Görsel okuryazarlık

Görsel Okuryazarlık

Temel Görsel Elemanlar

.NOKTATuğçe KARATAŞ

John Debes (1968-1961): İnsanın görerek ve diğer

algılama deneyimleriyle bütünleştirerek geliştirebileceği bir

grup görme yetisidir.

Ausburn (1978): Başkalarıyla iletişim kurmak için

görselleri anlama ve kullanmayı sağlayan beceriler

topluluğu olarak tanımlamıştır.

Görsel Okuryazarlık

•Görsel mesajlardan anlam üretebilme

•Bilinçli mesajlar oluşturabilme becerisi

Görsel Okuryazarlığın Önemi

• Doğal ya da yapay her şeyin ayrımını yapar

•Onları yorumlayabilir

TEMEL GÖRSEL

ELEMANLAR

NOKTA

• Hayatımızın dönüm noktası

• En takdir edilecek noktası

• Dikkat edilecek en önemli nokta

• Kırılma noktası

• Tüm doğruların buluştuğu nokta

• Başlangıç noktası

• Güne başlama noktası

• Son noktayı görmelisin

• Patlama noktası

TEŞEKKÜRLER…

- - - ÇİZGİ - - -

İlknur EREN

Çizgi Nedir?

Çizgi, iki noktayı birbirine bağladığımızda oluşan elemandır.

Bütün kompozisyonların temel elemanı çizgidir.

• Basit ama güçlü bir görsel araçtır.

• Bir noktanın verilen doğrultudaki uzantısı

• Noktanın aralıksız hareketinden doğan kavram

• Mesafenin derinlik ve genişliğine gitmeden, uzunluk yönünde giden noktalar bütünlüğüdür.

Çizginin uzunluğu olmasına rağmen, eni yoktur. Durağan olan noktaya karşılık çizgi hareketi, dolayısıyla görsel olarak yönü ifade eder.

The Scream, Edvard Munch,1895

Tasarım elemanları arasında çizgi önemli bir yer tutar.

Çünkü diğer elemanları

•birleştirme

•bağlama

•çevreleme

•kesiştirme görevlerini yerine getirir.

Çizgi şekli tanımlar ve biz objeleri, şekillerle tanırız. Fotoğrafta yer alan objelerin ifadesi çizgilerle gerçekleştirilir.

Biçimlerin çizgiler ile ifadesiReklam, New York Times,1998

Uzunluğun enine göre daha baskın olması, belli doğrultuda yeterli sayıda tekrar eden elemanlar, uzunluk-en orantısı, hatları, devamlılık derecesini algılama şekli çizginin karakterini belirler.

Çizgisel etkiAğaç Dalları, Janet Lucroy

Çizgisel olarak ifade ettiğimiz elemanların;

•ölçüsü (ince, kalın, kısa, uzun)•türü (eğrisel, doğrusal, keskin, zikzak)

Çizgi varyasyonları

• yönü (yatay, düşey, diyagonal)

Yatay çizgiler

Düşey çizgiler

Diyagonal (çapraz) çizgiler

• konumu (kompozisyondaki yeri)• karakteri (verdiği duygusal izlenim)

şeklinde özellikleri vardır.

Çizginin yönü, görsel kompozisyondaki rolünü belirler. Dikey çizgiler denge durumunu, yatay çizgiler durgunluğu ifade eder. Diyagonal çizgiler ise dinamizm ve derinlik hissi verir.

Çizginin karakterini iki yönde inceleyebiliriz:

* Çizginin biçimi yönünden* Çizginin konumu yönünden

Çizginin biçimi yönünden karakteri;

Bir doğru, bir dalgalı eğri ve bir kırık çizgi ele alalım. Bunların bir an yazı gibi okunduğunu varsayıp okumaya çalışırsak; doğru, sürekli ve kesintisiz okunur. Dalgalı eğride de hareket kesintisizdir fakat tekdüze değildir. Kırık çizgi de ise okuma göz için daha yorucu ve uzundur.

Çizginin konumu yönünden karakteri;

Aynı çizgileri eğik ya da düşey olarak sunarsak farklı etkiler elde ederiz. •Yatay bir doğrunun karakteri hareketsizlik ve statikliktir. •Düşey konumda doğru ise özellikle dinamiktir.

• Eğik doğru, eğim derecesine göre hareketsizlik ve dinamizm arasında bir karakteri içerir.

• Dalgalı eğri düzgün ve yatay ise statik, düzensiz ve yatay ise dinamiktir.

Çizginin Görevleri

• Bir alanı bölmek ya da sınırlamak. Şekilleri ve biçimleri belirlemek. Üç boyutlu formları ifade etmek.

• Bir düşünce veya değerin sembolünü oluşturmak.

• Bir konunun konturlarını oluşturmak.

• Gözü belli bir yöne yönlendirmek.

• Tarama tekniği ile biçimlerin dokularını ve değerlerini vermek.

• Çizgiler çoğu zaman da insan duygularını ifade etmek için kullanılırlar. Çizgi hareketi duygusal izleri iletebilecek kuvvete sahiptir.

Çizginin karakteristik ifadeleri

• Tasarımda çizginin, temsil ettiği fikri anlatma görevi vardır. Bütün biçimlerin oluşumunda yer alır. Kütlesel olarak kullanıldıklarında çizgi niteliği arka planda kalır. Yüzeyleri oluşturmaya, tanımlamaya başlar.

Biçimleri niteleyen çizgiler

Çizgiler Hayatımızın Neresinde _?

Druidler, Ogham olarak adlandırılan, aşşagıdan yukarı okunan çizgi alfabesi

Teşekkürler …

İlknur ORDU

ŞEKİL

ŞEKİL

• İki boyutlu bir yüzeyde,

• aynı renk, ton ve dokuya sahip

• herhangi bir kontürle çevrelerinden ayrılmış alanlardır.

ŞEKİL

• bulutlar kare

• yapraklar üçgen

• yıldızlar yamuk

• Köşe, kenar ve yüzey birleşimleri ile biçimlerin oluşmasını sağlarlar.

• Renk,ton,ebat,hacim,ağırlık ile yön,pozisyon gibi farklı özellikler ile birbirlerinden ayrılırlar.

• Socrates ve Platon geometri öğretmek için görsel imgelerden yararlanmışlardır.

• Farklı şekiller bir araya gelerek anlamlı bir bütün oluşturabilir.

• Şekiller bizlere kişinin duygular hakkında ve çizimlerine bakarak da kişiliği hakkında ip uçları verebilir.

• Şekilleri okurken temel aldıkları geometrik birimlerden yola çıkarak daha basit biçimlere ayırmaya yöneliriz.

• Şekiller bir cismin sadece kenar çizgileri ile siluet oluşturabilirler.

• Mimari çizimlerde görülen karmaşık yapıları da meydana getirebilirler.

• Çevrede yardımlarıyla gidip geldiğimiz tabelalar, haritalar ve resimler üzerindeki göstergeleri okuyabiliriz.

• Şekiller çeşitli öyküler anlatırlar, evrenseldirler ve kültürel sınırların da ötesinde anlaşılabilir olgulardır.

Şekil- Zemin İlişkisi

• Şekil - zemin ilişkisinde üç esas vardır:• 1- Genellikle zemin daha basit olur ve

şekilden daha geniş bir yer kaplar.• 2- Şekil ve zemin anlatımları arasındaki güç

farkı ve diğer belirtiler nedeniyle şekil anlatımı ya zemine bitişik ya da zeminden önde görülür.

• 3- Uzaysal ya da üç boyutlu olarak etki yapabilen zeminler güçlü şekil anlatımlarının arkasında yine iki boyutlu etki yaparlar.

• Dikkatin yoğunlaştığı noktaya göre şekil ve zemin değişir

BİÇİMNURİYE ÇELİK

BİÇİM

Bir nesnenin görme ya da dokunma duyuları ile algılanmasını sağlayan kendine özgü gerçekliğidir.

Biçim; nesnelerin dış çizgileri bakımından niteliği olarak da tanımlanır.

BİÇİM

Doğadaki her varlığın bir biçimi vardır. Ayrıca ana biçimler kendi içinde daha küçük biçimlere ayrılır.

Bir ağaç

düşündüğümüzde,

BİÇİMİN FARKLI TANIMLARI Monge’ a göre: Biçim bir nesnenin dış

sınırlarıdır.

Klee’ a göre: Biçim canlı varlık, form ise cansız doğadır.

Hodgen’ e göre de: Form yaratıcı eylemin zihinde canlandırdığı şey, biçim ise kuvvetli konturları olan şekildir.

BİÇİMİN FARKLI TANIMLARI

Aristoteles’ göre;

O’ na göre madde kendi içinde bir nesne değil, nesnelerin oluşumunda bulunan farklılaşmış temel öğedir. Tikel nesnelerin, bu öğeden oluşmaları farklılaşma süreci ile gerçekleşir. Bu süreçte biçimler alan nesneler de kavranabilir dünyayı oluşturur.


Aristoteles’e göre;

Madde gizil öğe, biçim gerçekleşen öğedir.


Sanatta biçim; eserin tümünü kapsayan görünüşün uyandırdığı histir.

At başı Picasso At başı Heykeli Antik Yunan Devri


Tasarımda biçim; çizgi, renk ve diğer yüzey elemanlarının birbirleriyle ilişkileri sonucu oluşur.


Resimde biçim; bir tablonun tümünün yapı bakımından kuruluşunu ifade eder. Resimsel olan her şey biçimle ilişkilidir.

Picasso – Girl with Mandolin

Raffaello Sanzio- Raphael

BİÇİM ÇEŞİTLERİ

Doğal Biçimler

Doğal biçimlerin doğada

pek çok çeşidi vardır.


Geometrik Biçimler

Şekillerle oluşturulan

biçimlerdir.


Sembol Biçimler

Belirlenmiş şekillerden ve renklerden oluşmuşturlar.


Her biçim özgündür. Ve doğadaki biçimlerle insan tarafından yaratılan biçimler arasında doğrudan ilişki söz konusudur.

Şekil

Top

Güneş

Dünya

BİÇİM, FORM ve ŞEKİL

Biçim, Form ve Şekil ’in anlamları birbirinden farklı olsa da küçük farklarla birbirinden ayrılmaktadır.

ŞEKİL

Bir yüzey üzerinde oluşturulan iki boyutlu biçimdir. Her şeyin bir şekli vardır.

Şekil

Kitap

TV

Tablo

Şekil ve BiçimŞeklin algılanması zihinsel süreçten sonra

şeklin ne tür bir nesneye ait olduğunu biçimini tanımlamaktadır.

Şekil ve Biçim

Bir insana döner merdivenin neye benzediğini sorduğumuzda;

FORM

Bir bütünün karakteristik tüm özelliklerini taşıyan genel görünüştür.

Form

Oturma

Zıplama

Yürüme

Form ve Biçim

Maddenin belirli bir kümelenişi konu ve içeriği aktaran bir ön yapıdadır. Nesnenin amacına uygun biçimlendirilmesi fonksiyonel oluşundandır. Formu belirleyen fonksiyonlardır.

Biçim, Form ve Şekil

Şekil Şekil Form Biçim Biçim

Biçim, Form ve Şekil

Şekil

Form

Biçim

KISACA

Biçim farklı anlamlarla kullanılan bir terimdir. Objelerin tanımlanabilir dış görünümlerini ifade ettiği gibi, her hangi bir şeyin eyleme geçtiği veya kendisini görünür yapan kısmi bir durumu da anlatabilir. Gerek sanatta, mimaride gerek görsel tasarımda biçim önemli bir öğedir.

BOYUT - DOKUMerve DENLİKOL

Boyut

• Biçimin;

uzunluğunun,

genişliğinin,

derinliğinin

fiziksel niteliğidir.

Boyut

•Ayrıca boyut unsuru, tasarımdaki görsellerin farklı büyüklüklerde olması ile

ilintilidir. (ebat/ölçü.)

•Nesneler arasındaki büyüklük küçüklük ilişkisi ölçü değeri ifade eder.

Boyut

Tasarımdaki boyut ilişkisi;Biçimin kendi oranları

ile Diğer biçimlere göre olan

boyutsal ilişkileri kapsar.

Boyutun Etkileri

• Görsel bir kompozisyonda

- Vurgu

- Zıtlık

- Uyum

prensiplerinin uygulanmasında biçimlerin boyutları rol oynar.

Boyutun Etkileri

Boyut büyüdükçe

Etkileyicilik

Algılanırlılık

Vurgu

artar.

Boyutun Etkileri

Yakın ebatlardaki görseller

uyumluluk

Farklı ebatlardaki görseller

zıtlık yaratmaktadır.

Boyut

• Göreceli bir kavramdır.

• Açık ve parlak şekiller daha

büyük algılanır.

• Boyuta tasarımdaki boş alana

göre karar verilir.

Doku

• Maddelerin doğal yapısının dış yüzeyindeki görüntüsüdür.

• İki Boyuta

• üçüncü boyutu katar.

• Biçimin yüzeysel kalitesidir.

Doku

Doğal Dokular

Doku

Yapay Doku

Doku

Anlık Dokular

Doku

• Görsel Doku: Gözle algılanan

(renkler, motifler)

• Dokunsal Doku: Dokunma ile hissedilen

(limon kabuğu, heykeller, ağaç kabuğu vs.)

Görsel Doku

Görsel Doku

Yumurta-PürüzsüzTaşlar-Pürüzlü

Zıtlık Etkisi yaratmıştır.

Görsel Doku

• Bilgisayarla elde edilen

• Mekanik anlamalar veren

ekran dokularıdır.

İlginiz İçin Teşekkürler…

RENK & TONÇağrı DEMİR

Temel Görsel Elemanı Renk

• Renk biçimlerden yansıyarak gelen ışınların görsel algı sonucu kişide oluşturduğu duygudur.

Renk Oluşumu

• Ortaya çıkan renk ışıkların göze gelmesi ile Fiziksel

bu ışınlar karşısında gözde ortaya çıkan işlemler Fizyolojik,cismin beyinde algılanması Psikolojik bir olgudur.

• Işığın farklı dalga boyları renkleri oluşturur.Tüm dalga boyları eşitse beyazlık veya tüm renklerin bir araya gelmesiyle siyah renk oluşur, böylelikle siyahlık ve beyazlık gerçekte renksizliktir diyebiliriz.

Renk Oluşumu

• Göz tarafından algılanan ışık, retinada sinirsel sinyallere dönüşüp buradan optik sinir aracılıgı ile beyine iletilir.

• Göz 3 Temel birleştirici renk olan Kırmızı, Yeşil ve Maviye tepki verir.Beyin Diğer renkleri bu 3 rengin kombinasyonları şeklinde algılar.

Renk Oluşumu

• Beyaz ışığın altında yüzeyde görülen renk Öz renktir.

• İnsan gözü sürekli hareket halinde bir organ olduğundan dolayı renkli biçimleri algılarken çevresindeki renk ve ışıktan etkilenir görünen renklerde bu sayede ortaya çıkar.

Renk Oluşumu

Renk Türleri

• Bir rengin diğerlerinden ayrılmasını sağlayan nitelik türdür.

• Renkleri Ana renkler, Ara renkler, Nötr renkler oralar türlere ayırabiliriz.

• ANA RENKLER: Kırmızı ,Sarı ,Mavi

• ARA RENKLER: Mor ,Turkuaz ,Turuncu , vb…

Sıcak&Soğuk Renkler

• Renkleri türlerinin dışında sıcak ve soğuk olarak da sınıflandırabiliriz.

ORANTIKadriye KARACA

Oran

Bir cismin eni ile boyu arasındaki farka oran denir.

Ölçek

• Ölçek büyüklüğün

başka bir söyleniş

şeklidir.

• Oran göreceli bir büyüklüğü ifade eder.

Oran ve Vurgu

• Büyük bir objenin

yarattığı görsel vurgu

• Hiyerarşi yaratan

ölçek

• Nicholas Hiliard

adındaki İngiliz

minyatür ressamının

4 cm çapındaki resmi

• Etkiyi ve verilmek istenen

mesajı arttırmak amacıyla

nesnelerin boyutları

değiştirilir.

Hangisi Doğru Tasarım?

İçerik

• Köprü, günlük bir

eşyanın oranlarının

değiştirilerek farklı bir

ortamda uygulanışına

örnektir.

Spoonbridge ve

Cherry

Minneapolis 1988

Konum

• Tasarım ürünlerinin

yerleştirildikleri yere

göre oranları önem

kazanır.

Ölçekte Zıtlık

• Ani ölçek değişikliği sürpriz yaratır.

• Görsel figürlerde imkansız görüntüleri yaratmak için ölçek karmaşası kullanılır.

• Rushmore Dağı (ABD, Güney Dakota)

Oran Teorileri

Elemanlar arasındaki ideal düzeni oluşturma isteği nedeniyle ortaya çıkmışlardır.

•Altın oran

•Fibonacci dizisi

•Le Corbusier’in modulor sistemleri

Altın Oran

• Matematik ve sanatta,

bir bütünün parçaları

arasında gözlemlenen,

uyum açısından en

yetkin boyutları

verdiği sanılan

geometrik ve sayısal

bir oran .

Fibonacci Serisi

• Altın oran matematikte 1,618’e eşit olan sabit sayıya verilen addır.

• Bu sayılara Fi adı verilmiştir.

• Birbiri arasında ardışık ilişki ve olağanüstü bir oran bulunduğunu iddia ettiği sayıları keşfetmiştir.

Modular Oranlar Sistemi

• Le Corbusier tarafından altın oran ve insan ölçüleri kullanılarak geliştirilmiş modül sistemi.

Günümüz

• Bilgisayar teknolojisinin gelişimiyle alışılmadık boyutlarda figürlerin ortaya çıkışı mümkündür.

HAREKETMüberra Hazal Köken

Hareket Nedir?

• Hareket hissi

• Statik

• Yüzeyi canlandırma

• Kontrastlar

• Hareketin amacı gözün görsel yüzeyi üzerindeki hareketini artırmaktır.

• Hareket görsele canlılık ve hayatiyet veren elemanlardan biridir.

• İyi yerleştirilmiş olan çizgiler de bir hareket unsurudur.

• Hareket etkileri, zihin merkezini sürekli ve devamlı olarak uyarır.

• Bedensel ve zihinsel yönelişler üretir.

Sfumato Tekniği

• Ritm tekrar eden hareketin ifadesidir.

• Ritm görsel ögelerin uyumlu ve düzenli tekrarlar halinde kullanılmasıdır.

Doğada Ritm Albert Renger-Patzsch / Buchenwald in Fall.1936

Bridget Riley 1964 'Current', used for the catalogue cover of 'The Responsive Eye‘

Charles Rennie Mackintosh ‘Chair’ 1904

Dune Ridges at Sinrise / Bruce Bambaum 1976

Broadway Boogie-Woogie, Piet Mondarian 1942

Decorative and Ornamental Brickwork, James Stokoe

Smaller and Smaller, M.C. Escher 1958

• Bir görselin ağırlığını değiştirmek,eğmek,bükmek ya da parçalamak hareketi ima etmek için başvurulan bir tekniktir.

Teşekkürler.

Görsel okuryazarlık

Documents

Transcript of Görsel okuryazarlık