Guideline in Child Health Supervision Part 3

¾§É�ÈÑ¡´Ôì ¹ŒÍÂ¾ÂÑ¤¦� Ç Ô¹Ñ´´Ò »�ÂÐÈÔÅ»Š

ÇÑ¹´Õ ¹Ô§ÊÒ¹¹·� »ÃÐÊºÈÃÕ ÍÖé§¶ÒÇÃ

ºÃÃ³Ò¸Ô¡ÒÃ

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

สมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย

Guideline in Child Health Supervisionพ

งษศกด นอยพยคฆ

วนดดา ปยะศลป

วนด นงสานนท ประสบศร องถาวร บรรณ

าธการ

¾§É�ÈÑ¡´Ôì ¹ŒÍÂ¾ÂÑ¤¦� Ç Ô¹Ñ´´Ò »�ÂÐÈÔÅ»ŠÇÑ¹´Õ ¹Ô§ÊÒ¹¹·� »ÃÐÊºÈÃÕ ÍÖé§¶ÒÇÃ

ºÃÃ³Ò¸Ô¡ÒÃ

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย


GuidelineGuidelineinSupervisionSupervisionChild HealthChild Health

Guideline in Child Health Supervision

บรรณาธการ พงษศกดนอยพยคฆ วนดดาปยะศลป

วนดนงสานนท ประสบศรองถาวร

ISBN 978-616-91972-2-5

จดท�าโดย ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย


พมพครงท1กรกฎาคม2557 จ�านวน1,000เลม

ราคา 450 บาท

ออกแบบและพมพท

บรษทสรรพสารจ�ากด

เลขท71/17ถนนบรมราชชนนแขวงอรณอมรนทรเขตบางกอกนอยกรงเทพฯ10700

โทร.0-2435-2345ตอ197

ขอมลทางบรรณานกรมของหองสมดแหงชาต

พงษศกดนอยพยคฆวนดดาปยะศลป

วนดนงสานนทประสบศรองถาวร


พมพครงท1กรงเทพฯ:สรรพสารจ�ากด,2557.

292หนา

กมารเวชศาสตร I.ชอเรอง.

3

สารจากประธานราชวทยาลยกมารแพทย

แหงประเทศไทย

เดกเปนอนาคตของชาต การเลยงเดกใหมคณภาพถอเปนเรองส�าคญ และเปนหนาทความรบผดชอบของ

พอแมผปกครองปยาตายายบคคลในครอบครวรวมถงครแพทยทวไปและกมารแพทย

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยเลงเหนความส�าคญในเรองนจงไดจดท�าหนงสอเลมนขนเพอเปน

แนวทางใหบคลากรทมหนาทเกยวกบการเลยงดเดก ไดใชเปนคมอในการดแลเดกอยางถกตองและมมาตรฐานโดย

ครอบคลมตงแตเรองการสงเสรมสขภาพทงในเรองครอบครวการเจรญเตบโตการพฒนาการการสรางเสรมภมคมกน

โรค การดแลความปลอดภยและปองกนอบตเหต การคดกรองและปองกนปญหาทพบบอย การใหค�าแนะน�าตาม

ชวงวยรวมถงแหลงทรพยากรและความชวยเหลอในชมชนและสงคมซงเขยนโดยกมารแพทยเฉพาะทางในเรองนนๆ

จากสถาบนตางๆ

หวงเปนอยางยงวาหนงสอคมอการดแลเดกเลมนจะเปนประโยชนกบบคลากรทกฝายทเกยวของไดใชเปน

แนวทางในการเลยงดใหเยาวชนของเราไดเตบโตเปนผใหญทมคณภาพในทกๆดานตอไป

(ศ.นพ.สมศกดโลหเลขา)

ประธานราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

นายกสมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย

4

บทน�า

ประวตความเปนมาของระบบการดแลสขภาพเดกด

การดแลสขภาพเดกในวยตางๆ ตงแตแรกเกดจนเตบโตเปนวยรนและผใหญนน เปนเรองส�าคญ ซบซอน

ตองการความรความเขาใจจากผเกยวของทกดานเพอพฒนาใหเดกมสขภาพทสมบรณทงรางกายจตใจอารมณสงคม

ใหดทสดตามศกยภาพทางพนธกรรมจะเอออ�านวย ปญหาสขภาพของเดกในแตละชวงอาย แตละยคสมย มการ

เปลยนแปลงตลอดตามปจจยดานสงคมสงแวดลอมการจดบรการดแลสขภาพเดกจงตองปรบใหสอดคลองกบปญหา

และบรบทของประเทศดวยโดยมแนวทางการดแลทสามารถปรบในเนอหารายละเอยดตามความเหมาะสมสามารถ

น�าไปประยกตใชไดในแตละทองท

คณะกรรมการบรหารราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยไดตระหนกถงความส�าคญในการวางกรอบ

ก�าหนดการดแลสขภาพเดกไทยเพอเปนแนวทางใหหนวยงานตางๆทงภาครฐและเอกชนรวมทงสถาบนการศกษาได

น�าไปพจารณาปรบใชในแนวทางเดยวกนตามบรบทของตน

คณะท�างานชดแรกประกอบดวยกมารแพทยทงหมด 5 ทาน ไดแก ศ.นพ.วนย สวตถ ศ.นพ.อรพล

บญประกอบ ศ.พญ.มรว.จนทรนวทธ เกษมสนต รศ.พญ.ประสบศร องถาวร และ ศ.คลนค พญ.ศรศภลกษณ

สงคาลวณช คณะท�างานไดพจารณาด�าเนนการวางแผนจดท�าโดยก�าหนดหวเรองทจ�าเปนในการตรวจสขภาพเดก

แตละอาย ทงกรอบใหญและยอยโดยใหความส�าคญกบโรคหรอภาวะสขภาพทพบบอย เปนปญหาสาธารณสขของ

ประเทศการตรวจพบภาวะผดปกตตงแตแรกเรมสามารถใหการดแลรกษาทเหมาะสมปองกนผลกระทบตางๆตอไป

นอกจากนน ใหความส�าคญตอการใหค�าปรกษาแนะน�าแกผปกครอง มารดาบดาเพอใหไดเลยงดลกอยางมคณภาพ

ตามศกยภาพของเดกแตละคน

ส�าหรบจ�านวนครงของการตรวจสขภาพเปนระยะๆนนคณะท�างานก�าหนดเวลาทจ�าเปนใหนอยครงสอดคลอง

กบเวลาทใหวคซนปองกนโรคเปนสวนใหญซงตารางดงกลาวแนะน�าใหใชในเดกปกตทวไปทไมมปจจยเสยงดานสขภาพ

ทงโดยตรงหรอโดยออมราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยไดน�าก�าหนดการตรวจสขภาพดงกลาวเผยแพรให

หนวยงานรวมทงสมาชกของราชวทยาลยฯน�าไปประยกตใชตามสถานการณตางๆในปพศ2542

ก�าหนดการดแลสขภาพครงนไดทบทวนใหมใหทนสมยเหมาะสมกบปญหาสขภาพเดกในยคปจจบนรวมทง

ใหสามารถน�าไปใชกบระบบการบรการสขภาพของไทยทงภาครฐและเอกชนโดยทางคณะท�างานชดปจจบนไดจดให

มการสอบถามความเหนผานชองทางตางๆและในการประชมวชาการประจ�าปของราชวทยาลยฯกอนน�ามาเสนอเปน

มตของกรรมการบรหารฯตอไปอยางไรกตามการดแลสขภาพเดกนนมผเกยวของจ�านวนมากคณะท�างานจงไดจด

ท�าค�าแนะน�าในรายละเอยดประกอบเปนชวงอายใหสะดวกในการน�าไปใชทงฉบบยอและฉบบสมบรณรวมทงจดการ

อบรมวชาการตอไปใหครบวงจรดวย

(รศ.พญ.ประสบศรองถาวร)

ประธานคณะท�างานพฒนาระบบการดแลสขภาพเดกด

ทปรกษาคณะกรรมการราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

5


รายละเอยดผนพนธ

กมล เผอกเพชรพบ.วว.กมารเวชศาสตรวว.กมารเวชศาสตรโรคเลอดCert.inPaediatricHaematology/Oncology,Cert.inPaediatricNeuro-oncology,TheHospitalforSickChildren,UofToronto,Canadaอาจารยสาขาวชาโลหตวทยาและอองโคโลยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

ชษณ พนธเจรญพบ.วว.กมารเวชศาสตรประกาศนยบตรโรคตดเชอในเดกรองศาสตราจารยคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

จรยา ทะรกษา พบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.จตเวชศาสตรเดกและวยรนอว.เวชศาสตรครอบครวCert.ofPostdoctoralFellowshipinChildandAdolescentPsychiatry,YaleUniversity,USAอาจารยประจ�าสาขาวชาจตเวชศาสตรเดกและวยรนภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

นลน จงวรยะพนธ พบ.,วว.กมารเวชศาสตร,อว.กมารเวชศาสตรโภชนาการPh.D.(HumanNutrition)รองศาสตราจารยสาขาวชาโภชนวทยาภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดม.มหดล

จฬธดา โฉมฉาย DoctorofMedicine,AmericanBoardofPediatricsCertificateinMedicalToxicology,UniversityofCaliforniaSanFrancisco,USAรองศาสตราจารยวทยาลยนานาชาตม.มหดล

นยนา ณศะนนทพบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.เวชศาสตรครอบครวอว.กมารเวชศาสตรพฒนาการและพฤตกรรมอาจารยหนวยกมารเวชศาสตรสงคมภาควชากมารเวชศาสตรสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

จราภรณ อรณากร พบ.วว.กมารเวชศาสตรCertificateinClinicalFellowshipAdolescentMedicine,UniversityofCaliforniaSanFrancisco,USAอาจารยหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรนภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล

บญยง มานะบรบรณพบ.วว.กมารเวชศาสตรCert.inClinicalFellowshipinAdolescentMedicine,TheHospitalforSickChildren,Canadaผชวยศาสตรจารยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

6


ชาญวทย พรนภดลพบ.(เกยรตนยมอนดบ1)DiplomateAmericanBoardofPsychiatryandNeurologyDiplomateAmericanBoardofChildandAdolescentPsychiatry,cert.inInfantPsychiatryรองศาสตรจารยหวหนาสาขาวชาจตเวชเดกและวยรนภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

พงษศกด นอยพยคฆ พบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.กมารเวชศาสตรพฒนาการและพฤตกรรมMSc.ChildandAdolescentMentalHealth(withMerit);King’sCollegeLondon,MSc.Epidemiology;UofLondonCert.HealthProfessionsEducation;UofIllinoisatChicagoนายแพทยเชยวชาญหวหนาหนวยพฒนาการเดกและวยรนภาควชากมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรวชรพยาบาลม.นวมนทราธราช

พชญา ตนธนวกรยพบ.(เกยรตนยมอนดบ1)วว.จตเวชศาสตรเดกและวยรน

วชต สพรศลปชยพบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.กมารเวชศาสตรตอมไรทอและเมตาบอลสมPhDinPediatricEndocrinology,KarolinskaUniversityHospital,Stockholm,Swedenอาจารยหนวยตอมไรทอภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

รสวนต อารมตรพบ.วว.กมารเวชศาสตรCertificateinAdolescentMedicine(ClinicalfellowshipTheHospitalforSickChildren,UniversityofToronto,Canada)ผชวยศาตราจารยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรม.ขอนแกน

วนดดา ปยะศลปพบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.จตเวชศาสตรเดกและวยรนอว.เวชศาสตรครอบครวCertificateinDevelopmentalPediatrics,TheJohnsHopkins,USAศาตราจารยคลนกนายแพทยทรงคณวฒระดบ11สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน กรมการแพทย

วฎาการ วฒศรพบ.วว.จกษวทยาอว.จกษวทยาโรคตาเดกและตาเขCertificateinOcularGenetics,WillsEyeInstitute,USAอาจารยคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดม.มหดล

วระศกด ชลไชยะพบ.(เกยรตนยมอนดบ1)วว.กมารเวชศาสตรวว.กมารเวชศาสตรพฒนาการและพฤตกรรมCert.inNeurotherapeutics,Cert.inDevelop-mental-BehavioralPediatricsMedicalInvesti-gationofNeurodevelopmentalDisorders,UofCalifornia,CA,USAอาจารยหนวยพฒนาการและการเจรญเตบโตภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

7


วสนต ประเสรฐสมทนตแพทยศาสตรบณฑตวว.ศลยศาสตรชองปากอาจารยสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชนกรมการแพทย

สมพล สงวนรงศรกลพบ.ป.บณฑตกมารเวชศาสตรอว.เวชศาสตรครอบครววทม.(สรรวทยา)วทม.(พฒนาสขภาพ)รองศาสตราจารยภาควชาสรรวทยาคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

วนทปรยา พงษสามารถพบ.วว.กมารเวชศาสตรว.ว.กมารเวชศาสตรโรคตดเชอCertificateinPediatricInfectiousDiseases,TheHospitalforSickChildren,UniversityofToronto,Toronto,Canadaอาจารยแพทยหนวยโรคตดเชอภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

สาวตร ชลออย พบ.วว.โสตศอนาสกลารงซวทยาM.Sc.inAudiologicalMedicine(PaediatricAudiology),theUniversityofManchester,UKโสตศอนาสกแพทย,ศนยการไดยนรพ.สมตเวชศรนครนทร

สภญญา อนอว พบ.วว.กมารเวชศาสตรCert.inClinicalScholarinAdolescentMedicineU.ofCincinnati,USAอาจารยแพทยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลม.มหดล

อดศรสดา เพองฟ พบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.เวชศาสตรครอบครวอว.กมารเวชศาสตรพฒนาการและพฤตกรรมผชวยศาสตราจารยหนวยพฒนาการเดกหวหนาศนยเชยวชาญพเศษดานพฒนาการเดกสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

สธาทพย เอมเปรมศลป พบ.วว.กมารเวชศาสตรอว.เวชศาสตรครอบครวCert.inCommunityPediatricsอาจารยพเศษหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรนภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดม.มหดล

อาภทรสา เลกสกล พบ.วว.จกษวทยาอว.จกษวทยาโรคตาเดกและตาเขCert.inPediatricOphthalmology,Children’sHospital,Boston.Massachusetts,USA.คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดม.มหดล

8


อรพร ด�ารงวงศศรพ.บ.,ว.ว.(กมารเวชศาสตร)ประกาศนยบตรกมารเวชศาสตรโภชนาการอาจารยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดม.มหดล

อศราภา ชนสวรรณ พบ.วว.กมารเวชศาสตรวว.กมารเวชศาสตรพฒนาการและพฤตกรรมผชวยศาสตราจารยภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรม.ธรรมศาสตร

อดศกด ผลตผลการพมพ พบ.วว.กมารเวชศาสตรMPH,KarolinskaInstitute,Swedenรองศาสตราจารยหนวยเวชศาสตรผปวยนอกเดกและวยรนภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรรพ.รามาธบดม.มหดล

องคนย ชะนะกล พบ.วว.กมารเวชศาสตรวว.กมารเวชศาสตรโรคไตCert.inPediatricNephrologyReasearch,UofCalifornia,USAอาจารยหนวยโรคไตเดกภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

9


สารบญ

สารจากประธานราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย 3

บทน�า รศ.พญ.ประสบศร องถาวร 4

รายละเอยดผนพนธ 5

ตอนท 1 แนวทางสงเสรมสขภาพ

บทท1 แนวทางสงเสรมครอบครวคณภาพ 12

วนดดาปยะศลป

บทท2 แนวทางสงเสรมพฒนาการเดกในสงคมไทย 21

อศราภาชนสวรรณรสวนตอารมตร

บทท3 แนวทางสงเสรมความเขมแขงดานจตใจ 37

จรยาทะรกษา

บทท4 แนวทางสงเสรมการเจรญเตบโต 46

พงษศกดนอยพยคฆ

บทท5 แนวทางสงเสรมการออกก�าลงกาย 55

สมพลสงวนรงศรกล

บทท6 แนวทางสงเสรมโภชนาการทเหมาะสม 62

อรพรด�ารงวงศศรนลนจงวรยะพนธ

บทท7 แนวทางสงเสรมการสรางภมคมกนโรค 77

ชษณพนธเจรญ

บทท8 แนวทางสงเสรมสขภาพชองปากและฟน 85

วสนตประเสรฐสม

บทท9 แนวทางสงเสรมพฒนาการและพฤตกรรมทางเพศ 93

สภญญาอนอว

บทท10แนวทางสรางเสรมความปลอดภยและปองกนการบาดเจบ 101

อดศกดผลตผลการพมพ

บทท11ทรพยากรและความชวยเหลอในชมชนและสงคม 127

สธาทพยเอมเปรมศลป

10


ตอนท 2 การคดกรองและปองกนปญหาทพบบอย

บทท12การคดกรองการไดยน 140

สาวตรชลออย

บทท13การคดกรองทางจกษ 145

วฎาการวฒศรอาภทรสาเลกสกล

บทท14การคดกรองภาวะโลหตจาง 152

กมลเผอกเพชร

บทท15การคดกรองสารตะกว 161

นยนาณศะนนทจฬธดาโฉมฉาย

บทท16การคดกรองปญหาการเรยน 168

วนดดาปยะศลป

บทท17การคดกรองความดนโลหตสง 177

องคนยชะนะกล

บทท18การคดกรองไขมนในเลอดและภาวะเบาหวาน 184

วชตสพรศลปชย

บทท19การคดกรองเดกตดสอและอนเทอรเนต 194

ชาญวทยพรนภดลพชญาตนธนวกรย

บทท20การคดกรองวยรนกลมเสยง 205

บญยงมานะบรบรณจราภรณอรณากร

บทท21การคดกรองโรคตดตอทางเพศสมพนธ 211

สภญญาอนอววนทปรยาพงษสามารถ

ตอนท 3 การใหค�าแนะน�าตามชวงวย

บทท21Infancyperiod(0-11เดอน) 226

อสราภาชนสวรรณพงษศกดนอยพยคฆ

บทท22Earlychildhood(1-4ป) 247

นยนาณศะนนทวระศกดชลไชยะ

บทท23Middlechildhood(5-10ป) 264

สธาทพยเอมเปรมศลปอดศรสดาเพองฟ

บทท24Adolescence(11-18ป) 275

บญยงมานะบรบรณจรยาทะรกษา

เอกสารอางอง 287

รายชอคณะท�างานพฒนาระบบการดแลเดก Guideline in Child Health Supervision 292

III

ตอนท 3

การดแลสขภาพเดกและวยรนตามวย

226

III

Infancy Period (0-11 เดอน)

การดแลสขภาพเดกและวยรนอยางเปนองค

รวมตามชวงวยทครอบคลมการประเมนเพอคดกรอง

ความผดปกต การปองกนโรค การสงเสรมสขภาพ และ

การใหค�าแนะน�าลวงหนา เปนสงทมความจ�าเปนตองาน

บรการดานกมารเวชกรรม บทความตอไปน เปนแนวทาง

ปฏบตของการดแลสขภาพเดกและวยรน ตามก�าหนดการ

ดแลสขภาพเดกไทย โดยราชวทยาลยกมารแพทยแหง

ประเทศไทย พศ. 2557

ทารกแรกเกด-7 วน ชวงแรกของทารกเปนชวงทครอบครวและ

ทารกตองมการปรบตวเรยนรซงกนและกน กมารแพทย

เปนผทมความส�าคญอยางมาก ตอการชวยเหลอให

ครอบครวและทารกสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม

ซงจะสงผลดตอการเลยงด การเจรญเตบโต พฒนาการ

รวมถงบทบาทและหนาทของผเลยงดในครอบครว การ

ประเมนสขภาพผานการซกประวต ตรวจรางกาย สงเกต

ตวเดก ผเลยงด และปฏสมพนธระหวางผเลยงดกบตว

เดก เพอคดกรอง รกษา และใหค�าแนะน�าการดแลทารก

อยางเหมาะสมตอไป

ในภาวะปกตทารกจะกลบบานพรอมแมภายใน

2-3 วน โดยอาจมการนดตดตามอาการในกลมเสยง

เชน คลอดกอนก�าหนด ตวเหลองจาก blood group

incompatibility ภาวะซดจากเมดเลอดแดงแตก จ�าเลอด

ออกตามตว cephalhematoma ทารกซงคลอดจากแม

ทเปนเบาหวาน ปญหาดานการใหนม น�าหนกลดลงเกน

ควร ตดเชอในกระแสโลหต ภาวะแทรกซอนระหวางการ

คลอด หรอความผดปกตทางรางกายอน ตามดลยพนจ

ของกมารแพทย

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป การดแลทารกแรกเกดกมารแพทยควรประเมน

ทงเดกและครอบครวอยางเปนองครวม เพอคดกรอง

ปญหาหรอปจจยทอาจสงผลตอการเลยงดทารก เชน

ความเจบปวยแตก�าเนด ภาวะซมเศรา และความเครยด

ของมารดา เปนตน การประเมนทารกในชวงนสามารถ

ท�าไดผานการพดคย ซกประวต สงเกต ตรวจรางกาย

และการตรวจทางหองปฏบตการทจ�าเปน ในการซก

ประวตนอกจากกมารแพทยจะไดรบขอมลทจ�าเปนส�าหรบ

บทท 21


พงษศกด นอยพยคฆ

อสราภา ชนสวรรณ

227

III

พงษศกด นอยพยคฆ อสราภา ชนสวรรณ

การดแลทารกจากครอบครวแลว ยงเปนการสรางความ

สมพนธทดระหวางครอบครวและกมารแพทยตงแตแรก

เกดซงจะสงผลดตอการดแลทารกตอไปในระยะยาว

ควรเรมจากความกงวลของพอแม ตามดวย

ขอมลทเหมาะสมเพอประเมนความพรอม ความรและ

ความเขาใจเกยวกบการดแลทารกตงแตกอนคลอด

ระหวางคลอดและหลงคลอด เชน ความเจบปวยของ

มารดาระหวางตงครรภ ความคาดหวงของพอแม วธการ

คลอด การปรบตวของทารกหลงคลอดดานการกน-อย-

หลบนอน ทศนคตของครอบครวและความคาดหวงของ

ครอบครวตอตวเดกซงอาจมความขดแยงจนสงผลตอ

การดแลเดก เปนตน ระหวางการพดคยควรสงเกตการ

ตอบสนองของพอแมตอความตองการของเดกวาม

ความเหมาะสมหรอไม เชน ใหนมเมอหว ทาใหนม

ทาอม เปลยนผาออมเมอขบถาย หรอการหมผาใหเดก

เปนตน รวมไปถงการประเมนความชวยเหลอจากสมาชก

ในครอบครวคนอน ซงอาจแบงเบาภาระของมารดาใน

บางชวงเวลา เชน ป ยา ตา ยาย หรอสมาชกอน

ในครอบครวขยาย

การเฝาระวงทางพฒนาการ (ดรายละเอยดในบทท 2)

• Gross Motor : เคลอนไหวตอบสนองตอ

เสยงและการมองเหน และ primitive reflexes

• Social-emotional: ตอบสนองตอเสยงและ

สมผสของพอแม

• Communicative: หยดรองเมอถกอม

• Cognitive: มองพอแมเมอตน

สงเกตทารกและปฏสมพนธระหวางพอแมและทารก ควรสงเกตพฤตกรรมและ ความสามารถในการ

ปรบตวตอสงแวดลอมของทารก รวมถงปฏสมพนธวา

พอแมสามารถตอบสนองความตองการของเดกอยาง

เหมาะสมหรอไม เชน ทาอม ทาใหนม เปนตน

การตรวจรางกาย 1. ประเมนการเจรญเตบโตดวยการชงน�าหนก

วดความยาว และเสนรอบศรษะ แลวน�ามาเปรยบเทยบ

กบกราฟการเจรญเตบโตมาตรฐาน โดยปรบตามอาย

ครรภของเดก (adjust for gestation age) (ดราย

ละเอยดในบทท 4) ดงน

• ชงน�าหนกเดกตองถอดเสอผาออกให

หมด หากการเปรยบเทยบน�าหนกมความจ�าเปน

และตองการความถกตองมาก อาจตองควบคมปจจยท

สงผลตอน�าหนกตวของเดก เชน ชงน�าหนกในเวลา

เดยวกน ควบคมปรมาณนมใหใกลเคยงกนในแตละวน

เปนตน

• วดความยาวมาตรฐานสามารถวดไดดวย

การใช measuring board หรอใหเดกนอนลงบนพน

ผวทแขง โดยจดใหเดกนอนหงาย ศรษะเดกอยชดตดกบ

ปลายดานหนงของกระดานวด ผชวยจบเขาเดกใหตง

ทงสองขาง ผวดปรบเลอนแผนวดทางดานเทาของเดก

ทสามารถปรบเลอนเขาออกไดตามความยาวของ

ตวเดก

• เสนรอบศรษะวดผานจดนนทสดทางดาน

หนาและหลงเพอใหไดเสนรอบศรษะในต�าแหนงท

กวางทสด

• น�าหนกตามเกณฑสวนสง เปนการประเมน

น�าหนกตวของเดกเมอเทยบกบความยาวหรอสวนสง ม

ประโยชนในการประเมนภาวะอวนส�าหรบเดกเลกทยง

ไมสามารถน�าคา BMI มาตรฐานมาใชได (ดรายละเอยด

ในบทท 4)

2. ตรวจรางกายตามระบบอยางละเอยดและ

เนนการตรวจตอไปน

228

III


• ผวหนง: ความผดปกตของผวหนง ภาวะตว

เหลอง

• ศรษะ: ความผดปกตของรปศรษะ ขนาด

กระหมอมหนา/หลง อนตรายทไดรบจากการคลอด

• ตา: ลกตา หนงตา การกลอกตา แกวตาปกต

หรอขน ด red reflexเพอทดสอบจอประสาทตา (ดราย

ละเอยดในบทท 13)

• ห: รปทรงของห ต�าแหนงใบห รห ตงเนอ

หรอรเปดบรเวณผวหนงหนาห

• จมก: รจมก ทศทางของสนจมกเพอมอง

หาความผดปกตของผนงกนชองจมก

• ปาก: รมฝปาก เพดาน เพอมองหาปากแหวง

เพดานโหว ฟนน�านมทขนแตเกด (natal teeth) พงผด

ทปลายลน

• หวใจและหลอดเลอด: อตราการเตน จงหวะ

เสยงหวใจ คล�าชพจรทโคนขาหนบ

• ชองทอง: คล�าชองทอง ตรวจสะดอและ

เสนเลอดของสะดอ

• อวยวะเพศและรทวาร: สงเกตความผดปกต

ของอวยวะสบพนธ คล�าอณฑะ รทวาร

• กลามเนอและกระดก: หลงและกระดกสน

หลง เทา

• ขอสะโพก: Ortolani และ Barlow เพอ

ประเมนภาวะขอสะโพกหลดหรอหลวม

• ระบบประสาท: ความสมดลของแขนขา

ความตงตวของกลามเนอ primitive reflexes

หมายเหต

การตรวจขอสะโพก สามารถเรมจาก Ortolani’s

maneuver ตามดวย Barlow’s maneuver ตอดวย

Ortolani’s maneuver หรอ เรมจาก Barlow’s

maneuver แลวตอดวย Ortolani’s maneuver กได

สามารถตรวจไดตามล�าดบ ดงน

Ortolani’s maneuver 1. ใหทารกนอนหงายราบกบพน งอเขาขางท

ตองการตรวจใหขอสะโพกท�ามมประมาณ 90 องศา ใช

นวหวแมมอของมออกขางจบบรเวณหวหนาวโดยนวอน

ทเหลอออมไปจบกระดกเชงกรานดานหลง เพอไมให

เชงกรานขยบไปมา

2. ใชมอขางทอยดานเดยวกบขาทารกดานท

ตองการตรวจ จบตนขาขางนนไว ใหนวกลางวางทบรเวณ

greater trochanter และนวหวแมมออยดานใน คอยๆ

กางขาออก (abduction) ประมาณ 80 องศา ใชมอดน

ตนขาทารกเขาหาผตรวจเลกนอย หากรสกสะดด (click)

แสดงวา หวกระดก femur ขยบกลบเขาในเบากระดก

Barlow’s maneuver 1. ใหทารกนอนและจบขาทารกเชนเดยวกบ

การตรวจ Ortolani’s maneuver

2. หบขาทารกเขาหาแนวกลางล�าตว โดย

ออกแรงดนไปดานนอกล�าตวดวยนวหวแมมอซงอยดาน

ในตนขาของทารก

3. หากมการเลอนหลดของขอสะโพก จะม

ความรสกสะดดจากการทหวกระดกตนขาเคลอน

หลดจากเบา

การคดกรอง • คดกรองภาวะไทรอยดต�า และ phenylketonuria

ตามมาตรฐานของประเทศ

• ตรวจการไดยนหากมเครองมอและบคลากร

• คดกรองวณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

ในกลมเสยง เชน มารดามประวตเปนวณโรค ตบอกเสบ

HIV หรอ โรคตดตอทางเพศสมพนธอน

• คดกรองความบกพรองทางสายตาในกลม

เสยง (ดรายละเอยดในบทท 13)

229

III


การใหวคซน • วคซนบซจ BCG ฉดเขาใตผวหนง ครงท 1

วคซนตบอกเสบบ (HB) ฉดเขากลามเนอ

ครงท 1 (ดรายละเอยดในบทท 7)

ค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแมเพอสงเสรมความพรอมของครอบครว เรองทวไป • ปองกนความเครยดหรอความวตกกงวลจาก

การเลยงดบตร จนอาจเกดภาวะซมเศราหลงคลอด ดวย

การพดคยกบบคคลในครอบครว หรอผอน เมอมปญหา

หรอขอสงสยเกยวกบการเลยงด

• ควรมผชวยแมในการดแลลกเมอรสกเหนอย

ลา หรอจ�าเปนตองปฏบตภารกจสวนตว

• แมและสมาชกอนในครอบครวควรแบงเวลา

ท�ากจกรรมรวมกน

• ไมตะโกนใส ทบต หรอเขยาตวลก

• แนะน�าแหลงขอมลและศนยใหความชวย

เหลอในชมชน เมอมปญหาเกยวกบการเลยงดบตร (ด

รายละเอยดในบทท 11)

• สทธส�าหรบการไดรบความชวยเหลอในกรณ

ของเดกพการ

การดแลเดก • สงเสรมใหแมสงเกต การสอสารเพอบอก

ความตองการจากทารก ผานเสยงรอง และภาษาทาทาง

• แนะน�าใหแมนวดตว สมผสลก โอบอมและ

โยกตวไปมาระหวางอมลก อยางสม�าเสมอ เพอชวยให

ลกรสกผอนคลาย และยงอาจชวยใหการรองโยเยสงบ

ลงได

• การอมทารกบอยๆ จะเสรมสรางความผกพน

ทด ชวยใหเดกเลยงงาย ตนและนอนเปนเวลามากขน

• ใหนอนหงายเพอปองกน Sudden Infant

Death Syndrome (SIDS)

• เลอกใชอปกรณเครองนอนทปลอดภยตอเดก

เชน ทนอนและหมอนไมนมเกนไป ผาปทนอนไมควร

หนาหรอใหญมากเกนไป ชองวางระหวางซกรงขางเตยง

หรอทนอนเดกไมควรกวางกวา 6 ซม.

• ไมใหหวนมหลอกกอนอาย 1 เดอน ในเดก

ทรบประทานนมแม

• อณหภมภายในหองของเดกควรเหมาะสม

• เลอกใชผลตภณฑอาบน�าและท�าความสะอาด

เครองใชทไมมสวนผสมของน�าหอม

• อาจไมจ�าเปนตองใชสบอาบน�าฟอกตวทารก

ทกวน คราบไขทบรเวณศรษะสามารถลางออกไดดวย

การลางน�าบอยๆ

• หลกเลยงการน�าทารกไปรบแสงแดดโดยตรง

ไมแนะน�าใหใชครมกนแดด ยกเวนในบรเวณเพยงเลก

นอย ทไมสามารถปกปดไดดวยเสอผาหรอหมวก เชน

หนาหรอคอ

• ท�าความสะอาดและเปลยนผาออมทกครง

ทขบถาย โดยรอใหผวแหงกอนใสผาออมใหใหมเพอ

ปองกนผดผน

• ปลอยใหสะดอแหงและหลดเอง โดยอาจม

เลอดซมออกมาหลงสะดอหลด 1-2 วน หากมอาการ

บวมแดง และมของเหลวไหลออกจากสะดอควรปรกษา

แพทย

• ควรลางมออยเสมอ โดยเฉพาะหลงเปลยน

ผาออมและกอนใหนมเดก

• ปองกนการตดเชอให โดยลดจ�านวนคนท

จะอม หลกเลยงการคลกคลกบผปวยดวยโรคตดตอและ

สถานททมผคนแออด เชน รานอาหาร หางสรรพสนคา

โรงภาพยนตร เปนตน

230

III


การใหนม ค�าแนะน�าทวไป • สนบสนนการเลยงลกดวยนมแมอยางนอย

4-6 เดอน หากไมสามารถใหนมแมไดใหใชนมผสมทเตม

ธาตเหลก

• สงเกตอาการหวและใหนมเมอลกหวเทานน

• กระตนใหลกเรอลมเมอใหนมไปไดในปรมาณ

ครงหนง และหลงใหนมเสรจ

• กรณทไมมขาดน�า ไมจ�าเปนตองใหน�าเพม

เมอรบประทานนมแมและนมผสมซงเตรยมถกสดสวน

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม • วนแรกหลงคลอดควรใหดดนมประมาณ

8-12 ครงเพอกระตนการสรางน�านมของแม

• วนท 3-4 หลงคลอด ทารกอาจตองการ

นมแมทก 1-2 ชวโมงเพอชดเชยน�าหนกตวทลดลงหลง

คลอด

• ประมาณ 1 สปดาห ทารกสวนใหญเรม

ปรบตวรบประทานนมแมทก 2-3 ชวโมง ในตอนกลางวน

และทก 3 ชวโมงในตอนกลางคน โดยมกม 1 มอของ

ชวงกลางคนทมระยะหางจากมอกอนหนานานถง

4-5 ชวโมง โดยรวมเดกจะไดรบนมวนละประมาณ 8-12

มอตอวน

• ในชวงหลงคลอดถง 2 สปดาหแรก นอน

ตดตอกนนานเกน 4 ชวโมง ควรปลกใหตนรบประทานนม

• ไมใหน�าในเดกทรบประทานนมแม

• เมอน�านมแมเรมมปรมาณมากพอ ทารกจะ

ปสสาวะวนละประมาณ 6-8 ครง อาจถายอจจาระหลง

รบประทานนมทกมอ หรอไมถายเปนเวลาหลายวน

แนะน�าใหแมสงเกตลกษณะอจจาระเพอบงบอกอาการ

ทองผกหรอทองเสย แทนการนบจ�านวนครง

• หากแมรสกเจบเตานมหรอหวนมระหวาง

ใหนมลกควรปรกษาแพทย

• หลงคลอด ควรรบประทานวตามนทไดรบ

ระหวางตงครรภตอ หากรบประทานอาหารมงสวรตควร

ได เหลก สงกะส และวตามนบ 12 เสรม

• หลกเลยงการดมสรา 2-3 ชวโมง กอนใหนมลก

• ความเจบปวยของแมสวนใหญสามารถให

นมลกได แตควรลางมอใหสะอาดทกครงกอนใหนม และ

ปรกษาแพทยในกรณทมความกงวล หากตองใชยาระหวาง

ใหนมลก

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • เรมใหนมจาก 2 ออนซทก 2-3 ชม. แลว

เพมตามความตองการของทารก

• อานค�าแนะน�าจากผผลตทขางกระปองอยาง

ละเอยด ถงวธปฏบตตอนมทจะใหแกทารก

• แนะน�าการจดทาใหนมทถกตอง

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย (ดรายละเอยดในบทท 10)

• แนะน�าใหใชทนงส�าหรบเดก ซงไดรบการ

รบรองมาตรฐาน โดยหนหนาของเดกไปดานหลงตวรถ

และปฏบตตามค�าแนะน�าของบรษทผผลตอยางเครงครด

เมอตองโดยสารรถยนต

• จดใหเดกโดยสารรถยนตในทนงดานหลง

• หยดรถใหสนททกครง เมอตองดแลเดก

ระหวางเดนทาง

• หลกเลยงการพาไปยงสถานทซงมผสบบหร

• เมอตองเปลยนผาออมหรอเสอผา ควรใช

มอขางหนงสมผสทารกไวตลอดเวลา เพอปองกนการตก

จากทสง

กอนกลบ

• เปดโอกาสใหถามสงทสงสย และทบทวน

สรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไขปญหาทไดในวนน

231

III


• ชนชมและใหก�าลงใจทพอแม อยางเหมาะสม

• แจงวนนดพบครงตอไปทอาย 7 วน หรอ 1

เดอน

อาย 1 เดอน พอแมสวนใหญปรบตวได และเขาใจความ

ตองการของทารกดขน มกใหความส�าคญกบ การรบ

ประทาน การตน/หลบ ขบถาย และปรบตวเขากบเดก

การนดมาตดตามอาการเมออาย 1 เดอนน กมารแพทย

อาจพจารณาตามความเหมาะสม เชน ทารกคลอดกอน

ก�าหนด ทารกแรกเกดทมความเจบปวย ปญหาสขภาพ

หรอพฒนาการของทารก ความกงวลของพอแม

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป

ควรใหความส�าคญกบความกงวลใจหรอปญหา

ทพอแมประสบระหวางการดแลทารกในชวงทผานมา

รวมถงความสามารถในการปรบตวของพอแม เชน

ความเครยด ความวตกกงวล เปนตน และการปรบตว

ของทารก เชน การรบประทาน การนอน ความปลอดภย

ในการเดนทาง หรอการอาบน�า เปนตน ระหวางพดคย

กมารแพทยควรสงเกตการตอบสนองของครอบครว

ตอความตองการของเดกวา มความเหมาะสมหรอพอแม

มทาททมนใจในการตอบสนองตอทารกมากนอยเพยง

ใด รวมถงความชวยเหลอดานการดแลทารกจากสมาชก

ในครอบครวคนอน

การเฝาระวงทางพฒนาการ

• Gross Moyor : ยกคางจากทนอนชวครใน

ทานอนคว�า

• Fine Motor : มองตามวตถไดถงกงกลาง

ล�าตว

• Personal social : จองหนา

• Expressive Language : รองไห

• Receptive Language : ตอบสนองตอเสยง

ทไดยน (ดรายละเอยดในบทท 2)

สงเกตทารกและปฏสมพนธระหวางพอแมและทารก กมารแพทยควรสงเกตพฤตกรรมของทารก

ทาทพอแมตอการเลยงด เชน กงวล กลว โกรธ มความ

สข เปนตน การตอบสนองของพอแมตอทาทและความ

ตองการของทารก รวมทงปฏสมพนธระหวางพอกบแม

และความขดแยงเกยวกบการดแลทารก

การตรวจรางกาย 1.ประเมนการเจรญเตบโตดวยการชงน�าหนก

วดความยาว วดเสนรอบศรษะ แลวน�ามาเปรยบเทยบ



ละเอยดในบทท 4) และประเมนน�าหนกตามเกณฑ

สวนสง



• ศรษะ: ความผดปกตของรปศรษะ ขนาด

กระหมอมหนา/หลง อนตรายทไดรบจากการคลอด


หรอขน ด red reflexเพอทดสอบจอประสาทตา



• ชองทอง: คล�าชองทอง ตรวจการหลดของ

สะดอ

• กลามเนอและกระดก: Ortolani และ Barlow


232

III


ความตงตวของกลามเนอ primitive reflexes

การคดกรอง ในกรณทไมไดคดกรองเมอแรกเกด

• คดกรองภาวะไทรอยดต�า และ phenylketonuria




ในกลมเสยง เชน มารดามประวตเปนวณโรค ตบ

อกเสบ HIV หรอ โรคตดตอทางเพศสมพนธอน



การใหวคซน • วคซนบซจ BCG ฉดเขาใตผวหนง ครงท 1

• วคซนตบอกเสบบ (HB 1) ฉดเขากลามเนอ

ครงท 1

• ในกรณทยงไมไดรบตงแตแรกเกด (ดราย


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • แนะน�าใหแมและครอบครวไดวางแผนการ

ดแลลก เมอตองกลบไปท�างาน เชน เตรยมและจดหาผ

ดแลระหวางวน

• แหลงความชวยเหลอดานสขภาพกายและ

จตใจในสงคมหรอชมชน (ดรายละเอดยในบทความเรอง

ทรพยากรและความชวยเหลอในชมชนและสงคม)

• หากมความเครยดหรอวตกกงวล ควรปรกษา

ผทไววางใจ หรอปรกษาแพทย

• ปรกษาแพทยหากมปญหาความรนแรงใน

ครอบครว

การดแลเดก • ตอบสนองความตองการของทารกเปนเวลา

เชน มอนม การนอน

• ฝกใหกลอมตวเองใหหลบได ดวยการวางลง

ในทนอนเมอยงตน หรอก�าลงเคลมหลบ แทนการอมให

เดกหลบในออมกอดของพอแม

• ปองกนการเกด Sudden Infant Death

Syndrome ดวยการเลอกทนอน หมอน ผาหมอยาง

เหมาะสม และหลกเลยงการน�าตกตาผาใสไวในทนอนเดก

• ใหฝกนอนหงายเพอปองกน Sudden Infant

Death Syndrome

• หากเปนไปได แนะน�าใหเดกนอนในทของ

ตนเองอยางเหมาะสมกบบรบทของครอบครว เชน ใน

เปลหรอเตยงนอนของเดก ไมควรใหลกนอนบนเตยงพอ

แม หากตองในนมบนเตยงนอนพอแมควรพาลกกลบไป

นอนยงทของตนเองหลงใหนม

• ยกขางเตยงขนเสมอเมอทารกอยบนเตยง

ชองวางระหวางซกรงขางเตยงหรอทนอนเดกไมควรกวาง

เกนกวา 6 ซม.

• อม กอด เลน พดคย หรอรองเพลงกลอม

และไมเปนสาเหตใหลกตดพอแมมากเกนไป

• ตอบสนองความตองการของทารกอยาง

เหมาะสมและทนทวงท

• การอม สงเสยงพดคย ลบสมผส โยกตวไป

มาในออมกอดพอแม อาจชวยลดอาการรองโยเยชวง

บายหรอหวค�า

• การใชสายรดอมทารกไวกบตวพอแม อาจ

ชวยใหลกรสกมนคงปลอดภยและลดการรองโยเย แต

อาจไมปลอดภยกบทารกคลอดกอนก�าหนด หรอทารก

ทมปญหาทางระบบประสาทและกลามเนอ

• หากเครยด เหนอย โกรธ หรอวตกกงวลกบ

การดแล ควรวางทารกไวในบรเวณทปลอดภย เพอให

233

III


ตวเองไดพก ไมควรเขยาตวเพราะอาจท�าใหเกดอนตราย

ตอสมองอยางถาวร

• ปรกษาแพทยหากทารกรองมากเกนไป

• พดคยและเลนบอยๆ จะชวยสงเสรมความ

สมพนธและความผกพนทด

• เมอทารกตนและรสกตวด อาจจบใหนอน

คว�าภายใตการดแลอยางใกลชด เพอสงเสรมพฒนาการ

ของกลามเนอคอ

การใหนม ค�าแนะน�าทวไป • สงเกตอาการหวและอม และใหนมเมอหว

เทานน

• หากไมไดใหนมแม ควรใหรบประทานนมท

เตมธาตเหลก

• ไมเรมอาหารอนนอกจากนม

• กรณทไมขาดน�า ไมจ�าเปนตองใหน�าเพม ทง

เมอรบประทานนมแม และนมผสมซงเตรยมถกสดสวน

• ทาใหนมทถกตอง เพอปองกนการส�าลกและ

สงเสรมการสอสารทางสายตาระหวางกน

• กระตนใหทารกสนใจในการรบประทานนม

โดยโยกตว ลบสมผส และลดสงเราในสงแวดลอม เชน

แสงและเสยง

• ไมทงใหทารกดดนมขวดอยตามล�าพง เพราะ

อาจส�าลกนมจนเปนอนตรายได

• แนะน�าวธชวยทารกเรอลม

• หากไดนมเพยงพอทารกจะมน�าหนกตวเพม

ขนอยางเหมาะสม ปสสาวะวนละ 6-8 ครงเมอใชผาออม

ผา หรอ 5-6 ครงเมอใชผาออมส�าเรจรป ถายอจจาระ

วนละ 3-4 ครง แตจ�านวนครงของการถายอจจาระจะ

ลดลงภายใน 6 สปดาหทารกปกตทรบประทานนมแม

อาจถายทก 3 วนโดยไมมความผดปกต

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม

• ใหนมแมซงเปนอาหารทดทสดส�าหรบทารก

อยางนอย 4-6 เดอน

• อธบายการเจรญเตบโตของเดก ผานกราฟ

การเจรญเตบโต

• รบประทานวตามนเสรมเชนเดยวกบกอน

คลอด รวมกบไดรบอาหารอยางถกหลกโภชนาการ

• หลกเลยงการใชหวนมหลอก หรอการดดจก

นมในชวงน เวนแตมขอบงชทางการแพทย หรอมความ

จ�าเปนเฉพาะราย

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • หากจ�าเปนตองเปลยนจากนมแมมาเปนนม

ผสม ใหแนะน�านมผสมใหกบลกเมอลกไมหวมากและยง

ไมอมจากนมแม โดยใหผอนใหนมขวดแกลก ลองใชจก

นมขนาดตางๆจนไดขนาดทเหมาะกบลก เมอลกสามารถ

ดดไดแรงขนอาจตองเปลยนขนาดเพอใหนมไหลชาลง

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย

(ดรายละเอยดในบทท 10)

• แนะน�าใหใชทนงส�าหรบเดกซงไดรบการ

รบรองมาตรฐาน ชนดทหนหนาของเดกไปดานหลงตว

รถ และปฏบตตามค�าแนะน�าของบรษทผผลตอยาง

เครงครด เมอตองโดยสารรถยนต




• หลกเลยงพาลกไปยงสถานทซงมผสบบหร

• เมอตองเปลยนผาออม หรอเสอผาใหกบลก

ควรใชมอขางหนงสมผสลกไวตลอดเวลา เพอปองกน

การตกจากทสง

• หลกเลยงการใสสรอยคอ ของเลนทมเชอก

หรอสายอปกรณเครองใชตางๆ ในบรเวณทเดกอย

234

III


• ไมดมเครองดมรอนขณะก�าลงอมทารก

กอนกลบ • เปดโอกาสใหถามสงทสงสย และทบทวน

สรปเรองทพดคย หรอแนวทางแกไขปญหาทไดในวนน

• ชนชมและใหก�าลงใจทพอแมดแลลกอยาง

เหมาะสม

• แจงวนนดพบครงตอไปทอาย 2 เดอน

อาย 2 เดอน ชวงนทารกและครอบครวสามารถสอสารซง

กนและกนไดดขน ทารกสามารถมองจองตาพอแม ยม

สงเสยงออแอตอบโตกบผใหญ ตอบสนองดวยทาทพอใจ

ตอเสยง สมผสและหนาของพอแม ปฏสมพนธททารก

วยนสามารถโตตอบกบพอแมได ท�าใหพอแมรบรไดถง

ความสขใจในการดแลทารก ขณะเดยวกนพอแมปรบตว

ไดมากขนกบสมาชกใหม และสรางสมดลระหวางครอบครว

การท�างาน และชวตสวนตวไดดขน หากพอแมปฏบต

กจวตรประจ�าวนทเกยวของกบเดกอยางสม�าเสมอ เชน

เวลากน เวลานอน จะชวยใหเดกปรบตวกบกจวตรประจ�า

วนของตวเองไดดขน

แมวาทารกยงตองไดรบนมบอยครงแตทารก

วยนนอนกลางคนไดยาวขนประมาณ 4-5 ชวโมง ดงนน

นมมอดกควรลดความถลง การเลนกบลกหรอมกจกรรม

รวมกบลกระหวางทารกตนในชวงกลางวนชวยใหทารก

นอนกลางคนไดนานขน พอแมสวนใหญพอใจการดแล

ของกมารแพทยทใสใจในรายละเอยดของทารก เชน การ

เจรญเตบโต การปรบตว พฒนาการของทารก เปนตน

วยนทารกสวนใหญชนคอไดชวขณะ และ primitive

reflex เรมหายไปกอนทการเคลอนไหวของกลามเนอ

มดใหญจะเรมขน ชวงนกมารแพทยอาจแนะน�าใหพอ

แมจบลกนอนคว�าในชวงตนเพอสงเสรมพฒนาการของ

กลามเนอมดใหญใหกบทารก กมารแพทยควรใหความ

รกบพอแมเรองอาหารส�าหรบทารกวยน ทยงมเพยงนม

ไมใหอาหารเสรมอนนอกจากนมจนกวาจะอาย 4-6 เดอน

ไปแลว

ชวงนครอบครวสวนใหญมกสรางสมดลใหมกบ

การมสมาชกเพมขนได พอแมด�ารงชวตสวนตวไดดขน

กมารแพทยควรแนะน�าใหครอบครวเปดโอกาสใหพได

เขามามสวนรวมกบการดแลทารกซงเปนนองอยางเหมาะ

สมกบพฒนาการของพ เพอสรางความผกพนทดระหวาง

พนอง นอกจากนนควรใหค�าแนะน�าถงความปลอดภย

ของทารกในดานการเดนทาง ทานอน โดยค�านงถงบรบท

ความเชอ คานยมของครอบครวดวย

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป การดแลทารกวยน กมารแพทยควรใหความ

ส�าคญกบความกงวลใจหรอปญหาการดแลทารกในชวง

ทผานมา รวมถงความสามารถปรบตวของทารกดานการ

รบประทาน ทาใหนม การนอน การดแลทารกใหไดรบ

ความปลอดภยในการเดนทาง หรอการอาบน�าใหทารก

เปนตน ระหวางการพดคยกบบดามารดา กมารแพทย

ควรสงเกตการตอบสนองของครอบครวตอความตองการ

ของเดกวามความเหมาะสม หรอบดามารดามทาทท

มนใจในการตอบสนองตอทารกมากนอยเพยงใด รวมถง

ความชวยเหลอดานการดแลทารกจากสมาชกคนอนใน


การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : ชนคอ 45 องศาในทานอนคว�า

• Fine Motor : มองตามวตถไดขามผาน

กงกลางล�าตว

• Personal social : ยมและสบตา

235

III


• Expressive Language: สงเสยงในล�าคอ

เชน อ อา

• Receptive Language : ตอบสนองตอเสยง

ทไดยนโดยการกระพรบตา หรอเงยบเพอฟงเสยงทไดยน


สงเกตทารกและปฏสมพนธระหวางพอแมและทารก กมารแพทยควรสงเกตพฤตกรรมของทารก

ทาทพอแมตอการเลยงดทารก เชน กงวล กลว โกรธ ม

ความสข เปนตน การตอบสนองของพอแมตอทาทของ

ทารก เชน เมอทารกสงเสยงออแอ มองหนาจองตาพอ

แม ยมใหพอแม เปนตน การตอบสนองตอความตองการ

ของทารก ปฏสมพนธระหวางพอกบแม และความขด

แยงเกยวกบการดแลทารก

การตรวจรางกาย

1. ประเมนการเจรญเตบโตดวยการชงน�าหนก



ครรภของเดก (adjust for gestation age) (ดรายละเอยด

ในบทท 4) และประเมนน�าหนกตามเกณฑสวนสง



• ผวหนง: ความผดปกตของผวหนง ผนคน

จ�าเลอดออกผดปกต

• ศรษะ: ขนาดกระหมอมหนา/หลง


หรอขน ด red reflexเพอทดสอบจอประสาทตา (ดราย

ละเอยดในเรอง แนวทางการคดกรองทางจกษในเดก

และวยรน)



• กลามเนอและกระดก: หลงและกระดกสน

หลง ขอสะโพก: Ortolani และ Barlow


ความตงตวของกลามเนอ

การคดกรองในกรณทไมไดคดกรองเมอแรกเกด

• คดกรองภาวะไทรอยดต�า และ phenylke-

tonuria ตามมาตรฐานของประเทศ





• คดกรองความบกพรองทางสายตาใน

กลมเสยง (ดรายละเอยดในบทท 13)

การใหวคซน • วคซนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน (DTwP 1)

ฉดเขากลามเนอ ครงท 1

• วคซนโปลโอชนดหยอด (OPV 1) ครงท 1

• วคซนตบอกเสบบ (HB 2) ฉดเขากลามเนอ


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • แนะน�าใหพอแมดแลสขภาพกายและจตใจ

ของตวเอง

• มเวลาท�ากจกรรมรวมกนระหวางคสมรส

• มสงคมกบเพอนและสมาชกคนอนในครอบครว

เดม

• ใหพมสวนรวมกบการดแลนองอยางเหมาะสม

236

III


กบความสามารถและพฒนาการ และพอแมควรหาเวลา

ท�ากจกรรมรวมกบพอยางเหมาะสม

การดแลเดก

• เดกอาย 2 เดอน เรมหลบและตนไดนานขน

สามารถโตตอบผานการยม สงเสยงออแอ การพดคย

อม กอด และเลนกบลก สามารถสงเสรมพฒนาการให

กบลกได

• อม กอด เลน พดคย หรอรองเพลงกลอม

ลกวยน ไมเปนสาเหตใหเดกตดพอแมมากเกนไป

• พดคยและเลนกบลกเมอลกตน ชวยสงเสรม

ความสมพนธและความผกพนทดระหวางเดกกบ

พอแม

• จดกจกรรมเตรยมลกเขานอนทงกลางวน

และกลางคน ใหเปนแบบแผน

• หากนอนตอนกลางวนนานเกนไปควร

ปลกลกตน จะชวยใหลกนอนกลางคนไดนานขน

• ใหนอนหงาย เลอกทนอน หมอน และ

ผาปทนอนทเหมาะสม เพอปองกน SIDS

• จดทนอนใหแยกจากเตยงพอแม โดยอาจ

อยภายในหองเดยวกน

• ยกขางเตยงลกขนเสมอ ชองวางระหวาง

ซกรงขางเตยงหรอทนอนเดกไมควรกวางเกนกวา

6 ซม.

• เมอเดกตนและรสกตวด อาจจบใหนอนคว�า

ภายใตการดแลอยางใกลชด เพอสงเสรมพฒนาการของ

กลามเนอคอ และลดภาวะศรษะแบน สงเสยงพดคย

โตตอบกบเสยงออแอของลก

• สงเกตความตองการและอปนสย เพอให

สามารถตอบสนองความตองการของลกไดอยางเหมาะสม

• เดกอาจน�ามอใสปาก ดดนว เพอกลอม

ตวเอง ถอเปนพฤตกรรมปกตทอาจพบได

• หลกเลยงการเขยาตวเดกเพราะอาจท�าให

เกดอนตรายตอสมองถาวร

• หากตองน�าไปฝากเลยงทสถานเลยงเดก ควร

เยยมชมและส�ารวจสถานท เพอใหไดสถานเลยงเดกทด

และไววางใจได

การใหนม ค�าแนะน�าทวไป • หากไมไดใหนมแม ควรใหลกรบประทาน

นมทเตมธาตเหลก

• ไมเรมอาหารอนนอกจากนมในชวงน

• แนะน�าวธชวยเดกเรอลม

• ชวงนลกยงคงตองการนมทก 2-4 ชวโมง

โดยอาจม 1มอในชวงกลางคนทเดกนอนยาวไดถง 5

ชวโมง

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม • ตองการนมวนละ 8-12 มอ

• แนะน�าการเกบรกษาและการใหนมแมตอ

เนอง เมอแมตองกลบไปท�างาน

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • ตองการนมวนละ 6-8 มอ

• แนะน�าทาใหนมทถกตอง

• ไมทงใหเดกดดนมขวดอยตามล�าพง เพราะ

อาจส�าลกนมจนเปนอนตรายได

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย(ดรายละเอยดในบทท10)






237

III




• หลกเลยงพาไปยงสถานทซงมผสบบหร

• เมอตองเปลยนผาออม หรอเสอผาใหกบลก

ควรใชมอขางหนงสมผสเดกไวตลอดเวลา เพอปองกน

การตกจากทสง

• ตรวจสอบอณหภมของน�ากอนอาบน�าให

เดกทกครง

• ไมทงเดกไวในอางอาบน�าตามล�าพง

• หลกเลยงการใสสรอยคอ ของเลนทมเชอก

หรอสายอปกรณเครองใชตางๆ ในบรเวณทเดกอย

• ระวงของเลนและขาวของชนเลก ถงพลาสตก

ทเดกอาจเขาถงและน�าเขาปากจนเปนอนตรายได

• ไมดมเครองดมรอนขณะก�าลงอมเดก

กอนกลบ

• เปดโอกาสใหถามสงทสงสย และทบทวน

สรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไขปญหาทไดใน

วนน




อาย 4 เดอน ความสมพนธระหวางเดกกบพอแมเปนปฏสมพนธ

สองทางททงสองฝายพงพอใจ และมความสขรวมกน พอ

แมมความสขกบการโตตอบดวยเสยงออแอ รอยยม และ

เสยงหวเราะของเดก ขณะทพฒนาการกลามเนอมดใหญ

ของเดกสามารถท�างานไดดขนจงเคลอนไหวไดมากขน

เชน ใชแขนชนตวเองขนในทานอนคว�าได การคดกรอง

พฒนาการในวยนชวยใหเดกไดรบการสงเสรมพฒนาการ

อยางเหมาะสม สงแวดลอมรอบตวดงดดความสนใจของ

เดกไดมาก เดกสามารถกลอมตวเองและควบคมตวเอง

ไดดขน อยางไรกตามพอแมควรเขาใจพนอารมณของลก

เพอสามารถตอบสนองตอลกไดเหมาะสม กมารแพทย

ควรสงเสรมใหครอบครวเลยงลกดวยนมแมอยางนอย

จนถงอาย 6 เดอน

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป กมารแพทยควรใหความส�าคญกบความกงวล

ใจหรอปญหาของพอแม รวมถงการปรบตวของเดกใน

ดานการรบประทาน การนอน ทาใหนม การดแลความ

ปลอดภยในการเดนทาง หรอการอาบน�า เปนตน ระหวาง

การพดคยกบพอแม กมารแพทยควรสงเกตการตอบ

สนองของพอแมตอความตองการของเดกวามความเหมาะ

สม และมทาททมนใจในการตอบสนองตอเดกมากนอย

เพยงใด และสมาชกคนอนในครอบครว ชวยเหลอดแล

เดกหรอไม

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : ทานอนคว�าอกพนพน, พยง

ล�าตวดวยแขนทอนลาง ทานงชนคอไดด พลกคว�าหรอ

พลกหงาย

• Fine Motor : มองตามวตถจากดานหนง

ของล�าตวไปถงอกดานหนง (180 องศา), ไขวควาของ

ใกลตว

• Personal social : ตนเตนดใจอยางชดเจน

เมอเหนนมแมหรอขวดนม

• Expressive Language : สงเสยง อ อา

โตตอบเมอมคนคยดวย, หวเราะ

• Receptive Language : หนหาเสยง (ดราย


238

III


สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก สงเกตการปรบตว พฤตกรรม และการตอบสนอง

ของพอแมตอความตองการของเดก






สวนสง

2.ตรวจรางกายตามระบบอยางละเอยดและ




• ศรษะ: ขนาดกระหมอมหนา/หลง รปทรง

ของศรษะ


หรอขน ด red reflex เพอทดสอบจอประสาทตา (ดราย




• กลามเนอและกระดก: ประเมนความผดปกต

ของขอสะโพก



การใหวคซน • วคซนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน (DTwP2)


• วคซนโปลโอชนดหยอด (OPV2) ครงท 2


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • หาทปรกษาหากมปญหาระหวางพอแม

• แบงเวลาท�ากจกรรมรวมกนระหวางพอแม

• มสงคมกบเพอนและญาตเหมอนเดม

• ใหพมสวนรวมดแลนองอยางเหมาะสมกบ

ความสามารถและพฒนาการ และพอแมควรหาเวลาท�า

กจกรรมรวมกบพอยางเหมาะสม

• ตอบสนองความตองการอยางเหมาะสมกบ

สงแวดลอมและพนอารมณของเดก

• การนวดตวเดกเพอชวยใหผอนคลายและสง

เสรมความผกพนทดระหวางแมและเดกไดมากขน

• แนะน�าการวางแผนเลยงดทารกเมอมารดา

ตองกลบไปท�างาน สงเสรมใหบดารวมมบทบาทตอการ

ดแลทารก

การดแลเดก • ฝกใหรบประทาน และนอนเปนเวลาสงเสรม

ใหหลบไดนานขนในตอนกลางคน

• ฝกใหรจกกลอมตวเองจนหลบเองได ดวย

การวางเดกลงในทของตนเองชวงทรสกเคลม โดยอาจ

สงเสยงพดคยกบลกเบาๆ

• การปฏบตกจวตรประจ�าวนตรงทกวนสง

เสรมใหเดกรสกมนคงปลอดภย


ผาปทนอนทเหมาะสม เพอปองกน SIDS

• ยกขางเตยงขนเสมอ ชองวางระหวางซกรง

ขางเตยงหรอทนอนเดกไมควรกวางเกนกวา 6 ซม.

• สงเกตการสอสารและสงทลกตองการสอสาร

ผานภาษาทาทางและเสยงรองของลก

• สงเสรมกจกรรมทตองการความสงบรวมกน

เชน อานหนงสอ รองเพลง เปนตน

239

III


• กจกรรมทสงเสรมการเคลอนไหว เชน พลก

คว�า พลกหงาย เตะขา เปนตน

• สงเสรมเวลาคณภาพของพอแมดวยการม

กจกรรมรวมกบทารก

• ลกวยนอาจรองมากขน ควรหาสาเหตเมอ

ลกรอง เชน หว เหนอย งวง กลว เปนตน หากไมมสาเหต

ทเปนอนตรายหรอตองการความชวยเหลอจากพอแม

พอแมสามารถเพกเฉยโดยไมตองกงวลใจ

การใหนมเดก ค�าแนะน�าทวไป • หากไมไดใหนมแม ควรใหลกรบประทาน

นมทเตมธาตเหลก

• แนะน�าการประเมนการเจรญเตบโตของลก

วยน

• หากมปญหาการเจรญเตบโตหรอรบประทาน

นมผสม อาจเรมอาหารเสรมมอแรกทอาย 4 เดอน โดย

กมารแพทยอาจพจารณาแนะน�าตามความเหมาะสม

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม • แนะน�าการเกบรกษาและการใหนมแมตอ

เนอง เมอแมตองกลบไปท�างาน

• การดดนมบอยขน บงบอกความตองการ

สารอาหารและพลงงานเพมขนส�าหรบการเจรญเตบโต

ไมไดบงบอกวา น�านมแมไมเพยงพอ

• การดดนมบอยของเดกชวยใหน�านมสราง

มากขน

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • ใหนมเมอหว โดยสงเกตอาการหวและอม

ของเดกซงจะมความชดเจนมากขน

• แนะน�าทาใหนมทถกตอง

การสงเสรมสขนสยทด • อาจมน�าลายไหล หงดหงด หรอน�าสงของ

เขาปาก เมอฟนก�าลงขน ยางส�าหรบกดทเยนอาจชวย

ใหเจบปวดนอยลง

• หลกเลยงพฤตกรรมทสงผลเสยตอสขอนามย

ของชองปากทอาจตอเนองตอไป เชน ดมน�าผลไม นม

หรอน�าหวานอนจนหลบคาขวด ไมปลอยใหเดกดด

ขวดนมตามล�าพง ไมอนญาตใหลกดดนมหรอน�าจากขวด

ไมเปนเวลาในชวงกลางวน

• เรมอาหารเสรมใหกบลกครงละ 1 ชนด

สงเกตอาการแพอาหารนนอยางนอย 3-4 วนกอนเรม

อาหารชนดใหม

•ใหอาหาร 1 มอ โดยใหปรมาณตามความ

ตองการของเดก

• เนอแดงเปนแหลงของธาตเหลกทด

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย (ดรายละเอยดใน

บทท 10)






• หยดรถใหสนททกครง เมอตองดแลเดกระหวาง

เดนทาง งดดมเครองดมแอลกอฮอลระหวางขบรถ

• ไมตดเครองยนตกอนทผโดยสารทกคนใน

รถจะคาดเขมขดนรภยเรยบรอย

• หลกเลยงการพาไปยงสถานทซงมผสบบหร

• การเปลยนผาออมหรอเสอผาให ควรใช

มอขางหนงสมผสเดกไวตลอดเวลา เพอปองกนการตก

จากทสง


240

III


• ไมควรพาเขาไปในครว ระหวางประกอบ

อาหาร





• หลกเลยงขาวของเครองใชทมสารตะกว

เปนสวนประกอบ

• งดใชรถหดเดน

• ไมดมเครองดมรอนขณะก�าลงอมลก






อาย 6 เดอน เดกจะสนใจเลนโตตอบกบพอแม และมกเปน

ผเรมชวนพอแมใหมาเลนโตตอบกน จากการทเดกและ

พอแมมการตอบสนองซงกนและกนอยางเหมาะสม จะ

น�าไปสการสรางความเชอใจ (trust) และความผกพน

(attachment) ขณะเดยวกน วยนเรมแยกแยะคน

แปลกหนาออกจากคนคนเคยไดมากขน แตยงกลวคน

แปลกหนา (stranger anxiety)

ในดานกลามเนอเดกจะนงเองไดมนคง สนใจ

และพยายามทจะเคลอนท ถงแมจะยงท�าไดไมมากนก

ใชมอหยบจบสงตางๆไดมากขน ดานภาษาเดกจะเรมสง

เสยง และตอบสนองตอชอตวเองเมอถกเรยก ในชวง

เวลา 2-3 เดอนถดจากน เดกจะเรมเคลอนไหวได

เพมขน รวมทงหยบจบสงของชนเลกไดมากขน ควรระวง

เรองการพลดตกหกลม รวมทงการหยบของชนเลก

ภายในบานเขาปาก

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป กมารแพทยควรใหความส�าคญกบการจดการ

ในครอบครว เชน บทบาทของพอแม ในการฝกฝนเดก

การกระตนพฒนาการ และความคาดหวงของพอแมตอ

พฒนาการ การปรบตวในดานการกน การนอน การดแล

สขภาพชองปาก และใหความปลอดภยแกเดก

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : ดงขนนงศรษะไมหอย พลก

คว�าและพลกหงาย ทานอนคว�ายกอกและทอง สวนบน

พยงล�าตวดวยฝามอ นงไดโดยใชมอยนพน

• Fine Motor : หยบของดวยฝามอ

• Personal social : หวเราะเมอถกเอาผา

คลมศรษะออก เรมตดแม

• Expressive Language: เลนหรอเลยนเสยง

ไดแก เลยนเสยงจปาก เดาะลน สงเสยงทใชอวยวะใน

ปากเพอใหเกดเสยงพยญชนะ ไดแก ปาปา ดาดา

• Receptive Language : หนหาเสยงเรยกชอ


สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก กมารแพทยควรสงเกตการตอบสนองของพอ

แมตอความตองการของทารก ความมนใจของพอแมใน

การดแลเดก ปฏสมพนธระหวางพอแม ทาทของพอแม

เชน ดมความสข เหนดเหนอย หรอซมเศรา เปนตน

241

III







สวนสง








หรอขน ด red reflexเพอทดสอบจอประสาทตา ดวาม

ตาเขตาเหลหรอไม (ดรายละเอยดในบทท 13)



















• วคซนตบอกเสบบ (HB3) ฉดเขากลามเนอ


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • ในครอบครวควรมการแบงความรบผดชอบ

ถามความเครยด หรอกดดนในการเลยงดเดกควรปรกษา

ผอน เชน ญาตพนอง เพอน เปนตน หรอถาไมมใครท

จะปรกษาได สามารถปรกษากมารแพทยได

• ถาจ�าเปนตองมคนอนมาท�าหนาทเลยงดลก

ควรเลอกคนเลยงทไวใจ สามารถดแลกจวตรประจ�าวน

ของเดกไดอยางเหมาะสมและปลอดภย

• ควรหาโอกาสพบปะกบกลมเพอน หรอกลม

ผปกครองเดกของคนอน เปนครงคราว

การดแลเดก • เดกในวยนจะเรมเปนตวของตวเองมากขน

ชอบใชสายตาส�ารวจสงตางๆ รอบตว ส�ารวจสงของโดย

หยบเลน รวมทงเอาเขาปาก ในชวงทเดกตนจงควรเปด

โอกาสใหเดกนงเลน เพอใหเดกไดมโอกาสมองส�ารวจ

หรอเลน หยบ จบของเลนทมความปลอดภยและขนาด


• แนะน�าหนงสอทเหมาะกบเดกวยนไดแก

หนงสอกระดาษแขงทมรปภาพ

• แนะน�าใหอานหนงสอใหเดกฟงโดยเลาเรอง

จากรปภาพตามทเดกสนใจ

242

III


• พอแมควรเรยนรพนอารมณ (temperament)

ของเดกซงแตกตางกนในแตละคน และตอบสนองตอ

เดกอยางเหมาะสม

• เดกเรมสอสารและมปฏสมพนธกบผอนได

มากขน ควรพดคยกบเดก รองเพลง ชวนเดกเลนงายๆ

เชน จะเอ จบปด�า เปนตน

• กจวตรประจ�าวนทเปนเวลาทกวนสงเสรม

ใหเดกรสกมนคงปลอดภย

• เดกวยนเรมนอนไดนานขนตอเนอง 6-8

ชวโมง ในเวลากลางคน ควรจดเวลาและเตรยมลกเขา

นอนใหสม�าเสมอ รวมทงใหวางเดกลงบนทนอนของตว

เองขณะทก�าลงเคลมใกลหลบ เพอใหเดกเรยนรทจะหลบ

ไดดวยตนเอง ซงจะชวยใหสามารถหลบเองตอไดงาย

เมอตนขนในตอนกลางคน


ผาปทนอนทเหมาะสม เพอปองกน SIDS และยกขาง

เตยงลกขนเสมอเมอลกอยบนเตยง

• เดกจะมชวงทรองกวนโยเย หงดหงดไดบอย

ซงหากมนใจวา เดกไมไดรองเพราะหว งวง เปยก หรอ

ไดรบอนตราย กอาจตอบสนองหรอเลนกบเดกเปนชวง

เวลาสนๆ หรอสามารถปลอยเดกไวในทปลอดภยและ

เพกเฉยโดยไมตองกงวลใจ

การใหนมและอาหารตามวยส�าหรบเดก ค�าแนะน�าทวไป • แนะน�าการประเมนการเจรญเตบโต และช

ใหเหนวาในชวงตอจากนอตราการเจรญเตบโตของเดก

จะเรมลดลงจากชวง 6 เดอนแรก

• ใหอาหารเสรมตามวย โดยดจากความพรอม

ของเดก ซงถาเดกไมเอาลนดนชอนทเขาปาก แตสามารถ

ใชลนดนอาหารจากดานหนาเขาไปดานหลงชองปาก

และอาปากเมอเหนชอน แสดงวาเดกมความพรอมท

จะกนอาหารตามวยได อาหารทเตรยมใหเดกควรเปน

อาหารทมธาตเหลกและวตามนซเพยงพอเพอชวยในการ

ดดซมธาตเหลก

• การใหอาหารในชวงแรกควรเรมอาหารใหม

ทละชนด โดยใหหางกนประมาณ 3-4 วนเพอดวาเดกม

การแพอาหารชนดนนหรอไม และถาเดกปฏเสธไมยอม

กนอาหารชนดใด ไมควรบงคบใหกนแตลองใหซ�า ในวน

ถดไป เนองจากเดกอาจตองไดลอง 10-15 ครงกวาทจะ

ยอมรบอาหารใหมได

• ก�าหนดมออาหารทสม�าเสมอใหกบลก โดย

เตรยมอาหารทสะอาด มคณคา เหมาะกบวย สวนเดก

จะก�าหนดปรมาณอาหารทตองการรบประทานในแตละ

มอ ไมควรบงคบใหกนจนหมด

• ไมควรใหเดกดมน�าผลไมเกน 2-4 ออนซตอ

วน และไมควรใหเดกดมน�าหวานหรอน�าอดลม

• ควรใหลกกนอาหารโดยนงหลงตรงบนเกาอ

ส�าหรบเดก และใหมอของเดกเปนอสระ ในระหวาง ปอน

อาหารควรสงเกตทาทการแสดงออกของลก

• ใหเดกฝกดมนมและน�าจากแกวใบเลกเปน

ครงคราว

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม • สามารถใหนมแมตอไปได โดยแนะน�าวาควร

ใหอยางนอยจนถงอาย 1 ปหรอมากกวานน

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • ใหนมเมอลกหว โดยเดกวยนจะดมนม 24-

32 ออนซ แบงเปนวนละ 5-6 มอ

• แนะน�าใหอมเดกขณะใหนม

• ใหกนนมทเสรมธาตเหลกจนถงอาย 1 ป

การสงเสรมสขนสยทด เดกวยนจะเรมมฟนขน ซงควรท�าความสะอาด

ฟนโดยการใหผาสะอาดเชด หรอใชแปรงส�าหรบเดก

243

III


แปรงดวยน�าเปลา (ดรายละเอยดในบทท 8)

• พจารณาใหฟลโอไรดเสรมเพอปองกนฟนผ

โดยขนกบปรมาณฟลโอไรดในน�าดมและการไดรบ

ฟลโอไรดจากแหลงอน

• หลกเลยงพฤตกรรมทเปนผลเสยตอสขอนามย

ของชองปากซงอาจคงอยตอไป เชน ดมน�าผลไม นม

หรอน�าหวานอนจนหลบคาขวด

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย (ดรายละเอยดในบทท 10 )

• เมอตองโดยสารรถยนตแนะน�าใหใชทนง

ส�าหรบเดก ชนดทหนหนาของเดกไปดานหลงตวรถ

จนถงอาย 1 ป



ระหวางเดนทาง งดดมเครองดมแอลกอฮอลระหวาง

ขบรถ




• ไมควรพาลกเขาไปในครวระหวางประกอบ

อาหาร ถาตองใหเดกอยตามล�าพงควรใหเดกอยใน

บรเวณทปลอดภย เชน เตยง คอกกนส�าหรบเดก

เปนตน

• ควรมทกนบรเวณบนไดเพอปองกนไมใหเดก

คลานขนหรอลงตรวจสอบอณหภมของน�ากอนอาบน�า

ใหเดกทกครง



• ไมควรใชรถหดเดน


สรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไขปญหาทไดใน

วนน



• แจงวนนดพบครงตอไป ทอาย 9 เดอน

อาย 9 เดอน เดกชวงวยนจะเรมเปนอสระจากผเลยงด

มากขน โดยเดกเรมเคลอนไหวไปยงจดหมายได

ดวยตนเอง และแสดงความตองการของตวเองไดชดเจน

เชน ชบอก แสดงทาทปฏเสธสงทไมตองการเปนตน

เดกจะเรมเขาใจเรองการคงอยของวตถ (object per-

manence) เชน รบรวาแมยงอยแมวาจะมองไมเหนวา

แมอยตรงหนา เปนตน แตยงไมมนใจวาของทหายไป

จากสายตาจะกลบมาอก ดงนนจงอาจรองตาม หรอรอง

เมอไมเหนแม ชวงนพอแมควรเขาใจความตองการเปน

อสระของเดก เปดโอกาสในเดกไดลองท�า เลอกหาม

เฉพาะสงทจ�าเปน ในขณะทดแลเรองความปลอดภย

อยางเหมาะสม

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป กมารแพทยควรใหความส�าคญกบการปรบตว

ของครอบครว ความคาดหวงของพอแม ความสม�าเสมอ

และวธการปรบพฤตกรรม ทศนคตและความเชอในการ

เลยงดเดก รวมถงความสามารถปรบตวของทารกดาน

การรบประทาน การนอน การแสดงออกทตองการเปน

อสระของเดกและการดแลทารกใหไดรบความปลอดภย

ในบานและการเดนทาง

244

III


การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : ลกนงจากทานอน, คลาน.

เหนยวตวขนยน, เกาะยน

• Fine Motor : ใชนวชและนวหวแมมอหยบ

ของ

• Personal social : เลนจะเอ โบกมอบาย-บาย

• Expressive Language: เลยนเสยงพดคย,

เรยก “พอ” และ “แม” แตยงไมเฉพาะเจาะจง

• Receptive Language : เรมท�าตามค�าสง

งายๆ ได เชน โบกมอบายบาย, หยดการกระท�าเมอไดยน

ค�าวา “ไม” (ดรายละเอยดในบทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก กมารแพทยควรสงเกตการตอบสนองของพอ

แมตอความตองการของเดก ความมนใจของพอแม

ปฏสมพนธระหวางพอแม ทาทของพอแม เชน ดมความ

สข เหนดเหนอย หรอซมเศรา เปนตน






สวนสง








หรอขน ด red reflexเพอทดสอบจอประสาทตา ดวาม

ตาเขตาเหลหรอไม (ดรายละเอยดในบทท 13)












ในกลมเสยง เชน มารดามประวตเปนวณโรค ตบ

อกเสบ HIV หรอ โรคตดตอทางเพศสมพนธอน



การใหวคซน

• วคซนหด-หดเยอรมน-คางทม (MMR 1) ฉด

ใตผวหนง เขมท 1 (ดรายละเอยดในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • ครอบครวควรแบงความรบผดชอบในการ

ดแลลก รวมถงภาระอนในบาน หากมความเครยดหรอ

กดดนจากการเลยงดควรปรกษากบผอน เชน ญาตพนอง

เพอน เปนตนหรอหากไมมผทจะปรกษาได อาจปรกษา

กมารแพทยหรอบคลากรทางการแพทย

245

III


• หากจ�าเปนตองมผอนมาท�าหนาทเลยงดลก

ควรเลอกผเลยงดทไวใจได และสามารถดแลกจวตร

ประจ�าวนของลกไดอยางเหมาะสมและปลอดภย

• ถาเลยงดลกเองทบาน ควรหาโอกาสพบปะ

กบกลมเพอน หรอกลมผปกครองเดกคนอนเปนครงคราว

การดแลเดก • เดกในวยนจะเรมเปนตวของตวเองมากขน

ชอบใชสายตาส�ารวจสงตางๆ รอบตว ส�ารวจสงของโดย

หยบเลน รวมทงน�าเขาปาก ในชวงทเดกตนจงควรเปด

โอกาสใหเดกนงเลน เพอใหเดกไดมโอกาสมองส�ารวจ

และเลนหยบจบของเลนหรอสงของรอบตวทมความ

ปลอดภยและขนาดเหมาะสม

• แนะน�าหนงสอทเหมาะกบเดกวยนคอ หนงสอ

กระดาษแขงทมรปภาพ และแนะน�าการอานหนงสอให

เดกฟงดวยการเลาเรองจากรปภาพตามทเดกสนใจ

• พอแมควรรจกลกษณะพนอารมณ (tem-

perament) ของเดกแตละคน ซงแตกตางกน และ

ตอบสนองตอเดกอยางเหมาะสมตามลกษณะของเดก

• เดกเรมสอสารและมปฏสมพนธกบผอนได

มากขน ควรพดคยกบเดก รองเพลง ชวนเดกเลนงายๆ

เชน จะเอ จบปด�า เปนตน

• ท�ากจวตรประจ�าวนใหเปนเวลาเพอใหเดก

รสกมนคงปลอดภย

• เดกจะนอนไดยาวขนในเวลากลางคน นาน

6-8 ชวโมง ควรจดเวลานอน และเตรยมลกเขานอนให

สม�าเสมอ รวมทงใหวางเดกลงบนเตยงหรอทนอนของ

ตวเองขณะทเคลมใกลหลบ เพอใหสามารถหลบเองได

ซงจะท�าใหเดกสามารถหลบเองตอไดงายขนเมอตนขนมา

ในตอนกลางคน


ผาปทนอนทเหมาะสม เพอปองกนภาวะ SIDS และยก

ขางเตยงลกขนเสมอเมอลกอยบนเตยง

• เดกวยนจะมชวงทรองกวนโยเย หงดหงดได

บอย ซงถาตรวจสอบแลวพบวา ขณะทรองเดกไมหว งวง

เปยก หรอไดรบอนตราย กอาจจะเลนกบเดกสกครหรอ

ปลอยเดกไวในบรเวณทปลอดภยและเพกเฉยโดยไมตอง

กงวลใจ

การใหนมและอาหารตามวยส�าหรบเดก ค�าแนะน�าทวไป • แนะน�าการประเมนการเจรญเตบโตของเดก

วยน และชใหเหนวาชวงตอจากนอตราการเจรญเตบโต

ของเดกจะเรมลดลงจากชวง 6 เดอนแรก

• เรมอาหารเสรม โดยดจากความพรอม

ของเดก ซงหากเดกไมใชลนดนชอนทถกน�าเขาปาก

สามารถใชลนดนอาหารจากดานหนาเขาไปดานหลง

ชองปาก และอาปากเมอเหนชอน แสดงวา เดกพรอมท

จะกนอาหารตามวยได และควรเปนอาหารทมธาตเหลก

และมวตามนซเพยงพอเพอชวยในการดดซมของ

ธาตเหลก

• ใหอาหารเสรมในชวงแรกควรเรมอาหารใหม

แตละชนดหางกนอยางนอยประมาณ 3-4 วนเพอดวา

เดกมการแพอาหารชนดนนหรอไม และหากเดก

ปฏเสธอาหารชนดใดชนดหนง ไมควรบงคบใหกน แต

อาจลองใหซ�าในวนถดไป โดยอาจตองใหเดกลองซ�านาน

ถง 10-15 ครง

• เตรยมอาหารทสะอาด มคณคา และเหมาะ

กบวยใหกบลกเปนมอเปนคราวอยางสม�าเสมอ โดยเดก

จะเปนผก�าหนดปรมาณอาหารแตละมอตามความตองการ

ของตนเอง ไมควรบงคบใหลกรบประทานตามปรมาณ

ทพอแมตองการ

• ไมควรใหเดกดมน�าผลไมเกน 2-4 ออนซตอ

วน และไมควรใหเดกดมน�าหวานหรอน�าอดลม

• ใหลกกนอาหารโดยนงหลงตรงบนเกาอ

246

III


ส�าหรบเดก และใหมอของเดกเปนอสระ ระหวางปอน

อาหารควรสงเกตทาทการตอบสนองตออาหารของลก

• ลองไดเดกไดเรมดมนมและน�าจากแกวใบ

เลกเปนครงคราว

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมแม • สามารถใหนมแมตอไปได โดยแนะน�าวาควร

ใหอยางนอยจนถงอาย 1 ปหรอนานกวานน

ค�าแนะน�าส�าหรบมารดาทใหนมผสม • ใหนมเมอเดกหว โดยให 24-32 ออนซ แบง

เปนวนละ 5-6 มอ

• แนะน�าใหพอแมอมเดกขณะใหนม

• เดกควรดมนมทเสรมธาตเหลกจนถงอาย

1 ป

การสงเสรมสขนสยทด • เดกวยนจะเรมมฟนขน จงควรท�าความ

สะอาดฟนดวยการใหผาสะอาดเชด หรอใชแปรงส�าหรบ

เดกแปรงดวยน�าเปลา

• พจารณาใหฟลโอไรดเสรมเพอปองกนฟนผ

โดยปรมาณฟลโอไรดเสรมขนกบปรมาณฟลโอไรดในน�า

ดมและการไดรบฟลโอไรดจากแหลงอน จงควรปรกษา

กมารแพทยหรอทนตแพทย(ดรายละเอยดในบทท 8)

• หลกเลยงพฤตกรรมทอาจสงผลเสยตอสข

อนามยของชองปากในระยะยาว เชน ดมน�าผลไม นม

หรอน�าหวานอนจนหลบคาขวด

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย(ดรายละเอยดในบทท 10)

• เมอตองโดยสารรถยนตแนะน�าใหใชทนง

ส�าหรบเดก ชนดทหนหนาของเดกไปดานหลงตวรถ จนถง

อาย1 ป



ระหวางเดนทาง งดดมเครองดมแอลกอฮอลระหวาง

ขบรถ




• ไมควรพาเดกเขาไปในครวระหวางประกอบ

อาหาร ถาตองใหเดกอยตามล�าพงควรใหเดกอยในบรเวณ

ทปลอดภย เชน เตยง คอกกนส�าหรบเดก เปนตน

• ควรท�าทกนบรเวณบนไดเพอปองกนไมให

เดกคลานขนลง





• ไมควรใชรถหดเดน






247

III

วระศกด ชลไชยะ นยนา ณศะนนท

12 เดอน เดกวยนมกเหนยวตวจนลกขนยนเอง เกาะเดน

และเรมเดนได หยบของขนาดเลก เชน เมดยา ดวย นว

หวแมมอและนวชได หยบของใสกลองและชสงทตองการ

ได ท�าตามค�าสงทมทาทางประกอบ หรอ เลยนแบบ

ทาทางผใหญ เชน สวสด หรอโบกมอบายบาย และพด

ค�าทมความหมาย นอกจากพอแมไดอยางนอย 1 ค�า

เรมเปนตวของตวเอง อยากท�าอะไรดวยตนเอง

ตองการเปนอสระ แยกจากพอแมมากขน ควรชแนะ

ใหพอแมไดเหนความส�าคญของพฒนาการดงกลาว

โดยซกถามถงการใชชวตประจ�าวน เชน หยบของ

ดมน�า กนอาหาร เปนตน โดยเนนใหเดกชวยตนเองให

มากทสด

การเลนของเดก สะทอนถงความสามารถ

ทางการเรยนรและสตปญญา เดกจะเลนจนเขาใจไดมาก

ขนวา ของเลนนนสามารถเลนอยางไร วยนจงเปนวย

แหงการเรยนรทชอบส�ารวจสงตางๆ รอบตวอยเสมอ

ควรคยกบพอแมเกยวกบการปองกนอบตเหต

จากการเคลอนไหวของเดก ตงกฎกตกาวา สงใดท�าได

และสงใดท�าไมไดใหชดเจน

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป กมารแพทยควรทกทายและสอบถามปญหา

หรอความกงวล ความเจบปวย การเปลยนแปลงภายใน

ครอบครว บทบาทการท�างานและความรบผดชอบของ

พอแม ความตงเครยดในบาน รวมถงสอบถามอาการ

ตามระบบ การเจรญเตบโต พฒนาการและพฤตกรรม

ของเดก กจวตรประจ�าวนของเดก เชน การกนนม การ

นอน เปนตน

การเฝาระวงทางพฒนาการ

• Gross Motor : ยนไดเองชวครหรอตงไข,

จงเดน

• Fine Motor : ปลอยของเมอขอ

• Personal social : เลยนแบบทาทาง

• Expressive Language: สงเสยงทเปนเสยง

รมฝปากแบบมเสยงสงเสยงต�า, เรมเรยกชอคนใกลชด

ทคนเคย เรยก “พอ” และ “แม” แบบเฉพาะเจาะจง

ได

Receptive Language : เรมเขาใจความหมาย

ของค�าพยางคเดยว, ตอบสนองตอค�าถาม

บทท 22

Early childhood (1-4 ป)

วระศกด ชลไชยะ

นยนา ณศะนนท

248

III


งายๆ ได เชน “แมอยไหน” “ลกบอลอยไหน”

เดกอาจมองไปในทศทางทของสงนนอย (ดรายละเอยด

ในบทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก ควรสงเกตวธการทพอแมเลนและตอบสนอง

ตอความตองการของเดกและวธทเดกมองกลบมายงพอ

แมหรอน�าสงของมาอวดใหพอแม ดวามพฤตกรรม

ดงกลาวหรอไม วธการตอบสนองของพอแมเมอไดรบค�า

ชมจากแพทยเกยวกบตนเองหรอตวเดก พอแมมแนว

โนมทจะมองเดกดวยความรสกเชงบวกหรอไม เดกเลน

กบพนองอยางไร เปนตน

กมารแพทยควรสรางความคน เคยกบเดกดวย

การพดคยกบพอแม ระหวางเดกนงเลนของเลนบนตก

พอแม สอบถามเกยวกบพนอารมณและสงเกตพฤตกรรม

ของเดก การกลวคนแปลก หนา สงเกตอารมณและ

พฤตกรรมของเดกขณะทเดกถกตรวจรางกาย

หลกเลยงการจองหนาเดกโดยตรง แตคอยๆ

เขาหาเดกทละนอย โดยเบยงเบนความสนใจของเดก

ดวยการเลนเสยง หรอใหเดกดสงตางๆ ในหองตรวจ

กมารแพทยควรปรบมมมองของพอแมในเรอง การกลว

คนแปลกหนาของเดกวา เปนสญญาณทบงบอกถง

พฒนาการดานอารมณและสตปญญาทเหมาะสมตามวย

ขณะทเดกซงมสตปญญาลาชามกกลวคนแปลกหนาลาชา

ดวย นอกจากน ควรสอบถามและสงเกตวธการจดการ

กบปญหาตางๆ ทเกดขน ตลอดจนแนวคดเกยวกบการ

เลยงดเดก ซงอาจมความขดแยงกนระหวางพอแม


วดความยาว และเสนรอบศรษะ แลวน�ามาเปรยบเทยบ

กบกราฟการเจรญเตบโตมาตรฐานโดยปรบตามอาย

ครรภเดก (adjust for gesatational age) (ดรายละเอยด

ในบทความท 4)



• ศรษะ: คล�ารปศรษะและขนาดของกระหมอม

• ตา: เพอดการสะทอนแสงจากจอประสาท

ตา (red reflex) และตรวจดภาวะตาเหล (strabismus)


• ฟน: สงเกตฟนของเดกวามส หรอคราบผด

ปกต และฟนผหรอไม

• ระบบประสาท: ตรวจหาความผดปกตทาง

ระบบประสาท เชน เดกทใชเฉพาะแขนหรอขาขางใด

ขางหนงอาจบงถงภาวะทเดกมการออนแรงของกลาม

เนอดานตรงขาม (contralateral weakness) ซงมกพบ

ในเดกสมองพการแบบครงซก (hemiplegic cerebral

palsy) เปนตน

• อวยวะเพศ: ในเดกผชาย ควรตรวจอณฑะ

วาเลอนลงในถงอณฑะแลวหรอไม ในเดกผหญงควร

ตรวจวามชองคลอดไมเปดในเดก (labial adhesion)

หรอไม

การคดกรอง • เฝาระวงและตดตามพฒนาการ โดยการซก

ถามพอแม และสงเกตพฤตกรรมของเดกในหองตรวจ

ตามทระบไวขางตน

• ตรวจระดบฮโมโกลบน/ฮมาโตครต เพอคด

กรองภาวะโลหตจาง โดยเฉพาะจากการขาดธาตเหลก


• ตรวจประเมนสขภาพชองปากและฟน (ด


• ตรวจประเมนการมองเหน (ดรายละเอยด

ในบทท 13)

249

III


• ตรวจประเมนการไดยนโดยการซกถามและ

ใชเทคนคการตรวจอยางงาย เพอตรวจคดกรองการไดยน

เบองตน (hearing screening) โดยผตรวจถอกระดง

และกอนไมทใสไวในถวยพลาสตก หรอของเลนทบบแลว

มเสยง ในมอแตละขาง โดยใหอยนอกลานสายตาของ

เดกไปทางดานขางและดานบนประมาณ 90 องศา จาก

ศรษะของเดก เมอเดกสนใจมองสงของทดานใดดานหนง

ผตรวจควรเขยาหรอบบของเลนทก�าลงถอไวในมออก

ขางหนง เพอท�าใหเกดเสยง แลวจงสงเกตการหนหาเสยง

ของเดกวาเปนอยางไร หรอพจารณาใชอปกรณพเศษใน

กรณทยงไมไดตรวจตงแตแรกเกด หรอพอแมมความ

กงวล

• ซกประวตเพอคดกรองความเสยงตอการ

สมผสโรควณโรค และสารตะกว (ดรายละเอยดในบทท 15)

การใหวคซน • วคซนหด-หดเยอรมน-คางทม (MMR1) ใช

ฉดใตผวหนง ครงท 1 ในกรณทไมไดรบทอาย 9 เดอน


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • กมารแพทยควรใหก�าลงใจแกพอแม ซง

พอแมจ�าเปนตองหาสมดลระหวางการใชเวลาคณภาพ

รวมกนในครอบครว ชวตสวนตว กจกรรมรวมกบกลม

เพอน และการท�างานของตนเอง และพอแมควรมเวลา

เปนสวนตวบาง

• ควรแบงเวลามาท�ากจกรรมกบพ และเปด

โอกาสใหพมสวนรวมในการดแลนอง เชน แบงของให

นอง เปนตน

• พอแมควรรบฟงความคดเหนซงกนและกน

เกยวกบประเดนตางๆ ของเดก ซงจะชวยท�าใหพอแม

เขาใจเดกมากขน

• ฝกระเบยบวนย (discipline) อยางเหมาะสม

เชน ชมเชยเดก เมอท�าพฤตกรรมด เบยงเบนเดกใหสนใจ

อยางอนแทนเมอไมตองการใหเดกเลน หรอท�าพฤตกรรม

ทไมเหมาะสมทก�าลงจะเกดขน และใชวธ time-out

โดยจดใหเดกอยในมมสงบ ซงไมควรมสงทเดกตองการ

นากลว หรอเปนอนตรายแกเดก ประมาณ 1-2 นาท

เมอเดกแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชน รองอาละวาด

เมอถกขดใจ เปนตน

• รก ดแลใกลชด เอาใจใสตอตวเดก สงเกต

และตอบสนองความตองการอยางเหมาะสม

• ควรใหเดกไดมโอกาสสมผส เรยนรจากสง

แวดลอมรอบตวมากขน เลนและพดคยกบเดกอยเสมอ

รวมทงอานหนงสอนทานทมรปภาพใหเดกฟงเพอสงเสรม

พฒนาการดานภาษา สงเสรมการเคลอนไหวของเดก

โดยจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสม และมความปลอดภย

การสงเสรมทกษะส�าคญ • สงเสรมใหเดกท�ากจวตรประจ�าวนตางๆ

อยางสม�าเสมอ เชน ฝกใหคนเคยกบการแปรงฟน และ

ท�ากจวตรตางๆ กอนนอน (bedtime routines) รวม

กน เชน อานหนงสอนทาน รองเพลง หรอเลนของเลน

ทเดกชอบ โดยไมท�าใหเดกตนเตนมากจนเกนไปกอน

เวลาเขานอน

การสงเสรมสขนสยทด • ฝกใหเดกเขานอนเปนเวลาทงกลางวนและ

กลางคน หากเดกตนกลางคน ควรใหความมนใจแกพอ

แมวาการตนกลางคนยงเปนพฤตกรรมปกตในเดกวยน

ซงพอแมอาจใหตกตาทเดกชอบ หรอผาหมผนโปรดแก

เดก เพอชวยใหเดกสามารถกลอมตวเองจนหลบตอได

(self-consolidation)

250

III


• เดกวยนสามารถนอนหลบไดตลอดคน จง

ควรงดนมมอดกหลงจากเขานอนแลว

• ควรฝกใหนงกนอาหารดวยตวเองและหลก

เลยงการบบบงคบเดก แตเปนชวงทความอยากอาหาร

ลดลง ท�าใหกนอาหารแตละมอไดไมมาก น�าหนกตวเพม

ขนเฉลย 2 กก.ตอป พอแมควรเตรยมอาหารทมประโยชน

ใหพลงงานสงวนละ 3 มอ และอาหารวาง เชน นม อก

2-3 มอ หลกเลยงอาหารทแขงและมขนาดเลกซงเสยง

ตอการส�าลก

• พบทนตแพทยครงแรกภายในอาย 12 เดอน

หรอหลงจากฟนซแรกขนแลว ดแลความสะอาดของฟน

และชองปากสม�าเสมอ โดยการใชผาสะอาดเชดฟนและ

กระพงแกม หรอแปรงฟนดวยน�าเปลาโดยใชขนแปรงออน

นม วนละ 2 ครง พยายามใหเลกขวดนมเพอการมสขภาพ

ฟนและชองปากทด และพจารณาใหฟลออไรดเสรม ถา

อยในพนททมฟลออไรดในน�าดมต�า (ดรายละเอยดใน

บทท 8)

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย(ดรายละเอยดในบทท 10)

• หลกเลยงการใหเดกดโทรทศนและสอผาน

จอทกประเภท

• ระวงการพลดตกจากทสง ไมควรใหเดกขน

ลงบนไดตามล�าพง ไมควรใชรถหดเดนแบบทมลอ (infant

walker) เพราะไมชวยใหเดกเดนไดดวยตวเอง แตกลบ

ท�าใหเดกมพฒนาการดานกลามเนอลาชามากยงขน ทง

ยงเสยงตอการเกดอบตเหตไดอกดวย นอกจากนเดกท

มความตงตวของกลามเนอ extensor ทบรเวณขามาก

ผดปกต เชน เดกสมองพการ จะยงท�าใหมความตงตว

ของกลามเนอนเพมมากขน

• เกบยาหรอสารเคมตางๆ ไวในภาชนะท

เหมาะสม ซงเดกไมสามารถเปดเองได และควรเกบให

พนมอเดก

• เลอกของเลนทเหมาะกบเดก ไมควรใหเดก

เลนของเลนขนาดเลกทสามารถอมเขาปากได หรอมชน

สวนทอาจหลด หรอแตกเปนชนเลก เพราะอาจท�าให

ส�าลกลงไปในทางเดนหายใจได

• ควรเกบวตถมคม สายทหอยระโยงระยาง

กบสงของ หรอเครองใชภายในบานใหเรยบรอย

• อยาอมเดกในขณะทถอของรอน และควร

เกบสายไฟของกาน�ารอนไวไกลมอเดก อยาวางของรอน

บนพน ระวงอนตรายจากไฟดด โดยตดตงปลกสงจาก

พนอยางนอย 1.5 เมตร หรอใชอปกรณปดปลกไฟ

• ควรเลยงดเดกใกลชด ไมใหคลาดสายตา

และอยในระยะทผเลยงดสามารถเออมมอถงตวเดก ได

อยางทนทวงท หากเดกมความเสยงตอการเกดอบตเหต

เชน อยใกลแหลงน�า พอแมควรระมดระวงเกยวกบการ

จมน�า โดยเฉพาะแหลงน�าทอยในบาน เชน คว�าถงน�าท

ไมไดใชแลว เปนตน

• การโดยสารรถยนตอยางปลอดภย ควรใชท

นงส�าหรบเดกเลก โดยตดตงทนงดานหลง และใหเดก

นงหนหนาไปดานหลงรถ อยาทงเดกไวในรถตามล�าพง

• ไมควรเกบอาวธปนไวในบาน หากจ�าเปน

ควรเกบปนทไมไดใสกระสนปนไวอยางมดชด รวมทง

ควรเกบปนและกระสนปนไวแยกจากกน

กอนกลบ • เปดโอกาสใหซกถามสงทสงสยและทบทวน

สรปเรองหรอแนวทางการแกไขปญหาทไดในวนน

• ชนชมและใหก�าลงใจพอแมทดแลลกอยาง


• แจงวนนดพบครงตอไป ทอาย 18 เดอน

251

III


18 เดอน เดกวยนสวนใหญเรมเดนเกาะราวขนบนไดและ

วงได ตอกอนไมใหสงได 2-3 กอน ขดเสนยงๆ ใชชอน

ตกอาหารเขาปาก ดมน�าจากถวยได สามารถท�าตามค�า

สงโดยไมมทาทางประกอบได 1 อยาง ชเพอแสดงสงท

ตนเองสนใจใหผอนสนใจตามได รวมทงชอวยวะไดอยาง

นอย 1 สวน พดค�าเดยว ทมความหมายไดอยางนอย

6 ค�า ชอบส�ารวจสงตางๆ เองตามล�าพง แตยงชอบให

พอแมอยใกลๆ ดวย

กมารแพทยควรอธบายใหพอแมเขาใจถง

ธรรมชาตของเดกวยน ทอยากเปนตวของตวเอง แยกตว

หางจากพอแมเพมขน แตกยงตดและพงพาพอแมในบาง

ครง เหนพฤตกรรมถดถอยไดบางครง เชน รองอาละวาด

เมอถกขดใจ ไมยอมฟงหรอท�าตามกฎทพอแมวางไว

กมารแพทยควรใหความเหนใจพอแม และเขาใจความ

รสกคบของใจ

กมารแพทยอาจสาธตวธจดการกบปญหา

พฤตกรรมตางๆ ของเดกในหองตรวจโดยเฉพาะการ

ก�าหนดขอบเขตของการเลนทปลอดภย เชน บอกเดก

วา “ปนเตยงไมได” พรอมทงอมเดกลงมา และชวยให

เดกรสกดตอตนเองโดยเบยงเบนความสนใจในระหวาง

การตรวจรางกายบางอยางทเดกไมชอบ เชน ใหถอของ

เลนขณะถกตรวจห หรอวดเสนรอบศรษะ เปนตน

ประเมนสขภาพและปญหาทวไป • ทกทายและสอบถามปญหาหรอความกงวล

ความเจบปวย การเปลยนแปลงภายในครอบครวและ

ความตงเครยดในบานชวงทผานมา

• สอบถามอาการตามระบบ การเจรญเตบโต

พฒนาการและพฤตกรรมของเดก

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : เกาะราวหรอจงมอเดนขน

บนได, นงบนเกาอเลกไดมนคง

• Fine Motor : ตอสงของในแนวตงได 2-3

ชน, ขดเสนยงๆ ไปมา

• Personal social : รจกปฏเสธ หยบอาหาร

ปอนตวเองได

• Expressive Language: พดค�าทมความ

หมายเพอแสดงความตองการไดหลายค�า, มค�าพด รวม

โดยเฉลย 10-20 ค�า

• Receptive Language :ชอวยวะไดอยาง

นอย 3 สวน (ไดแก ตา จมก ปาก), เขาใจความหมาย

ของค�าประมาณ 50 ค�า รจกชอสตว สงของ (ดราย


สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก กมารแพทยควรสงเกตปฏสมพนธระหวางเดก

กบพอแม เชน วธการทพอแมพดสอสารกบเดก ถาม

ค�าถามหรอสงใหเดกท�าสงตางๆ มากนอยเพยงใด เดก

น�าสงของ เชน หนงสอ มาอวดหรอโชวใหพอแมดหรอ

ไม รวมทงควรสงเกตการเลน และการส�ารวจสงของรอบ

ตวของเดก วธการทพอแมก�าหนดขอบเขตใหเดก รวม

ทงทาท และน�าเสยงทพอแมใช


วดความยาว ประเมนสดสวนของน�าหนกตอความยาว

และวดเสนรอบศรษะเพอบนทกลงบนกราฟการเจรญ

เตบโต


เนนการตรวจตอไปน:

• ผวหนง: เพอมองหาลกษณะผดปกตตางๆ

252

III


เชน nevi, café au lait spots, birthmarks รวมทง

รอยฟกช�าตางๆ (bruising)

• ศรษะ: คล�ารปศรษะและขนาดของกระหมอม

• ตา: เพอดการสะทอนแสงจากจอประสาท


ซงอาจจ�าเปนตองตรวจดวยวธ cover/uncover test

รวมดวย(ดรายละเอยดในบทท 13)

• ฟน: สงเกตฟนของเดกวามส หรอคราบผด

ปกต และฟนผหรอไม

• ระบบประสาท: สงเกตการเดน การควบคม

ของมอ และการเคลอนไหวของแขนและกระดกสนหลง

ของเดกขณะเคลอนไหวในหองตรวจ

ตรวจประเมน • ตรวจประเมนพฒนาการ โดยการซกถาม

พอแม และสงเกตพฤตกรรมของเดกในหองตรวจ ตาม

ทระบไวขางตน รวมทงจ�าเปนตองตรวจคดกรองโรคอ

อทสตก โดยใชแบบสอบถาม Modified Checklist for

Autism in Toddlers (M-CHAT) ตามรายละเอยดท

ระบไวในอาย 24 เดอน และตรวจคดกรองพฒนาการ

ดวยเครองมอคดกรองพฒนาการ เชน Denver II ซงเปน

เครองมอคดกรองพฒนาการทใชกนอยางแพรหลายใน

ประเทศไทย

• ตรวจประเมนสขภาพชองปากและฟน

• ตรวจประเมนการมองเหน

• ตรวจประเมนการไดยนโดยการซกถาม และ

ใชเทคนคการตรวจอยางงาย ตามทระบไวขางตน หรอ

ใชอปกรณพเศษในกรณทยงไมไดตรวจตงแตแรกเกด ใน

กลมทมประวตพดชาหรอไมสอสาร

คดกรองความเสยงโดยการซกประวต • คดกรองความเสยงตอการสมผสโรควณโรค

สารตะกว และภาวะไขมนในเลอดสง (ดรายละเอยดในบท

ท 15, 18)

การใหวคซน • วคซนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน(DTwP4)




ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • ใหก�าลงใจแกพอแม เพราะเปนชวงทเดก

อยากท�าอะไรดวยตวเองและตอตาน ซงเปนพฤตกรรม

ปกตของชวงวยน พอแมควรแสดงความรก ความเอาใจ

ใส และตอบสนองความตองการของเดกอยางพอเหมาะ

ไมตามใจ ฝกระเบยบวนย สงเสรมความเปนตวของตว

เองของเดกโดยอยภายใตขอบเขตกฎเกณฑกตกาทเหมาะ

สมตามวย

• สอบถามเกยวกบการวางแผนในการมลก

คนตอไป ในกรณทเดกก�าลงจะมนองใหมควรเตรยม

ความพรอมของเดก โดยอาจเรมจากการอานหนงสอ

เกยวกบการมนองใหมกบเดก หรอใหเดกดรปภาพของ

ตนเองขณะทยงเปนเดกเลก ซงจ�าเปนตองไดรบการดแล

เอาใจใสจากพอแมเชนเดยวเหมอนกน เปนตน

• พอแมควรแบงเวลาใหกบลกแตละคนทกวน

อยางเหมาะสม เปนประจ�าทกวน และพอแมควรมเวลา

พเศษรวมกนอยางนอย 5-10 นาท ตอวน สงเสรมการ

ใชเวลาคณภาพรวมกนในการท�ากจกรรมตางๆ ของ


• เปดโอกาสใหลกคนโตมสวนรวมในการชวย

ดแลนองบางตามความเหมาะสม และสงเสรมการเลน

ตามวยรวมกน ซงพอแมไมควรคาดหวงใหพคนโตแบง

253

III


ปนของเลนใหนองทกอยาง

• ชมเชยพทนทเมอมพฤตกรรมทดกบนอง

และคนในบาน ใหคนในบานด�าเนนชวตไปตามปกต ไม

ควรปรบเปลยนกจวตรประจ�าวนของลกคนโตมากจน

เกนไปเพราะจะยงท�าใหเดกปรบตวไดยากขน

• พอแมควรรกษากฎระเบยบตางๆ ในบาน

ตามเดมอยางสม�าเสมอ

การสงเสรมทกษะส�าคญ • แนะน�าพอแมลวงหนาเกยวกบการทเดกอาจ

กลบมาตดและพงพาพอแมมากขนในบางโอกาส เมอเดก

รสกกงวล ไมมนใจเมอตองเผชญกบสถานการณใหมๆ

เชน การเขาพบแพทย หรอเมอเดกเหนคนแปลกหนา

โดยใชวธการเบยงเบนความสนใจเดกไปทสงอนแทน

• ฝกฝนใหรบผดชอบตนเอง เชน กนอาหาร

อาบน�า นงกระโถน แตงตว เปนตน

• ฝกระเบยบวนยสม�าเสมอในการใชชวตทง

ของเดกและสมาชกคนอน บอกเดกชดเจนวาสงใดท�าได

และสงใดท�าไมได อยางสม�าเสมอ โดยก�าหนดใหกน

อาหาร นอน เลน ใหเปนเวลา ชนชมเมอท�าได ใชวธเพก

เฉยหรอตดสทธในการลงโทษ หลกเลยงการต

• สงเสรมการพดคยสอสารกบเดก คยโตตอบ

กบเดกบอยๆ เพอใหเดกเขาใจความหมายในภาษาพด

และท�ากจกรรมตางๆ รวมกนในชวตประจ�าวน เชน อาน

หนงสอ/เลานทาน เพอใหเดกไดคนเคยกบค�าพดและค�า

ศพทตางๆ ตามรปภาพในหนงสอ หรอ รองเพลงกบเดก

บอยๆ เปนตน พดคยกบเดกดวยค�าหรอวลสนๆ ทไดใจ

ความอยางชดเจน รวมถงการใชค�าทแสดงความรสกและ

อารมณรวมดวย เพอชวยใหเดกเรยนรเกยวกบความรสก

ของตนเองตางๆ มากขน เชน “หนชอบ/สนกเวลาแม

อานหนงสอใหฟง” “หนเจบเวลาวงหกลม” เปนตน

• ฝกใหขบถายอจจาระ/ปสสาวะ โดยดสญญาณ

เดกพรอมฝกขบถายแลว เชน กลนอจจาระ/ปสสาวะได

อยางนอย 2 ชวโมง ตอเนองกน เขาใจความรสกเปยก

และแหง สามารถนงกระโถนไดชวคร อยากถายลงใน

กระโถน ชวยถอดกางเกงได บอกวาจะถายอจจาระ/

ปสสาวะ เขาใจล�าดบขนตอน เกยวกบวธขบถาย

การสงเสรมสขนสยทด • นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ ประมาณ

10-12 ชวโมงตอวน

• แนะน�าเรองอาหารทเหมาะสมกบวย โดย

เนนอาหาร 5 หมเปนอาหารหลก 3 มอ รวมกบดมนม

รสจดเปนอาหารเสรม มอละ 6-8 ออนซ วนละ 2-3 มอ

น�าเสนออาหารหลากหลายทมคณคาโดยใหเดกไดม

โอกาสเลอก

• ดแลสขภาพฟน โดยหลกเลยงอาหารรส

หวาน หดดมนมหรอน�าจากถวย และสงตอใหบคลากร

ทางทนตกรรมเพอตรวจสขภาพชองปากครงแรก (หาก

ยงไมไดสงตอเมออาย 1 ป)


• หลกเลยงการใหเดกดโทรทศนและสอผาน

จอทกประเภท

• พอแมควรดแลเดกใกลชด จดบานและบรเวณ

รอบบานเพอปองกนอนตราย จากการพลดตกหกลมโดย

การใชประตปดหรอกน เพอไมใหเดกขน หรอลงบนได

เองตามล�าพง การชนกระแทก การจมน�า สารพษ สตว

กด ไฟไหม/น�ารอนลวก และอนตรายจากไฟฟา โดย

เฉพาะการวางของรอน เตาไฟ ไมขด หรอทจดไฟ ไวใน

บรเวณทเดกสามารถเขาถงไดงาย

• ใหเดกโดยสารรถยนตอยางปลอดภย โดย

การเลอกใชทนงนรภยอยางเหมาะสม เพอปองกน

254

III


อบตเหตทางจราจร

• เรมสอนใหเดกวยนรจกอนตรายและหลก

เลยงการเขาใกลแหลงน�า

• ไมควรเกบอาวธปนไวในบาน

กอนกลบ • เปดโอกาสใหซกถามสงทสงสย ทบทวน

สรปเรองทพดคยหรอแนวทางการแกไขปญหา



• แจงวนนดพบครงตอไปทอาย 2 ป

อาย 2 ป วย 2 ป สามารถเตะและขวางลกบอลโดยยก

แขนสงได เดนขนและลงบนไดเอง กระโดดได ถอดเสอผา

และลางมอได ตอกอนไมเปนแนวตงไดประมาณ 5-6

กอน เรมใชสเทยนลากเสนแนวดงและแนวนอนตามแบบ

ได เปดหนงสอทละหนา เรมท�าตามค�าสงงายๆ ได 1-2

ค�าสง สามารถพดค�าศพทไดอยางนอย 20-50 ค�า และ

พด 2 ค�าตอกนได โดยคนแปลกหนาสามารถฟงเดกได

เขาใจประมาณครงหนง

เปนวยทชอบเลยนแบบพฤตกรรมของผใหญ

และชอบเลนกบเดกคนอนโดยตางคนตางเลน เลนสมมต

ทมความซบซอน โดยการใชสงของมาเลนสมมตแทนขาว

ของจรงมากขน เชน น�ากอนไมมาเลนเปนอาหารปอน

ใหกบตกตา น�ากลวยหรอไมมาเลนเปนโทรศพท น�าแทง

ไมมาเลนเปนรถยนตพรอมกบท�าทาประกอบไดอยาง


ควรสงเกตหรอสอบถามวธเลนของเดก หรอ

รวมเลนสมมตกบเดกในหองตรวจ เพออธบายใหพอแม

เขาใจวา เดกจะเรยนรผานการเลนและสะทอนสงทเรยน

รในชวตประจ�าวนผานการเลนสมมตไดเชนกน

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป • ทกทายและสอบถามปญหาหรอความกงวล

ความเจบปวย การเปลยนแปลงภายในครอบครว และ

ความตงเครยดในบาน ชวงทผานมา


พฒนาการและพฤตกรรมของเดก โดยเฉพาะดานการ

สอสาร การชวยเหลอตนเอง และกจวตรประจ�าวน

การเฝาระวงทางพฒนาการ (ดรายละเอยดในบทท 4)

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : เตะบอล วง เดนขนบนได

โดยกาวเทาตาม

• Fine Motor : ตอสงของในแนวตงได 5-6

ชน เรมเปดหนงสอไดทละหนา

• Personal social : ใชชอนตกอาหารกนเองได

• Expressive Language: พดไดประมาณ

50 ค�า เรมพดค�าทมความหมายสองค�าตดกน เชน กน

ขาว แมอม

• Receptive Language :ชไปยงสงของหรอ

รปภาพตามทบอกไดอยางหลากหลาย ชอวยวะไดอยาง

นอย 6 สวน (ดรายละเอยดในบทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก • กมารแพทยควรสงเกตปฏสมพนธระหวาง

เดกกบพอแม เชน พอแมพดสอสารกบเดกอยางไร พอ

แมปลอยใหเดกส�ารวจในหองตรวจมากนอยเพยงใด รวม

ทงควรสงเกตการเลนและการส�ารวจสงของของเดก วธ

การทพอแมก�าหนดขอบเขตใหเดก รวมทงทาท ความรสก

และน�าเสยงทพอแมใช

255

III



วดสวนสง วดเสนรอบศรษะ ประเมนสดสวนของน�าหนก

ตอความสง และบนทกลงบนกราฟการเจรญเตบโต


เนนการตรวจตอไปน:

• ตา:เพอดการสะทอนแสงจากจอประสาท


ซงอาจจ�าเปนตองตรวจดวยวธ cover/uncover test

รวมดวย

• ฟน:สงเกตฟนของเดกวามส หรอคราบผด

ปกต ฟนผ และมเหงอกอกเสบรวมดวยหรอไม

• สงเกตการเคลอนไหว โดยเฉพาะการวง

การใชมอขดเขยน ทกษะทางสงคม ภาษาและการสอสาร

ของเดก

การคดกรองและตรวจประเมน • เฝาระวงและตดตามพฒนาการ โดยซกถาม

พอแม และสงเกตพฤตกรรมของเดกในหองตรวจ

• ตรวจประเมนสขภาพชองปากและฟน

• ตรวจประเมนการมองเหน

• ตรวจประเมนการไดยนโดยซกถาม และใช

เทคนคการตรวจอยางงาย เพอคดกรองการไดยนเบอง

ตน ตามทระบไวขางตน หรอพจารณาใชอปกรณพเศษ

ในกรณทยงไมไดตรวจตงแตแรกเกด โดยเฉพาะเมอพอ

แมมความกงวล รวมกบมประวตพฒนาการดานภาษา

และการสอสารทผดปกต


สมผสโรควณโรค สารตะกว และภาวะไขมนในเลอดสง

(ดรายละเอยดในบทท 15,18)


• ตรวจเชคการใหวคซนทผานมา

• วคซนไขสมองอกเสบเจอชนดเชอตาย

(JE1-2) ฉดเขาใตผวหนง 2 ครง หางกน 1-4 สปดาห


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • รก เอาใจใสตอตวเดก ตอบสนองพอเหมาะ

ไมตามใจ เนนการชวยเหลอตนเอง

• ก�าหนดกฎกตกาใหเหมาะสมตามวย และ

จดระเบยบวนยในกจวตรประจ�าวน

• กมารแพทยควรฝกสงเกตพนอารมณของ

เดกวาเปนอยางไร เพอดการตอบสนองตอภาวะเครยด

ของเดกเมอตองพบกบคนแปลกหนาหรอสงแวดลอม

ใหม เพอทจะใหค�าแนะน�าพอแมใหเขาใจเกยว กบลกษณะ

เฉพาะของเดกมากยงขน

• ท�าความเขาใจเรองพนอารมณของเดก(พน

อารมณนง มนคง ปรบตวงาย พนอารมณไมมนคง ปรบ

ตวยาก และพนอารมณไมงายไมยาก) และยอมรบลกษณะ

เฉพาะของลกตนเองทแตกตางจากเดกคนอน เดกวยน

จะแสดงความตองการชดเจนแตยงพดสอสารไดไมดนก

จงเหนเดกหงดหงดงาย อาละวาดเมอไมไดอยางทตองการ

หากลกปรบตวยาก พอแมควรเขาใจและใหเวลาเดกใน

การปรบตวทละนอย และหลกเลยงการบบบงคบเดกให

ยอมรบในทนท เปนตน

• สงเสรมใหเดกมการแสดงออกทางอารมณ

ทงทางดานบวก เชน ความรสกสข สนกสนาน และดาน

ลบ เชน ความรสกโกรธ เสยใจ และไมพอใจไดอยาง

เหมาะสม กมารแพทยควรอธบายใหพอแมเหนความ

ส�าคญของการสะทอนความรสกของเดก ดวยค�าพดสนๆ

และก�าหนดขอบเขตใหชดเจนวาเดกสามารถ และไม

256

III


สามารถท�าอะไรไดบาง หากมอารมณฉนเฉยว เชน “หน

เสยใจรองไหได แตหนตแมไมได” เปนตน

• พอแมควรชนชมเมอเดกแสดงพฤตกรรมท

เหมาะสม หรอประสบความส�าเรจในสงตางๆ แมเพยง

เลกนอย เพอสงเสรมความมนใจในตนเองใหแกเดกตงแต

ยงเลกซงชวยใหเดกสามารถเรยนรทคงพฤตกรรมซง

เหมาะสมตอไป

• การสงเสรมทกษะส�าคญ เชน การชวยเหลอ

ตนเองและสงเสรมพฒนาการทกดานโดยเฉพาะการเลน

ควรสอบถามเกยวกบการเลนสมมตของเดก หรอรวม

เลนสมมตกบเดกวยนในหองตรวจ เพออธบายใหพอแม

เขาใจวา เดกมพฒนาการดานสตปญญามากขน จน

สามารถเลนสมมตไดอยางเหมาะสม เดกวยนเปนวยทม

พฒนาการดานภาษาและการสอสาร ดานสงคม ตลอด

จนเลนสมมตไดซบซอนมากขน

• ใหเวลาพดคย สอสาร เพราะเปนวยทเรยน

รดานการพดและภาษา สอนค�าศพทหรอบรรยาย

กจกรรมทท�าในชวตประจ�าวน ขยายค�าทเดกพดใหยาว

ขน กมารแพทยควรมหนงสอนทานในหองตรวจและน�า

มาใชในการฝกเดกผานรปภาพในหนงสอ โดยพดเนน

เสยงและถอยค�าใหชดเจน ชาพอทจะท�าใหเดกเขาใจ

การเลานทาน รวมทงแนะน�าเกยวกบการอานหนงสอ

หรอเลานทานเรองเดมกบเดกทกวน ซงจะท�าใหพอแม

เหนตวอยางและสามารถกลบไปฝกเดกตอไป

• แนะน�าหนงสอทเหมาะสมกบอายเดก แสดง

วธอานหนงสอกบเดก รวมทงอธบายพฤตกรรมของเดก

ขณะส�ารวจ พลกหนงสอ หรอดรปภาพในหนงสอใหแก

พอแมเดก เพอชใหพอแมเหนความส�าคญของการอาน

หนงสอกบเดกตงแตเลก ซงจะเปนการสงเสรมพฒนาการ

ดานภาษาทส�าคญ การอานหนงสอกบเดกยงท�าใหพอ

แมสอนการออกเสยง การตงค�าถาม และสงเสรมใหเดก

มสมาธตดตามเรองราวอกดวย

• เนนใหเดกชวยเหลอตวเอง ท�าสงตางๆดวย

ตวเองเพมขน เชน กนอาหาร อาบน�า นงกระโถน แตง

ตว เปนตน และควรใหแรงเสรมทางบวกเมอเดกท�าได

• ฝกระเบยบวนยในการใชชวต โดยก�าหนด

เวลากนอาหาร นอน เลน ใหเปนเวลา เมอเดกท�าได ควร

ชนชม การลงโทษควรใชวธเพกเฉยหรอตดสทธ และ

หลกเลยงการต


10-12 ชวโมงตอวน

• แนะน�าอาหารทเหมาะสมกบวย เนนอาหาร

5 หมเปนอาหารหลก 3 มอ รวมกบดมนมรสจดเปน

อาหารเสรม มอละ 6-8 ออนซ วนละ 2-3 มอ น�าเสนอ

อาหารหลากหลายทมคณคาโดยใหเดกไดเลอก

• ดแลสขภาพฟน โดยหลกเลยงอาหารรส

หวาน หดดมนมหรอน�าจากถวย และสงตอบคลากร

ทางทนตกรรมเพอตรวจสขภาพชองปากครงแรก (หาก

ยงไมไดสงตอเมออาย 1 ป) แปรงฟนดวยยาสฟนวนละ

2 ครง

• ฝกใหเดกขบถายอจจาระ/ปสสาวะโดย

นงกระโถน เมอเดกพรอม เชน สามารถกลนอจจาระ/

ปสสาวะไดอยางนอย 2 ชวโมง ตอเนองกน เขาใจ

ความรสกเปยกและแหง ชวยถอดกางเกงได บอกความ

ตองการขบถายของตนเองได โดยสรางแรงจงใจ ไมบบ

บงคบ

• ฝกการรกษาสขอนามยทดสวนบคคล เชน

การลางมอ ควรจามหรอไอบนไหล เพอปองกนไมใหสาร

คดหลงจากทางเดนหายใจของเดกกระจายไปยงสวน

อนๆ ของรางกาย หรอไปถกบคคลอนๆ เปนตน

257

III


ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย

(รายละเอยดดในท 10)

• ก�าหนดเวลาของการไดรบสออเลกทรอนกส

ประเภทตางๆ เชน โทรทศน คอมพวเตอร แทบเลต และ

โทรศพทมอถอ เปนตน ไมเกน 1-2 ชวโมงตอวน เลอก

รายการใหเหมาะสมกบวย นงดรวมกบเดกพรอมกบการ

พดคยชแนะ จดหองนอนของเดกใหปราศจากสอตางๆ

และพอแมควรเปนแบบอยางทดในการไดรบสออยาง


• ดแลใกลชด จดบานและบรเวณรอบบาน

เพอปองกนอนตราย จากการพลดตกหกลม ชนกระแทก

จมน�า สารพษ สตวกด ไฟไหม/น�ารอนลวก และอนตราย

จากไฟฟา

• ระวงความปลอดภยเมอน�าเดกโดยสาร

รถยนตโดยเลอกใชทนงและเขมขดนรภยอยางเหมาะสม

ส�าหรบทงเดกและพอแม ใชหมวกนรภยใหกบเดกทก

ครงทโดยสารจกรยานหรอจกรยานยนต

• เรมสอนใหเดกวยนรจกอนตรายและหลก

เลยงการเขาใกลแหลงน�า

• จดสภาพแวดลอมใหปลอดภย เชน โตะทว

ตวางของตองวางมนคง ไมลมงายเมอเดกโหนหรอปน

ปาย ตรวจสอบความมนคงของประตรวบาน ประตเลอน

ซงมขนาดใหญ การเกบสารพษใหพนสายตา หากเดก

กนสารพษ ใหตดตอศนยพษวทยาทหมายเลข 02-201-

1083, 02-246-8282

• ไมใหเดกเลนกบสนขจรจด สนขเลยงทไมร

จก และลกสนขแรกเกดทมแมอยดวย ไมใหรงแก

สตว เชน ดงห ดงหาง แยงจานอาหาร ของเลนของสตว

• ควรใหความระมดระวงเมอเดกอยในบรเวณ

ทเสยง เชน ใกลรถยนต เครองจกรกล บนถนน

• ไมควรเกบอาวธปนไวในบาน

กอนกลบ • เปดโอกาสใหซกถามสงทสงสย และทบทวน

สรปเรองทพดคย หรอแนวทางการแกไขปญหาทไดใน

วนน




อาย 3 ป อาย 3 ป เดกจะเรยนรไดเพมขนมาก ท�าอะไร

ไดดวยตวเองหลายอยางถาไดรบการฝกฝน จดการ

กจวตรประจ�าวนตนเองไดดกวาเดม อยากมสวนรวม

หรอท�าอะไรดวยตวเองซงเปนพนฐานของความมนใจใน

ตนเอง รบรวาตนเองแตกตางจากเดกคนอน รบรวาตว

เองมดความสามารถและความกระตอรอรนในการเรยนร

เดกวยนมความพรอมในดานสงคมและอารมณ

เรยนรทจะเรมสรางสมพนธภาพกบคนอนไดเพมขน

แสดงความรสก ความคด และการกระท�าของตวเองได

ดขน ความสม�าเสมอของพอแมในการตอบสนองตอเดก

จะชวยใหเดกควบคมตนเอง และจดการกบอารมณตนเอง

เวลาโกรธ และเสยใจ ไดอยางเหมาะสม

วยนยงแยกไมออกระหวางเรองจรงกบเรอง

สมมต มขอจ�ากดของพฒนาการดานสตปญญา ใช

จนตนาการสง พอแมควรใกลชด พดคยกบเดกระหวาง

เรองจรงและเรองสมมต สอนเรองการเลนอยางปลอดภย

รวมทงความปลอดภยในการใชรถ ใชถนน

การทเดกจะเกงขนหรอเปนตวของตวเองไดด

หรอไมนน ขนกบความสมพนธระหวางเดกกบพอแม วา

พอแมใหโอกาสเดกไดฝกชวยเหลอตนเอง ลองผดลอง

ถก จดการสงตางๆรอบตวดวยตวเองภายใตบรรยากาศ

ทเปนมตร แตอยในขอบเขตทเหมาะสมหรอไม ทศนคต

258

III


และพฤตกรรมของพอแมจงมสวนส�าคญยงในการปลก

ฝงคานยม จรยธรรมทดใหกบเดก ซงพอแมควรเปน

แบบอยางทดในทกดาน และสรางสขนสยทดใหแกเดก

สอนมารยาทตางๆ เชน ยกมอไหวและสวสดเมอเจอ

ผใหญ ทงขยะเปนทเปนทาง เกบของใหเปนระเบยบ

เพอเปนการเตรยมเดกสโรงเรยนและสงคม

การประเมนสขภาพและปญหาทวไป ควรเรมดวยการพดคยกบผเลยงดกอน เพอให

โอกาสเดกไดมเวลาส�ารวจสงตางๆ และผตรวจควรสราง

ความเปนมตรกบเดกดวยรอยยมหรอของเลนตามวย

กอนการตรวจรางกายหรอสมผสเดก เพอลดความกลว

ของเดก สอบถามและพดคยในเรองทพอแมกงวล

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : ยนขาเดยว 2-3 วนาท ข

จกรยาน 3 ลอ ขนบนไดเองสลบเทา ลงบนไดโดยกาว

เทาตาม

• Fine Motor : ตอสงของในแนวตงได 8 ชน

หรอมากกวา เลยนแบบการวาดรปวงกลม

• Personal social : เลนสมมตทซบซอนขน

เลนกบเดกอน

• Expressive Language: เรมเลาเรองไดฟง

เขาใจแตอาจไมทงหมด บอกเวลาตองการขบถาย บอก

ชอตนเอง เพศ หรออาย พอได

Receptive Language :รจกสอยางนอย 1-2

ส, เขาใจค�ากรยาทแสดงการกระท�า ไดแก หมาก�าลงวง

เดกก�าลงกน เขาใจค�าคณศพท ไดแก รอน เยน เหนอย

สอนใหเขาใจค�าบพบทงายๆ เชน บน ลาง ใน นอก (ด


โดยกรมอนามย ไดพฒนาแบบประเมนพฒนาการ

“อนามย 55” หากเดกไมผานขอทดสอบในชวงอายนน

ในการประเมนครงท 1 ผทดสอบจะใหค�าแนะน�าในการ

สงเสรมพฒนาการแกผปกครอง และนดมาประเมนซ�า

ครงท 2 อก 1 เดอน และหากเดกยงคงมพฒนาการไม

สมวยแนะน�าใหสงตอพบกมารแพทย แบบคดกรองและ

สงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด-5 ป ส�าหรบบคคลา

กรสาธารณสข ทพฒนาโดยกรมสขภาพจต กระทรวง

สาธารณสข (ดรายละเอยดในบทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก กมารแพทยควรสงเกตปฏสมพนธระหวางเดก

กบพอแมและพนอง วธการทพอแมพดคยกบเดก ความ

เอาใจใส และวธทใชจดการกบปญหาทเกดขน เชน การ

ใหทางเลอกกบเดกวา เดกอยากจะอานนทานหรอเลน

รถ แพทยควรสงเกตเดกวา มรปแบบการสอสารอยางไร

เปนหลก ผานการพดคย หรอชชวน เพอสงเกต

• พนอารมณของเดก ทกษะการควบคมตนเอง

ของเดก เชน ยอมท�าตามกฎกตกา มารยาททางสงคม

• สรางสถานการณใหผเลยงดไดมโอกาส

อานหนงสอนทานรปภาพกบเดก หรอเลนกบเดก ประเมน

ทกษะเดก ความสนใจของเดก และทกษะผปกครอง

ในการตอบสนองตอความสนใจของเดกเหมาะสม

หรอไม


และวดสวนสง ประเมนสดสวนของน�าหนกตอความสง

และบนทกลงบนกราฟการเจรญเตบโต



• ระบบหวใจและหลอดเลอด: ตรวจวด

ความดน

• ตรวจตา: ดประสาทตา

259

III


• ฟน: ฟนผ แผนคราบฟน สของฟน และ

สขภาพเหงอก เชน เหงอกอกเสบ

การคดกรองและการตรวจประเมน

• คดกรองพฒนาการโดยการใชแบบทดสอบ

ทไดมาตรฐาน โดยใชคมอคดกรองและสงเสรมพฒนาการ

เดกวยแรกเกดถง 5 ป(TDSI) ของสถาบนพฒนาการเดก

ราชนครนทร กรมสขภาพจต หรอใช Denver

Developmental Screening Test II

• ตรวจวดสายตาโดยใช picture tests และ

ทดสอบ Cover testing ประเมนภาวะตาเข

• ตรวจคดกรองภาวะซดโดยวดระดบฮโมโก

ลบนหรอฮมาโตครท



(หากยงไมเคยซกประวตดงกลาว) (ดรายละเอยดในบท

ท 18)

การใหวคซน • ตรวจเชคการใหวคซนทผานมา

• วคซนไขสมองอกเสบเจอชนดเชอตาย (JE 3)

ฉดเขาใตผวหนง ครงท 3 (ดรายละเอยดในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • ใหความรก ใกลชด แตใหพนทอสระและ

ปลอดภยแกเดกในการเลนและเรยนร

• ฝกใหเดกเขาใจอารมณและควบคมความ

โกรธเบองตน โดยชวยใหเดกพดเลาเรองทท�าใหไมพอใจ

โกรธ เสยใจ หงดหงด ดใจ และการปรบตวอยรวมกบพ

นอง เพอนๆไดอยางสนต พอแมเปนแบบอยางทดในการ

จดการและควบคมอารมณตนเอง การรอคอย การขอบคณ

และขอโทษ

• พอแมเปนตวอยางทดในเรองของภาษา ไม

พดค�าหยาบคาย เนนการสอสารเชงบวก

• ใหเดกมสวนรวมในการคด เลอก และตดสน

ใจในบางเรอง ภายใตขอก�าหนดของพอแมใหโอกาสเดก

เรยนรโดยใชวธลองผดลองถก สงเสรมใหเดกเปนตวของ

ตวเอง เชน ชวยเหลอตวเอง และภาคภมใจเมอท�าได

ส�าเรจ

• สรางกฎเกณฑกตกาใหเหมาะสมตามวย

และจดระเบยบวนยในกจวตรประจ�าวน และ

สงเสรมใหพนองปรบตวเขาหากน

• ฝกใหรบผดชอบตนเองเพมขนรวมกบฝก

วนยในกจวตรประจ�าวน เชน เกบของเลนก�าหนดเวลา

กน นอน เลน เมอเดกท�าได ควรชนชม การลงโทษควร

ใชวธเพกเฉยหรอตดสทธ และหลกเลยงการต

การสงเสรมทกษะส�าคญ • สงเสรมพฒนาการทกดาน และใหเวลาฝกฝน

หลายดานอยางสมดล

• สนบสนนการอานหนงสอ เลานทานกบเดก

ทกวน เนนการอยรวมกนอยางมความสขพดคยกน ท�า

กจกรรมรวมกนโดยเฉพาะอานเรองราวจากตวอกษร

และชรปภาพในนทาน ซงจะชวยใหเดก แยกแยะหนวย

ยอยของเสยงอาน

• การวาดรป การขดเขยน การระบายส

• การเลน ควรเลอกของเลนทเหมาะกบวย

และเรมจากการเลนของเลนทเดกชอบ

• ควรจดเวลาใหตวเองมโอกาสเลนกบลก และ

สรางโอกาสใหลกไดเลนกบเดกอน การเลนรวมกบคน

อนเปนชวงเวลาทส�าคญยงทเดกไดมโอกาสฝกทกษะ

ทางสงคม การจดการอารมณตนเองและเขาใจอารมณ

ของคนอน

260

III



11-12 ชม.ตอวน

• อาหาร 5 หมเปนอาหารหลก 3 มอ รวมกบ

ดมนมรสจดเปนอาหารเสรมวนละ 2-3 แกว หลกเลยง

อาหารรสหวาน

• ใหเดกแปรงฟนดวยยาสฟนเดกอยางนอย

วนละ 2 ครง และผปกครองควรแปรงซ�า

• ฝกใหขบถายเปนเวลา แตไมควรบงคบ และ

ฝกเดกใหมสวนรวมชวยเหลอตวเองใหมากทสด

• เนนออกก�าลงกายกลางแจงอยางนอย 30

นาทตอวน

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย (ดรายละเอยดดในบทท 10)

• ใชสอผานจอทกชนดรวมแลวไมเกน 1-2

ชวโมงตอวน ควรเลอกรายการใหเหมาะกบเดก และนง

ดรวมกน เพอใหมปฏสมพนธ พดคย ชแนะ ระหวาง

ผเลยงดกบเดก

• ใหพอแมอยใกลชด จดบานและบรเวณรอบ

บานเพอปองกนอนตราย จากการพลดตกหกลม ชน

กระแทก จมน�า สารพษ สตวกด ความรอนลวกและ

อนตรายจากไฟฟา เกบสงของอนตราย เชน ปน สารเคม

ยา ในทปลอดภยใหพนสายตาและมอเดก

• หามเดกขามถนนโดยล�าพง สอนใหเดก

วยนรจกอนตรายและหลกเลยงของการเขาใกลแหลง

น�า


สรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไขปญหาในวนน

• ชนชมเดกทแสดงความสามารถได และให

ก�าลงใจพอแมทฝกฝนลกในทางทเหมาะสม

• แจงวนนดพบครงตอไป ทอาย 4 ป

อาย 4 ป เดกอาย 4 ป พรอมทจะเรยนรและเปนตวของ

ตวเองชดเจน จดการกจวตรประจ�าวนตนเองได ทงเรอง

การกน นอน ขบถายและการเขาหองน�า ชวยเหลอ

ตนเองไดด เคลอนไหวคลองแคลว พดไดชดเจน เลา

เรองไดตอเนองและเชอมโยงกบเหตการณทผานมาได

จนคนอนฟงเขาใจทงหมด บอก ชอ-นามสกล เพศ เพอน

สนท กจกรรมทเดกชอบท�า และเขาใจอารมณความรสก

ของคนอน รวมทงเขาใจความคาดหวงของคนอนตอ

พฤตกรรมของเดกในสถานการณตางๆ แตกยงอาจพบ

ปสสาวะรดทนอนไดบาง เดกจะกระตอรอรนอยากมสวน

รวมหรอท�าอะไรดวยตวเองโดยจะใหความรวมมอ เปน

ชวงเวลาส�าคญในการฝกเดกให ชวยเหลองานบานดาน

ตางๆ พอแมทสงเสรมการเลนกฬาและท�ากจกรรมงาน

บานภายใตกฎกตกาและชนชมเมอเดกท�าได จะชวยให

เดกภาคภมใจในตวเองและควบคมตนเองไดดขน แต

อยางไรกตาม เดกวยนยงคงมความคดเอาตวเองเปนใหญ

จงพบพฤตกรรมดอ งอแง ทาทายพอแมอยบาง ซง

เปนการเรยนรลองผด ลองถกวากฎกตกาทพอแมก�าหนด

นนมขอบเขตชดเจนมากนอยเพยงไร แตกยงคงตองการ

พอแมชวยสนบสนน

ทศนคตและพฤตกรรมของพอแมทแสดงออก

ใหเดกเหนจะมสวนส�าคญยงในการปลกฝงคานยม

จรยธรรมทด และบคลกภาพของเดก เนองจากเดกจะ

เรยนร ซมซบพฤตกรรมจากคนรอบตว และกฎกตกา

มารยาททางสงคมไปพรอมกบพฒนาความเปนตวของ

ตวเองดวย

261

III


การประเมนสขภาพและปญหาทวไป • เรมดวยการทกทายและสอบถามความรสก

ของการเปนพอแมเดกวย 4 ป

• สงทพอแมอยากสอบถามเกยวกบเดก เชน

สขภาพ พฒนาการ

• สอบถามเรองปญหาเดกโดยทวไป ท�าอะไร

ไดบางเมอเทยบกบเดกอน

• สภาพและบรรยากาศในครอบครวหรอการ

เปลยนแปลงภายในครอบครวชวงทผานมา

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : กระโดดขาเดยว ลงบนได

สลบเทา

• Fine Motor : วาดรปวงกลมตามแบบ วาด

เสนสองเสนตดกนตามแบบ (+) ตอแทงไม 3 ชนเปน

สะพาน • Personal social : เลนเกมทมกตกางายๆ

กบคนอนได รจกรอคอย ใสกางเกง และใสเสอยดสวม

หวเองได

• Expressive Language: พดเลาเรองเปน

ประโยคยาวๆ ใหคนอนเขาใจได บอกสไดหลายส นบ

ของทละชนไดอยางถกตองเรยงตามล�าดบของการนบ

ประมาณ 5-10 ชน

Receptive Language: เขาใจประโยคค�าถามท

ซบซอนมากขน ไดแก อยางไร ท�าไม เขาใจค�าสง 3

ขนตอน เขาใจจ�านวน “หนง” และ “หลายๆ” ไดแก

หยบของ 1 ชน หรอหลายๆชนไดถกตอง เขาใจค�าบพบท

เพมเตม ไดแก ดานหนา ดานขาง ใต (ดรายละเอยดใน

บทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก • สงเกตวธการทพอแมพดคยและการเอาใจ

ใสดแลเดก ทงในภาษาพดและการใชภาษาทาทาง

• วธทพอแมใชตอบสนองตอพฤตกรรม

เหมาะสมและไมเหมาะสมของเดก การควบคมตนเอง

ของเดก เชน ยอมท�าตามมารยาททางสงคม การตอรอง

เปนตน

• สรางสถานการณใหผเลยงดไดมโอกาสอาน

หนงสอนทานรปภาพหรอเลนกบเดก เรมจากการใหเดก

เลอกหนงสอทตนเองสนใจจากหนงสอ 1-2 เลม ประเมน

ทกษะพอแมในการตอบสนองตอความสนใจของเดก และ

ประเมนความสนใจตอเนองของเดกตอการอาน

การตรวจรางกาย 1. ประเมนการเจรญเตบโตดวยการ: ชงน�า

หนก วดสวนสง ประเมนสดสวนของน�าหนกตอความ

สง และบนทกลงในกราฟการเจรญเตบโต

2. ตรวจรางกายครบตามระบบอยางละเอยด

และเนนการตรวจตอไปน

• ระบบหวใจและหลอดเลอด: ตรวจวดความดน

• ตรวจตา: ดประสาทตา

• ฟน: ฟนผ แผนคราบฟน สของฟน และ

สขภาพเหงอก เชน เหงอกอกเสบ

การคดกรอง

• ตรวจวดสายตา โดยใช picture tests หาก

ยงไมไดรบการคดกรองเมออาย 3 ป

• ตรวจคดกรองภาวะซดโดยวดระดบฮโม

โกลบนหรอฮมาโตครท (หากยงไมไดรบ การคดกรอง

เมออาย 3 ป)



หากยงไมเคยซกประวตดงกลาว ระหวางอาย 18 เดอน

ถง 4 ป

262

III





• วคซนหด-หดเยอรมน-คางทม(MMR2) ฉด

ใตผวหนง ครงท 2 (ดรายละเอยดในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • ความรก ความผกพน และความไววางใจท

เดกมตอพอแม จะเปนรากฐานส�าคญทท�าใหเดกเชอฟง

และปฏบตตามทพอแมสอน รวมกบการทเดกเรยนรสง

ตางๆรอบตวจากการสงเกตและเลยนแบบพอแม ยงพอ

แมใกลชดและใหเวลาใหกบเดกมากเทาไร กยงเพมโอกาส

ในการทเดกจะซมซบพฤตกรรม คานยม และจรยธรรม

มาจากพอแมมากเทานน

• สนบสนนและตอบสนองตอพฤตกรรมท

เหมาะสมของเดก โดยการสรางแรงจงใจและแรงเสรม

มากกวาการตอบสนองตอพฤตกรรมทไมดของเดก

• การก�าหนดตารางเวลากจวตรประจ�าวนท

ชดเจน จะชวยใหเดกปฏบตตามไดงายขน พอแมควร

คาดหวงอยางเหมาะสมตามวยของเดก และใหเดกชวย

เหลอตวเองใหมากทสด

การสงเสรมทกษะทส�าคญ • เตรยมความพรอมเพอไปโรงเรยน

• การฟง และปฏบตตามค�าสงหรอกตกาได

สอสารกบครหรอเดกคนอน

• สขภาพแขงแรง สรางโอกาสใหเดกไดเลน

กบเดกอนๆ ออกก�าลงกาย/วงเลนทกวน แตการเจบ

ปวย/ความพการไมเปนขอจ�ากดในการไปโรงเรยน

• ชวยเหลอตนเองในกจวตรประจ�าวนได เชน

การเขาหองน�า การแตงตว

• ใชมอ-ตาในการท�างานประสานกนได

เชน ใชดนสอขดเขยน วาดรป ระบายส

• ฝกใหท�างานเพอเพมความจดจอตอเนองใน

กจกรรมทท�า

• จดการอารมณตนเองได ใหเดกรจกแกปญหา

รอคอย และแบงปน

การสงเสรมสขนสยทด • เดกวยนสามารถจดการกจวตรประจ�าวน

ดวยตวเองเกอบทงหมด เชน การใชหองน�า อาบน�า แปรง

ฟน แตงตว การกน การนอน เปนตน แตอาจตองการ

ความชวยเหลอในความเรยบรอยบาง เชน ผกเชอก

รองเทา เปนตน

• ใหเดกแปรงฟนดวยยาสฟนเดกอยางนอย

วนละ 2 ครง ใชยาสฟนขนาดเทาเมลดถวเขยว และ

พอแมควรแปรงซ�า

• จดใหนอน 11-12 ชวโมง/วน และนอนกลาง

วน เดกบางคนอาจไมนอนกลางวน

• สรางบรรยากาศการเขานอนทสงบ มวนย

ตามเวลา โดยผานกจกรรมการอานหนงสอนทานกบเดก

ซงชวยใหการนอนเปนไปอยางราบรน และยงชวยเตรยม

ความพรอมเรองทกษะการอานดวย

• เนนอาหารทเหมาะสมกบวย เนนอาหาร 5

หมเปนอาหารหลก 3 มอ รวมกบดมนมสดรสจด เปน

อาหารเสรมวนละ 2-3 แกวหรอกลอง หลกเลยงอาหาร

ไขมนสง รสเคมจดหรอใชผงชรสในปรมาณมาก สราง

บรรยากาศการกนทเปนมตร มการพดคย และไมเปด

โทรทศนระหวางมออาหาร

• พอแมเปนแบบอยางทดในการออกก�าลงกาย

และเปดโอกาสใหเดกไดมกจกรรมทางกาย เชน เดนขน

ลงบนไดแทนการใชลฟต การเดน/วงในสวนสาธารณะ

263

III


ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย (ดรายละเอยด ในบทท 10)

• ใหเดกนงเบาะหลงและมการใชทนงนรภย

ทเหมาะกบวย กรณเปนรถกระบะใหนงดานขางคนขบ

และหามใชถงลมนรภยในทนงดานคนขบ เพราะถงลม

ทกางออกขณะเกดอบตเหต จะท�าใหเกดอนตรายแกเดก

เดกวยนสามารถโดยสารรถจกรยานยนตไดแตตองสวม

หมวกนรภยเสมอ

• หามทงเดกไวในรถเพยงล�าพงอยางเดดขาด

• สอนเดกเกยวกบการระวงอนตรายขณะขาม

ถนน แตไมอนญาตใหเดกขามถนนเอง ควรมผดแลเดก

อยางใกลชดขณะทเดกเลนบนทางเทาหรอใกลถนน

• สอนเดกใหระวงคนแปลกหนา โดยการไม

ไปไหนกบคนแปลกหนาและไมรบของจากคนอน

• การปองกนตวเองจากการถกลวงละเมด

สอนเดกเกยวกบอวยวะทเปนพนทสวนตวของเดกไมควร

ใหคนอนมาสมผส เชน หนาอก อวยวะเพศ หรอสวน

อนๆ ของรางกายทอยในรมผา หรอหากเปนคนทเดก

รจกแตการสมผสจบตองท�าใหเดกรสกไมสบายใจ เดกม

สทธทจะปฏเสธ ท�านองเดยวกนถามใครชวนใหเดกยง

เกยวกบอวยวะทเปนพนทสวนตวของเขา เดกมสทธท

จะปฏเสธไมท�าตาม

• ใชสอผานจอทกชนดรวมแลวไมเกน 1-2

ชวโมงตอวน เพอใหเดกไดมโอกาสท�ากจกรรมอนหรอ

เลนกบคนอน แมรายการหรอสอในลกษณะสงเสรมการ

เรยนรของเดกอาจจะชวยพฒนาทกษะทใชในการเรยน

ได ควรเลอกรายการใหเหมาะสมกบเดกและนงดรวมกน

เพอใหมปฏสมพนธ และเกดการพดคย ชแนะ ระหวาง

ผเลยงดกบเดก



• ชมเชยเดกในสงทเขาท�าไดด

• ใหก�าลงใจผเลยงดในเรองการดแลเดก


264

III

Middle childhood (5-10 ป)

อาย 6 ป เดกอาย 6 ป เปนวยทเขาสระบบการศกษาขน

พนฐาน พฒนาการพรอมทกดานทงดานการสอสารการ

เคลอนไหว การชวยเหลอตนเอง การควบคมอารมณและ

เรยนรรอบดาน การเขาโรงเรยนเปนจดเรมตนของ

การเรยนรอยางเปนระบบ เดกทปรบตวเขากบครและ

เพอนได ท�าตามค�าสงของคณครไดจะมโอกาสทจะเรยน

รไดด อยรวมกบเพอนคนอนภายใตกฎระเบยบทโรงเรยน

ก�าหนด ตองเคารพคณครและผทอาวโสกวา

การเตรยมเดกใหพรอม เขาโรงเรยนจงมความ

ส�าคญ เดกทเตบโตมาจากครอบครวทไมไดเตรยมพรอม

ในเรองดงกลาว จะปรบตวยากทโรงเรยน เชน เดกกน

ยาก ไมยอมชวยตนเอง ครและพอแมจะตองชวยฝกฝน

ใหเปนไปในทศเดยวกนและตองเขาใจความรสกของเดก

ใหก�าลงใจและคอยสนบสนนใหเดกไดเตบโตและปรบ

ตนเองเพอเรยนรเตมตามศกยภาพ โดยทครจะรายงาน

ความกาวหนาของเดกใหพอแมรบทราบ

จะเหนความเปนอสระและเปนตวของตวเอง

ในเดกเพมขน เดกจะใชเวลาอยกบเพอนและท�ากจกรรม

นอกบานนานขน อทธพลของกลมเพอนจะเรมมผลตอ

การเปลยนแปลงพฤตกรรมของเดกทงเชงบวกและ ลบ

อาจฝาฝนกฎกตกาบางอยางบาง พอแมจงยงตองก�ากบ

ดแลใกลชดโดยเฉพาะเรองความปลอดภยและปองกน

พฤตกรรมเสยง ทอาจเกดขนได เชน การขามถนน การ

ใชหมวกกนนอกเวลาปนจกรยานหรอซอนมอเตอรไซด

เลนในพนทเสยงเชนใกลบอน�าหรอแหลงน�าขนาดใหญ

และสอนลกใหหลกเลยงการพดคยกบคนแปลกหนา

รองขอความชวยเหลอหรอบอกพอแมเมอมผอนมากระ

ท�าหรอปฏบตโดยมชอบตอรางกาย

ประเมนสขภาพและปญหาทวไป • ทกทายและสอบถามปญหาหรอความกงวล

ทมในชวงทผานมา โดยใชค�าถามปลายเปด เชน พอแม

กงวลไหมคะ/ครบ เกยวกบสขภาพของเดก

• ทบทวนความเจบปวยทผานมา การเรยนใน

ระดบอนบาลหรอประถมศกษา การด�าเนนชวต เพอน

ปฏสมพนธกบพอแม คร ค�าถามเชน ลกเขาโรงเรยนแลว

เปนอยางไรบางคะ/ครบ


และพฒนาการตามวย ความเครยด การเปลยนแปลง

บทท 23


สธาทพย เอมเปรมศลป

อดศรสดา เฟองฟ

265

III

สธาทพย เอมเปรมศลป อดศรสดา เฟองฟ

ภายในครอบครว ค�าถามเชน พอคณแมมเรองอะไรกงวล

เกยวกบการเรยนรของเดกทโรงเรยนไหมคะ/ครบ

• ประเมนพฤตกรรมเดก การใหความรวมมอ

ความรบผดชอบตอตนเอง ครอบครว และทโรงเรยน

ค�าถามเชน ความรบผดชอบของเดกในเรองการเรยน

เปนอยางไรบางคะ/ครบ

การเฝาระวงทางพฒนาการ • Gross Motor : เดนบนสนเทา, เดนตอเทา

ถอยหลง, รบลกบอลโดยใชสองมอ, กระโดดไกล 120

เซนตเมตร

• Fine Motor : วาดรปสามเหลยม วาดรป

คนทมอวยวะ 6 สวนหรอมากกวา, เลยนแบบการเขยน

พยญชนะงายๆบางตวได

• Personal social : แตงตว และเตรยมอาหาร

งายๆ ไดเองโดยไมตองมคนชวย

• Expressive Language: อธบายความหมาย

ของค�าในชวตประจ�าวนได ไดแก ลกบอล บาน, บอก

ความแตกตางของสงของ 2 สงได, รจกจ�านวนนบ 1-10

บอกจ�านวนนบรวมทงหมดไดอยางถกตอง, บอกชอของ

ตวพยญชนะไทยสวนใหญไดถกตอง แมไมมรปภาพ

ประกอบ ไดแก บอกไดวา “ก” ชอ ก.ไก

• Receptive Language : เขาใจเรองข�าขน

ของเดกๆ, เขาใจล�าดบของเหตการณ ไดแก เรองในอดต

ปจจบน, เขาใจวาตวพยญชนะไทยแตละตวมเสยง ไดแก

ตว ก มเสยง กอ (หรอเกอะ) ตว ท และ ธ มเสยงเดยวกน

คอ ทอ (หรอเทอะ) เขาใจสญลกษณตวเลขวามคาเปน

จ�านวนตางๆ ในชวง 1-10 (ดรายละเอยดในบทท 2)

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก • ในขณะทซกถามพดคย สงเกตการตอบ

ค�าถามวาเดกสามารถเลาเรองไดเองหรอพอแมตอบเปน

หลก ทาทของพอแมทมตอเดกเวลาตอบค�าถามแพทย

เปนแบบชนชม หรอ ต�าหน

• การจองหนาสบตาเวลาพดคยกน ยมแยม

• ความคาดหวงของผปกครองเหมาะสมกบ

เดกหรอไม

• สงเกตการแสดงออกทง ภาษา ทาทางและ

การใหความรวมมอของเดกในระหวางการตรวจ

ตรวจรางกาย 1.ประเมนการเจรญเตบโตดวยการ: ชงน�าหนก

วดสวนสง ประเมนสดสวนของน�าหนกตอสวนสง และ

บนทกลงในกราฟการเจรญเตบโต



• ผวหนง: ดรองรอยการถกท�าราย รอยด�า

ดานหลงคอในกรณอวน

• ฟน: ตรวจสขภาพชองปากฟนและการสบ

กนของฟน

การคดกรอง • ตรวจสายตา (ตรวจ 1 ครงในชวงอาย 3-6 ป)

ใชเครองมอ เชน Snellen test หรอ E-chart ถาการ

มองเหนทอยตงแต 20/40 หรอ 6/12 ขนไปอยางนอย

หนงขาง ควรสงตอจกษแพทยเพอคนหาสาเหตและ

อาการรวมอยางอน เชน สายตาเอยง หรอ ตาเข เปนตน

• ตรวจการไดยน (ตรวจ 1 ครงในชวงอาย

3-6 ป) โดยการซกถามเพอประเมนเรองการสอสาร และ

ใชเทคนคการตรวจอยางงายโดยใชนวหวแมมอและนว

ชถกนเบาๆ หางจากรหประมาณ 1 นว โดยตรวจหทละ

ขาง ถาขางใดไมไดยนเสยงใหสงสยวาหขางนนมความ

ผดปกต

• ประเมนภาวะโลหตจาง (ตรวจ 1 ครงใน

266

III


ชวงอาย 3-6 ป)โดยตรวจเลอดหาคาฮมาโตรครต หรอ

ฮโมโกลบน ถา Hct < 35 % หรอ Hb < 11.5 mg% จะ

ถอวาเดกมภาวะโลหตจาง ควรไดรบการรกษาและตดตาม

• ระดบตะกว หรอไขมนในเลอด ประเมนความ

เสยงโดยการซกถาม และตรวจรางกาย** กรณทมความ

เสยงใหสงตรวจ Blood lead level or Lipid screening

ทดสอบวณโรค ประเมนความเสยงโดยการซกถามประวตการ

มผปวยวณโรคในครอบครวและตรวจรางกาย กรณทม

ขอบงชใหสงตรวจ PPD test (ดรายละเอยดในบทท 18)

การใหวคซน ในกรณทไมไดรบวคซนทอาย 4 ป

• วคซนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน (DTwP5)



• วคซนหด-หดเยอรมน-คางทม(MMR2) ฉด

ใตผวหนง ครงท 2 (ดรายละเอยดในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • รก เอาใจใสตอตวเดก ตอบสนองพอเหมาะ

สนใจตอการปรบตวทโรงเรยน

• ปรบกฎเกณฑกตกาใหเหมาะสมตามวยและ

ใหใกลเคยงกบโรงเรยน.

• ใหชวยตนเองและผอน ใหท�างานบาน เพม

ความสามารถในการแกปญหา

• ฝกใหเดกคดดานบวกโดยพอแมควรประพฤต

เปนแบบอยาง

การสงเสรมทกษะส�าคญ

• ฝกฝนเรองความรบผดชอบตอตนเอง ตอ

งานบานและการเรยน

• ฝกฝนใหมความอดทน อดกลน การตรงตอ

เวลา รกการอาน

• ฝกฝนเดกใหเขาใจอารมณตนเองและการ

ควบคมอารมณ โกรธหรอ เสยใจโดยพอแมตองเปนแบบ

อยางทด

โรงเรยนและการเรยน • ตดตาม ฝกฝนใหอานเขยนหนงสอทกวน

จดหาทสงบใหเดกไดท�าการบาน

• ฝกฝนทกษะการเลนกบเพอน การคบเพอน

สงเสรมการปรบตวในหลายสถานการณ

• พจารณาแผนการเรยนรเฉพาะบคคลในราย

ทมปญหาการเรยนร

การสงเสรมสขนสยทด • นอนหลบพกผอนใหเพยงพอ ประมาณ 8-10

ชวโมงตอวน

• เนนกบเดกวาอาหารเชามความส�าคญอยาง

มากตอการเรยนร พอแมควรดแลใหเดกรบประทาน

อาหารใหครบ 5 หมทกวน หลกเลยงอาหารหวาน เคม

และไขมนสง

• ดมนมจดไขมนต�า 2-3 แกวหรอกลอง/วน

เพอใหไดแคลเซยมทเพยงพอ

• ออกก�าลงกายสม�าเสมอทกวนหรอมกจกรรม

ทออกแรงอยางนอย 30 นาทตอวน

• สนบสนน ชวยเหลอดานการเรยน ใหแบง

เวลาเรยนใหเหมาะสม แนะวธจดการความเครยด

• แปรงฟนอยางนอยวนละ 2 ครงและใชไหม

ขดฟน พจารณาการใชยาสฟนผสมฟลออไรดในปรมาณ

ทเหมาะสมคอขนาดเทาเมดถวเขยว

• แนะน�าพบบคลากรทางทนตกรรมปละ

1-2 ครง

267

III


ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย • ก�าหนดเวลาดโทรทศน ใชคอมพวเตอร และ

จออเลคโทรนคสทกประเภท ไมเกน 1-2 ชวโมงตอวน

โดยเลอกรายการใหเหมาะสมกบวย นงดรวมกบเดกและ

มการพดคยชแนะ ควรใชเวลาสวนใหญท�ากจกรรมอน

รวมกบเดก

• สอนใหเดกวายน�าและใหรจกประเมนความ

เสยงในการลงเลนน�าในแหลงน�าธรรมชาตหรอแหลงน�า

สาธารณะ

• ฝกใหขจกรยานเมออายมากกวา 5 ป อยาง

ถกวธและปลอดภย (ขจกรยานรมทาง ขบไมสวนทาง

ท�าตามกฎจราจร) สงเสรมการใชหมวกนรภยทกครงท

ใชจกรยาน

• สอนใหเดกปองกนตวและบอกพอแมหรอ

คร เมอมผอนมากระท�าใหบาดเจบหรอปฏบตโดยมชอบ

ตอรางกาย

• แนะน�าเรองโทษของ เหลา บหร และสาร

เสพตด

กอนกลบ • เปดโอกาสใหถามสงทสงสย ทบทวนสรป

เรองทพดคยหรอแนวทางแกไขปญหาทไดในวนน

• ชนชมความสามารถของเดกในระหวางการ

ประเมน

• ชนชมและใหก�าลงใจพอแมทฝกฝนลกใน

ทางทเหมาะสม


อาย 8 ป เดกวยประถมตอนตนเปนชวงทมการเรยนร

เพมขนอยางรวดเรว มการเปลยนแปลงทงดานรางกาย

จตใจ อารมณและสงคมโดยจะปรบตวเขากบเพอนได

งายขน สอสารบอกความตองการของตนเองและกลาท

จะแสดงความคดเหนของตนทงทเหนดวยและขดแยง

พอแมควรรบฟงและเปดโอกาสใหเดกไดหดท�าสงตางๆ

ตามความเหมาะสม ซงจะเปนแนวทางทชวยใหเดกกาว

ไปสการมวฒภาวะเพมขน

เดกจะชวยตวเองไดมากและเปนตวของตวเอง

เดก ยอมรบกฎกตกาสงคมไดงายขนซงจะพฒนาไปสพน

ฐานของsuperegoทเหมาะสม โดยเดกตองหดยบยง

ชงใจ สนใจและปรบตวเขากบเพอนมากขนสนใจเพอน

เพศเดยวกน เรมมเพอนสนท จะเรยนรเพมขนทงในบท

เรยนและเรยนรจากสงรอบตว เดกวยนจะใชเวลานอก

บานทงวน โดยเฉพาะเวลาวางหลงเลกเรยนจะเปนชวง

เวลาทส�าคญทจะคนหาความชอบความถนดของตนเอง

อยางเปนอสระ เชน กฬา ดนตร ศลปะ

ความรบผดชอบจะคอยๆ พฒนาเพมขนตาม

วยจากการทพอแมครมอบงานใหเดก ขณะเดยวกนจะ

พบวาเดกเองสามารถคดท�าสงตางๆดวยตวเองได เชน

จดหอง จดโตะเรยนหนงสอของตนเอง เกบเตยงพบผา

หมใหเปนระเบยบ ชวยพอแมท�าอาหาร จดโตะอาหาร

เลอกเสอผา เปนตน

วธเรยนรจะเปลยนมาเปนเรยนรเปนกลมเพม

มากขน มการท�ารายงานกบกลมเพอน มการพฒนาทกษะ

สงคมเรยนร ฝกรบฟงความคดเหนของเพอนในกลม ลด

อตตาของตวเองจากเดมทเนนตวเองเปนศนยกลางของ

ทกอยาง ขณะเดยวกนในครอบครวควรลดการตามใจ

และเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหน แตเดกกตอง

หดรบฟงความคดเหนของผอนเชนเดยวกน

ความส�าเรจในดานการเรยน จะเกดไดตอง

268

III


อาศยองคประกอบหลายอยาง เชน ความรบผดชอบ

สมาธ สตปญญา ความอดทน มงมนและการแสดงออก

ทางอารมณทเหมาะสม ความสามารถในการเรยน การ

คบเพอน การท�ากจกรรมหลายดานจะเปนสงส�าคญท

หลอหลอมใหเดกเตบโตขนอยางมนใจและภาคภมใจใน

ตวเอง


ใจของเดก เชน หน/ผมรสกกงวลเกยวกบสขภาพในดาน

ใดหรอไมหน/ผมมความกงวลเกยวกบการเรยนหรอการ

ไปโรงเรยนหรอไม

• สอบถามพอแมเกยวกบความกงวลใน

พฤตกรรมและอารมณของลก

• การเฝาระวงทางพฒนาการ

• ดในบทความเรอง แนวทางการสงเสรม

พฒนาการเดกในสงคมไทย

สงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก • ในชวงทมาพบแพทยควรสงเกตปฏสมพนธ

ระหวางเดกกบผปกครองทงภาษาพดและทาทางทใช

เชน ใครมบทบาทหลกในการตอบ เมอเดกพดผใหญฟง

หรอไม ทาทางทเปนมตรเคารพเชอฟงของเดกกบผ

ปกครองเปนตน

• มมมองของพอแมและเดกทมตอกนและกน

ระหวางทพาเดกมาพบแพทยมการกลาวชมหรอต�าหน

อยางเหมาะสมหรอไม

• การมองหนาสบตาทาทางทเปดเผยกบแพทย

และบคลากรแพทย เดกกลาทจะตงค�าถามโดยตรงกบ

แพทยหรอไม

• สงเกตเดกในดานของสมาธ ความจดจอ

ความสบายใจ

• สงเกตภาษาพดของเดกและพอแม และการ

ปรบตวเขากบคนแปลกหนา


หนก วดสวนสง และบนทกลงบนกราฟการเจรญเตบโต



• ผวหนง: ตรวจรองรอยของผวหนงวามสงผด

ปกตหรอไม มรองรอยใดทผดปกตจากการถกท�าราย

• ตา: โดยใชเครองมอตรวจ (ดรายละเอยดใน

บทท 13)

• ระบบหวใจและหลอดเลอด: วดความดนโลหต

• ฟน: ตรวจชองปาก ฟน เหงอก การสบของฟน

• ความเปลยนแปลงทางดานเพศ: ตรวจรางกาย

ภาวะความเปนหนมสาว เชน หนาอก เสยง และประเมน

วาอยในความเปลยนแปลงทางเพศ (Tanner หรอ SMR)

ขนใด


• คดกรองปญหาการเรยน พฤตกรรมและ

อารมณโดยการซกประวต เชน สมาธสน ความยบยง

ชงใจ พฤตกรรมกาวราว ความสามารถในการอานเขยน

และค�านวณ

• ความเชอมนในตวเอง การปรบตวกบเพอน

ทโรงเรยน

• การมองเหนดวยเครองมอ Snellen test

• การไดยนดวยเครองมอAudiometry

การประเมนความเสยง สงตรวจตอเมอซกประวตบงชวามความเสยง

• ภาวะซด โดยสงตรวจวดคา Hemoglobin

269

III


or hematocrit

• วณโรค โดยสงท�า Tuberculin skin test

• ไขมนในเลอดหรอไมเคยตรวจมากอน

โดยสงตรวจ Fasting lipid profile


• ใหวคซนในกรณทไมไดรบ (ดรายละเอยด

ในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • สงเสรมการฝกฝนทกษะการเรยน

• สงเสรมใหเดกมความเปนตวของตวเอง

ยอมรบฟงความคดเหนของเดกมความรบผดชอบในเรอง

สวนตว เชน การเรยนการใชเวลาในงานอดเรกอยาง

เหมาะสมสวนรวม

• เดกควรไดรบมอบหมายหนาทความรบผด

ชอบในงานบานงานสวนทงนควรเกดจากการตกลงกน

ระหวางผปกครองกบเดกควรหลกเลยงการสงเดกฝาย

เดยวเพราะเดกจะตอตานเดกควรมสถานทสวนตวหอง

สวนตวในบาน

• ผปกครองควรสอดสองดแลแตไมควบคมจน

เดกไมเปนตวของตวเอง

• การปฏบตตวเปนแบบอยาของการมศลธรรม

จะเปนชวงเวลาทเหมาะสมเดกวยนจะเขาใจ สงเสรมให

เดกมทกษะจดการกบความโกรธและอารมณของตน

ตวอยางค�าถามเพอประเมนความเสยง

ใช ไมใช ไมแนใจ

คณรสกวาลกคณมปญหาการมองเหนหรอไม

ลกของคณเคยตรวจการคดกรองการมองเหนไมผานหรอไม

ลกของคณเคยมแนวโนมทจะตาเขหรอไม

คณกงวลเกยวกบการพดของลกคณหรอไม

คณกงวลเกยวกบการไดยนของลกคณหรอไม

คณคดวาลกของคณไมสามารถแยกเสยงบางเสยงจากสงแวดลอมทเตมไปดวยเสยงหรอไม เชน เสยงโทรศพท

ลกของคณไดเดนทางไปยงประเทศทมความเสยงตอการเปนวณโรคหรอไม(ทกประเทศ ยกเวน อเมรกา แคนนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด ยโรปตะวนตก)

ลกของคณไดอยในประเทศเหลานหรอสมผสคนในประเทศเหลานเกนหนงสปดาหหรอไม (ทกประเทศ ยกเวน อเมรกา แคนนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด ยโรปตะวนตก)

ลกของคณมประวตตด HIV หรอไม

ลกของคณกนอาหารมงสวรตหรอไม

ถากนอาหารมงสวรตไดรบประทานเหลกเสรมหรอไม

ลกของคณกนอาหารทอดมไปดวยธาตเหลกหรอไม ไดแก เนอสตว ไข อาหารธญพชทเตมเหลก ถว

270

III


สอนเดกใหรบรวาการทคนเรามอารมณตางๆ เชนโกรธ

นอยใจเกลยดดใจไมไดเปนสงผดเราควรรเทาทนอารมณ

ตนเองและแสดงออกอยางเหมาะสม

• พอแมตองมความเขาใจในตวเดกและสง

เสรมทกษะอยางรอบดาน

• วยเรยนควรไดรบสารอาหารใหครบ 5 หม

ในปรมาณทพอเหมาะและตองรบประทานอาหารเชา

สงเสรมใหวยเรยน รบประทานอาหารวางทมคณคาทาง

โภชนาการ เชน นม ผลไมโดยพยายามเลยงน�าผลไม

ควรหลกเลยงการดมเครองดมทมคาเฟอน เชน กาแฟ

ชา น�าหวาน และน�าอดลม หลกเลยงขนมขบเคยว

และอาหารฟาสทฟดส เชน แฮมเบอรเกอร พซซา

เฟรนซฟรายส ฯลฯ

• สงเสรมใหเดกออกก�าลงกายเปนประจ�าอยาง

สม�าเสมอและพกผอนใหเพยงพอจะชวยกระตนการหลง

ของฮอรโมนส�าหรบการเจรญเตบโต

• เดกวยนควรมกจกรรมทมการเคลอนไหว

ออกก�าลงประมาณ60นาทตอวน โดยเลอกกจกรรมท

เดกชอบ และสามารถเปนกจกรรมทท�ารวมกบคนใน

ครอบครวไดอยางเปนธรรมชาต

• ควรจ�ากดเวลาในการดโทรทศนและเลนเกม

ไมควรเกนวนละ 1-2 ชม.และควรเปนรายการหรอเกม

ทผานการกลนกรองจากผปกครองแลว ไมอนญาตใหน�า

โทรทศนหรอคอมพวเตอรไวในหองนอน

การสงเสรมทกษะส�าคญ • ดานการเรยน การปรบตวเมอเขาโรงเรยน

ใหม ปญหาการเรยน ผลการเรยน การจดโปรแกรมการ

เรยนและการเลอกลกษณะการเรยนการสอนในเดกปกต

และเดกทมความตองการพเศษ ผลการเรยน

• กจกรรมทท�าในชวงเลกเรยนทกษะสงคม

• ปญหาพฤตกรรมและอารมณเชนเกเร กาวราว

ปญหาอารมณทพบบอยเชนซมเศรา พฒนาการดาน

อารมณและสตปญญา เชน ความมนใจในตวเอง การ

เคารพกฎกตกาของครอบครว โรงเรยน ความกาวราว

การเปลยนแปลงทงทางกายและใจเมอเรมกาวสวยรน

• การฝกระเบยบวนย อยางเหมาะสมกบเดก

แตละคน เพราะเดกมเอกลกษณของตนเองและควร

ยอมรบในตวตนของเดก

• สงเสรมใหเดกมความมนใจในตวเองในดาน

ตางๆ โดยเดกควรมโอกาสทจะรกภาคภมใจและรจกให

อภยตนเอง

• เดกควรพฒนาความสามารถรอบดานเพอ

พฒนาความมนใจในตวเอง รวมทงเขาใจกฎกตกาของ

ครอบครวและโรงเรยน มความคดแบบมเหตมผลและ

รบผดชอบเพมขนตามวยเมอเกดปญหาความขดแยงเดก

มทกษะในการแกปญหาเองเชนสอสารบอกเพอน เดน

หน แจงคร แจงผปกครองแทนการตอบโตทยงคดและ

รนแรง

• การปรบตวโดยเฉพาะการปรบตวทโรงเรยน

เชน การเลอกแผนการเรยนการปรบตวเมอเขาโรงเรยน

ใหม ปญหาการเรยน ผลการเรยนและการเลอกลกษณะ

การเรยนการสอนทงในเดกปกตและเดกทมความตองการ

พเศษเปนสงทควรสนใจและสอบถามเสมอเพอใหค�า

แนะน�าทเหมาะสม

การสงเสรมสขนสยทด • สขภาพปากและฟน เดกควรดแลปากและ

ฟนได แปรงฟนถกวธรวมทงใชไหมขดฟนเปน ใชยาสฟน

ทมฟลออไรดในปรมาณทเหมาะสม ไดรบสารเคลอบ

หลมรองฟน(ดรายละเอยดในบทท 8)

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย • ในเดกวย8ปควรแนะน�าเกยวกบความ

271

III


ปลอดภยของสนามเดกเลนหรออปกรณการเลนบางชน

ใสอปกรณปองกนเวลาเลน เชน รองเทาสเกต ขจกรยาน

• หดใหวายน�าไดเดกวยเรยนแมจะวายน�าเปน

ตองอยในสายตาผใหญตลอดเวลา และควรทราบความ

ลกของสระวายน�านน

• หากนงเรอเดกวยนควรสวมเสอชชพเสมอ

และหากมสระวายน�าในบานหรอบรเวณทพกควรมรว

รอบขอบชดปองกนเสมอ

• ควรตระหนกถงความเสยงตางๆทเดกอาจ

พบเจอไดโดยทางตรงหรอทางออม เชนบหร เหลา

สารเสพตดเปนตนเดกอยในสงแวดลอมทเสยงหรอไม

หรอเหนสงเหลานผานสอถามโอกาสควรพดคยกบลกให

ทราบถงผลเสยของสงนนและแนะน�าวาควรหลกเลยง

อยางไร

• ความปลอดภยในบานเชนไฟฟา ยาฆาแมลง

ปนควรเกบใหพนมอเดก

• ควรสอนลกใหรจกระมดระวงภยจากคน

แปลกหนาไมเชอหรอท�าตามค�าแนะน�าของคนทไมรจก

และรบบอกพอแมหากมเหตการณทนาสงสยเกดขน

• แนะน�าใหเดกมทกษะดแลปกปองตนเอง

เชน ภยจากคนแปลกหนา การถกชกชวนใหใชบหรหรอ

สารเสพตด ความปลอดภยในการเลนกฬา

กอนกลบ • เปดโอกาสใหถามสงทสงสย


ประเมน



• ทบทวนสรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไข

ปญหาทไดในวนน


อาย 10 ป เดกวยนจะมการเปลยนแปลงทางรางกายและ

จตใจควบคกนไป สงขนเรวทงหญงและชาย เดกหญง

เรมมหนาอก เดกชายมอณฑะโตขน ดานอารมณม

เปลยนแปลงรวดเรว ตองการการยอมรบจากคนรอบ

ขาง และเรมตองการความเปนสวนตว ตดเพอนเพมขน

แตยงพงพาตนเองไมไดเตมท จนอาจเกดความขดแยง

ทางอารมณได

พอแมควรศกษาพฒนาการตามวย พยายาม

เขาใจและควรเปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหนโดย

ผใหญรวมพดคย และรบฟงเพอใหไดขอตกลงทเปน

กรอบในการด�ารงชวตของเดกแทนการวางกฎเกณฑให

เดกประพฤตปฏบตตามดงเชนวยเดกเลก เปดโอกาสให

เดกไดท�าตามความตองการทเหมาะสมจนประสบความ

ส�าเรจ กลายเปนความมนใจ ภมใจในตวเองซงเปน

คณสมบตส�าคญทจะปกปองเดกวยนจากพฤตกรรมไม


ปจจบนพฤตกรรมทางเพศของเดกไทยมแนว

โนมเปลยนแปลงตามวฒนธรรมตะวนตกมากขน จงควร

เรมใหความรทเหมาะสมกบบรบทของวฒนธรรมและ

ประเพณไทยทดในเรองการวางตว เพศศกษา ทกษะการ

ปฏเสธทเหมาะสมเพอปองกนปญหาพฤตกรรมทางเพศ

ทไมพงประสงคซงอาจเกดขนไดตามมาในชวงวยรน


ใจของเดก เชน หน/ผมรสกกงวลเกยวกบสขภาพในดาน

ใดหรอไม หน/ผมมความกงวลเกยวกบการเรยนหรอการ

ไปโรงเรยนหรอไม สอบถามพอแมเกยวกบความกงวล

ในพฤตกรรมและอารมณของลก

272

III


การสงเกตเดกและปฏสมพนธระหวางพอแมและเดก • ควรสงเกตปฏสมพนธระหวางเดกกบพอแม

ภาษาพดและภาษาทาทาง เชน ใครมบทบาทหลกในการ

ตอบ เมอเดกพดผใหญฟงหรอไม ทาทางทเปนมตร

เคารพเชอฟงของเดกกบพอแม เปนตน รวมทงมมมอง

ของพอแมและเดกทมตอกนและกน ระหวางทพาเดกมา

พบแพทยมการกลาวชมหรอต�าหนอยางเหมาะสม

หรอไม

• การมองหนาสบตาทาทางทเปดเผยกบแพทย

และบคลากรทางการแพทย เดกกลาทจะตงค�าถามโดยตรง

กบแพทยหรอไม

• สงเกตเดกในดานของสมาธ ความจดจอ

ความสบายใจ

• สงเกตพฒนาการทางภาษาและปฏสมพนธ

ทางสงคมของเดกกบคนในครอบครวและคนแปลกหนา


หนก วดสวนสง และบนทกลงบนกราฟการเจรญเตบโต



• ผวหนง: ตรวจรองรอยของผวหนงวามสงผด

ปกตหรอไม มรองรอยใดทผดปกตจากการถกท�าราย

• ตา: โดยใชเครองมอตรวจ (ดรายละเอยดใน

ท 13)

• ระบบหวใจและหลอดเลอด: วดความดนโลหต

• ฟน: ตรวจชองปาก ฟน เหงอก การสบของฟน

• ความเปลยนแปลงทางดานเพศ: ตรวจรางกาย

ภาวะความเปนหนมสาว เชน หนาอกเสยง และประเมน

วาอยในความเปลยนแปลงทางเพศ (Tanner หรอ SMR)

ขนใด


• คดกรองปญหาการเรยน พฤตกรรมและ

อารมณโดยการซกประวต เชน สมาธสน ความยบยง

ชงใจ พฤตกรรมกาวราว ความสามารถในการอานเขยน

และค�านวณ

• ความเชอมนในตวเอง การปรบตวกบเพอน

ทโรงเรยน

• การมองเหนดวยเครองมอ Snellen test

• การไดยนดวยเครองมอAudiometry

การประเมนความเสยง การสงตรวจตอเมอซกประวตบงชวามความเสยง

• ภาวะซด โดยสงตรวจวดคาHemoglobin

or hematocrit

• วณโรค โดยสงท�า Tuberculin skin test

• ไขมนในเลอดหรอไมเคยตรวจมากอน

โดยสงตรวจ Fasting lipid profile

การใหวคซน • วคซนคอตบ-บาดทะยกส�าหรบเดกโต (dT)

ใชฉดเขากลามเนอครงเดยวทก 5-10 ป (ดรายละเอยด

ในบทท 7)

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • ปรบกฎเกณฑกตกาและวธการเลยงดให

เหมาะสมกบเดกตามวย สอดสองดแลใกลชดแตไม

ควบคมจนเดกไมเปนตวของตวเอง ควรมสถานทสวนตว

ในบาน เชน โตะท�างาน หองนอน

• สงเสรมใหเดกมความเปนตวของตวเอง

ยอมรบฟงความคดเหนของเดก ใหรบผดชอบงานสวน

ตว เชน การเรยน ของเลน เวลาในการใชคอมพวเตอร

273

III


เกม เปนตน สงเสรมการใชเวลาวางทมประโยชน เชน

เลยงสตว ประดษฐสงของ กฬา ดนตร ศลปะตามความ

ถนดของเดกแตละคน ทองเทยวเชงอนรกษ เปนตน

โดยเลอกกจกรรมทเหมาะกบเดก และเปนกจกรรมทท�า

รวมกบคนในครอบครว

• เดกควรไดรบมอบหมายหนาทความรบผด

ชอบในงานบานงานสวน ทเกดจากการตกลงกนระหวาง

ผปกครองกบเดก ควรหลกเลยงการสงเดกฝายเดยว

เพราะเดกอาจตอตาน เพอเพมทกษะดานตางๆ รวมทง

ทกษะในการแกปญหา

• พอแมตองท�าความเขาใจในตวเดกและสง

เสรมทกษะอยางรอบดาน เปนแบบอยางทดใหเดก เนน

ความใกลชด สอสารสองทาง และสงเสรมใหเดกจดการ

กบอารมณโกรธ เสยใจ ผดหวง ในทางทเหมาะสม เนน

การแกไขปญหาความขดแยงในทางทสรางสรรค

• ควรไดรบสารอาหารใหครบ 5 หม ในปรมาณ

ทพอเหมาะและตองรบประทานอาหารเชา สงเสรมให

วยเรยน รบประทานอาหารวางทมคณคาทางโภชนาการ

เชน นม ผลไมโดยพยายามเลยงน�าผลไม ควรหลกเลยง

การดมเครองดมทมคาเฟอน เชน กาแฟ ชา น�าหวาน

และน�าอดลม หลกเลยงขนมขบเคยว และอาหารฟาสท

ฟดส เชน แฮมเบอรเกอร พซซา เฟรนทฟรายส ฯลฯ

• เนนการเลนกฬา ออกก�าลงกายประมาณ

60 นาทตอวน เปนประจ�าอยางสม�าเสมอและพกผอน

ใหเพยงพอจะ กระตนการหลงของฮอรโมนส�าหรบการ

เจรญเตบโต ท�าใหรางกายแขงแรง จตใจ แจมใส เบกบาน

ตวอยางค�าถามเพอประเมนความเสยงใช ไมใช ไมแนใจ

คณรสกวาลกคณมปญหาการมองเหนหรอไม

ลกของคณเคยตรวจการคดกรองการมองเหนไมผานหรอไม

ลกของคณเคยมแนวโนมทจะตาเขหรอไม

คณกงวลเกยวกบการพดของลกคณหรอไม

คณกงวลเกยวกบการไดยนของลกคณหรอไม

คณคดวาลกของคณไมสามารถแยกเสยงบางเสยงจากสงแวดลอมทเตมไปดวยเสยงหรอไม เชน เสยงโทรศพท

ลกของคณไดเดนทางไปยงประเทศทมความเสยงตอการเปนวณโรคหรอไม (ทกประเทศ ยกเวน อเมรกา แคนนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด ยโรปตะวนตก)

ลกของคณไดอยในประเทศเหลานหรอสมผสคนในประเทศเหลานเกนหนงสปดาหหรอไม (ทกประเทศ ยกเวน อเมรกา แคนนาดา ออสเตรเลย นวซแลนด ยโรปตะวนตก)

ลกของคณมประวตตด HIV หรอไม

ลกของคณกนอาหารมงสวรตหรอไม

ถากนอาหารมงสวรตไดรบประทานเหลกเสรมหรอไม

ลกของคณกนอาหารทอดมไปดวยธาตเหลกหรอไม ไดแก เนอสตว ไข อาหารธญพชทเตมเหลก ถว

274

III


• ควรจ�ากดเวลาในการดโทรทศนและเลนเกม

ไมควรเกนวนละ 1-2 ชม.และควรเปนรายการหรอเกม

ทผานการกลนกรองจากผปกครองแลว ไมอนญาตใหน�า

โทรทศนหรอคอมพวเตอรไวในหองนอน

การสงเสรมทกษะส�าคญ • ใหรบผดชอบในหนาทของตนเอง อดทน ตรง

ตอเวลา ฝกระเบยบวนย เนนการชวยเหลองานบาน โดยฝก

ใหท�างานบานเปนหลายดาน และเลนกฬาหลากหลายอยาง

• สงเสรมใหรบผดชอบดานการเรยน ตดตาม

ผลการเรยน จดโปรแกรมการเรยนและการเลอกลกษณะ

การเรยนการสอนในเดกปกตและเดกทมความตองการ

พเศษ ผลการเรยน

• ทกษะการสอสาร และทกษะการควบคม

อารมณและการแสดงออกทเหมาะสม

• สงเสรมใหเดกมความมนใจในตวเอง ภาค

ภมใจและรจกใหอภยตนเองได

• ฝกใหเดกอยในสภาพแวดลอมใหม กฎกตกา

ใหม เชน การไปเขาคาย บวชหรอไปอยบานญาตในชวง

ปดเทอม เพอฝกใหปรบตว โดยเฉพาะการปรบตวท

โรงเรยนใหม เชน การเลอกแผนการเรยน การปรบตว

กบเพอนใหม เปนตน

การสงเสรมสขนสยทด • สขภาพปากและฟน เดกควรดแลปากและ

ฟนได แปรงฟนถกวธรวมทงใชไหมขดฟนเปน ใชยาสฟน

ทมฟลออไรดในปรมาณทเหมาะสม ไดรบสารเคลอบ

หลมรองฟน(ดรายละเอยดในบทท 8)


• ในเดกวย 10 ปควรแนะน�าเกยวกบความ

ปลอดภยของสนามเดกเลนหรออปกรณการเลนบางชน

ใสอปกรณปองกนเวลาเลน เชน รองเทาสเกต ขจกรยาน

• หดใหวายน�าไดเดกวยเรยนแมจะวายน�าเปน

ตองอยในสายตาผใหญตลอดเวลา และควรทราบความ

ลกของสระวายน�านน

• หากนงเรอเดกวยนควรสวมเสอชชพเสมอ

และหากมสระวายน�าในบานหรอบรเวณทพกควรมรว

รอบขอบชดปองกนเสมอ

• ควรตระหนกถงความเสยงตางๆทเดกอาจ

พบเจอไดโดยทางตรงหรอทางออมไมพงประสงคเชน

บหร เหลา สารเสพตดเปนตนเดกอยในสงแวดลอมท

เสยงหรอไม หรอเหนสงเหลานผานสอถามโอกาสควร

พดคยกบลกใหทราบถงผลเสยของสงนนและแนะน�าวา

ควรหลกเลยงอยางไร

• ความปลอดภยในบานเชนไฟฟา ยาฆาแมลง

ปนควรเกบใหพนมอเดก

• ควรสอนลกใหรจกระมดระวงภยจากคน

แปลกหนาไมเชอหรอท�าตามค�าแนะน�าของคนทไมรจก

และรบบอกพอแมหากมเหตการณทนาสงสยเกดขน

• แนะน�าใหเดกมทกษะดแลปกปองตนเอง

เชน ภยจากคนแปลกหนา การถกชกชวนใหใชบหรหรอ

สารเสพตด ความปลอดภยในการเลนกฬา

กอนกลบ

• เปดโอกาสใหถามสงทสงสย


ประเมน



• ทบทวนสรปเรองทพดคยหรอแนวทางแกไข

ปญหาทไดในวนน

• แจงวนนดพบครงตอไป ทอาย 11-14 ป

275

III

บญยง มานะบรบรณ จรยา ทะรกษา

อาย 11-14 ป วยรนตอนตน เปนชวงทรางกายและจตใจม

การเปลยนแปลงอยางมากโดยเฉพาะทางดานการเจรญ

เตบโต และการเปลยนแปลงทางเพศทเขาสหนมสาว วย

รนจะสงขนชดเจน ม growth spurt และตามมาดวย

การมความสงเพมในอตราสงสด รวมทงมการเปลยนแปลง

ทางเพศ ไดแก มหนาอกในเพศหญง และอณฑะมขนาด

ใหญขนในชาย มการเพมขนาดของอณฑะโดยเสนผาน

ศนยกลางแกนยาวของอณฑะเทากบ 2.5 ซม.หรอม

ปรมาตรของอณฑะเทากบ 4 มล. ในเพศชาย ซงการ

เปลยนแปลงทางเพศดงกลาว อยในชวงการเปลยนแปลง

พฒนาการทางเพศ Sexual Maturating Rating (SMR)

หรอ Tanner stage 2 หลงจากนนภายใน 1-2 ป เพศ

หญงจะเรมมประจ�าเดอนครงแรก ซงประจ�าเดอนทมา

ในชวงแรกๆอาจม ปรมาณและความถไมสม�าเสมอ โดย

จะมความสม�าเสมอ ภายใน 2-3 ป การเปลยนแปลงทาง

เพศ อยางอนๆทพบรวม ไดแก สะโพกผายขน เรมม

กลนตว มขนทรกแรและหวหนาว ในเพศหญง หรอ เสยง

แตก มหนวดเครา สว และฝนเปยกในเพศชาย เปนตน

การทรางกายและระดบของฮอรโมนเปลยนแปลง

อยางมาก ท�าใหมอารมณ สงคมและจตใจเปลยนแปลง

ตามไปดวย วยรนพยายามทจะหาลกษณะจ�าเพาะของ

ตนเอง ชอบอยกบเพอน แสดงความคดของตวเอง โดย

ใหความส�าคญกบเพอน รปราง หนาตา แตงตวและการ

ยอมรบในกลมเพอนมากกวาพอแม ท�าใหพอแมสวนใหญ

เขาใจวาลกมนสยเปลยนไป

ประเมนปญหาสขภาพและปญหาทางจตใจ สงคมและพฤตกรรม หากเปนการพบกนครงแรกระหวางแพทยและ

วยรน แพทยควรเชญผปกครองใหเขามามสวนรวมใน

การพดคยดวยเพอใหขอมลและสอบถามประวตทส�าคญ

รวมทงสงเกตพฤตกรรมหรอบรรยากาศการพดคยระหวาง

ผปกครองและวยรน หลงจากนนแพทยควรพดคยกบวย

รนตามล�าพง โดยมแนวทางในการสมภาษณดงน

• แจงเรองการรกษาขอมลสวนตวหรอความ

ลบของผปวย (patient confidentiality) รวม ถงบทบาท

ของแพทยในการใหความชวยเหลอใหวยรนทราบ เพอ

ใหวยรนและผปกครองมความมนใจและเขาใจแนวทาง

การดแลรกษาและใหค�าแนะน�าของแพทย

บทท 24

Adolescence (11-18 ป)

บญยง มานะบรบรณ

จรยา ทะรกษา

276

III


• สอบถามปญหาหรอความกงวลใจทผานมา

รวมถงประวตตางๆทส�าคญจากผปกครอง เชน ประวต

การคลอด ประวตการเจบปวยในอดต ประวตยา

เปนตน

• ประเมนปญหาทางดานสงคม จตใจและ

พฤตกรรม ดวยใช HEEADSS interview โดยซกถาม

วยรน เกยวกบ บรรยากาศและความสมพนธในบาน

การกนอาหาร การเรยนหรอการงาน กจกรรมและเพอน

การใชยาหรอสารเสพตด พฤตกรรมทางเพศ อารมณ

และความรสกเศรา ความรสกอยากฆาตวตาย ความ

รนแรงและความปลอดภย (ดรายละเอยดในบทท 10)

โดยวยร นตอนตนนน ควรใหความส�าคญเกยวกบ

การปรบตว เพอน และการเปลยนแปลงของรางกาย

เปนส�าคญ

• สอบถามอาการตามระบบ (review of system)

ตรวจรางกาย 1. ประเมนการเจรญเตบโตดวยการ: ชงน�า

หนก วดสวนสง ค�านวณดชนมวลกาย( BMI) และบนทก

ขอมลลงบนกราฟการเจรญเตบโต



• ผวหนง : สว รอยสก รอยเจาะ รองรอยการ

ถกท�าราย รอยเขม รอยด�าดานหลงคอ(acanthosis

nigricans)ในกรณอวน ดรอยแขงนนทดานหลงของนว

(Russell’s sign) ในกรณสงสย eating disorder เปนตน

• ชองปากและฟน: ฟนผ การเจาะลน ฟนสก

กรอน

• กระดกสนหลง : ดความสงต�าของไหลทง 2

ขางและสะโพก การโคงงอของกระดกสนหลง และตรวจ

โดยใหวยรนกมหลงเพอดความสงต�าของหลง( Adam’s

Forward bending test)

• ประเมนพฒนาการทางเพศ (sexual maturity

rating ; SMR): โดยแพทยอาจตรวจดวยตนเองหรอ

อธบายแลวใหวยรนชจากรปภาพกได โดยทเพศชายใช

genital staging และ pubic hair staging และเพศ

หญงใช breast tanner staging และ pubic hair

staging

• หนาอก : นอกจากประเมนพฒนาการทาง

เพศในเพศหญงแลว ควรดวาหนาอก 2 ขางเทากนหรอ

ไม ซงอาจพบเปนภาวะปรกตไดในวยรนแตอาจเปน

สาเหตทท�าใหวยรนกงวลใจ ตรวจภาวะนมโตในเพศ

ชาย (pubertal gynecomastia)

• อวยวะเพศ

เพศหญง : ดลกษณะขนทบรเวณหวหนาว

เพอประเมนพฒนาการทางเพศ ตรวจหาอาการแสดงท

บงชวาตดเชอ และแนะน�าการตรวจภายใน ตามขอบง

ช ไดแก มประวตมเพศสมพนธแลว ตกขาว หรอเลอด

ออกผดปรกต เปนตน

เพศชาย: ดขนาดของอณฑะและลกษณะ

ขนทบรเวณหวหนาวเพอประเมนพฒนาการทางเพศ

ตรวจหาอาการแสดงทบงชวาตดเชอ ภาวะไสเลอน ถง

น�า กอน เสนเลอดขอด เปนตน

การคดกรอง • ตรวจสายตาดวยเครองมอ เชน Snellen

test ถาการมองเหนทอยตงแต 20/50 หรอ 6/18 ขน

ไปอยางนอยหนงขาง ควรสงตอ

• ตรวจระดบฮโมโกลบน/ฮมาโตครต ในวย

รนทอาจมภาวะเลอดจาง เชน เลอกรบประทานอาหาร

รบประทานมงสวรต วยรนหญงทมประจ�าเดอนมามาก

หรอตรวจรางกายพบวาซด เปนตน

• ตรวจคดกรองในวยรนทมความเสยงของโรค

ตอไปน

277

III


• วณโรค ในรายทมประวตสมผสใกลชดกบผ

ปวยวณโรค โดยการทดสอบทเบอรคลน

• ไขมนในเลอดสง เบาหวาน (ดรายละเอยด

ในท 18)

• ตรวจหาโรคตดเชอทางเพศสมพนธ ในกรณ

ทเคยมเพศสมพนธแบบไมปองกน ตกขาว

• ผดปรกตหรอมขอบงช (ดรายละเอยดในบท

ท 21)

การใหวคซน ดรายละเอยดในบทท 7

ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม การเลยงดวยรนและสงเสรมพฒนาการ • อธบายใหพอแมเขาใจพฒนาการของวยรน

ตอนตน ถงเรองการเปลยนแปลงของรางกาย การ

พฒนาการทางเพศ ความกงวลของวยรนตอรปราง หนาตา

การมประจ�าเดอนหรอฝนเปยก รวมไปถงการคบเพอน

เพอสงเสรมใหพอแมรบฟง เขาใจความรสกของลกวยรน

• ชนชมพอแมทปรบวธการเลยงดใหเหมาะ

กบวยรน สงเสรมสมพนธภาพทดในครอบครวดวยการ

ใหความรก ความอบอน และเปนแบบอยางทด ท�าหนาท

เปนทปรกษาและชแนะวยรนไดอยางเหมาะสม

การสงเสรมทกษะส�าคญ สงเสรมวฒภาวะทเหมาะสมตามวย ไดแก

• ความเปนตวของตวเอง โดยเปดโอกาสให

ลกไดแสดงความคดเหน ตงใจรบฟง ใหโอกาสท�าตาม

ความคดทเหมาะสม ฝกใหแกปญหาดวยตวเองทงดาน

การเรยนและการใชชวตประจ�าวน ฝกใหท�าสงตางๆได

หลายอยาง โดยใหท�ากจกรรมตางๆยามวาง รวมทง

มอบงานทเหมาะสมใหรบผดชอบ

• การคบเพอน โดยสงเสรมใหวยรนรจกแก

ปญหากบเพอนกรณทเกดความขดแยงกนโดยสนตวธ

สนบสนนการท�ากจกรรมกลมหรอกจกรรมจตอาสา

เปนตน

• ความพอใจกบรปราง หนาตาของตน และ

เขาใจเรองเพศไดอยางถกตอง โดยอธบายใหวยรน

เขาใจพฒนาการทางดานเพศ ผลทเกดตามมาเมอวยรน

เรมมประจ�าเดอน บทบาททางเพศในสงคม สทธพนฐาน

ของคนในการปฏเสธเรองเพศ เปนตน

• ความมเอกลกษณของตนเอง การรคณคา

ในตนเอง และสามารถวางแผนดานการเรยนหรอการ

ท�างานในอนาคตทเปนจรงได โดยชใหวยรนเหนจดเดน

หรอความสามารถของตนเอง ปลกฝงการมจตสาธารณะ

และสงเสรมใหวยรนเรยนหรอท�างานในดานทตนเอง

ถนดหรอชอบบนพนฐานทเปนไปได รวมทงกระตนให

วยรนคดและหาขอมลทางดานการเรยนหรออาชพใน

อนาคตดวยตนเอง เปนตน

• ปรบกตกาในบานใหเหมาะสมกบวยรน เชน

การจ�ากดเรองเวลาในการเลนอนเตอรเนต หรอ การพด

คยออนไลนผานอนเตอรเนตท�าความเขาใจกบวยรนเรอง

การรบสออยางมสต การใชอนเตอรเนตอยางฉลาด ไม

ถกหลอกเปนเหยอ เปนตน

• สนบสนนชวยเหลอดานการเรยน ฝกใหแบง

เวลาเรยนอยางเหมาะสมและแนะวธจดการความ เครยด

การสงเสรมสขนสยทด • อธบายใหวยรนเขาใจถงประโยชนของการ

นอนทเพยงพอ ซงจะมผลตอความสงจากการทมฮอรโมน

การเจรญเตบโตหลง เนนการนอนอยางนอย 8-10 ชม.ตอ

วน รวมทงสงเสรมใหมสขอนามยในการนอนทถกตอง

(good sleep hygiene)

• อธบายใหวยรนเขาใจถงประโยชนของอาหาร

278

III


ทมตอรางกายและแนะน�าใหวยรนรบประทานอาหารให

ครบ 5 หม และไดรบแคลเซยมเพยงพอ 1000-1300

มก.ตอวน รวมทงไดพลงงานพยงพอตอความ ตองการ

ของรางกายโดยวยรนหญงควรได 1600-1800 กโลแคลอร

ตอวน สวนวยรนชายควรไดรบ1800-2200 กโลแคลอร

ตอวน ทงนขนกบกจกรรมของวยรนในแตละวนอธบาย

ถงประโยชนของการออกก�าลงกายตอรางกายและจตใจ

โดยสนบสนนใหวยรนออกก�าลงกายสม�าเสมอทกวน หรอ

มกจกรรมทออกแรงอยางนอย 1 ชม.ตอวน ลดเวลาการ

ใชคอมพวเตอร โทรศพทหรอดโทรทศน (screen time)

เทาทจ�าเปน ไมควรเกน 2 ชม.ตอวน

• อธบายการดแลชองปากและฟนทถกตอง

โดยใชยาสฟนทมฟลออไรดและไหมขดฟนรวมทง แนะน�า

ใหพบทนตแพทยปละ 2 ครง

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย และแนวทางลดความเสยง (รายละเอยดดในบทท 10)

• สนบสนนใหวยรนงดหรอหลกเลยงการมเพศ

สมพนธ โดยใหความรเรองเพศศกษาทเขาใจงาย เชน

การมประจ�าเดอนในเพศหญงหมายความวา รางกายของ

ผหญงคนนนสามารถตงครรภไดแลว ผลของการตงครรภ

ตอมารดาและทารก ปจจยทท�าใหวยรนมเพศสมพนธ

กอนวย ท�าอยางไรใหหางไกลความเสยงเรองเพศ เปนตน

ส�าหรบผทมเพศสมพนธแลวใหแนะน�าวธปองกนการตง

ครรภและการตดเชอทางเพศสมพนธอยางมประสทธภาพ

(dual method)โดยการใชยาคมก�าเนดรวมกบการใช

ถงยางอนามย รวมทงแนะน�าใหตรวจภายในปละครง

• งดหรอหลกเลยงการสบบหร ดมแอลกอฮอล

และใชสารเสพตดทกชนด กรณทใชอยแนะน�าใหลดการ

ใช และปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได รวมทง

ชใหเหนวาสาเหตการตายทส�าคญของวยรนอาย 15-24

ปเกดจากอบตเหตบนทองถนนซงสมพนธกบการดม

เครองดมแอลกอฮอล

• หลกเลยงสถานการณอนตรายตอการถก

ท�าราย หรอถกลวงละเมด ฝกทกษะการปฏเสธและการ

แก ปญหาเฉพาะหนาในสถานการณทเสยงสง ไมใช

ความรนแรงแกปญหา

• สงเสรมการปฏบตตามกฎจราจร สวมหมวก

นรภยหรอคาดเขมขดนรภยทกครงทขบข

กอนกลบ • เปดโอกาสใหวยรนสอบถามสงทสงสย

• ทบทวนโดยใหวยรนสรปเรองทพดคยหรอ

แนวทางแกไขปญหาทไดในวนน

• กรณทการแกปญหาตองไดรบความรวมมอ

จากพอแม กอนกลบ แพทยควรเชญพอแมเขามาพดคย

ดวย โดยแพทยควรพดคยกบวยรนใหทราบถงความ

จ�าเปนทตองใหพอแมทราบในบางเรอง และเรองใดบาง

ทจะตองบอกพอแม เพอใหวยรนไดรบทราบกอนแพทย

บอกพอแม รวมทงใหวยรนเลอกทจะบอกพอแมเองหรอ

จะใหแพทยเปนผบอก

• กรณทพอแมตองการสอบถามแพทยถง

ปญหาสขภาพหรอปญหาพฤตกรรมของวยรนกอนกลบ

แพทยควรอธบายใหพอแมเขาใจทงปญหาพฒนาการ

และพฤตกรรมของวยรน และบอกแนวทางการเลยงด

วยรน หากพอแมตองการทราบรายละเอยดทเปนเรอง

สวนตวของวยรนแพทยสามารถทบทวนเรองการเกบ

รกษาขอมลสวนตวหรอความลบของวยรนและขอบงช

ในการเปดเผย รวมทงบทบาทของแพทยในการใหความ

ชวยเหลอวยรนตามทกลาวตอนตน เพอใหผปกครอง

เขาใจ โดยพยายามหลกเลยงไมใหพอแมรสกวา แพทย

และวยรนปดบงเรองราวบางอยางไว

• แจงวนนดพบครงตอไป ตามความจ�าเปน

โดยทวไป ถาเปนวยรนทมสขภาพแขงแรงและไมมความ

เสยงใดๆ แพทยสามารถนดตรวจสขภาพไดทกป หรอ

279

III


อยางนอยชวงวยละ 1 ครง เชน วยรนตอนตน 1 ครง

ครงตอไปในชวงวยรนตอนกลาง เปนตน

• ใหหมายเลขโทรศพทเพอตดตอแกวยรน

กรณมขอสงสย

อาย 15-17 ป วยรนตอนกลางเปนวยทรางกายมการเจรญ

เตบโตและเปลยนแปลงทางเพศมาแลว (physical and

pubertal development) วยรนสวนใหญเขาใจการ

เปลยนแปลงดงกลาว วยรนชวงนเรมสนใจสงรอบตวมาก

ขน เพอนเปนบคคลส�าคญ เรมมการคบเพอนตางเพศ

ใหความสนใจเรองเพศมากขน อยากใหตนเองเดนทงใน

หมเพอนและเพศตรงขาม เรมมพฤตกรรมอยากลอง

(experimentation) มากขน ขาดความยบยงชงใจและ

ยงขาดทกษะในการแกปญหา หรอ มความรเทาไมถง

การณ รวมทงมความออนไหวทางอารมณเปนอยางมาก

ดงนนวยรนตอนกลางจงเปนชวงเวลาส�าคญทมโอกาส

เกดพฤตกรรมเสยงจนท�าใหเกดปญหาตามมา เชน ลอง

สบบหร ดมแอลกอฮอล มเพศสมพนธ ขมอเตอรไซด

ผาดโผนและไมมใบอนญาต พกอาวธ ยกพวกตกน กน

ยาเกนขนาด หรอ ท�ารายตนเอง เปนตน

ประเมนปญหาดานสขภาพและปญหาทางจตใจ สงคมและพฤตกรรม หากเปนการพบกนครงแรกระหวางแพทยและ

วยรน แพทยควรเชญผปกครองใหเขามามสวนรวมใน

การพดคยดวยเพอใหขอมลและสอบถามประวตทส�าคญ

รวมทงสงเกตพฤตกรรมหรอบรรยากาศการพดคยระหวาง

ผปกครองและวยรน หลงจากนนแพทยควรพดคยกบวย

รนตามล�าพง โดยมแนวทางในการสมภาษณดงน

• แจงเรองการรกษาขอมลสวนตวหรอความ

ลบของผปวย (patient confidentiality) รวมถงบทบาท

ของแพทยในการใหความชวยเหลอวยรน เพอใหวยรน

และผปกครองมนใจและเขาใจแนวทางในการดแลรกษา

และใหค�าแนะน�าของแพทย

• สอบถามปญหาหรอความกงวลใจทผานมา

รวมถงประวตตางๆทส�าคญจากผปกครองดวย เชน

ประวตการคลอด ประวตการเจบปวยในอดต ประวตยา

เปนตน


พฤตกรรม โดยใช HEEADSS interview โดยซกถามวย

รน เกยวกบ บรรยากาศและความสมพนธในบาน การกน

อาหาร การเรยนหรอการงาน กจกรรมและเพอน การ

ใชยาหรอสารเสพตด พฤตกรรมทางเพศ อารมณและ

ความรสกเศราความรสกอยากฆาตวตาย ความรนแรง

และความปลอดภย (อานเพมเตมในบทท 19) โดยในวย

รนตอนกลางนน ควรใหความส�าคญทกเรองโดยเฉพาะ

เรองเพอน แฟน อารมณ การเรยนทยากขน การลอง

สบบหรหรอดมสรา การขมอเตอรไซด เปนตน


ตรวจรางกาย 1.ตรวจรางกายประเมนการเจรญเตบโตดวย

การ: ชงน�าหนก วดสวนสง ค�านวณดชนมวลกาย( BMI)

และบนทกขอมลลงบนกราฟการเจรญเตบโต




ถกท�าราย รอยเขม รอยด�าดานหลงคอ(acanthosis

nigricans)ในกรณอวน ดรอยแขงนนทดานหลงของนว



กรอน

280

III







rating ; SMR): โดยแพทยอาจตรวจดวยตนเองหรอ

อธบายแลวใหวยรนชจากรปภาพกได โดยทเพศชายใช

genital staging และ pubic hair staging และเพศ

หญงใช breast tanner staging และ pubic hair staging




สาเหตทท�าใหวยรนกงวลใจ ตรวจภาวะนมโตในเพศชาย

(pubertal gynecomastia)



เพอประเมนพฒนาการทางเพศ ตรวจหาอาการแสดง

ทบงชวาตดเชอ และแนะน�าการตรวจภายใน ตามขอบง

ช ไดแก มประวตมเพศสมพนธแลว ตกขาว หรอเลอด

ออกผดปรกต เปนตน





การคดกรอง • ตรวจสายตาโดยใชเครองมอ เชน Snellen

test ถาการมองเหนทอยตงแต 20/50 หรอ 6/18 ขน

ไปอยางนอยหนงขาง ควรสงตอ

• ตรวจระดบฮโมโกลบน/ฮมาโตครต ในวย

รนทอาจมภาวะเลอดจาง เชน เลอกรบประทานอาหาร

รบประทานมงสวรต วยรนหญงทมประจ�าเดอนมามาก

หรอตรวจรางกายพบวาซด เปนตน


ตอไปน

• วณโรค ในรายทมประวตสมผสใกลชดกบ

ผปวยวณโรค โดยการทดสอบทเบอรคลน

• ไขมนในเลอดสง เบาหวาน (ดรายละเอยดใน

ท 18)

• ตรวจหาโรคตดเชอทางเพศสมพนธ ในกรณ

ทเคยมเพศสมพนธแบบไมปองกน ตกขาผดปรกตหรอ

มขอบงช (ดรายละเอยดในบทท 21)


ค�าปรกษาแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนา สงเสรมความพรอมของครอบครว • อธบายใหพอแมเขาใจพฒนาการของวยรน

ตอนกลางโดยเฉพาะพฤตกรรมตางๆทเปลยนไป โดย

ควรรบฟง เขาใจความรสกของลกวยรน พดคยกบลกวย

รนโดยใชเหตผล ไมใชอารมณ ชนชมพอแมทปรบวธการ

เลยงใหเหมาะกบวยรนและเปนแบบอยางทด เปนท

ปรกษาและชแนะวยรนใหเหนถงขอด ขอเสย หรอ เหตผล

ตางๆ ไดเหมาะสม การสงเสรมทกษะทส�าคญ

สงเสรมวยรน • สงเสรมใหวยรนมวฒภาวะทเหมาะสมตาม

วย (adolescent tasks) ไดแก

• ความเปนตวของตวเอง ( independence)

โดยสงเสรมใหวยรนกลาแสดงความคดเหน สนบสนน

เรองการพฒนาความคด การแกปญหา การเรยน ความ

สามารถรอบดานและการท�ากจกรรมตางๆยามวางรวม

ทงมอบหมายงานใหรบผดชอบอยางเหมาะสม เปนตน

• การคบเพอน (peers and lifestyle) โดย

281

III


สงเสรมใหวยรนรจกแกปญหากบเพอนกรณทเกด

ความขดแยงกนโดยสนตวธ สนบสนนการท�ากจกรรม

กลมหรอกจกรรมจตอาสา เปนตน


เขาใจเรองเพศไดอยางถกตอง (body image, sexuality)

โดยอธบายใหวยรนเขาใจถงผลทเกดตามมาของการม

เพศสมพนธ บทบาททางเพศในสงคม สทธพนฐานของ

คนในการปฏเสธเรองเพศ คานยมเรองเพศในสงคมไทย

เปนตน


ในตนเอง และสามารถวางแผนดานการเรยนหรอการ

ท�างานในอนาคตทเปนจรงได (identity, moral, realistic

vocational and educational goal) โดยชใหวยรน

เหนจดเดนหรอความสามารถของตนเอง ปลกฝงการม

จตสาธารณะและสงเสรมใหวยรนเรยนหรอท�างานใน

ดานทตนเองถนดหรอชอบบนพนฐานทเปนไปได รวม

ทงกระตนใหวยรนคดและหาขอมลทางดานการเรยน

หรออาชพในอนาคตดวยตนเองอยางจรงจงขน เปนตน


การจ�ากดเรองเวลาในการเลนอนเตอรเนต หรอ การพด

คยออนไลนผานอนเตอรเนต ท�าความเขาใจกบวยรน

เรองการรบสออยางมสต การใชอนเตอรเนตอยางฉลาด

ไมถกหลอกเปนเหยอ เปนตน

• สงเสรมใหวยรนเหนความส�าคญของตนเอง

และมความรบผดชอบตอหนาทของตนเอง รวมทง

สนบสนนดานการเรยน แบงเวลาเรยนใหเหมาะสมและ

แนะวธจดการกบความเครยด

การสงเสรมสขนสยทด อธบายใหวยรนเขาใจถงประโยชนของ • การนอนหลบอยางเพยงพอ ประมาณ 8-10

ชม.ตอวนรวมทงสงเสรมใหมสขอนามยในการนอนทถก

ตอง (good sleep hygiene)

• อาหารทมตอรางกาย แนะน�าใหวยรนรบ

ประทานอาหารใหครบ 5 หม ไดรบแคลเซยม 1,000-

1,300 มก.ตอวนรวมทงไดพลงงานพยงพอตอความ

ตองการของรางกาย โดยวยรนหญงควรได 1,600-1,800

กโลแคลอรตอวน สวนวยรนชายควรไดรบ 1,800-2,200

กโลแคลอรตอวน ทงนขนกบกจกรรมในแตละวน

• การออกก�าลงกายตอรางกายและจตใจโดย

สนบสนนใหวยรนออกก�าลงกายสม�าเสมอทกวนหรอ

มกจกรรมทออกแรง (physical activity) อยางนอย

1 ชม.ตอวน ลดเวลาการใชคอมพวเตอร โทรศพท หรอ

ดโทรทศน (screen time) เทาทจ�าเปนแตไมควรเกน

2 ชม.ตอวน (6)

• การดแลชองปากและฟนทถกตองโดยใช

ยาสฟนทมฟลออรไรดและไหมขดฟนรวมทง แนะน�าให

พบทนตแพทยปละ 2 ครง

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภยและแนวทางลดความเสยง (รายละเอยดดในบทท 10)


สมพนธโดยใหความรเรองเพศศกษา เชน ผลของการม

เพศสมพนธในวยรน ผลของการตงครรภตอมารดาและ

ทารก ปจจยทท�าใหวยรนมเพศสมพนธกอนวย ท�าอยางไร

ใหหางไกลความเสยงเรองเพศ เปนตน ส�าหรบผทมเพศ

สมพนธแลวใหแนะน�าวธปองกนการตงครรภและการตด

เชอทางเพศสมพนธอยางมประสทธภาพ(dual method))

โดยใชยาคมก�าเนดรวมกบถงยางอนามย รวมทงแนะน�า

ใหตรวจภายในปละครง

• งดหรอหลกเลยงการสบบหร ดมเครองดม

ทมแอลกอฮอลและใชสารเสพตดทกชนด กรณทใชอย

แนะน�าใหลดการใชและปองกนภาวะแทรกซอนทอาจ

เกดขน รวมทงชใหเหนวาสาเหตการตายทส�าคญของวย

282

III


รนอาย15-24 ปเกดจากอบตเหตบนทองถนนซงสมพนธ

กบการดมทมแอลกอฮอล

• หลกเลยงสถานการณเสยงตอการถกท�าราย

หรอถกลวงละเมด ฝกทกษะการปฏเสธและการแก ปญหา

เฉพาะหนาในสถานการณทเสยงสง ไมใชความรนแรง

แกปญหา


นรภยหรอคาดเขมขดนรภยทกครงทขบขรวมทงเนนย�า

เรองการขบขโดยไมมใบอนญาตขบข



แนวทางแกไขปญหาทไดในวนน


จากพอแม กอนกลบ แพทยควรเชญพอแมเขามาพดคย

ดวย โดยแพทยควรพดคยกบวยรนใหทราบถงความ

จ�าเปนทตองใหพอแมทราบในบางเรอง และเรองใดบาง

ทจะตองบอกพอแม เพอใหวยรนไดรบทราบกอนแพทย

บอกพอแม รวมทงใหวยรนเลอกทจะบอกพอแมเองหรอ

จะใหแพทยเปนผบอก

• กรณทพอแมตองการสอบถามแพทยถง

ปญหาสขภาพหรอปญหาพฤตกรรมของวยรนกอนกลบ

แพทยควรอธบายใหพอแมเขาใจทงปญหาพฒนาการ

และพฤตกรรมของวยรน และบอกแนวทางการเลยงด

วยรน หากพอแมตองการทราบรายละเอยดทเปนเรอง

สวนตวของวยรนแพทยสามารถทบทวนเรองการเกบ

รกษาขอมลสวนตวหรอความลบของวยรนและขอบงช

ในการเปดเผย รวมทงบทบาทของแพทยในการใหความ

ชวยเหลอวยรนตามทกลาวตอนตน เพอใหผปกครอง

เขาใจ โดยพยายามหลกเลยงไมใหพอแมรสกวา แพทย

และวยรนปดบงเรองราวบางอยางไว

• แจงวนนดพบครงตอไป ตามความจ�าเปน

โดยทวไป ถาเปนวยรนทมสขภาพแขงแรงและไมมความ

เสยง แพทยสามารถนดตรวจสขภาพไดทกป หรออยาง

นอยชวงวยละ 1 ครง เชน วยรนตอนกลาง 1 ครง ครง

ตอไปในชวงวยรนตอนปลายในบางสถานบรการอาจให

บรการผปวยเดกและวยรนถงอาย 15 ป เทานน ดงนน

แพทยควรใหขอมลเพอเตรยมวยรนและครอบครวถง

การเปลยนถายการรกษาจากระบบการรกษาแบบเดกส

ระบบการรกษาแบบผใหญ โดยเฉพาะวยรนทมโรค

ประจ�าตว หรอ โรคเรอรง ซงแพทยควรเตรยมความ

พรอมวยรนถงความเจบปวยทเปนอย การรกษาทเคยได

รบและการรกษาในปจจบน เปนตน

• ใหหมายเลขโทรศพทตดตอแกวยรนกรณม

ขอสงสย

อาย 18-21 ป วยรนตอนปลายเปนวยทรางกายมการเจรญ

เตบโตและเปลยนแปลงทางเพศเตมทแลว มความรความ

เขาใจเรองการเปลยนแปลงตางๆของรางกายและเรมม

ความรสก นกคดเปนนามธรรมมากขน ใชเหตผลในการ

แกปญหา มจดมงหมายในอนาคตเรองการเรยน งาน

หรอคครองชดเจนขน ขณะเดยวกนบางรายอาจมคครอง

เปนพอแม หรอ ท�างานแลว ท�าใหมโอกาสพบเจอกบ

พฤตกรรมเสยงเพมขนจากการเขาสงคม อาทเชน การ

ดมเครองดมทมแอลกอฮอลกบเพอน การสบบหร เมา

แลวขบ เปนตน กลาวโดยรวมวยรนชวงนมความคดทม

ความเปนผใหญมากขน มความรบผดชอบมากขนทงกบ

ตวเองและครอบครว แตยงคงมความเสยงทงในดาน

สขภาพกายและจตใจ ดงนนยงมความจ�าเปนตองไดรบค�า

แนะน�าปรกษาจากผใหญรอบขางทไวใจได เพอใหเขา

เตบโตเปนผใหญทสมบรณทงกายและใจ

283

III


ประเมนปญหาดานสขภาพและปญหาทางจตใจ สงคมและพฤตกรรม แพทยควรพดคยและใหเกยรตวยรนเหมอนพด

คยกบผใหญคนหนงเนองจากชวงนถอไดวาวยรนบรรล

นตภาวะแลว แพทยสามารถพดคยกบวยรนตามล�าพง

โดยไมตองขออนญาตพอแมได

แนวทางในการสมภาษณวยรน • หลงแนะน�าตวและท�าความรจก แพทยควร

อธบายใหวยรนทราบถงบทบาทของแพทยในการใหความ

ดแลและชวยเหลอ รวมทงแจงเรองการรกษาขอมลสวน

ตวหรอความลบของผปวย (patient confidentiality)

ใหทราบ เพอใหวยรนมนใจและเขาใจ แนวทางในการ

ดแลรกษารวมถงการใหค�าแนะน�าของแพทยแกวยรน

• หากจ�าเปน แพทยสามารถขอสอบถามปญหา

หรอความกงวลใจทผานมารวมถงประวตตางๆทส�าคญ

จากผปกครองได เชน ประวตการคลอด ประวตการเจบ

ปวยในอดต ประวตยา เปนตน


พฤตกรรม โดยใช HEEADSS interview โดยการซก

ถามวยรน เกยวกบ บรรยากาศและความสมพนธในบาน

การกนอาหาร การเรยนหรอการงาน กจกรรมและเพอน

การใชยาหรอสารเสพตด พฤตกรรมทางเพศ อารมณ

และความรสกเศรา ความรสกอยากฆาตวตาย ความ

รนแรงและความปลอดภย (ดรายละเอยดในบทความ

เรอง การใหค�าแนะน�าในการปองกนอบตเหตตามวย)

โดยวยรนตอนปลายนน ควรใหความส�าคญในเรอง

แผนการเรยน การงานในอนาคต ทศนคตเรองคครอง

ความสมพนธกบคนรกในปจจบนรวมถงความรเรองการ

มเพศสมพนธอยางปลอดภย และพฤตกรรมสยงดานอน

เปนตน


ตรวจรางกาย 1. ประเมนการเจรญเตบโตดวยการ: ชงน�า

หนก วดสวนสง ค�านวนดชนมวลกาย และบนทกขอมล

ลงบนกราฟการเจรญเตบโต




ถกท�าราย รอยเขม รอยด�าดานหลงคอ (acanthosis

nigricans) ในกรณอวน ดรอยแขงนนทดานหลงของนว



กรอน






rating; SMR): โดยแพทยอาจตรวจดวยตนเองหรออธบาย

แลวใหวยรนชจากรปภาพกได โดยทเพศชายใช genital

staging และ pubic hair staging และเพศหญงใช

breast tanner staging และ pubic hair staging




สาเหตทท�าใหวยรนกงวลใจ ตรวจภาวะนมโตในเพศชาย

(pubertal gynecomastia)



เพอประเมนพฒนาการทางเพศ ตรวจหาอาการแสดงท

บงชวาตดเชอ และแนะน�าการตรวจภายใน ตามขอบงช

ไดแก มประวตมเพศสมพนธแลว ตกขาว หรอเลอดออก

ผดปรกต เปนตน

284

III






การคดกรอง • ตรวจสายตาดวยเครองมอ เชน Snellen

test การมองเหนทอยตงแต 20/50 หรอ 6/18 ขนไป

อยางนอยหนงขาง ควรสงตอตรวจระดบฮโมโกลบน/ฮ

มาโตครต ในวยรนทอาจมภาวะเลอดจาง เชน เลอกรบ

ประทานอาหาร รบประทานมงสวรต วยรนหญงทม

ประจ�าเดอนมาก หรอตรวจรางกายพบวาซด เปนตน


• วณโรค ในรายทมประวตสมผสใกลชดกบผ

ปวยโรควณโรค โดยการทดสอบทเบอรคลน

• ไขมนในเลอดสง เบาหวาน (ดรายละเอยด

ในบทความเรอง แนวทางการคดกรองไขมนในเลอดใน

เดกและวยรน และแนวทางการคดกรองเบาหวาน)

• ตรวจหาโรคตดตอทางเพศสมพนธ ในกรณ

ทเคยมเพศสมพนธแบบไมปองกน ตกขาว ผดปรกต

หรอมขอบงช (ดรายละเอยดในบทท 21)


ค�าแนะน�าและค�าแนะน�าลวงหนาส�าหรบพอแม สงเสรมความพรอมของครอบครว • อธบายใหพอแมเขาใจพฒนาการของวยรน

ตอนปลาย โดยควรรบฟง เขาใจความรสกของลกวยรน

พดคยกบลกวยรนดวยเหตผล ไมใชอารมณ

• ชนชมพอแมทเปนทปรกษาใหกบวยรนและ

เปนแบบอยางทด ชแนะวยรนใหเหนถงขอด ขอเสย

หรอ เหตผลตางๆ อยางเหมาะสม

การสงเสรมทกษะส�าคญ • ความเปนตวของตวเอง ( independence)

โดยสงเสรมใหวยรนกลาแสดงความคดเหน สนบ สนนกา

รพฒนาความคด การแกปญหา การเรยน ความสามารถ

รอบดานและการท�ากจกรรมยามวาง รวมทงมอบงานท

เหมาะสมใหรบผดชอบ เปนตน

• การคบเพอน สงเสรมใหวยรนรจกแกปญหา

กบเพอนเมอเกดความขดแยงกนโดยสนตวธ สนบสนน

การท�ากจกรรมกลมและกจกรรมจตอาสา เปนตน


เขาใจเรองเพศไดอยางถกตอง โดยอธบายใหวยรนเขาใจ

ถงผลทตามมาของการมเพศสมพนธ บทบาททางเพศใน

สงคม สทธพนฐานในการปฏเสธเรองเพศ คานยมเรอง

เพศในสงคมไทย เปนตน


ในตนเอง และสามารถวางแผนการเรยนหรอการท�างาน

ในอนาคตทสมเหตสมผล โดยชใหวยรนเหนจดเดนหรอ

ความสามารถของตนเอง ปลกฝงการมจตสาธารณะและ

สงเสรมใหวยรนเรยนหรอท�างานในดานทตนเองถนด

หรอชอบ บนพนฐานทเปนไปได รวมทงกระตนใหวยรน

คดและหาขอมลทางดานการเรยนตอหรออาชพในอนาคต

ดวยตนเองอยางจรงจง เปนตน


วยรนบางคนอาจท�างานท�าใหจ�าเปนตองกลบบานดกพอ

แมและวยรนควรก�าหนดเวลากลบบานทเหมาะสม หรอ

ขอยกเวนในกรณทจ�าเปนแตควรสอสารใหทางบานได

รบทราบ หรอ หากไปสงสรรคกบเพอน และมการดม

เครองดมทมแอลกอฮอล วยรนควรหลกเลยง หากเลยง

ไมไดควรจ�ากดปรมาณทดม นอกจากนพอแมควรท�าความ

เขาใจกบวยรนเรองการรบสออยางมสต เปนตน

285

III


• สงเสรมใหวยรนเหนความส�าคญของตนเอง

และรบผดชอบตอหนาทของตนเองมากขน เชน รบผด

ชอบคาใชจายสวนตวดวยตนเองกรณทท�างานแลว

สนบสนนดานการเรยน แบงเวลาเรยนใหเหมาะสม

บรหารจดการเวลาท�างานและสงสรรค รวมทงแนะน�า

วธจดการกบความเครยด

การสงเสรมสขนสยทด • อธบายใหวยรนเขาใจถงประโยชนของการ

นอนหลบทเพยงพอ ประมาณ 8-10 ชม.ตอวน รวมทง

สงเสรมใหมสขอนามยการนอนทถกตอง (good sleep

hygiene)

• อธบายใหวยรนเขาใจถงประโยชนของอาหาร

ทมตอรางกาย แนะน�าใหวยรนรบประทานอาหารใหครบ

5 หม และไดรบแคลเซยม 1000-1300 มก.ตอวน รวม

ทงได พลงงานพยงพอตอความ ตองการของรางกายโดย

วยรนหญงควรได 1600-1800 กโลแคลอรตอวน สวน

วยรนชายควรไดรบ1800-2200 กโลแคลอรตอวน ทงน

ขนกบกจกรรมในแตละวน

• อธบายถงประโยชนของการออกก�าลงกาย

ตอรางกายและจตใจโดยสนบสนนใหวยรนออกก�าลงกาย

สม�าเสมอทกวนหรอมกจกรรมทออกแรง อยางนอย 1

ชม.ตอวน ลดเวลาการใชคอมพวเตอร โทรศพทหรอด

โทรทศน (screen time) เทาทจ�าเปน แตไมควรเกน 2

ชม.ตอวน

• อธบายเรองการดแลชองปากและฟนทถก

ตองโดยใชยาสฟนทมฟลออรไรดและไหมขดฟนรวมทง

แนะน�าใหพบทนตแพทยปละ 2 ครง

ค�าแนะน�าเพอความปลอดภย และแนวทางลดความเสยง (รายละเอยดดในบทท 10)


สมพนธโดยใหความรเรองเพศศกษา เชน ผลของการม

เพศ สมพนธในวยรน ผลของการตงครรภตอมารดาและ

ทารก ปจจยทท�าใหวยรนมเพศสมพนธกอนวย ท�าอยางไร

ใหหางไกลความเสยงจากพฤตกรรมทางเพศ เปนตน

ส�าหรบผทมเพศสมพนธแลว ใหแนะน�าวธปองกนการตง

ครรภและการตดเชอทางเพศสมพนธอยางมประสทธภาพ

(dual method) โดยการใชยาคมก�าเนดรวมกบถงยาง

อนามย รวมทงแนะน�าใหตรวจภายในปละ 1 ครง

• ดหรอหลกเลยงการสบบหร ดมเครองดมท

มแอลกอฮอลและการใชสารเสพตดทกชนด กรณทใช

อยแนะน�าใหลดการใช และปองกนภาวะแทรกซอน

ทอาจเกดขน รวมทงชใหเหนวาสาเหตการตายทส�าคญ

ของวยรนอาย 15-24 ปเกดจากอบตเหตบนทองถนนซง

สมพนธกบการดมเครองดมทมแอลกอฮอล

• หลกเลยงสถานการณทเสยงตอการถกท�าราย

หรอลวงละเมด ฝกทกษะการปฏเสธและการแก ปญหา

เฉพาะหนาในสถานการณทเสยงสง ไมใชความรนแรง

แกปญหา


นรภยหรอคาดเขมขดนรภยทกครงทขบข รวมทงเนนย�า

เรองการขบขโดยไมมใบอนญาตขบข



แนวทางแกไขปญหาทไดในวนน โดยแพทยควรใหก�าลง

ใจเพอใหวยรนมความพยายามทจะปรบเปลยนหรอแกไข

ปญหาดวยตนเอง


จากผปกครอง กอนกลบ แพทยควรบอกวยรนถงความ

ส�าคญของการเชญผปกครองเขามาพดคยดวย โดยแพทย

ควรพดคยกบวยรนใหทราบถงความจ�าเปนทตองให

286

III


ผปกครองทราบในบางเรอง และเรองใดบางทจะตอง

บอกผปกครอง เพอใหวยรนไดรบทราบกอนแพทยบอก

ผปกครองรวมทงใหวยรนเลอกทจะบอกผปกครองเอง

หรอจะใหแพทยเปนผบอก

• แจงวนนดพบครงตอไป โดยนดตรวจสขภาพ

ทกป หรออยางนอยชวงวยละ 1 ครง รวมทงควรใหขอมล

เพอเตรยมวยรนและครอบครวถงการเปลยนถายการ

รกษาจากระบบการรกษาแบบเดกสระบบการรกษาแบบ

ผใหญ ในกรณทวยรนมโรคประจ�าตว หรอ โรคเรอรง

แพทยควรเตรยมความพรอมวยรนรวมไปถงการดแล

ตนเองในโรคทเจบปวย การใชชวต การรกษาทเคยได

รบและการรกษาในปจจบน เปนตน

• ใหหมายเลขโทรศพทตดตอแกวยรนกรณม

ขอสงสย

287

เอกสารอางอง

1. Bright Future Visit: Infancy. In: Hagen JF, Shaw JS, Duncan PM. Bright Futures: Guidelines for Health

Supervision of Infants, Children and Adolescents, 3rd ed. Illinois : American Academy of Pediatrics; 2008:

253-67

2. Bright Future Visit: Early childhood. In: Hagen JF, Shaw JS, Duncan PM. Bright Futures: Guidelines for

Health Supervision of Infants, Children and Adolescents, 3rd ed. Illinois : American Academy of Pediatrics;

2008: 383-461

3. Bright future Visit: Middle childhood In: Hagen JF, Shaw JS, Duncan PM. Bright Futures: Guidelines for

Health Supervision of Infants, Children and Adolescents, 3rd ed. Illinois : American Academy of Pediatrics.

[Online].2008 [cited 2013 decem ber 3]: Avaiable from: URL:http://www.brightfuture.org

4. BrightFuture Visit: Adolescence. In: Joseph F. Hagan, Judith S. Shaw, Paula M. Duncan, editors. Guidelines

for Health Supervision of Infants, Children, and Adolescents. 3rd ed. illinois: American Academy of Pediatrics;

2008:515-59.

5. Specht EE. Congenital dislocation of the hip. West J Med. 1976;124(1): 18-28.

6. Feigelman S. The first year. In: Kliegman RM, Stanton BMD, Geme JS, Schor N, Behrman RE, editors.

Nelson textbook of Pediatrics. 19th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders. 2011: 26-31.

7.Kimmel SR, Ratliff-Schaub K. Growth and Development. In: Rakel RE, Rakel DP, editors.Textbook of family

medicine. 8th ed. Texas: Elsevier Saunders. 2011: 421-41.

8. Hazen EP, Abrams AN, Muriel AC, Danforth N. Child, Adolescent, and Adult Development. In: Stern TA,

Rosenbaum JF, Fava M, Biederman J, Rauch SL, editor. Massachusetts general hospital comprehensive

clinical psychiatry. 1st ed. China. Elsevier Saunders. 2011: 59-75.

9. Johnson CP. Recognition of autism before age 2 years. Pediatr Rev 2008; 29: 86-96.

10. Hoon AH, Jr., Pulsifer MB, Gopalan R, Palmer FB, Capute AJ. Clinical Adaptive Test/Clinical Linguistic

Auditory Milestone Scale in early cognitive assessment. J Pediatr 1993; 123: S1-8.

11. Dixon SD, Hennessy MJ. One year: one giant step forward. In: Dixon SD, Stein MT, editors. Encounters

with children. 4th ed. Philadelphia: Mosby Inc; 2006:322-51.

12. BrazeltonTouchpointsCenter. Touchpoints Reference Guide and Participant Training Materials. 2000.

13. Sparrow J, Brazelton TB. Anticipatory guidance in well child care visits in the first 3 years: The

TouchpointsTM model of development. In: Augustyn M, Zuckerman B, Caronna EB, editors. The Zuckerman

Parker Handbook of Developmental and Behavioral Pediatrics for Primary Care. 3rd ed. Philadelphia, PA:

Lippincott Williams & Wilkins; 2011: 18-22.

14. Zuckerman B, Parker S, Kaplan-Sanoff M. Teachable moments in primary care. In: Augustyn M, Zuckerman B,

Caronna EB, editors. The Zuckerman Parker Handbook of Developmental and Behavioral Pediatrics for

Primary Care. 3rd ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 2011: 12-7.

15. Feigelman S. The first year. In: Kliegman RM, Stanton BF, St. Geme JW, Schor NF, Behrman RE, editors.


288

Nelson Textbook of Pediatrics. 19th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; 2011: 26-31.

16. Johnson CP, Blasco PA. Infant growth and development. Pediatr Rev 1997; 18: 224-42.

17. Trozzi M, Stein MT. 15 to 18 Months: Declaring independence and pushing the limits. In: Dixon SD,

Stein MT, editors. Encounters with children. 4th ed. Philadelphia: Mosby Inc; 2006: 353-81.

18. Robins DL, Fein D, Barton ML, Green JA. The Modified Checklist for Autism in Toddlers: an initial study

investigating the early detection of autism and pervasive developmental disorders. J Autism Dev Disord

2001; 31: 131-44.

19. American Academy of Pediatrics, Council on Children With Disabilities. Identifying infants and young

children with developmental disorders in the medical home: an algorithm for developmental surveillance

and screening. Pediatrics 2006; 118: 405-20.

20. Frankenburg WK, Dodds J, Archer P, Shapiro H, Bresnick B. The Denver II: a major revision and

restandardization of the Denver Developmental Screening Test. Pediatrics 1992; 89: 91-7.

21. Dixon SD, Stein MT. First days at home: making a place in the family. In: Dixon SD, Stein MT, editors.

Encounters with children. 4th ed. Philadelphia: Mosby Inc; 2006: 201-21.

22. Dixon SD. Two years: language leaps. In: Dixon SD, Stein MT, editors. Encounters with children. 4th ed.

Philadelphia: Mosby Inc; 2006: 382-409.

23. Leppert M. Neurodevelopmental assessment and medical evaluation. In: Voigt RG, Macias MM, Myers

SM, editors. Developmental and Behavioral Pediatrics. 1st ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of

Pediatrics; 2011: 93-120.

24. Chonchaiya W, Nuntnarumit P, Pruksananonda C. Comparison of television viewing between children

with autism spectrum disorder and controls. Acta Paediatr 2011; 100: 1033-7.

25. Chonchaiya W, Pintunan P, Pruksananonda C. M-CHAT Thai version. 2011; Available from: http://www2.

gsu.edu/~psydlr/DianaLRobins/Official_M-CHAT_Website_files/M-CHAT_Thai.pdf.

26. Brown A. Media use by children younger than 2 years. Pediatrics 2011; 128: 1040-5.

27. Strasburger VC, Jordan AB, Donnerstein E. Children, adolescents, and the media: health effects. Pediatr

Clin North Am 2012; 59: 533-87, vii.

28. Chonchaiya W, Pruksananonda C. Television viewing associates with delayed language development.

Acta Paediatr 2008; 97: 977-82.

29. Tanimura M, Okuma K, Kyoshima K. Television viewing, reduced parental utterance, and delayed speech

development in infants and young children. Arch Pediatr Adolesc Med 2007; 161: 618-9.

30. Kirkorian HL, Pempek TA, Murphy LA, Schmidt ME, Anderson DR. The impact of background television

on parent-child interaction. Child Dev 2009; 80: 1350-9.

31. Dixon SD. Three years: Emergence of magic. In: Dixon SD, Stein MT, editors. Encounters with children:

Pediatric behavior and development, 4thed. Philadelphia: Mosby Elsveir; 2006: 410-433.

32. Hagan JF, Shaw JS, Duncan PM. Promoting child development . In: Bright futures: guidelines for health

supervision of infants, children, and adolescent, 3rded. American Academy of Pediatrics; [Online].2008


289

[cited 2013 December]; Available from http://brightfutures.aap.org/pdfs/Guidelines_PDF/3-Promoting_

Child_Development.pdf: 39-76

33. Baker RC. Well-child visits-Early childhood: 2 to 3 years. In: Baker RC, editors. Pediatric primary care:

well-child care. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001: 155-60.

34. Bright future visit: Early childhood. In: Hagan JF, Shaw JS, Duncan PM. Bright futures: guidelines for

health supervision of infants, children, and adolescent, 3rded. American Academy of Pediatrics. [online].

2008.[cite 2013 Dec]:.Available from http://brightfutures.aap.org/pdfs/Guidelines_PDF/16-Early_Childhood.

pdf: 439-48

35. Stein MT, Lukasik MK. Developmental screening and assessment: infants, toddlers, and preschoolers.

In: Carey WB, Crocker AC, Coleman WL, Elias ER, Feldman HM. Developmental-behavioral pediatrics. 4th

edition Philadelphia: Saunders Elsevier; 2009: 785-96.

36. Frankenburg WK, DoddsJ, Archer P, Bresnick B, Maschla P, Edelman N, et al.DENVER II Screening manual.

Denver: Denver developmental material incooperated; 1992.

37. Tingley DH. Vision screening essentials: screening today for eye disorders in the pediatric patient.

PedsinRev. 2007; 28(2): 54-61.

38. Executive summary. In: Developing early literacy: report of the national early literacy panel: A Scientiic

Synthesis of Early Literacy Development and Implications for Intervention. National institute for literacy

and National center for family literacy. [online]. 2008. [cited 2013 Dec]: Available from https://www.nichd.

nih.gov/publications/pubs/documents/NELPReport09.pdf.

39. Dixon SD. Four years: clearer sense of self. In: Dixon SD, Stein MT, editors. Encounters with children:

Pediatric behavior and development, 4thed. Philadelphia: Mosby Elsveir; 2006: 434-56.

40. Hagan JF, Shaw JS, Duncan PM. Promoting child development. In: Bright futures: guidelines for health

supervision of infants, children, and adolescent, 3rded. American Academy of Pediatrics; [online]. 2008.

[cited 2013 Dec]: Available from http://brightfutures.aap.org/pdfs/Guidelines_PDF/3-Promoting_Child_

Development.pdf: 39-76.

41. Baker RC. Well-child visits-Early childhood: 2 to 3 years. In: Baker RC, editors. Pediatric primary care:

well-child care. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001: 155-160.

42. Durrant JE. Positive Discipline: What it is and how to do it. Save the Children Sweden Southeast Asia

and the Pacific. [online]. 2007[cited 2013 December]: Available from http://seap.savethechildren.se/Global/

scs/SEAP/publication/publication%20pdf/Child%20Protection/Positive%20Discipline%20Report%2023

Aug07.pdf.

43. High PC, the Committee on Early Childhood, Adoption, and Dependent Care and Council on School

Health. School readiness. PEDIATRICS. 2008; 121(4): e1008 -e1015.

Executive summary. In: Developing early literacy: report of the national early literacy panel: A Scientiic

Synthesis of Early Literacy Development and Implications for Intervention. National institute for literacy

and National center for family literacy. [online]. 2008 [cited 2013 December]: Available from https://www.


290

nichd.nih.gov/publications/pubs/documents/NELPReport09.pdf. p. V-XII

44. Guevara JP,Gerdes M,Localio R,Huang YV,Pinto-Martin J,Minkovitz CS,et al.Effective of developmental

screening in an urban setting.Pediatrics 2013;131(1):30-7

45. ACOG. American College of Obstetricians and Gynecologists Practice Bulletin number 109, December

2009: cervical cytology screening. Obstet Gynecol 2009;114:1409-20.

47. Gidding SS, Dennison BA, Birch LL, Daniels SR, Gillman MW, Lichtenstein AH, et al. Dietary recommendations

for children and adolescents: a guide for practitioners. Pediatrics 2006; 117(2):544-59.

48. American, Academy, of, Pediatrics, Committee, onNutrition. Optimizing bone health and calcium intakes

of infants, children and adolescents. Pediatrics 2006;117:578-85.

49. WHO. WHO Guidelines on Preventing Early Pregnancy and Poor Reproductive Outcomes 2011.

50. M.Anderson M, S.Neinstein L. Alcohol. In: N.Neinstein L, M.Gordon C, K.Katzman D, S.Rosen D, R.Woods

E, editors. Adolescent health Care: A practical guide. 5th ed. Philadelphia: Wolters Kluwer, Lippincott

Williams & Wilkins; 2008: 878.

51. Elster AB. Comparison of Recommendations for Adolescent Clinical Preventive Services Developed by

National Organizations. Arch Pediatr Adolesc Med1998;152:93-8.

52. อดศกด ผลตผลการพมพ. การปองกนอบตเหต. ใน: เปรมฤด ภมถาวร สวฒน เบญพลพทกษ กาญจนา ตงนรารชชกจ

สเทพ วาณชยกล สรางคเจยมจรรรยา บรรณาธการ. กมารเวชศาสตรส�าหรบนกศกษาแพทย เลมท1. กรงเทพ: ธนาเพรส

จ�ากด; 2552: 185-94

53. วระศกด ชลไชยะ. การสอสารส�าหรบเดกทมปญหาทางพฒนาการและพฤตกรรม. ใน: วระศกด ชลไชยะ, สชรา ฉตรเพรด

พราย, ชษณ พนธเจรญ, จรงจตร งามไพบลย, บรรณาธการ. ทกษะการสอสารเพอความเปนเลศดานบรการทางการแพทย.

กรงเทพมหานคร: ธนาเพรส; 2552. หนา 239-54.

54. วระศกด ชลไชยะ. Optimizing care in ambulatory pediatrics: developmental perspectives. ใน: นวลจนทร

ปราบพาล, ศรวรรณ วนานกล, สชาดา ศรทพยวรรณ, สชรา ฉตรเพรดพราย, บรรณาธการ. การอบรมระยะสนกมารเวชศาสตร

Optimizing health care in Pediatrics. กรงเทพมหานคร: บยอนดเอนเทอรไพรซ; 2551: 131-44.

55. ศรกล อศรานรกษ ประภาภรณ จงพานช. แบบคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดก (อนามย 55) (ปรบปรงครงท1). กลม

อนามยแมและเดก ส�านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: ส�านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย;

2555.

56. สมย ศรทองถาวร. คมอคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด-5 ป ส�าหรบบคคลากรสาธารณสข(TDSI). สถาบน

พฒนาการเดกราชนครนทร กรมสขภาพจต

57. ศรกล อศรานรกษ ประภาภรณ จงพานช. แบบคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดก (อนามย 55) (ปรบปรงครงท1). กลม

อนามยแมและเดก ส�านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพฯ: ส�านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย;

2555.

58. ลดดา เหมาะสวรรณ, จนฑทตา พฤกษานานนท, จฬธดา โฉมฉาย, วนดดา ปยะศลป, สธาทพย ศรจนทรเพญ, ปราณ

เมองนอยและคณะ.วเคราะหสขภาวะของเดกและวยรนอาย 6-12 ป. ใน: คณะท�างานโครงการวเคราะหสขภาวะของเดกและ

วยรนไทย ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย. สขภาวะของเดกและวยรนไทย พ.ศ.2552: บ.บยอน เอนเทอรไพรซ

จ�ากด; 2552 หนา 140-60.


291

59. สธาทพย เอมเปรมศลป. การคดกรองสขภาพและภาวะโลหตจางในเดกวยเรยน(ป 2552-2555) ใน: นชรา เรองดารกานนท,

ชชลต รตนสาร, อรพชญา ไกรฤทธ, บรรณาธการ. 4 ป โครงการพฒนาศกยภาพประชากรไทย “วถแหงการปองกนโรคและ

สรางเสรมสขภาพ”. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล; 2556. หนา 26-7.

60. สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล สขภาพคนไทย 2555

61. โภชนาการในเดกวยเรยน.[บทความบนอนเตอรเนต]. [เขาใจ ธนวาคม 2556];จาก :http://www.si/mahidol.co.th

62. ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย. แนวทางการดแลสขภาพเดกไทย โดยราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

พ.ศ. 2556 (Recommended Guideline for Preventive Pediatric Health Care by The Royal College of Pediatricians

of Thailand, 2013). 2556.

63. คมอวคซน 2012-2013 และปญหาทพบบอย. วระชย วฒนวรเดช, อจฉรา ตงสถาพรพงศ, กลกญญา โชคไพบลยกจ,

กองบรรณาธการ. กรงเทพฯ: บยอนด เอนเตอรไพรส จ�ากด; 2012.

64. บญยง มานะบรบรณ, อรศร วทวสมงคล. Immunization in adolescents. ใน: ธระพงษ ตณฑวเชยร, ศรวรรณ

จรสรธรรม, กนกพร จวโพธเจรญ, ดาราวรรณ วนะชวนาวน, ชษณา สวนกระตาย, กลภา ศรสวสด, กองบรรณาธการ. เวชศาสตร

รวมสมย. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2554.:161-5.


292

รายชอคณะอนกรรมการ

ทบทวนระบบการดแลสขภาพเดกด พ.ศ. 2556-2557

รศ.พญ.ประสบศร องถาวร ประธาน

พญ.วนด นงสานนท รองประธาน

ศ.คลนก พญ.วนดดา ปยะศลป เลขานการ

พญ.จรยา ทะรกษา กรรมการ

รศ.พญ.จนทฑตา พฤกษานานนท กรรมการ

พญ.สชรา ฉตรเพรดพราย กรรมการ

พญ.อสราภา ชนสวรรณ กรรมการ

พญ.นยนา ณศะนนท กรรมการ

รศ.นพ.อดศกด ผลตผลการพมพ กรรมการ

นพ.วระศกด ชลไชยะ กรรมการ

นพ.พงษศกด นอยพยคฆ กรรมการ

พญ.อดศรสดา เฟองฟ กรรมการ

พญ.พฎ โรจนมหามงคล กรรมการ

พญ.บญยง มานะบรบรณ กรรมการ

พญ.สธาทพย เอมเปรมศลป กรรมการ

www.thaipediatrics.org

ISBN 978-616-91972-2-5


Guideline in Child Health Supervision Part 3

Documents

Transcript of Guideline in Child Health Supervision Part 3