácngoài,áosơmivàdacủaôngcũngcócùngmộtmàunhưvậy,cònbộtócdàirốibùvàchòmrâubịcháyxémtừngđám.Támnămtrờiôngnghiêncứudựánrúttianắngmặttrờitừdưachuột.Nhữngtiasángấyôngcóýđịnhtậphợpvàocácchaiconnútkínmítđểtrongtrườnghợpmưavàlạnhcủamùahèthìsưởinóngbầukhôngkhíbằngcáctiasángấy.Ôngbiểulộniềmtinrằngquatámnămtrờiôngcóthểcungcấptiasángmặttrờigiáphảichăngchocácvườncủaviênthốngđốc.Nhưngôngthanphiềnlàôngdựtrữkhôngđượcnhiềuvàyêucầutôitặngôngcáigìđóđểkhuyếnkhíchkhảnăngsángtạocủaông,hơnnữadưachuộtnămđórấtđắt.Tôitặngôngmộttặngphẩmnhonhỏmàvịchủnhâncủatôiđãphòngxatrướcgiaochotôi.Vịchủnhânbiếtquárõthóiquencủacácnhàkhoahọchỏixincácvịkháchđếnthămmộttặngphẩmnàođấy.Tôicũnggặpmộtnhàkhoahọckhác,thửbiếnđổibăngthànhthuốcsúngbằngcáchnungnó

trongngọnlửarấtmạnh.Ôngcũngchotôixemcôngtrìnhdoôngviếtvềtínhdễrèncủangọnlửamàôngdựtínhcôngbố.Ởđócòncómộtkiếntrúcsưđầysángtạođãnghĩraphươngphápxâydựngnhàmới.Công

việcxâydựngphảiđượcbắtđầutừmáivàkếtthúcởmóng.Ôngbiệnbạchvớitôilàphươngphápnàyxuấtpháttừviệchọctậphaicôntrùngthôngminh,ongvànhện.Ởđócómộtngườibịmùtừkhimớiđẻ.Mộtsốhọcsinhmùhọccáchtrộnmàuchomộtnhà

hộihọadướisựhướngdẫncủaông.Giáosưdạyhọnhậnbiếtmàusắcbằngkhứugiácvàxúcgiác.Tiếcthaynhữngconngườinàykhôngthểthựchiệntốtnhiệmvụcủamình,cònchínhgiáosưcũngthườngxuyênnhầmlẫn.Nhàbáchọcấylạiđượccácđồngnghiệpcủamìnhhếtsứckínhtrọng.Trongcănphòngkhác,tôiđãhếtsứcvuimừngkhigặpmộtnhàlậpđềánlớn,khámphára

phươngphápcàyruộngnhờlợn.Phươngphápnàyhẳnđãgiảmchiphíchocácnhàtrồngtrọtvàonhữngcôngviệccàyruộng,nuôigiasúckéovàthuêthợcày.Phátminhđónhưsau:trêncánhđồng,bạnhãyđàohốsâuxuốngchừngtáminchvàcáchnhauchừngsáuinch,bỏxuốngđóhạtdẻ,chàlà,hạtsồivàcácloạirauquảkhácmàlợnrấtthích.Sauđóbạnhãyđuổivàocánhđồngấymộtđànchừngsáutrămconlợnhoặchơnnữa.Trongvàingày,đểtìmkiếmcácthứrauquảchônvùi,chúngsẽđàoxớiđất,làmchođấttơixốpcóthểgieotrồngđược.Đồngthờichúngsẽbónphânchođất.Sựthật,quakinhnghiệmchothấycáchsửlýđấtnhưthếnàygâyrakhánhiềuphiềntoáivàcácchiphítrongkhinăngsuấtthuhoạchchẳngcógìhứahẹn.Tuynhiên,tấtcảtinphátminhnàynếuđượchoànthiệnnữachắcsẽcholợinhuậnlớn.Tôirẽvàophòngtiếptheo,ởđótườngvàtrầnnhàchăngđầymạngnhện.Chỉcómộtlốiđi

hẹpởgiữachonhàphátminh.Khitôivừamớixuấthiệnởcửa,nhàbáchọcđãkêulớnđểtôicẩnthậnhơnvàkhônglàmhỏngmạngnhệncủaông.Ôngbắtđầuthanthởvềnhữngnhầmlẫnmàngàyxửangàyxưaloàingườiđãmắcphải.Từtrướcđếnnay,mọingườivẫnphảisửdụngtơcủatằmdâu.Trongkhiđó,thuộcquyềnsửdụngcủachúngtacònvôsốcôntrùngmàvềkhảnăngcủachúngthìưuviệthơntằmdâurấtnhiều,nhữngcontằmthìchỉnhảtơ,cònchúngthìnhảcảtơvàdệtnữa.Hơnnữaôngnóitiếprằng,thaythếtơtằmbằngtơnhệnchúngtasẽtránhmọichiphínhuộmmàuchovải.Tôicũngtánthànhvớiông,khiôngchỉtôivôsốconruồinhiềumàusắcdùngđểnuôinhện.Theolờiông,màusắccủacácconruồiấyphảiđượctruyềnchovảitơnhệnđượclàmra.Bởivậy,nhàbáchọcsắpxếpruồithànhcácloạimàukhácnhauvớihyvọngsẽthỏamãnsởthíchcủabấtkỳngườitiêudùngnào.Ôngchỉcònphảiđitìmloạithứcănthíchhợpchoruồidướidạngkeogỗvàcácchấtkháccóthểtạochotơnhệnđộdàyvàđộbền12.Ởđócómộtnhàthiênvăncóýđịnhđặtđồnghồmặttrờilênmũitênlớnchỉhướnggiócủa

tòathịchính.Đểlàmviệcđó,ôngcầnphảitínhtoánchínhxáccáctrườnghợpchuyểnđộnghàngngàyvàhàngnămcủatráiđấtcùngcácthôngsốngẫunhiênliênquanđếnhướnggió.Tôicònđithămnhiềuphòngkhácnữanhưngtôikhôngmuốnlàmphiềnbạnđọcbởiviệcmô

tảcácvậtkỳlạmàtôiđãnhìnthấy.Tôichỉmuốndừnglạiởhoạtđộngcủamộtnhàbáchọcnổitiếng,đượcđặtbiệtdanhlà"thiêntàivạnnăng".Theolờiông,ôngđãdànhrabamươinămđểcảithiệncuộcsốngcủaconngười.Ôngchiếmtrọnhaicănphònglớn,chứađầynhữngvậthếtsứckỳlạ,nămmươingườithuộc

hạlàmviệcdướisựđiềukhiểncủaông.Mộtsốthìcôkhôngkhíthànhmộtchấtđặc,rồirúttừđấyradiêmtiêuvàchắtlọccácphầntửchứanước13,mộtsốkhác,nghiềntánđáhoađểlàmnệmvàđệmcàikimgăm,sốthứbacốgắngbổsungchopháođàinhữnghònđálàmbằngmóngngựasốngđểpháođàithêmvữngchắc.Cònbảnphầnnhàbáchọclúcđóđangbậnnghiêncứuhaiphátminhvĩđại.Thứnhất,đólàgieothóclép,màtrongthócléptheoýkiếnôngchứađựngmộtnăngsuấtchính.Ôngchứngminhđiềuđúngđắncủaýkiếnnàybằngvôsốthínghiệmmàdosựdốtnátcủatôi,cuốicùngtôivẫnhoàntoànchẳnghiểugì.Vấnđềthứhaimàôngnghiêncứugiảiquyết,đólàchếtạomộtloạimỡbôicócácthànhphầnhếtsứcphứctạp.Nhờthứmỡbôinàymàcóthểlàmcừunonngừngmọclông.Nhàbáchọchivọngmộttươnglaikhôngxasẽnhângiốngloạicừutrầntrụitrênkhắpvươngquốc.TrongnhữngcănnhàởmặtkiacủađườngphốđặtphânViệncủaViệnHànLâm,ởđócócác

nhàlậpdựánvềnghiêncứukhoahọctrừutượng.Vịgiáosưđầutiênmàtôigặpởđâylàmviệctrongmộtcănphònglớnvớibốnmươihọcsinh

vâyquanh.Chúngtôichàonhauvàtôibắtđầuđithămquancănphòng.Tôirấtkinhngạctrướcmộtkhungrộngchiếmphầnlớncănphòng.Nhậnthấyđiềuđóvịgiáosưgiảithíchchotôilàôngnghiêncứutạoramộtdụngcụcơkhíđặcbiệtdùngđểkhámphácácchânlýtrừutượng.Ôngchorằngcácýđịnhloạinàyngaytừlúcbanđầucóthểkhiếntôikinhngạc.Nhưngônghoàntoànkhôngnghingờgìvềviệcngaylậptứcthếgiớisẽđánhgiáđầyđủdựáncủaông.Chưatừngcómộtýtưởngvĩđạivàcaoquýnàohơnnảysinhratrongđầucủaaiđó.Mỗingười,aicũngđềubiếtlànghiêncứukhoahọcvànghệthuậttheophươngphápphổbiếnkhónhưthếnào.Hơnnữanhờphátminhcủaông,mộtngườidốtnátvàbấttàinhấtchỉhaotổnsứclựcvàtiềncủakhônglớncũngcóthểviếtsáchvềtriếthọc,thơca,chínhtrị,luật,toánhọcvàthầnhọc.Sauđóôngdẫntôitớibênkhunglớncócáchọctròcủaôngđứngcạnh.Khungnàycódiệntíchhaimươifootvuôngvàđượcđặtởchínhgiữaphòng.Mặtcủakhungcấutạotừvôsốcácbảnggỗnhỏ,mỗicáicókíchthướcbằngconxúcxắc-mộtsốlớnhơn,mộtsốkhácnhỏhơn.Tấtcảđượcliênkếtvớinhaubởimộtdâythépnhỏ.Cácbảngcódánmộtmẩugiấy,trêncácmẩugiấyấycóghitấtcảcáctừbằngngônngữBalnibarbidướicácdạng,thờivàcáchkhácnhau,nhưngkhôngtheomộttrậttựnàocả.Giáosưyêucầuthậntrọngbởivìôngđịnhchocỗmáycủamìnhchạy.Theolệnhông,cáchọcsinhnắmlấycáctaynắmbằngsắtđượclắpởviềnkhungvàquaynhanhchúng.Tấtcảcácbảngquaychuyểnđộngvàsựsắpxếpcáctừhoàntoànthayđổi.Khiđógiáosưralệnhbamươisáuhọcsinhđọcchậmcácdòngchữđượchìnhthànhtheotrậttựsắpđặttrongkhung.Nếunhưxảyraviệcbahaybốnchữtạothànhmộtphầncủa

câucóýnghĩa,thìngườitađọcnóchobốnhọcsinhcònlạithựchiệnvaitròngườichéplại.Sựluyệntậpnàythựchiệnlặpđilặplạibahoặcbốnlần.Cỗmáyđượcthiếtkếsaochosaumỗilầnquaycácbảngvàxêdịchchúngthìcáctừđượcsắpđặtlạitheomộtkiểumới.Cáchọcsinhthựchiệncácbàiluyệntậpsáugiờmộtngàyvàvịgiáosưchỉchotôixemvôsố

cuốnsáchtoghilạicácđoạncâutươngtự.Trêncơsởcáctàiliệuphongphúnày,giáosưdựđịnhbiênsoạnmộtbàitổngquátchungđầyđủtấtcảcáckhoahọcvànghệthuật.HoàntoàndễhiểulànhiệmvụcủaôngsẽnhẹnhàngđirấtnhiềunếunhưôngthuthậpđủsốtiềnđểtrangbịnămtrămcỗmáynhưthếởLagadovàbắtnhữngngườichỉđạothuthậpcáccâudomáyđóthựchiện.Ôngkểchotôibiếtrằngphátminhnàyngaytừnhữngnămcòntrẻđãthuhútmọisuytưởngcủaông.Hiệnnay,trêncácbảngconcủacỗmáyđãghilạiđượcmộtcuốntừđiểnđầyđủvềngônngữBalnibarbi.Hơnthếnữaôngcóthểtínhchínhxáctỷlệcácdanhtừ,độngtừvàcácthànhphầnkháccủangônngữđượcsửdụngtrongcuốnsách.Tôitỏlòngbiếtơnsâusắcconngườiđángkínhtrọngnàyvìnhãýcủaôngđãchotôibiếtbí

mậtcủaphátminhvĩđại,vàtôihứarằngkhinàođótôiđượctrởvềTổquốcsẽsuytônônglànhàphátminhduynhấtcủachiếcmáykỳdiệunày.Tôiyêucầuôngchophépvẽlạicỗmáynày.TôinóivớiôngrằngmặcdùởchâuÂugiữacácnhàbáchọccóthóiquenăncắpphátminhcủanhau,nhưngtôihứasẽthihànhmọibiệnphápđểdanhtiếngcủaphátminhnàysẽlấnáttấtcảđikhôngaicóthểbàibácnóđược.Sauđóchúngtôiđisangtrườngngônngữ.Ởđócóbagiáosưđangthảoluậnnhữngdựán

khácnhauđểhoànthiệnngônngữcủatiếngmẹđẻ.Dựánđầutiênđềnghịlàmđơngiảnhóangônngữhộithoại,chuyểnđổitấtcảcáctừđaâmtiếtthànhcáctừđơnâmtiếtvàvứtbỏcácđộngtừvàhìnhđộngtừ.Tácgiảchỉrarằngchỉcódanhtừmớiphùhợpvớicácđốitượngdanhtừ.Dựánthứhaiđòihủybỏhoàntoàntấtcảcáctừ.Tácgiảdựánnàyvincớchủyếudolợiíchcủaanhtađốivớisứckhỏevàtiếtkiệmthờigian.Hoàntoànhiểnnhiênlàphátâmcáctừlàmmỏicổhọngvàphổivàdovậylàmrútngắntuổithọcủachúngta.Cònbởithựcchấttừchỉlàgọitêncácđồvật,vậytiệnlợihơncảlàmangtrênngườicácđồvậtcầnthiếtđểthểhiệntưduyvànguyệnvọngcủachúngta.Phátminhnàyrấtcólợichosứckhỏevàchắcchắnsẽđượcphổbiếnrộngrãi.Nhưnggiới

phụnữthôngđồngvớiđámdânđenđedọanổidậykhởinghĩa.Họkiênquyếtyêucầusaochongônngữđượctựdohoàntoàn.Sựthật,đámdânđenlàkẻthùkhôngđộitrờichungcủakhoahọc.Hơnnữa,nhiềunhàbáchọcvànhữngconngườithôngtháisửdụngphươngphápgiaotiếpmớinhờcácđồvật.Tìnhtrạngbấttiệnduynhấtcủanólànhữngngườicùngnóichuyệngặpnhauaicũngváctheomộtcáitaynảilớncócácđồvậtkhácnhaucầnthiếtchoviệchộithoại.Tôicũngđãcódịpnhìnthấyhaiconngườithôngtháinhưthếcònglưngxuốngnhưnhữngngườibánhàngrongdướisứcnặngcủabaotảilớnđồvật.Khigặpnhautrênđườngphố,họbỏbaotảikhỏivai,mởchúngravàlấycácđồvậtcầnthiếtđểtiếnhànhcuộcnóichuyệnnhưvậy.Sauđóhọsắpxếplạibaotảiđồ,václênvai,chàonhauvàchiatay.Hơnnữađốivớicáccuộcnóichuyệnngắngọnvàkhôngmấyphứctạplắmcóthểmangtất

cảđồvậtcầnthiếttrongtúihoặcdướinách,cònkhinóichuyệntrongtìnhhuốngởnhàthìtấtcảnhữngkhókhăntươngtựsẽdễdàngbịloạibỏ.Chỉcầnxếpđầyphòngnhữngđồvậtđadạngnhấtởnơimànhữngngườitheothứngônngữnàytụhội.Điểmưuviệtnhấtcủangônngữnàylàtínhquốctếcủanó.Ởtấtcảcácdântộcvănminhđồ

gỗvàcácđồđạctrongnhàcũngkhágiốngnhau.Nhờđócácsứthầncóthểdễdàngnóichuyệnvớiquốcvươngvàcácvịthượngthưnướcngoàinhờcócácđồvậttrongkhihọhoàntoànkhôngbiếtngônngữcủanhau.Tôicũngđãđếnthămcảtrườngtoán.Ởđây,việcgiảngdạycũngtiếnhànhtheophương

phápdườngnhưcũngcóởchâuÂuchúngta.Mỗimộtđịnhlýcùngvớiphầnchứngminhđượcchéplạimộtcáchcẩnthậnvàomộtviênthuốcnhỏbằngthứmựclàthuốcnướcchốngđauđầu.Họcsinhnuốtviênthuốcđólúcđóivàbangàysauđókhôngăngìngoàibánhmỳvànướclã.Khiviênthuốcđượctiêuhóa,thuốcnướcsẽdânglênnãocủahọcsinhvàđưatheocảđịnhlý.Tuynhiênđếnnaykếtquảcủaphươngphápnàycũngkhôngđángkể.Mộtphầnngườita

giảithíchlàdocósaisótgìđótrongviệcxácđịnhliềulượngvàthànhphầncủathuốcnước,mộtphần,dotínhnghịchngợmcủacáccậubérấtthùđịchvớiloạithuốcviênnày,chúngthườngđiramộtphíavàngaylậptứcnhổnóra.Hơnnữađốivớichúngkhôngthểnàotuântheoquytắcbangàyănchaybắtbuộcđểchothuốcnướcngấmđược.

CHƯƠNGVITiếptụcmôtảViệnhànlâm.-Tácgiảđưaramộtsốcảitiếnđượcmọingườitiếpthuvới

lòngbiếtơn.

Trongtrườngcủanhữngnhàlậpdựánchínhtrịtôiđượcđóntiếpkhônglịchsựlắm.Hơnnữacácgiáosưtrongtrườngnàytheocáchnhìnnhậncủatôilànhữngngườihoàntoànbịmấttrívàcảnhtượngấyluônluônđậpvàomắttôi.Nhữngkẻtìmtòibấthạnhnàycóthểthuyếtphụccácquốcvươngchọnlựanhữngngườisủngáitrongsốnhữngconngườithôngminh,cónănglựcvàcóđứchạnh;dạycácvịthượngthưquantâmđếnlợiíchchung,chỉbanthưởngnhữngngườicócốnghiếnxuấtsắcchoxãhội,nhữngquyềnlợichânchínhcủahọphùhợpvớiquyền lợi củanhândânvà trao chứcvụ chỉ chonhữngngười xứngđáng.Vô sốnhữngmơtưởnghầunhưkỳquặcvàkhôngthểthựchiệnđượchoàntoànxalạvớinhữngconngườicóđầuócbìnhthườnglạiđượcsinhratrongđầucủanhữngkẻmấttrínày14.Khitheodõihọ,lạimộtlầnnữatôitinvàotínhđúngđắncủamộtcâuchâmngôncổ,làtrênthếgiannàykhôngcónhữngđiềuphilínàomàkhôngcócáctrợthủcủamìnhtrongsốcácnhàtriếthọc.Tuynhiên,tôicũngcầnphảiđánhgiáđúngđắnphầnviệcnàyvàthừanhậnrằngởđâykhông

phảitấtcảcácnhàbáchọclànhữngkẻmơmộngnhưvậy.Tôiđãđượclàmquenvớimộttiếnsĩrấtthôngminh,ngườiđãnghiêncứutựnhiênvàcơchếđiềuhànhquốcgiađếnmứchoànthiện.Đólàmộtngườinổitiếngnghiêncứucókếtquảviệctạoracácthuốcmớichữakhỏicácbệnhcảvềthểxácvàđạolý, làmđauđớnnhữngđạidiệncủaquyềnlực.Xuấtpháttừquanniệmchorằngcơthểcủangườivànhànướccósựgiốngnhauhoàntoàn,ôngkhẳngđịnhrằngnhữngbệnhtậtdochếđộnhànướcgâynên-nhữngtậtxấucủanhàcầmquyềnvàsựtrụylạccủa những người điều hành - cần chữa trị nhờ những thuốc chữa bệnh gây nên bằng cácnguyênnhânthựcthể.Aicũngbiếtlàcácnguyênlãonghịviệnthườngmắcbệnhvănchươngdàidòng,tínhdễnổinóngvànhữngthóixấukhácnữa;nhữngbệnhcủanãovàđặcbiệtcủatim;chúngcogiậtmạnhcùngvớisựcorútđauđớncácdâythầnkinhvàhệcơcủacảhaitayvàđặcbiệtởtayphải15;chứngtiếtnhiềumật,chóngmặt,hoangtưởng;cácutràngnhạc,ănkhỏe,bộithựcvàhàngloạtcácbệnhkhácmàkhôngthểnàoliệtkêrahếtđược.Bởithếvịgiáosưtiếnsĩđềnghị:tấtcảcáclầntriệutậpnghịviện,cửmộtsốbácsĩcókinhnghiệmlàmcôngcántrongbaphiênhọpđầutiên.Khikếtthúccácbuổithảoluậnnhữngbácsĩnàynhấtthiếtphảibắtmạchởtấtcảcácnguyênlãonghịviệnvàtheodõihọ.Xácđịnhđượcaitrongsốđómắcbệnhgìsaukhikhámcẩnthận,trongngàythứtưcácbácsĩphảixuấthiệnsớmtrongbuổihọp,trướckhikhaimạcphiênhọptraochomỗinghịviện:thuốcanthần,thuốcnhuậntràng,thuốctẩy,thuốcđắng,thuốcchát,thuốclàmsuynhược,thuốcchốngđauđầu,thuốcchốngtiếtmật,thuốcchốngráytai,tùytheoloạibệnh.Saukhikiểmtratácdụngcủacácthuốcnày,trongphiênhọpsaubácsĩphảichouốngtiếphoặcthaythuốchoặcngừnguốngthuốc.Thựchiệndựánnàyvàocuộcsốngkhôngđòihỏicácchiphílớn,hơnnữadựánấytheoý

kiếnkhiêmtốncủatôicóthểđemlạinhiềulợiíchchocácnước;màthượngnghịviệnthamgiavàoviệclậppháp:đemlạisựnhấttrí,giảmbớthộihọp,mởmiệngcủamộtsốngườihiệnnayđangngậm,làmimmồmnhữngkẻxưanàyvẫnnóinhiềuhơncả,làmgiảmtínhbồngbộtcủatuổitrẻvàlàmmềmdịutínhcứngrắncủatuổigià,làmthứctỉnhnhữngkẻnguđần,làmnguộibớtnhữngngườinóngnảy.Dựánthứhaicủanhàbáchọcthâmthúynàynhưsau:mọingườiphànnànrằngnhữngcận

thầncủaquốcvươngđềumắcbệnhtrínhớkém.Bởithếgiáosưđềnghịmỗingườikhiđượcđếntriềukiếnởtểtướng,saukhitrìnhbàythậtngắngọnvàrõràngnhấtthựcchấtcủacôngviệc,khitừbiệthãykéomũiôngấyhoặcđạpchoôngấymộtđạpvàobụng,hoặcđụngđếnchỗđau,hoặcbéotai,hoặcdùngkimgămchọc,hoặcvéotayđếnbầmtímđểkhắcphụctínhhayquêncủabậctểtướng.Nênlặpđilặplạithaotácđótrongmỗilầnbệkiếnkhiđiềuthỉnhcầucònchưađượcthựchiện,hoặckhichưanhậnđượclờitừchốidứtkhoát.

Ôngcònđềnghimỗimộtvịnguyênlãonghịviệnsaukhiphátbiểuxongýkiếncủamìnhthìbỏphiếuchoýkiếnđốilậptrựctiếp.Ôngcamđoanrằngkhituântheonguyêntắcnàykếtquảbỏphiếusẽluônluôncólợichoxãhội.Nếusựchiabèpháicótínhchấtkhágaygắt,ôngđềxuấtmộtbiệnphápquantrọngđểlậplại

trậttự.Cầnphảilấyhàngtrămngườicủamỗiphái,phânchiathànhtừngcặpsaochođầucủanhữngngườitrongtừngcặpcócùngmộtcỡ.Sauđóhainhàphẫuthuậtcưađồngthờiphầnchẩmcủacảhaingườihaicặpvàđổichẩmcủangườinàychongườikia.Sựphẫuthuậtấyđòihỏiđộchínhxáchếtsứccao,nhưnggiáosưlàmchúngtôitinrằngnếunhưphẫuthuậtđượctiếnhànhtốtthìbảođảmchoviệcbìnhphục:hainửanãođượclấytừnhữngngườithuộccácphepháiđốiđịchvàđượcgắnchặt trongphạmvi củamộthộpsọ, sẽnhanhchóngđiđếnthốngnhấttốtđẹpvàkếthợpvớinhau.Khiđótrongcácđầucủanhữngngườichịutácđộngcủacuộcgiảiphẫunàysẽcótínhđiềuđộđúngmực,cầnthiếtđốivớinhữngngườihìnhdungrằngmìnhcótráchnhiệmđiềukhiểnthếgiới.Sựthậtcũngcónỗilolắngnếulắpnãocủamộtngườinguvàođầucủamộtngườithôngminhthìngườikiacũngsẽtrởthànhnguđần.Nhưngtiếnsĩtinrằngtríthôngminhlẫnkhảnăngcủanhữngthủlĩnhcácphepháiđốilậpthườngrấtítvàdođóchẳngcầnmảymaychúýgìtớiđiềuđó.Tôicũngcómặtkhicócuộctranhcãikịchliệtgiữahaigiáosưvềviệclàmthếnàođểthu

thuếmộtcáchnhẹnhàngvàdễdànghơn,saochodânchúngkhôngcảmthấygánhnặngcủathuếmá.Mộtgiáosưkhẳngđịnhrằnghợplýhơncảlàthuthuếcácthóixấuvàtệnạn,cònvấnđềquyếtđịnhthubaonhiêucủaaithìdomộtỦybanđặcbịêtcủadânđịaphương,tấtnhiênnhữngngườinàycóthểđánhgiákhôngthiênvịnhữngthóixấucủalánggiềng.Giáosưthứhaibảovệchoýkiếnđối lập;sự thu thuếcầnphảiđánhvào tínhcách tâmhồnvà thểxácmàngườiấyđánhgiámìnhcaohơncả:lượngthuếđượcxácđịnhbởichínhngườinộpphụthuộcvàoýkiếncủaanhtavềbảnthân.Thuếđánhcaovàotàihómhỉnh,lòngdũngcảmvàtínhlễđộ.Tuynhiêndanhdự,tínhcôngbằng,thôngminhvàtríthứckhôngphảinộpthuếvìrằngviệcđánhgiá chúngkhá chủquanvà không thểnào tìm thấyngườinào thừanhận chúng cóởnhữngngườixungquanhmìnhhoặcgiảđánhgiáchúngởbảnthânmìnhmộtcáchđúngđắn.Vịgiáosưkhácđãchỉchotôixemmộttuyểntậplớnvềcácphươngphápkhámphábímật

cácvụâmmưu.Ônggiớithiệuchocácbậctrígiảcủaquốcgiabiếtnhữngkẻbịtìnhnghiănuốngnhưthếnào,thờigiannàohọngồivàobàn,ngủnằmnghiêngbênnàovàthuthậpnhữngtintứcđạiloạinhưvậyvềcuộcsốngthườngngàycủahọ.Tấtcảnhữngđiềunghị luậnđượcghi lạivớitínhchấtsâusắccaovàchứađựngtrongđó

nhiềuquansátcóích,đángchúýchonhữngchínhkhách,mặcdùnhữngquansátấyđốivớitôidườngnhưchưathậtđầyđủ.Tôiđánhbạonóivớitácgiảvềđiềuđóvàđềnghịnếuôngmuốn,tôisẽbổsungmộtsốđiểm.Ôngchấpnhậnđềnghịcủatôivớilòngbiếtơnsâusắcnhưđiềuthườngxảyraởcácnhàvănvàđặcbịêtởngườithảodựán,vàtuyênbốrấtvuilòngtiếpnhậnnhữngnhậnxétcủatôivàotậptàiliệu.KhiđótôikểvớiôngấylàởvươngquốcTribniamàthổdânquengọilàLangdon16,nơitôi

ngẫunhiêncómặttrongmộtchuyếndulịch,phầnlớndânchúnggồmtoànnhữngchỉđiểm,nhânchứng,ngườicáogiác,nguyêncáo,ngườichứngkiến,cácbồithẩmcùngvớivôsốthuộchạvàtaysauđượccácthượngthưvàcáctrợthủcủahọtrảlương.Cácvụâmmưutrongvươngquốcnàythườnglàviệccủanhữngaimuốnđềxuấtramộtchínhsáchtinhtế,củngcốthêmlựclượngmớitrongcáccơquanchínhquyềnđãgiàcỗi,bópnghẹthoặcđánhlạchướngsựbấtmãnxãhội,nhétđầyhòmrươngcủamìnhnhữngcủacảitịchthuđược,củngcốhaypháhoạilòngtinvàoquốcgiatùytheocáigìcólợichohọhơn.Trướchết,họướcđịnhvớinhauaitrongsốnhữngngườibịtìnhnghidínhlíuvàovụâmmưu;sauđóhọtungmọiphươngtiệnđểthuthậptấtcảcácgiấytờvàthưtừcủanhữngngườiấyvàchínhhọbắtnhữngngườiấybỏngụcNhữnggiấytờvàthưtừbịchiếmđoạtđượcgiaovàotaycácchuyêngiavànhữngbậcthầytrongviệckhámphánhữngýnghĩabímậtcủacáctừ,cácâmtiếtvàchữcái.Chẳnghạnhọchẳngkhónhọcgìcũngxácminhđượcrằngđànngỗngámchỉnghịviện;chóđẻlàkẻcóthamvọng;cúvọlàtểtướng;bệnhthốngphonglàtổnggiáochủ;cáigiátreocổlàlụcsựquốcgia;cáichổilàcáchmạng;cáibẫychuộtlàcôngvụquốcgia;giếngkhôngđáylàngânkhố;cáihố

ráclàtriềuđình,cáimũcủathằngngốclàviêncậnthần;câysậygãylàphápViện;thùngrỗnglàvịtướng;vếtthươngđangmưngmủlàhệthốngquảnlý.Giáosưnồngnhiệtcámơntôivìnhữngđiềunêuranàyvàhứasẽđưatêntôivàovịtríquan

trọngtrongbảnluậnvăncủamình.Chẳngcòngìkhiếntôiquantâmhơnnữađếnđấtnướcnàyvàtôibắtđầunghĩtớiviệcquay

trởvềAnh.

CHƯƠNGVIITácgiảrờiLagado.-ChuyếnđiđếnMaldonada.-Trênbếncảngkhôngcómộtcontàunào

rờiđiLuggnagg.-TácgiảthựchiệnmộtchuyếnđingắnđếnGlubbdubdrib.Sựđóntiếpcủanhàcầmquyềnđảonàyvớitácgiả.

Tôi có cơ sở để nghĩ rằng lục địa trên đó có vươngquốcnàynằmởphíaĐôngcủacácvùngđãđượcnghiêncứuởChâuMỹ,kéodàitớiphíaTâyCalifornia.;TháiBìnhDươngnằmởphíaBắccủalụcđịa.Nằmtrênkhoảngcáchkhông quámột trăm nămmươi hải lý cách Lagado cómộthảicảngtuyệtđẹplàMaldonada,nơitiếnhànhcáchoạtđộngbuônbánsôiđộngvớihònđảolớnLuggnaggnằmởphíaTâyBắcgầnvĩtuyến29°Bắcvàkinhtuyến140°Tây.ĐảoLuggnaggnằmởĐôngNamNhậtBản,cáchchừngmột trămdặmAnh.HoàngđếNhậtBảnvàquốcvươngLuggnaggđãkýkếtliênminhvàgiữanhữngđảonàyduytrìmốigiaodịchthườngxuyên.BởithếtôiquyếtđịnhđếnLuggnaggvớihyvọngquaNhậtBảntrởvềchâuÂu.Để đến được Maldonada, từ đó tàu sẽ đưa tôi đến

Luggnagg,tôithuêmộtngườidẫnđườngvới2conla.SauđótôighéthămngườibảotrợtôilàMunodi,ôngtặngtôimộtmónquàquývàtôibắtđầulênđường.Chuyếnđinàycủatôikhôngcómộtchuyệnphiêulưu

nào đáng kể cả. Trong chuyến đi đến Maldonada tôikhôngtìmđượcmộtcontàunàorờiđiLuggnagg.Ởcảngngườitanóivớitôirằnghànhtrìnhgầnnhấtđếnhònđảođósẽcóítnhấtlàsaumộtthángnữa.Cầnphảichờđợi.Tôighévàokháchsạncủathànhphố.Ngaylậptứctôiđãbắtquenvớimộtsốngười.Mộtnhàquýtộcnóivớitôirằngdochỗtôicònlưulạiđâyítnhấtmộtthángnữa,bởivậytôinêntiếnhànhmộtcuộchànhtrìnhđếnhònđảonhỏGlubbdubdrib,nằmcáchđâynămdặmAnhvềphíaTâyNam.Ôngđềnghịsẽđưatôiđicùngvớibạnbècủaôngvàthựchiệnchuyếnđiđếnđótrênmộtchiếcxuồngnhỏtiệnlợi.TừGlubbdubdribkhádễhiểuđốivớitôivềmặtngữnghĩacủanó,cónghĩalàhònđảocủa

cácthầyphùthủyhoặcđồngcốt.HònđảonàynhỏhơnđảoWight17balầnvàrấtgiàucó,domộtngườiđứngđầubộtộcchỉgồmtoàncácthầyphùthủycaiquản.Dâncưcủađảotiếnhànhhônnhânchỉtrongnộibộđảovàngườicaotuổinhấtlànhàcầmquyềncủađảohaycòngọilàchúađảo.Ôngcómộtcungđiện lộng lẫyvớimộtkhuvườnrộngchừngbanghìnmẫuAnh,đượcbaobọcbởimộtbứctườngđácaochừnghaimươiphút.Nhữngkhuvựcđặcbiệt,đượcràogiậuchekíndùngchochănnuôi,trồnglúamìvàlàmvườn.Nhữngngườihầuvàngườitronggiađìnhôngcóhìnhdạnghơikhôngbìnhthường.Nhờbiết

rõthuậtgọihồn18,chúađảocóthểgọinhữngngườichếttheoýmuốncủamìnhvàbuộchọphụcvụmình.Tuynhiênquyềnlựccủaôngtrướcngườiđượcgọilênchỉkéodàikhôngquáhaimươibốngiờ;ngoàira,khôngphảilúcnàocũngđượcgọingườiđómàchỉbathángmộtlần.Khichúngtôiđếnthămđảo,lúcđóđãgầnmườimộtgiờtrưa.Mộttrongnhữngngườicùng

đivớichúngtôiđếngặpchúađảođểxinôngchophépngườinướcngoàiđanghiệndiệntrênđảoniềmvinhhạnhđượcchúađảotiếpkiến.Chúađảongaylậptứcđồngý.Ởcảhaimặtcủacổngcungđiệncónhữngngườilínhcanhđangđứng,trangbịvàănmặc

theokiểurấtcổ.Vẻngoàicủahọcómộtcáigìđógâychotôimộtnỗisợhãikhôngthểdiễntả

nổi.Chúngtôiđiquamộtsốcănphòng,tạiđócũngcónhữngngườihầunhưthếđứngthànhhaihàngcuốicùngđếnsảnhtiếpkiến.Tạiđâychúngtôituântheonghilễ,balầnkhomngườicúichào.Ngườitađặtchochúngtôimộtsốcâuhỏikhôngđángkểvàđềnghịngồixuốngbacáighếđầuđặtởbậcdướicùngcủangaichúađảo.ChúađảohiểungônngữBalnibarbivàyêucầutôikểchuyệnnhữngcuộcdulịchcủatôi.Muốnchotôicảmthấymìnhtựnhiênvàthoảimáihơn,ôngrahiệuchonhữngngườicómặtluira.Họbiếnmấtngaylậptứcgiốngnhưgiấcmơkhichúngtabấtchợttỉnhgiấc.Tôigầnnhưđờngườiravìkinhngạcvàsợhãi.Nhậnthấyđiềuđó,chúađảobắtđầulàmchotôitinrằngtôiởđâyhoàntoànantoàn.Saukhithấysựbìnhtĩnhhoàntoàncủahaingườibạnđồnghành,tôiđãbìnhtĩnhlạimộtchútvàbắtđầumôtảmộtsốchuyệnphiêulưucủatôi.Nhưngtôikhôngthểnàokìmđượcsựhồihộpcủamình,thườngliếcnhìnvàochỗmànhữngngườihầumaquỷvừabiếnmất.Tôiđượcbanchovinhdựcùngăntrưavớichúađảo.

Mộttốpngườihầumớiđãphụcvụbànvàđưamónănchochúngtôi.Tuynhiênbâygiờtấtcảđiềuđókhônglàmtôisợnhưlàlúcsáng.Tôilưulạiởcungđiệnchođếnhoànghôn.Chúađảomờitôiở lạicungđiệncủaông.Nhưngtôikínhcẩnxinôngthalỗivànóirằngtôiđã có ý định ngủ đêmở thành phố. Cùng với nhữngngườibạncủamìnhtôiđãngủđêmtrongmộtcănnhàriêng ở thành phố nhỏ là thủ phủ của hòn đảo này.Sáng hôm sau chúng tôi lại đến chỗ chúa đảo kínhthămôngvàđặtmìnhdướiquyềncủaông.Chúng tôi đã ở trên đảomười ngày. Phần lớn thời

gianchúngtôiởtạicungđiệncủachúađảo,cònngủđêmtrongcănnhàở thànhphố.Tôiđãnhanhchónglàmquenvớixãhộicủanhữngbóngmavàthầnthánh;đếnnỗitớingàythứbachúngkhôngcòngâychotôimộtchútngạcnhiênhaysợhãinào.Hơnnữa,cũngcóthểtôicònhơisợchúngmộtchút,nhưngsựtòmòđãlấnátmọisợhãi.Nhậnthấyđiềuđó,chúađảođềnghịtôi nói xem tôi muốn nhìn thấy ai trong số nhữngngườichếtcáchđâykhônglâuvàđãtừlâu.Ônghứasẽgọihọvàtạochotôikhảnăngnóichuỵênvớihọ.Tấtnhiênhọchỉcóthểnóivềnhữnggìlúcsinhthờicủahọ.Dùsaochúađảonóithêm,tôicóthểtinrằngtôichỉnghethấysựthật,bởivìnghệthuậtnóidốihoàntoànvôíchtrongthếgiớinày.Tôikínhcẩntỏlòngbiếtơncủamìnhvớichúađảovềânhuệtolớnnày.Tronglúcđó,chúng

tôiđangởtrongcănphòngnhìnramộtcôngviêntuyệtđẹp.Hoàntoàndễhiểulàtôimongmuốn thoạt tiên được thấy những cảnh tượng uy nghiêm và hùng vĩ. Tôi xin được thấyAlexanderĐạiđế19đứngđầuđạoquâncủaôngtangaysautrậnđánhgầnArbela20.Vàđây,theohiệulệnhbằngtaycủachúađảo,Alexanderxuấthiệnngaytrướcmặttôitrênbãiđấtrộngtrướccửasổmàchúngtôiđangđứng.Chúađảomờiôngtavàotrongphòng.TôirấtkhókhănmớihiểungônngữHyLạpcổcủaông,cònônghiểurấtkémtôi.Alexanderthềvớitôirằngôngkhôngbịđầuđộcmàchếtvìsốtdonghiệnrượugâynên.SauđótôiđượcthấyHannibal21trongthờigianhànhquâncủaôngquaAlps22,Hannibalgiải

thíchchotôirằngtrongtrạiquâncủaôngchẳngcònmộtgiọtgiấmnào.TôicũngthấyCaesarvàPompeius23đangdẫnđầuquânlínhcủahọchuẩnbịbướcvàochiến

đấu.TôicũngnhìnthấycảCaesartronglễkhảihoàncuốicùngcủaông.Sauđótôiyêucầudành chomộtphòng của cungđiện làmnơi nguyên lãoViệnLaMã tụhọp, còn trongmộtphòngkháclànghịviệnhiệnnay.Tạiphòngđầudườngnhưchỉtụhọpcácanhhùngvàcácvịbánthần,cònphòngthứhailànơitụtậpcủanhữngkẻbuônhàngrong,bọnmóctúi,bọnkẻcướpvàducôn.

Theoyêucầucủa tôi, chúađảora lệnhchoCaesarvàBrutus lại chỗchúng tôi.Tôi rấtcóthiệncảmvớidiệnmạocủaBrutus.Trongtừngnétmặtcủaôngthoánghiệnmộtđạođứccaocả,sựcựckỳlãnhđạmvàtínhcứngrắncủatâmhồn,tìnhyêucháybỏngvớiTổquốcvàlòngnhânđạovớiconngười.Tôihếtsứcngạcnhiênthấyrõrằngcảhaiconngườinàyđốixửvớinhaucựckỳtốtđẹp.Caesarthừanhậncôngkhaivớitôirằngnhữngchiếncôngvĩđạimàôngđãthựchiệnsuốtcảcuộcđờimìnhkhôngthểnàososánhvớiniềmvinhquangcủaconngườiđãlấymấtcuộcsốngcủaông.TôicóvinhdựđượcnóichuyệnlâuvớiBrutus.Hơnnữa,ôngcònkểcho tôibiết rằng tổ tiêncủaông làMarcus,Socrates,Epaminondas,

Catotrẻ;ngàiThomasMoro24vàbảnthânôngkhôngbaogiờxarờinhau.Bộsáungườinàykhôngthêmngườithứbảytrongtoànbộlịchsửloàingười.Tôiđãlàmđộcgiảmệtvìbảngliệtkêdanhmụctấtcảnhữngngườinổitiếngđượcchúađảo

gọilênđểthỏamãnnguyệnvọngkhôngbaogiờcạnlàđượcthấythếgiớitrongtấtcảcácthờiđạicủalịchsửcổđại.Hơnnữatôiđãđượcthỏamãnbằngviệcnhìnthấytậnmắtnhữngngườiđãtiêudiệtcácbạochúavànhữngkẻtiếmđoạtphụchồitựdovàquyềnlợichínhđángcủacácdântộcbịápbức.Nhưngtôikhôngthểtruyềnđạtđượchếtnhữngtìnhcảmđãlàtôixaoxuyếndướihìnhthứckhiếnchocácđộcgiảthấyhấpdẫn.

CHƯƠNGVIIITiếptụcmôtảGlubbdubdrib-Nhữngsửađổiđốivớilịchsửcổđạivàcậnđại.

Tôiđãđểcảngàynóichuyệnvớinhữngbậckỳtàicổđại:HomervàAristotles25.Tôiđãnảyraýnghĩmờinhữngconngườilừngdanhấycùngnhữngngườigiảngnghĩacủahọ.Nhữngngườigiảngnghĩanàytậphợplạitớihàngmấytrămngườivàhọbuộcphảichờngoàisânvànhữngphòngkháctrongcungđiện.Thoạtnhìntôiđãnhậnrahaibậcthiêntàitrongđámđông.HomertrôngđẹphơnvàcaohơnAristotles,trẻhơntuổicủamìnhvớiđôimắtsốngđộngvàtinhanhlạthường.Aristotlesgùlưngvàchốnggậy.Ôngcóđôimáhóp,tócthẳng,thưavàgiọngoangoang.Ngaylậptứctôinhậnthấylàcảhaibậckỳtàiấykhôngnhậnthấyvàcũngkhôngnghenóigìvềnhữngngườigiảngnghĩacủahọ.Mộttrongnhữngbóngmathầmthìvàotaitôilàtrênđờinàynhữngkẻgiảngnghĩacònkémrấtxanhữngthiêntàiấy.Họcũngnhậnrarằnghọđãxuyêntạcmộtcáchkỳquáinhữngtácphẩmsâusắccủacáctácgiảvàhọthấyngượngkhiđếngầnhaiông.TôigiớithiệuDidymusvàEustathius26vớiHomevàthuyếtphụcônghãyđốiđãivớihọtốthơncáchcưxửmàđánglẽrahọđượchưởng,đểôngsớmthấyđượchọmuốncómộtthiêntàicảmnhậnđượccáithầncủamộtbàithơ.NhưngAristolemấthếtkiênnhẫnkhitôiđưaôngcoinhữngquanđiểmcủaScotusvàRamusvìkhitôigiớithiệuhọvớiôngthìônghỏihọ,"liệutrongsốnhữngngườicònlại,cóaicòntốidạnhưhọnữahaykhông?"SauđótôiđãxinchúađảochomờiDescartesvàGassendi27,nhữngngườinàyđềnghịtrình

bàychoAristotlesnhữnghệthốngcủahọ.Nhàtriếthọcvĩđạinàyđãcôngkhaithừanhậnnhữngsaisótcủamìnhtronghọcthuyếtvềtựnhiên,bởivìtrongnhiềutrườnghợpnhữnglậpluậncủaôngđãdựatrênnhữngđiềuphỏngđoán.ÔngcũngnêuđiềutiênđoánlàGassendiđãđềcaohếtsứchọcthuyếtcủaEpicurus28vàDescartesvớilýthuyếtxoáysẽbịhậuthếphủnhậnmộtcáchgiốngnhau.Ôngcũngtiênđoánmộtphầncủahọcthuyếttrọnglựchiệnđượccácnhàbáchọcđươngthờibảovệmộtcáchnhiệtthànhcũngsẽnhưvậy.Nhânđóôngnhậnxétrằngnhữnghệthốngmớicủatriếthọctựnhiêncũngnhưgiốngnhưmốtmới,bịthayđổitheotừngthếhệ.Thậmchícácnhàtriếthọcthửchứngminhvàlậpluậnchứngchocácquanđiểmcủamìnhnhờtoánhọc,đượctôntrọngchẳngbaolâuvàkhôngcònphùhợpvớithờithượngnữatrongmộtthờihạnđượcđịnhđoạtbởisốmệnh.Trongnămngàytiếptheotôiđãtiếnhànhnóichuyệnvớinhiềunhàbáchọcthờikỳcổđại.

TôiđãtrôngthấyphầnlớncáchoàngđếLaMã.TôixinchúađảogọinhữngngườiđầubếpcủaHeliogabalus29lênđểhọnấubữaăntrưachochúngtôi,nhưngvìthiếucácloạigiavịkhácnhaunênhọkhôngthểnàobiểudiễnnghệthuậtnấuăncủamình.NgườinôlệcủaAgesilaus30đãnấuchochúngtôimóncanhSpartan,nhưngsaukhinếmthửtôikhôngthểnàonuốtnổithìathứhai.Haingườibạnđãđưatôisangđảo,docócôngchuyệnnênbangàysauđãlênđườngvềnhà.

Trongthờigiannàytôiđãgặpgỡnhữngconngườivĩđạisốngcáchđâyhaihoặcbathếkỷ,lànhữngngườicùngTổquốcvớitôi,hoặccủacácnướcchâuÂukhác.Tôibaogiờcũngkínhtrọngnhữngngườidòngdõicổvàđãxinchúađảogọimộttáhoặcchỉhaivịquốcvươngcùngvớitổtiêncủahọtrongvàithếhệ.Nhưngtôibịthấtvọngkhôngngờvàđauđớn.Thaychodòngdõicaosangcủanhữngbậcmangvươngmiệntôithấycóhainhạcsĩvĩcầm,bađìnhthầncótàixoayxởvàmộtgiáochủngườiÝ;còncủamộtquốcvươngkháctôithấycóthợcạo,tuViệntrưởngvàhaihồngygiáochủ.Hơnnữatôiđãquákínhtrọngvớibậcmangvươngmiệnđểcóthểchúýnhiềuhơnvàođốitượngkhóxửnày.Dùsaođốivớicácbátước,hầutước,côngtướcvànhữngngườicóchứctướctươngtự,tôichưabaogiờởtrongtìnhtrạngkhóxửvớihọ.Xinthúthậtlàtôicũngđãkháthỏamãnkhithấyrõnhiềuđặctínhvềbênngoàivàlốisốngcủanhữngnhânvậtquyềnquýchúngtađượctiếpthuởđâu.Tôicũngchẳngkhógìđểkhámphárarằng,từđâumàtrongmộtthếtộclạicómộtcáicằmdài,tạisaotrongmộtthếtộckháctrong

haithếhệlạicónhiềukẻbịpbợm,còntronghaithếhệtiếptheolạilànhữngkẻngốcnghếch;tạisaothếhệthứbalạilànhữngkẻloạnóc,cònthếhệthứtưlạilànhữngkẻtráotrở.Nhưvậytínhtànbạo,tínhdốitrávàtínhhènnhátđãtrởthànhnhữngtínhcáchkhôngkémphầnđặctrưngcủanhữngđạidiệncủamộtsốthếtộc,cũnggiốngnhưcácgiahuymàhọdùngđểtrangđiểmtrênnhữngbộquầnáodấucủanhữngkẻhầungườihạhoặccánhcửacủanhữngcỗxengựacủahọ.Tôiđặcbiệtcảmthấyghêtởmđốivớilịchsửcậnđại.Tôiđãđượcquenbiếtthâncậnvới

nhữngngườimàtrongthếkỷtrướchọđãgiànhđượcvinhhiểntrongcungđình.Tôihếtsứcngạcnhiênkhithấynhữngkẻbồibútđãsavàomộtthếgiớiđảođiênnhưthếnàokhigánnhữngchiếncônghiểnháchchonhữngkẻhènnhát,nhữnglờikhuyênthôngminhchonhữngthằngngốc,tínhtrungthựcchonhữngkẻgiảdối,lòngdũngcảmvôsongchonhữngtênphảntrắc,tínhngoanđạochonhữngkẻkhôngtínngưỡng,tínhthànhthựcchonhữngkẻcáogiác.Tôicũngbiếtcónhiềungườivôtộivàưutúđãbịbuộctộichếthoặcđiđàychỉvìcácquỷkếcủacácthượngthưhùngmạnh.Baonhiêutênbấtlươngđượcđặtvàocáccươngvịcao,đượcbọckínbằngsựtincẩn,quyềnlực,danhdựvàđượchưởngcácquyềnlợivậtchất.Tôicósựđánhgiáthấpbiếtbaovềtríthôngminhvàlòngtrungthựccủaconngườikhitôicóđượcnhữnghiểubiếtvềcácđộngcơvànguyêncớcủacácsựkiệnvàbiếncốvĩđạivàcảvềnhữngcáingẫunhiênnhỏbénhưnglạiđượchọquykếtlànhữngthànhcôngcủamình.Mộtvịtướngchotôibiếtlàôngđãgiànhthắnglợiduynhấtchỉdosựnhátganvàsựchỉhuytồi,mộtđôđốcđứngtrướcmặttôituyênbốlàôngchiếnthắngkẻđịchchỉnhờsựhiểubiếtkémkẻđịch.Cònbảnthânôngcũngđãchuẩnbịchohạmđộicủamìnhđầuhàng.Baquốcvươngđãtuyênbốvớitôilàtrongsuốtthờigiangiữngôibáu,họchưalầnnàobổnhiệmmộtngườitrungthựcvàocươngvịlãnhđạonhànước.Cònnếunhữngbổnhiệmnhưthếxảyrathìđiềuđóđượcgiảithíchlàdosaisóthoặcsựphảnbộicủamộtthượngthưnàođó.Hơnnữa,họcònthềthốtrằngsailầmtươngtựsẽkhônglặplạinếumộtlầnnữahọlạilênngaivàng.Họchứngminhchotôimộtcáchhếtsứcchắcchắnlàchỉcóconngườibịthahóatệhạimớicókhảnănggiữngaivàngvìtínhcáchtốt,dũngcảm,kiênđịnhchỉgâyrắcrốichoviệccaitrị.Tôirấtmuốnbiếtngườitagiànhđượccáctướchiệuquýtộcvàsựgiàucótolớnnhưthế

nào.Trongnhữngnghiêncứucủamìnhtôikhôngđụngchạmtớihiệntạivìsợlàmxúcphạmdùlàngườinướcngoài.(Tôihyvọngrằngtôikhôngnóiđiềugìtươngtựvớiđộcgiả,tấtcảnhữnggìmàtôiđãnóivềviệcnàycũngchẳngliênquanchútnàotớiTổquốccủatôi).Theolờiyêucầucủatôi,ngườitađãgọinhiềungườimàtôiquantâm.Nhưngchínhngaysaunhữngvấnđềtưởngchừngnôngcạnnhấtlàmộtcảnhtượngđángxấuhổđếnmứctôikhôngthểnàobìnhthảnkhinhớvềđiềuđó.Sựphảnphúc,sựápbức,sựhốilộ,sựlừadốivànhữngcáitươngtựlànhữngphươngthứcdễchấpnhậnnhấtđượcápdụngởđây.NhưngkhimộtngườitrongsốhọthừanhậnrằngđãđánhđổiTổquốcđểlấysựvênhvangvàgiàucó,cònngườikhác-nhờsựđầuđộc,cònphầnlớn-làsựviphạmphápluậtnhằmlàmngườivôtộikhốnkhổ,thìnhữngkhámphánày(hyvọngđộcgiảsẽthathứchotôiđiềunày)đãlàmgiảmbớtphầnnàotìnhcảmtônkínhthiêngliêngmàtôi,mộtconngườinhỏmọnthườngcóđốivớicácnhânvậtcócươngvịcaosang.TôithườngđượcđọcvềnhữngconngườicócônglớnđốivớiđứcvuavàTổquốc,vàtôi

muốnđượcgặpgỡhọ.Nhưngngườitatrảlờitôirằngtêntuổicủahọkhôngthểnàotìmthấytrongcáctàiliệulưutrữdướiâmphủ.Sựthật,trongdanhsáchcũngcóliệtkêmộtsốngườilànhữngngườichânchínhgiúpnước,nhưnglịchsửlạimôtảhọnhưnhữngtênđạibịpvàphảnbội.Tôixinđượcgặphọ.Tấtcảhọxuấthiệntrướcmặttôitrongdángvẻchánchườngvàáoquầnráchrưới.Phầnlớnhọnóichotôibiếtrằnghọquađờitrongtìnhtrạngnghèokhổvàbịbạcđãi,đôikhicònbịđưalênđoạnđầuđài.Tấtcảnhữngngườiđượcgọilêntừthếgiớinàyvẫncòngiữđượcnhữngdángvẻbênngoài

đếntừngchitiếtnhỏnhất.Khisosánhdángvẻbênngoàicủahọvớibềngoàicủanhữngngườiđươngthời,tôiđãđiđếnkếtluậnhếtsứcđentốivềsựđồibạicủanhânloạitrongthếkỷgầnđây.Đểkếtthúc,tôiyêucầumờinhữngcưdânAnhcủathếhệcũ.Nhữngconngườichưabaogiờ

nổidanhvìsựgiảndịtrongphongcách,sựcôngbằng,lòngyêutựdochânchính,lòngdũngcảmvàtìnhyêuTổquốc.Khisosánhnhữngngườiđươngthờivớinhữngngườiquácốtôikhôngthểnàothờơtrướcviệcnhữngđạocaođứctrọngcủacácbậctiềnbốilạibịconcháuhọlàmnhơbẩn.Trongkhivungnhữngkhoảntiềnnhỏmọnđểgiànhlấyphiếubầuchomìnhởnghịviện,nhữngconngườithamlamnàythuthậptấtcảnhữngthóihưtậtxấumàngườitachỉcóthểhọcđượcởcungđình31.

CHƯƠNGIXTácgiảquaylạiMaldonadavàbơiđếnvươngquốcLuggnagg-Tácgiảbịbắt-Ngườitamời

tácgiảvàocungđình-Tháiđộkhoandungcủaquốcvươngvớicácthuộchạcủamình.

Cuốicùngcũngđãđếnngàytrởvềcủachúngtôi.TôitừbiệtvịchúađảoGlubbdubdribquayvềMaldonadavớihaingườibạnđồnghànhcủamình32.ỞđóđãcómộtcontàusẵnsàngkhởihànhđiLuggnagg.Nhữngngườibạncủatôiđãâncầnđưatiễntôiratàusaukhicungcấpđầyđủlươngthựcchotôi.Tôimấtmộtthángđitrênđường.ChúngtôibịmộtcơnbãomạnhgiữchânvàbuộcphảithayđổihànhtrìnhlênhướngTâyđểđếnđượcvùngcógiómậudịchthổisuốtkhoảnggầnsáumươihảilý.Ngày21thángTưnăm1708chúngtôiđãđivàosôngClumegnigởđầumútĐôngNamLuggnagg.Ởcửasôngcómộthảicảnglớn.Chúngtôithảneocáchthànhphốchừngmộthảilývàxinhoatiêu.Sauchừngnửagiờcóhaingườihoatiêubướclênboongvàdẫntàuchúngtôiđiquacácrạnvàđángầmtheomộtlốiđirấtnguyhiểmvàomộtvịnhlớnkínđáo.Tạiđâytàucóthểthảneoantoàncáchcácbứctườngcủathànhphốchừngmộttầm33.Cómộtkẻnàođótrongsốcácthủythủcủachúngtôi,chừngnhưcóýđồxấuđãnóivớicác

hoatiêulàtrongtàucómộtngườikháchdulịchnướcngoài.Nhữnghoatiêuđãbáocáođiềunàychomộtnhânviênhảiquanvàanhtatheodõitôicẩnthậnkhitôilênbờ.NhânviênkiểmsoátnóivớitôibằngtiếngBalnibarbi.Nhờviệcbuônbánsầmuấtmàngônngữnàyđượcngườitabiếtkhátốtởđây,đặcbiệtgiữacácthủythủvàcácnhânviênphụcvụtronghảiquan.Tôikểvắntắtchoanhtavềmộtsốchuyệnphiêulưucủatôi,cốgắngdiễnđạtcâuchuyệnsaochothậtchânthựcvàmạchlạc.NhưngtôiđãdựtínhcầnthiếtphảichedấuquốctịchcủamìnhvàxưnglàngườiHàLan.TôiđãcóýđịnhđiđếnNhậtBản,mànhưaicũngbiết,chỉcóngườiHàLantrongsốngườichâuÂulàmớiđếnđây34.BởithếtôikểchoviênchứchảiquanlàtôibịđắmtàuởvenbờBalnibarbi,tôiđãđượcđưalênLaputahayhònđảobay(vềnóviênhảiquanthườngđượcnghekể),vàbâygiờtôicốđiđếnNhậtBảnvớihyvọngtừđóquaytrởvềtổquốcmình.Viênchứchảiquantrảlờitôirằnganhtaphảigiữtôichođếnkhicólệnhtừcungđình.Anhtahứasẽbáocáolênđóvàtinlàsẽcótrảlờikhôngmuộnhơnhaituầnlễnữa.Ngườitadẫntôiđếnmộtnơiởcóđủtiệnnghinhưngcólínhcanhởcổngravào.Tuynhiêntôicóthểtựdođilạitrongmộtcáisânrộng.Tôichỉđượcthảkhicólệnhcủaquốcvươngdođóngườitađốixửvớitôikhátốt.Hàngngàycórấtnhiềungườiđếnthămbởivìtiếngđồnvềmộtngườikháchdulịchtừmộtđấtnướckháxaxôiđếnđâyđãnhanhchóngloangđicảthànhphố.Đểcóthểgiảithíchvớicáckháchđếnthăm,tôimờimộtngườitrẻtuổicùngđivớitôitrên

tàuđếnđâylàmphiêndịch.AnhtalàngườisinhởLuggnaggnhưngđãsốngmộtsốnămởMaldonadavàhoàntoànnắmvữngcảhaithứtiếng.Nhưngnhữngcuộcnóichuyệnvớinhữngkháchđếnthămchẳngcógìthúvị.Tôichỉtrảlờicáccâuhỏicủahọ.Lệnhtrảlờibảnbáocáođãđếnvàođúngthờigianmongđợi.Trongđócólệnhdẫntôicùng

vớiđoàntùytùngvớiđoànáptảigồmmườingườiđếnTraldragdubhhoặcTrildrogdrib(theotôinhớthìtừnàyđượcđọctheohaicách).Toànthểđoàntùytùngcủatôichỉcóngườithanhniênphiêndịchmàtôiđãthỏathuậngiúptôi.Theoyêucầukínhcẩncủatôingườitacấpchomỗingườichúngtôimộtconla.Mộtngườichạytinhỏatốcđượcpháiđitrướcchúngtôiđemtheobáocáovềviệcđếngấp

củatôivàlờixinquốcvươngấnđịnhngàygiờ,mộtkhingườiđoáilòngthươnghạichophéptôiđượcliếmbụidướichânngaivàngcủangười.Phongcáchấycủacungđìnhngàynay,màdựavàokinhnghiệm,tôitinrằngđókhôngphảilànhữnglờinóirỗngtuếch.Thựcchất,haingàysaukhitôiđếnđây,tôiđượcnhàvuachovàotiếpkiến,ngườitaralệnhchotôibòsátbụngxuốngsànnhàvàliếmsàn35.Hơnnữavìtôilàngườinướcngoàinênđãđượcđặcân:sànnhàđãđượclaubụisaochochỉcònlạimộtít.Điềuđóđượcxemlàmộtânhuệlớn.Ânhuệnày

chỉápdụngchocácquanlạichứcsắccao.Nhưngnếungườiđượcphéptiếpkiếnlongtrọngnàymàcónhiềukẻthùhùngmạnhtrongcungđìnhthìđôikhingườitacònrắcbụithêmlênsàn.Mộtlầntôiđãnhìnthấymộtvịđạiquanmàmiệngôngtadườngnhưbịbụilấpkínkhiôngtacuốicùngcũngbòđượcđếnchânngaivàngnhưngôngtachẳngthểcầuxinđượcmộtlờinào.Nhữngbụinàychỉđượcphépnuốtđibởivìnhổvàlaumiệngkhicómặtđứcvuabịcoilàtộirấtnặng.Ởđâycòncómộttậptụcmàtôikhôngthểnàotánđồngđược.Khiđứcvuaquyếtđịnhchokẻ

nàođótrongsốquanlạiphảitộitửhìnhnhẹvàđượcđặcân,yphảiliếmmộtloạibụiđộcmàunâuđặcbiệtđượcrảilênsànnhà.Saukhiliếmxongnó,kẻbịkếttộichếtsauhaimươibốngiờ.Nhưngcólẽcũngnênđánhgiáđúngơnhuệtolớncủađứcvuanàylàsựquantâmcủangài

tớicácthuộchạcủamình(vềđiềunàycácquốcvươngởchâuÂuphảichăngnênbắtchước):saumỗilầnxửtộinhưthếmộtmệnhlệnhnghiêmkhắcbanra,bắtrửasạchsànnhàcủagianthiếttriều.Trongtrườnghợpdothựchiệncẩuthảmệnhlệnhnàynhữngngườihầucónguycơbịđứcvuatrừngphạt.Bảnthântôiđãnghethấyđứcvuaralệnhcởitróichomộtviênthịđồngtrongphiêntrựccủamìnhđãcốýkhôngchămchútlàmsạchsànnhàsaukhixửtội.Dosựkhôngcẩnthậnấymàmộtngườitrẻtuổigiànhđượcniềmtincậylớncủaquanđạithầnđượcvàotriềukiếnđãbịđầuđộc.Hơnnữa,lúcđóđứcvuahoàntoànkhôngcóýđịnhgiếtngườiấy.Nhưngđứcvuagiàutừtâmấyđãrủlòngthươngthakhôngđánhroiviênthịđồngvàlàmthỏamãnngườithanhniênấybằnglờihứađơngiảnlàanhtasẽkhôngđượcvàotriềunếukhôngcólệnhđặcbiệtcủađứcvua.Tuynhiên,chúngtahãyquayvềvớicâuchuyệncủachúngta.Khitôiđãbòchừngbốnyard

đếnngaivàng,tôicẩnthậnquỳgốivàđậptránxuốngsànnhàbảylầnvànóinhữnglờisauđâyđãhọcthuộclòngtừhômtrước:"Inckplinggloffthrobbsquutserummblhiopmlashnaltzwintnodbalkuffhslhiophadgurdlubhasht".Lờichàonàyđượcluậtđịnhchotấtcảnhữngaiđượcvuachovàotriềukiến.Cóthểdịchnónhưsau:"Muôntâubệhạ,vầngmặttrờicủabệhạsẽsốnglâuhơnvầngtrăngmườimộtlầnrưỡi".Saukhinghexonglờichào,đứcvuarachotôimộtcâuhỏimàtôikhônghiểu.Nhưngtôiđãtrảlờingàinhưngườitađãdạytôi:"Fluftdrinyalerickdwuldomprastradmirpush",cónghĩalà"Lưỡicủatôiởtrongkhoangmiệngngườibạncủatôi".Bằngnhữnglờinàytôilàmngườitahiểulàtôixinngườitalưuýtớisựgiúpđỡcủangườiphiêndịchcủatôi.Khiđóngườitadẫnconngườitrẻtuổimàtôivừanhắctớivào.Nhờcóanhtatôiđãtrảlờitấtcảcáccâuhỏimàđứcvuacủaanhtamuốnđặtrachotôi.TôinóibằngtiếngBalnibarbi,cònngườiphiêndịchdịchlạitấtcảnhữngđiềutôinóibằngtiếngLuggnagg.Đứcvuarấtthíchtôivàngàiralệnhchobliffmarklubcủamình,nghĩalàchoviêntrưởngthị

vệdọnmộtnhàtrongcungchotôivàngườiphiêndịchcủatôiởvàlưuýđếnvấnđềănuốngcủachúngtôi.Hơnnữađứcvuacònbanriêngchotôimộttúitiềnvàngđểtiêuphalặtvặt.Tôisốngởđấtnướcnàybathángtrời.Đứcvuabanchotôinhiềuânhuệ.Ngàichophéptôiở

lạiđâymãimãivàđưarađềnghịrấtdễnghe.Nhưngtôithìlạichorằngthôngminhvàcôngbằnghơncảlàquayvềsốngvớivợcon.

CHƯƠNGXLờikhenđốivớingườiLuggnagg-Môtảchitiếtstruldbrug-Cuộctròchuyệncủatácgiảvề

struldbrugvớimộtsốngườinổitiếng.

NhữngngườiLuggnagglàmộtdântộclịchsựvàdễmến.MặcdùhọcómộtchútkiêungạonhưđiềuthườngthấyđặctrưngchocácdântộcphươngĐông,nhưngdùsaohọcũngrấtniềmnởvớingườinướcngoài,đặcbiệtnếungườiđóđượcphépcủacungđình.Tôiđãcónhiềungườiquentrongsốnhữngngườicủaxãhôithượnglưuvànhờcóngườiphiêndịchmàtôicóthểnóichuyệnvớihọmàkhôngkémphầndễchịu.Mộtlầntôiđangởtrongmộtnhómnhữngngườithượnglưu.Trongcâuchuyện,cómộtaiđó

hỏitôilàđãcógặpstruldbrughaylànhữngngườibấttửchưa?Tôitrảlờilàchưavàyêucầugiảithíchchotôinghecáitừnghekhóhiểuấylàgì.Ngườicùngnóichuyệnvớitôirấtngạcnhiênkhibiếtlàchođếnnaytôichưabiếttígìvềcác

sinhlinhkỳlạấyvàvộivãkểchotôinghevềchúng.Ngàyxửangàyxưa,thậtralàrấthiếmcómộtngườiLuggnaggnàođóđãsinhramộtđứatrẻcómộtvếtđỏtròntrêntránngaytrênchỗlôngmàybêntrái.Thoạtđầuvếtđócókíchthướccủađồngbạcbaxu,nhưngcùngvớithờigiannólớnlênvàthayđổicảmàusắccủanó.Khiđứatrẻmườihaituổi,nócómàulụcvàvẫnnhưthếchođếnnămhaimươilămtuổi;sauđómàusắccủavếtchuyểnsangmàuxanhsẫm;vào năm bốn mươi lăm tuổi, vết ấy trở nên đen như than và kích thước lớn bằng đồngshilling36vànócứnhưthếmãimãi.Nhữngđứatrẻsinhravớicáivếtnhưthếrấthiếmvàtrongcảvươngquốccũngkhôngthểnàotìmđượchơnmộtnghìnmộttrămngườitrongcảhaigiới.Cóchừngnămmươingườisốngởthủđôtrongđócócảbégáimớisinhrabanămtrướcđây.Struldbrugcóthểsinhraởbấtcứgiađìnhnào.Sựsinhraấylàviệcngẫunhiên.Nhữngđứatrẻconcủacácstruldbrugcũngchếtnhưmọingười.Thúthậtlàcâuchuyệnnàykhiếntôiphụcghêlắm.Mộtdântộchạnhphúcxiếtbao!Ởđây

mỗiđứatrẻsinhrađềucókhảnăngtrởthànhbấttử!Hạnhphúcbiếtbaođốivớimộtdântộcluôncótrướcmặtmìnhnhữngtấmgươngsốngcủanhữngphẩmhạnhcủatổtiên!Phúcđứclàmsaođốivớihọ-nhữngthầygiáocóthểhọcđượctríthôngminh,nhữngkinhnghiệmgiànhđượccủamộtloạtthếhệvôtận!Nhưngchínhnhữngstruldbrugthanhcaomớihạnhphúchơntrămlần.Thiênnhiênloạikhỏihọcáiphầnđángsợđangchờđợimỗiconngười,Họkhôngbiếtnỗisợhãiđaukhổcủacáichết;sựsuynghĩthườngtrựcvềcáichếtkhôngđènặnglênđầuóchọvànópháttriểntựnhiênvàchẳngbịvướngbậncáigì.Tôibiểulộsựngạcnhiênlàchẳnggặpbấtcứmộtconngườivinhquangbấttửnàoấyởcung

đình.Vếtđentrêntránhẳnlàđậpngayvàomắtchẳnglẽtôichẳnghoàntoànchúýđếnhaysao.Đồngthờikhôngthếnàogiúpđứcvua,ngườikhônngoannhấttrongsốcácquốcvương,lạikhôngvâyquanhmìnhnhữngcốvấncókinhnghiệmvàthôngminhnhưthếhaysao.Hơnnữacũngcóthểphẩmhạnhcủanhữngnhàhiềntriếtấylạiquákhôkhanvàhoàntoànkhôngthểnàophùhợpvớilốisốngbuôngtuồngđangthốngtrịởcungđình.Chínhnhưchúngtabằngkinhnghiệmcũngthấythanhniênngoancốvàkhinhsuấtnhưthếnào,khikhôngmuốnnghenhữnglờikhuyênsángsuốtcủanhữngngườilớntuổi.Nhưngđứcvuađãrủlòngthươngchophéptôitựdođếngặpngàivàtôisẽlợidụngtrườnghợpthuậnlợiđầutiênđểtrìnhbàyvớingàivềvấnđềnày.Dùsaođinữabâygiờtôibiếtơnsâusắcnhữngânsủngcủađứcvuachophéptộicưtrúmãi

mãitrênvươngquốccủangàivàtôisẽsuốtđờitiếnhànhnóichuyệnvớinhữngstruldbrugnếunhữngsinhlinhcaocấpấymuốnchophéptôithâmnhậpvàoxãhộicủahọ.Trongkhitôihăngháinóilênnhữnglờinày(cuộcnóichuyệndiễnrabằngtiếngBalnibarbi

màtôibiếtkhátốt),ngườibạntiếpchuyệntôinhìntôivớinụcườibiểulộsựthươnghạiđốivớimộtkẻngâyngôchẳngbiếtgì.Khitôingừnglại,ôngnhậnxétmộtcáchlịchsựlàcómộtsố

duyêncớgiữtôilạitrongnướcvàxindịchnhữnglờinóicủatôichonhữngngườiđangcómặt.Tôitrảlờilàtôibiếtơnôngvìđiềuđó.Câuchuyệncủaônglôicuốnsựchúýchung,sauđótấtcảthảoluậnsôinổi.Tiếcthaytôi lạikhôngbiếttiếngđịaphươngvàkhôngthểtheonhữngbiểuhiệnnétmặtđểđoánxemnhữnglập luậncủatôigâynênấntượngnhưthếnào.Cuốicùngngườibạntiếpchuyệnquaysangtôi.Ôngnóirằngôngvàcácbạnbècủaôngrấtkhâmphụcnhữngnhậnxéttinhtếcủatôivềhạnhphúclớnlaovàcácưuthếcủasựbấttử.Tuynhiênhọrấtmuốnbiếtbảnthântôisẽxửsựthếnàonếunhưquyềnlựccủasốmệnhtôisinhrađãlàstruldbrug.Tôitrảlờirằngtôirấtdễthỏamãnsựtòmòcủahọ.Thỉnhthoảngtôimơvềsựbấttửvàsuy

tưởngkhálâuxemtôisẽlàmgìnếunhưtôibiếtchắcchắnlàtôisẽbấttử.Chẳnghạn,nếutôibiếtchắcchắnrằngtôisẽbấttử,trướchếttôisẽcốlàmgiàu.Nhờcótính

tằntiệnởchừngmựcnàođóvàtínhđiềuđộtôicócơsởhoàntoànđểcóthểtínhsauchừnghaitrămnămtôisẽtrởthànhngườigiàucónhấtvươngquốc.Đồngthờingaytừđầutuổitrẻtôisẽlaovàonghiêncứukhoahọcvànghệthuậtvàcuốicùngsẽvượtxahếtthảybởisựuyênbáccủachínhmình.Cuốicùngtôisẽlàmbộthiênniênsửđầyđủcácsựkiệnxãhôinỗibậtnhất.Tôisẽbổsungchínhxácvàotrongghichépcủamìnhtấtcảnhữngthayđổitrongtậptục,trongngônngữ,trongquầnáongoài,trongănuốngvàtrongvuichơigiảitrí.Nhờcónhữngquansátvàkiếnthứccủamìnhdầndầntôisẽtrởthànhnhàhiềntriếtchânchính,cộinguồncủamọitríthứcdântộcmình.Sausáumươituổitôisẽbắtđầunghĩtớilấyvợ.Trongkhivẫntiếtkiệm,tôisẽsốngcởimở

vàmếnkhách.Tôisẽtụtậpquanhmìnhnhữngthanhniêncótriểnvọngnhấtvàthuyếtphụchọdẫndắttừkinhnghiệmcủabảnthân,nhữngquansátvàhồitưởngđểchohọthấynhữngphẩmhạnhcólợinhưthếnàotrongđờisốngriêngvàxãhội.Nhưngnhữngngườibạnbấttửcủatôisẽlànhữngbạnbèvànhữngngườibạntiếpchuyện

thườngxuyênvàtốtnhấtcủatôi.Trongsốđótôisẽlựachọnchomìnhmườihaingườibạnbắtđầutừcáccụgiàcaotuổinhấtvàkếtthúclàngườicùngtuổivớitôi.Nếunhưgiữahọcảmthấycầnthiếttôisẽralệnhxâychohọnhữngcănnhàtiệnnghichungquanhchỗtôiở.Xungquanhbàncủatôithườngxuyêntụtậpcácbạnbèstruldbrugvànhữngngườibạnbìnhthườngcóchọnlọc.Cùngvớithờigian,tôisẽquenvớicáichếtcủabạnbèvàphảikhôngcóthúvịgìkhithấyconcháucủahọ.Thếlàchúngtôilạingắmnghíanhữngbônghoađinhhươngvàuấtkimhươngnởtrongvườncủachúngtôi,chẳngbaogiờphiềnmuộnvềnhữnggìđãhéotàntừmùathutrước.Nhữngcuộcnóichuyệngiữachúngtôimóicónộidungvàthúvịlàmsao!Chúngtôinhững

struldbrug-nhữngngườibấttửsẽtraođổinhữnghồitưởngvànhữngquansátđượctíchlũysaunhiềuthếkỷ.Chúngtôisẽnghĩranhữngbiệnphápđấutranhvớinhữngtậtxấucủaconngười.Bằngtấmgươngcủachínhmìnhchúngtôisẽcốgắngkhắcphụcsựsuythoáikhôngngừngcủanhânloại.Cầnthêmlàthíchthúbiếtbaokhinếulàngườichứngkiếnnhữngbiếnchuyểnvĩđạitrong

cáccườngquốcvàđếquốc,nhữngchuyểnđổisâusắctrongcáctầnglớpxãhộitừcaonhấtđếnthấpnhất.Dướimắtcủacácbạnnhữngthànhphốcổsẽbiếnthànhbìnhđịa,cònnhữngxómlàngvôdanhsẽtrởthànhcácthànhđôđôngđúc.Hãynhìnxemnhữngconsôngđầynướcsẽbiếnthànhcácconsuốinhỏ,cảđạidươngsẽrútkhỏibờnàynhưthếnàocònbờkiathìbịtrànngậprasao.Cácbạnsẽthấynhữngnướckhácnhaumàngàyhômquacònchưatừngbiếtnayđượcđưavàobảnđồnhưthếnào.Cácbạnhãyquansátxemcácdântộccóvănhóacaochìmđắmtrongtànbạonhưthếnàocòncácdântộcmanrợsẽdầndầnlêntớiđỉnhcaocủavănminhrasao.Cònnhữngphátkiếnvĩđạinàomàcácbạnmongđợisẽđến:sựphátminhrađộngcơvĩnhcửu37,phátminhrathuốcvạnnăngchữacácloạibệnhhaylàcácphươngphápxácđịnhkinhđộ!Tôiđãbahoatrongkhimôtảtấtcảniềmsungsướngvàkhoáicảmmàsựbấttửđemlạicho

loàingười.Khitôikếtthúcvànộidungnhữnglờitôinóiđãđượcdịchrachonhữngngườicómặt,thìnhữngngườiLuggnaggbắtđầuchuyệntròsôinổivớinhauthỉnhthoảnglạinhìntôi

mộtcáchnhạobáng.Cuốicùngngườibạnđóngvaitròphiêndịchchotôinóirằngtấtcảyêucầuônggiảithích

chotôirõchỗsailầmhoàntoàntrongcácquanđiểmcủatôi.Sailầmmàtôirơivàođượcgiảithíchbởimộtphầnsựngungốcđặctrưngcholoàingườinói

chung,cònmộtphầnvìgiốngstruldbrug tạo thànhmộtđặcđiểmđặc thùcủađấtnướchọ.NhữngsinhlinhtươngtựkhôngthểnàogặpởBalnibarbicũngnhưởNhậtBản.NgườiphiêndịchbiếtrấtrõđiềuđóbởivìôngcóvinhdựlàmpháiviêncủađứcvuaởhoàngcungNhậtBản.Câuchuyệncủaôngvềnhữngstruldbruggâynênsựkhôngtinrấtlớn.Vàcũngchínhsựkinhngạcnhưthếkhilầnđầutiêntôinghenhắctớinhữngngườibấttử,bởivìtôithậtkhótinlàcótồntạinhữngconngườitươngtự.Trongthờigianlưulạiởcácnướckểtrên,ôngđãnóichuyệnlâuvớinhữngngườidânđịa

phươngvànhậnthấyrằngsốnglâulànguyệnvọngchung,ướcmơthathiếtcủamọingười.Mọingườikhiđãđặtmộtchântrongmộthườngcốgắnggiữđượcchânkiatrênmặtđấtvữnghơnnữa.Nhữngcụgiàlụkhụrunlênhằngngàyvàxemcáichếtlàđiềutaihạinhất.ChỉcócâytrênhònđảoLuggnaggchẳngcósựkhaokhátsốngnàovìởtấtcảmọingườitrướcmắtđãcótấmgươngcủatuổithọ-nhữngstruldbrug.Cáchsốngbấttửnhưtôivẽrahoàntoànkhôngthểcóđược.Nóđòihỏituổitrẻ,sứckhỏevà

sứcmạnhmãimãi.Cònhyvọngvàođiềuđóthìchẳngcómộtconngườinàocóquyềnnhưvậy,cũngnhưcònlâulắmmớiđạtđượcnguyệnvọngcủanó.Thậtvậy,vấnđềởđâykhôngphảiđềcậptớisựtậnhưởngvĩnhhằngbằngtuổitrẻvànhữnglợiíchcủanómàđềcậptớiviệclàmchocuộcsốngkéodàivôtận,thườngchịucácđớnđaudotuổigiàmanglại.Tấtnhiên,khôngcónhiềungườimongmuốnthànhbấttửtrongnhữngđiềukiệnnhưthế.NhưngngườitiếpchuyệnvớitôinhậnxétrằngởBalnibarbivàởNhậtBảncócảnhữngcụgiàmặcdùbịkhổsởbởitấtcảcácbệnhtậtcủatuổigiàvẫnmuốntránhxacáichếtcủamình.Vàônghỏitôilàtôicũngthấychínhhiệntượngấyởđấtnướccủamìnhhaykhông,cònởcácnướcmàtôiđãđếnthămtrongthờigiancácchuyếndulịchcủatôicũngnhưvậychăng.Saulờigiớithiệunàyôngmôtảchitiếtchotôinhữngstruldbrugđangsốnggiữahọ.Ôngnói

rằngchođếnnămbatrămtuổihọtuyệtnhiênvẫnkhôngkhácbiệtvớinhữngngườicònlại.Sauđótrởnênrầurĩvàcaucó.Khitớitámmươituổimàởđâycoilàgiớihạncủacuộcsốngcủaconngười,thườnghọcũng

nhưnhữngngườibìnhthường,biếnthànhcáccụgiàlụkhụ.Nhưngngoàicácloạibệnhtậtvàsựyếuđuốinóichungdotuổigiàđemlại,ýthứcvềviệchọphảitrảgiávĩnhviễnchosựtồntạiđángthươngđènặnglênđầuhọ.Nhữngngườibấttửkhôngchỉbướngbỉnh,haygâygổ,thamlam,caucó,hámdanhvàhay

đánhnhau,họthậmchíkhôngcókhảnăngcảtrongtìnhbạnvàtìnhyêu.Tìnhcảmtựnhiêngắnbóvớinhữngngườithânởhọkhôngkéodàiquácáccháu.Sựghentỵvàcácmongmuốnkhôngđượcthỏamãngiàyvòhọkhôngngừng.Trướchếthọghentỵvớicácthóixấucủacácthanhniênvàcáichếtcủacáccụgià.Khinhìnvàosựvuitươicủatuổitrẻhọcayđắngnhậnrarằngđốivớihọmọikhảnăngđểcócáckhoáicảmđóđãbịtướcmất.Ngườitakhóclócvàthanthởkhicótanglễthìđốivớihọchẳngcóhyvọnggìcảđểđạtđượcchốnnươngthânyêntĩnhmànhữngngườibìnhthườngkhácđượcyênnghỉởđó.Ngườinàobịmấttrívàquayvềvớithờithơấuthìlạilàngườihạnhphúcnhấttrongsốnhữngconngườibấthạnhấy.Họgợinênsựthươnghạivàthiệncảmnhiềuhơnvìhọđãmắcnhiềutậtxấuvàkhiếmkhuyếtvốnđặctrưngchonhữngngườibấttửcònlại.Nếuxảyrachuyệnstruldbruglấymộtngườiphụnữlàmvợ,cũngbấttửtươngtự,thìcuộc

hônnhânnàysẽphảihủybỏkhingườivợlêntámmươituổi.Khinhữngngườibấttửtròntámmươituổi,thìđốivớihọcũnglàsựkếtthúccủaquyềncông

dân.Nhữngngười thừakếngay lập tứcnhậnđược tài sảncủahọ,Họchỉđượcgiữ lạimộtkhoảncủacảikhônglớnchomình:nhữngngườinghèosốngdựavàogiúpđỡcủaxãhội.Khitớituổinày,cácstruldbrugbịxemlàkhôngcònkhảnăngđểđảmnhậncácchứcvụ.Họkhông

đượcmuabán,cũngkhôngđượclĩnhcanhđấtđai,ngườitacũngkhôngđểchohọđượclàmchứngởtòaán.Đến tuổichínmươi,nhữngstruldbrug bắtđầu rụng răngvà tóc.Ở tuổinàyhọkhông thể

phânbiệtmùivịthứcănvàănuốngtấtcảnhữnggìrơivàotầmtay,bấtchấpkhoáicảmvàmứcđộngonmiệng.Nhữngbệnhtậttuổigiàtiếptụcgiàyvòhọkhôngnặnglênvàcũngkhôngnhẹđi.Dầndầnhọbịmấttrínhớ.Tronglúcnóichuyệnhọquêntêngọicủacácđồvậtthôngthườngnhất,têntuổicủabạnbègầngũivànhữngngườithân.Họkhôngcònhứngthúđểđọcsách:họquênđoạncâuđầutrướckhiđọchếtcảcâu.Nhưthếlàhọmấtcảsởthíchduynhấtmàhọcònlàmđược.Ngônngữcủađấtnướcnàydầndầnbiếnđổi.Nhữngstruldbrugsinhraởthếkỷtrướckhó

màhiểuđượcngônngữcủanhữngngườisinhraởthếkỷsau.Sốngđếnnămhaitrămtuổihọrấtkhókhănmớicóthểphátâmmộtvàicâuđơngiảnnhất.CùngvớithờigianhọtựcảmthấymìnhlàngườinướcngoàingaytrênTổquốcmình.Tôiđãnghesựmôtảcácstruldbrugnhưthếởngườibạntôi.Saunàytôiđượctậnmắtthấy

nămhoặcsáustruldbrug có tuổi khácnhau.Người trẻnhất trong sốđó gầnhai trăm tuổi.Nhữngngườibạnđãdẫnhọđếnchỗtôiđãcốcônggiảithíchchohọlàtôi-mộtngườidulịchvĩđạivàđãnhìnthấycảthếgiới.Tuynhiên,đốivớicácstruldbrugthìđiềuđóchẳngmảymaygâyấntượnggìchohọcả.Họchẳngđặtchotôimộtcâuhỏinàonhưlàtôiđãnhìnthấygìhoặcđãtrảiquacáigì.Họchỉquantâmcómỗimộtđiều:tôicótặnghọslomecuđask,nghĩalàquàtặng để kỷ niệm hay không. Đó là phương pháp tốt nhất để xin của bố thí. Bởi vì nhữngstruldbrugchịusựcaiquảncủaxãhội,họbịcấmđiănxin.Nhữngkhẩuphầnăncủahọthậtítỏivàvìthếhọcốmọicáchđểtránhviphạmphápluật.Mọingườiđềughétvàkhinhrẻcácstruldbrug.Sựrađờicủamỗimộtstruldbrugđượcxemlà

mộtđiềmxấuvàđượcghichépcẩnthậnvàomộtcuốnsáchđặcbiệt,bởi thếtuổicủamỗistruldbrugcóthểbiếtrõnếutracứutrongcáctàiliệulưutrữquốcgia.Trongkhiđócácghichéplưutrữkhôngđượclưugiữquámộtnghìnnăm.Dođónhiềusáchvởđãbịvứtbỏhoặcbịmấttrongthờikỳcócácphongtràonổidậycủaquầnchúng.Phươngpháptốtnhấtđểbiếttuổicủastruldbrug-đólàhỏingườiđóxemcònnhớđếnđức

vuavàcácnhânvậtnổitiếngnào.Trínhớcủastruldbrugchỉcònnhớtêntuổicủađứcvuađãlênngôikhingườiđóchưatròn

támmươituổi.Sauđótracứutrênbiênniênsửthìcóthểxácđịnhkhôngkhókhăngìtuổigầnđúngcácstruldbrug.Tôichưabaogiờthấycáigìgớmghiếchơnnhữngconngườinày.Đànbàtrôngcònkinhtởm

hơnđànông.Thôngquavẻkỳquáibìnhthườngđặctrưngchosựquágiàyếu,họcàngngàycàngcóvẻmaquáithếnàođó.Nỗikinhkhủngdohọgâyrathậtkhônggìmôtảđược.Độcgiảchắcdễdàngthấylàsaukhitôiđãđượclàmquenvớicácstruldbruggầngũihơn,

khátvọngbấttửcủatôiđãsuygiảmrấtnhiều.Bâygiờtôixấuhổvớinhữnghìnhảnhcámdỗmàcáchđâykhônglâutôiđãtưởngtượng

nên.Tôinghĩrằngcóthểxemsốmệnhcủastruldbruglàhìnhphạtđángsợnhất.Đứcvuabậtcườimộtcáchvuivẻkhiđượcbiếtvềcuộctròchuyệngiữatôivàcácbạnbè.

Ngàiđềnghịtôihãyđưachừngchụcstruldbrugtheomìnhvềnướcđểlàmchonhữngngườitrongnướckhôngcònsợchếtnữa.TôirấtlấylàmvuilòngtiếpnhânsựquantâmấyvớimìnhvàcácchiphíchoviệcđưahọđinếunhưcácđạoluậtcơbảncủavươngquốckhôngcấmviệcnhữngstruldbrugrờiTổquốc.Cầnphải thừanhận là cácđạo luậtởđâyvề các struldbrug thậthết sức thôngminh.Nếu

khôngcócácđạoluậtấythìcácstruldbrugbịthứctỉnhbởilòngthamlamlúctuổigiàsẽchiếmlĩnh tấtcảcủacảicủađấtnướcvà thâu tómmọiquyền lựcvào taymình.Màchínhvìviệckhôngcókhảnăngđầyđủđểcaitrịmàtấtyếuhọsẽđưađấtnướcđếnchỗchết.

CHƯƠNGXITácgiảrờiLuggnaggvàđiđếnNhậtbản-TừđâytácgiảquayvềAmsterdamtrênmộtcon

tàuHàLanvàtừAmsterdamvềnướcAnh.

Tôihyvọnglàchuyệnkểcủatôivềcácstruldbruglàmộtchuyệnmớicủamìnhsẽgiảitríphầnnàochođọcgiả.Ítnhấtlàtôikhôngnhớđãđọcđượccáigìđótươngtựtrongcácsáchvềdulịchmàtôicótrongtay.GiữavươngquốcLuggnaggvàhoàngđếNhậtBảnvĩđạitồntạimốiquanhệgiaodịchbuôn

bán thường xuyên. Cácnhà vănNhậtBản chắchẳn cóđề cập tới những struldbrug.NhưngchuyếnviếngthămcủatôiởNhậtBảnquáưngắnngủi.TôihoàntoànkhôngbiếttiếngNhậtBảnvàcũngkhôngcómộtkhảnăngnàođểtìmhiểuchovấnđềnày.NhưngtôihyvọngrằngnhữngngườiHàLansaukhiđọcxongcâuchuyệncủatôimàcóquantâmtớivấnđềbấttửxinhãybổsungchocâuchuyệncủatôi.Đứcvuacốgắngthuyếtphụctôinhậnmộtchứcvụnàođótrongcungđìnhcủangài.Nhưng

khibiếtrõquyếtđịnhkhônglaychuyểnđượccủatôiđểquayvềTổquốc,ngàiđồngýchotôitrởvềvàrủlòngthươngviếtmộtbứcthưgiớithiệuchohoàngđếNhậtBản.NgàitặngtôibốntrămbốnmươiđồngtiềnvànglớnvàmộtviênkimcươngđỏmàtôiđãbánởAnhlấymộtnghìnmộttrămpound.Ngày6thángNămnăm1709tôilongtrọngtừgiãđứcvuavàcácbạnbècủamình.Đứcvua

đãtỏrahếtsứclịchthiệp,ralệnhđộicậnvệcủamìnhhộtốngtôichođếntậnGlanguenstald,hảicảngcủavươngquốcnằmởphíaTâyNamcủahònđảo.Sausáungàylênhđênh,contàubắtđầuđưatôiđếnNhậtBảnvàhànhtrìnhkéodàimười

lămngày.ChúngtôibỏneoởcảngXamoschikhônglớnlắm,nằmởvùngĐôngNamNhậtBản.Thành

phốđượcxâydựngtrênmộtmũiđấtdàitừđócómộtvịnhhẹphướnglênphíaBắctheomộtnhánhdàihẹp,ởphíaTâyBắccủavịnhlàthủđôcủahoàngđế,Yedo.Saukhilênbờ,tôiđưatrìnhviênchứchảiquanbứcthưcủaquốcvươngLuggnagggửihoàngđếcủaôngta.Ởhảiquanngườitabiếtrấtrõquốcấncókíchthướcbằnglòngbàntaycủatôi.Trênđócóhìnhquốcvươngđanggiúpmộtngườinghèobịthọtchânđứngdậy.Thịtrưởngsaukhinghenóivềbứcthưnàyđãtiếpđóntôinhưmộtđặcsứcủamộtcườngquốclánggiềng.ÔngcungcấpxengựavàngườihầucậnchotôivàgánhmọichiphíchochuyếnđicủatôilênYedo.Khiđếnđấy,tôiđượcphépvàotriềukiếnvàtrìnhthư.Bứcthưđãđượcbóctheomộtnghilễ

rấttrọngthểvàđượcngườiphiêndịchđọcchohoàngđế.Theomệnhlệnhhoàngđế,tôiđượcphépnêunguyệnvọngcủamình.Nguyệnvọngđósẽđượchoàngđếthựchiệnngayvìsựkínhtrọngvớingườianhemhoàngtộc,quốcvươngLuggnagg.VìnhiệmvụcủangườiphiêndịchlàtiếnhànhgiaodịchvớingườiHàLan,bởithếquavẻngoàicủatôianhtađãnhanhchóngđoánratôilàmộtngườichâuÂu,anhtanhắclạilờicủahoàngđếbằngtiếngHàLan,thứtiếngmàanhtanắmrấtvững.Theosựdựđịnhtừtrước,tôitrảlờirằngtôilàmộtthươnggiaHàLanbịđắmtàuởvenbờbiểncủamộtđấtnướcxaxôi.TừđótôiđếnđượcLuggnaggvàtừLuggnaggtôilêntàuđếnNhậtBản,màởđâytôibiếtnhữngngườiđồnghươngcủatôitiếnhànhcôngviệcthươngmại.TôihyvọngrằngngườitasẽtạochotôicơhộitrởvềTổquốcvớimộtngườinàođótrongsốấy.TôikínhcẩnxinhoàngđếchechởchotôivàchotôiđếnNagasaki,hảicảngduynhấtởđóchophépcáctàuchâuÂughévào.ỞđótôisẽđợimộtcơhộithuậntiệnđểtrởvềchâuÂu.Tronglờikếtluận,tôixinhoàngđếdolòngkínhmếnngườibảohộcủatôi,quốcvươngLuggnagg,rủlòngnhântừmiễnchotôikhôngphảithihànhlễnghibắtbuộcvớinhữngngườiđồnghươngcủatôilàgiàyxéolêncâythánhgiá38.Hơnnữatôiđãbịnỗibấthạnhnémlênmảnhđấtnàyvàtôikhôngcóýđịnhthươngmạiởđây.

Khingườiphiêndịchdịchchohoàngđếlờicầuxinnày,ngàihơingạcnhiên.Ngàinóirằngtôilàngườiđầutiêntrongsốnhữngngườiđồnghươngcủamìnhbộclộrađiềutếnhịấy.ỞngàibấtgiácxuấthiệnsựnghingờrằngtôikhôngphảilàngườiHàLan,từnhữnglờitôinóirõràngtôilàmộtngườiCơĐốcgiáothậtsự.Hơnnữa,domongmuốnbiểulộsựkínhmếnquốcvươngLuggnagg,ngàichấpnhậnlờiđềnghịkỳquặcấycủatôi.Tuynhiên,ngàithấyrằngcầnphảibáotrướcchotôibiếtởđâycầnphảihànhđộngcựckỳthậntrọng.Ngàitruyềnchocácquanlạicủamìnhmệnhlệnh,giảtảngnhưhọdođãngtrí,đãquênkhôngbắttôiphảilàmnghilễấy.Bởivì,nếunhữngngườiđồnghươngHàLancủatôimàbiếtrằngtôikhôngbịbuộctuântheonghilễấythìhoàngđếđoánchắclàdọcđườnghọsẽcứacổtôi.Tôinhờngườiphiêndịchbiểulộhộtôilòngbiếtơnsâusắcdođặcânnày.CũngđúngdịpđóngườitaphảipháimộtđộilínhđếnNagasaki.Ngườitađềnghịtôiđivớiđộilínhnàyvàngườiđộitrưởngđượclệnhbảovệtôidọcđườngvàđượcgiaomộtchỉlệnhđặcbiệtvềtôi.SaumộtcuộchànhtrìnhdàivàmệtmỏitôiđếnNagasakivàongày9thángSáunăm1709.Ở

đây, tôiđược làmquenvớimộtđội thủy thủHàLan,phụcvụ trêncon tàu "Amboyna"củaAmsterdamvớitrọngtảibốntrămnămmươitấn.TôiđãtừngsốnglâuởHàLanđãhọctậpởLeydenvànóitiếngHàLanrấttốt.Cácthủythủnhậnrarằngtôiđãtừđâuđếnvàbắtđầutòmòhỏivềcácchuyếndulịchvàvềcuộcđờitôi.Tôibịamộtcâuchuyệnthậtngắngọnnhưnggiốngnhưthật,lượcbỏphầnlớncácsựkiện.TôicókhánhiềungườiquenbiếtởHàLanvàtôicũngchẳngkhógìmàkhôngnghĩrahọcủabốmẹtôi,màtheolờitôihọsốngởmộtxómlàngnhỏ bé ở tỉnh Gelderland. Tôi đề nghị thuyền trưởng con tàu (không phải là anh chàngTheodorusVangrult)lấybaonhiêutiềncũngđượcchochuyếnvềHàLan.Nhưngsaukhibiếttôilànhàphẫuthuật,thuyềntrưởngbằnglòngchỉlấymộtnửasốchiphívớiđiềukiệntôilàmnghĩavụcủabácsĩtrêntàu.Trướckhilênđường,cácthủythủnhiềulầnhỏitôixemđãthựchiệnlễnghivớicâythánhgiánhưtrênđãkểchưa,nhưngtôiđãtrảlờihếtsứcmậpmờ.Tuynhiên,viênthuyềntrưởng,mộtconngườiácđộc,đãchỉtôichoviênsĩquanNhậtBảnvànóirằngtôivẫnchưabướcquathánhgiá.Nhưngviênsĩquanđãnhậnđượcmộtchỉlệnhđặcbiệtvớitôinênđãchotênđêtiệnhaimươigậytrevàovai.Sauchuyệnđóngườitakhôngcònđặtcácvấnđềđạiloạinhưvậyvớitôinữa.Trongsuốtcuộchànhtrìnhkhôngxảyrachuyệngìđángnhắclạinữa.ĐếnmũiHảoVọngthì

đượcgióthuận,chúngtôidừnglạiđómấyngàyđểlấynướcngọtdựtrữ.Ngày10thángTưnăm1710chúngtôi thuậnđườngtớiAmsterdam,bịmấtbốnngười trênđường:bachếtvìbệnhtậtvàngườithứtưbịngãtừcộtbuồmxuốngbiểnvenbờGuinea.TừAmsterdamtôiđiAnhtrênmộtcontàunhỏđậuởthànhphốnày.Ngày16thángTưchúngtôibỏneoởDowns.SángngàyhômsautôilênbờvàtôilạitrởvềTổquốcmìnhsaunămnămrưỡivắngmặt.Tôi

đithẳngđếnRedriffvàlúchaigiờtrưacùngngàytôiđượcgặplạivợvàconvẫnkhỏemạnh.

PHẦNIV:CUỘCDULỊCHĐẾNĐẤTNƯỚCNGỰA-NGƯỜICHƯƠNGITácgiảlạilênđườngđidulịchvớicươngvịthuyền

trưởng.-Thủythủđoànâmmưuchốnglạithuyềntrưởng.-Tácgiảbịnhốtlâutrongcabintàu,sauđóđượcthảlênbờcủađấtnướcxalạ.Tácgiảđisâuvàođấtliền.-MôtảđặcđiểmcủagiốngđộngvậtkỳquặcYahoo39.-TácgiảgặphaiNgựa-người.

Tôiởnhàvớivợvàconcáigầnnămthángtrờivàcóthểtựcoimìnhlàhếtsứchạnhphúcnếunhưcuốicùngtôibiếtđượcgiátrịcủacuộcsốngthanhbình.Nhưngniềmsaymêdulịchkhôngđểtôiyên.Ngườitalạiđềnghịvớitôinhữngđiềukiệnhếtsứccólợivớicươngvịthuyềntrưởngtrêncontàu“Adventurer”,mộtcontàubuôntốtvớitrọngtảibatrămnămmươitấn,còntôisaukhiđắnđokhônglâuđãtiếpnhậnđềnghị.Côngviệchànghảirấtquenthuộcvớitôicònviệcmổxẻđốivớitôiđãquáchánngấy.Bởivậy,trongkhitôitừchốiđảmnhiệmcôngviệcnàytôiđãmờiRobertPurefoymộtngườitrẻtuổinhưnglàmộtbácsỹthạoviệclàmbácsỹtrêntàu.ChúngtôikhởihànhtừPortsmouthngày7thángChínnăm1710,ngày14chúngtôigặpthuyềntrưởngPocockđitừBristolởTeneriffe,ôngđiCampechyđểlấygỗđànhương.Nhưngcơnbãonổilênvàongày16đãchiarẽchúngtôi.KhiquaytrởvềAnhtôiđượcbiếtrằngcontàucủaôngtađãbịđắm,toànthểthủythủđoànchỉcómộtthủythủtậpsựsốngsót.Đâylàmộtthuyềntrưởnggiỏivàdũngcảmnhưngrấtbướngbỉnh.Tôikhônghềnghingờgìkhichorằngthiếusótấyđãlàmôngtabịtainạn.Trongthờigianhànhtrình,cơnsốtnhiệtđớiđãgiếtchếtmộtsốthủythủtrêncontàuchúng

tôi.ĐểbổsungthủythủđoàntôiđãtuyểnmộnhữngngườiởBarbadosvàởnhữngđảokhácthuộcquầnđảoAnti,nơitôiđãghévàotheosựsắpxếpcủachủtàu.Nhưngngaysauđótôithấyhốihậncayđắngvìđiềunày.Phầnlớnnhữngthủythủmàtôichọnlànhữngkẻđángngờvànhưsaunàymớirõ,chúnglànhữngtêncướpbiển.Trênboongtàucủatôicónămmươingười.TôiđượcgiaotráchnhiệmtiếnhànhtraođổibuônbánvớinhữngngườidađỏởNamTháiBìnhDươngvàtiếnhànhnghiêncứucáckhuvựccònítđượcbiếtđếntrêncácvĩđộnày.Nhữngtênvôlạimàtôilấylêntàu,đãnhanhchónglôikéosốthủythủcònlạitheochúng.

Chúngquyếtđịnhbắtgiamtôivàchiếmtàu.Âmmưunàycầnphảithựchiệnngaylậptức.Mộtbuổisángbọnchúngxôngvàocabin,tróichânvàtaytôilạivàdọasẽnémxuốngbiểnnếutôicóýđịnhchốngcự.Tôiđànhphảiphụctùngvàchịulàmtùbinhcủachúng.Bọnkẻcướpbắttôiphảithềrằngtôisẽkhôngchốngcựnữa.Khitôiđãthựchiệnyêucầucủachúng,chúngcởitróichotôinhưnglạixíchtôivàogiườngvàđặtngườigáccóvũkhísẵnsàngởngaycửacabin,tênnàyđượclệnhbắnkhitôicóbấtkỳýđồbỏtrốnnhỏnhấtnào.Chúngđưathứcănvànướcuốngđếncabinchotôicònchúngtựnắmquyềnđiềukhiểncontàu.BọncướpbiểnquyếtđịnhtìmkiếmvàcướpbóccáccontàuBồĐàoNha.Nhưngđểthựchiện

cácýđồđóthìlựclượngcủachúngquáít.Bởithếchúngquyếtđịnhbánhếthànghóacótrên

tàuvàhướngđếnđảoMadagascarđểbổsungthủythủđoàn.Trongsuốtmấytuầnlễbọncướpđãđiquanhvùng,tiếnhànhtraođổibuônbánvớinhữngngườidađỏ.Nhưngtôikhôngbiếtđượchànhtrìnhcủachúngbởivìtrongsuốtthờigianbịnhốtvàcanhgiữtrongcabin,tôichờđợitừngphútmộthìnhphạttànbạomàchúngthườngđedọatôi.Ngày9thángBanăm1711mộttênJamesWelchnàođóxuốngkhoangvàtuyênbốthuyền

trưởngralệnhchohắnđưatôilênbờ.Tôithửlàmchohắnnghĩlạinhưngtấtcảđềuvôích.Thậmchíhắncòntừchốikhôngnóichotôibiếtthuyềntrưởngmớicủachúnglàainữa.Bọnkẻcướpchophéptôimặcbộquầnáotốtnhấtvàhầunhưcònmớicủatôivàcầmtheomộttaynảiquầnáonhỏ;trongsốvũkhíchúngchỉđểlạichotôicondaogăm.Sựtửtếcủachúngđãđixatớimứcchúngquênkhôngkhámcáctúicủatôi,trongđócòntiềnvàmộtsốthứlặtvặt.Sauđóchúngđưatôixuốngxuồngvàhướngvàobờnhìnthấyrõcáchcontàuchừngmộthảilý.Khiđếnbãicạnbọncướpthảtôixuốngvàquaytrởlạitàu.Tôiyêucầuhãynóixemđâylànơinào.Nhưngnhữngngườinàythềrằngchúngbiếtvềnơiđâycũngkhônghơngìtôi.Chúngkểlạirằngthuyềntrưởng,nhưchúnggọihắnnhưvậy,từlâuđãquyếtđịnhtáchtôira,cònkhitàuđãbánhếthànghóathìchúngsẽbắtđầuđitớiMadagascar.Sauđóconxuồngrờibãicạn.Lúctừbiệt,chúngchúctôimọiđiềumaymắnvàkhuyêntôihãynhanhchónglộivàobờkhinướctriềuchưalên.Lờikhuyênthậtđúngđắnvàtôilộiquabãicạnlênbờ.Saukhilênbờtôingồinghỉtrênmột

môđấtvàbắtđầusuynghĩsắptớisẽlàmgì.Tôichẳngcómộtchútthứcăndựtrữnàovàcũngchẳngcóphươngtiệnđểkiếmthứcănnữa.Tôichỉcómộtmìnhvàkhôngcómộtcôngcụnào.Tôichỉcómỗimộtcáchlàtraovàotaynhữngthổdânmanrợnàođómàtôigặpđầutiênnhữngvòngđeotay,hạtthủytinhnhiềumàuvàcácthứlặtvặtkhácđểdànhcảmtìnhcủahọ.Cácthủythủbaogiờcũngdựtrữcácthứnàykhilênđườngđitớicácđấtnướcxaxôi.Mộtsốthứlặtvặtấytôiđãkịpvơchovàotúitrướckhirờikhỏicabincủatôi.Saukhiquyếtđịnhnhưvậy,tôiđứngdậyvàđisâuvàođấtliền.Trướcmắttôimộtthunglũngrộngtrảidài.Nhữnghàngcâydàicắtngangthunglũng.Nhưng

nhữngcâycốiấykhôngphảidobàntayconngườitrồnglên.Giữanhữngcâyấynổibậtlênnhữngđồngcỏxanhvànhữngcánhđồnggieoyếnmạch.Tôitiếnlênphíatrướcmộtcáchcẩnthậnvừađivừanhìntứphía.Tôiluônluônsợcóaiđóbấtthìnhlìnhtiếncôngtôihoặccónhữngmũitêntừphíasauhoặcbênsườnnhắmvàotôi.Mộtlúcsautôibướcraconđườngcái.Trênđườngthấycónhiềuvếtchânngười,mộtsốvết

chânbònhưngnhiềuhơncảlàvếtchânngựa.Cuốicùngtôicũngtrôngthấytrênđồngcónhữngđộngvậtnàođó.Dángvẻkỳquáivàđángsợcủachúngkhiếntôiengại.Tôinúpvàomộtbụicâyđểcóthểquansátchúngtốthơn.Mộtsốcontrongsốđótiếngầnlạichỗmàtôiđangnúpkhiếntôicóthểthấyrõchúng.Đầuvàngựccủachúngphủlôngrấtdày-ởmộtsốlàlôngxoăn,cònsốkhácthìlàlôngthẳng.Phầnnhiềuchúngcórâugiốngnhưrâudê.Dọclưngvàphầnchântrướccócácgiảilônghẹpchạydài.Nhưngthânthểcủachúngtrầntrụikhiếntôicóthểthấymàudanâuđen.Chúngkhôngcóđuôi.Cácđộngvậtcáinhỏhơncácconđựcmộtchút:trênđầucủachúngcũngcócáclôngdàinhưngmặtthìlạinhẵnnhụicòntoànthânthìchỉphủmộtlớplôngthưa.Lôngcủacácconđựcvàcáicũngcónhữngmàusắckhácnhau:nâu,đenvàhunghung.Chúngítkhiđứngyêntạichỗ,lúcnàocũngchạy,nhảyvàphivớisựnhanhnhẹnlạthường.Nhữngmóngdàiởchântrướcvàchânsauchophépchúngnhanhnhưsóckhileolêncáccâycao.Nóichung,trongcácchuyếndulịchcủatôichưabaogiờtôigặpnhữngđộngvậtkỳquáihơnvàxấuxaghêtởmhơn.Bởithếtôikhôngdámnhìnchúnglâu.Saukhithấyhếtsựkinhtởmvàgớmguốc,tôivộivàngrakhỏichỗnúpvàtiếptụcđitheoconđườngvớihyvọngnósẽđưatôiđếnmộttúplềucủangườidađỏnàođấy.Nhưngtôichỉmớiđiđượcvàibướcthìđãgặpmộttrongsốcácđộngvậtgớmguốcấy.Nó

chạythẳngđếnchỗtôi.Nhậnthấytôi,convậtấydừnglạivàvớibộmặtnhănnhóghêsợtrốmắtranhìntôi.Sauđótrongkhitiếngầntôinógiờchântrướclên-cóthểvìtòmòhoặccóthểvìcóýđịnhđộcácmàtôikhôngthểnàoxácđịnhđược.Tôinắmchặtcondaogămvàgiángmộtđònmạnhvàochâncủaconvật.Tôikhôngmuốnsửdụngmũinhọncondaovìngạirằngcưdâncủahònđảosẽnổigiậnnếunhưtôigiếthoặclàmquèquặtconvậtnuôicủahọ.Cảm

thấyđau,convậtbỏchạythụcmạngvàkêurélêntotớimứccảđàn,đôngchừnggầnbốnchụcconnhưvậytừcánhđồngbêncạnhlaođếncùngvớitiếngrúvàdángvẻgớmghiếcvâylấytôi.Tôilaođếnmộtcáicây,dựalưngvàothâncâyvàvungdaogămlênđểchúngkhôngđếngầntôiđược.Tuynhiêntìnhthếcủatôihếtsứctồitệ.Mộtsốconđãlaolêncâyvàsẵnsàngtấncôngtôitừtrêncao.Sốcònlạiđứngsítlạivớinhauvàvâylấytôi.Tôiđãkhôngcóhyvọngđượccứuthoátvàsẵnsàng

trảgiáđắtchosinhmệnhcủamình,thìtôibỗngnhiênnhậnrathấycómộtnỗikinhhoàngnàođóxuấthiệngiữacáckẻthùcủatôi.Trongnháymắtchúngbỏchạytánloạn.Vừahoànhồnmộtchút,tôiđánhbạorờicáicâyvàtiếptụclênđường.Khinhìnsangbêntráitôitrôngthấymộtconngựađangthongthảđitrênđồng.Rõràngconngựanàylànguyênnhânbỏchạycủanhữngkẻđãbaovâytôikhinhậnranótrướctôi.Khitiếnlạigầntôi,conngựathởnhẹranhưngnhanhchóngtựchủvàbắtđầunhìnthẳngvàomặttôivớivẻhếtsứcngạcnhiên.Nónhìnvàotayvàchântôivàđivòngquanhmấylần.Tôimuốntiếptụclênđườngnhưngconngựangăntôilại,tiếptụcliếcnhìntôinhưngkhôngbiểuhiệnýđịnhxúcphạmtôimộtchútnào.Vàthếlàchúngtôiđứngmộtlúcnhìnvàomặtnhau.Cuốicùngtôiđánhbạogiơtaylêncổngựađịnhvuốtvenó.Nhưngconvậttránhcửchỉdịu

dàngấycủatôivớivẻkhinhbỉ,lắcđầu,caumàyvàkhéoléođưachânphảitrướclêngạttaytôira.Sauđóconngựahýlênmộtcáchgợicảmkhiếnchotôicóýnghĩ:phảichăngnónóichuyệnbằngngônngữcủamình.Ngaylậptứcmộtconngựanữađếnchỗchúngtôi.Cảhaiconngựatraođổivớinhaunhững

lờichàođúngnghilễnhất.Chúngkhẽđộngcácmóngchânphảitrướcvàonhauvàbắtđầulầnlượthýlên,thayđổicácâmtheocáckiểukhácnhaubởithếcácâmdườngnhưgầntáchbạchrõràng.Sauđóchúngtáchrakhỏitôimộtvàibướcvàđidạosongsongbênnhaugiốngnhưlànhữngngườicầnphảiquyếtđịnhmộtvấnđềquantrọng.Trongkhiđóchúngvẫnquansáttôitựahồnhưkhôngchotôichạymất.Khitheodõitínhcáchcủacácđộngvậtphilýnàybấtgiáctôinghĩrằngnếunhữngđộngvậtbốnchânbìnhthườngởđấtnướcnàycònnhưthếnữathìnhữngcưdânhaichâncủanócònđếnthếnàonữa.Họhẳnlàmộtdântộcthôngminhnhấttrêntráiđất.Ýtưởngấyđãđộngviêntôirấtnhiềuvàtôiquyếtđịnhlênđườngchođếnkhinàocònchưagặpđượcnơicóngườiởhoặcchưagặpđượcmộtthổdânnàođấy.Nhưngconngựađầutiêncóđôimắtxámnhậnrarằngtôirađithìbắtđầuhýlênmộtcáchtìnhcảmsaulưngtôikhiếntôicócảmgiáclàtôihiểuđượcnómuốngì.Tôiquaylạingaylậptứcvàtiếnlạigầnnóđểxemsắptớisẽcòngìnữa.Cũngcầnphảithừanhậnlàtôibắtđầuhơiengạimộtchútvềkếtcụccủachuyệnphiêulưunàymặcdùtôicốgắnggiấunỗisợhạicủachínhmình.Độcgiảchắccũngchẳngkhókhăngìđểtựhìnhdunghoàncảnhcủatôilúcđóthậtchẳngdễchịuchútnào.Cảhaiconngựađilạigầntôivàhếtsứcchămchúbắtđầuquansátmặtvàtaytôi.Conngựa

xámkhẽchạmmóngchânphảitrướcvàomọiphíacủacáimũcủatôi,dườngnhưnóngậpngừngmuốntôibỏmũ.Saukhinhấcratôilạiđộinóvào.Cửđộngcủatôirõrànglàlàmconngựaxámvàbạncủanó(cómàulôngđentuyền)hếtsứcngạcnhiên.Conngựaôđụngvàovạtáokhoáccủatôi,rõràngtìnhhuốngmàcảhaiconđangsavàođãgâychocảhaisựbỡngỡrấtnhiều.Conngựaôvuốtvebàntayphảicủatôivàrõrànglàngạcnhiêntrướcmàusắcvàđộmịnmàngcủanó.Nógiữchặttaytôigiữamóngvàcổchânmạnhđếnmứctôiphảikêulênvìđau.Conngựalậptứcbuôngtaytôiravàsauđócảhaibắtđầuđụngvàotôihếtsứcthậntrọng.

Đôigiàyvàtấtcủatôilàmchúngngơngáchoàntoàn.Chúngxemxétvàsờmómãicácthứấyvàthểhiệnsựngạcnhiênbằngtiếnghývàcáccửchỉ.Nóichungmọitínhcáchcủacácđộngvậtnàykhácbiệtbởitínhhợplývàtínhkhônngoancuốicùngđãkhiếntôinảyraýnghĩ:phảichăngđólàcácsinhlinhkỳdiệumàdomộtnguyênnhânnàođódầndầnbịbiếnthànhngựa.Khigặptrênđườngmộtvậtlạ,chúngquyếtđịnhđùagiỡnvàdọanó.Ngoàira,cũngcóthểchúngthậtsựkinhngạctrướchìnhdạngconngười,quầnáongoài,khuônmặtvàcơthểhẳnlàkhônggiốngvớinhữngngườiđangsốngtrênđấtnướcxaxôinày.Khirútrakếtluậnnhưvậy,tôiđánhbạohướngvàochúngvànóicáclờisauđây:“Thưacácngài,nếucácngàilànhữngthầyphùthủythậtsựthìtôicócơsởđểchorằngcácngàihiểumọingônngữ.Bởivậytôixinmạomuộithưavớicácngàirằng,tôilàmộtngườiAnhbấthạnh.Sốmệnhácđộcđãnémtôilênbờcủađấtnướccácngài.Tôixinphépđượccưỡilênlưngcủamộttrongsốcácngàinhưlàcưỡilênlưngcủamộtconngựathựcsựvàđiđếnmộtcănlềuhaymộtxómlàngnàođấynơitôicóthểđượcnghỉngơivàcóchốnnươngthân.Vớitấmlòngbiếtơnsựgiúpđỡnàytôixinbiếutặngcácngàicondaonhỏhoặcchuỗivòngnày”.Lúcđótôirútcảhaivậtấytừtrongtúira.Trongkhitôinói,cảhaiconngựađứngimlặngvớicáivẻgiốngnhưlàchúngnghecáclờicủa

tôihếtsứcchămchú.Khitôikếtthúc,chúnghýlênmấylầnvàhướngvàonhaudườngnhưtiếnhànhmộtcuộctraođổihếtsứcnghiêmtúc.Khiđótôihoàntoànthấyrõlàngônngữcủachúngthểhiệntìnhcảmrấtrõràng,vànócòndễhơncảtiếngTrungQuốckhiphântáchthànhtừngtừvàtừngâmthanh.TôinghethấyrõràngtừYahoomàcảhaiconngựanhắclạimấylần.Mặcdùtôikhôngthể

hiểuýnghĩacủanónhưngtrongkhichúngmảibậnnóichuyện,tôicũngcốgắngghinhớtừnày.Khihaiconngựavừamớiimlặngtôiliềnkêuthậttotừ“Yahoo”,“Yahoo”cốgắngmôphỏngtiếnghýcủangựa.Điềuđórõrànglàmchúngrấtlạlùngvàconngựaxámhailầnnhắclạitừnàygiốngnhưmuốndạytôibiếtcáchphátâmchođúng.Tôibắtđầunhắclạitheonógắngsaochochínhxáchơnvàcứsaumỗilầntôilạithấymìnhđạtđượctiếnbộtrôngthấymặcdùcònlâumớicóthểgọilàhoànthiện.Sauđấyconngựaôthửdạytôimộttừcònkhóhơnnữa:Houyhnhnm.Phátâmtừnàydườngnhưkhókhôngthểtảđượcnếusovớitừđầutiên,nhưngsauhaibalầnthử,cuốicùngtôiđãnóiđượckhálàrõràng.Cảhaiconngựarõràngkhâmphụckhảnănghiểubiếtcủatôi.Saukhinóichuyệnthêmchútnữa,haiconngựachiataynhau,chúnggõmóngvàonhaunhư

làkhimớigặp.Sauđóconngựaxámradấuchotôiđilêntrước.Tôicũngđủthôngminhđểthựchiệntheoýcủanótrongkhichưatìmđượcmộtngườihướngdẫntốthơn.Thấytôiđichậmlại,conngựabắtđầuhýlên“hhuunhhuun”.Saukhiđoánratiếnghýấycónghĩalàgìtôicốgắnggiảithíchchonóbiếtlàtôiđãquámệtnênkhôngthểđinhanhhơn.Khiđóconngựadừnglạiđểtôicóthểnghỉngơimộtchút.

CHƯƠNGIINgựa-ngườidẫntácgiảđếnnhàởcủamình-Môtảcănnhànày-Cuộcđóntiếpvớitácgiả-

ThứcăncủaNgựa-người-Tácgiảbănkhoănlàmìnhsẽăngìởđấtnướcnày-Lốithoátkhỏitìnhthếkhóxử-Ởđâytácgiảđãănuốngnhưthếnào.

Saukhiđichừngbadặm,chúngtôiđãđếnmộtcănnhàthấpvàdài.Tườngnhàđượclàmtừnhữngcọcgỗnhỏđóngxuốngđấtvàdùngcáccànhcâynhỏbệnlại,cònmáilàmtừrơmrạ.Khinhìnthấycănnhàởnàytôithởphàonhẹnhõmvàrúttừtrongtúiramộtsốthứlặtvặt.Tôihyvọngrằngnhờcácthứlặtvặtấymàchủnhâncănnhàsẽđốixửvớitôiniềmnởhơn.Conngựamàtôiquenmờitôibướcvàotrướcvàtôithấymìnhbướcvàomộtcănphòngrộngcónềnnhàbằngđấtnệnnhẵn;dọctheomộtbêntườngcómộtcáimángmắtcáođểcỏkhô.Ởđócóbaconngựađựcvàhaiconngựacáicon;chúngkhôngđứngcạnhmángcỏvàcũngkhôngănmàngồixổmnhưkiểuchóngồikhiếntôirấtlấylàmlạ.Nhưngcáilàmtôingạcnhiênhơncảlàkhitôithấycácconngựakhácđangbậncáccôngviệcnộitrợ.Tấtcảnhữngđiềuđócuốicùngđãcủngcốgiảthuyếtởtôichorằngmộtdântộcbiếthuấnluyệncácconvậtkhôngcólýtríđếnnhưvậythìhiểnnhiênphảihơnhẳncácdântộckháctrêntráiđấtvềtríthôngminhcủamình.Conngựaxámbướcvàongaysautôicólẽđểngừatrướcsựđóntiếpkhôngđượctửtếtừphíacácconngựakhác.Nóhýmấylầnvớicáigiọngsaikhiếncủaôngchủvànhữngconngựakhácngaylậptứcngoanngoãnvânglời.Ngoàicănphòngnày,còncóbacănphòngkhácbốtríphòngnọtiếpphòngkiadọccănnhà.

Chúngnốivớinhaubằngcáccửaravàorộng.Cáccửađượcđụcvàotườngcáinọđốidiệnvớicáikiadođótạonênmộtlốiđithẳngsuốttừphòngđầutớiphòngcuốicùng.Chúngtôiđiquacănphòngthứhai.Khiđóconngựaxámradấuchotôiđứngđợicònbảnthânđivàophòngthứba.Tôiđứnglạiởphòngthứhaivàđãchuẩnbịquàtặngchochủnhânngôinhà:haicondao,bacáivòngcócáchạtngọctrainhỏ,mộtcáigươngconvàchuỗihạtcườm.Conngựabắtđầuhýlênbahaybốnlầnvàtôichúýnghehyvọngthấycógiọngngườitrảlời.Nhưngtôichỉnghethấycũngtiếnghýnhưthếchỉcóđiềuâmthanhcủanódịudànghơnvàdễnghehơn.Tôibấtgiácnghĩ:“Hẳnngôinhànàythuộcmộtnhânvậtrấtquantrọngdođócầnphảichuẩnbịbiếtbaolànghithứctrướckhichophéptôivàogặpchủnhân”.Nhưngchảlẽnhânvậtquantrọngấylạichẳngcómộtngườihầunàokhácngoàinhữngconngựa?Điềuđó,tôiquảlàkhônghiểunổi.Tôibỗngsợhãi:phảichănglýtrícủatôiđãbịlầmlẫnsaunhữngtổnthấtvàkhổđaumàtôigặpphải?Tôithuhếtnghịlựcquansátcẩnthậnxungquanh:cănphòngmàtôiđangđứngcũngđượcbốtrínhưcănphòngđầutiênchỉcócáilàtrônghoalệhơnnhiều.Tôiphảimấylầngiụimắt-trướcmặttôivẫncũngchínhcácvậtấy.Tôibắtđầutựvéotayvàhaibênsườnđểmìnhtỉnhlạivìtừngphútmộttôicócảmgiácnhưđangtrôngthấynhữngthứnàytrongmộng.Nhưngnhữngcúvéocũngchẳnggiúpđượcchotôi:tôivẫnthấycănphòngấy,cũngnềnđấtấyvàcũngcáimángcỏấy.Cuốicùngtôidừnglạiởýnghĩlàtấtcảcácđiềuđóchỉlàđiềukỳdiệuvàmaquái.Vàolúcấyconngựaxámlạixuấthiệnởcửavàradấumờitôivàophòngthứbatheonó,ởđấytôinhìnthấymộtconngựacáirấtđẹpvàhaichúngựacon.Chúngngồigậpchânsauxuống,dướitrènmộtcáichiếurơmđượcdệtrấtđẹpvàsạchsẽ.Khitôibướcvào,conngựacáingaylậptứcđứngdậykhỏichiếuvàtiếnlạigầntôi.Nóchăm

chúnhìnvàomặtvàtaytôivàquayngoắtlạivớivẻhếtsứckinhtởm.Sauđónóhướngvàoconngựaxámvàtôinghethấytrongcâuchuyệncủachúngthườnglặpđilặplạitừ“Yahoo”màýnghĩacủanóchođếngiờtôivẫnchưabiết.Trờiơi!Chỉkhitôibịhạnhụcđếnmứccựckỳthìtôimớinhanhchóngbiếttừđónghĩalàgì.Conngựaxámgậtđầuvớitôivànhắclạitừ“guun”,“guun”màtôithườngngheđượctrên

đườngvềđâyvàtừđócónghĩalàralệnhtheonó,vàtôiđượcdẫnrasânsau.Ởđâyhơicáchxacănnhàcómộtkhochứađồkhálớn.Chúngtôibướcvàođóvàtôinhìnthấybađộngvậtgớmguốcgiốngnhưnhữngconmàtôiphảichốngđỡdướicáicây.Chúngđanghauháuănnhững

củcâyvàthịtsốngtrôngchẳngđẹpmắtchútnào.Nhữngthịtấycuốicùngtôicũngnhậnrađólàthịtxácchếtcủachó,lừavàbò.Cảbaconđềucómộtcáivòngbằngcâyliễuchắcchắnquấnquanhcổvàbuộcvàomộtcâygỗlớn.Chúnggiữthứcănbằngcácmóngchântrướcvàdùngrăngcắnxé.Ngựa-chủnhânralệnhchongườihầucủamình,mộtconngựatíaconcởidâybuộcchomột

convậtlớnnhấttrongsốbaconấyvàdẫnnórangoàisân.Saukhiđặtnóđứngcạnhtôicảchủvàtớbắtđầungắmnghíasosánhchúngtôisauđómấylầnnhắcđinhắclạitừ“Yahoo”.Khôngthểnàotảđượcnỗikinhkhiếpvàngạcnhiênxâmchiếmtôikhitôinhậnthấyrằngconvậtghêtởmấyvềhìnhdángbênngoàihoàntoàngiốngconngười.Thậtvậy,mặtcủanónhẵnvàto,mũitẹt,môidàyvàmiệngrộng,mànhữngđặcđiểmấythườnggặpởnhữngngườimanrợ,bởivìnhữngngườimẹkhôngbaogiờđặtconmìnhxuốngđấtmàcõngchúngtrênlưng,dođóđứatrẻthườngxuyêncọmũivàovaicủamẹ.ChântrướccủaYahookhácvớitaycủatôichỉởcácmóngdài,dathô,lòngbàntaymàunâuvàcuốicùnglàmubàntaycóphủlông.ChínhxáclàchânsaucủaYahoocũngkhôngquáđặcbiệtvớichântôi.Tôinhậnrađiềuđóngaylậptứcmặcdùcácconngựacóthểkhôngnhậnthấyđiềugì,bởivìchântôimanggiàyvàtất.Hơnnữarõràngcảhaiconngựakhôngcókháiniệmgìvềcáiáokhoácdàicủatôi.Chúng

hoàntoànkhôngbiếtđólàcáigìmàchínhnhờvậycơthểcủatôihoàntoànkhácbiệtvớicơthểcủaYahoo.Conngựatíađưachotôimộtcủcâygìđó,đượcgiữgiữamóngvàcổchân.Tôicầmcủcâyấy,

ngửinóvàrấtlịchthiệpđưatrảlại.KhiđónóđemlạimộtmiếngthịtlừatừcănnhàbẩnthỉucủaYahoo,nhưngmiếngthịtcómùikhóchịuđếnnỗitôikinhtởmquayđi.ConngựaconbènnémmiếngthịtchoYahoovàconvậtnàyliềnvồngaylấy.Sauđónóđemchotôimộtômcỏkhôvàmộtđấuđầylúakiềumạchnhưngtôilắcđầuradấurằngchẳngmónănnàyhaymónkiahợpvớitôicả.Ngaykhiđótôithấyđâykhôngphảilàchuyệnđùa,lầnđầutiêntôicóýnghĩrằngnếunhưtôikhônggặpởđâymộtaigiốngvớimìnhthìcólẽmìnhsẽbịchếtđói.ĐươngnhiênlàloạiđộngvậtYahookhôngthểnàođượctínhvàođây.Chỉnộiýnghĩsosánhcácđộngvậtbẩnthỉunàyvớiconngườiđãkhiếntôinổigiậnvàphẫnnộcựcđiểm.Chưabaogiờtôinhìnthấymộtsinhvậtlạighêtởmvàđángkhinhhơnvàcàngđượctiếpxúcthêmvớichúngtrongthờigianlưulạiđấtnướcnàythìtôicàngtrởnêncămghétchúnghơnnữa.Sauđóconngựaquaylạichỗtôivàđưamóngchântrướclênmiệnglàmmộtsốdấuhiệukhácnhưmuốnbiếttôisẽăngì.Nhưngtôikhôngbiếtcâutrảlờinhưthếnàođểchonóhiểuđược.Hơnnữa,nếunócóhiểuđượctôithìliệunócóthểgiúptôitrongviệcnàyđượcchăng.Thựcchấtnócóthểlấyđượctừđâuloạithứcănhợpvớitôi?Tronglúcđómộtconbòđingangquachỗchúngtôi.Tôichỉngóntayvàoconbòvàbiểulộý

muốnđếngầnvàvắtsữanó.Ngườitađãhiểuýtôivàvìthếconngựaxámđãđưatôiquaytrởlạingôinhàvàralệnhchomộtconngựacái-hầucậnmởcửamộtcănphòngtrongđócóvôsốchailọbằngđấtsétvàbằnggỗchứađầysữađượcsắpxếprấtngănnắp.Conngựacáiđưachotôimộtbátsữalớnvàtôivuilònguốngcạn,sauđótôicảmthấymìnhkhỏevàtỉnhhẳnra.Vàolúcgầntrưacómộtcỗxekéogiốngnhưcỗxetrượtđếnnhà,cỗxenàydobốnconYahoo

kéo.Trêncỗxecómộtconngựagiàngồi,rõràngđólàmộtnhânvậtquyềnquý.Conngựagiàbướcrakhỏixe,đứngdựatrênchânsaubởivìchântrướcbêntráibịđau.Conngựanàyđếnđâyăntrưavớichủnhâncủatôivàđượcchủnhânđóntiếprấtlongtrọng.Chúngăntrưatrongcănphòngđẹpnhất;mónthứhailàmónkiềumạchnấubằngsữa:vịkháchănmónnàydướidạngnóngsốt,cònnhữngconngựakhácthìlạiănnguội.Mángcỏthìđặtthànhmộtvòngnhỏởchínhgiữaphòngtrongđóđãchiathànhtừngphầntheosốcómặtđangngồinghiêmchỉnhtrênrơm.Trênmángcỏtreomộtcáilướilớnchứacỏkhô,cũngđượcchiathànhtừngphần.Mỗiconngựaănphầncỏkhôcủamìnhcùngvớisuấtcháokiềumạchnấusữa.Tấtcảdiễnrarấtđúngphéptắcvànghiêmchỉnh.Nhữngconngựaconxửsựrấtkhiêmtốncònchủnhânthìhếtsứclịchthiệpvàniềmnởvớivịkháchcủamình.Conngựaxámralệnhchotôilạigầnnóvàbắtđầuhýlênkểchocácbạnmìnhmộtcâuchuyệndàivềtôi.Tôiđoánrađiềunàyvìrằngvịkháchthườngđưamắtnhìntôitrongcâuchuyệnvànhiềukhithấytừ“Yahoo”.Đúttayvàotúitôithấycógăngtaytrongđó.Tôisựcnghĩralàđigăngtayvàradấuhỏicáigìđãxảyravớihai

chântrướccủatôi.Mấylầnnóđụngmóngvàochúngdườngnhưđểtôihiểucầnlàmchochúngtrởvềnhưtrướcđây.Tôivânglờicấtgăngtayvàđútnóvàotúi.Chuyệnxảyranàyđãgâynênmộtcuộctranhluận

sôinổivàtôinhậnthấyrằnghànhđộngcủatôiđãlàmmọicáicólợichotôi.Ngườitaralệnhchotôiphátâmnhữngtừmàtôitiếpthuđược.Trongbữaăntrưachủnhândạytôihọccáchgọitênlúakiềumạch,sữa,ngọnlửa,nướcvàmộtsốđốitượngkhác.Tôihọcthuộcnhữngtừnàykhôngcókhókhăngìlắmbởivìngaytừlúccòntrẻtôiđãtỏrarấtcókhảnăngvềngônngữ.SaubữaăntrưaNgựa-chủnhândẫntôiramộtphía

vàbiểulộbằngcửchỉvàbằnglờisựkhôngyênlòngcủamìnhvềviệctôikhôngăngì.Chođếngiờtôivẫnchưađụngđếnkiềumạch.Nhưngtôichợtnảyraýnghĩrằngtừkiềumạchcóthểlàmramộtthứgìđấyđạiloạinhưbánhmỳ.Cònbánhmỳvàsữatạochotôikhảnăngtàmtạmsốngchođếnkhicócơhộiđếnđượcmộtđấtnướcnàokháccónhữngngườinhưtôi.TrongngônngữHouyhnhnmkiềumạchđượcgọilàhlunnh.Mấylầntôinhắclạitừnày.Vịchủnhânngaylậptứcralệnhchomộtconngựacáitrắnghầucậnmangkiềumạchđựngtrongmộtcáibátgỗđến.Tôimớiđemrangquakiềumạchtrênbếpsauđóđemxátchochúngtróchếtvỏ.Tôitiếptụcnghiềnhạtkiềumạchgiữahaihònđáthànhbột,hòanướcvàlàmthànhbộtnhão,đemnướngtrênbếpvàănnóngcùngvớisữa.ThoạttiênmónănrấtphổbiếnởnhiềunướcchâuÂunàyđốivớitôithậtchẳngngonlànhchútnào.Nhưngdầndầntôiđãquenvớinó.Hơnnữatrongchuyếndulịchlầnnàytôiđãphảinhiềulầnbằnglòngvớimónănthôlậunhấtvàrốtcuộctôitinrằngdùcóthếnàođichăngnữaconngườicũngcầnphảisống.Sựthật,đôikhitôicũngbắtđượcbằngbẫylàmtừtóccủaYahoo,mộtconthỏhoặcmộtcon

chimnàođó;đôikhitôitìmđượccácthứcỏănđượcmàtôinấuvàănchúngdướidạnggiavịvàomónbánhnướngcủatôi;thỉnhthoảngtôitựlàmbơchomìnhvàuốngnướcsữatrong.Thoạtđầutôirấtkhổsởkhithiếumuốinhưngrồitôinhanhchónglàmquenvớitìnhtrạng

này.Xưakiamuốichỉđượcsửdụngtrongcácbữatiệclớnđểkíchthíchviệcuống;dầndầnmọi

ngườimọinơiquendùngnó.Chínhchúngtacũngchẳngbiếtmộtloàiđộngvậtnàomàlạithíchănmuối.Bấtluậnthếnàođinữatôicũngcầnnóithêmrằngdùcóhoàntoànthiếumuối,dùthứcăncóthôlậuvànghèonànnhưngtrongsuốtthờigiantôilưulạitrênđảotôichưabaogiờbịốm.LúctrờibắtđầutốiNgựa-chủnhânbốtríchotôimộtcănnhàđặcbiệtcáchnhàchủnhân

chừngsáuyardvàtáchbiệtvớichuồngYahoo.Tôitìmởđómộtítrơm,trảiáokhoáclênvàngủrấtsay.Chẳngbaolâusautôiđãbốtríchỗởtiệnnghihơnmàđộcgiảsẽbiếttrongcâuchuyệnkểchitiếtcuộcsốngcủatôitrênđấtnướcnày.

CHƯƠNGIIITácgiảchămchỉhọctiếngđạiphương.-Ngựa-ngườichủnhâncủatácgiảgiúpônghọctập.-

Ngôn ngữHouyhnhnm. - NhiềuNgựa-người quý tộc đến xem tác giả. - Ông kể vắn tắt cácchuyếndulịchcủamìnhchochủnhân.

Côngviệcchủyếuhiệntạicủatôilàhọctốttiếng;tấtcảmọingườitrongnhà,bắtđầutừchủnhân(từgiờtôisẽgọiconngựaxámnhưvậy)vàconcáichủnhânchotớinhữngngựahầucận,đãtậntìnhgiúpđỡtôitrongviệcnày.Đốivớichúngdườngnhưlàkỳdiệukhiởmộtđộngvậtthôlậulạipháthiệnthấycáctínhchấtcủamộtsinhvậtcótrítuệ.Tôichỉngóntayvàovậtnàyhayvậtkhácvàhỏixemnónhưthếnào.Tôicógắnghọcthuộclòngtêngọinàycònsauđótrongtrườnghợpthuậnlợiđầutiênsẽghivàonhậtkýcủamình.Mongmuốncáchphátâmđượctốthơntôiyêucầucácthànhviêncủagiađìnhthườngxuyênnhắclạicáctừnày.Conngựatíahầuhạcủachủnhânsẵnlònggiúpđỡtôitronghọctập.SựphátâmcủanhữngNgựa-ngườilàgiọngmũihoặc

trongcổhọng,trongtấtcảcácngônngữchâuÂumàtôibiết thì tiếngHouyhnhnm giống tiếngThượngHàLanhoặctiếngĐứchơncảnhưngnóuyểnchuyểnvàdiễncảmhơnnhiều.Chủnhâncủatôirấtkhaokháttôicóthểnhanhchóng

họcnóiđượctiếngởđâyvàcó thểkểchoôngvềcâuchuyệncủamình.Hằngngàyôngdànhravàigiờđểdạychotôingônngữởđây.Ôngvẫnnghĩ(nhưôngnóilạivớitôisaunày)tôilàYahoo.Nhưngốnglấyrấtlàmlạtrướchiểubiết, tính lịch thiệpvàsự tươmtất của tôibởivìnhữngtínhcáchtươngtựhoàntoànkhôngcóởcácđộngvậtnày.Ôngrấtmuốnbiết tôi từđâu tớivàtiếp thu được trí tuệ thể hiện trong các hành vi củamìnhấyởđâu.Ôngmuốnmauchóngđượcnghecáccâuchuyệnphiêulưucủatôi.Ônghyvọngrằngsựchờđợicủa ông sẽ không lâu: tôi đã đạt được những tiến bộtrongviệchọctiếngHouyhnhnm.ĐểchodễnhớhơntôiđãchéplạitấtcảcáctừmàtôiđãhọcthuộctheothứtựvầnchữcáitiếngAnhkèmtheophầndịchnghĩatươngứng. Saumột thời gian tôi quyết định đọc những ghichépnàychochủnhânnghe.Tôicũngchẳngkhókhăngìkhigiảithíchchoôngtạisaotôilàmnhưvậy,bởivìnhữngNgười-ngựakhôngcómộtkháiniệmnhỏnàovềsáchvởvàvănhọc.Saukhoảngmộtchụctuầnlễtôiđãhiểuđasốcáccâuhỏicủachủnhântôivàsaubatháng

tôiđãtrảlờiôngmộtcáchtrôichảy.Chủnhântôiđặcbiệtquantâmxemtôitừđấtnướcnàođếnđâyvàbằngcáchnàotôihọcđượccáchbắtchướccácsinhvậtcótrítuệ,bởivìYahoo(màtheoýkiếnôngtôigiốngmộtcáchlạlùngcácsinhvậtấy)mặcdùcótínhláucánhưngviệchọctậplạitồihơntấtcảcácđộngvậtkhác.Tôitrảlờirằngtôitừđấtnướcrấtxaxôicónhiềusinhvậtgiốngnhưtôiđếnđây.Chúngtôi

đãbơirấtlâutrênbiểntrongmộtcáithùngrỗnglớnđượclàmtừcáccâygỗ.Cuốicùngnhữngngườiđồnghànhcủatôiđãthảtôilênbờbiểnởđâyphómặcchoquyềnlựccủasốmệnh.Khókhănlắmnhờcácdấuhiệuvàcáccửchỉkhácnhautôicũnglàmchủnhânhiểuđượctôi.Saukhinghĩmộtlúcôngtrảlờirằngcólẽtôinhầmhoặclàtôinóiđiềugìđókhôngcóthật.

(TrongngônngữcủaNgựa-ngườihoàntoànkhôngcócáctừlừagạtvàgiảdối).Ôngchorằngkhôngthểnàocóchuyệnbênkiabiểncảcóvùngđấtnàođóvàmộtđámthúrừngđilạitrênbiểnnhờcontàugỗvàđiđâutùyý.ÔngtinrằngchẳngcóaitrongsốcácNgựa-ngườilạiđóngđượccontàunhưthếmàhơnthếnữakhôngthểnàotinchuyệnYahoolạiđiềukhiểnđượcnó.Từ“Houyhnhnm”bằng tiếngđịaphươngcónghĩa làđỉnhcaocủa sựsáng tạo;đấydân tộcNgựa-người,mộtdântộctrítuệnhấtcủađấtnướcnàytựgọimìnhnhưvậy.Tôibảovớichủnhânlàtôicònchưanắmvữngngônngữcủaôngvàtôithậtkhótrảlờitấtcả

cáccâuhỏi củaông; tôibiểu lộhyvọngcùngvới thờigian tôi sẽđủsứckểchoông tất cảnhữnggìmàôngquantâm.RấtnhanhtintứcvềviệcxuấthiệnmộtYahookỳlạcóthểnóiđượcnhưNgựa-ngườivàtrong

lờinóicũngnhưtrongcửchỉthểhiệnnhữngtiasángcủatrítuệđãlankhắpcácvùnglâncận.Nhữngconngựađựcvàcáiquyềnquýbắtđầuthườngxuyênđếnthămchủnhântôi.Họđãcóniềmvuilớnkhinóichuyệnvớitôi:họđặtchotôinhiềucâuhỏimàtôitrảlờichừngnàocóthểđược.Nhờđómàtôicónhữngtiếnbộtrongviệchọctậptiếngđịaphương,saunămthángđếnđâytôiđãhiểutấtcảnhữnggìmàngườitanóivớitôivàcóthểtựmìnhgiảithíchcũngtàmtạm.NhữngNgựa-ngườiđếnthămchủnhântôivớimụcđíchtrôngthấytôivànóichuyệnvớitôi

thậtkhótinđượcrằngtôilàmộtYahoothậtsự.Họrốitríhơncảtrướcquầnáocủatôi.Họkhôngthểnàolýgiảiđượclànócóthuộcmộtbộphậncủacơthểtôihaykhông.Còntôituyệtnhiênkhôngvộilàmtiêutannỗibănkhoăncủahọ.Chínhhọsẽhiểuthậtchấtkhihọnhìnthấytôikhôngcóquầnáo,khiđóhọsẽcoitôinhưmộtconYahoo thựcsựlàđiềumàtôikhôngmuốnchútnào.Thôngthườngtôichỉcởiáodàikhitrongnhàmọingườiđãngủcảvàtôimặcnótừlúctinhmơ,khitrongnhàchưacóaidậy.Nhưngcómộtlầnlúcsángsớmchủnhânpháingườihầuphòngcủamình,conngựatíacon

đếntìmtôi.Khinóđếnthìtôivẫnđangngủcởibỏáokhoác.Bịtỉnhgiấcdosựhiệndiệncủaconngựatía,

tôinhậnthấylànóhếtsứcbốirối.Nólàmquaquítchoxongviệcvàvộivãquayvềvớichủcủamình.Saukhichàohỏi,chủnhânhỏitôingaylàcâuchuyệncủangườihầuphòngấynghĩalàthếnào,dườngnhưtronglúcngủtôihoàntoànkhôngnhưlúcbìnhthường.Tôihiểurằngviệctôitiếptụccốgiữcáibímậtcủamìnhthậthoàntoànvônghĩa,hơnnữa

quầnáovàgiàydépcủatôiđãbịsờnráchvàtrongtươnglaikhôngxachúngcầnphảithaythếbằngmộtchếphẩmnàođóbằngdacủaYahoohoặccủacácđộngvậtkhác.Bởithếtôinóichochủnhânrằngởđấtnướcmàtừđótôiđếnđây,cóthóiquenchecơthểbằnglôngthúlấytừmộtsốđộngvật.Ngườitalàmnhưvậychủyếulàđểbảovệcơthểkhỏilạnhvànóngbức,mộtphầncũngvìlịchsự.Đểkhẳngđịnhcáclờinóicủamìnhtôicởiáosơmitrướcmắtchủnhân.Chủnhânquansáttấtcảcáchànhđộngcủatôivớisựtòmòvàkinhngạchếtsức.Ôngcầm

hếtthứnàyđếnthứkháctrongtrangphụccủatôigiữamóngchânvàcổchânvàxemchúngrấtchămchú.SauđóôngxemxéttôikhắpmọiphíavàtuyênbốrằngkhôngcònnghingờgìnữatôilàmộtYahoo thậtsựvàkhácbiệtvớicácđạidiệncủagiốngnòicủatôiấyởchỗdatôimềm,trắngvànhẵnnhụi,ởhìnhdạngvàchiềudàicủamóngchântrướcvàsau,cuốicùnglàtôithườngxuyênđitrênhaichânsau.Nhậnthấytôirunlênvìlạnh,ôngđềnghịtôimặclạiquầnáo.Trongkhimặcquầnáotôigiảithíchchochủnhânlàtôikhóchịuđếnchừngnàokhingườita

thườngxuyêngọitôilàYahoo,bởivìtôirấtghêtởmvàkhinhghétcácđộngvậtbẩnthỉuấy.Tôithànhkhẩnxinôngđừnggọitôinhưthếvàcấmchỉngườinhàcủamìnhđiềunày.Ngoàiratôibiểulộnguyệnvọngxinônggiữbímậtvỏbọcnhântạocơthểtôivàralệnhchoconngựahầucậnimlặngvềđiềunónhìnthấy.Chủnhânhứathựchiệnyêucầucủatôivàvềphíamìnhcũngbàytỏmongmuốntôihãycố

gắngsaochonắmđượcngônngữcủahọcàngnhanhcàngtốt.Theolờiông,ônghếtsứcngạcnhiênvàquantâmtớitríthôngminhcủatôivàkhảnăngnói

khúcchiếthơnlàvẻngoàicủatôi,ôngrấtthathiếtđượcsớmnghecâuchuyệnmàtôiđãhứavềcácđiềukỳdiệukhácnhau.Từngàyhômấychủnhântậntìnhgấpbộitrongviệcquantâmtớihọchànhcủatôi.Ông

thườngđưatôiratiếpkhách.Ôngyêucầutấtcảnhữngngườilánggiềngđốixửvớitôi lịchthiệpbởivìđiềuđósẽlàmtôicótâmtrạngtốthơnvàtôitrởnêncởimởhơnrấtnhiều.Thật làbuồntẻnếutôimôtảsựtiếnbộtừngbướcmộtcủatôi trongngônngữcủangựa

người.Tôichỉnóivắntấtlànhờcósựquantâmcủachủnhânvàkhảnăngtốtmàtôinhanhchóngcóthểthỏamãnphầnnàosựtòmòvôtậncủachủnhânvàcóthểkểchoôngnghekháchitiếttôilàai,tôiđếnđâynhưthếnàovàđấtnướcquêhươngtôirasao.Trướchếttôinhắclạimộtlầnnữanhữnggìmàtrướcđâytôicốgiảithíchchoông.Tôiđếnđây,tôibắtđầucâuchuyệncủatôinhưvậy,từđấtnướcrấtxaxôicùngvớinăm

mươingườicũngnhưtôi.Chúngtôibơitrênbiểntrongmộtcáithùnggỗlớn,kíchthướclớnhơnrấtnhiềungôinhàcủaông.Tôiđãmôtảcontàuchochủnhânnhưvậy.Trảikhănmùixoaratôicốgiảithíchchoôngcáibuồmlàthếnàovàđiềukhiểnsựchuyểnđộngcủacontàurasao.Saucuộccãilộngiữatôivànhữngngườiđồnghành,tôitiếptụckể,tôibịbuộcphảilênbờ.Tôikhôngbiếtmìnhphảiquyếtđịnhthếnào,tôihướngvàonộiđịavàngaylậptứcbịcácconYahookhinhtởmtấncông.Đếnđâychủnhânngắtlờitôibằngcâuhỏi:aiđãlàmcontàunàyvàđiềuđósẽxảyrathếnàonếucácNgười-ngựacủađấtnướctôilạigiaoquyềnđiềukhiểnchocácđộngvậthoangdãnhưvậy.Tôitrảlờiôngrằngtôiquyếtđịnhtiếptụccâuchuyệnnếuôngđưaralờihứadanhdựvớitôilàkhôngtựáitrướcnhữnggìmàôngnghethấy.Ôngđồngý.Khiđótôikểvớiôngrằngcontàuđượccácsinhvậtgiốngnhưtôiđóng.Nhữngsinhvậtnàycảởtổquốctôi,cảởmọiđấtnướckhácmàtôiđãtừngđếnthăm,lànhữngsinhvậtthôngminhnhấtvàvìthếthốngtrịtấtcảcácđộngvậtkháccònlại.tôithúthậtvớiôngrằngtôikinhngạctrướctínhcáchtrítuệcủanhữngNgười-ngựagiốngnhưbảnthânôngvànhữngngườibạncủaôngkinhngạctrướcnhữngsắctháitrítuệcủachínhsinhvậtmàhọvẫnquengọilàYahoo.Tôinói,tôicôngnhậncósựgiốngnhauhoàntoàngiữacơthểtôivớicơthểcủanhữngđộngvậtnày,nhưngtôikhônghiểunguyênnhâncủasựsuythoáivàbiếnthànhdãthúcủachúng.Tôithêmvào,nếunhưsốmệnhchophép tôi khinàođấyquay trởvềđượcTổquốcvà tôi sẽkểvềchuyếndulịchnàythìsẽchẳngcóaitintôivàtừngngườisẽnghĩrằngtôiđãđãbịaracâuchuyệnphiêulưunàytừđầuđếncuối.Tôixinchủnhâncủatôihãygiữlờihứavàđừngmếchlòngđốivớitôi.Nhưngbấtchấpcảsựkínhnểcủatôiđốivớiông,giađìnhvàbèbạncủaông,tôicũngcầnphảinóirằngnhữngngườicùngTổquốcvớitôikhôngbaogiờtinlàngựalạitrởthànhkẻthốngtrịởđâuđócònngườilạilàmộtsúcvậtbẩnthỉu.

CHƯƠNGIVKháiniệmcủaNgười-ngựavềchânlývàsựgiảdối.-Câuchuyệncủatácgiảdẫntớisựcông

phẫncủachủnhân.-Chuyệnkểchitiếthơncủatácgiảvềmìnhvàcácchuyếnđicủamình.

Chủnhânnghetôivớibiểulộrấtbấtmãntrênnétmặt.SựnghingờvàsựkhôngtincậykhôngđượcbiếtđếnởđấtnướcnàytớimứcnhữngNgựa-ngườihoàntoànkhôngbiếthọnênxửsựnhưthếnàotrongcáctrườnghợpấy.Tôinhớrằngtronglúctròchuyệnvớichủnhânvềnhữngconngười,nhữngphongtụctậpquáncủahọcólầntôinhắctớisựgiandốivàlườnggạt,thìôngmặcdùđãvậndụnghếtsựhiểubiếtcủamìnhvẫnkhókhănlắmmớihiểutôimuốnnóigì.Ôngsuyluậnnhưsau:khảnăngcủangônngữgiúpchochúngtahiểuđượcnhauvàthôngbáochonhaunhữngkiếnthứccóíchvềcácđốitượngkhácnhau.Bởithếnếunhưaiđókhẳngđịnhrằngkhôngcócáigìđóthìsựấnđịnhcủangônngữchúngtahoàntoànbịbópméo.Cònainóichuyệnvớingườiđóthìsẽkhôngthểhiểuđượcngườicùngtiếpchuyệncủamình.Anhtasẽkhôngtiếpthuđượckiếnthứcmớinàomàcòntrongtìnhtrạnghếtsứctồitệvìngườitacốtìnhlàmanhtatinrằngtrắnglàđen,dàilàngắn.Điềuđócũnghạnchếtấtcảkháiniệmcủaanhtađốivớikhảnăngdốitrámàkhảnăngnàyđượcmọingườivậndụngphổbiến.Nhưngchúngtahãyquayvềcâuchuyệncủachúngtôi.SaukhingheYahoochiếmvịtríthống

trịởTổquốctôiôngmuốnbiếtlàcóngựaởđấtnướctôikhôngvàchúngcóvaitrògì.Tôitrảlờiôngrằngchúngcórấtnhiềuởchỗchúngtôi.Mùahèchúngđượcgậmcỏtrêncácđồngcỏ,cònmùađôngchúngđượcgiữtrongcáccănnhàđặcbiệt,ngườitachochúngăncỏkhô,dùngbànchảikỳcọchúngsạchsẽ,chảibờmchochúng,rửachân,bỏthứcănvàdọnchuồng.-Bâygiờthìtôihiểucácanh,-chủnhâncủatôinhậnxét,-từcácđiềumàanhnóitôithấyrõ

mặcdùYahoocủacácanhtựcoimìnhlàsinhvậtthôngminhnhất,dùsaoNgựa-ngườivẫnlàkẻthốngtrịởchỗcácanh.Khiđótôibắtđầuyêucầuônghãygiaânchotôikhôngphảitiếptụccâuchuyệnvàtôibáo

trướcchoông lànhữngtiểu tiếtmàôngmuốnbiếtsẽkhôngdễchịuchútnàođốivớiông.Nhưngôngvẫnkhăngkhănmuốnbiếttấtcả-cảtốtlẫncảxấu.Tôichẳngcònnóigìhơnngoàiviệcvânglời.Trước tiên tôimở rộng chi tiết về chủ đề này, rằng cácNgựa-người của chúng tôi, được

chúngtôigọilàngựalànhữngđộngvậtđẹpnhất,tốtnhấtvàthôngminhnhấttrongsốcácđộngvật.Chúngnỗibậtbởisứcmạnhvàchạynhanh.Nếunhữngchủnhâncủachúnglànhữngngườigiàucóvàquyềnquýthìngườitađốixửvớichúngrấtchămchútvàdịudàng,ngườitagiữgìnchúng;chúngkhôngphảilàmviệcnhiềulắm;ngườitachochúngchạyđua,thắngvàoxengựa,dùngchúngtrongcáccuộcdulịch.Nhưngnếuchúnggiànuavàyếuđithìngườitabánchúngchongườikhác.Khiđóngườitabắtchúnglàmmọiviệcnặngnhọcvàbẩnthỉucóthểđượcchođếnkhichúnghếtcảsứclực.Saukhichúngchếtngườitalộtdavàbánvớigiárẻmạt,cònxácthìnémrachochóvàchimănthịtăn.Cònsốmệnhcủacácconngựacónòigiốngtầmthườngcònxấuhơn.Phầnlớnnhữngconngựanhưthếthuộcvềcáctrạichủ,cácxàíchvànhữngngườikhácmàhọbuộcchúngphảilàmcáccôngviệcnặngnhọchơnnữavàchoăntồitệhơn.Tôimôtảchitiếtchoôngphươngphápđingựacủachúngta,hìnhthứcvàsựsửdụngdây

cương,yên,cựagiày,roi,bộđồthắngvàbánhxe.Tôithêmrằngđốivớimóngcácconngựacủachúngtôi,chúngtôigắnthêmmộttấmmỏng

bằngvậtchấtđặcbiệtmàchúngtôigọilàsắtđểchúngkhôngbịmònkhiđitrêncácconđườngđá.Chủnhânmấylầnngắtcâuchuyệncủatôibằngcáctiếngkêuphẫnnộ.ôngkinhngạchơncả

làchúngtôicảgancưỡitrênlưngcácconngựa.ÔngtinchắclàngaymộtngườihầuyếunhấtcủaôngcũngcóthểquậtnhàotênYahoomạnhnhấthoặclàsaukhicùngnóngãxuốngđấtthì

cưỡilênlưngvàgiàyxéoconvậtấy.Đểtrảlờitôimôtảchitiếtchoôngviệcluyệncácconngựacủachúngtanhưthếnào,ngaytừlúcbatuổingườitađãđánhchúngvàlàmchúngđauđớncuối cùngchỉnhằmkhuấtphụcchúng; chúngđượcdạyquenvớiviệc thưởngvàsợbịtrừngphạtnhưthếnào.Điềuchủyếu, tôinhấnmạnhthêm,ôngcần lưuý làgiốngnhưcácYahooởđâynhữngconngựacủachúngtôicũngkhôngcóchúttrítuệnào.Khôngthểnàomôtảđượcsựcôngphẫnchínhđángcủachủnhângâynênbởicâuchuyện

củatôivềsựđốixửthôbạovớinhữngconngựaởđấtnướcchúngta.Tuynhiênôngcũngthừanhận,nếunhưởđấtnướcchúngtachỉcóYahoomớimaymắncótrítuệthìhợplýhơncảlàchúngcầnphảithốngtrịđốivớicácđộngvậtcònlại,bởivìtrítuệbaogiờcũngchiếnthắngbạolực.Cáiđángsợchỉởchỗ,chẳngcómộtđộngvậtnàomàcấutạocơthểlạikémthíchnghinhưtôitrongviệcsửdụngtrítuệnàyđểthỏamãnnhucầusốnghằngngày.CácYahooởđâyhơnđứttôivềphươngdiệnnày.Thựcchất,nhữngcáimóngcủatôihoàntoànchẳngcóích;nhữngcáichântrướccủatôinói

nghiêmtúcralà,khôngthểnàogọilàchânđượcvìkhiđilạitôikhôngbaogiờdựavàochúng;mắtcủatôiđượccấutạosaochonếutôikhôngquayđầuthìkhôngthểnhìnmọiphíađược;dacủatôithìquámềmmạivàhoàntoànkhôngchốnglạiđượcnóngbứcvàgiálạnh,còntôicứphảilàmviệcbuồntẻvàmệtmỏi:hằngngàycởiravàmặcvàoquầnáo.Hơnnữa,hiệntạiôngkhôngmuốnđisâuthảoluậnvấnđềnày.Điềuôngquantâmhơncảlànghecâuchuyệncủacuộcđờitôi,muốnbiếttôisinhraởđâuvàcáigìđãxảyravớitôitrướckhitôiđếnđây.Tôicamđoanvớiôngrằngtôirấtsẵnlòngthỏamãnsựtòmòcủaông.Nhưngtôicũngrấte

ngạilàcâuchuyệncủatôisẽkhônghoàntoàndểhiểuvớichủnhân,bởivìsẽnóivềcácnhânvậtmàônghoàntoànchẳngcómộtkháiniệmnàovềchúng.Bởithế,tôixinôngđừnggiậntôi,hỏilạitôibấtcứcáigìmàôngchưarõ.Tôinóivớiôngrằng,tôiđượcbốmẹkhảkínhcủatôisinhratrênmộthònđảogọilànước

Anh.Hònđảoấyởcáchxađâyđếnmứcmộtngườihầukhỏemạnhcủaôngchạyđếnđượcđấycũngphảimấtmộtnăm.Caitrịhònđảonàylàmộtconvậtcáicùngloàivớitôimàchúngtôigọinólànữhoàng.Trongnhữngnămtuổitrẻtôinghiêncứumônphẫuthuật,nghĩalàchữakhỏimộtcáchkhéoléocácthươngtổnngẫunhiênhoặcdobàntaykẻkhácgâynên.Nhưngcôngviệcnàychotôithunhậpquáítvàtôiphảiđiđếncácnướcxalạlàmviệcthêmđểvềđủsốngvớivợcon.Trongchuyếnđicuốicùngtôilàmthuyềntrưởngcủamộtcontàu,dướisựchỉhuycủatôicógầnnămmươiYahoo.Nhiềungườitrongsốhọbịchếtdọcđườngvàtôibuộcphảithaythếhọbằngnhữngngườikháctừcácdântộckhácnhau.Trongchuyếnđinàycontàucủachúngtôiđãhailầnbịnguyhiểmsuýtchết:lầnthứnhấttrongthờigianbãomạnh,lầnthứhaidovaphảiđángầm.Lúcđóchủnhânngắtlờitôivàhỏitạisaotôilạicóthểthỏathuậnđượcvớinhữngngườixa

lạliềumạngtiếptụccuộchànhtrìnhsaunhữngtổnthấtđemlạichotôivànhữnghiểmnguyđãtrảiqua.Tôigiảithíchchoôngđólànhữngconngườituyệtvọngsẵnsànglàmmọichuyện.SựnghèokhổvàtộiphạmbuộchọrờiTổquốc.Mộtsốbịphásảnvìcácvụkiệntụngliênmiên,sốkhácđãphungphíhếttàisảncủamìnhvàoviệcnghiệnngập,chơibờiphóngđãngvàtròcờbạc.Nhiềungườiđãbịbuộctộiphảnbội,giếtngười,ăncắp,đầuđộc,cướpbóc,tộibộilờithề,làmtiềngiả,đàongũ.Phầnlớnhọđãchạytrốnkhỏinhàtù.KhôngmộtaitrongsốhọcóýđịnhvềTổquốc,vìsợsẽbịtreocỗhoặcbỏtù,bởithếhọbuộcphảitìmphươngtiệnđểsốngởcácmiềnđấtxalạ.Tronglúckểchuyệnnàychủnhânmấylầnngắtlờitôibằngcáccâuhỏicủamình.Tôibuộc

phảinghĩranhữngsosánhvàcácvídụkhácnhauđểgiảithíchrõhơnchoônglàchínhcácthủythủcủatôilàmbậy,vàvìsaohọbuộcphảirờibỏTổquốccủamình.Cầnphảimấtmấyngàyôngmớihiểuđượcvấnđềlàởchỗnào.Nhưngdùthếnàođinữaôngcũngkhônghìnhdungđượclàcóthểxúigiụchoặcbuộcnhữngngườiấysangãvàocácthóihưtậtxấu.Tôicốgắngtạochoôngmộtsốkháiniệmcủabảnthânmìnhvềsựkhaokhátvôđộđốivớiquyềnlựcvàsựgiàucó,vềnhữnghậuquảkinhkhủngcủasựkhôngbiếtkiềmchế,độcácvàhằnthùghenghét.Tấtcảnhữngcáinàychỉthểhiệnđượcnhờđịnhnghĩavàmôtảbằngcácvídụvàsosánh.TrongngônngữcủaNgựa-ngườikhôngcócáctừchỉýnghĩacủacácthứnhưquyềnlực,

chínhphủ,chiếntranh,luậtpháp,sựtrừngphạtvàhàngnghìnthứkhác.Bởithếtôiđãphảinỗlựchếtsứcmớicóthểlàmchochủnhânhiểuđượctôinóigì.TuynhiênnhờcóbảnchấtthôngminhvàkiêntrìcuốicùngôngcũngtựmìnhhiểukhárõbảnchấtconngườiởđấtnướcchúngtathườngnhưthếnàovàôngmongtôisẽmôtảchoôngchitiếthơnphầnthếgiớimàchúngtagọilàchâuÂuvàđặcbiệtlàTổquốccủatôi.

CHƯƠNGVTheođềnghịcủachủnhântácgiảgiớithiệuchoôngvềtìnhhìnhđấtnướcAnh.-Cácnguyên

nhânchiếntranhgiữacácquốcgiachâuÂu.-TácgiảbắtđầutrìnhbàyvềhiếnphápAnh.

Xinđộcgiảcóthiệnchíhãychútrọngtớinhữnggìsauđâytôisẽtrìnhbày-hơnnữanóimộtcáchvắntắt-chỉcáigìcốtyếunhấttrongsốnhữngđiềumàchúngtôithảoluậntrongcáccuộctròchuyệnkhálâucủatôivớichủnhân.Ngoàiracầnnhậnxétthêmrằngphảichăngtôicóđủsứcvàđộchínhxáctruyềnđạtsangngônngữthôlậucủachúngtatấtcảcácthứluậncứvàsuyluậnhếtsứcrõràngvàđơngiảnvềhìnhthứcvàthôngtháivềnộidungcủachủnhân.ChỉcóràotrướcđónsaunhưthếtôimớidámtrìnhbàycuộctròchuyệncủatôivớiđạidiệncủadântộcNgựa-ngườicaothượng.Thếlàthểtheonguyệnvọngcủachủnhân,tôikểvềcuộccáchmạngAnhgầnđâydiễnra

trongthờikỳhoàngtửOrange,vàvềcuộcchiếntranhnhiềunămvớiPhápdohoàngtửnàybắtđầuvàđượckhởixướngtrởlạibởingườikếtục,nữhoànghiệnnay-cuộcchiếntranhcósựthamgiacủacáccườngquốcCơđốcgiáovĩđạinhấtvànótiếptụcchođếnngàynay.Theoyêucầucủachủnhân,tôithửtínhtrongcảcuộcchiếntranhnàycókhôngíthơnmộttriệuYahoochết,gầnmộttrămthànhphốbịchiếmđóngvàđốtcháyhoặcđánhđắmhơnbatrămtàuthuyền.Chủnhânhỏitôinhữngnguyênnhânnàomàmộtquốcgiagâychiếnvớimộtquốcgiakhác.

Tôitrảlờilànhữngnguyênnhânnhưthếkhôngthểtínhxuể,nhưngtôichỉhạnchếkểramộtsốítquantrọngnhất.Đôikhinguyêncớchỉlàtínhhiếudanhvàlòngthamlamcủacácnhàvua,mànhữngnhàvuanàykhôngbaogiờthỏamãnvàthườngxuyênmuốnmởrộnglãnhđịavàtăngsốlượngthầndâncủamình;đôikhisựđồibạicủacácthượngthưcũnglôicuốnnhàvuacủamìnhvàochiếntranhchỉđểtrấnápvàlàmxaolãngnhữngcatháncủacácthầndânvìsựcaitrịtồitệ.Nhiềumáuđãtuônchảychỉvìsựbấtđồngquanđiểm.Cáccuộctranhcãiđôikhichỉởchỗthânthểlàbánhhaybánhlàthânthể;cáigìtốthơn;hônmộtmẩugỗhaylànémnóvàolửa;màusắcquầnáongoàicầnphảilàmàugì;đen,trắng,đỏhaylàxámvàv.v...,-đánggiábằngnhiềutriệusinhmạng40.

Đôikhisựtranhcãigiữahaiđứcvuabùnglênchỉvìviệcgiảiquyếtvấnđề:aitronghọcầnphảiphếtruấtngườithứba,mặcdùchẳngcóaitrongsốhọcóquyềnấy.Đôikhimộtđứcvuanàytấncôngđứcvuakhácchỉvìsợnếukhôngthìđứcvuakiasẽtấncôngtrước;đôikhichiếntranhnổrachỉvìkẻđịchquámạnhcònđôikhingượclạivìkẻđịchquáyếu.Thỉnhthoảngởlánggiềngcủachúngtakhôngcócáimàchúngtacó,hoặcngượclạicócáimàchúngtakhôngcó.Khiđóchiếntranhnổravàkéodàichođếnkhihọchưalấyđượccáimàtacóhoặchọkhôngchotacáicủahọcó.Ngườitacholàhợplýnếucuộctấncôngvàomộtđấtnướcmàdâncưcủanóđangbịkiệtquệvìđóikém,đangbịdịchbệnhhoànhhànhhoặcđangbịlôicuốnvàocáccuộcbấthòanộibộ.Cũngđúngnhưvậyngườitacoicuộcchiếntranhlàchínhnghĩavớimộtđồngminhthâncậnnhấtnếunhưmộtthànhphốnàođócủađồngminhấyphânbốtiệnlợichochúngtahoặcmộtmẩulãnhthổnàođócủanólàmhoànchỉnhlãnhđịacủachúngta.Nếuđứcvuapháiquânđộicủamìnhvàomộtnướcmàdânchúngnghèovàdốtnátthìmộtnửanướcđứcvuacóthểbịtiêudiệtmộtcáchhợpphápcònmộtnửakhácthìbịnôdịch.Điềuđóđượcgọilàđưadântộcthoátkhỏisựmanrợvàđưahọđếncácphúclợicủanềnvănminh.Cũngkháphổbiếncáchhànhđộngcủavuachúavàquýtộcnhưsau:đứcvuaxinnướclánggiềnggiúpđỡchốnglạikẻđịchđangxâmphạmbiêngiớicủangài,saukhiđuổiđượckẻthù,ngàibènchiếmluônlãnhđịacủanướcđồngminhcònbảnthânnhàvuakiahoặcbịgiết,hoặcbịbỏngụchoặcbịđuổiđi.Quanhệhuyếtthốnghoặccácliênkếthônnhânlànguyênnhânrấtthườngxuyêncủachiếntranhgiữacácnhàvuavàhọcàngcóquanhệhọhànggầngũithìhọcàngthùghétnhaumạnhhơn.Cácdântộcnghèothìthamlam,cácdântộcgiàuthìkiêucăng,màtínhkiêucăngvàthamlamluônluônxungkhắcnhau.Bởithếchiếntranhcủachúngta

khôngbaogiờngừngvànghềlínhđượcxemlàvinhdựnhất.NhữngYahoomàchúngtôigọilàlínhđượcngườitathuêmướnđểanhtacóthểgiếtsốlượngcácsinhlinhgiốngnhưanhtacàngnhiềucàngtốtmộtcáchbìnhtĩnhmàanhtakhôngbịbuộctộilàtànácchútnào.NgoàiraởchâuÂucòncónhiềutiểuvươngdosựnghèođóinênkhôngthểtiếnhànhchiến

tranhmộtcáchđộclập.Nhữngtiểuvươngnghèoấyđemquânđộicủamìnhchocácnướclánggiềnggiàucóthuêđểlấytiềncôngnàođó.Baphầntưsốtiềntrảnàyhọgiữtrongtúimìnhvàsốngnhờthunhậpnày41.-Tấtcảnhữnggìmàanhkểchotôinghevềnguyênnhânchiếntranh,-chủnhâncủatôitrầm

ngâmnói,-chỉrõtrítuệấylàthếnàomàcácanhcóthamvọngchiếmđoạtnó.Nhưngmaythaycácanhkhôngthểgâynênquánhiềutộiác.Bảnthântựnhiênđãquantâmtớiđiềuđó,tạoracácanhyếuhơntấtcảcácđộngvậtcònlại.Thựcchất,cácanhcóbộmặtrấtphẳng,cònhàmthìhoàntoànkhôngnhôraphíatrước.Bởithếcácanhchưahẳnlàcóthểcắnxélẫnnhau.Móngchântrướcvàchânsaucủacácanhngắnvàyếuớt.MỗimộtYahoocủachúngtôicóthểsosánhđượcvớingườilựclưỡngtrongsốcácanhemcủaanh.Nhưngđừnggiận,-chủnhânthêmvàođểkếtluận,-tôicảmthấyrằngcáigọilàsốngườibịgiếttrongcáctrậnđánhnhưanhnóithậtchẳnglàcáigìhết.Khinghenhữnglờinàytôikhôngthểkhôngmỉmcười.Tôicũngkhálàhiểubiếttronglĩnh

vựcquânsựvàvìthếcóthểgiảithíchchoôngthếnàolàđạibác,súngcối,mìn,mousqueton42,carbine43,súnglục,đạn,thuốcsúng,gươm,lưỡilê.Tôimôtảtỉmỉchoôngcáctrậnchiếnđấu,sựđắmcủacontàuvớicảthủythủđoàn.Tôicốvẽcảnhtượngtrậnđánhtrướcmắtông:khói,tiếngnổ,sựrốiloạn,tiếngrênrỉcủangườisắpchết,cáichếtdướivóngựa,sựtruyđuổinhữngngườiđangchạytrốn.Tôikểvềcáccánhđốngphủđầyxácchết,bịbỏchochósóivàcácloàichimănthịtăn,vềsựcướpbóc,cưỡngđoạt,bạolựcđốivớidânchúngvôtội,vềnhữngcánhđồngbịbỏhoangvàcácthànhphốtanhoang.Muốnkhoekhoanglòngdũngcảmcủanhữngngườicùngtổquốckínhyêucủatôi,tôinóirằng,tôiđãtừngchứngkiếnkhivâyhãmmộtthànhphố,họđãtứcgiậntungxáccủahàngtrămđịchquânlênkhôngtrungvàtấtcảkhángiảrấthảlòngkhithấynhữngmẩuthânthểngườirơilảtảxuốngđất.Tôicònđịnhmôtảcácchitiếttiếptheo,nhưngchủnhânralệnhchotôidừnglại.-BấtkỳaicóbiếtvềnhữngYahoo,-ôngnói,-thìchẳngkhókhăngìcũngthấyrằng,độngvật

ghêtởmnàycóthểlàmmọiviệcmàanhđãmôtả,nếuviệcđóhợpvớinó.Nhưngcâuchuyệncủatôiđãgâychoôngnỗilolắngmàtừtrướcđếngiờchưabaogiờông

trảiqua.ÔngbaogiờcũngkhinhmiệtcácYahoosốngtrênđấtnướcnày,nhưngôngcũngkhôngquykếtmọithiếusótchochúnghơnlànhữngcongnnayh(chimănthịt)vềtínhtànbạocủanóhoặcănnăn,vìôngđãgiàyxéochúngdướivómình.Nhưngchínhcáccâuchuyệncủatôi,nhữngtộiáckinhkhủngnhấtlạiđượccácsinhlinhcókhảnăngtrítuệlớnlaonhấtthựchiện.Điềuđódẫndắtôngtớiýnghĩchorằng,trítuệkhiđãđồibạiđicólẽcòntệhạihơnsựđầnđộnthúvật.Theoýkiếnông,đókhôngthểcoilàtrítuệ,màkhảnăngđặcbiệtnàođóthúcđẩysựpháttriểncácthóixấutựnhiêncủachúngta.Cuốicùng,ôngbảotôilàôngđãnghequáđủvềchiếntranh.Giờđây,ôngquantâmđếncái

khác.Trongcâuchuyện,tôicónhắcđếnmộtaiđótrongsốcácthủythủtrêncontàurờibỏtổquốc,bởivìhọđãbịkhánhkiệtbởiluậtpháp.Biểuhiệnnàykhiếnchochủnhânrấtngạcnhiên.Ôngkhôngthểnàohiểuđược,bằngcáchnàođóluậtpháplạicóthểđưaaiđó-nhưtrongcâuchuyệncủatôi-đếnkhánhkiệt.Bởithế,ôngyêucầutôigiảithíchchođạoluậtấylàthếnàovàailànạnnhâncủanó.Theoýkiếnông,sựthốngtrịthiênnhiênvàtrítuệlàkháđủchocácsinhvậtthôngminhnhưchúngtôitựđánhgiámình.Tôitrảlờiôngrằngtôisẽhếtsứccốgắngđểthỏamãnnguyệnvọngcủaông,mặcdùluậtphápvàquyếnlựclàcácđốitượngmàtôirấtíthiểubiết.Tôigiảithíchchoôngrằng,ởđấtnướcchúngtôicómộttầnglớpngườikháđôngđúcmà

ngaytừlúccòntrẻhọđãhọcchứngminhrằngđenlàđenvàtrắnglàtrắng,tùytheođấymàngườitatrảcôngchohọnhiềuhơn.Tầnglớpấyđãkìmhãmcảdântộctrongtìnhcảnhnôlệ.

Vídụnhư,nếungườilánggiềngthíchconbòcủatôithìngườiấythuêluậtsưđểchứngminhtheoluật,ngườilánggiềngấycóquyềntướcconbòcủatôi.Khiđó,đểbảovệcácquyềncủatôivềconbò,tôiphảiđithuêmộtluậtsưthứhaibảovệ,bởivìluậtphápkhôngchobấtkỳaiđượcbảovệcánhânmìnhởtòaán.Thêmvàođó:vớitínhcáchlàngườisởhữutheoluậtvàngườisởhữuthậtsự,tôisẽrơivàotìnhtrạngbấtlợiởtòaán.Vấnđềởchỗ,mỗimộtluậtsưhìnhnhưngaytừlúccòntrongnôiđãquenbảovệđiềusaisựthật.Bởithế,khibảovệhànhviđúngđắn,ôngtathườngxuyêncảmthấymìnhrấtvụngvềvàkhôngthểnàothểhiệnđượchếtnghịlựcvànghệthuậtcủamình.Hơnnữatrongmộtlúcôngtacựckỳcẩnthận:saukhiphátbiểunhiệttìnhquámứcđểbảovệmộtcôngviệcđúngđắnôngtađãliềuđểbịkhiểntráchtừphíacácquantòavàlàmgiảmphẩmgiátầnglớpcủamình.Nóimộtcáchnghiêmkhắc,tôichỉcóhaiphươngphápgiữconbòcủamình:thứnhất-mua

chuộcluậtsưcủaphíađốiđịchđểôngtalàmchotòahiểulàdườngnhưôngtađangbảovệmộtcôngviệcđúngđắn;thứhai-làmchongườibảovệcủatôimôtảnhữngyêusáchcủatôivềconbòhiểnnhiênlàkhôngchínhđáng,ámchỉrằngthựcchấtconbòthuộcvềđốithủcủatôi.Vàtrongtrườnghợpnàyvàcũngnhưtrongtrườnghợpkháccũngkhôngcógìkhácnhau,tòaánsẽcôngnhậnsựthậtthuộcvềphíađốithủhoặcnhữngyêusáchcủatôikhônghợppháp-tôicóhyvọngthắngkiện.Tôitiếptụcnóichoôngbiếtrằngcácquantòacủachúngtôilànhữngngườicótráchnhiệm

giảiquyếtmọicuộctranhcãivềquyềnsởhữuvàphánxétcáctộiphạm.Ngườitachọnhọtrongsốcácluậtsưkhéoléo,khihọtrởnêngiàđivàlườinhácra.Nhữngluậtsưtrướckhiđượcbổnhiệmlàmquantòalànhữngngườiquendungtúngsựlừadối,tộiviphạmlờithềvàbạolực.Tôiđượcbiếtkhôngítvịquantòađángkínhđãcươngquyếtchốitừcáckhoảnhốilộlớndobênhữuđưara,khôngmuốngópphầnvàochiếnthắngcủabênhữuvànhưvậylạixúcphạmđếngiátrịtầnglớpcủamình.Khixétxửcácvụkiệntụngkhácnhau,họtránhđivàothựcchấtcôngviệcmộtcáchthận

trọngthayvàođóhọkêugào,làmầmàovàbahoađếnmệtnhoàichỉvìcácviệcmànóimộtcáchnghiêmtúcchẳngliênquanchútnàođếncôngviệc.Chẳnghạnnhưđốivớivídụmàtôiđưarahọkhônghỏiđốithủcủatôicóquyềngìđốivớiconbòấycủatôimàsẽnóidàidòngvôtậnnàolàconbòlôngmàuhunghaymàuđen;sừngcủanódàihayngắn;ngườitavắtsữanóởnhàhayởngoàibãichăn;nómắccácbệnhnàovàvânvânvàvânvân.Cầnphảichúýthêmlànhữngngườinàysínhsửdụngtrongngônngữcủamìnhnhữngtừvà

thànhngữchuyênmônđếnmứcnhữngngườibìnhthườnghầunhưkhônghiểungônngữcủahọnữa.Cácđạoluậtcũngđượcbiênsoạnranhưvậy.Nhữngđạoluậtnhưthếrấtnhiềuvàthậtkhóhiểu,mâuthuẫntớimứccăncứvàođókhôngthểxácđịnhmộtcáchhoàntoànchínhxáclàhànhvinàothìhợppháp,cònhànhvinàothìkhông,thếnàolàhợplýcònthếnàolàbấthợplý,đâulàsựthậtvàđâulàgiảdối.Thậtchẳngkhônngoanchútnàonếucũngvớicácđạoluậtvàquantòaấycầnphảibamươihoặcbốnmươinămđểlàmsángtỏcánhđồngmàtổtiêncủatôiđãkhaiphásửdụngsuốtsáuthếhệcóthuộcquyềnsởhữucủatôihaykhông,haythuộcquyềnsởhữucủamộtchủđấtxalạsốngcáchtôibatrămdặm.Việcxétxửđốivớicácnhânvậtbịbuộccótrọngtộiquốcgiathìlạidiễnrarấtnhanh.Các

quantòachỉđơngiảnthựchiệntheoýchínhquyềnmuốnkẻbịbuộctộibịđưaraxétxửhaylàthabổng.Cònsauđótheomệnhlệnhnhậnđượchoặclàxửkẻđóvàotộitreocổhoặclàthabổng.

Nhưngcólẽtrongtrườnghợpnàyhoặctrườnghợpkháchọtuântheophápluậtmộtcáchnghiêmngặt44.Đếngiờtôixinkếtthúccâuchuyệncủamìnhchắchẳnngài,chủnhâncủatôitựhiểu“bị

khánhkiệtbởiluậtpháp”nghĩalàgì.

CHƯƠNGVITiếptụcmôtảnướcAnh.-VaitròcủathủtướnghayngườiđứngđầucungđìnhchâuÂu.

Nhưngbâygiờlạixuấthiệnchỗkhóhiểumới:chủnhâncủatôikhônglàmsaohiểunổicáigìđãthúcđẩykhiếntấtcảcácquantòaấylạinỗlựclớnlaonhưthếđểlàmhạivàxúcphạmđếnnhữngngườigầngũicủamình.Màcáichủyếu,ônghoàntoànkhóhiểuthànhngữ“vìtiền”.Đểtrảlờicácvấnđềthắcmắccủaôngtôicầnphảigiảithíchthếnàolàtiền,chúngđượclàm

bằnggìvàgiátrịcủakimloạiquýnhưthếnào.NếuYahoo,tôinói,cómộtlượnglớnvậtchấtquýgiánày,nócóthểcótấtcảnhữnggìmànónghĩtới:quầnáođẹp,nhàcửatránglệ,tháiấprộngrãi,đồgỗxahoa,nhữngmónănvàđồuốngquýnhất.Vàvìchỉcótiềnmớicóthểcótấtcảmọithứ,bởithếYahoocủachúngtôimớiđánhgiátiềncaohơntấtcảmọithứtrênđời,muốncàngcónhiềutiềncàngtốt.Nhờýnghĩatolớncủatiềnnênnhữngngườigiàucómớikhiếnnhữngngườinghèolệthuộcmìnhvàsửdụngcácthànhquảlaođộngcủahọ.Cóhàngnghìnngườinghèođilàmthuêchomộtngườigiàu.Cóthểnóithẳngrarằngđạiđasốnhândânchúngtôikéolêcuộcsốngvấtvưởngvàđaukhổvìlaođộngcựcnhọc,trongkhinhậnđượcsốtiềntrảcôngrấtítỏichỉcốtđểchomộtthiểusốcóthểsốngthừathãi.Điềuđóthậtkhóhiểuđốivớichủnhâncủatôi,ngườichorằngmọiđộngvậtchỉcóquyềnnhậnlượnghoalợicủatựnhiênchomình,kểcảnhữngkẻthốngtrịsốcònlại.SaukhihỏitôinhữngYahoogiàucócủachúngtôisốngnhưthếnào,ôngquantâmtớibếp

nấuăncủachúngtôivàhỏinhữngmónănđắttiềnấynhưthếnàomàlạiđòihỏichiphílớnđếnthế.Tôiliệtkêtấtcảcácmónsơnhàohảivịmàtôicònnhớđượcvàmôtảcácphươngphápchếbiếnchúng.Tôinóirằngngườitachotàuđicácbiểntớicácnướctrênthếgiớichỉđểkiếmđồgiavịchocácmónănấy,kiếmđồuốngvàvôsốcácthứlinhtinhkhác.KhicầnngườitacũngcóthểđivòngquanhthếgiớibalầnchỉđểkiếmthựcphẩmchobữaănsángcủamộtgiađìnhquyềnquýnàođócủaYahoochúngtôihoặcbátđĩacầnđểbàycácmónănấy.-Tuynhiên,thậttộinghiệpchocáiđấtnước,-ngườitiếpchuyệntôinói,-khôngthểnuôinổi

dânchúngcủamình!.Điềukhiếnônghếtsứckinhngạclàtrongđấtnướcchúngtathậmchíkhôngcóđủnướcngọt

vàdânchúngphảiđikiếmđồuốngởcácmiềnbênkiabiểncả.Tôigiảithíchchoôngrõlàchúngtôiuốngnhữngđồuốngcủacácnướcngoàikhôngphảivì

chúngtôikhôngđủnướcuống.Nhữngđồuốngnàyđượcchếtừdịchcácloạiquảđặcbiệt,chúngtôiuốngđểtrởnênvuivẻ,làmsaysưa,xuađuổicácýnghĩabuồnchán,đểquênmọilotoanvàbuồnphiềnđầyắpcuộcsốngcủachúngtôi.Sựthật,vìchúngmàchúngtôitrởnênbơphờ,nhunhược,chánchườngvàbệnhhoạn.Nhưngđiềuđókhônglàmchúngtôidừnglại:chúngtôichấpnhậntấtcảchỉđểcảmthấymìnhvuivẻvàvôlonghĩchốclát.-ĐấtnướcAnhthânyêucủatôi,-tôinói,-theotínhtoánkhiêmnhườngnhất,cóthểsản

xuấtcácloạithựcphẩmkhácnhaunhiềugấpbalầnsốdâncưcủanósửdụng.NhưngYahoocủachúngtôikhôngthỏamãnvớicácsảnphẩmnàyvàvậnchuyểnbằngđườngbiểncácloạihoaquảquýhiếm,raucỏ,nhữngthứgiavịcaygắtcácloạivànhữngvậtkhácđểmơntrớnkhẩuvịkhóhiểucủamình.Vàđểđổilấycáinàychúngtôigửiranướcngoàinhữngthựcphẩmvàsảnphẩmcầnthiết.Thậtdễhiểutạisaovôsốngườiđồnghươngcủatôibuộcphảikiếmsốngbằnghànhkhất,ăncướp,ăncắp,nịnhhót,tộiphảnbộilờithề,giandối,hốilộ,mantrá,bàibạc,tôitớ,thóikhoekhoang,buônbáncửtri,viếtláchbalăngnhăng,chiêmtinh,đạođứcgiả,vukhốngvànhữngviệcđạiloạinhưthế.ĐộcgiảcóthểtựhìnhdungthấybiếtbaokhónhọcđểgiảithíchchoNgựa-ngườimỗimộttừ

trongsốcáctừnày.

-Nhưngvớinhữngđiềukiệnnhưthế,-chủnhânnhậnxét,-nhữngngườisốngtrênđấtnướccủaanhphảilaođộngcungphụngchobọngiàucósuốttừsángchođếntốimịt.-Ngàihoàntoànđúng,-tôinói,-Chẳnghạnnhưkhitôisốngởnhàvàmặcquầnáothìtôicó

thểchorằngmangtrênngườithànhquảlaođộngcủahàngtrămthợthủcông.Việcxâydựngnhàcủatôicònđòihỏinhiềuthợhơnthếnhiều,cònđểdệtquầnáochovợtôithìcầnsốthợgấpnămlần.Tôicònđịnhkểchoôngvềnhữngngườimàphương

tiệnsinhnhaicủamìnhlàđichữabệnh,nhưnghìnhnhưđiềunàyhoàntoànkhôngthểhiểuđượcđốivớichủnhâncủatôi.ÔngchorằnghoàntoàntựnhiênnếumỗimộtNgựa-ngườiyếuđivàốmnặng,mấyngàytrướckhichếthoặcngẫunhiênlàmmìnhbịthương.Nhưngđốivớiôngthậtkhóhiểubảnchất,cáchoạtđộngcủaaiđóthấmnhuầntínhchấttrítuệlạicóthểgâynênnhữngbệnhtậttrêncơthểchúngta.Tôitrảlờilavôsốbệnhtậtcủachúngtadosựthamănvàthamuốngvôđộ,rằngchúngtaănkhikhôngđóivàchúngtauốngkhicảmthấykhôngkhátmộtchútnào.Đôikhisuốtđêmchúngtauốngrượumạnh.Điềuđókhiếnchúngtalườinhác,làmviêmcácnộiquancủachúngta,làmhỏnghệtiêuhóa.Cònvôsốcácbệnhtậtkháccóliênquanvớivôsốtậtxấuđangthịnhhànhtrênđấtnướcchúngta.Cầnphảimấtnhiềuthờigianđểliệtkêtấtcảcácbệnhmàcơthểconngườimắcphải.Kểcũngcầnnóithêmlàmộttầnglớpđôngđảochỉlàmmỗiviệclàchữabệnhchođồngbàocủamình.Tôikểchitiếtvềcácthầythuốccủachúngta,vềcácphươngphápcủahọchữacácbệnhkhácnhau,vềthóimantrávàtrụclợicủahọ.Tầnglớpnàyđặcbiệtgiỏitrongnghệthậttiênđoánhậuquảcủabệnhtật.Nhưnghọphạm

phảicácsailầmkhôngít.Khihọcảmthấyrằngngườibệnhốmnặngthìhọthườngtiênđoáncáichết.Chínhhọthườngxuyêncóthểlàmchếtngườibệnh,bởivìsựkhỏibệnhkhôngphụthuộcvàohọ.Nhưngbấtchấpsựchữatrịcủahọ,thìnhtrạngcủabệnhdùsaovẫnbắtđầucóchuyểnbiếntốtthìhọdễdànglàmnhữngngườithânthíchcủangườibệnhtinrằngđềuđóxảyralàdosựchămlokhéoléocủahọ.Vềđiềunàycầnnóithêmrằng,thườnghọrấtcóíchchocácngườichồnghoặcvợ,nếunếu

nhữngngườinàychánnhau,chocáccậucontrưởngđangtrôngchờdisản,chocácthượngthưđangcócácđịchthủcạnhtranhnguyhiểmvàđôikhichonhàvuađangmuốnloạibỏnhữngthượngthưcủamình45.Khinghenhữnglờinày,chủnhânhẳnđãchánngấynhữngnghịluậncủatôivềtầnglớp“langbăm”,đãngắtlờitôibằngcâuhỏi:-Anhđãmấylầnnhắctớicácthượngthư,-ôngnói,-tôirấtmuốnbiết,bằngnhữngtừnày,

anhmuốnchỉloạiYahoonào?Tôitrảlờiôngrằng,thủtướnghoặctểtướng,ngườiđứngđầucácthượngthưlàmộtsinhvật

hoàntoànxalạvớicáctìnhcảmvuibuồn,tìnhyêuvàhậnthù,tìnhthươngvàgiậndữ.Ítnhất,ởôngtachẳngcócácsaymênàongoàisựkhaokhátđiêncuồngvớigiàusang,quyềnlựcvàdanhvị.Ôngtasửdụnglờinóichocácmụcđíchkhácbiệtnhất,nhưngchỉcóđiềukhôngđểbiểulộcácýtưởngcủamình.Ôngtachỉnóisựthậtkhinàomuốnngườitatiếpnhậnnólàsựgiảdối,vàôngtagiảdốichỉchỉtrongnhữngtrườnghợpkhimuốnmạonhậnsựgiảdốicủamìnhlàsựthật.Vềnhữngngườimàôngtanóixấusaulưng,thìcóthểtinrằnghọđangtrênđườngđitớidanhdự,cònnhữngngườiđượcôngtakhenngợi,thìcóthểxemlàđồbỏđi.Hãycẩnthậnnếuôngtađưaralờihứathựchiệnyêucầucủaanhvàkhẳngđịnhnóbằngthềthốt.Sauđiềuđóthìanhsẽchẳngcònchúthyvọnggìđểđạtđượcđiềumongmuốnvàđốivớianh,

thôngminhhơncảlànêntừbỏđiềuđó.-Cónhiềuphươngphápđểtrởthànhthủtướng,-tôitiếptục.-Thôngthườngnhấtlàsựvu

khốngmộtcáchnghệthuật,sựcáogiáckhéoléovàsựphảnbội.Đôikhisựcáogiáccôngkhaivàphẫnnộởcungđìnhlạiđổđốntheocảnhữngthóixấukhác.Nhàvuakhônngoanthườngưathíchhơncảđốivớikẻsửdụngphươngthứcsaucùng,bởivìnhữngkẻcáogiácnàybaogiờcũngcótháiđộhếtsứcxunịnhsẽcưngchiềumọithóiđỏngđảnhvàhammuốncủaôngchủcủamình.Saukhigiànhđượcquyềnlực,ôngtasẽcủngcốvịtrícủamìnhbằngcáchmuachuộcđạiđa

sốcácnguyênlãonghịviệnhoặccácthànhviêncủahộiđồng.Cuốicùng,saukhigiànhđượcsựgiàusangtộtđỉnhnhờănhốilộ,nhờcácmánhkhóegianlậnkhéoléovớitiềncủaquốcgiavàsựăncắptrắngtrợn,cácthượngthưsẽxarờihoạtđộngxãhội.Cungđiệncủathủtướngsẽtrởthànhnơinuôidưỡngđểđàotạonhữngngườitươngtựông

ta.Nhữngthịđồng,cácnôbộcvàcácngườicanhcửasẽnoigươngôngchủcủamình,cũngsẽtrởthànhcácthủtướngtrongmôitrườnghoạtđộngcủamìnhvàtrongviệchoànthiệnhọctậpbatiềnđềnghệthuậtchủyếucủaôngta:sựtrắngtrợn,sựgiảdốivàsựhốilộ.Kếtquảlàmỗimộtkẻtrongsốấysẽcómộtcungđìnhnhỏcủamìnhhìnhthànhtừnhữngngườitrongxãhộiquyềnquý.Đôikhinhờsựkhéoléovàsựtrơtráomàhọthànhđạtdầndầnđượcnânglêntừngbậcmộtvàtrởthànhkẻthừakếôngchủcủamình”.Mộtlầnsaukhinghetôinhắctớigiớiquyềnquýcủađấtnướctôi,chủnhânbanchotôimột

lờikhentặngmàtôihoàntoànchẳngxứngđángchútnào.Ôngnóirằnghẳntôisinhratrongmộtgiađìnhquýtộc,bởivìvềthểchất,màudavàsựthanhcaothìtôihơnrấtxatấtcảcácYahoocủađấtnướcông.Ngoàira,tôikhôngchỉcóthiênhướngngônngữmàcòncócảnhữngmầmmốngtrítuệmàtấtcảnhữngngườiquencủaôngđềuxemlàkỳdiệu.Tôibiểulộvớiônglòngbiếtơntầmthườngnhấtvìýkiếntốtđẹpấyvềtôi.Nhưngđồngthời

tôicũnglàmôngtinrằngxuấtthâncủatôithậtchẳngcaosanggì,bởivìthânsinhcủatôilànhữngconngườikhiêmtốn,trungthực,chậtvậtlắmmớicókhảnăngtạochotôimộtsựgiáodụctàmtạm.Tôithuavớiôngrằnggiớiquyềnquýcủachúngtôihoàntoànkhôngphảinhưôngtựhìnhdung.Ngaytừthờithơấu,cácthanhniênquyềnquýđãđượcgiáodụctrongsựvôcôngrồinghềvàxahoa.Saukhihọcxongmộttrưởngnàođó,nhữngconngườitrẻtuổinàythựchànhănchơitráctáng,trongbàibạcvàcáctròtiêukhiểnkhác.Saukhivungphíphầnlớntàisảncủamình,họlaovàocáccuộchônnhânvìtiềnvớicácphụnữxuấtthânhènhạchẳngcógìnổibậtvìsắcđẹphaysứclựcmàbảnthânhọcũngkhinhrẻvàcămghét.Thậtdễhiểunếutừcáccuộchônnhânấysinhranhữngđứatrẻbệnhhoạn,còicọcvàdịdạng.Dùthếnàođinữaởđấtnướctanhữngcơthểbệnhhoạn,yếuđuối,còmnhomvàbộmặtxámxịtlànhữngnétđặctrưngcủadòngmáuquyềnquý.Thểtạngkhỏemạnhvàrắnrỏiđốivớiconngườiquyềnquýđượccoilàhoàntoànthôbỉ.Nhữngkhiếmkhuyếttâmthầncủanhữngconngườinàyhoàntoàntươngứngvớithểtạngvàlàsựphốihợpkhócoicủasựchánchường,sựngungốc,sựthôbạo,sựđộcđoánvàkiêungạo.

CHƯƠNGVIITìnhyêucủatácgiảvớiTổquốc.-CácnhậnxétcủachủnhânvớichínhthểAnh.-Cácquan

sátcủaôngđốivớibảnchấtconngười.

CũngcóthểđộcgiảngạcnhiênbằngcáchnàotôilạiquyếtđịnhphơibàynhữngthiếusótcủadònggiốngchúngtatrướcmộtsinhvậtlạixemtôigiốngvớiYahoo,màkhôngcócáiđócũngđãcóýkiếnkhôngphảihayhogìlắmvềloàingườinóichung.Nhưngtôicũngphảithànhtâmthừanhậnrằng:việcsosánhvôsốnhữngphẩmhạnhcủacácđộngvậtbốnchântốtbụngnàyvớisựđồibạicủaconngườiđãlàmthayđổiđếntậngốcrễquanđiểmcủatôiđốivớibẳnchấtconngười.Tôirútrakếtluậnlàhoàntoànkhôngcầnphảithươngxótthanhdanhđồngloại.Hơnnữa,khitrôngvàochủnhânvànhữngthâncủaông,ởtôixuấthịệnsựcămghétsâusắcđốivớitínhgiảdốivàthóilườnggạt.Ngaycảgiờđây,khinhớlạinhữnggìtôiđãkểvềcácđồngbàocủamình,tôivẫnbằnglòngkhithấymìnhthươnghạinhữngkhiếmkhuyếtcủahọbaonhiêuthìmìnhcàngcốgắngkiêntrìbiểuhiệncuộcsốngvàcáctậpquáncủahọdướiánhsángcólợinhấtbấynhiêu.Tuynhiên,tôicũngchẳngtựchomìnhcócônglaođặcbiệtgì.Bởivìchẳnglẽtìmđượcmộtngườimàlạikhôngcónhượcđiểmvàkhôngcóđịnhkiếnđốivớinơisinhthànhramìnhhaysao?Tôitrìnhbàyởđâychỉmộtđiềucănbảnnhấttrongvôsốcuộctròchyệncủatôi,vớichủ

nhân.Cuốicùngsựtòmòcũngđượcthỏamãnmộtphầnnào.Mộtbuổisáng,ôngmờitôiđếnvàsaukhimờingồi,(thúthật,chưabaogiờtôiđượctiếpđónnhưvậy)ôngbắtđầunóichuyệnvớitôi.Ôngnóirằng,ôngđãbắtđầusuynghĩnhiềuvềtấtcảnhữngđiềutôinóivềbảnthâncũngnhưvềTổquốccủatôi,vàôngđiđếnkếtluậnkhábiđátsauđây:-Cácanhlàmộtgiốngđộngvậtđặcbiệt,-chủnhântuyênbố,-cómộtphầntýtẹotrítuệ.

Nhưngbằngtrítuệấy,cácanhchỉdùngđểpháttriểncácthóixấubảnchấtcủacácanhvàtậpnhiễmcácthóixấumới.Làmngơtrướcthiênhướngmàtựnhiênđãtạochocácanh,cácanhchỉthấymụctiêutồntạiduynhất,củamìnhởchỗtăngthêmnhucầucủamìnhvànghĩracácphươngthứcđángsợnhấtchỉđểthỏamãnchúng.Nhưngvềmặtthểlực,nếuchỉxétđoánriêngcácanh,dântộccủacácanhthuaxacácYahoocủachúngtôi.Cácanhđứngtrênhaichânsaukhôngphảilàchắcchắnlắm;cácmóngvuốtcủacácanhhoàntoànvôíchđểbảovệvàtấncông.Cácanhkhôngthểchạynhanhvàleocâynhưcácđồngloại(trongsuốtquátrìnhnóichuyệnônggọichúngnhưvậy)Yahoođịaphươngcủacácanh.Sựtồntạichínhthểvàphápluậtcủacácanh,chứngtỏsựkhônghoànthiệncủatrítuệcũng

nhưcácđứctínhcủacácanh.Đểđiềukhiểnmọicái,thìaithậtsựkhônngoancũngcảmthấychỉcầntrítuệlàđủ.Nhưngtráilại,tấtcảcáigìmàcácanhlàm,chứngtỏrõràngcácanhkhôngcókhátvọngtrítuệ.-Đểkiểmtracáckếtluậnnày,tôixinsosánh,-chủnhântiếptục,-cáchsống,phongtụcvà

tậpquáncủacácanhvớicáchsốngcủacácYahoocủachúngtôi.Điềuđórốtcuộcđãlàmchotôitinrằng,vềmặtthôngminh,giữadântộccácanhvàYahoocósựhếtsứcgiốngnhau.CácYahoocămghétnhauhơncáctấtcảcácđộngvậycònlại.Thườngngườitachorằng,

nguyênnhâncủasựcămghétnàynằmtrongsựquáigởcủachúng,mỗimộtYahoothấyrõsựkhácquáigởcủangườianhemcủamình,nhưnglạikhôngnhậnthấyởbảnthânmình.Nhưngbâygiờ,tôicảmthấysựgiảithíchnàylàsailầm.Nhữngnguyênnhâncủasựhiềmkhíchgiữacácsúcvậtnàycũngchínhlànguyênnhâncủanhữnghiềmkhíchgiữanhữngđồngloạicácanh.Thựcchất,nếunhưanhchonămYahoolượngthứcănđủchonămmươiYahoo,thìthaychoviệcbìnhtĩnhđivàoănuống,chúnglạixôngvàoẩuđảlẫnnhau.MỗimộtYahoocốgắngchiếmtấtcảchomình.Bởithế,khichochúngănngoàiđồng,thườngngườitaphảiphảingườicanh.Còntrongchuồng,thìngườitabuộcchúngcáchxanhaumộtchút.Đôikhi,chúngtôikhôngkịplựachọncácconbòđãchếttrênđồngchoYahoocủamình.KhiđóhàngđànYahoo

hoangdạitừcácvùngphụcậnchạyđếnvàlaovàoconmồicủamình.Giữachúng,bấygiờbắtđầumộttrậnđánhnhaunhưtôiđãkể.Chúngdùngmóngvuốtgâynhữngvếtthươngtrầmtrọngchonhau,nhưngítkhidẫnđếntửvong.Bảnthânchúngkhôngcócácvũkhígâynênchếtchócnhưthứmàcácanhchếtạora.Đôikhi,nhữngcuộcẩuđảgiữanhữngđộngvậthoangdãấychẳngcómộtnguyênnhânrõrệtnào.CácYahoosốngởcácrừngrậmhoặcrừngthưanàođótấncôngcáclánggiềngcủachúngcốsaochothậtbấtngờ.Khibịthấtbại,chúngquayvềnhàđểtrútgiậndữvàonhau,sinhsựlẫnnhauvàgâynêncáimàcácanhgọilàcuộcchiếnthươngtàn.Ởđấtnướcchúngtôi,ngườitacóthểgặpởđâuđó,nhữnghònđánhỏsánglấplánhnhiều

màusắc.CácYahoocósựhammuốnthậtsựvớicáchònđánhỏđó.Nếunhữnghònđáđógắnchặtvàođấtthìchúngsẵnsànglàmviệcsuốtcảngàychỉđểtáchlấymó.Chúngđemvậtkiếmđượcđóvềổvàchônsâuxuốngđất.Trongkhilàmviệcđóchúngquansátxungquanhmộtcáchhếtsứccẩnthận,lúcnàocũngcảnhgiácnhìnbốnphíagiấugiếm,dườngnhưchỉsợcácYahoobêncạnhthấychúnggiấukhobáuởđâu.Chủnhânnóithêm:-TôikhôngthểnàohiểuđượcvàkhôngsaogiảithíchđượctạisaoYahoocósựsaymêvới

cáchònđánhỏlấplánhấy.Nhưngbâygiờthìtôinghĩrằng,nguồngốccủanóchínhlàlòngthamvôđộ,giốngnhưanhđãdiễntảởloàingười.Mộtlầnđểthínghiệm,tôibímậtmangmộtvốccáchònđáấytừchỗcất,màmộtYahoođãcấtchúng.ConvậtthamlamnàypháthiệnracácbáuvậtcủamìnhbịmấtliềnrốnglêntođếnmứccảđànYahoochạyxôlại.ConYahoobịmấtcủaliềnxôvàođồngbọncắnxévàcàocấuchúng.Mấyngàysaunóvẫnkhôngthểnàoquênsựmấtmátấyđếnnỗikhôngăn,khôngngủvàcũngkhônglàmviệc.Cuốicùngtôiphảibảongườihầubímậtđặtcáchònđáấyvàochỗcũ.Tìmđượccủabáu,Yahoongaylậptứctươitỉnhlạivàvuimừng.Nólạigiấurấtcẩnthậnnhữnghònđánhỏấyvàonơimớichắcchắnhơnvàtừđóđếngiờlạingoanngoãnvàchịulàmnhưtrước.Chủnhâncủatôicũngkhẳngđịnh:-MộtlầnchínhmắttôithấymộtcuộcđánhnhaukhốcliệtnhấtgiữacácYahootrêncánh

đồngcórấtnhiềuhònđálấplánh.KhihaiYahoo,-chủnhântiếptục,-tìmthấytrêncánhđồngnhữnghònđánhưthếvàbắtđầulaovàođảnhau,thìYahoothứbaxuấthiệnngaycạnhvàlợidụnghaiconkiađangđánhnhau,nóthóhònđávàmangđimất.Chủnhâncũngthấyởđócósựgiốngnhaumộtchútnàođấyvớisựtranhchấpcủachúngta.

Tôikhônglàmôngthayđổiýkiếnngay.Điềuđócónghĩalàbôixấudanhtiếngtốtđẹpcủachúngta.Chínhbảnthântôicũngthừanhậnlàcáchgiảiquyếttranhcãinhưthếhợplýhơnnhiềucácphánquyếttòaáncủachúngta.Thựcchất,ởđâynhữngkẻtheođuôicuộctranhchấpchẳngmấtcáigìngoàicái,màvìnóchúngđảnhau.Hơnnữacácquantòachúngtachẳngbaogiờngừngcôngviệckhichưalàmkhánhkiệthoàntoàncảhaibênhầukiện.TiếptheochủnhâncủatôinhậnxétthậtchẳngcógìđángghéthơnlàtínhháuăncủaYahoo.

Chúngthamlamvôcùngkhivồlấytấtcảnhữnggìlọtvàomắtchúngvàchéntuốtkhôngchọnlựacỏ,rễ,củ,quảcây,thịtđangthối.Chúngcoicácthứcănlấytrộmđượchoặccướpđượcngonhơnnhiềuthứcănchuẩnbịchochúngởnhà.Thựcrakháhiếmkhitìmđượcloạirễngọt.CácYahoocốgắngtìmkiếmloạirễnàyvàhết

sứckhoáitráđượcmútnó.Rễngọtấytácđộngđếnchúngcũnggiốngnhưrượuvangđốivớichúngta.Doảnhhưởngcủanó,màchúnglúcthìhônnhau,lúcthìđánhnhau,nhănnhómặtmày,làubàucáigìđó,loạngchoạng,ngãxuốngđấtvàngủthiếpđi.Nhưngnhữnggìcóliênquantớikhoahọc,nghệthuậtvàcôngnghệpthìchủnhâncủatôi

thừanhậnrằng,vềmặtnàyôngchẳngthấycógìtươngtựgiữacácYahoocủađấtnướcôngvàcủachúngta.Sựthực,ôngcũngnghethấyquamộtsốNgựa-ngườihamhiểubiếtlà,trongđạiđasốcácđànYahoocũngcómộtloạicầmquyền,thườngbaogiờcũnglànhữngYahookỳquáivàđộcácnhấttrongcảbầyYahoo.Ởmỗiconđầuđànấy,baogiờcũngcóconsủngái.Consủngáibaogiờcũnggiốngconbảohộ.Nghĩavụcủanólàliếmchânconđầuđànvàquantâm

tớitiệnnghicủanó.Thỉnhthoảng,đểthưởngchoviệclàmnày,conđầuđànlạibanchonómộtmẩuthịtlừa.Cảđànghétconsủngthầnnày,bởivìkhicónguyhiểm,baogiờnócũngđứngcạnhconđầuđàn.Thườngconđầuđàngiữnólạichođếnkhichưatìmđượcconnàoxấuhơn.Cònkhiconsủngáibịthảiloại,thìtấtcảYahoocủavùngnày,cảgiàcảtrẻ,đứngđầulàconthaythế,vâynóvàogiữavàđảchomộttrậntơibời.Việcnàynênápdụngchocungđìnhchúngtanhưthếnào,đốivớicácsủngthầncũngnhưcácthượngthư,thìchủnhânđểchotôitựxácđịnhlấy.ChủnhâncònnhậnxétvớitôirằngởYahoocòncómộtsốđặcđiểmmànóichúngtôihoàn

toànkhôngnhắctớitrongcáccâuchuyệncủamìnhvềloàingười,hoặctôichỉnóilướtqua.Đậpngayvàomắt,trướcnhấtđólàtínhhamthíchchỗbẩnthỉucủaYahoo,trongkhiđótấtcảcácđộngvậtcònlạicóbảnchấtưasạchsẽ.NếunhưtrongđấtnướccủacácNgựa-người,ngườitacónuôilợn,thìtôicũngchẳngkhó

khăngìmàbácbỏlờibuộctộiđốivớinhữngđồngloạicủatôi,dườngnhưmộtmìnhchúngkhácbiệtbởitínhưabẩnthỉu.Nhưngthậtkhôngmaychotôiởđâykhôngcólợn.Mặcdùcácđộng,vậtbốnchânnàycòntrôngkháhơnnhiềuYahoo,nhưngcũngkhôngthểcatụngchúngởchỗưasạchsẽđược.Chủnhâncủatôihẳnsẽđồngývớitôinếutrôngthấychúngănuốngvàthíchlănlộn,ngủtrongbùnđất,bẩnmộtcáchkinhtởmnhưthếnào.Cònmộtđặcđiểmkháckhógiảithíchhơn,mànhữngngườihầucủachủnhânpháthiệnthấy

ởmộtsốYahoo.ĐôikhicácYahoonảyraýngôngchuivàomộtxó,nằmxuốngđất,thanvãn,rênrỉvàxuađuổitấtcảaiđếngầnmình.Thườngđólànhữngconvậtđượcnuôibéotốttrẻtrungvàkhỏemạnh;chúngkhôngđụngtớithứcănvànướcuống,hiểnnhiênchúngkhôngbịđauđớngìcả.Cáigìxảyravớichúng,thậtlàkhóhiểu.Biệnphápchữatrịduynhấtđốivớikẻđỏngđảnhnàylàcôngviệcnặngnhọc,nósẽnhanhchóngđưaYahoođangvậtvãấytrởlạitrạngtháibìnhthường.Tôikhôngtrảlờichủnhânđiềugìvềnhậnxétnày.Vìlòngkínhtrọngvớicácđồngbàocủa

mình,tôikhôngmuốngiảithíchchoôngrằng,tôithấytrongcáccơnđộngkinhnàycủaYahoo,nhữngmầmmốngcủasựchánchườngvàrầurĩ,thườnghaycótrongsốnhữngngườigiàucóvàquyềnquýcủađấtnướcta.Nhưngtôicũnghoàntoànđồngývớichủnhâncủatôiphươngphápchữatrịcănbệnhnày.

CHƯƠNGVIIITácgiảmôtảmộtsốđặcđiểmcủaYahoo.-NhữngNgựa-ngườitốtbụngvĩđại.-Sựgiáodục

thếhệtrẻ.-TổngHộiđồngcủacácNgựa-người.

TấtnhiêntôihiểurõhơnchủnhâncủatôinhiềuvềbảnchấtconngườivàvìthếtôichẳngkhókhăngìtrìnhbàynhữngđặcđiểmcủaYahoomàôngđãnhậnxét,đốivớichínhbảnthânvàcácđồngbàocủamình.Nhưngtôivẫntinrằngcácquansátđộclậpsẽgiúptôicónhữngkếtluậncònthúvịhơnnhiều.Bởithế,tôixinphépôngchotôiđithămnơitụhọpcủacácYahoolánggiềng.Ôngđồngýmộtcáchnhãnhặnbởivìôngkhôngcómộtchútnghingờnàovềsựkinhtởmvôhạncủatôiđốivớicácđộngvậtnàysẽbảovệtôitránhbấtkỳảnhhưởngxấunàotừphíachúng.Ôngralệnhchomộttrongcácngườihầucủamình,conngựatíaconkhỏemạnh,rấtnổidanhvàtốtbụngđikèmtôi.Khôngcósựbảovệcủanóthìtôikhôngđủcanđảmđểthựchiệnchuyếnviếngthămnhưthế.Tôiđãkểchođộcgiảnghecácđộngvậtđángghétấyđóntiếptôirasaokhitôivừamớiđặtchânlênđấtnướcnày.Chínhsaunàymấylầntôicũngsuýtrơivàomóngvuốtcủachúng.Tôicócơsởđểnghĩrằngcácđộngvậtnàyngờtôilàmộtđồngloạicủachúng.Chúngluôn

luôncốgắngđigầnlạiphíatôi,cànggầncàngtốtvàbắtchướccáchànhđộngcủatôinhưkhỉ.Nhưngchúngcũngthườngxuyênbiểuhiệntháiđộcămghéthoangdạinhấtđốivớitôi.Nhữngconvậthoangdãấytheodõimộtsinhvậtđãthuầndưỡngđộimũchụpkhôngvànhđitấtdàikhinóngẫunhiênrẽvàođàncủachúng.Ngaytừthơấu,Yahootỏrahếtsứcnhanhnhẹn,nhưngmặcdùvậytôicũngbắtđượcmột

Yahoođựcbatuổi.Tôithửdỗdànhnóbằngcáccửchỉâuyếm,nhưngconvậtnhỏnàyđãkêugàomộtcáchtuyệtvọng,càocấu,cắntôikhitôivừakịpbuôngnóra.Tiếngồnàonàyđãlàmcảđànchạylại.Tấtcảbọnchúngđềuhếtsứcđiêncuồng,nhưngkhithấyrằngconYahooconvẫnnguyênvẹnvàvôhạivàconngựatíađứngbêncạnhtôithìchúngkhôngdámtiếnđếngần.TheonhưtôinhậnxétthìYahoolàmộttrongsốcácđộngvậtkhódạyvàhuấnluyệnnhất.Cái

việcmàchúngcóthểlàmquenđượclàmangvácvàchởvậtnặng.Nguyênnhânchủyếucủađiềunàylàtínhbướngbỉnhvàđanghicủachúng.Tuynhiên,khôngphảivìthếmàkhôngthừanhậntínhláucávàranhmacủachúng.Chúngđộcác,phảnphúcvàhaythùhằn.Chúngkhỏemạnhvàhỗnxược,đồngthờilạinhátgan,dođóchúngtrởnêntrângtráo,hènhạvàtànbạo.NhữngNgựa-ngườinhốtcácYahoođượcsửdụngvàocáccôngviệcnhàtrongcácchuồng

khôngxanơiởcủahọ,sốcònlại,họđuổirangoàiđồng.Tạiđó,chúngđàorễcây,ăncácloạicỏkhácnhau,tìmbớixácsúcvật,đôikhibắtgiếtchuộtđồng.MỗiYahoođàochomìnhmộthangsâuởđâuđótrênsườnđồivàsốngđơnđộctạiđấy.CáchangYahoocáirộnghơn,bởivìởđóthườngcóhaiđếnbaYahoocon.Yahoobơilộirấtgiỏivàcóthểởlâudướinước.Chúngthíchviệcbắtcá,màYahoocáithườngđưaconcáiđitheo.Bởivìtôisốngởđấtnướcnàybanămtrời,hẳnđộcgiảcũngmongtôinoigươngcácnhàdu

lịchkháckểlạichitiếtphongtụcvàtậpquáncủathổdânởđây.NhữngNgựa-ngườicaonhãvàbảnchấtcókhuynhhướngvớimọiđứchạnhvàkhôngcómột

chútkháiniệmnàovềcáiác.Nguyêntắcsốngcơbảncủahọlàhànhvichịusựđiềukhiểncủatrítuệcủamình.Đặcbiệthọcókhảnăngtuyệtvờiphânđịnhngaylậptứcbằnglýtrívàtìnhcảm,cáigìhợplý,cáigìkhông.Cònkhinhậnthứcđượcđiềugìđóthìkhôngcódaođộnggì,họlàmtheolươngtrivàphủnhậnnhữnggìđốilậpvớitrítuệ.Bởithế,cáccuộctranhcãidài,nhữngtranhchấpcăngthẳng,ngoancốbênhvựcchocácýkiếngiảdốihoặcđángnghingờ,làthóixấukhôngthểcóởNgựa-người.SựtrungthànhtrongtìnhbạnvàthiệnýlàhaiđứctínhtốtchủyếucủaNgựa-người,không

chỉbiểulộđốivớinhữngngườithânthíchhoặcngườiquenmình,màvớitoànthểnòigiống

nóichung.Ngườinướcngoàitừmiềnxaxôitớiđâycũngđượcđóntiếpnhưđốivớicáclánggiềnggầngũi.Dùanhtacóbướcchânđiđâuđichăngnữa,anhtavẫncảmthấynhưsốngởnhà.NhữngNgựa-ngườituânthủnghiêmkhắcphéplịchsựvànhãnhặn,nhưnghọhoàntoànkhôngquenthuộcvớinhữnggìmàtagọilànghithứcxãgiao.Họkhôngnuôngchiềuconcáicủamìnhnhưngquantâmtớichúngvàtạochochúngtấtcảnhữnggìmànguyêntắcgiáodụctrítuệđòihỏi.Tôinhậnthấyrằng,chủnhâncủatôiđốixửdịudàngvớiconcáilánggiềngcũngnhưđốivớiconcáicủachínhmình.CácNgựa-ngườichorằngtrítuệvàthiênnhiênsẽdạyhọtìnhyêugiốngnhauđốivớimọicáitươngtự.Hệthốnggiáodụcthanhthiếuniêncủahọquálàkỳlạvàhoàntoànnênnoitheo.KhiNgựa-ngườitrẻchưatrònmườitámtuổi,ngườitachochonómộtítkiềumạch,cứnhưthếhàngngày;ngườitachỉchochúnguốngsữatrongnhữngtrườnghợphếtsứchiếm.Mùahèchúngđượcđemchănhaigiờbuổisángvàhaigiờbuổichiềugiốngnhưbốmẹchúng.Cònngườihầuchỉđượcchănmộtgiờ.Thứcănchochúngđượcđemvềnhàvàchúngănuốnglúcrỗirãisaugiờlàmviệc.Tínhđiềuđộ,tìnhyêulaođộng,sựrènluyệnthểlựcvàsựchỉnhtềlàbắtbuộcđốivớithanh

niêncảhaigiới.LúctừcácNgựa-ngườipháttriểnthểlực,sứcchạynhanhvàlòngdũngcảm.CácNgựa-ngườinonphảitậpchạylâutheocácsườnđồidốcvàcáccánhđồngsỏiđá.Khichúngmệtvàthởsùicảbọtmépngườitabuộcchúngvụcđầuxuốngaohoặcsông.Cứbốnlầntrongmộtnămmỗivùngtổchứcthitàichothanhniên.Cácthanhniênbiểudiễnthànhtíchcủamình,trongchạynhảyvàcácbàitậpluyệnkhácđòi

hỏisứckhỏevàsựkhéoléo.Phầnthưởngchongườithắngcuộclàmộtbàihátlongtrọngđượcbiểudiễnlàmchongườiấyđượcvinhdự.Trongngàylễnhưvậy,nhữngngườihầuđuổihàngđànYahoochởlênsânkhấucỏkhô,kiềumạchvàsữadê,đểchiêuđãicácNgựa-người.Nhưngngaysauđó,nhữngconvậtnàybịđuổiđixahơnđểhìnhdạngcủachúngkhônglàmnhữngngườithamgiacuộchộithấygớm.Cứbốnnămmộtlần,vàotiếtxuânphân,tiếnhànhhọpHộiđồngcủacảdântộc.Chỗhọplà

mộtthunglũng,cáchnhàchủnhâncủatôichừnghaimươidặm.TrongHộiđồngnày,ngườitathảoluậntìnhhìnhcácvùngkhácnhau:họcóđượccungcấpđủcỏkhô,kiềumạch,bòvàYahoohaykhông.Nếuởmộtvùngnàođócònthiềuthốncáigìđó,thìHộiđồngsẽcungcấpđủchovùngấy,lấytừcácvùngkhác.Cácnghịquyếtnàyluônđượcnhấttríthôngqua.

CHƯƠNGIXCáccuộcthảoluậnlớncủahộiđồngNgựa-người.-NhữngcôngviệccủaNgựa-người.-Các

côngtrìnhcủahọ.-Cácnghilễmaitáng.-Nhữngthiếusóttrongngônngữcủahọ.

Mộttrongnhữnghộinghịlớnnhưthếdiễnratrongthờigiantôilưulạiđấtnướcnày,khoảngbathángtrướckhitôirađi.Chủnhâncủatôithamgiahộinghịvớitưcáchđạidiệnchovùngchúngtôi.Tronghộinghịnàyđãthảoluậnmộtvấnđềrấtquantrọng.VấnđềnàyđãđượcthảoluậnnhiềulầntrongcáchcuộchọpchungvàlàvấnđềduynhấtgâytranhcãigiữacácNgựa-người.Khivềnhà,chủnhâncủatôiđãkểchitiếtchotôinhữnggìđãdiễnraởđấy.VấnđềlàởchỗcónênquétsạchYahookhỏimặtđấthaykhông?Mộttrongsốnhữngngườithamgiahộinghịchorằngđiềuđóhiểnnhiênlàcầnthiết,vàđưa

ramộtsốnguyêncớđểbảovệýkiếncủamình.ÔngkhẳngđịnhYahookhôngchỉlànhữngđộngvậtbẩn,xấuxavàkỳquáinhấttrêntráiđấtmàcònhếtsứcbướngbỉnh,khôngvânglời,độcácvàhayhậnthù.Ôngnói,mọingườiđềubiếtcầnphảigiữcácđộngvậtnàydướisựgiámsátchặtchẽ.NếukhôngchúngsẽbúsữabòcủacácNgựa-người,bắtvàănthịtmèocủahọ,ăntrộmkiềumạchvàcỏrồilạilàmhàngnghìnđiềuđêtiệnkhác.ÔngnhắclạichohộinghịmộttruyềnthuyếtxaxưavềnguồngốccủaYahoo.Theotruyền

thuyếtthìtừngàyxưangườitakhôngbiếtđếnYahooởđấtnướcnày.Nhưngnhiềunămtrướcđây,trênmộtngọnnúixuấthiệnmộtđôiđộngvật.Chúngtừđâutớikhôngaibiết.Chúngxuấthiệntừlớprongsìnhlầy,hoặcbùnđấtdướitácđộngcủanhiệtlượngmặttrời,hoặcsinhratừbùnvàbọtbiểnthìchođếnnaycũngchưacóaibiết46.Cặpnàybắtđầusinhsảnvàconcháucủachúngtrởnênvôsốbắtđầutrànngậpvàlàmnhơnhớpcảnước.ĐểtránhkhỏitaihọanàynhữngNgựa-ngườiđãtiếnhànhmộtcuộcvâybắtkhổnglồ:họđãbaovâyđượctấtcảcácđàncủanhữngconvậtnày.Saukhitiêudiệtcácconlớntuổi,mỗiNgựa-ngườichọnlấyhaiYahoocon,nuôichúngtrongchuồngvàdạychúngmangvácvàchởnặng.Trongtruyềnthuyếtnàyrõràngcómộtphầnlớnsựthậttrongđó.SựcămthùđốivớiYahookhôngchỉởcácNgựa-ngườimàởtấtcảcácđộngvậtnóichunglớn

đếnmứcthậtkhómàchấpnhậnchúnglàilgnismshi(cưdâncơbảncủađấtnước).TấtnhiênYahoohoàntoànđángbịcămghét,nhưngdùsaosựđốiđịchcủachúngchưabaogiờđạtđượcphạmvilớn,nênchúngvẫnsốngmãiởđây.Nóikhácđichúngđángphảitiêudiệttừlâurồi.ĐểkếtluậndiễngiảtuyênbốrằngnhữngNgựa-ngườiđãxửsựhếtsứcnôngcạnkhinghĩra

việcthuầndưỡngYahoovàcoithườnglừa.Đólàcácđộngvậtđẹpvàngoanngoãn,hiềnlànhvàtốttínhhơnYahoorấtnhiều.Sựthực,chúngthuaYahooởtínhkhéoléo,nhưngdùsaochúngcũngkhákhỏevàdaisứcđểmangvácnặng.TiếngkêucủachúngkhôngphảiêmtaicholắmnhưngdùsaocònhayhơntiếngrúkinhkhủngcủaYahoo.Chủnhâncủatôiphátbiểusaudiễngiảnày,cóýđịnhbổsungthôngbáocủangườiấy.Ông

khôngnghingờvàotínhchânthựccủatruyềnthuyếtđãđượctrìnhbàyởđâydomộtthànhviêndanhdựcủahộinghị,nhưngôngkhẳngđịnhrằnghaiYahoolầnđầutiênxuấthiệnởđấtnướcnàyđãđitừngoàibiểnvào.Cóthểchúngrờibỏđồngloạivàsaukhilênbờđãẩnnáutrongnúi.Concháucủachúngdần

dầnsinhsôira.Cuốicùngchúnghoàntoàntrởthànhhoangdạivàmấtđiphầntrítuệvốncóởtổtiêncủa

chúngvàởtấtcảcưdâncủađấtnướcnày.ĐểcủngcốthêmýkiếncủamìnhôngđãdẫnchứngchuyệncáchđâykhônglâucómộtYahookỳlạ(ôngámchỉtôi)đãđếnsốngởchỗông.Đasốhộinghịhẳnđãnghevềchuyệnnàyvànhiềungườithậmchíđãtrôngthấy.Khiđóchủnhânkểôngđãtìmthấytôinhưthếnào.Ôngthôngbáorằngtoànbộcơthểtôiđượcphủbởimộtlớp

vỏnhântạohìnhthànhtừdavàlôngmaocủacácđộngvậtkhác;rằngtôicóthiênhướngngônngữvàđãnghiêncứungônngữcủaNgựa-ngườitớimứchoànthiện;rằngtôiđãtrìnhbàychoôngcácsựkiệnđãdẫndắttôiđếnđây;rằngôngđãnhìnthấytôikhôngcóvỏbọcvàthấyrõtôigiốngYahoonhưđúcchỉcóđiềudatôitrắnghơn,tócmảnhhơnvàmóngchânngắnhơn.Ôngcòntruyềnđạtthêmnữachohộinghị,nàolàtôiđãlàmôngtinrằngởTổquốctôivàở

cácđấtnướckhácYahoolàđộngvậtthôngminhvàthốngtrị,cònNgựa-ngườibịsốngtrongnôlệ.ÔngđãquansátthấytôicótấtcảcáctínhcáchcủaYahoo,mặcdùvậychắcchắntôivẫnhơnhẳnchúngnhờtôicóphầntrítuệ.HơnnữavềphươngdiệnnàytôithuakémcácNgựa-ngườibaonhiêuthìtôilạihơnhẳncác

Yahoođịaphươngbấynhiêu.Đólàtấtcảnhữnggìmàchủnhânđãtìmđượcđúnglúcthôngbáochotôivềcuộcthảoluận

ởĐạihộiđồng.Ôngđãgiấumộtsốchitiếtcóliênquantớicánhântôi.Hiểnnhiênôngkhôngmuốnlàmtôibuồn.Bấtluậnthếnàođichăngnữa,độcgiảhẳnsẽhiểutạisaotôilạicoingàyhômđólàbắtđầuchotấtcảcácbấthạnhliêntụccủađờitôi.ỞNgựa-ngườikhôngcóchữviết.Bởithếmọikiếnthứccủahọđượctruyềnđạtbằngcon

đườngtruyềnthuyết.Nhưngcũngbởivìtrongcuộcsốngcủamộtdântộcvốncóbảnchấthiềnlành,cókhuynhhướngvươntớiđạođức,trítuệgiữvaitròchủđạovàbịcáchlykhônggiaotiếpvớicácdântộckhác,córấtítcácsựkiệnlớnxảyrathìlịchsửcủanódễdàngduytrìtrongkýức.TôicũngkểrằngnhữngNgựa-ngườikhôngbịbấtcứbệnhtậtnàovàvìvậykhôngcầnđến

cácbácsỹ.Hơnnữahọcócácloạithuốcrấttuyệtvờichếtạotừcácloạicỏđượcsửdụngchữatrịkhingẫunhiênbịchấnthương.Họtínhtoánnămvàthángtheovòngquaycủamặttrờivàmặttrăng.Họhiểubiếtkhátốtvề

chuyểnđộngcủahaithiênthểnàyvàbảnchấtcủanhậtthựcvànguyệtthực.Đólànhữngthànhtựuthiênvănhọccaonhấtcủahọ.Hơnnữacùngcầnphảithừanhậnrằngvềmặtthicahọhơnđứttấtcảcáccưdânthông

thườngcủatráiđất:tínhchuẩnxáckhisosánhcủahọ,tínhchitiếtvàđộchínhxáccủanhữngmôtảcủahọthậtsựcómộtkhônghai.Chủđềcủacácbàithơthườnglàmôtảtìnhbạnhoặccangợinhữngngườichiếnthắngtrongcáccuộcchạyđuahoặccáccuộcthikhác.Cáccôngtrìnhxâydựngcủahọthôthiểnvàđơngiảnnhưngkhôngmấttiệnnghivàrấtthích

hợpđểchốngnóngbứcvàgiálạnh.Họcómộtloạicâysốngđếnbốnmươinămsauđóbắtđầuthốirễvàđổxuốngtừcơnbãođầutiên.Saukhimàinhọnthâncâyhoàntoànthẳngthớmnàybằngcáchònđáđượcđẽogọt(họchưabiếtsửdụngsắt),nhữngNgựa-ngườicầmcáccọcnàycáchđềunhauchừngmộtchụcinchvàbệnchúngbằngcácsợidâyhoặcbằngrơmkiềumạch.Máiđượclàmbằngrơm.NhữngNgựa-ngườisửdụngchỗlõmgiữacổchânvàmóngnhântrướcgiốngnhưchúngtasử

dụngtay.Khiđóhọthểhiệnsựkhéoléomàthoạtđầutôihoàntoànkhôngtin.Tôiđãđượcnhìnthấyconngựacáitrongnhàchúngtôiđãbiếnmộtcáiquenhỏthànhcáikim(tôiđãđưachonómộtcáikimđểlàmmẫu).Họvắtsữa,gặtkiềumạchvàthựchiệnmọicôngviệcgiốngnhưchúngtalàmbằngtay.Nhớcócáchònđálửarấtcứng,họđẽogọtcáchònđákhácvàchếtạoracácnêm,rìuvàbúa.Bằngcáccôngcụđượcchếtạotừnhữnghònđálửanàymàhọcắtcỏvàgặtkiềumạchmọctrêncáccánhđồngởđâynhưlàcỏ.CácYahoochởcáclượmlúatrêncácxekéocònnhữngngườihầucậnthìđậpkiềumạchbằngchântrongcáccănnhàđặcbiệtkín.Hạtkiềumạchđượccấttrongcácvựa.Họchếcácchénbátthôthiểnbằngđấtsétvàphơichúngdướiánhnắngmặttrời.NhữngNgựa-ngườithôngthườngsốngđếnbảymươihoặcđếnbảymươilămtuổi.Mấytuần

lễtrướckhichếthọcảmthấysứclựcbịsuysútdầndầnnhưngchẳngbịđaukhổchútnào.Cácbèbạnđặcbiệtthườngđếnthămhọvàothờigianđóbởivìchínhhọcũngđãkhórakhỏinhà.Tuynhiênvàongàythứmườitrướckhichết-thờihạnmàhọrấtítkhixácđịnhsai,-nhữngNgựa-ngườilàmmộtchuyếnviếngthămvĩnhbiệt.Đểthựchiệnmụcđíchnàyngườitađưa

mộtxetrượttiệnlợidocácYahookéođến.Saukhitừbiệtnhưthếvớicácbạnbè,cácNgựa-ngườiquayvềnhàmìnhvàchođếnlúcchết

khôngrờinhànữa.NgườitachôncácNgựa-ngườiởnhữngnơixaxôihẻolánhvàbìnhthườngnhấtmàhọtìmđược.Bạnbèvànhữngngườithânthíchcủangườiquácốkhiđóchẳngbiểulộvuihaylàbuồn.Ngaycảbảnthânngườichếtcũngchẳngthấycóchútgìnuốitiếckhitừbỏthếgiớinày,giốngnhưhọvừađichơirồiquayvềnhà.Tôinhớcómộtlầnchủnhâncủatôiđãmờigiađìnhmộtngườibạnđếnchơinhâncómộtviệcquantrọng.Đếnngàyđãđịnhmãiđếnchiềutốingườivợbạnvàhaiđứaconmớixuấthiện.Bàxinlỗithaychochồngmình,ngườitheolờibàsánghômnayđã“tịch”.Từnàyrấtdiễncảmtheongônngữđịaphươngđấy,nhưngdịchnócũngkhônghẳnlàdễ;đúngnguyênvănnócónghĩalà:“quayvềvớiôngbàôngvải”.Sauđóbàxinlỗichomìnhvànóirằngchồngđãmấtsánghômnayvàbàđãphảibànbạcvớinhữngngườihầuvềviệcđặtthithểcủaôngấyởđâulàhơncả.Tôinhậnthấylàbàvẫnvuivẻnhưnhữngngườicómặtlúcđó.Bathángsaubàmấtgiốngnhưđãđiđếnmộtđấtnướcxaxôinơihọquyếtđịnhsốngnốtquãngđờicònlại.TôikhôngbiếtcócầnnhắcthêmlàtrongngônngữcủaNgựa-ngườikhôngcónhữngtừđểchỉ

mộtcáigìđấyđộcácvàxấuxa,trừnhữngtừchỉnhữngthiếusótvànhữngnétquáiđảncủaYahoo.Bởithế,nếuhọcầnnhắctớicáigìđókhônghayholắmtronglúcnóichuyệnthìhọsửdụngtừ“Yahoo”kèmtheovớitừkhác.Chẳnghạnđểchỉtínhđãngtríhaylườinháccủanhữngngườihầu,lỗicủacontrẻ,hònđálàmđứtchân,thờitiếtxấuvàcácthứtươngtựhọthườngthêmvàotừtínhngữYahoo.ĐóchínhlàhhnmYahoo,whnaholmYahoo,ynlhmndwihlmaYahoo,cònnhàmàlàmtồithìhọgọilàynholmhnmrohlnwYahoo.Tôirấtvuilòngmôtảchitiếthơnnữanhữngphongtụcvàphẩmhạnhcủadântộckỳlạnày.

Nhưngtrongtươnglaigầntớiđâytôicóýđịnhxuấtbảnmộtcuốnsáchriêngchỉđềcậptớimộtlĩnhvựcnàymàtôisẽgửichođộcgiả.Cònbâygiờtôisẽtrìnhbàynhữngtaihọabithảmmàtôisắptrảiqua.

CHƯƠNGXCôngviệcnộitrợcủatácgiảvàcuộchạnhphúccủaônggiữaNgựa-người.-Ônghoànthiện

cácphẩmhạnh.-Chủnhânbáochotácgiảbiếtôngcầnphảirờikhỏiđấtnướcnày.-Nỗituyệtvọngcủatácgiảkhinghetinnày.-Nhờsựgiúpđỡcủanhữngngườihầutácgiảsửachữaconthuyềnchomình.-Tácgiảrakhơitùyvàomayrủi.

Tôiđãtựthiếtkếchỗởnhỏcủatôitheosởthíchcủamình.Chủnhânralệnhxâychotôimộtcănnhàtheokiểuđịaphươngcáchnhàôngchừngsáuyard.Tườngvàsànnhàtôitrátđấtsétvàphủbằngmộtcáichiếusậytựtayđanlấy.Tôiháicâygaidạivàlấytừcácxơcủanómộtcáigìđạiloạinhưsợi:từcácsợinàytôiđãdệtmộtcáibaochotấmnệm.TôinhétđầybaonhữnglôngchimmàtôibắtđượcbằngbẫylàmtừtóccủaYahoo.Cònbảnthâncácconchimtôilàmmónchimránkhángon.Nhờcósựgiúpsứccủaconngựatíatôiđãlàmđượcphầnviệcnặngnhọcnhất,tôitựđóngchomìnhhaicáighế.Khiáokhoáccủatôibịráchtôiđãtựkhâuchomìnhcáiáomớitừdathỏvàdacủacácconthúnhỏđẹpkháccókíchthướctươngtựgọilànnuhnoh.Cũngtừcácdalôngấytôiđãlàmchomìnhđôitấtđirấtvừa.Tôicũnglắpchođôigiàycủamìnhnhữngcáiđếgỗ,cònkhiđôigiàyđãtã,tôitựkhâuchomìnhmộtđôimới.Trongcácbọngcâytôithườngkiếmđượcmậtongmàtôiphavàonướcvàăncùngvớibánh

kiềumạch.Chẳngcóaihiểurõhơntôichânlýcủahaicâuchâmngôn:“thiênnhiênhàilòngvớimộtsốít”và“cầnphảihọclàmtấtcả”.Tôiđãcóđượcmộtsứckhỏetuyệtvờivàsựyêntâmhoàntoàn.Tôichẳngcầnphảisợsự

phảnbộihaytínhnếtbấtthườngcủabạnbèvàsựphậtlòngcủakẻthùbímậthaycôngkhai.Tôichẳngcầnphảiđiđútlóthaynịnhbợđểxinânhuệcủacácbậcvĩđạicủathếgiớivàcácsủngthầncủahọ.Tôicũngchẳngcầnbảovệmìnhkhỏisựlừadốivàbạolực.Ởđâykhôngcóbácsỹđểcóthểlàmhạichocơthểtôi,khôngcócácluậtsưđểlàmkhánhkiệttôi,khôngcónhữngkẻtốgiácchỉvìtiềnmàđưaranhữnglờiđiêungoabuộctộitôi.Ởđâykhôngcónhữngkẻthíchchếnhạo,nhữngkẻvukhống,nhữngkẻcắpmóctúi,nhữngtêntrộmbẻkhóa,nhữngkẻbahoa,nhữngkẻthíchcãicọ,nhữngtêngiếtngườivàbịpbợm.Khôngcócácthủlĩnhvàcácthànhviêncủacácđảngpháichínhtrị,khôngcónhàtù,máychém,giátreocổ,roivọtvàcộtnhụchình.Khôngcónhữngtênbuônbángianlậnvànhữngthợthủcôngbịpbợm.Khôngcócáccôngtửbộtvànhữngkẻưagâyồnào,nhữngkẻnátrượu;khôngcónhữngngườibạnhayquấynhiễu,bẩntính,haylathétvàtrốngrỗng.Khôngcónhữngtênvôlạiđượclôilênkhỏibùnđennhờnhữngđứctínhxấuxavàkhôngcónhữngngườilươngthiệnbịnémvàobùnnhơchỉvìnhữngphẩmhạnhcủamình;khôngcócácquanđạithần,quantòa,nhạcsĩvĩcầmvàcácthầydạymúa.TôichomìnhcóvinhdựđượchòahợpvớicácNgựa-người.Khichủnhântôicókháchông

baogiờcũngcónhãýchophéptôiởlạitrongphòngvànghehọtròchuyện.Ôngvàcácvịkháchđặtchotôinhiềucâuhỏivàlắngnghecáccâutrảlờicủatôimộtcáchđộlượng.Khiđếnchơinhàaiđôikhichủnhâncũngđưatôiđicùng.Tôikhôngbaogiờchophépmìnhcanthiệpvàocuộctròchuyệnvàchỉtrảlờicáccâuhỏiđặtrachotôi.Nhưngtôicóđượcniềmkhoáicảmvôtậnkhiđóngvaingườinghechuyệnkhiêmtốntrongcáccuộctròchuyệnmàởđóngườitachỉnóitớicôngviệcvàtưtưởngđượcthểhiệntrongcáctừngữkhôngnhiềunhữngchínhxác,nơinhữngngườicũngtiếpchuyệnkhôngngắtlờinhau,khôngbuồntẻ,khôngthamgiavàocáccuộctranhgiànhkịchliệt.CácNgựa-ngườichorằngcuộctròchuyệntrongxãhộinênđượcngắtquãngbằngcáclúcnghỉngắnngủi.Tôinhậnthấyhọhoàntoànđúngvìtrongnhữngphútimlặnghọsinhracácýtưởngmớilàmchocuộctròchuyệnsinhđộng.Thườngchủđềcủacáccuộctròchuyệnấylàtìnhbạn,lòngtốt,trậttựvàtiệnnghixãhội;đôikhilànhữnghiệntượngthiênnhiênđángđểýnàođấyhoặccáctruyềnthuyếtcổ.Thườnghơncảlàngườitanóivềbảnchấtcủaphẩmhạnhvàcácquyluậttrítuệhoặcthảoluậnvềcácquyếtnghịchắcchắnsẽđượcthôngquatrongcáccuộcđạihộigầnđây.Thỉnhthoảngcâuchuyệnđềcậptớithica.

Sựcómặtcủatôicũnglàmộtđềtàiphongphúchocâuchuyện.ChủnhâncủatôikểchobạnbècâuchuyệncuộcđờitôivàmôtảTổquốctôi.Saukhingheôngkể,họbiểuhiệnkhôngkínhtrọnglắmđốivớiloàingười.Bởithếtôikhôngmuốnnêuraởđâynhữngnhậnxétcủahọ.TôichỉchophépmìnhnhậnxétlàtôirấtngạcnhiênkhichủnhânnắmrõbảnchấtcủaYahootạitấtcảcácnướctốthơntôirấtnhiều.Saukhiliệtkênhữngtậtxấuvàphilýcủachúngta,ôngcònchỉranhữngcáimàtôichưabaogiờkểchoông.ÔngđãđoánranhữngđiềuấykhisuyluậnvềviệccácYahoođịaphươngcóthểsẽnhưthếnàonếucóđượcmộtphầnnhỏcủatrítuệ.Khôngphảikhôngcócơsởmàôngchorằngcácđộngvậtnhưvậythậtđángkhinhbỉvàhènkém.Tôicũngchẳngcómộtchútphóngđạinàokhinóirằngtấtcảnhữnggìtôibiếtthậtrarấtcó

íchđãđượclĩnhhộitừtrongngônngữthôngminhcủachủnhântôivàtrongcáccuộctròchuyệncủaôngvớibạnbè.NếunhưchophéptôilựachọnthìtôiluônluônxinlàmthínhgiảkhiêmtốncủanhữngnhàthôngtháiấyhơnlàlàmmộtdiễngiảcóthếlựccủanghịviệnchâuÂusánglángvàvĩđạinhất.Tôingạcnhiêntrướcsứcmạnh,vẻđẹpvàsựnhanhnhẹncủacưdâncủađấtnướcnày.Sự

phốihợpkỳlạcủanhữngđứctínhtốtkhácnhaunhưtôithấyởnhữngsinhlinhphúchậunàyđãkhiếntôikínhtrọngsâusắcđốivớihọ.SựthậtlúcđầutôituykhôngcósựkinhsợđốivớihọgiốngnhưtìnhcảmcủaYahoovàcácđộngvậtkhácnhưngdầndầntìnhcảmkínhtrọnghọđãxâmchiếmtôi.NhờcótiếpxúcthườngxuyênvớicácNgựa-ngườivàsựngưỡngmộphấnkhíchđốivớihọ

tôibắtđầubắtchướccáchđivàvậnđộngthânthểcủahọ.Dầndầnđiềuđótrởthànhthóiquenởtôi.Ngaycảbâygiờbạnbèchẳngcầnràođóngìmànóithẳngvớitôilàtôichạynhưngựa.Tôitiếpnhậnnhữnglờinàygiốngnhưnhữnglờitângbốc.NhưngtôicũngkhôngphủnhậnlàtrongkhinóichuyệntôivẫncònbắtchướcngữđiệuvàphongcáchcủanhữngNgựa-ngườivàtôichẳnghổthẹnchútnàokhinghenhữnglờichếgiễucủabạnbètrướcnhữngđiềunày.Thếđấycuộcsốngcủatôidiễnramộtcáchhạnhphúcvàêmảvàtôichỉmuốncómỗimột

điều:chođếnngàytậnsốvẫncònđượcởlạiđấtnướctuyệtdiệunày.Bỗngnhiênmộtbuổisáng,chủnhângọitôilêngặpôngsớmhơnthườnglệ.Quavẻmặtcủaông,tôinhậnrangaylậptứcôngđangbănkhoănvàsuynghĩnênbắtđầucâuchuyệntừđâu.Saukhiimlặngkhônglâucuốicùngôngquyếtđịnhnóivớitôilàtrongcuộchọphộiđồngmớiđây,khithảoluậnvấnđềvềYahoo,cácthànhviêncủahộiđồngcảmthấybịxúcphạmsâusắcchodònggiốngcủamìnhkhiôngnuôitrongnhàmộtYahoovàđốixửvớinógiốngnhưđốixửvớiNgựa-người.Họcònđượcbiếtrằngôngthườngnóichuyệnvớitôivàrõràngtỏrathíchthúđốivớixãhộicủatôi.Tínhcáchấyhoàntoànđốilậpvớitrítuệvàbảnchấtcủahọ.BởithếhộinghịkhuyênônghoặcđốixửvớitôigiốngnhưđốivớimộtYahoobìnhthường,hoặcralệnhchotôibơitrởlạinơimàtừđótôiđãđếnđây.Nhưngtrongsốđó,cácNgựa-ngườiđãtừnggặpvànóichuyệnvớitôiđãcựclựcphảnđối,quyếtnghịthứnhất.HọsợrằngtrongkhicómộtsốmầmmốngtrítuệvàtínhxấubẩmsinhcủacácYahoonày,tôihoàntoàncókhảnăngdụdỗYahoochiếmcứvùngnúirừngcủađấtnướcnàyvàđêmđêmcảđànsẽtấncôngcácgiasúccủaNgựa-người.ChủnhâncủatôithêmrằngcácNgựa-ngườicủavùnghàngngàynhắcnhởôngthựchiệnlờikhuyêncủacuộchọpvàôngkhôngthểtừchốihơnnữa.Nhưngôngengạirằngđểtôicóđủsứcbơiđếnmộtđấtnướcnàokhácôngmuốntôicầntrangbịchomìnhmộtcái“xetải”đitrênbiểngiốngnhưnhữngcáimàtôiđãmôtảchoôngnghe.Trongcôngviệcnày,bảnthânnhữngngườihầucủaôngvàcảcủahàngxómsẽgiúpđỡtôi.ĐểkếtluậnchủnhântôinóirằngcánhânôngsẵnsànggiữtôiởlạivớiôngvàphụcvụôngsuốtđờivìôngthấyrằngtôiđangbắtchướccácNgựa-người,trongkhitôitừbỏđượcnhiềuthóiquenvàthiênhướngxấuđặctrưngchoYahoo.Lờinóicủachủnhânđãkhiếntôiởtrongtìnhtrạngtuyệtvọnghoàntoàn.Chấnđộngnàyđã

mạnhtớimứclàmtôingãlănbấttỉnhnhânsựdướichânông.BởivìcácNgựa-ngườichưatừngchịutìnhcảmyếuđuốinhưthếbaogiờnênchủnhânchorằngtôiđãchết.Ôngthừanhậnvớitôinhưvậykhitôitỉnhlại.Tôitrảlờiôngbằnggiọngthềuthàorằngcáichếtlạilàniềmhạnhphúcđốivớitôi.Tấtnhiêntôichẳnglênánhộinghịđiềugìvềlờikhuyênnày,nhưngdù

saođinữatôivẫncảmthấyquyếtnghịcóthểbớtnghiêmkhắchơn.Đếnmộtlụcđịahoặccáchònđảogầnnhấtcũngphảitrênmộttrămhảilý.Nhiềutàiliệucầnchoviệcđóngmộtcontàunhỏđểtôicóthểvượtbiểnlạihoàntoànkhôngcóởđấtnướcnày.Bởithếtôichorằngchủtrươngnàythậtlàvôvọngvàtôichỉtrôngvàobảnthânmìnhnhưlàvàongườibịkếttộichết.Hơnnữa,cáichếtđốivớitôilàlốithoátmongmuốn.ThựcchấtnếucóthểchorằngtôicóthểcứusốngmìnhbằngcáchtôisốngchungvớicácYahooởđâyvàlạimắccáctậtxấucũđượcchăng?Hơnnữatôikhâmphụcnghịquyếtcủahộinghịvìtôitinrằngnócóđủcơsởđúngđắn.SauđótôibiếtơnchủnhânvềđềnghịgiúpđỡtôitrongviệcđóngthuyềnvàtôinóirằngnếunhưquaytrởđượcvềAnh,tôisẽcóíchbiếtbaochođồngbàocủamìnhkhicangợinhữngNgựa-ngườitốtbụngvànêunhữngphẩmhạnhcủahọnhưlàtấmgươngcholoàingườibắtchước.Chủnhântrảlờitôirấtlịchthiệpvàdựđịnhhaithángđểđóngthuyền.Ôngralệnhchocon

ngựatíagiúpđỡtôitrongcôngviệcvàthựchiệnmọimệnhlệnhcủatôi.Tôibiếtrằngconngựatíalàmộtthợrấtgiỏi,vàrấtvânglờitôi.Trướchếttôicùngvớinóđirabờbiểnnơicácthủythủcủatôibỏtôilại.Ởđótôileolênmột

ngọnđồivàquansátmặtbiển.TôicócảmgiáclàởphíaĐôngBắcthấycómộthònđảonhỏ.Tôirútkínhviễnvọngranhìnvàthấyrõnó.Theonhậnđịnhcủatôihònđảoởcáchtôikhoảngnămhảilý.Nhưngđốivớiconngựatíathìhònđảochỉđơngiảnlàmộtđámmâyxanhxanh.Nóchẳngcómộtchútkháiniệmnàovềsựtồntạicủacácđấtnướckhácvàkhôngthểphânbiệtcácđốitượngtrênbiểnvớimộtnghệthuậtnhưchúngta,nhữngngườitừlâuđãquenvớimôitrườngnày.Khámphárahònđảotôihoàntoànbằnglòngvớiđiềunàyvàquyếtđịnhchọnnólàmtrạm

nghỉđầutiêntrongchuyếnđàyảicủatôi.Cònsauđótôiphómặcchoýchícủasốmệnh.Tôiquayvềnhàvàtheolờikhuyêncủaconngựatía,tôicùngnóđivàokhurừngrậmgần

nhất.Ởđótôidùngdao,cònnódùngmộthònđásắcgắnrấtkhéolênmộtcángỗđểđẵnnhữngcànhsồitobằngcáigậyvàmộtsốcànhlớnhơn.Tôisẽkhônglàmmệtđộcgiảbằngviệcmôtảtỉmỉcôngviệccủachúngtôi.Nhưngcóthểnóilàtrongvòngsáutuầnlễvớisựgiúpsứccủaconngựatía,nóđảmđươngphầnviệcnặngnhọcnhất,tôiđãlàmramộtcáigiônggiốngmộtkhúcdồichỉcóđiềukíchthướclớnhơnrấtnhiềuvàbọcdathúkhâurấtchắcbằngcácsợigaidochínhtaytôichuẩnbị.Cũngchínhtừvậtliệunàytôilàmcảbuồm,nhưngchọntừcácbộdacủacácđộngvậtnon,bởivìdacủađộngvậtgiàthôvàdày.Tôiđãlàmbốnmáichèo,chuẩnbịthứcăndựtrữtừthịtthỏnướcvàthịtgiacầmvàđemtheohaibình:mộtbìnhđựngđầysữa,cònbìnhkialànướcngọt.Tôithửconthuyềncủamìnhtrongmộtcáiđầmlớnởcạnhnhàchủnhâncủatôivàsửachữa

mọihưhỏngpháthiệnởnó,trátmỡvàocáckhehở.SauđótôiđặtconthuyềnlênxetrượtvàdướisựtrôngcoicủaconngựatíavàmộtconngựahầucậnkhácnóđượcYahookéorấtcẩnthậnrangoàibờbiển.Khimọithứđãsẵnsàngvàđãđếnngàylênđường,tôitừbiệtvớichủnhân,vợôngtavàtoàn

thểgiađình.Mắttôiđẫmlệvàtráitimtôithắtlạivìđaukhổ.Nhưngchủnhâncủatôimộtphầncũngvìtòmò,vàcũngcóthểvìthiệncảmvớitôi(nếutôicóthểnóiđúnglànhưvậy)muốnbiếttôirakhơitrênconthuyềncủatôithếnàođãđềnghịaiđótrongsốlánggiềngđicùngvớiông.Tôiđợinướctriềulênchừnggầnmộtgiờ.Ngaysauđómộtcơngióthuậnnhẹnổilên.Nhậnthấynhưvậytôiquyếtđịnhlênđườngngaylậptứcvàvộivãtừgiãlầnthứhaivớichủnhân.Tôiđịnhcúithấpxuốnghônmóngchânông,nhưngôngdànhchotôivinhdựkhiôngnângnólênngangmôitôi.Tôibiếtnhữnglờiđảkíchmàtôiphảichịukhitốinhắcđếnchitiếtnày.Nhữngkẻvukhốngtôichorằngthậtkhómàtinđượcmộtnhânvậtquyềnquýnhưthếmàlạicólònghạcốđếnthếđốivớitôi,mộtsinhvậthènhạ.(Tôicònnhớcảthóixấucủamộtvàinhàdulịchthíchkhoekhoangnhữngânhuệkỳlạmàhọđượchưởng).NhưngnếunhữngkẻthíchphêphánnàyhiểurõlòngtốtvàsựlịchthiệpcủanhữngNgựa-ngườithìhiểnnhiênhọphảithayđổiýkiếncủamình.SaukhikínhchàocácNgựa-ngườicònlạiđicùngvớichủnhân,tôilênthuyềnvàrờibến.

CHƯƠNGXIChuyếndulịchnguyhiểm.-TácgiảđếnNewZealandvàdựđịnhởlạiđó.-Mộtthổdânđã

bắntênkhiếnôngbịthương.-ÔngbịbắtvàcưỡngbứcnhốttrongcontàuBồĐàoNha.-Thuyềntrưởngđốixửtửtếvớiông.-TácgiảquaytrởlạinướcAnh.

Tôibắtđầuchuyếnduhànhtuyệtvọngnàyngày15thángHainăm1714vàolúcchíngiờsáng.Gióthuận.Hơnnữatôiđãbắtđầuchèo.Nhưngsaukhithấylàviệcchèosẽnhanhchónglàmtôimấtsức,còngióthìcóthểthayđổi,tôiđánhbạodươngcánhbuồmnhỏcủamìnhlên.Bằngcáchnàycùngvớitácđộngcủanướctriềuđangrúttheotínhtoáncủatôi,tôiđivớitốcđộchừngmộthảilýrưỡimộtgiờ.Chủnhâncủatôivàbạnbècủaôngvẫncònlạitrênbờkhitôichưahoàntoànkhuấtdạng.Thỉnhthoảngvọngđếntaitôitiếngkêucủaconngựatíacon(nóbaogiờcũngyêuquýtôi):“Hnuyillanyha,majahYahoo”(Yahoothânyêu,hãygìngiữcẩnthậnnhé).Tôihướngđếnhònđảomàtrướcđótôiđãthấynhờ

kínhviễnvọngtừtrênbờ.Tôihivọngrằngởđótôisẽtìmthấyđượcphươngtiệnđểsốngbằnglaođộngcủachínhmình.TôicảmthấykinhsợkhithoángnghĩtớiviệcquayvềvớixãhộicủaYahoovàsốngdướisựcaitrịcủachúng.Vìtrongtìnhtrạngcôđơnmàtôimongước,ítratôicũngcóthểsuytưởngvềnhữngphẩmhạnhcủacácNgựa-ngườicómộtkhônghai,tôikhôngmuốnmìnhlạimạohiểmlầnnữatrongnhữngthóihưtậtxấucủagiốngnòimình.Hẳnđộcgiảcònnhớcâuchuyệntôikểvềviệccác

thủythủđãâmmưuchốnglạitôithếnàovàđãcầmtùtôitrongbuồngthuyềntrưởng.Sựcầmcốnàynhưtôinhớlạikéodàimấytuầnlễ,trongkhitôikhôngbiếtcontàuđitheohànhtrìnhnào.Cácthủythủsaukhithảtôilênbờvớisựthềthốt

thựclònghaylàvờvĩnhcốtlàmtôilàbảnthânhọkhôngbiếtchúngtôiđangởvùngnàocủatráiđất.Tuynhiên,tôitínhtoánlàchúngtôihànhtrìnhtheotuyếncáchmũiHảovọngchừngmườiđộvềphíaNamhaylàởgầnvĩtuyến450Nam.TôiđãkếtluậnvềđiềunàytrêncơsởnghelỏmnhữngcâuchuyệncủacácthủythủvềýđịnhcủathuyềntrưởngcủachúngđiđếnMadagascarvàvềviệcchúngtôiởvịtríTâyNamcủahònđảonày.Mặcdùđiềuđóchỉlàphỏngđoán,nhưngdùthếnàotôicũnggiữhànhtrìnhvềphíaĐông,hyvọngsẽcậpđượcbờbiểnTâyNamcủaNewZealand.Cạnhbờbiểnnàytôidựtínhtìmchomìnhmộthònđảonàođóphùhợp.TrongsuốtthờigianđógióluônluônthổitheohướngTâyvàvàolúcsáugiờchiềutheotính

toáncủatôi,tôiđãđiđượcvềphíaĐôngítnhấtlàmườitámhảilý,tôinhậnthấycáchtôichừngnửadặmcómộthònđảonhỏ.Đólàmộtghềnhđánhẵnnhụivớimộtcáivịnhnhỏđượcnướcthủytriềurửasạch.Saukhi

ghéthuyềnvàođây,tôileolênghềnhđávàphânbiệtrõmộtdảiđấtnằmởphíaĐôngkéodàitừNamlênBắc.TôingủđêmtrênthuyềnvàsángtinhmơhômsautôilạilênđườngvàchừngbảygiờsángtôicậpbờĐôngNamcủaNewZealandBờbiểnnơitôighévàohoàntoàntrốngtrảivàkhôngcóngườiở.Nhưngbởivìtôikhôngcó

vũkhínêntôikhôngdámđisâuvàođấtliền.Trênbờtôitìmđượcmộtsốconsòvàđemchúngănsống.Tôisợnếumìnhđốtlửathìsẽgâysựchúýcủanhữngthổdân.Bangàyliềntôiănhàuvàcácconsòkhácmongmuốngiữsốlươngthựcdựtrữnghèonàncủamìnhcànglâucàngtốt.Maymắnthaytôitìmthấymộtconsuốinướcngọt,điềunàycủngcốlòngtincủatôirấtnhiều.Sangngàythứtưtôiquyếtđịnhđisâumộtchútvàođấtliền.Bấtthìnhlìnhtôinhìnthấymột

nhómthổdântrênmộtngọnđồikhôngcaocáchtôichừngnămtrămyard.Tấtcảhọ-nhữngngườiđànông,đànbàvàtrẻcon-đềuhoàntoàntrầntruồngvàđứngngồicạnhđốnglửa.Mộtngườitrongsốhọnhìnthấytôivàchỉtôichonhữngngườikhác.Nămngườiđànônglaorakhỏichỗvàhướngvềphíatôi,đểnhữngngườiđànbàvàtrẻemlại.Tôichaybachânbốncẳngrabờ,leolênthuyềnvàrakhơi.Nhữngthổdânthấytôibỏchạyliềnđuổitheotôivàtrướckhitôikịpraxabờởkhoảngcáchđủxathìhọbắnmộtmũitênđuổitheotôi,mũitênđâmsâuvàođầugốitráicủatôi.Tôisợđâylàmộtmũitêntẩmthuốcđộc.Khitôicảmthấyđãrangoàitầmtênbắn,tôivộivãhútvếtthươngmộtcáchcẩnthậnvàsauđóbuộcchặtnólại.Tôikhôngbiếtquyếtđịnhphảilàmgì.Tôisợquaylạichỗđổbộbanđầu.Bởithếtôichọn

hànhtrìnhlênphíaBắc,mặcdùphảichèobằngtay.Trongkhinhìnxungquanhtìmmộtnơithuậntiệnđểcậpbến,tôipháthiệnmộtcánhbuồmởhướngBắcĐôngBắc,mỗilúccàngthấynórõhơn.Tôidaođộngmấtmộtlúckhôngbiếtlànênđợinóhaylàkhông.NhưngcuốicùngsựcămthùcủatôivớigiốngYahoođãlấnátmọitoantínhkhác.Tôiquaythuyền,hướngvềphíaNamvàđivàocáivịnhmàbansángtôiđãrờiđấyđi.TôidựtínhthànộpmìnhchocácthổdânmanrợcònhơnlàsốnggiữacácYahoochâuÂu.Tôilôithuyềnlênbờcònbảnthânthìtrốnsautảngđáởbênconsuốinướcngọt.Contàubiểntiếngầnvàovịnhđếncựlychừngnửahảilývàpháimộtchiếcxuồngmangtheo

thùnglấynướcngọttiếnvàobờ.Rõràngtrêncontàunàyngườitabiếtrấtrõchỗnày.Tôinằmgiữacáctảngđávàcũngđãquámuộnđểtìmmộtnơiẩnnáukhác.Saukhicậpbờ,cácthủythủngaylậptứcpháthiệnrachiếcthuyềncủatôi.Họquansátnórấtkỹcàngvàchẳngkhógìcũngđoánrachủnhâncủanóđangởđâuđógầnđây.Bốnngườitrongsốhọbắtđầuquansátcẩnthậntừngkheđá,từngbụicâyvàcuốicùngđãtìmthấytôitrốnsaucáctảngđá.Họngạcnhiênquansáttôitrongbộdạngkỳquặcvàvụngvềmấtmộtlúc;áokhoácbằngdathỏ,giàyđếgỗvàtấtlôngthú.Hơnnữatheobộdạngnàyhọkếtluậntôikhôngphảilàthổdân,bởivìtấtcảcácthổdânđềutrầntruồng.MộttrongcácthủythủralệnhbằngtiếngBồĐàoNhachotôiđứngdậyvàhỏitôilàai.Tôihiểuanhtarấtrõ(vìtôibiếttiếngnày)vàtrongkhitôiđứngdậytôinóitôilàmộtYahoobấthạnh,bịđuổikhỏiđấtnướccủacácNgựa-ngườivànàixinchotôiđượcđikhỏiđây.CácthủythủngạcnhiênkhinghethấytôinóibằngtiếngBồĐàoNha.Quasắcdamặt,họnhậnratôilàngườichâuÂu.Nhưnghọkhôngthểnàohiểutôinóicáctừ“Yahoo”và“Ngựa-người”đểchỉcáigì.Đồngthờikiểucáchnóicủatôigiốngnhưtiếngngựahýđãkhiếnhọbuồncười.Runlênvìsợhãivàcămthù,tôilạimộtlầnnữaxinđikhỏiđâyvànhẹnhàngrútluivềphíaconthuyềncủatôi.Nhưnghọgiữtôilạivàmuốnbiếttôilàngườinướcnàovàtôitừđâutớiđây.TôitrảlờihọlàtôisinhraởAnhvàtôirờinơiđócáchđâynămnăm,khiđấtnướchọvàđấtnướctôivẫnhữuhảovớinhau.Bởithếtôihyvọngrằnghọsẽkhôngđốixửvớitôinhưvớikẻthù;hơnnữatôikhôngmuốnđộcácvớihọmộtchútnào.TôichỉlàmộtYahoobấthạnhvàđitìmmộtnơitrốngvắngnàođóđểsốngnốtquãngđờicònlại.Khihọbắtđầutròchuyệnthìtôicócảmgiácchưabaogiờnghethấyvàchưabaogiờtrông

thấymộtcáigìphảntựnhiênhơn.ĐiềunàyđốivớitôicũngkỳquáinhưởAnhnếungườitathấychóvàbòbắtđầutròchuyện,hoặcởđấtnướcNgựa-người-cácYahoobắtđầutròchuyện.NhữngngườiBồĐàoNhađángkínhcũngkhôngkémphầnngạcnhiêntrướcbộquầnáokỳquáicủatôivàcáchnóikhôngbìnhthườngmặcdùhọhiểutôirấttốt.HọđốivớitôirấtlịchthiệpvàtuyênbốrằngthuyềntrưởngcủahọhẳnsẽchởtôivềLisbonvàtừđótôicóthểtựvềTổquốcmình.Haithủythủquyếtđịnhquaytrởlạitàuđểbáotinchothuyềntrưởngvềnhữnggìmàhọ

thấyvànhậnmệnhlệnhcủaông.Họcảnhcáotôilànếutôikhôngcamđoanvớihọsẽkhôngbỏchạythìhọsẽbuộcphảidùngbạolựcđốivớitôi.Tôitínhtốthơncảlàđồngývớiđềnghịcủahọ.Họrấtmuốnbiếtcácchuyếnphiêulưucủatôinhưngtôilạibiểuhiệnhếtsứctrầm

mặc.Khiđóhọchorằngsựbấthạnhđãlàmtổnthươngtrítuệcủatôi.Sauhaigiờchiếcxuồngchởthùngnướcngọtlúcnãyquaytrởlạivớimệnhlệnhcủathuyền

trưởngđưatôilênboong.Tôiquỳgốixuốngvàvanxinhãythachotôitựdo.Nhưngtấtcảđềucôngtoi:cácthủythủtróitôilạivànémlênthuyền,chởtôivềtàuvàđưatôivàobuồngcủathuyềntrưởng.ThuyềntrưởngtênlàPedrodeMendez.Đólàmộtngườitốtbụngvàlịchthiệp.Ôngyêucầu

tôikểmộtítvềbảnthânmìnhvàcamđoanrằngtrêntàuhọsẽđốixửvớitôigiốngnhưđốivớiôngvànóirấtnhiềuđiềulịchsựđốivớitôiđếnnỗitôikinhngạcthấysựlịchsựđếnnhưthếcóởYahoo.Tuynhiêntôivẫnimlặngvàlàmbộngờnghệchvàtôisuýtngấtchỉvìmùicủathuyềntrưởngnàyvàcácthủythủcủaông.Cuốicùngtôixinđemlạichotôiđồăntrongsốdựtrữlươngthựctrênthuyềncủatôi.Nhưngthuyềntrưởngralệnhđemlạichotôimộtcongàgiòvàrượuvangrấtngon.Ôngcũngralệnhchuẩnbịchotôichănchiếutrongmộtcabinrấtsạchsẽ.Tôikhôngmuốncởiquầnáovàcứđểnguyênthếđinằm.Saunửagiờtheoướctínhcủatôi,thủythủđoànđiăntrưa,tôilénlútbòkhỏicabincủamìnhvàlẻnlênboongtàu,cóýđịnhsẽlaoxuốngbiểnvàbơiđitrốnchỉvìkhôngmuốnởlạivớicácYahoo.Nhưngmộtsốthủythủđãngăncảntôivàbáocáomưuđồcủatôichothuyềntrưởng.Ôngralệnhnhốttôitrongcabin.SauăntrưaDonPedrođếnchỗtôivàmuốnbiếtnhữngnguyênnhânkhiếntôiquyếtđịnhcó

hànhvituyệtvọngnhưthế.Ônganủitôilànguyệnvọngduynhấtcủaônglàgiúpđỡtôihếtlòngtheokhảnăngcủaông.Ôngnóithậtcảmđộngvàtintưởngkhiếntôidùthếnàocũngphảiđồngýtiếpxúcvớiôngnhưvớimộtđộngvậtcómộtchúttrítuệ.Tôikểvắntắtchoôngvềcácchuyếndulịchcủatôi,vềsựnổiloạncủathủythủđoàntrêncontàucủatôi,vềđấtnướcmànhữngkẻphiếnloạnđãbỏtôilênvàvềbanămlưulạiđấycủatôi.Thuyềntrưởngtưởngnhầmcâuchuyệncủatôilàchuyệnnhảmnhíhayảogiácthìthậthếtsứcxúcphạmtôi.TôihoàntoànbỏthóidốitrávốncóởmộtYahoovàđãquênbẵngnhữngkhuynhhướngthôngthườngcủachúnglàhoàinghiđốivớilờinóicủađồngloại.Tôihỏiông:-PhảichăngởTổquốcôngcóphongtụcănkhôngnóicóhaykhông?Tôicamđoanvớiônglàtôihầunhưquênhếtýnghĩacủatừ“dốitrá”vàdùtôicósốngởđất

nướcNgựa-ngườihàngnghìnnămtôisẽchẳngbaogiờnghethấymộtđiềudốitráởchínhnhữngngườihầubétnhất.Hơnnữa,tôihoàntoànkhôngphânbiệtđượcôngcótinlờitôihaykhông,tuynhiêndobiếtơntấmlònglịchthiệpcủaôngtôisẵnsàngkhoandungđốivớicácthóixấuvốncócủaôngvàtrảlờimọicâuhỏivàýkiếnphảnbáccủaông,nhữnggìmàôngsẽthíchđặtrachotôi.Thuyềntrưởnglàmộtconngườithôngminh,sauvôsốýđịnhvạchranhữngmâuthuẫn

trongcâuchuyệncủatôi,ôngđãrútraýkiếntốthơnvềsựtrungthựccủatôi.Nhưngôngtuyênbố,nếutôithathiếtnhưthếđốivớichânlýthìphảiđưaramộtlờihứadanhdựlàsẽkhôngbaogiờmưuhạiđếncuộcsốngcủabảnthânmộtlầnnữatrongsuốtcuộchànhtrìnhnày,nếukhácđiôngsẽgiamtôilạichođếntậnLisbon.Tôiđưaralờihứamàôngyêucầu,nhưngsauđótôilạituyênbốrằngsẵnsàngchịunỗibấthạnhnặngnềnhấtchỉcóđiềuđừngquayvềvớixãhộiYahoo.Trongthờigianhànhtrìnhcủachúngtôikhôngxảyrađiềugìđángkể.Dobiếtơnthuyền

trưởngmàtôiđôikhichịunhượngbộtrướcyêucầuchínhđángcủaôngvàđồngýngồinóichuyệnvớiông,cốgắngkhôngbiểulộsựkhinhmiệtcủamìnhđốivớiconngười.Nhưngdùsaođiềuđóthườngxuyênlộraởtôicònthuyềntrưởnglàmravẻchẳngnhậnrađiềugì.Gầnnhưcảngàytôingồitrongcabincủamìnhđểtránhkhônggặpbấtcứaitrongsốthủythủ.Thuyềntrưởngnhiềulầnthuyếtphụctôibỏbộquầnáolôngthúđi.Ôngđềnghịtôimặcbộquầnáotốtnhấtcủaông,nhưngtôikiênquyếttừchốitấtcả,khôngmuốnmặclênngườimìnhnhữngvậtcóđụngchạmtớicơthểYahoo.Tôichỉxinônghaichiếcáosơ-misạch.Chúngđượcgiặtthậtsạchđểkhôngthểnàodấybẩnlênngườitôinữa.Tôithaychúnghàngngàyvàtựtaygiặt.

ChúngtôiđếnLisbonngày15thángMườimộtnăm1715.Trướckhilênbờthuyềntrưởngquànglênvaitôichiếcáomưacủamìnhđểđámđôngđườngphốkhôngtụtậplạiquanhtôi.Ôngđưatôiđếnnhàmìnhvàtheoyêucầukhẩnkhoảncủatôi,ôngthuxếptôiởtrongmộtcănphòngởtầngthượng,cócửasổtrôngxuốngsân.Thuyềntrưởngkhuyêntôiđặtchobảnthânmộtcáiáokhoácmới.Nhưngtôikhôngbaogiờchịuchothợmayđocơthểtôi.BởivìDonPedrocótầmvócgầngiốngnhưtôidođócáiáokhoácmaychoôngcũngvừavớitôi.Ôngcòncũngcấpchotôicảnhữngthứcầnthiếtkhác.Tấtcảchúnghoàntoànmớinhưngdùsaotôivẫnđemchúngraphơisuốtcảmộtngàytrướckhimặcvàongười.Thuyềntrưởngchưacóvợvàôngchỉgiữcóbangườihầu.Ôngcấmhọphụcvụchúngtôiở

bàn.Nóichung,ôngđốixửvớitôihếtsứcchuđáo,ôngbiểuhiệntínhcáchchânthànhvàhiểurằngtôiđangdầndầnlàmquenvớixãhộicủaông.Cuốicùngôngđãthuyếtphụcđượctôinhìnracửasổtrôngravườnởsaunhà.Sauđótôibắtđầuđisangphòngkhác.Cólầntôinhìnracửasổtrôngxuốngphốnhưngngaysauđósợhãigiậtbắnngườilên.Mộttuầnsauthuyềntrưởngđãkhuyênđượctôicùngôngxuốngdướingồichơiởcửaravào.Nỗisợhãicủatôidầndầngiảmđi,nhưngsựthùghétvàkhinhmiệtđốivớimọingườidườngnhưlạitănglên.Cuốicùngtôiđãđánhbạocùngvớithuyềntrưởngđirangoàiphố.Chừngmườingàysaukhitôiđếnđây,DonPedrongườiđượctôikểgìđóvềgiađìnhtôivà

cáccôngviệctronggiađình,tuyênbốvớitôirằngnghĩavụcủatôilàquayvềTổquốcvàsốngởnhàvớivợcon.ÔngnóirằngngoàicảngcómộtcontàuchuẩnbịđiAnhđangđậuvàbiểulộsẵnsàngcungcấpchotôimọithứccầnthiếtchochuyếnđi.Thậtchánnếukểtấtcảnhữngnguyêncớôngđưaravànhữnglờiphảnbáccủatôi.Ôngnóirằnghoàntoànkhôngthểnàotìmđượcmộthoangđảomàtôimơước.Nhưngtạichínhnhàmìnhtôicóthểlàmgìmàtôimuốnvàsốngẩndậthoàntoàn.Cuốicùngtôichấpthuậnsaukhithấyrằngchẳngcóphươngsáchnàotốthơnnữa.Tôirời

Lisbonngày24thángMườimộttrênmộtcontàubuôncủaAnh,nhưngailàchủnhâncủanótôicũngkhônghỏi.đonPeđrotiễntôiratàuvàchotôivayhaimươibảngAnh.Lúctạmbiệtôngômtôithânthiếtnhưngđiềuđóđốivớitôilạichẳngdễchịugì.Dọcđườngtôichẳngnóichuyệnvớithuyềntrưởngcũngnhưcácthủythủyvàchỉngồisuốtngàytrongcabincủamìnhnhưlàbịốm.Ngày5thángMườihainăm1715gầnchíngiờsángchúngtôithảneoởDowns,vàkhoảngbagiờchiềutôiđãđếnnhàmìnhởRedriff.Vợvàcontôiđóntôihếtsứcngạcnhiênvàvuimừng.Từlâuhọchorằngtôiđãchết.Nhưng

tôicũngphảithừanhậnthẳngthắnrằngkhitrôngthấyhọtôichỉcảmthấycămghét,ghêtởmvàkhinhmiệt.Khitôivừabướcvàonhà,vợtôiômchầmlấytôivàhôn.Dosựvachạmnàytôingãrabất

tỉnhsuốthơnmộtgiờ.KhitôiviếtnhữngdòngnàythìđãnămnămtrôiquakểtừkhitôiquayvềAnh.Trongsuốtnămđầutiêntôikhôngthểnàochịuđượchìnhdángcủavợvàcáccontôi.Nhưngcảchođếngiờvợcontôivẫnkhôngdámđụngđếnbánhmìhoặccốcuốngnướccủatôi,chođếngiờtôivẫnkhôngthểnàochophéphọnắmtaytôi.Sốtiềndôirađầutiêntôichỉngayđểmuahaiconngựaconmàtôinuôitrongmộtchuồng

ngựatuyệtđẹp.Sauchúng,ngườitôiyêuquýnhấtlàngườichănngựabởivìtừngườianhtabaogiờcũngbốcmùichuồngngựadễchịu.Nhữngconngựahiểutôikhátốt.Tôitròchuyệnvớichúngítnhấtbốngiờmộtngày.Chúngkhôngbiếtthếnàolàyên,làcươngnhưngrấtnghelờitôivàđốivớinhaurấthòathuận.

CHƯƠNGXIISựngaythậtcủatácgiả.-Cácmụctiêumàôngđeođuổikhicôngbốtuyểntậpnày.-Ôngchỉ

tríchcácnhàdulịchxarờichânlý.-Tácgiảchứngminhmìnhkhôngcóýđịnhxấukhiviếtcuốnsáchnày.-Trảlờilạimộtphảnđối.-Phươngphápthiếtchếthựcdân.-CangợiTổquốc.-Quyềnlựchiểnnhiêncủavươngmiệnởcácnướcmàtácgiảmôtả.-Khókhănkhuấtphụchọ.-Tácgiảchiatayhoàntoànvớicácđộcgiả.-Ôngtrìnhbàykếhoạchsốngtươnglaicủamình,đưaranhữnglờikhuyêntốtvàkếtthúccuốnsách.

Thếlàđộcgiảthânmến,tôiđãmôtảchobạnmộtcáchchânthựccácchuyếndulịchcủatôikéodàimườisáunămvàhơnbảytháng.Trongmiêutảnàytôikhôngchỉthêudệtmàcònnóiphầnnàosựthật.Cũngcóthểgiốngnhưcácnhàdulịchkhác,tôicólẽlàmbạnkinhngạcvàkhótinnhữngchuyệntôikể,nhưngtôicóýđồtrìnhbàychỉnhữngsựkiệnbằngcáchhànhvănđơngiảnnhất.Mụcđíchcủatôilàthôngbáochobạnbiếtthậtnhiềunhữngtrithứcmớinhưngkhônghoàntoànquênbẵngbạn.Đốivớichúngtôi,nhữngnhàdulịchđếncácnướcxaxôi,đôikhilàngườiAnhhaynhững

ngườichâuÂukhác,chẳngkhógìkhibiênsoạnloạisáchmôtảcácđộngvậtkỳlạởdướibiểnhaytrêncạn.Dùsaomụcđíchchủyếucủadukháchlàgiáodụcconngười,giáodưỡngcácđứctínhtốtởhọ,hoànthiệntríóchọnhờnhữngtấmgươngtốthoặcxấutrongđờisốngcủacácnướcngoài.Vớitấtcảtấmlòng,tôimongmuốnrađờiđạoluật,buộcmỗimộtdukháchtrướckhinhậnđượcgiấyphépcôngbốcuốnsáchvềcácchuyếndulịchcủamìnhthềtrướccácnhàquýtộccủathượngnghịviệnlàtấtcảnhữnggìmàanhtađịnhcôngbố-làsựthậtmộttrămphầntrăm.Khiđósẽkhôngcóailừadốicôngchúngcảtinnhưmộtsốnhàvănlàmđiềuấy.Trongkhimuốntạochocuốnsáchcủamìnhhayhocuốnhúthơn,họđãđưachođộcgiảnhữngchuyệnbịađặtthôthiểnnhất47.Ngaytừtuổithơtôiđãháohứcđọckhôngítsáchvềcácchuyệnphiêulưu.Nhưngsaukhiđi

gầnnhưvòngquanhthếgiớitôidựatrêncơsởnhữngquansátcủachínhmìnhthấyrõràngcóbiếtbaolàchuyệnhoangđườngtrongcáccuốnsáchấyvàtôihếtsứcchánđọccácloạinhưvậy.Tôibiếtrõrằngtácphẩmkhôngđòihỏitàinăng,kiếnthứcvànóichungnăngkhiếugìđó

ngoàitrínhớtốthaylàghinhậtkýmộtcáchcẩnthậnthìkhôngthểnàolàmtácgiảcủanónổidanhmộtcáchđặcbiệtđược.Rấtcóthểnhữngdukháchđếnthămnhữngđấtnướcsaunàytrongtậpsáchnàysẽpháthiệnnhữngsaisótcủatôivàđưaranhiềuphátkiếnmới,sẽđẩytôixuốnghàngthứhaicònbảnthânhọsẽchiếmvịtrícủatôithìthếgiớisẽquênbẵnglàđãtừngcómộtnhàvănnhưthếvàolúcnàođó.Nếunhưtôiviếtvìvinhquanhthìđiềuđólàmtôirấtbuồn,nhưngbởivìmốiquantâmduynhấtcủatôilàphúclợixãhội,thìtôichẳngcócơsởnàođểchánngán.Thúthật,tôitựnhủdùsaonghĩavụcủatôi,củamộtthầndânAnhbuộctôigiờđâyphảiquay

vềTổquốcvàđệtrìnhmộttrongsốcácđạithầnbảnghichépvềcáckhámphácủatôi,bởivìtấtcảcácđấtđaiđượccácthầndânkhámpháthuộcvềđứcvuacủanó.Nhưngtôingờrằngđểchinhphụccácnướcmàtôiđãkểcũngkhôngdễdàngvớichúngta

nhưsựchinhphụccủaFerdinandoCortez48đốivớinhữngngườichâuMỹkhôngcógìtựvệ.Theoýkiếntôi,cóđángcửquânđộivàhạmđộiđichinhphụcđấtnướcLilliputcủanhữngngườitíhonhaykhông.ĐồngthờitôikhôngnghĩtấncôngvàođấtnướcBrobdingnagcủanhữngngườikhổnglồlàthôngminhvàantoàn,hoặcbinhlínhAnhcảmthấymìnhhoàntoànbìnhtĩnhkhitrênđầuhọđảoLaputađangbayliệng.Sựthật,nhữngNgựa-ngườicũngdườngnhưkhôngchuẩnbịtốtnhưthếchochiếntranh.Tuynhiênnếutôicólàbộtrưởngtôicũngkhôngbaogiờkhuyêntấncôngvàocácđấtnướcấy.Sựthôngthái,sựnhấttrí,nhiệthuyếtvàtìnhyêuđốivớiTổquốccủabinhlínhAnhdùcóthừacũngkhôngthểnàobùđượcchỗdốtnát

củahọtrongnghệthuậtchiếntranh.HãythửhìnhdunghaichụcnghìnNgựa-ngườibấtthìnhlìnhxôngvàogiữaquânđộichâuÂu,làmrốiloạnhàngngũ,làmtanrãcácđoànxe,biếnbộmặtcủacácbinhlínhthànhmónthịtbămdocúđáđángsợcủamình.Thậtratốthơncảnếuchúngtathaychoviệcthựchiệncácmưuđồchiếntranhchốnglạidân

tộctaonhãnày,hãy,yêucầuhọcửmộtsốkháđủcáccôngdâncủamìnhđếnđểnângcaotrìnhđộvănminhcủachâuÂu,dạychúngtatuântheocácnguyêntắccủadanhdự;chínhnghĩa,trungthực,sựtựkiềmchế,sựđoànkết,sựdũngcảm,tìnhbạn,lòngtốtvàlòngchungthủy.TêngọicủanhữngphẩmhạnhnàycònduytrìởđạiđasốcácngônngữchâuÂuvàchúngcóthểthấycảởcácnhàvănđươngthờicũngnhưcổđại.Tôicóthểkhẳngđịnhđiềuđómặcdùtôikhôngthuộcsốcácnhàbáchọcchuyênnghiệp.Nhưngcòncómộtnguyênnhânkhácngăncảntôiủnghộsựchiếmđoạtcủađứcvuađốivới

cácđấtnướcmàtôikhámphá.Sựthậttôicónghingờvàosựchínhnghĩamàđứcvuabiểulộtrongcáctrườnghợpnhưvậy.Chẳnghạn:bãođưamộtbọncướpbiểnđitheomộthướngmàchúngkhôngbiếtrõ.Cuốicùngtừtrênđỉnhcộtbuồmthủythủtậpsựpháthiệnthấymộtdảiđất.Bọncướpbiểnlênbờđểlaovàocướpbóc.Chúngởgiữanhữngcưdânhiềnlànhtiếpđónchúngtửtế.Chúngđặttênmớichođấtnướcnày,mangtêntuổicủađứcvua,chúngdựnglênmộttấmvánmụchoặcmộthònđáđểđánhdấu,giếthaihoặcbachụcthổdân,cưỡngbứcđưalêntàumộtsốngườilàmcontin,chúngquayvềTổquốcvàđượchưởngsựânxá.Thếlàxuấthiệnmộtthuộcđịamới,thuộcquyềnthượngđế.Khicókhảnăngđầutiên,ngườitapháicáctàutớiđó.Nhữngthổdânhoặcbịxuađuổi,hoặcbịtiêudiệt,thủlĩnhcủahọbịnhụchìnhđểbuộcphảinộpvàngcủamìnhra.Tấtcảđượctựdohoàntoànđểthựchiệnbấtkỳhànhvivônhânđạonào,đấtbịnhuộmđỏmáucủaconemmình.Vàbèlũnhữngtênhàngthịtđêtiệnấyđãlaovàocôngviệcsángdanhđểhìnhthànhmộtthuộcđịahiệnđại,ấnđịnhđểgieorắcvănminhgiữanhữngngườimọirợtheongẫutượnggiáovàbiếncảihọđitheoCơđốcgiáo.NhưngsựmôtảnàycólẽkhôngcóliênquanchútnàotớidântộcAnh.Dântộcnàycóthểlà

tấmgươngchotoànthếgiớinhờtríthôngminh,tínhcầnmẫnvàchínhnghĩacủamìnhtrongviệcvuntrồngcácthuộcđịa.Nóhoạtđộngkhôngbiếtmệtmỏichosựphồnvinhcủatôngiáovàkhaihóa:nóchọnlựacácgiáosĩcónănglựcnhấtđểtruyềnbáCơđốcgiáo;nódidânmộtcáchcựckỳcẩnthậnđếncácthuộcđịacủamìnhvàdạydânchúnglươngthiệnvàbiếtchừngmựctheongônngữmẫuquốc;nóchotấmgươngtuyệtvờicủasựkínhtrọngnghiêmkhắcnhấtđốivớichínhnghĩa,trongkhithaythếcáccươngvịhànhchínhtrongtấtcảcácthuộcđịacủamìnhbằngcácquanchứccóthiênbẩmxuấtchúnghoàntoànxalạvớimọithóixấuvàthóibấtlương;vàthêmnữa-nóbổnhiệmcácthốngđốccóđứchạnhvàtỉnhtáo,quantâmnồngnhiệtđếnsựcaitrịdânchúngcủahọvàtuânthủchặtchẽthanhdanhcủađứcvuacủamình.Nhưngbởivìcưdâncủacácnướcmàtôimôtảrõràngchẳngcóchútnguyệnvọngnàođểbị

chinhphục,bịđốixửnôlệ,bịtiêudiệthoặcbịbọnthựcdânxuađuổivàbởivìchínhcácđấtnướcnàychẳnggiàuvànghoặcbạc,chẳngcóđường,chẳngcóthuốclá,thìtheoýkiếnkhiêmtốncủatôichúngrấtkhôngthíchhợpvớinhữngbiểuhiệnnhiệthuyếtvàlòngdũngcảmcủachúngta.TuynhiênnếucóaiđisâuhơnvềvấnđềnàychorằngcầncóýkiếnkhácthìtôisẵnsàngxácnhậnbằnglờithềrằngchẳngcómộtngườichâuÂunàođếnthămcácđấtnướcnàytrướctôi.CóthểcómộtsốnghivấnxuấthiệnđốivớihaiYahoomàtheotruyềnthuyết,ngườitanhìnthấytừnhiềuthếkỷtrướctrênmộtngọnnúiởđấtnướcNgựa-ngườivàtừchúng,nhưtruyềnthuyếtnêura,phátsinhdònggiốngsúcvậtbẩnthỉunày.HaiYahoonàycũngcóthểlàngườiAnh-tôithiênvềkếtluậnnàytrêncơsởnétmặtcủacácconcháucủachúngbiếnđổirấtnhiều.Nhưngcóbaosựkiệncóthểkhẳngđịnhđiềunàytôixinnhườngchocácbậcamhiểucácđạoluậtthuộcđịaphánxét.Nhữnggìcóliênquantớisựchiếmđoạthợplệcácđấtnướcđượckhámphánhândanhđức

vuacủatôithìsuynghĩấychưabaogiờnảyratrongđầucủatôi.Hơnnữa,nếunhưtôicósuynghĩvềđiềunàythìsaukhithấyrõtìnhtrạngcủatôihiệnthờicólẽtôirútluilàthôngminhhơncả,nhườngchoviệcthựchiệnthểthứcnàychođếnlúccóđiềukiệnthuậnlợihơn.Nhưvậy,saukhitrảlờiđiềutráchcứvớitôinhưmộtdukhách,tôixintạmbiệthoàntoàn

vớimọiđộcgiảyêuquýcủatôivàtrởvềvớimảnhvườncủamìnhởRedriff.Ởđótôisẽtheo

đuổicáchồitưởngvềđấtnướcNgựa-ngườitốtđẹp,sẽcốgắngkhaihóaYahoo,bởivìnhữngđộngvậtnàynóichungdễđượckhaihóa;sẽthườngxuyênnhìnhìnhphảnchiếucủamìnhtronggươngvànhưvậycóthểdầndầntạochomìnhmangdángvẻconngười;sẽbuồnphiềnvềtínhhoangdãcủacácconngựatrênTổquốctôi,nhưngluônluônđốixửkínhtrọngvớichúngvìchủnhâncaoquýcủatôi,vìgiađìnhôngvàcácbèbạnvàtoànthểgiốngNgựa-ngườimàcácconngựacủachúngtacócấutạocơthểhoàntoàngiốnghọnhưngthuakémhọvềkhảnăngtrítuệ.Tuầnlễtrướctôibắtđầuchophépvợtôingồiăntrưacùngvớitôitrênđầuđằngkiacủacái

bàndàivàtrảlời(càngngắncàngtốt)cáccâuhỏicủatôi.Vàmặcdùđốivớingườilớntuổithậtkhóbỏcácthóiquencũ,tuynhiêntôivẫnkhôngmấthyvọngsaumộtthờigiannữatôisẽcókhảnănghòahợpvớixãhộicủacácYahoo-lánggiềngvàthôikhôngghêsợrăngvàmóngcủahọ.TôiđánglẽcamchịudễhơnnhiềuđốivớitấtcảgiốngYahoonếunhưchúngthỏamãnvới

cácthóixấuvàđiênrồmàthiênnhiênphúchochúng.Tôichẳngtứcgiậnchútnàotrướcdángvẻcủatênbồibếp,tênkẻcắpmóctúi,thằnghề,thịđồng,conbạc,chínhkhách,kẻmaimối,thầylangbăm,kẻlàmchứnggian,kẻquyếnrũ,kẻphảnbội,vànhữngkẻđạiloạichúng:sựtồntạicủatấtcảchúngtheothứtựđồvật.Nhữngkhitôithấymộtconvậtngoàitấtcảcácthóihưtậtxấucòncóthêmtínhkiêucăngvàtựmãnthìtôikhôngchịuđượcnữa.Tôikhôngthểnàohiểuđượcloạiđộngvậtấylạicótínhtựcaotựđại.ỞcácNgựa-ngườithôngminhvàtốtbụngđượcphúchomọiđứctínhtốtchỉcóthểcóởcácsinhvậttrítuệthìlạikhôngcómộttừnàođểchỉcácthóixấunày.Nhưngtheokinhnghiệmcủabảnthân,tôiphânbiệtrõđượcmộtsốmầmmốngtựcaotựđạitrongcácYahoohoangdã.TuynhiêncácNgựa-ngườisốngdướiảnhhưởngcủatrítuệlạirấtíttựhàovềnhữngtínhcáchtốtcủamìnhgiốngnhưtôitựhàomìnhcóhaitay;chẳngmộtngườicóđầuóclànhmạnhnàolạilàmbộlàmtịchvềđiềunàymặcdùcóthểsẽrấtđaukhổnếunhưmấtmộttay.TôinóinhiềuvềđiềunàynhưvậycũngdoxuấtpháttừmongmuốnlàmhếtsứcmìnhchoxãhộiYahooAnhdễchịuhơnđốivớitôi.Bởithếtôirấtmongaiđóbịmắcphảithóixấutựcaotựđạiởmứcđộnàođóxinhãythathứchotôi.HẾT

Notes[←1]TêncũcủaMadras,thànhphốcủaẤnĐộ.

[←2]DặmAnh,1dặmbằng1609mét

[←3]ĐơnvịđochiềudàiAnhbằng91,44cm

[←4]

Swiltchếnhạomộtsốđiềubịađặtvũđoáncủacácnhàbáchọcthờiđóvềnguồngốccủatừngtừriêngbiệt.

[←5]MẫuAnhkhoảng0,4ha.

[←6]Mộtfootbằng30,48cm.

[←7]1inchbằng2,54cm.

[←8]

Còngọilàđịnhtinh.

[←9]HaivệtinhPhobosvàDeimoscủaSaoHỏa(Mars),đượcnhàthiênvănhọcMỹAsaphHallpháthiện,Phobosđượcpháthiệnngày18tháng8năm1877,Deimosđượcpháthiệnngày:12tháng8năm1877tạiĐàithiênvănHảiquânHoaKỳởWashington,D.C.TênhaivệtinhnàyđượcđặttheothầnthoạiHyLạptheotênhaiconthầnchiếntranhAres(MarstrongthầnthoạiLaMã)làKinhhoàng(Deimos)vàKhiếpsợ(Phobos).ĐâyđượccoilàmộtsựtrùnghợpđángngạcnhiênvìkhôngmộtkínhthiênvănnàoởthờiSwiftcóđủsứcmạnhđểkhámphárađượcnhữngvệtinhđó,vìkíchthướccủahaivệtinhquánhỏ.PhobosvàDeimoskhôngcódạnghìnhcầu,Phoboscócáckíchthướclà27×21,6×18,8km,Deimoscócáckíchthướclà15×12×10km.KhoảngcáchquỹđạothựctếcủaPhobosvàDeimoslà1,4và3,5lầnđườngkínhSaoHỏavàchukỳlà7,6và30,3giờ.(TheoWikipedia).

[←10]

Cáchọcthuyếtkhácnhauvềnguồngốccủacácsaochổi,sựchuyểnđộngcủachúngtrongkhôngtrung,sựtiếngầntớitráiđấtvàmặttrờilàđốitượngtranhcãikhásôinổicủacácnhàbáchọcthờiSwilt.HoànggiaAnhcũngdànhnhiềusựchúýtớivấnđềnàymàSwiltđãnhiềulầnchếnhạotrongchươngbanày.

[←11]

Chươngnàychếnhạocơnsốtđầucơcủacácnăm1719,1720và1721.KhiđóởAnhxuấthiệnvôsốcáccôngtycổphầnvàhộithươngmại,mànhữngkẻtổchứccáccôngtyvàcáchộinàylànhữngkẻdoanhlợitháovátvànhữngkẻphiêulưu-hấpdẫncôngchúngnhẹdạvàonhữngkếhoạchhếtsứcviễntưởngcủasựlàmgiàunhanh.Nhữngcôngtyvàhộinàycóthểgọilà“nhữngbongbóngxàphòng”bịtanvỡcũngnhanhchóngnhưlàxuấthiện,đôikhichúngđưanhữngngườiđónggópcổphầntớicảnhphásảnhoàntoàn.VềchủđềnàySwiftđãviếttácphẩmchâmbiếmgọilà“KinhnghiệmvềcácbongbóngxàphòngAnh”.

[←12]

Vàonăm1710mộtngườiPháptháováttênlàBonđãxuấtbảnmộtcuốnsáchmỏngtrongđóđềraphươngphápsảnxuấttấtvàgăngtaytừtơnhện.Nhữngthínghiệmtươngtựtuykhôngmangtớikếtquảnhưngvẫntiếptụcchomãisaunày.

[←13]VàothờicủaSwiftngườitachưacònbiếtrõthànhphầncủakhôngkhí.

[←14]ỞđâydễdàngthấydướihìnhthứcchếnhạoẩnnáunhữngquanđiểmđúngđắncủabảnthânSwift.

[←15]Swiftngụýchếgiễuviệcănhốilộ.

[←16]TribniavàLangdon–làcáchhoánvịcácchữcáiámchỉBritanniavàLondon(Anh)

[←17]Mộthònđảonhỏ,cáchbờbiểnphíaNamđảochính5–8km,trongeobiểnManche.(Wikipedia)

[←18]Thuậtgọibóngmacủangườiđãchếtđểbiếtvềtươnglaicủamình.Quanniệmmêtínnàykháphổbiếnthờicổđạivàtrungđại.

[←19]AlexandreĐạiđế-hoàngđếMacedon(356-323TCN),tướnglĩnhvàlànhàlãnhđạoxuấtsắcthờicổđại.

[←20]TrậnđánhgầnArbelanăm331(TCN),quyếtđịnhthắnglợicủaquânlínhMacedontrướcquânBaTư.

[←21]Gannibal-tướnglĩnhcủaCarphagenthểkỷthứIIIvàIITCN,chiếnđấuchốngquânLaMã.

[←22]MộttrongnhữngdãynúilớnnhấtchâuÂu,trảidàitừnướcÁovàphíaĐôngnướcSlovenia;điquaÝ,Thụysỹ,LiechtensteinvàĐức;đếnphíaTâynướcPháp.(Wikipedia)

[←23]GaiusJuliusCaesar(thếkỷITCN)tướnglĩnhvànhàhoạtđộngchínhtrịcủaLaMãcổđạiđãthiếtlậpmộtchínhthểđộctàicánhân;GnaeusPompeiusMagnustướnglĩnhLaMãcạnhtrangvớiCaesar;GaiusJuliusBrutus–nguyênlãoLaMã,kẻđãgiếtCaesar.

[←24]MarcusJunlusBrutuslàchacủaCaiusJunlusBrutus.SocratesnhàtriếthọcHyLạpvĩđại(thếkỷVTCN);EpaminondaslàmộtvịtướngvàlàmộtchínhkháchngườiThebes(HyLạp)ởthếkỷthứIVTCN,ôngđãlàmthayđổibộmặtthànhphốThebes,lãnhđạonóchốnglạisựnôdịchcủangườiSparta,vàtrởthànhmộtnhàhoạtđộngchínhtrịxuấtsắccủaHyLạpcổđại(Wikipedia);Catotrẻ-nhàhoạtđộngnhànướcLaMã,lãnhđạopháiquýtộccộnghoàchốnglạiCaesar;ThomasMoro(1480–1535)nhàtriếthọcvànhàhoạtđộngnhànướcnổitiếngAnh,viếtcuốn“Khôngtưởng”trìnhbàynhữngsuynghĩcủamìnhvềquốcgialýtưởngtươnglai.

[←25]Homer-nhàthơcổHyLạp,theotruyềnthuyết,ngườiđãviếtcácthiênanhhùngcaHiadvàOdisse(ThếkỷIVvàVIIItrướccôngnguyên).Aristoteles(384-322TCN)làmộtnhàtriếthọcHyLạpcổđại.Ôngđượcxemlàngườitạoramônluậnlíhọc.Ôngcũngthiếtlậpmộtphươngcáchtiếpcậnvớitriếthọcbắtđầubằngquansátvàtrảinghiệmtrướckhiđitớitưduytrừutượng.

[←26]DidymusChalcenterus(63TCN-10SCN)họcgiảvànhàngônngữhọc(nhàngữpháphọc)thờiHyLạpcổđại;Eustathius(1110-1198),sinhraởConstantinople,saunàytrởthànhTổnggiámmụcThessalonica.(Wikipedia)

[←27]ReneDecartesvàPierreGassendi-cácnhàtriếthọcPhápnổitiếngcủathếkỷXVII.

[←28]Epicurus-nhàtriếthọcHyLạp(thếkỷIV-IIItrướcCôngnguyên)

[←29]Heliogabalus-hoàngđếLaMã(thếkỉIII).

[←30]Agesilaus-vuaHyLạp(củanhữngngườiSpartaous)(thếkỷIVtrướcCôngnguyên).

[←31]Việcmuachuộccửchivàđútlótthựctếphổbiếnrộngrãivàothờikỳđó,dođóđâylàmộttrongnhữngnguyêncớmàSwiftnhiềulầnchếnhạo.

[←32]HìnhnhưđâylàmộtnhầmlẫncủaSwift,vìtrướcđóhaingườibạnchỉởlạicóbangàyrồivềtrước(N.D).

[←33]Tầmởđâybằng1/10hảilý,chừng183mét.

[←34]SaucuộcđànápkhởinghĩacủanhữngngườiCơđốcgiáonăm1637ngườitacấmcửatấtcảnhữngngườichâuÂuvàoNhậtBản,chỉtrừngườiHàLan.

[←35]ĐoạnnàySwiftchếnhạothóibợđỡ,nịnhhótvàkhúmnúmtrướcvuavàcáchoànghậu,kháphổbiếnởcungđìnhGeorgeIvàcácnhàvuachâuÂukhác.

[←36]ĐồngtiềnAnh.

[←37]Độngcơvĩnhcửu(Latin-perpetaummoblle),trongmộtthờigiandàiđãcónhữngýđồvôíchnhằmtạoramộtđộngcơvĩnhcửu.Mộtcỗmáycóthểlàmviệcmãikhôngngừng,khôngnhậnbấtcứnguồnnănglượngnàotừbênngoài.Ýđồtạorathuốcvạnnăngchữakhỏibáchbệnhcũnglàướcmơvàthựcnghiệmvôíchnhưtạorađộngcơvĩnhcửu.

[←38]Nhưcácnhàdulịchkểlại,nhữngngườibịnghilàtheoCơđốcgiáoởNhậtBảnthếkỷXVIIvàXVIIIbịbắtphảigiàyxéolêncâythánhgiá.Nhữngngườitừchốilàmđiềuđósẽbịnhụchìnhvàxửtử.ViệchànhhạngườiCơĐốcgiáovẫntiếptụcởNhậtBảnchođếnnăm1873.

[←39]Yahookhởiđầulà"Jerry'sGuidetotheWorldWideWeb"(CẩmnangcủaJerryvềmạnglưới),nhưngsaunàyđượcđổitên.TênYahoolàmộttừviếttắtcho"YetAnotherHierarchichalOfficiciousOracle,"nhưngFilovàYangnhấtđịnhrằnghọchọntênnàyvìhọthíchnghĩacủatừ"yahoo"trongtừđiển(mộtgiốngthúmanghìnhngườitrongquyểnNhữngcuộcduhànhcủaGullivercủaJonathanSwift).ĐầutiênYahoochỉởtrongmáytínhlàmviệccủaYang,trongkhiphầnmềmởtrongmáytínhcủaFilo(TríchLịchsửYahoo!Inc-mộtcôngtyInternetcủaHoaKỳ-Wikipedia).

[←40]ỞđâynóivềcácnghilễtôngiáovàcácthánhlễmàcuộctranhcãivềchúngđãmởđầuchosựchiarẽgiáohộivàlàcácnguyêncớbênngoàichoviệcxuấthiệncáccuộcchiếntranhtôngiáođẫmmáugiữacáctínđồCơđốcgiáovàtínđồTinlành.

[←41]PhươngphápkiếmthunhậpmôtảtrênđặcbiệtphổbiếnrộngởnướcĐức,vàothếkỷXVIIIbịchiaxẻmanhmúnthànhnhiềutiểuvươngquốc.VuaAnhGeorgeIcũngnhờcậysựtrợgiúpcủalínhđánhthuêĐứcđểbảovệthếlựccủamình.ViệcbuônbánlínhtrongquânđộinướcngoàibịlênánnhưlàmộthànhvitộilỗiônhụccũngcócảtrongcáctácphẩmcủacácnhàvăntiếnbộthếkỷXVIII.

[←42]Súngnòngdàithườngdùngtừthếkỷ16đếnthếkỷ19(naythaybằngsúngtrường).(http://tratu.baamboo.com).

[←43]Súngtrườngloạingắnvànhẹ,thườngtrangbịchobộđộiđổbộđườngkhông,pháobinh,kịbinh.Xuấthiệntừthếkỉ15.CBhiệnđạilàsúngtựđộng,tốcđộbắnthựctế35-40phát/phút,tầmbắnhiệuquảkhoảng400m,hộpđạnchứa10-30viên.(http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn).

[←44]TrongđoạnmôtảthóihoạnhhọecủatòaánnàySwifttiếptụcphêphánkịchliệtnhữngtệhạicủacôngviệctưphápcủaAnhmàôngđềcậptớinhiềutrongphầnhai.

[←45]TronglờichếnhạocủaSwiftvớicácbácsỹ,đượclýgiảibằngtrìnhđộyhọccònthấpkémthờibấygiờ,độidanhbácsỹcóvôsốkẻlừagạtvàtrụclợi.

[←46]ÁmchỉhọcthuyếtsựsốngtựsinhphổbiếnởthếkỷXVIII

[←47]ỞAnhvàothếkỷXVIIIthậtsựcóvôsốnhữngtruyệnmôtảcáccuộcphiêulưurađời,tácgiảcủachúngcùngvớicáccâuchuyệnthậtvềcácđấtnướcxaxôivàhẻolánh,đểcuốnhútsựchúýcủacôngchúngđãđưathêmrấtnhiềuchuyệnbịađặtvàtưởngtượngvàocâuchuyệncủamình.RõràngSwifttrướchếtnhằmvàoDanielDefoeđịchthủvănhọcsốmộtcủamình,màtrongtiểuthuyết“CácchuyệnphiêulưucủaRobinsonCrusoe”cónhiềusaisótvàkhôngchínhxác.

[←48]FerdinandoCortez(1485–1547)–kẻđixâmlượcMehicovàđưađấtnướcnàythuộcquyềncaitrịcủaTâyBanNha.

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:

Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach