GRAAD 12 SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE · SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie...

NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT

GRAAD 12

SEPTEMBER 2015

REKENINGKUNDE

PUNTE: 300 TYD: 3 uur

Hierdie vraestel bestaan uit 18 bladsye en ŉ 17-bladsy antwoordeboek.

2 REKENINGKUNDE (EC/SEPTEMBER 2015)

Kopiereg voorbehou Blaai om asseblief

INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Hierdie vraestel bestaan uit SES verpligte vrae. 2. Beantwoord AL die vrae in die spesiale ANTWOORDEBOEK wat voorsien is. 3. Waar van toepassing, moet bewerkings getoon word, om deelpunte te kan

verdien.

4. ŉ Nieprogrameerbare sakrekenaar mag gebruik word. 5. Jy mag ŉ donker potlood of swart/blou ink gebruik om die vrae te voltooi. 6. ŉ Uiteensetting van die vrae word hieronder voorsien. Probeer om by die

voorgestelde tyd vir elke vraag te hou

Vraag Onderwerp Kategorie Punte Minute

1 Koste berekeninge – koste begrippe en gelykbreek

Bestuursrekeningkunde en bestuur van hulpbronne

45 27

2

Begroting – Geprojekteerde inkomstestaat en interne beheer

Bestuursrekeningkunde en bestuur van hulpbronne

40 24

3 Maatskappye – Begrippe en finansiële state

Finansiële rekeningkunde en bestuur van hulpbronne

70 42

4

Maatskappye – Kontantvloei-staat Ontleding en interpretasie van verhoudings

Finansiële rekeningkunde en bestuur van hulpbronne

60 36

5 BTW en Rekonsiliasies Finansiële rekeningkunde en bestuur van hulpbronne

50 30

6 Voorraadwaardasie en Interne Beheer Bestuur van hulpbronne 35 21

TOTAAL 300 punte

180 minute

(EC/SEPTEMBER 2015) REKENINGKUNDE 3


VRAAG 1: KOSTE-BEREKENINGE (45 punte; 27 minute) 1.1 Kies die koste-rekening uit die gegewe lys, vir elkeen van die uitgawes wat

hieronder aangedui word.

Fabrieksbokoste; Administrasiekoste; Verkoops- en

verspreidingskoste; Direkte arbeidskoste; Direkte materiaalkoste

1.1.1 Lone betaal aan werknemers, in die produksieproses 1.1.2 Die salaris van die fabrieksvoorman 1.1.3 Skryfbehoeftes in die kantoor gebruik 1.1.4 Vervoerkoste van grondstowwe wat by die fabriek afgelewer is 1.1.5 Tjekbetaling aan die Daily Dispatch vir advertensies (5) 1.2 MASHLE ACCESSORIES Die volgende inligting is geneem uit die boeke van Mashle Accessories vir

die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 2015. Andie Dludlu is die besigheid se eienaar. Hulle vervaardig een tipe sak vir skootrekenaars.

OPDRAG: Bereken die volgende vir die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 2015: 1.2.1 Totale Fabrieksbokoste (11) 1.2.2 Die Produksiekostestaat

Toon alle bewerkings om deelpunte te kan verdien. (16)



INLIGTING:

A. Voorraadsaldo’s: 28 FEBRUARIE 2015 28 FEBRUARIE 2014 Grondstowwe in voorraad 123 450 114 600 Goedere in bewerking 101 400 142 400 Fabrieks-verbruiksgoedere 3 180 0 B. Opsomming van transaksies vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015:

(voor enige aansuiwerings)

Direkte materiaal na die fabriek oorgedra 748 000 Verbruiksgoedere vir die fabriek aangekoop 31 080 Produksie-lone 532 000 Werkgewersbydraes vir fabriekswerkers 58 520 Salarisse: Fabrieksbestuurders (voordele ingesluit) 113 040 Verkoopspersoneel (voordele ingesluit) 57 060 Water en elektrisiteit 37 220 Versekering 14 820 Diverse uitgawes: Fabriek 21 840 ` Verkoopsdepartement 9 710 C. Addisionele inligting en aansuiwerings: x Die volgende inskrywing is uitgelaat uit die Produksie-loonjoernaal vir die

laaste week van Februarie 2015:

Netto loon verskuldig aan werknemer 9 240 Totale aftrekkings vir hierdie werknemer beloop 23% van sy

bruto loon

Die werkgewer betaal 10% aan die Pensioenfonds en 1% aan die WVF.

x ŉ Bedrag van R3 280 was steeds uitstaande vir water en elektrisiteit. 75% van water en elektrisiteit word in die fabriek gebruik.

x Ingesluit by versekering is ŉ addisionele premie van R2 220 wat betaal is vir die tydperk 1 Januarie 2015 tot 30 Junie 2015. Hierdie uitgawe word verdeel tussen die fabriek en die verkoopsafdeling in die verhouding van 3 : 1.



1.3 Naidoo se Speelgoedwinkel Naidoo se Speelgoedwinkel vervaardig en verkoop teddiebere. Die

rekenmeester het die inligting hieronder gegee, voorberei vir die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 2015.

OPDRAG: 1.3.1 Bewys dat die gelykbreekpunt vir 2015 korrek is, deur ŉ berekening

te doen. (4) 1.3.2 Verduidelik of Naidoo bekommerd moet wees oor die

gelykbreekpunt vir 2015. Haal relevante syfers in jou verduideliking aan. (3)

1.3.3 Gee EEN rede vir die verandering in die direkte materiaalkoste per

eenheid en die direkte arbeidskoste per eenheid. (4) 1.3.4 Gee ŉ gepaste rede vir die afname in die gelykbreekpunt van 2014

tot 2015. (2) INLIGTING: Goedere word op bestelling vervaardig. Daarom het die besigheid nie

saldo’s vir goedere-in-bewerking aan die einde van die jaar nie.

2015 2014 Vaste koste R54 R53 Fabrieksbokoste (per eenheid) R36 R36 Administrasiekoste (per eenheid) R18 R17 Veranderlike koste R120 R116 Direkte grondstofkoste (per eenheid) R52 R42 Direkte arbeidskoste (per eenheid) R48 R55 Verkoops- en verspreidingskoste (per eenheid) R20 R19 Verkoopprys (per eenheid) R172 R172 Gelykbreekpunt (eenhede) 2 742 3 029 Aantal eenhede geproduseer 2 640 3 200 45



VRAAG 2: BEGROTING (40 punte; 24 minute)

Hieronder is ŉ gedeeltelik voltooide geprojekteerde inkomstestaat wat deur die boekhouer van Dawn Distributors vir die tydperk 1 Oktober 2015 tot 31 Desember 2015 voorberei is.

OPDRAG: 2.1 Noem TWEE items wat in die gegewe Geprojekteerde Inkomstestaat

verskyn, wat nie in ŉ kontantbegroting sal verskyn nie. (2) 2.2 Vul die ontbrekende bedrae, aangedui deur A tot E, in die Geprojekteerde

Inkomstestaat, in. (16) 2.3 Neem die addisionele inligting in ag en bereken die volgende: 2.3.1 Die persentasie verhoging in lone wat die skoonmakers in Desember

2015 sal ontvang. (4) 2.3.2 Die maandelikse salaris verskuldig aan die verkoopsbestuurder vir

Desember 2015. (4) 2.3.3 Die totale kredietverkope wat vir Desember 2015 verwag word. (3) 2.3.4 Die saldo van die lening op 1 November 2015. (3) 2.4 Verwys na die werklike syfers vir Waardevermindering- en

Handelsvoorraadtekort vir Oktober 2015. Voorsien ŉ rede vir die verskil van die begrote syfers, vir elkeen. (2)

2.5 Verwys na die werklike syfers vir Oktober 2015.

Lewer kommentaar oor enige TWEE uitgawes (behalwe die items in VRAAG 2.4 genoem) wat nie goed deur die besigheid beheer word nie. In elkeen van die gevalle, moet jy die relevante syfers aanhaal en EEN voorstel maak oor hoe hierdie uitgawe meer effektief bestuur kan word. (6)



INLIGTING: A. Die besigheid gebruik ŉ winsopslagpersentasie van 60% op koste van verkope. B. Kredietverkope is 75% van totale verkope.

Hulle verwag dat verkope met 10% per maand en met 20% in Desember sal styg.

C. Die besigheid het ŉ verkoopsbestuurder en ŉ administratiewe bestuurder in diens.

Die verkoopsbestuurder verdien R300 meer as die administratiewe bestuurder (per maand). Die bestuurders is geregtig op ŉ verhoging van 8% p.j. vanaf 1 Desember 2015.

D. R20 000 van die lening is terugbetaalbaar op 30 November 2015. Rente op lening

teen 9% p.j. is elke kwartaal betaalbaar. Die volgende paaiement moet op 1 Januarie 2016 betaal word.

E. Advertensieuitgawe per maand word teen ŉ vaste persentasie van totale verkope

begroot.

F. Inkomstebelasting word teen 30% van die netto wins voor belasting bereken. G. INLIGTING (ONDER ANDERE) VANAF DIE GEPROJEKTEERDE INKOMSTE-

STAAT VIR OKTOBER TOT DESEMBER 2015.

OKTOBER BEGROOT

OKTOBER WERKLIK

NOVEMBER BEGROOT

DESEMBER BEGROOT

Verkope 120 000 98 400 132 000 ? Koste van verkope 75 000 58 800 B 99 000 Bruto wins A ? ? Ander inkomstes 20 700 18 200 20 700 21 200 Huurinkomste 10 000 10 000 10 000 10 000 Korting ontvang 1 200 1 000 1 200 1 200 Kommissie-inkomste 9 500 7 200 9 500 10 000 Bruto bedryfsinkomste Bedryfsuitgawes 48 300 ? ? Salarisse (bestuurders) 17 100 17 100 17 100 D Lone (skoonmakers) 3 200 3 200 3 200 3 376 Onderhoud 4 000 1 650 4 000 4 000 Telefoon 2 000 4 280 2 000 2 500 Versekering 1 800 1 800 1 800 1 800 Advertensies 2 400 1 900 C 3 168 Waardevermindering 6 200 8 000 6 200 8 000 Handelsvoorraadtekort 0 680 0 500 Skryfbehoeftes 3 150 3 100 3 200 3 250 Diverse bedryfsuitgawes 8 450 8 420 8 500 8 550 Bedryfswins 17 400 ? ? Rente inkomste 225 200 200 200 Wins voor rente uitgawe 17 625 Rente uitgawe 585 585 585 435 Netto wins voor inkomstebelasting ? ? ? Inkomstebelasting ? ? ? Netto wins E ? ?

40



VRAAG 3: MAATSKAPPYE – FINANSIЁLE STATE (70 punte; 42 minute) 3.1 Laat pas die begrippe in KOLOM A by die omskrywings in KOLOM B. Skryf

slegs die letter teenoor die vraagnommer in jou ANTWOORDEBOEK.

KOLOM A KOLOM B 3.1.1 Bedryfsbate A Verbandlening om die aankoop van nuwe vaste

eiendom te finansier

3.1.2 Bedryfslas B Verdeelbare reserwes soos Behoue inkomste 3.1.3 Finansiële bate C Verbruiksgoedere nie gebruik aan die einde van

ŉ finansiële tydperk nie

3.1.4 Nie-bedryfslas D Beleggings soos ŉ vaste deposito teen 9% p.j. rente oor ŉ 5 jaar periode

3.1.5 Ekwiteite E Die bedrag verskuldig aan SAID vir inkomstebelasting (5)

3.2 AMALINDA BPK Die volgende inligting verskyn in die rekeningkundige rekords van Amalinda

BPK vir die finansiële jaar geëindig 28 Februarie 2015.

Die gemagtigde aandelekapitaal van die besigheid is 700 000 gewone aandele. OPDRAG: 3.2.1 Voltooi die volgende notas tot die balansstaat op 28 Februarie 2015. (a) Vaste (Tasbare) bates (15) (b) Gewone aandelekapitaal (10) (c) Behoue inkomste (12) (d) Handels- en ander betaalbare bedrae

Let wel: Alle items wat deel vorm van Bedryfslaste in die Balansstaat, moet onder Handels- en ander betaalbare bedrae, getoon word (behalwe Oortrokke bank.)

(8)

3.2.2 Bereken die netto batewaarde per aandeel (NBW) na die terugkoop van

aandele op 27 Februarie 2015. (5) 3.2.3 Die maatskappy beplan om die oorblywende gemagtigde

aandelekapitaal in die volgende finansiële jaar uit te reik. Die direkteure stel voor dat R7,20 per aandeel ŉ billike uitreikingsprys sal wees.

(a) Watter faktore/finansiële aanwysers sal jy as bestaande

aandeelhouer in ag neem, om te bepaal of R7,20 per aandeel ŉ aanvaarbare uitreikingsprys is? Verskaf redes vir jou antwoord. (4)

(b) V. Slink besit 52% van die uitgereikte aandele op 28 Februarie

2015. Bereken die minimum aantal aandele wat sy moet koop om haar posisie as hoofaandeelhouer te behou. (4)

(c) V. Slink stel voor dat sy, as hoof-aandeelhouer, eerste opsie

behoort te kry om die addisionele aandele te kan koop, voordat dit aan die publiek geadverteer word. Watter advies het jy vir die direkteure hieroor? (3)

3.2.4 Het die terugkoop van aandele enige voordele vir die maatskappy?

Verduidelik. Verskaf TWEE redes. (4)



INLIGTING

A. Saldo’s en totale (onder andere): 28 Februarie 2015 1 Maart 2014 Grond en geboue 2 500 000 0 Voertuie (kosprys) 562 500 ? Opgehoopte waardevermindering op voertuie ? 450 000 Toerusting (kosprys) 400 300 375 500 Opgehoopte waardevermindering op

toerusting 189 540 141 500

Gewone aandelekapitaal ? 2 924 000 Behoue inkomste ? 89 000 Krediteurekontrole 203 900 149 600 Verbandlening: Buck Bank 2 340 500 0 Aandeelhouers vir dividende ? 186 600 SAID: Inkomstebelasting 25 500 (Kt) 18 140 (Kt) Opgelope inkomste 13 460 Opgelope uitgawes 19 220 Inkomstebelasting 281 400 Gewone aandele dividende (interim

dividende) 252 000

B. Vaste bates: x Op 1 April 2014, het die besigheid ŉ verbandlening van R2 500 000

aangegaan om die nuwe geboue te kon koop.

x Op 1 Maart 2014, het die voertuie-rekening bestaan uit vier

afleweringsvoertuie wat op 1 Maart 2010 aangekoop is, almal teen dieselfde kosprys.

x Op 1 November 2014, is ŉ voertuig op krediet verkoop teen ŉ verlies

van R4 200.

x Op 1 Desember 2014 is addisionele toerusting aangekoop. x Voertuie word verminder teen 15% p.j. op kosprys en toerusting word

verminder teen 20% p.j. op drawaarde.

C. Verbandlening: x Die lening is op 1 April 2014 aangegaan om die nuwe gebou te koop. x ŉ Vaste maandelikse paaiement (rente uitgesluit) is teen die

leningsrekening betaal. Hierdie betalings was ŉ totaal van R159 500 vir die afgelope finansiële jaar.

x Die paaiement sal na verwagting onveranderd gedurende die volgende finansiële jaar bly.



D. Aandelekapitaal: x Op 1 Maart 2014 was 80% van die gemagtigde aandelekapitaal

uitgereik.

x Op 1 November 2014 is 120 000 addisionele aandele teen R6,80 per

aandeel uitgereik.

x Op 26 Februarie 2015 het die maatskappy 50 000 gewone aandele uit

die boedel van oorlede K. Ramza, teen R7,00 per aandeel teruggekoop. Daar is vasgestel dat Mnr. Ramza hierdie aandele op verskillende tye deur die afgelope jare het op die effektebeurs (JSE) aangekoop.

E. Inkomstebelasting is teen 28% van die netto wins bereken. F. Dividende: x ŉ Finale dividend van 32 sent per aandeel is verklaar op

27 Februarie 2015. Alle aandeelhouers (insluitend die aandeelhouers van wie die aandele teruggekoop is) kwalifiseer vir finale dividende.

70



VRAAG 4: KONTANTVLOEI EN INTERPRETASIE (60 punte; 36 minute) Jy word voorsien van inligting uit die rekords van Pixie Bpk vir die finansiële jaar geëindig 30 Junie 2015.

OPDRAG: 4.1 Bereken die volgende bedrae soos hulle in die Kontantvloeistaat sal verskyn.

Toon alle bewerkings om deelpunte te kan verdien.

4.1.1 Dividende betaal (5) 4.1.2 Inkomstebelasting betaal (4) 4.1.3 Vaste bates aangekoop (5) 4.1.4 Totale kontant spandeer op beleggingsaktiwiteite (4) 4.1.5 Netto verandering in kontant en kontantekwivalente (4) 4.2 Bereken die volgende finansiële aanwysers vir die finansiële jaar geëindig

30 Junie 2015: Rond berekeninge af tot EEN desimale punt (waar nodig). 4.2.1 Tydperk van voorraad voorhande (4) 4.2.2 Gemiddelde debteure-invorderingstermyn (6) 4.2.3 Skuld/ekwiteitsverhouding (3) 4.3 Lewer kommentaar oor die bestuur van voorraad (handelsvoorraad). Haal

TWEE relevante finansiële aanwysers (met syfers) in jou antwoord aan. (6) 4.4 Word debiteure en krediteure effektief bestuur? Verduidelik. Haal relevante

finansiële aanwysers en/of syfers in jou antwoord aan. (6) 4.5 John Cann (jou vriend) wil aandele in die besigheid koop. Hy gee vir jou die

finansiële aanwysers van Vivi Traders Bpk., (ŉ ander maatskappy wat in dieselfde industrie as Pixie Bpk. handel dryf) en vra jou advies.

Verduidelik jou antwoorde op die volgende vrae. Vergelyk en haal relevante

finansiële aanwysers (syfers, verhoudings of persentasies) van beide maatskappye aan, in elkeen van die gevalle, om jou verduidelikings te staaf.

4.5.1 Lewer kommentaar oor die verdienste per aandeel (VPA), die

dividend per aandeel (DPA) en die opbrengs op aandeelhouersekwiteit vir beide maatskappye. (6)

4.5.2 Lewer kommentaar oor die finansiële hefboom van beide

maatskappye. Verduidelik watter maatskappy maak meer gebruik van lenings en sê ook of dit ŉ goeie idee is of nie, vir daardie maatskappy. (4)

4.5.3 Kyk na die markwaarde van die aandele asook die netto batewaarde

per aandeel. Watter advies het jy vir John Cann in verband met ŉ belegging in een van hierdie maatskappye? (3)



INLIGTING: A. Inligting geneem uit die Inkomstestaat op 30 Junie 2015. Verkope 1 984 000 Koste van verkope 1 452 000 Waardevermindering 64 000 Rente uitgawe 72 000 Netto wins voor inkomstebelasting 257 400 Inkomstebelasting 75 600 B. Inligting geneem uit die Balansstaat 30 Junie 2015 30 Junie 2014 Nie-bedryfsbates 1 665 400 1 321 500 Vaste bates 1 505 400 1 201 500 Finansiële bates 160 000 120 000 Bedryfsbates 270 100 196 500 Voorraad (Handelsvoorraad) 176 000 120 200 Handels- en ander ontvangbare bedrae

(Handelsdebiteure) 70 200 65 500

SAID: inkomstebelasting - 8 800 Kontant en kontantekwivalente 23 900 2 000 Totale bates 1 935 500 1 518 000

Aandeelhouersekwiteit 1 006 800 843 000 Gewone aandelekapitaal 950 000 800 000 Behoue inkomste 56 800 43 000 Nie-bedryfslaste 740 000 520 000 Bedryfslaste 188 700 155 000 Handels- en ander betaalbare bedrae 110 200 95 500 Aandeelhouers vir dividende 66 000 42 000 SAID: inkomstebelasting 12 500 - Oortrokke bank 17 500 1 935 500 1 518 000 C. Aandelekapitaal en dividende. Die maatskappy het ŉ gemagtigde aandelekapitaal van 500 000 gewone

aandele. Op 30 Junie 2015 was daar 300 000 uitgereikte aandele. Addisionele aandele is teen R3,00 elk op 31 Augustus 2014 uitgereik. Alle uitgereikte aandele is op interim en finale dividende geregtig.

ŉ Interim dividend is op 2 Januarie 2015 betaal.

ŉ Finale dividend is op 27 Februarie 2015 verklaar.

D. Addisionele vaste bates is gedurende die finansiële jaar aangekoop. ŉ Ou

voertuig is gedurende die jaar teen boekwaarde (drawaarde) van R23 500 verkoop.

E. Kredietverkope bedra 40% van totale verkope.



F. Die volgende aanwysers is op 30 Junie bereken: 30 JUNIE 2015 30 JUNIE 2014 Bedryfsverhouding 1,43 : 1 1,27 : 1 Vuurproefverhouding 0,5 : 1 0,49 : 1 Voorraadomsetsnelheid 9,8 keer 11 keer Tydperk van voorraad voorhande ? 33 dae Debiteure invorderingstermyn ? 38 dae Krediteure betalingstermyn 65 dae 62 dae Graad van solvensie 2,08 : 1 2,25 : 1 Skuld/ekwiteitsverhouding ? 0,62 : 1

Opbrengs op gemiddelde kapitaal aangewend 21,2% 22%

Opbrengs op aandeelhouersekwiteit 19,7% 24% Verdienste per aandeel (VPA) 63 sent 72 sent Dividende per aandeel (DPA) 56 sent 52 sent Huidige rentekoers op lenings 11% 10,5% G. Finansiële aanwysers van Vivi Traders Bpk vir die finansiële jaar geëindig 30 Junie

2015 in vergelyking met Pixie Bpk soos hierbo. Pixie Bpk Vivi Traders Bpk Markprys per aandeel (JSE) 345 sent 315 sent Netto batewaarde per aandeel

(NBWPA) 335 sent 342 sent

Verdienste per aandeel (VPA) 67 sent 92 sent Dividende per aandeel (DPA) 56 sent 46 sent Opbrengs op gemiddelde kapitaal

aangewend 22% 10,8%

Opbrengs op aandeelhouersekwiteit 21% 9,6% Skuld/ekwiteitsverhouding ? 0,52 : 1 Bedryfsverhouding 1,43 : 1 4 : 1 Vuurproefverhouding 0,5 : 1 1,6 : 1 60



VRAAG 5: BTW EN REKONSILIASIES (50 punte; 30 minute)

BTW

5.1 Beantwoord die volgende vrae in die ruimte in jou ANTWOORDEBOEK voorsien. Skryf slegs die antwoord teenoor die vraagnommer neer.

5.1.1 Waarvoor staan BTW? (1) 5.1.2 Dui aan of die volgende stellings Waar of Onwaar is. (a) Alle goedere en dienste is onderworpe aan BTW teen die

standaardkoers.

(b) Dit is verpligtend vir alle besighede om vir BTW te registreer. (2) 5.1.3 Kies die korrekte antwoord uit die alternatiewe wat voorsien word:

BTW wat betaal word deur ŉ besigheid wanneer goedere aangekoop word, is (inset BTW / uitset BTW). (1)

5.2 Die volgende inligting verskyn in die boeke van Lucky Stores vir die BTW-

periode wat eindig op 30 Junie 2015 (twee maande). BTW van 14% is van toepassing.

OPDRAG: 5.2.1 Bereken die totale kredietverkope vir die tydperk (BTW uitgesluit). (2) 5.2.2 Neem die foute en weglatings in ag en bereken die bedrag wat betaalbaar

is aan, of ontvangbaar is van, SAID vir BTW. (11) 5.2.3 Die interne ouditeur het deur ŉ ewekansige toets, ontdek dat die eienaar,

Joe, nie die volle bedrag verskuldig aan SAID op die sperdatums betaal nie. By navrae het Joe gesê dat hy die geld het op die besigheid spandeer.

x Watter advies het jy vir Joe in verband met hierdie gebruik? (3) INLIGTING: A. Bedrag verskuldig aan SAID op 1 Junie 2015, R9 889. B. BTW bedrae vanuit die joernale:

BTW ontvang van kontantverkope KOJ 19 800 BTW op kredietverkope DJ 12 320 BTW op handelsvoorraad gekoop KJ 13 356 BTW op terugsendings vanaf debiteure DAJ 672 BTW op goedere deur eienaar geneem vir eie gebruik AJ 91 BTW op debiteure se rekeninge wat afgeskryf is AJ 63 C. Die volgende foute en weglatings is opgemerk: x Kontantverkope (BTW ingesluit) vir hierdie tydperk was R141 930. Die

BTW-bedrag hierbo (KOJ) is verkeerd bereken. x Die BTW op korting toegestaan aan debiteure, beloop R1 260 en is nie

in die besigheid se boeke aangeteken nie. x ŉ Faktuur vir R850 (BTW uitgesluit) vir skryfbehoeftes op krediet

aangekoop, is nie in die betrokke joernaal aangeteken nie.



5.3 KREDITEUREREKONSILIASIE: MJ Winkels koop goedere op krediet van Braeside Handelaars. Jy word

voorsien van inligting uit die rekords van MJ Winkels vir Oktober 2014.

OPDRAG: Gebruik die tabel wat voorsien is en dui aan watter veranderinge aangebring

moet word op die staat ontvang vanaf die krediteur, Braeside Handelaars en ook in Braeside Handelaars se rekening in die krediteuregrootboek van MJ Winkels. (9)

INLIGTING: A. Die staat ontvang van Braeside Handelaars op 30 Oktober 2014 toon ŉ

uitstaande saldo van R12 540.

B. Die krediteuregrootboekrekening van Braeside Handelaars in die boeke

van MJ Winkels toon dat slegs R5 350 verskuldig is aan Braeside Handelaars op 31 Oktober 2014.

C. ŉ Ondersoek het die volgende getoon: i Terugsendings, aangeteken as R820 in die krediteuregrootboekrekening

van Braeside Handelaars is aangedui as R280 op die staat ontvang. Die bedrag op die staat is korrek.

ii ŉ Faktuur vir R4 200, ontvang van Braeside Handelaars, is deur die

klerk van MJ Winkels verkeerdelik as ŉ kredietnota, in die krediteuregrootboek aangeteken.

iii ŉ Faktuur ontvang van Braeside Handelaars is korrek aangeteken as

R4 400 in die krediteuregrootboekrekening van Braeside Handelaars in die boeke van MJ Winkels, maar die staat toon hierdie bedrag aan as R400.

iv ŉ Betaling van R5 000 deur MJ Winkels gemaak verskyn op die staat

ontvang. Die staat toon ook ŉ korting van R250 vir vroeë betaling. MJ Winkels het nie die korting in die krediteuregrootboek aangeteken nie.

v ŉ Betaling van R2 500 aan Braeside Handelaars op 27 Oktober 2014

verskyn nie op die staat nie, omdat die staat vroeg afgesluit is.



5.4 DEBITEUREREKONSILIASIE Jy word voorsien van inligting aangaande Marlin Handelaars vir Julie 2015. OPDRAG: 5.4.1 Noem TWEE stappe wat die boekhouer moet volg wanneer hy/sy ŉ

verskil tussen die Debiteurekontrolerekening en die Debiteurelys ontdek. (2)

5.4.2 Verwys na Inligting A.

Toon die effek van die foute en weglatings op die Debiteurekontrole-rekening in die Algemene grootboek en op elke debiteur se rekening in die Debiteuregrootboek. (Voltooi die tabelle wat voorsien is.) (11)

5.4.3 Verwys na Inligting B. (Debiteure se ouderdomsanalisie) (a) Verduidelik waarom jy oor die bestuur van debiteure in die

besigheid bekommerd is. Haal relevante syfers in jou antwoord aan. (4)

(b) Verduidelik TWEE interne kontrole-maatreëls wat die

besigheid kan gebruik om die invordering van gelde van debiteure te verbeter. (4)

INLIGTING: A. Foute en weglatings:

i Die totaal van die Debiteureafslagjoernaal is met R120 te min opgetel. ii Handelsvoorraad op krediet verkoop aan M. Mouse is verkeerdelik in die

betrokke joernaal ingeskryf as R890 in plaas van R980 en so na die debiteuregrootboek oorgeboek.

iii Rente van R75 moet op D. Duck se agterstallige rekening gehef word. iv ŉ Tjek van R530, ontvang van K. Chicken, is deur die bank teruggestuur,

gemerk V/T. Geen inskrywings is vir hierdie transaksie gemaak nie

v Goedere verkoop aan F. Fox vir R1 320 is verkeerdelik ingeskryf in die rekening van M. Mouse. Die inskrywing in die joernaal is korrek.

vi ŉ Kwitansie uitgereik aan M. Mouse vir R650 is korrek ingeskryf in die joernaal, maar na die debiteuregrootboekrekening oorgeboek as R600.

B. Op 31 Julie 2015 was die debiteure se ouderdomsanalise as volg: Kredietterme: 30 dae min 5% korting.

TOTAAL LOPEND 30 – 60 DAE 61 – 90 DAE MEER AS 90 DAE

23 180 4 636 6 954 9 272 2 318 50



VRAAG 6: VOORRAADWAARDASIE EN PROBLEEMOPLOSSING (35 punte; 21 minute)

Die gegewe inligting kom uit die boeke van Phelix Handelaars. Die eienaar van die besigheid is Max Phelix. Hulle verkoop een tipe skootrekenaar. Die finansiële jaar eindig op 28 Februarie 2014.

OPDRAG: 6.1 Verwys na Inligting A en B:

Bereken die waarde van die sluitingsvoorraad deur gebruik te maak van die eerste-in-eerste-uit (EIEU) metode van voorraadwaardasie. (10)

6.2 Bereken die koste van verkope van die skootrekenaars wat verkoop is. (6) 6.3 Max wil die metode waarvolgens hy voorraad waardeer na die geweegde

gemiddelde metode of die spesifieke identifikasie-metode verander. x Hoe sal ŉ verandering in beleid die finansiële verslagdoening van die

besigheid beïnvloed? Gee EEN verduideliking. (2) 6.4 Watter advies het jy vir Max in verband met sy bemarkingstrategie en sy

prysbeleid, as jy die tegnologie-mark in aanmerking neem? Voorsien TWEE feite. (4)

INLIGTING:

A. AANTAL EENHEDE

EENHEIDSPRYS

(R)

Vervoer-koste per eenheid

TOTAAL (R)

Voorraadsaldo op 1 Maart 2013 15 3 400 51 000 Totale aankope vir die jaar: 62 329 360 Mei 2013 12 4 250 230 53 760 Augustus 2013 20 4 740 250 99 800 November 2013 14 5 520 260 80 920 Januarie 2014 16 5 650 280 94 880 Eenhede teruggestuur aan

verskaffers * 7 ? ?

Voorraadsaldo op 28 Februarie 2014 17 ? ? B. * Eenhede teruggestuur aan verskaffers:

x 3 eenhede van die Augustus-aankope is teruggestuur omdat hulle nie volgens die bestelling was nie.

x 4 eenhede van die Januarie-aankope is teruggestuur as gevolg van geringe skade tydens die vervoerproses opgedoen.

x In albei gevalle is die vervoerkoste deur die besigheid gedra.

C. Skootrekenaars word verkoop teen ŉ vaste verkoopprys van R7 500 elk.



6.5 PROBLEEMOPLOSSING Siddie Handelaars Bpk. het DRIE takke by gewilde winkelsentrums en

verkoop een soort kookware. Alhoewel die besigheid ŉ wins maak, is Siddie oor die winsgewendheid van elke tak bekommerd. Sy het besluit om ondersoek in te stel en verskaf die inligting hieronder, vir Junie 2015 (een maand).

OPDRAG: 6.5.1 Identifiseer ŉ verskillende probleem (met relevante syfers) in elkeen

van die takke. (6) 6.5.2 Identifiseer EEN tak wat Siddie moet oorweeg om te sluit. Voorsien ŉ

geldige rede vir jou keuse. (3) 6.5.3 Gee vir Siddie EEN voorstel hoe om die probleem wat in VRAAG

6.5.1, vir die ander takke geïdentifiseer is, op te los. (4) INLIGTING: Die winkels is 7 dae per week oop.

Gewone tye is van 8:30 vm. tot 4:30 nm, Maandae tot Vrydae. (160 ure per maand) Oortyd is van 4:30 nm tot 6:30 nm Maandae tot Vrydae en van 9:30 vm. tot 12:30 nm gedurende naweke (56 ure per maand). Oortyd-salaristarief is 1,5 keer die gewone tarief.

MENLYN

TAK MOORTON

TAK VINCENT

TAK

Verkoopspersoon (ouderdom) Sally (42 jaar) Tim (27 jaar) John (62 jaar) Voorraad voorhande

(1 Junie 2015)

50 eenhede

50 eenhede

50 eenhede

Verkoopprys per stel R4 200 R4 200 R4 200 Stelle verkoop 42 36 22 Stelle teruggebring 5 12 1 Kredietverkope R54 600 R88 200 R21 000 Deposito’s van kontant-

verkope

R79 800

R12 600

R67 200

Ure gewerk (gewone tyd) 154 ure 117 ure 102 ure Oortyd ure 20 ure 52 ure 2 ure Huuruitgawe (per maand) R6 000 R8 000 R5 500 35

TOTAAL: 300

Naam:


GRAAD 12

SEPTEMBER 2015

REKENINGKUNDE

ANTWOORDEBOEK

VRAAG MAKSIMUM PUNTE

PUNTE BEHAAL

GEMODEREERDE PUNTE

1 45

2 40

3 70

4 60

5 50

6 35

300

Hierdie antwoordeboek bestaan uit 17 bladsye.

2 REKENINGKUNDE (ANTWOORDEBOEK) (EC/SEPTEMBER 2015)


VRAAG 1: KOSTE BEREKENINGE 1.1 1.1.1 D 33

1.1.2 F 33

5

1.1.3 A 33

1.1.4 33

1.1.5 33

1.2.1 FABRIEKSBOKOSTE (32 880 – 3 180 3) 27 900 3

Water (37 220 + 3 280) x 75% 30 375 33

I (14 820 – 1 480 3) 13 340 3

11

113 040 3

-2)

1.2 1.2.2 PRODUKSIEKOSTESTAAT – 28 FEBRUARIE 2015

D (532 000 3 + 12 000 33 + 58 520 3 + 1 320 3) One part 603 840 5

1 351 840 5

Factory overhead cost Refer 1.2.1 203 160 5

Operation 1 555 000 3

142 400 3

1 697 400

16

(101 400) 3

Koste van produksie vir klaarprodukte Operation (subtracted) 1 596 000 5

(EC/SEPTEMBER 2015) REKENINGKUNDE (ANTWOORDEBOEK) 3


1.3 Naidoo se Speelgoedwinkel

1.3.1 Bewys dat die gelykbreekpunt vir 2015 korrek is, deur ŉ berekening te doen.

4

(R54 x 2 640) 2 marks 142 560 99 = 2 741,5 or 2 742 units R172 9 – R120 9 R52 (2 marks)

1.3.2 Verduidelik of Naidoo bekommerd moet wees oor die gelykbreekpunt vir 2015. Haal relevante syfers in jou verduideliking aan.

3

Good explanation (with figures) 333 satisfactory 33 weak 3 wrong “0” She should be concerned because she failed to break even (made a loss) BEP was 2 742 ; she only produced 2 640 units

1.3.3 Gee EEN rede vir die verandering in die direkte materiaalkoste per eenheid en die direkte arbeidskoste per eenheid.

Direkte materiaalkoste

Increase is greater than an inflationary increase. Could be wastage, poor workmanship (mistakes). Increased transport costs (carriage on purchased) Not able to get bulk discounts due to reduced production

Direkte arbeidskoste

Disruptions in production due to strikes/load shedding. Less overtime worked. More efficient machinery used in the production process.

4

1.3.4 Gee ŉ gepaste rede vir die afname in die gelykbreekpunt van 2014 tot 2015.

2

Valid reason 99 Increase in variable costs. (raw materials specifically) Maintaining the selling price at R172.

VRAAG 1: TOTALE PUNTE 45



VRAAG 2: BEGROTING

2.1 Noem TWEE items wat in die Gegewe Geprojekteerde Inkomstestaat verskyn, wat nie in ŉ kontantbegroting sal verskyn nie.

eEEEEAny TWO 33 33 Cost of sales Discount received Depreciation Trading stock deficit

2

2.2

A Bruto wins

120 000 – 75 000 = 45 000 33 (Two marks or nothing)

2

B Koste van verkope

132 000 3 x 100/160 33 = 82 500 5 (one part correct) Or: 132 000 x 62,5% or 132 000 – (132 000 x 37,5%)

4

C Advertensies

2 400/120 000 = 2% 132 000 3 x 2% 33 = 2 640 5 (one part correct)

4

D Salarisse

17 100 x 108% 3 = 18 468 5 (one part correct)

2

E Netto wins na belasting

17 940 (18 525 – 585) x 30% = 5 382 17 940 3– 5 382 33 = 12 558 5 (one part correct)

4



2.3 2.3.1 Die persentasie verhoging in lone wat die skoonmakers in

Desember 2015 sal ontvang.

176 33 (3 376 – 3 200) x 100 = 5,5% 5 (one part correct) 3 200 3

4

2.3.2 Die maandelikse salaris aan die verkoopsbestuurder vir Desember 2015 verskuldig.

(17 100 – 300) = 8 400 (8 400 3+ 300 3) x 108%3 = 9 396 5 2 (one part correct)

4

2.3.3 Die totale kredietverkope wat verwag word vir Desember 2015.

(99 000 3 x 160% 5) x 75% 3 = 118 800 5 (one part correct)

3

2.3.4 Die saldo van die lening op 1 November 2015.

585 3 x 1200/9 3= 78 000 5 (one part correct)

3

2.4 Verwys na die werklike syfers vir Waardevermindering en Handelsvoorraadtekort vir Oktober 2015. Voorsien ŉ rede vir die verskil van die begrote syfers, vir elkeen.

Waardevermin-dering

Any reasonable answer 33 Purchase of a new asset. Calculation error (omission).

Handelsvoorraad- tekort

Any reasonable explanation 33 Unanticipated stock loss. Random stock take revealed stock shortage. Damaged goods noted and taken into account.

2



2.5 Verwys na die werklike syfers vir Oktober 2015. Lewer kommentaar oor enige TWEE uitgawes wat nie goed beheer word deur die besigheid nie. In elkeen van die gevalle, moet jy die relevante syfers aanhaal en EEN voorstel maak oor hoe hierdie uitgawe meer effektief bestuur kan word.

UITGAWE KOMMENTAAR (met syfers) VOORSTEL

Any TWO of : Maintenance Telephone

Comment and figure 33 each Over budgeted/underspent. (4 000 – 1 650) Overspent / under budgeted.

Suggestion 3 each Adjust budget or use the money wisely to maintain the assets. This could extend the lifespan and productivity of the assets. Control usage or check for

Advertising

(2 000 – 4 280) over 50% Underspent / over budgeted. 2 400 – 1 900

Misuse. Budget correctly if found to be necessary. Spend money allocated. Look at different forms of advertising. May result in better sales/profit.

6




VRAAG 3: MAATSKAPPYE – FINANSIЁLE STATE

3.1 PAS-BEGRIPPE

3.1.1 C 33

3.1.2 E 33

3.1.3 D 33

3.1.4 A 33

3.1.5 B 33

5

3.2 FINANSIЁLE STATE: NOTAS (a) VASTE BATES GEBOUE VOERTUIE TOERUSTING Kosprys (1/3/2014) 0 750 000

33 375 500

Opgehoopte waardevermindering (1/3/2014) 0 (450 000) (141 500)

DRAWAARDE (1/3/2014) 0 300 000 5

234 000 5

BEWEGINGS:

Toevoegings 2 500 000 3 - 24 800

33

Bateverkope - (56 250) 333 -

Waardevermindering - (103 125) (48 040) 33

DRAWAARDE (28/2/2015) 2 500 000 140 625 5

210 760 5

15

Kosprys 2 500 000 562 500 400 300

Opgehoopte waardevermindering (28/2/2015) (421 875)

5 (189 540)

(b) GEWONE AANDELEKAPITAAL 560 000

33 Issued shares on 1 March 2014 2 924 000 3

120 000 Additional shares issued during the financial year 816 000 3

10

(50 000) 3 Shares re-purchased (50 000 x 5,50) (275 000)

33

630 000 5 Issued shares on 28 February 2015 3 465 000

5



(c) BEHOUE INKOMSTE Saldo (1 Maart 2014) 89 000 3

Net profit after income tax (1 005 000 33 – 281 400 3) 723 600 5

Shares re-purchased (50 000 x 1,50 3) (75 000) 5

Ordinary share dividends (469 600) 5

x Interim dividends (paid)

x Final dividends (recommended) 680 000 x 0,32 cents 217 600

33

12

Saldo (28 Februarie 2015) 268 000 5

(d) HANDELS- EN ANDER BETAALBARE BEDRAE

Accrued expenses 19 220 3

Shareholders for dividends refer Note above (final dividends) 217 600 5

SARS: Income tax 25 500 3

8

Short term portion of loan (2 500 000 – 2 340 500) x12/11 3 159 500 33 174 000 5

3.2.2 Bereken die netto batewaarde per aandeel (NBW) na die

terugkoop van aandele.

5 5

5

= 593 cents 35 (one part correct) accept R5,93

5



3.2.3 (a) Watter faktore/finansiële aanwysers sal jy, as bestaande

aandeelhouer in ag neem, om te bepaal of R7,20 per aandeel ŉ aanvaarbare uitreikingsprys is? Verduidelik.

NAV: 593 cents in 2015 – up from 538 cents in 2014. 33 Market price of shares will also give an indication of investor confidence. 33

4

(b) V. Slink besit 52% van die uitgereikte aandelekapitaal. Bereken die minimum aantal aandele wat sy moet koop om haar posisie as hoofaandeelhouer te behou.

(check 3.2 (b)) 52% of 630 000 = 327 600 shares. 5 50% of 700 000 = 350 000 shares. 3 She needs (350 000 – 327 600) = 22 401shares 55 Or 51% of 700 000 : 357 000 – 327 600 = 29 400 shares

4

(c) V. Slink stel voor dat sy, as hoofaandeelhouer, eerste opsie behoort te kry om die addisionele aandele te kan koop, voordat dit aan die publiek geadverteer word. Watter advies het jy vir die direkteure aangaande hierdie versoek?

Good explanation 333 satisfactory 33 weak 3 wrong “0” Must mention that this is unethical. Not allowed by law. Insider trading. The directors must apply the law to safeguard the integrity of the business.

3

3.2.4 Het die terugkoop van aandele enige voordele vir die maatskappy? Verduidelik. Verskaf TWEE redes.

Good explanation 33 satisfactory 3 wrong “0” It improves the NAV of shares which could impact positively on the market price of shares. If profits remain constant, then a higher EPS would be recorded which means better dividends for existing shareholders. Depending on the price offered to buy back the shares, the remaining shareholders may be disadvantaged if a very generous price is offered. The solvency and liquidity tests will be essential before shares are bought back. This will also have to be assessed.

4




VRAAG 4: KONTANTVLOEI EN INTERPRETASIE 4.1 4.1.1 Dividende betaal:

5

4.1.2 Inkomstebelasting betaal:

4

4.1.3 Vaste bates aangekoop:

5

4.1.4 Totale kontant spandeer op beleggingsaktiwiteite:

4

4.1.5 Netto verandering in kontant en kontantekwivalente:

4

4.2 4.2.1 Tydperk van voorraad voorhande

4



4.2.2 Gemiddelde debiteure-invorderingstermyn: 3 67

8533

793 600 33

= 31,2 days 5 (one part correct)

6

4.2.3 Skuld/ekwiteitsverhouding:

40 00 0 3 : 1 006 800 3 0,74 : 1 5 (one part correct

3

4.3 Lewer kommentaar oor die bestuur van voorraad (handelsvoorraad).

Haal TWEE relevante finansiële aanwysers (met syfers) in jou antwoord aan.

Any TWO valid financial Indicators (with figures) 33 33 Valid comment 33 Stock turnover rate: was 11 times - dropped to 9,8imes. Stock holding period was 33 days - increased to 37ays. The current ratio also increased from 1,27 : 1 to 1,43 : 1 Stock is being held for a longer period / stock is being bought less often than previously. There is some degree of stock piling or could be reduced sales. It could be argued that the business took advantage of bulk discounts or that the goods may have a reasonable shelf life period.

6

4.4 Word die debiteure en krediteure effektief bestuur? Verduidelik. Haal relevante finansiële aanwysers en/of syfers in jou antwoord aan.

Quoting figures : 33 33 explanation for each indicator 3 3 Debtors average collection period: was 38 days now 31,2 days. Creditors’ average payment period: was 62 days now 65 days. A good improvement on the collection policy of the business (close to the desired 30 days). Depending on credit terms granted, it is wise to take the maximum permissible time to pay back creditors (taking advantage of “short term financing”). As long as the business does not incur any interest charges. It is also important to pay accounts on time to maintain credit-worthiness.

6



4.5 4.5.1 Lewer kommentaar oor die verdienste per aandeel (VPA), die dividend per aandeel (DPA) en die opbrengs op aandeelhouersekwiteit van beide maatskappye.

6

4.5.2

Lewer kommentaar oor die finansiële hefboom van beide maatskappye. Verduidelik watter maatskappy maak meer gebruik van lenings en sê ook of dit ŉ goeie idee is of nie, vir daardie maatskappy.

Quoting relevant financial indicators (with figures) 3 3 Valid comment 33 Debt/Equity ratio – Pixie Ltd (0,7 : 1)r (0,52 : 1) Pixie Ltd is making greater use of loans raders. ROTCE – Pixie Ltd 22% , Traders 10,8% Pixie Ltd is making a return that is greater than the current interest rate (positive gearing). So it is a good idea to continue using the loan.ng a return of 1% on capital employed. Clearly not making effective use of the loan. It would be in their interest to start repaying that debt.

4

4.5.3 Kyk na die markwaarde van die aandele asook die netto batewaarde per aandeel. Watter advies het jy vir John Cann in verband met ŉ belegging in een van hierdie maatskappye?

Quoting the relevant figures 3 3 valid comment with advice 3 Although Vivi Traders has a better NAV than Pixie Ltd (342 cents to 335 cents), its share price is much lower than that of Pixie Ltd. It is also lower than its NAV. This is an indication that the company’s shares are not popular was investors. Their shareholders also received a smaller dividend per share which could contribute to investor confidence. I would advise John Cann to invest in Pixie Ltd as the above figures as well as other financial indicators show that the company is making steady progress.

3




VRAAG 5: BTW EN REKONSILIASIES BTW

5.1 5.1.1 Zero rated items/products 33

5.1.2 (a) 33

(b) 33

5.1.3 VAT exempted 33

4

5.2 5.2.1 Bereken die totale kredietverkope vir die tydperk (BTW

uitgesluit).

12 320 x 100/14 = 88 000 35 (one part correct)

2

5.2.2 Neem die foute en weglatings in ag en bereken die bedrag wat betaalbaar is aan, of ontvangbaar is van, SAID vir BTW.

17 430 33 + 12 320 3 – 1 260 3 – 672 3 – 63 3 (27 755) 13 356 3 – 91 3 + 119 3 (13 384) = 14 371 due to SARS 5 Accept different presentations of information such as T accounts, signs reversed etc.

11

5.2.3 Die interne ouditeur het deur ŉ ewekansige toets, ontdek dat die eienaar, Joe, nie die volle bedrag verskuldig aan SAID op die sperdatums betaal nie. By navrae het Joe gesê dat hy die geld spandeer het op die besigheid. Watter advies het jy vir Joe in verband met hierdie gebruik?

3



5.3 KREDITEUREREKONSILIASIE

NO.

KREDITEURE GROOTBOEK

REKENING STAAT

SALDO 5 350 12 540 i 540 33

ii 0 X 2) 8 400 33

iii 4 000 3

iv (250) 3

v (2 500) 3

14 040 5 14 040 5

9

5.4 DEBTEUREREKONSILIASIE 5.4.1 Noem TWEE stappe wat die boekhouer moet volg wanneer

hy/sy ŉ verskil tussen die Debiteurekontrolerekening en die Debiteurelys ontdek.

Any valid explanation 33 The debtors control account is a summary of the information from the journals. It is a record of all transactions involving debtors and serves as a check that all transactions were recorded correctly.

2

5.4.2 Bereken die korrekte saldo van die Debiteurekontrolerekening en die Debiteurelys deur die gegewe tabel te voltooi.

DEBTEUREKONTROLEREKENING: Vul bedrae slegs aan die toepaslike kant in.

DEBIET KREDIET i 120 3

ii 90 33

iii 75 3

iv 530 3

v If amount are placed in both columns -1 mark for the incorrect one provided a mark was scored on that line.

5



DEBTEURELYS: Toon die aangepaste bedrag teenoor elke debiteur.

Finale saldo is nie nodig nie.

M. Mouse 4 510 + 90 3 – 1 320 3 – 50 3

D. Duck 3 270 + 75 3

K. Chicken 940 + 530 3

F. Fox 2 260 + 1 320 3

Amounts must have the correct signs (+/-) to score the mark.

6

5.4.3 (a) Verduidelik waarom jy bekommerd sou wees oor die bestuur van debiteure in die besigheid. Haal relevante syfers in jou antwoord aan.

Any TWO valid comments with figures. 33 33 11590/23 180 = 50% of debtors are more than 60 days overdue. Only 20% of debtors are current (within the 30 days credit terms). 10% of debtors are likely to be written off as irrecoverable. Debtors are not taking advantage of the 5% discount for early payments. Collection policy needs to be more vigilant.

4

(b) Verduidelik TWEE interne kontrolemaatreëls wat die besigheid kan gebruik om die invordering van gelde van debiteure te verbeter.

Any TWO valid explanations. 33 33 x Shared responsibilities in preparing documents (statements, receipts,

invoices) and depositing of money. x If the organization is big, could assign a set number of debtors per

employee. Could result in personalized service and constant monitoring. x A separate screening department (follow-up and approval of credit). x Computerized messages to inform debtors not up to date with

payments.

4




VRAAG 6: VOORRAADWAARDASIE EN PROBLEEMOPLOSSING

6.1 Bereken die waarde van die sluitingsvoorraad deur gebruik te maak van die eerste-in-eerste-uit (EIEU) metode van voorraadwaardasie.

12 : 94 880 3 – (4 x 5 650) 22 600 33 = 72 280 5 (17 – 12) : 5 5 x (5 520 + 260) 5 78033 = 28 900 5 101 180 5 One part correct for all method marks

10

6.2 Bereken die koste van verkope van die skootrekenaars wat verkoop is.

51 000 + 329 360 – (3 x 4 740) – (4 x 5 650) – 101 180 = 242 360 3 3 14 220 3 22 600 5 5 5 one part correct (6.1) or 51 000 + 53 760 + (99 800 – 14 220) + (9 x 5 780) = 242 360 855 80 52 020

6

6.3 Hoe sal ŉ verandering in beleid, die finansiële verslagdoening van die besigheid beïnvloed? Gee EEN verduideliking.

Any reasonable answer 33

x May result in a different closing stock figure for the balance sheet. x Will result in a different gross profit figure for the income statement. x May impact on the amount of income tax payable/ may influence the EPS.

2

6.4 Watter advies het jy vir Max in verband met sy bemarkingstrategie en sy

prysbeleid, as jy die tegnologie-mark in aanmerking neem? Gee TWEE punte.

`

4



6.5 PROBLEEMOPLOSSING 6.5.1 Identifiseer ŉ verskillende probleem (met relevante syfers) in

elkeen van die takke.

TAK PROBLEEM 9 9 9 (MET SYFERS 9 9 9)

MENLYN 24 cash sets = R100 800 Only R79 800 deposited (shortfall of R21 000 : High credit sales (54 600 is 31% of total sales)

MOORTON

Too high returns (12 sets) Only worked 73% of the normal and choose to cash in on the overtime (52 hours) Less than 50% of sets sold (after returns)

VINCENT Very low sales volume (21/50) sets Low normal hours worked (102/160 hrs) and also do not like overtime (maybe due to age)

6

6.5.2 Identifiseer EEN tak wat Siddie moet oorweeg om te sluit.

Voorsien ŉ geldige rede vir jou keuse.

Branch 9 Appropriate reason 99 (Award mark for Branch name only of reason is relevant) Moorton : High rent / average sales (turnover) / young, poor disciplined sales person with too much returns. Vincent : John is near retirement / working few hours/ no effort to increase sales

3

6.5.3 Gee vir Siddie EEN voorstel hoe om die probleem wat in

VRAAG 6.5.1, vir die ander takke geïdentifiseer is, op te los.

99

TAK INTERNE BEHEERMAATREЁL Menlyn

Sally is energetic but need to be audited regularly (checking sales and deposits) Possibl y change to another branch or division of duties.

Moorton or Vincent

Time sheet for normal time / set targets / minimise overtime hours / calculate commission on net sales Provide John with an assistant /set sales targets / make a set number of hours for overtime.

4


TOTAAL: 300


GRAAD 12

SEPTEMBER 2015

REKENINGKUNDE

MEMORANDUM

ALGEMENE REЁLS: 1. Ken volpunte toe vir die korrekte finale antwoord. Indien die antwoord verkeerd is, merk die

bewerkings. Ken die bewerkingspunte toe indien ŉ bewerkingsbedrag/syfer as finale antwoord gegee word.

2. “Metode” punte word as volg aangedui: 5 x In die berekeninge en finale totale moet ten minste een deel korrek wees om ŉ punt te verdien. x In gevalle waar die antwoorde van die vorige vrae gebruik moet word, kontroleer of die bedrag reg

oorgedra is. x Ignoreer hakies by die state, maar kontroleer die bewerking voordat punte toegeken word. 3. Waar gepenaliseer word, kan die punte vir daardie afdeling nie negatief wees nie. (vreemde items) 4. Vir vrae waar verduidelikings en kommentaar gevra word, kan deelpunte toegeken word. ŉ Goeie

verduideliking sal gewoonlik die korrekte antwoord gee en dit verduidelik. Wees bedag op ander bewoording wat dieselfde antwoord kan wees. Hierdie merkriglyne gee sekere verduidelikings – dit is nie voldoende/volledig nie. Lees die kandidaat se antwoord en gee krediet vir die regte interpretasies.

5. Waar geskikte/aanvaarbare afkortings gebruik word, aanvaar dit. 6. Van nasieners word verwag om deur die hele vraestel te werk en redelike aanpassings te maak, terwyl

u binne die raamwerk van die puntetoekenning bly

Hierdie memorandum bestaan uit 17 bladsye.



VRAAG 1: KOSTE BEREKENINGE 1.1 1.1.1 Direkte arbeidskoste 3

1.1.2 Fabrieksbokoste 3

5

1.1.3 Administrasiekoste 3

1.1.4 Direkte materiaalkoste 3

1.1.5 Verkoops- en verspreidingskoste 3

1.2 1.2.1 FABRIEKSBOKOSTE Verbruiksgoedere (31 080 3 – 3 180 3) 27 900 3

Water en elektrisiteit (37 220 + 3 280) x 75% 30 375 33

Versekering (14 820 3– 1 480 3) x ¾ 10 005 3

11

Fabrieksalaris 113 040 3

Diverse uitgawes 21 840 3

Bewerking (een eel korrek) 203 160 5

-1 vreemde items (maksimum – 2)

1.2.2 PRODUKSIEKOSTESTAAT – 28 FEBRUARIE 2015 3 Direkte materiaalkoste 748 000 3

3 Direkte arbeidskoste (532 000 3 + 12 000 33 + 58 520 3 + 1 320 5)

Een deel korrek 603 840 5

Primêre koste Bewerking 1 351 840 5

3 Fabrieksbokoste Verwys na 1.2.1 203 160 5

Totale vervaardigingskoste Bewerking 1 555 000 3

Goedere in bewerking (1 Maart 2014) 142 400 3

1 697 400

16

Goedere in bewerking (28 Februarie 2015) (101 400) 3

Koste van produksie van klaarprodukte Bewerking (aftrekking) 1 596 000 5



1.3 Naidoo se speelgoedwinkel

1.3.1 Bewys dat die gelykbreekpunt vir 2015 korrek is deur ŉ berekening te maak.

4

R54 x 2 640 (2 punte) 142 560 99 = 2 741,5 of 2 742 eenhede R172 9 – R120 9 R52 (2 punte)

1.3.2 Verduidelik of Naidoo bekommerd moet wees oor die gelykbreekpunt vir 2015. Haal relevante syfers aan in jou verduideliking.

3

Goeie verduideliking (met syfers) 333 bevredigend 33 swak 3 verkeerd “0” Sy moet bekommerd wees want sy het nie gelyk gebreek nie (maak dus ŉ verlies). Gelykbreekpunt was 2 742 ; sy het slegs 2 640 eenhede geproduseer.

1.3.3 Gee EEN rede vir die verandering in die direkte materiaalkoste per

eenheid en die direkte arbeidskoste per eenheid.

Enige geldige verduideliking. (2 punte elk) 33 33 Ken deelpunte toe vir onvolledige korrekte antwoorde. Syfers word nie verlang nie.

Direkte materiaal koste

Die toename is meer as die inflasiekoers. Vermorsing, swak vakmanskap kon plaasvind (foute). Toename in vervoerkoste (vraggeld op aankope). Kwalifiseer nie vir hoeveelheidsafslag a.g.v. afname in produksie.

Direkte arbeids-koste

Ontwrigting van die produksie a.g.v. stakings/beurtkrag. Minder oortyd gewerk. Meer doeltreffende masjinerie is gebruik in die produksieproses.

4

1.3.4 Gee ŉ gepaste rede vir die afname in die gelykbreekpunt van 2014 tot 2015.

2

Geldige rede 99 Toename in veranderlike koste (spesifiek grondstowwe). Handhawing van die verkoopprys teen R172.




VRAAG 2: BEGROTING

2.1 Noem TWEE items wat in die gegewe Geprojekteerde Inkomstestaat verskyn, wat nie in ŉ kontantbegroting sal verskyn nie.

Enige TWEE 3 3 Koste van verkope Korting ontvang Waardevermindering Handelsvoorraadtekort

2

2.2

A Bruto wins

120 000 – 75 000 = 45 000 33 (Twee of nul punte)

2

B Koste van verkope

132 000 3 x 100/160 33 = 82 500 5 (een deel korrek) Of: 132 000 x 62,5% of 132 000 – (132 000 x 37,5%)

4

C Advertensies

2 400/120 000 = 2% 132 000 3 x 2% 33 = 2 640 5 (een deel korrek)

4

D Salarisse

17 100 x 108% 3 = 18 468 5 (een deel korrek) Of: 17 100 + 1 368 = 18 468

2

E Netto wins na belasting

17 040 (17 625 – 585) x 30% = 5 112 17 040 3– 5 112 33 = 11 982 5 (een deel korrek)

4



2.3 2.3.1 Die persentasie verhoging in lone wat die skoonmakers in

Desember 2015 sal ontvang.

176 33 (3 376 – 3 200) x 100 = 5,5% 5 (een deel korrek) 3 200 3

4

2.3.2 Die maandelikse salaris verskuldig aan die verkoopsbestuurder vir Desember 2015.

(17 100 – 300) = 8 400 (8 400 3+ 300 3) x 108%3 = 9 396 5 2 (een deel korrek)

4

2.3.3 Die totale kredietverkope wat verwag word vir Desember 2015.

(99 000 3 x 160%3) x 75% 3 = 118 800 5 (een deel korrek) OF 132 000 x 120% = 158 000 x 75% = 118 800

3

2.3.4 Die saldo van die lening op 1 November 2015.

585 3 x 1200/9 3= 78 000 5 (een deel korrek)

3

2.4 Verwys na die werklike syfers vir Waardevermindering en Handelsvoorraadtekort vir Oktober 2015. Voorsien ŉ rede vir die verskil van die begrote syfers, vir elkeen.

Waardevermin-dering

Enige redelike antwoord 3 Aankoop van nuwe bate. Berekeningsfout (weglating).

Handelsvoorraad- tekort

Enige redelike antwoord 3 Onvoorsiene voorraadverliese. Willekeurige voorraadopnames toon voorraadtekorte. Beskadigde goedere opgespoor en in berekening gebring.

2



2.5 Verwys na die werklike syfers vir Oktober 2015.

Lewer kommentaar oor enige twee uitgawes wat nie goed beheer word deur die besigheid nie. In elkeen van die gevalle, moet jy die relevante syfers aanhaal en EEN voorstel maak oor hoe hierdie uitgawe meer effektief bestuur kan word.

UITGAWE KOMMENTAAR (met syfers) VOORSTEL

Enige TWEE van: Onderhoud Telefoon Advertensies

Kommentaar en syfer 33 elk Te veel begroot / onderspandeer. (4 000 – 1 650) Oorspandeer / te min begroot. (2 000 – 4 280) meer as 50% Onderspandeer / te veel begroot. (2 400 – 1 900)

Voorstel 3 elk Pas begroting aan of gebruik die geld oordeelkundig om die bates in stand te hou. Dit kan die lewensduur en produktiwiteit van bates verleng. Beheer die gebruik of ondersoek moontlike misbruik. Begroot behoorlik indien nodig. Spandeer geld geallokeer. Kyk na verskillende vorme van advertensies. Mag lei tot hoër verkope/wins.

6




VRAAG 3: MAATSKAPPYE – FINANSIЁLE STATE

3.1 PAS-BEGRIPPE

3.1.1 C 3

3.1.2 E 3

3.1.3 D 3

3.1.4 A 3

3.1.5 B 3

5

3.2 FINANSIЁLE STATE: NOTAS (a) VASTE BATES GEBOUE VOERTUIE TOERUSTING

Kosprys (1/3/2014) 0 750 000 33 375 500

Opgehoopte waardevermindering (1/3/2014) (0) (450 000) (141 500)

DRAWAARDE (1/3/2014) 0 300 000 5

234 000 5

BEWEGINGS:

Toevoegings 2 500 000 3 - 24 800

33

Verkope - (56 250) 333 -

Waardevermindering - (103 125) (48 040) 33

DRAWAARDE (28/2/2015) 2 500 000 140 625 5

210 760 5

15

Kosprys (28/2/2015) 2 500 000 562 500 400 300

Opgehoopte waardevermindering (28/2/2015) (0) (421 875)

5 (189 540) (b) GEWONE AANDELEKAPITAAL 560

000 33 Uitgereikte aandele op 1 Maart 2014 2 924 000 3

120 000 3 Addisionele aandele uitgereik gedurende die finansiële

jaar 816 000 3

10

(50 000) 3 Aandele teruggekoop (50 000 x 5,50) (275 000) 33

630 000 5 Uitgereikte aandele op 28 Februarie 2015 3 465 000 5



(c) BEHOUE INKOMSTE Saldo (1 Maart 2014) 89 000 3

Netto wins na inkomstebelasting (1 005 000 33 – 281 400 3) 723 600 5

Aandele teruggekoop (50 000 x 1,50 3) (75 000) 5

Gewone aandele dividende (469 600) 5

x Interim dividende (betaal) 252 000 3

x Finale dividende (aanbeveel) 680 000 x 0,32 sent (een deel korrek) 217 600 35

12

Saldo (28 Februarie 2015) Bewerking 268 000 5

(d) HANDELS- EN ANDER BETAALBARE BEDRAE

Krediteurekontrole 203 900 3

Opgelope uitgawes 19 220 3

Aandeelhouers vir dividende Verwys na bg. nota (finale dividende) 217 600 5

SAID: Inkomstebelasting 25 500 3

Korttermyn deel van lening 159 500 3 x12/11 3 174 000 5

8

Bewerking (een deel van bostaande korrek) 640 220 5

3.2.2 Bereken die netto batewaarde per aandeel (NBW) na die

terugkoop van aandele.

Sien 3.2(b) Sien 3.2(c) ( 000 5 000 5)

0 000 5 00

= 593 sent 35 (een deel korrek) aanvaar R5,93

5



3.2.3 (a) Watter faktore/finansiële aanwysers sal jy as bestaande

aandeelhouer in ag neem, om te bepaal of R7,20 per aandeel ŉ aanvaarbare uitreikingsprys is? Verduidelik.

NBW: 593 sent in 2015. 33 Markprys van aandele sal ook ŉ aanduiding gee van beleggersvertroue. 33

4

(b) V. Slink besit 52% van die uitgereikte aandele. Bereken die minimum aantal aandele wat sy moet koop om haar posisie as hoofaandeelhouer te behou.

(kontroleer 3.2 (b)) 52% van 630 000 = 327 600 aandele. 5 50% van 700 000 = 350 000 aandele. 3 Sy benodig (350 000 – 327 600) = 22 401 aandele 55 Of 51% of 700 000 : 357 000 – 327 600 = 29 400 aandele

4

(c) V. Slink stel voor dat sy, as hoof-aandeelhouer, eerste opsie behoort te kry om die addisionele aandele te kan koop, voordat dit aan die publiek geadverteer word. Watter advies het jy vir die direkteure hieroor?

Goeie verduideliking 333 bevredigend 33 swak 3 verkeerd “0” Moet meld dat dit oneties is. Wet laat dit nie toe. “Insider trading”. Die direkteure moet die wet toepas om die integriteit van die besigheid te beskerm.

3

3.2.4 Het die terugkoop van aandele enige voordele vir die maatskappy? Verduidelik. Gee TWEE punte.

Enige TWEE aparte en geldige verduidelikings. 33 33 Dit verbeter die netto batewaarde per aandeel wat die markprys van aandele positief kan beïnvloed. Indien winste konstant bly, sal ŉ hoër verdienste per aandeel (VPA) aangeteken word, wat beter dividende vir bestaande aandeelhouers beteken. Afhangende van die prys wat aangebied word vir die terugkoop van aandele, kan bestaande aandeelhouers dalk benadeel word (Indien baie hoë prys aangebied word.) Die toets vir solvabiliteit en likiditeit is noodsaaklik voordat aandele teruggekoop kan word. Dit sal ook bepaal moet word.

4




VRAAG 4: KONTANTVLOEI EN INTERPRETASIE 4.1

4.1.1 Dividende betaal

300 000 x 56 sent = 168 000 (totale dividende) (42 000 3 + 168 000 33 – 66 000 3) = 144 000 5 (een deel korrek) Aanvaar verskillende vorme van aanbieding van inligting, soos bv. T-rekeninge, tekens omgekeer, ens.

4.1.2 Inkomstebelasting betaal:

- 8 800 3 + 75 600 3 – 12 500 3 = 54 300 5 (een deel korrek) Aanvaar verskillende vorme van aanbieding van inligting, soos bv. T-rekeninge, tekens omgekeer, ens.

4.1.3 Vaste bates aangekoop:

(1 505 400 3 – 1 201 500 3 + 64 000 3 + 23 500 3) = 391 400 (een deel korrek) 5 Aanvaar verskillende vorme van aanbieding van inligting, soos bv T-rekeninge, tekens omgekeer, ens.

4.1.4 Totale kontant spandeer op beleggingsaktiwiteite:

Sien 4.1.3 (391 400)5 + 23 500 3 + (40 000) 3 = (407 900) 5 (een deel korrek)

4.1.5 Netto verandering in kontant en kontantekwivalente:

(17 500 – 2 000) + 23 900 3 = 39 400 5 (een deel korrek) (15 500) 33

5

4

5

4

4

4.2 4.2.1 Tydperk van voorraad voorhande

148 100 33 ( 0 00 000)

000 3

= 37,2 dae 5 (een deel korrek)

4

4.2.2 Gemiddelde debteure-invorderingstermyn

3 67 850 33 ( 00 0 00)( 000 0 )

793 600 33

= 31,2 dae 5 (een deel korrek)

6

4.2.3 Skuld/ekwiteitsverhouding

740 000 3 : 1 006 800 3 0,74 : 1 5 (een deel korrek)

3



4.3 Lewer kommentaar oor die bestuur van voorraad (handelsvoorraad).

Haal TWEE relevante finansiële aanwysers (met syfers) aan in jou antwoord.

Enige TWEE geldige finansiële aanwysers (met syfers) 33 33 Geldige kommentaar 33 Voorraadomsetsnelheid: was 11 keer – verlaag na 9,8 keer. Tydperk van voorraad voorhande was 33 dae – toegeneem tot 37,2 dae. (verwys na 4.2.1) Die bedryfsverhouding het ook verhoog van 1,27 : 1 tot 1,43 : 1. Voorraad word vir ŉ langer periode aangehou / voorraad word minder gereeld aangekoop/verkoop as voorheen. Daar is ŉ mate van voorraadopbouing of daar is dalk minder verkope. Dit is dalk moontlik dat die besigheid gebruik gemaak het van grootmaataankope vir ekstra afslag of dat die voorraad ŉ redelike lang rakleeftyd het.

6

4.4 Word die debiteure en krediteure effektief bestuur? Verduidelik. Haal relevante syfers aan in jou antwoord.

Aanhaal van syfers: 33 33 verduideliking van elke aanwyser 3 3 Debiteure invorderingsperiode: was 38 dae, nou 31,2 dae. Krediteure betalingsperiode: was 62 dae, nou 65 dae. ŉ Goeie verbetering in die invorderingsperiode van die besigheid (naby die verlangde 30 dae). Afhangende van die kredietterme, is dit wys om die maksimum toelaatbare tyd te neem om krediteure te betaal (gebruik die voordeel van ‘kort termyn finansiering”). Solank die besigheid net nie rente moet betaal nie. Dit is ook belangrik om rekeninge betyds te betaal sodat kredietwaardigheid gehandhaaf kan word.

6

4.5 4.5.1 Lewer kommentaar oor die verdienste per aandeel (VPA), die

dividend per aandeel (DPA) en die opbrengs op aandeelhouersekwiteit.

Aanhaal van syfers vir beide maatskappye 3 3 3 geldige kommentaar 3 3 3

Kommentaar mag ŉ breë algemene kommentaar wees wat die verband toon tussen die verskillende finansiële aanwysers. Pixie Bpk.: Verdienste per aandeel (VPA) het gedaal van 72 sent tot 63 sent. Opbrengs op aandeelhouersekwiteit het gedaal van 24% tot 19,7%, maar die dividend per aandeel (DPA) het gestyg van 52 sent tot 56 sent. Die besigheid het nie so goed gevaar in die huidige finansiële jaar nie. (7% daling in verdienste per aandeel (VPA)). Alhoewel die opbrengs op aandeelhouersekwiteit gedaal het, is dit steeds bo die rentekoers van alternatiewe beleggings. Die neiging is egter rede tot kommer. Aandeelhouers is tevrede gehou deurdat hulle ŉ hoër DPA ontvang het. Dit beteken egter dat die besigheid nie so baie wins het soos die vorige jaar nie teruggehou. In vergelyking met Vivi Traders: VPA is 92 sent (Pixie 63 sent) en DPA is 46 sent (Pixie 56 sent). Vivi het beter presteer, maar hou ŉ groter % van hul winste terug. Hulle opbrengs op aandeelhouersekwiteit is slegs 9,6% (Pixie 19,7%). Pixie se aandeelhouers ontvang ŉ beter opbrengs op hul beleggings.

6



4.5.2 Lewer kommentaar oor die finansiële hefboom van beide

maatskappye. Verduidelik watter maatskappy maak meer gebruik van lenings en sê ook of dit ŉ goeie idee is of nie, vir daardie maatskappy.

Aanhaal van relevante finansiële aanwysers (met syfers) 3 3 Geldige kommentaar 33

Skuld/Ekwiteitsverhouding – Pixie Bpk. (0,7 : 1), Vivi Traders (0,52 : 1) Pixie Bpk. maak meer gebruik van lenings as Vivi Traders. Opbrengs op gemiddelde kapitaal aangewend – Pixie Bpk. 21,2% , Vivi Traders 10,8%. Pixie Bpk. maak goed gebruik van die lening deur ŉ opbrengs te behaal wat groter is as die huidige rentekoers (positiewe hefboomeffek). Dus is dit ŉ goeie idee om steeds gebruik te maak van die lening. Vivi Traders behaal ŉ opbrengs op kapitaal aangewend van slegs 0, . Hulle maak duidelik nie effektief gebruik van lenings nie. Dit sal in hulle belang wees om daardie lening terug te betaal. LW: Verwys na antwoord in VRAAG 4.2.3. Leerders se antwoorde mag gebaseer wees op hul verkeerde berekeninge.

4

4.5.3 Deur te kyk na die markwaarde van die aandele asook die netto batewaarde per aandeel, watter advies het jy vir John Cann in verband met ŉ belegging in een van hierdie maatskappye?

Aanhaal van relevante syfers 3 3 Geldige kommentaar met advies 3

Alhoewel Vivi Traders ŉ beter netto batewaarde per aandeel (NBW) het as Pixie Bpk. (342 sent teenoor 336 sent), is hulle aandeleprys baie laer as Pixie Bpk. s’n. Dit is ook laer as hul netto batewaarde per aandeel (NBW). Dis is ŉ aanduiding dat die maatskappy se aandele nie gewild is onder beleggers nie. Hulle aandeelhouers het ook ŉ kleiner dividend per aandeel ontvang, wat ŉ bydrae lewer tot gebrek aan beleggersvertroue. Ek sal John Cann aanbeveel om te belê in Pixie Bpk. aangesien die bg. syfers, asook die ander finansiële aanwysers toon dat hierdie maatskappy goeie vordering maak.

3




VRAAG 5: BTW EN REKONSILIASIES BTW

5.1 5.1.1 Belasting op toegevoegde waarde 3

5.1.2 (a) Onwaar 3

(b) Onwaar 3

5.1.3 Inset BTW 3

4

5.2 5.2.1 Bereken die totale kredietverkope vir die tydperk (BTW uitgesluit).

12 320 x 100/14 = 88 000 35 (een deel korrek)

2

5.2.2 Neem die foute en weglatings in ag en bereken die bedrag wat betaalbaar is aan, of ontvangbaar is van, SAID vir BTW.

17 430 33 + 12 320 3 – 1 260 3 – 672 3 – 63 3 (27 755) 13 356 3 – 91 3 + 119 3 (13 384) = 14 371 + 9 889 3 = 24 260 verskuldig aan SAID 5 Aanvaar verskillende vorme van aanbieding van inligting, soos bv. T-rekeninge, tekens omgekeer, ens.

11

5.2.3 Die interne ouditeur het deur ŉ ewekansige toets, ontdek dat die eienaar, Joe, nie die volle bedrag verskuldig aan SAID op die sperdatums betaal nie. By navrae het Joe gesê dat hy die geld spandeer het op die besigheid. Watter advies het jy vir Joe in verband met hierdie gebruik?

Goeie verduideliking 333 bevredigend 33 swak 3 verkeerd “0”

x Die besigheid is ŉ agent van SAID (BTW word namens SAID ingevorder). x Daarom behoort dit nie aan die besigheid nie en moet dit nie beskou word as

kontantreserwes van die besigheid nie. x Onetiese sakepraktyk. x Bedrae verskuldig aan SAID moet apart gehou word en dadelik afgehandel

word. x Besigheid kan boetes opgelê word indien dit deur SAID word tydens ŉ oudit

ontdek.

3



5.3 KREDITEUREREKONSILIASIE

NO.

KREDITEURE GROOTBOEK

REKENING STAAT

SALDO 5 350 12 540 i 540 33

ii (4 200 x 2) 8 400 33 iii 4 000 3 iv (250) 3 v (2 500) 3

TOTAAL 14 040 5 14 040 5

9

5.4 DEBTEUREREKONSILIASIE 5.4.1 Noem TWEE stappe wat die boekhouer moet volg wanneer

hy/sy ŉ verskil tussen die Debiteurekontrolerekening en die Debiteurelys ontdek.

Enige TWEE geldige stappe 3 3 Rekonsilieer debiteurelys met debiteurekontrolerekening. Identifiseer of die fout die debiteurekontrolerekening, die debiteurelys, of albei affekteer. Identifiseer of EEN, TWEE of MEER rekeninge geaffekteer sal word. Maak AJ inskrywings om oorboekingsfoute te korrigeer (verkeerde debiteure / bedrae wat te min of te veel was / verkeerde algemene grootboekrekeninge). Vir enkel-inskrywingsfoute (bedrae) moet die nodige verbeteringe aangebring word en die saldo’s aangepas word.

2

5.4.2 Bereken die korrekte saldo van die Debiteurekontrolerekening en die Debiteurelys deur die gegewe tabel te voltooi.

DEBTEUREKONTROLEREKENING: Vul bedrae slegs aan die toepaslike kant in.

DEBIET KREDIET i 120 3

ii 90 33

iii 75 3

iv 530 3

v Indien bedrag in albei kolomme verskyn -1 punt vir die verkeerde antwoord, slegs indien daar ŉ punt verdien is op daardie reël.

5



DEBTEURELYS: Toon die aangepaste bedrag teenoor elke debiteur. Finale

saldo is nie nodig nie.

M. Mouse 4 510 + 90 3 – 1 320 3 – 50 3

D. Duck 3 270 + 75 3 K. Chicken 940 + 530 3

F. Fox 2 260 + 1 320 3

Bedrae moet die korrekte tekens hê (+/-) om punte te verdien.

6

5.4.3 (a) Verduidelik waarom jy bekommerd is oor die bestuur van debiteure in die besigheid. Haal relevante syfers aan in jou antwoord.

Enige TWEE geldige kommentare met syfers. 33 33

11 590 / 23 180 = 50% van debiteure is meer as 60 dae uitstaande. Slegs 20% van debiteure se skuld is lopend (binne die 30 dae kredietterme). 10% van debiteure sal waarskynlik as oninbaar afgeskryf word. Debiteure maak nie gebruik van die 5% korting vir vroeë betalings nie. Invorderingsbeleid moet strenger toegepas word.

4

(b) Verduidelik TWEE interne kontrolemaatreëls wat die besigheid kan gebruik om die invordering van gelde van debiteure te verbeter.

Enige TWEE geldige verduidelikings. 33 33

x Verdeling van pligte – verduidelik x Gedeelde verantwoordelikhede in die voorbereiding van dokumente

(state, kwitansies, fakture) en die deponering van kontant. x Indien die besigheid baie groot is, kan ŉ bepaalde aantal debiteure

per werknemer toegedeel word. Dit kan lei tot meer persoonlike diens en beter monitering van rekeninge.

x ŉ Aparte keuringsdepartement (opvolg en goedkeuring van krediet).

x Gerekenariseerde boodskappe aan debiteure wat nie op datum is met hul betalings nie.

Vir een punt elk: x Stuur SMS’e en aanmanings. x Hef rente op betalings wat laat is (agterstallige rekeninge). x Staan korting toe op vroeë betalings.

4




VRAAG 6: VOORRAADWAARDASIE EN PROBLEEMOPLOSSING

6.1 Bereken die waarde van die sluitingsvoorraad deur gebruik te maak van die eerste-in-eerste-uit (EIEU) metode van voorraadwaardasie.

12 3 : 94 880 3 – 22 600 33 = 72 280 5 (4 x 5 650) 5 5 x (5 520 + 260) (17 – 12) 5 78033 = 28 900 5 101 180 5 Een deel korrek vir alle metodepunte.

10

6.2 Bereken die koste van verkope van die skootrekenaars wat verkoop is.

51 000 + 329 360 – (3 x 4 740) – (4 x 5 650) – 101 180 = 242 360 3 3 14 220 3 22 600 5 5 5 (een deel korrek) (6.1) of 51 000 + 53 760 + (99 800 – 14 220) + (9 x 5 780) = 242 360 85 580 52 020

6

6.3 6.3.1 Hoe sal ŉ verandering in beleid, die finansiële verslagdoening van die besigheid beïnvloed? Gee EEN verduideliking.

Enige redelike antwoord 33

x Mag lei tot verskillende syfers vir sluitingsvoorraad in die balansstaat. x Sal lei tot verskillende syfers vir bruto wins in die inkomstestaat. x Mag ŉ invloed hê op die bedrag betaalbaar vir inkomstebelasting / mag ook

die verdienste per aandeel (VPA) beïnvloed.

2

6.4 Watter advies het jy vir Max in verband met sy bemarkingstrategie en sy

prysbeleid, as jy die tegnologie-mark in aanmerking neem? Noem TWEE feite.

TWEE geldige punte 33 33 x Moet bewus wees van vinnige veranderinge in tegnologie (goedere mag verouderd

raak). x Mag voortdurende opgradering van sagteware benodig. x Moet verskillende reekse (prysvlakke) aanhou om voorsiening te maak vir verskillende

individuele behoeftes. x Verbreed jou teikenmark. x Hou sagteware en ander rekenaar bybehore (komplementêre goedere) in voorraad aan. x Verskaf na-verkoopdienste soos herstelwerk / instandhouding.

4



6.5 PROBLEEMOPLOSSING 6.5.1 Identifiseer ŉ verskillende probleem (met relevante syfers) in

elkeen van die takke.

TAK PROBLEEM 9 9 9 (MET SYFERS 9 9 9)

MENLYN 24 stelle vir kontant = R100 800. Slegs R79 800 gedeponeer (tekort van R21 000) Hoë kredietverkope (54 600 is 31% van totale verkope)

MOORTON

Te veel stelle teruggebring (12 stelle) Het slegs 73% van die gewone tyd gewerk en het verkies om munt te slaan uit oortyd (52 ure). Daar is minder as 50% van die stelle verkoop (na terugsendings)

VINCENT Baie lae verkoopsvolumes (21/50) stelle. Min gewone ure gewerk. (102/160 ure) en het ook nie baie oortydure gewerk nie (dalk a.g.v. ouderdom).

6

6.5.2 Identifiseer EEN tak wat Siddie moet oorweeg om te sluit.

Voorsien ŉ geldige rede vir jou keuse.

Tak 9 Geldige rede 99 (Ken punt vir Taknaam toe slegs indien die rede relevant is.) Moorton : Hoë huur / verkope is baie gemiddeld (omset)/ jong, swak gedissiplineerde verkoopspersoon met te hoë terugsendings. Vincent : John is naby aan aftrede / werk min ure / geen poging om verkope te verhoog nie.

3

6.5.3 Gee vir Siddie EEN voorstel hoe om die probleem wat in 6.5.1, vir

die ander takke geïdentifiseer is, op te los.

Enige geldige interne beheer kontrolemaatreël vir elke tak. 99 99

TAK INTERNE BEHEERMAATREЁL Menlyn

Sally is energiek, maar behoort gereeld geoudit te word (gaan verkope en deposito’s na) Skuif haar dalk na ŉ ander tak of verdeel die pligte.

Moorton of Vincent

Tydkaarte vir gewone tyd / stel doelwitte / minimaliseer oortyd-ure / bereken kommissie op netto verkope. Gee vir John ŉ assistent / stel verkoopsdoelwitte / stel ŉ aantal ure vas wat oortyd gewerk moet word.

4


TOTAAL: 300

GRAAD 12 SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE · SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie...

Documents

Transcript of GRAAD 12 SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE · SEPTEMBER 2015 REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur Hierdie...