GIANCARLO ANDRETTA DIRIGEERT VERDI’S NABUCCO

Radio Filharmonisch OrkestGroot Omroepkoor

Giancarlo Andretta dirigentKlaas-Jan de Groot koordirigent

Nabucco Franco Vassallo baritonIsmaele Giordano Lucà tenorZaccaria John Relyea basAbigaille Tatiana Serjan sopraanFenena Iris van Wijnen mezzosopraanIl gran sacerdote di Belo Jasper Leever basAbdallo Fabricio Gori tenorAnna Jeannette van Schaik sopraan

Giuseppe Verdi 1813-1901

Nabucco 1842

dramma lirico in quattro parti

libretto Temistocle Solera (naar Antonio Cortesi’s ballet Nabuccodonosor en Auguste Anicet-Bourgeois’ en Francis Cornu’s toneelstuk Nabuchodonosor)

première Milaan, Teatro alla Scala, 9 maart 1842

pauze na het tweede bedrijf

Frans-Aert Burggraaf assistent-dirigent & dirigent banda

Pieter Heebink voorstellingsleider

Jurjen Stekelenburg boventiteling

13 april 2019 13.30-16.20 uur

serie opera-4

2 358e seizoen 13 april 2019

Was hij in Nederland geboren, dan had hij simpelweg Jo Groen geheten, en was hij, als de zoon van de plaatselijke kroegbaas in Gasselternijveen geboren. Of hij dan ook een van de grootste operacomponisten was geworden, staat te bezien.

Maarten ’t Hart, Mozart en de anderen (2006)

De levensloop van Giuseppe Verdi valt in de categorie ‘van krantenjongen tot miljonair’. De krantenjongen moeten we niet letterlijk nemen, maar toen Verdi overleed was hij een miljonair – de rijkste grootgrondbezitter van Noord-Italië. Overigens verspreidde die grootgrondbezitter zonder blikken of blozen fake news over zijn levensloop. En zoals dat meestal gaat, komt de waarheid vroeg of laat boven water. Giuseppe werd geboren in het gehucht Le Roncole, zo’n honderd kilometer ten zuidoosten van Milaan, en voor de belangrijkste voorzieningen afhankelijk van het naburige dorp Busseto. Giuseppe’s vader dreef een winkel-van-sinkel, maar in tegenstelling tot wat Verdi op latere leeftijd beweerde leed het gezin geen armoe. Zijn vader kocht een spinet voor hem, zorgde voor privélessen Latijn en voor muzieklessen van de lokale organist. In Busseto ging hij naar het gymnasium, op voorwaarde dat hij op zondag het orgelspel in de kerk van zijn geboorteplaats verzorgde. Dat hij die zondagse trek op blote voeten aflegde om zijn schoenen te sparen is alweer zo’n verzinsel. Geen verzinsel is het feit dat hij in 1832 werd afgewezen voor een studie aan het Conservato-rium te Milaan. Men vond hem te oud en zijn pianospel onvol-doende, een schoffering die hij zijn leven lang niet heeft verge-ten of vergeven. Dank zij een weldoener uit Busseto, zijn toekomstige schoonvader, kon hij in Milaan privélessen volgen bij een leerling van Paisiello. Van groot belang waren de bezoe-ken aan de operavoorstellingen in La Scala, waar toen nog de ene na de andere première plaatsvond. Al luisterend leerde hij het vak van de belangrijkste operacomponisten van zijn tijd: Rossini, Bellini en Donizetti.

NABUCCO

Telefoons in de zaalGeconcentreerd luisteren is voor de meeste Matinee­bezoekers de ideale manier om van muziek te genieten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar reke­ning te houden, de telefoon op ‘stil’ te schakelen en geen foto’s te maken voordat de muziek is uitgeklonken.

De ZaterdagMatinee op social mediaVia facebook, twitter en insta gram houdt de Matinee u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons, en praat mee!

ProgrammaboekjesWist u dat u enkele dagen voor ieder concert het programmaboekje al kunt inzien op onze site? zaterdagmatinee.nl

Uitzending NPO Radio 4 en terugluisterenDit concert wordt live uit­gezonden via NPO Radio 4. Via de website zaterdagmatinee.nl kunt u de gehele uitzen­ding terug luisteren. Enkele dagen ná ieder concert kunt u het concert (zonder pauzeprogramma) terug­luisteren op nporadio4.nl/

concerten

Matinee Café Na afloop van het concert kunt u in ‘Matinee Café’ de radiogesprekken bijwo­nen van Hans Haffmans en zijn gasten . Vandaag (onder voorbehoud): Giancarlo Andretta. Live vanuit het Concertgebouw café. nporadio4.nl/

matineecafeBENT U AL VRIEND?

www.vriendenvandematinee.nl

Het zogenaamde geboortehuis van Giuseppe Verdi in Roncole, door Angelo Formis

MOOIE PLAATSENZoekt u nog een abonne­ment voor volgend seizoen? Er zijn extra mooie plaatsen vrijgekomen, nu de periode van verlengen is afgelopen.Bestel nu uw nieuwe abonnement op concertgebouw.nl/

seriesU vindt de brochure bij de kassa van het Concert­gebouw, en op zaterdagmatinee.nl Wilt u de brochure thuis ontvangen? Mail dan naar info@zaterdagmatinee.nl

Eerste Nabucco in de ZaterdagMatineeNooit eerder klonk Verdi’s Nabucco in de Matinee. Het Groot Omroepkoor zong Nabucco tweemaal voor de radio (Avro, 1950 en Vara, 1960), en eenmaal live in het Concertgebouw, op 31 oktober 1960 onder Fulvio Vernizzi (Vara; nog vóór het begin van de Ma­tinee). In 1975 dirigeerde Anton Kersjes het werk bij De Nederlandse Opera. Bij al deze uitvoeringen werd het Groot Omroep­koor begeleid door het Omroep Orkest.

4 5mijn oog viel op een tekstpassage die mijn aandacht trok: Va, pensiero, sull’ali dorati. Ik ging slapen, maar de tekstregel spookte door mijn hoofd. Uiteindelijk stond ik op en begon te lezen. Tegen de ochtend kende ik de hele tekst uit mijn hoofd. Hoewel de première pas in 1842 plaatsvond, ontstond hier volgens de componist toch de kiem voor het stuk. Va pensiero is de aanhef van wat we nu kennen als het ‘Slaven-koor’, de meest populaire schepping van de meester, gezongen in theaters, kerken en stadions. Verdi was zich op latere leeftijd uiteraard bewust van zijn status als gevierd componist, en dit bijna mythische verhaal over het ontstaan van de opera is een eigen leven gaan leiden en wordt over de hele wereld naverteld en geloofd. We kunnen het hem nauwelijks kwalijk nemen: se non è vero, è ben trovato.De werkelijkheid was minder romantisch. Na de mislukking van Un giorno moest Verdi verder, gedwongen door de praktijk. Een herhaling aan La Scala en een nieuwe productie van Oberto in Genua vroegen zijn aandacht: nieuwe aria’s waren nodig. Beetje bij beetje ging hij ook aan de slag met het boek van Nabucco, beginnend met het slot, de muziek voor Abigaille. In de herfst van 1841 was de opera voltooid, op 9 maart 1842 ging het werk in première aan La Scala. Het succes was kolossaal. Cijfers liegen niet: na de première volgden zesenzestig voorstel-lingen, het soort succes dat vandaag alleen aan musicals is voorbehouden. Binnen zes jaar kwam het tot uitvoeringen in alle belangrijke Europese hoofdsteden en New York.In Italië verwierf Nabucco iconische status door de verwijzingen naar het lot van een onderdrukt volk. De Italianen streefden al decennialang naar eenheid en onafhankelijkheid en hoorden in het ‘Slavenkoor’ het strijdlied dat daarbij hoort. De onafhanke-lijkheidsbeweging, Il Risorgi-mento, eigende zich de naam van Verdi toe: VIVA VERDI. Waarbij VERDI stond voor Victor Emanuele Re D’Italia. ‘Leve Victor Emanuel Koning van Italië.’

Eerste succes en eerste flopAfgezien van werkzaamheden als organist en koordirigent, was er voor Verdi maar één manier om als componist zijn fortuin te maken, en dat was in de opera. Het zat hem in dat opzicht bepaald niet tegen, want in november 1839 ging zijn eerste opera, Oberto, in première. Niet bij een of ander provinciaal theater, maar in Milaan, aan La Scala. Daar bleef het niet bij, want al het volgende jaar ging zijn tweede opera bij La Scala in première, Un giorno di regno, een komische opera. Het werd een fiasco, en Verdi heeft zich meer dan een halve eeuw verre gehouden van komische opera’s. Pas op zijn tachtigste ging Falstaff in première, opnieuw aan La Scala. Een meesterwerk. De wraak was zoet.De omstandigheden waaronder Un giorno di regno ontstond waren miserabel. Verdi was inmiddels getrouwd en vader van twee kinderen. In augustus 1838 overleed zijn dochtertje Virginia Maria Luigia, nog geen anderhalf jaar oud. Iets meer dan een jaar later stierf haar broertje Icilio Romano, een baby van nog geen drie maanden. Weer een jaar later verloor Verdi zijn vrouw Margherita, op 18 juni 1840. Zeven maanden voor haar dood had de jonge componist triomfen gevierd in de Scala van Milaan met Oberto. Wat een topjaar had moeten worden werd een rampjaar: Giuseppe was zesentwintig, beroemd en weduwnaar. Maar de genadeklap moest nog komen. Hoewel Verdi had gesmeekt om onder zulke trieste omstandigheden verlost te worden van de verplichting tot het componeren van een komische opera, hield La Scala hem aan zijn contract. Op 5 september 1840 ging Un giorno di regno in première. De eerste uitvoering was tevens de laatste en betekende naar eigen zeggen de nekslag voor de gebroken componist.

Cijfers liegen nietIn zijn memoires vertelt Verdi dat hij Milaan de rug toekeerde en vastbesloten was om nooit meer een noot op papier te zetten. Voor zijn vertrek bracht hij een laatste bezoek aan de intendant van La Scala, die hem een libretto toestopte dat geweigerd was door de Duitse componist Albert Lortzing. Een libretto van Temistocle Solera, Verdi welbekend, want hij leverde ook het boek voor Oberto. Verdi vertelt hierover: ik kwam thuis en smeet het libretto in een hoek. Het viel open en

anonieme prent in Illustrazione Italiana (1901)

76

stretta (snelle slot) uit de finale van deel 1 en het duet tussen Abigaille en Nabucco uit deel 3.

Parte Prima. Gerusalemme- Deel 1. Jeruzalem

Daarom zegt de Heer aldus: Zie, ik geef deze stad wel in de macht van den Koning van Baäl, die haar verbranden zal.Jeremia 32:28-29

In de Tempel van Salomon. Coro d’Introduzione e Cavatina (Zaccaria)Het eerste deel van de opera speelt zich af in Jeruzalem, 586 voor Christus. Het is oorlog. De Assyrische troepen van koning Nebukadnezar (Nabucco) zijn de poorten van de stad genaderd. Het angstige volk heeft zich verzameld in de tempel van Salomo en smeekt Jehova om verlossing. De Levieten (éénstem-mige zang van de bassen) roepen de aanwezige Hebreeuwse maagden op tot een gebed (vrouwenkoor met harpbege-leiding). De hogepriester Zaccaria spreekt zijn volgelingen moed in. Hij heeft een troefkaart waarmee hij het gevaar kan afwenden. Fenena, de dochter van koning Nabucco, is door

Nabucco is een zogenaamde nummer-opera. De afzonderlijke delen staan op zichzelf, ook wanneer ze binnen een scène op elkaar aansluiten. De opera is niet verdeeld in actes, maar in partes (delen). De librettist, Temistocle Solera, koos voor ieder van de delen een pas-sende naam en liet het voorafgaan door een bijbehorend citaat uit het Bijbel-boek Jeremia.

SinfoniaSinfonia is de gebruikelijke Italiaanse term voor ouverture. Verdi voegde zijn Sinfonia op het allerlaatste moment toe; ze is gemodelleerd naar de ouvertu-res van Rossini. De Sinfonia opent met een plechtig koraal in de koperblazers, een verwijzing naar het standvastige geloof van de Hebreeërs in tijden van onderdrukking. Dat is het enige origi-nele thematische bestanddeel, de rest bestaat zoals in die tijd gebruikelijk uit een potpourri van thema’s uit de opera. In dit geval het koor Il maledetto waarin Ismaele wordt vervloekt, het Slavenkoor (maar nu in een walsritme), de herha-ling van Il maledetto, het koor van de Assyrische priesters uit deel 2, het

MiljonairIn Verdi’s persoonlijke leven zorgde Nabucco voor ingrijpende veranderingen. De rol van Abigaille werd gezongen door de sopraan Giuseppina Strepponi. Of Verdi en Strepponi toen bevriend raakten is niet bekend, maar Giuseppina zou na veel wederwaardigheden de tweede mevrouw Verdi worden. Gemakkelijk ging dat niet, want Giuseppina was een onge-huwde moeder met drie kinderen. Dat ze bovendien jarenlang ongetrouwd met Verdi samenleefde was voer voor de roddelpers en gaf aanstoot aan de bevolking van zijn geboor-tedorp, waar het paar zich had gevestigd. Maar Giuseppina bleek het beste wat Verdi had kunnen overkomen: met takt, zakelijk inzicht, talenkennis en theatrale praktijkervaring vanaf haar zestiende als operazangeres, en oneindig veel geduld hield zij haar relatie met Verdi een halve eeuw in stand. In de jaren die volgden op het succes van Nabucco kwamen de onvoorstelbare werkdrift en het enorme talent van ‘de leeuw van Busseto’ tot volle ontwikke-ling. Twintig jaar later en twintig opera’s verder was de ‘krantenjongen’ een miljonair.

Siebe Riedstra

BE

SC

HR

IJV

ING

EN

SY

NO

PS

OS rolverdeling

Nabucodonosor Nabucco; Nebuchadnezzar, Koning van Babylon, baritonIsmaele Koning van Jeruzalem, tenorZaccaria Hogepriester van de Hebreeërs, basAbigaille slavin, veronderstelde eerste dochter van Nabucodonosor, sopraanFenena dochter van Nabucodonosor, sopraanIl Gran Sacerdote di Belo De Hogepriester van Baäl, basAbdallo oudere officier van de Koning van Babylon, tenorAnna Zaccaria’s zuster, sopraan

anoniem schilderij van Giuseppina Strepponi (opengeslagen ligt de partituur van Nabucco)

onder: Giuseppe Verdi

8 9triomfantelijk haar wraaklust: Salgo già del trono aurato.

scène 2 Zaal in het paleis met in de achtergrond aangrenzende zalen.Preghiera (Zaccaria), Coro di Leviti, Scena e finale secondoIn de tweede scène gebeurt in het orkest een wonder. Zes cellisten vormen een sextet dat de begeleiding verzorgt van de Preghiera (gebed) waarin priester Zaccaria zijn god aanroept. Verdi heeft zich hier duidelijk laten inspireren door de openingsmaten van de ouver-ture tot Rossini’s Guglielmo Tell, maar het resultaat is volkomen verdiaans, en een eerste kennismaking met zijn orkestrale genie. Ismaele komt binnen vergezeld door een groep Levieten, die hem vervloeken omdat hij met de vijand zou heulen: Coro di Leviti: Il maledetto (de vervloekte), de muziek die in de ouverture zo’n prominente rol speelde. Maar Fenena heeft zich intus-sen tot het Joodse geloof bekeerd en dus heeft Ismaele een Hebreeuwse gered. Vanaf dit punt volgen de gebeurtenis-sen elkaar in sneltreinvaart op. Abigail-le eist de kroon van Fenena op. Nog voor die twee elkaar in de haren kun-nen vliegen komt Nabucco tussenbeide en neemt de kroon weer terug. Dit alles in slechts vier maten ofwel vier secon-den. Nabucco spreekt zich uit in de aria S’apressan gl’istanti d’un ira fatale – (nu nadert het moment van een verschrik-kelijke toorn), die zich ontwikkelt tot een groots ensemble. Dan verklaart Nabucco dat de Babylonische goden

hem gegijzeld. In zijn cavatina roept hij de menigte op om het vertrouwen in God niet te verliezen. Dan klinkt er van buiten lawaai (qual rumore). Ismaele, de neef van de Joodse koning Zedekia, komt met enkele Joodse soldaten slecht nieuws brengen. De troepen van Na-bucco staan op het punt de stad te bestormen. Zaccaria vertouwt de zorg voor Fenena aan Ismaele toe. Het volk trekt zich terug. Fenena en Ismaele blijven alleen achter.

Recitativo e Terzettino (Fenena, Ismaele en later Abigaille)Fenena en Ismaele hebben elkaar leren kennen in de tijd dat Ismaele ambassa-deur was in Babylon, en gevangen werd genomen. Fenena heeft hem uit de gevangenis bevrijd, en de twee zijn geliefden geworden. Ismaele wil nu een wederdienst bewijzen en Fenena bevrij-den uit de Joodse gevangenschap. Dan komt Abigaille binnen met enkele Assyrische soldaten die als Hebreeërs zijn verkleed. Abigaille is de onwettige oudste dochter van Nabucco, en op haar beurt verliefd op Ismaele. Zij daagt hem uit om Fenena op te geven en in ruil voor zijn liefde het Joodse volk te redden. Ismaele wijst haar af.

Coro en Finale primoHet angstige volk rent de tempel bin-nen. Onder begeleiding van marsmu-ziek, gespeeld door een banda (blazers in de verte) komt Nabucco te paard binnen. Zijn soldaten bezetten de tempel. In een laatste poging tot verzet dreigt Zaccaria Fenena te doden, maar

hem in de steek hebben gelaten, dat de god van de Hebreeërs door hem gedood is en dat er voortaan maar één god kan zijn: hijzelf. Hij gebiedt de aanwezigen om voor hem te knielen, en wordt prompt getroffen door de bliksem. In zijn verwarring zoekt hij troost bij zijn dochter Fenena, barst nog eenmaal uit in woede, keert zich opnieuw naar Fenena en verliest het bewustzijn. Abigaille heeft het laatste woord: zij raapt de kroon op die van Nabucco’s hoofd is gevallen, onder de uitroep: Ma del popolo di Belo non fia spento lo splendor – Maar de luister van het volk van Baäl is nog niet gedoofd.

Parte Terza. La Profezia – Deel 3. De voorspelling

De wilde dieren der woestijnen zullen in Babylon hun woonstee hebben, tezamen met de nachtuilen en de roofvogels zullen ze er wonen.Jeremia 50 en 51

scène 1De hangende tuinen van Babylon.Coro d’introduzione, Recitativo en Duetto (Abigaille en Nabucco)Deel 3 opent met een banda (muziek uit de verte) van koperblazers, die het ceremoniële karakter van de situatie illustreert. De plaats van handeling is het buitenpaleis van Nabucco, dat de geschiedenis is ingegaan als ‘de han-gende tuinen van Babylon’. Abigaille is de regerende vorstin, haar gevolg zit rond de troon en zingt haar toe: È l’Assiria una regina. De Gran Sacerdote (hogepriester) brengt haar een vonnis

Ismaele weet dat te verhinderen. Hij wordt van verraad beticht en door zijn landgenoten vervloekt: del fratelli traditore, eerder gehoord in de ouver-ture.

Parte Seconda. L’empio – Deel 2. De goddeloze

Zie, een stormwind des Heren gramschap vaart uit. Op het hoofd der goddelozen zal hij neerkomen.Jeremia 32:23

scène 1Vertrek in het koninklijk paleis. Scena ed Aria (Abigaille)De rest van de opera speelt zich af in Babylon. De orkestinleiding van de eerste scène geeft in zijn rusteloosheid goed weer wat zich op de achtergrond afspeelt. Abigaille heeft een document gezocht en gevonden waarmee zij triomfantelijk binnenkomt. Ze vertelt in een monoloog dat dit fatal scritto bewijst dat zij een slavenkind is, dat Nabucco Fenena tot regentes heeft benoemd en zelf op weg is om Judea te vernietigen. In een prachtige aria, waarin de invloed van Donizetti onmis-kenbaar is, bezingt ze haar liefde voor Ismaele: Anch’io dischiuso un giorno. De Gran Sacerdote (hogepriester) komt binnen met de mededeling dat Fenena de Joden wil vrijlaten. Hij heeft zijn maatregelen al genomen en het ge-rucht verspreid dat Nabucco op het slachtveld is omgekomen. Abigaille kan zo de plaats innemen van Fenena en de nieuwe koningin worden. In een strijd-lustige cabaletta bezingt Abigaille

10 11Parte Quarta. L’idolo infranto – Deel 4. Het gebroken afgodsbeeld

Baäl is beschaamd, zijn beelden zijn in stukken gebroken.Jeremia 48

scène 1 Vertrek in het koninklijk paleis.Preludio, scena ed aria (Nabucco)Nabucco, die door Abigaille onder arrest is gesteld, ligt in diepe slaap in een stoel. Uit de fragmentarische klanken van het orkest kunnen we opmaken dat hij droomt. Eerst een episode uit de finale van het tweede deel, waar hij door de bliksem getroffen werd; vervolgens een visioen van de Hebreeërs die om genade smeken uit het eerste deel, dan de klanken van de Assyrische mars. In paniek wordt hij wakker en wanneer hij rumoer van buiten hoort sleept hij zich naar het raam en ziet hoe Fenena naar haar terechtstelling wordt gevoerd – de banda speelt een treurmars en het koor zingt Fenena a morte – Fenena zal ster-ven. Nabucco realiseert zich dat er nog maar één weg open is: hij valt op zijn knieën en vraagt de God der Hebreeërs om vergiffenis: Dio degli Ebrei, perdono. Zijn dienaar Abdallo komt binnen en merkt dat Nabucco zijn verstandelijke vermogens terug heeft. Samen met een paar vertrouwde soldaten haasten ze zich naar Fenena’s executie. O prodi miei, seguitemi. O dapperen, volg mij.

dat ondertekend moet worden, en de dood bevestigt van de Joden, inclusief zij ‘wier naam ik niet durf uit te spre-ken’ (Fenena). Dan komt een oude man binnen, in lompen gehuld en met een verwilderde baard. Het is Nabucco. Abigaille geeft opdracht om hem te verwijderen, maar hij laat zich niet wegsturen, en gaat de confrontatie met Abigaille aan in een groot duet: Donna, chi sei? – vrouw, wie ben je. Halverwege het duet plaatst Verdi heel strategisch de ondertekening van het doodvonnis van de Joden. Wanneer Nabucco gete-kend heeft realiseert hij zich dat ook zijn dochter Fenena zal sterven. Hij wijst Abigaille erop dat zij de dochter van een slavin is en haalt het document tevoorschijn dat het bewijs moet leve-ren. Abigaille scheurt het minachtend in snippers. In de voortzetting van het duet bezingt Nabucco zijn lot: ik ben nog slechts de schaduw van een koning: Oh, di qual’onta agravassi – wat een diepe vernedering. Weer wordt het duet onderbroken, nu door een trompetsig-naal dat het doodvonnis van de Joden aankondigt. Wanneer Nabucco zich realiseert dat daarmee ook het lot van zijn kind Fenena wordt bezegeld, smeekt hij Abigaille nog éénmaal om genade: Deh perdona ad un padre che dilira. Tevergeefs. Abigaille is onver-murwbaar.

scène 2 De hangende tuinen van BabylonMarcia funebre e Preghiera (Fenena) en Finale Quarto In de inleiding tot de laatste scène speelt de banda die Nabucco vanuit zijn slaap-vertrek hoorde opnieuw de treurmars die Fenena naar de plaats van executie leidt. Zaccaria spreekt haar bemoedigend en troostend toe. Fenena antwoordt met een berustende aria: Oh dischiuso è il firmamento – de hemel is geopend. Dan breken Nabucco en zijn volgelingen in op de handeling. Wanneer de Gran Sacerdote opdracht geeft om de executie toch te voltrekken, grijpt Nabucco in en laat het beeld van Baäl aan stukken slaan. Nabucco belooft de Hebreeërs de vrijheid: Ah torna Israello, alle gioie del patrio suol – keer terug naar de vreugden van uw vaderland. Zijn belofte wordt beantwoord door de gezamenlijke aanwezigen: Immenso Jehova. A cappella (zonder orkestbegeleiding) gezongen – een heel waagstuk in 1842, gezien het risico om de toonhoogte te verliezen. Dan komt Abigaille op, onder begelei-ding van twee krijgers. In het orkest horen we een althobo en een solistische cello. Abigaille heeft vergif ingenomen en is stervende. Met haar laatste krach-ten vraagt zij vergiffenis en smeekt Nabucco om Fenena’s hand aan Ismaele te schenken. Haar laatste woorden zijn Non maledire a me – vervloek me niet. Het allerlaatste woord is uiteraard aan Zaccaria, gericht aan Nabucco: dienaar van Jehova, je zult de Koning der Konin-gen zijn. Sarai de’ regi il re.

Siebe Riedstra

scène 2De oevers van de EufraatCoro di schiavi ebrei en Profezia (Finale terzo)Dit is het legendarische ‘slavenkoor’ – Verdi’s meest succesvolle schepping. Het Joodse volk bevindt zich aan de oevers van de Eufraat en betreurt zijn trieste lot. Opvallend zijn de tekstuele overeenkomsten met Psalm 137 uit de bijbel. In beide wordt verwezen naar de harp die aan de wilgen hangt. Twee dingen vallen op aan dit koor. In de eerste plaats de toonsoort, Fis-groot – met vijf kruisen niet een erg voor de hand liggende keuze voor een ‘meezin-ger’. Nog opvallender is dat het gehele koor alleen de melodie zingt, en er maar een paar plaatsen zijn waar Verdi harmoniseert. Hans von Bülow sprak dan ook van een ‘Aria voor koor’. Het is overigens een techniek die Verdi in deze opera vaker toepast. Zaccaria komt op en spreekt zijn volgelingen vermanend toe. Zit niet bij de pakken neer, maar sta op. Ik zie in de toekomst hoe jullie ketenen verbro-ken zullen worden en het trotse Baby-lon vernietigd zal worden. Niuna pietra ove sorse l’altera Babilonia allo stranio dirà. Er zal geen steen op de andere blijven staan om vreemdelingen te vertellen waar Babylon eens stond.

1312

Het geliefde Groot Meezingconcert maakt zich op voor de vierde editie. Dit evenement vindt plaats op

zondag 16 juni 2019 in TivoliVredenburg, Utrecht.

Stond in voorgaande edities telkens een ander Requiem centraal, nu is gekozen voor een nieuwe aanpak: een zomers operaspektakel! Uitgevoerd worden hoogtepunten uit verschillende opera’s, waaronder Nabucco, Aida, Lohengrin en Madama Butterfly. Wat is er heerlijker dan te kunnen meezingen met deze meesle-pende operamelo dieën?

U komt bij dit Groot Meezingconcert de vertrouwde gezichten tegen van het Groot Omroepkoor en het Radio Filhar-monisch Orkest. Ook dit jaar staat het concert onder leiding van Martin Wright, een groot operakenner.

De middagrepetitie op de dag van het concert wordt begeleid door Ben Martin Weijand, vaste pianist van het Groot

Omroepkoor. Wij zijn er trots op dat alle solopartijen door leden van het Groot Omroepkoor worden gezongen.

Voor iedereen die van zingen houdt Het Groot Meezingconcert staat open voor iedereen die van zingen houdt. Het maakt niet uit of u beginnend zanger bent of ruime ervaring hebt met zingen: de unieke en overweldigende beleving van het samen zingen staat centraal.

WorkshopHet Groot Omroepkoor biedt u ter voorbe-reiding gratis een workshop aan. Deel-name hieraan is mogelijk naar keuze op zondag 28 april of zaterdag 25 mei, van 12.00 tot 17.00 uur in de studio’s van het Muziekcentrum van de Omroep, Heuvel-laan 33, 1217 JL Hilversum.

U kunt zich aanmelden voor het Groot Meezingconcert via www.grootomroepkoor.nl/

groot-meezingconcert-2019-zomers-operaspektakel

GROOT MEEZINGCONCERTzondag 16 juni 2019

OOK ZO GENOTEN?bestel vandaag nog uw opera-abonnement voor seizoen 2019-2020

middenpagina’s

uitnemen

Ook in het seizoen 2019-2020 heeft de NTR ZaterdagMatinee vijf prachtige opera’s voor u geprogrammeerd. Wanneer u vandaag nog het formulier op de achterzijde invult en inlevert bij de speciale Matinee-balie bij de garderobe, bent u verzekerd van goede plaatsen.

Een Duitse, een Russische, een Italiaanse, een Engelse en een Australische componist. Meesteropera’s uit vijf landen en in vier talen. Topdirigenten uit Italië, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Rusland. Hoe internationaal wilt u uw operaserie hebben?

Stanislav Kochanovsky dirigeert het duister getinte Francesca da Rimini van zijn landgenoot Rachmaninov. Jaap van Zweden is zeer vertrouwd met Wagner en brengt diens misschien wel meest geliefde werk, Die Walküre. Voor Purcells fantasierijke The Fairy-Queen zijn het Gabrieli Consort & Players en Paul McCreesh te gast. Bovendien brengt de in Rossini’s hometown Pesaro geboren Michele Mariotti Rossini’s Semiramide. Markus Stenz sluit de serie af met Hamlet, waarmee de Australiër Brett Dean zowel het Britse première publiek als de pers bijna óp de stoelen kreeg voor een overweldigend applaus.

Voor de solisten hoeft u ook niet thuis te blijven. Om er een paar te markeren: Venera Gimadieva, Stuart Skelton, Ain Anger, Thomas Johannes Mayer en Elena Pankratova, Salome Jicia en Allan Clayton en Sir John Tomlinson.

Een abonnement betekent vijf middagen genieten van opera op topniveau.

applaus na La straniera (Bellini, 2016, gediri-geerd door Giancarlo Andretta.

foto’s op de pagina’s hierna: Stanislav Kochanovsky, Jaap van Zweden, Salome Jicia, Paul McCreesh, Markus Stenz

JUR

JEN

ST

EK

ELE

NB

UR

G

AN

NA

VA

N K

OO

IJ

14 15Rachmaninov en Tsjaikovski: Francesca da Rimini

Radio Filharmonisch Orkest | Groot OmroepkoorStanislav Kochanovsky dirigent | Benjamin Goodson koordirigent

Francesca da Rimini: Venera Gimadieva sopraanPaolo Malatesta: Oleg Dolgov tenorDante: Dmitry Golovnin tenorLanciotto Malatesta: Vladislav Sulimsky baritonGeest van Vergilius: Mikhail Kolelishvili bas

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski Francesca da RiminiSergej Rachmaninov Francesca da Rimini

Jaap van Zweden en Wagners Walküre

Radio Filharmonisch OrkestJaap van Zweden dirigent

Siegmund: Stuart Skelton tenorHunding: Ain Anger basWotan: Thomas Johannes Mayer baritonSieglinde: Elena Pankratova sopraanBrünnhilde: Katherina Broderick sopraanFricka: Ronnita Miller mezzosopraanGerhilde: Sonja Šarić sopraanHelmwige: Lisette Bolle sopraanOrtlinde: Brit-Tone Müllertz sopraanWaltraute: Esther Kuiper mezzosopraanSiegrune: Iris van Wijnen mezzosopraanGrimgerde: Katrin Wundsam mezzosopraanRossweisse: Roswitha Christina Müller mezzosopraanSchwertleite: Henriette Gödde mezzosopraan

Richard Wagner Die Walküre

Semiramide: Rossini-drama in optima forma

Radio Filharmonisch Orkest | Groot OmroepkoorMichele Mariotti dirigent

Semiramide: Salome Jicia sopraanArsace: Varduhi Abrahamyan altIdreno: Michele Angelini tenorAssur: Mirco Palazzi basAzema: Maria Novella Malfatti sopraanMitrane: Alessandro Luciano tenorL’ombra di Nino: Stanislav Vorobyov basOroe: Fabrizio Beggi bas

Gioachino Rossini Semiramide

Purcell vol fantasie: The Fairy-Queen

Gabrieli Consort & PlayersPaul McCreesh dirigent

Henry Purcell The Fairy-Queen

Hamlet: smashing opera van Brett Dean

Radio Filharmonisch Orkest | Groot OmroepkoorMarkus Stenz dirigent | Klaas Stok koordirigent

Hamlet: Allan Clayton tenorOphelia: Kathryn Lewek sopraanPolonius: Jeffrey Lloyd-Roberts tenorHoratio: Jacques Imbrailo baritonGertrude: Rosie Aldridge mezzosopraanRosencrantz: Rupert Enticknap countertenorGuildenstem: Christopher Lowrey countertenorMarcellus: Henk Neven baritonGhost of Old Hamlet | Gravedigger | First player: Sir John Tomlinson basClaudius: Rod Gilfry baritonLaertes: Rupert Charlesworth tenor

Brett Dean Hamlet (Nederlandse première)

zat 1 feb 202013.00u

zat 25 apr 202014.15u

zat 6 jun 202013.30u

zat 2 nov 201915.00u-ca 21.00u

zat 14 sep 201914.15u

middenpagina’s

uitnemen

16 13

Giancarlo AndrettaNa een chef-dirigentschap van tien jaar bij het Aarhus Symfoniorkester werd de Italiaan Giancarlo Andretta eerste gastdirigent en artistiek adviseur bij de Opera van Göteborg (2010-2013). Eerder was hij gastdirigent bij de Koninklijke Opera van Denemarken in Kopenhagen (2001-2010), chef-dirigent bij Oper Graz (1994-1997) en artistiek leider en chef-dirigent van het Orchestra del Teatro Olimpico di Vicenza (1996-2003) en het Orchestra Filarmonia Veneta. Op dit moment is hij eerste dirigent van het Symfonieorkest van Granada. In Göte-borg dirigeerde hij onder andere La traviata, La Cenerentola, Macbeth, L’Italiana in Algeri, Lucia di Lammermoor, Attila, Lucrezia Borgia, I Capuleti e i Montecchi en Norma. Hij treedt als gastdirigent op in concertzalen en operahuizen in onder meer Berlijn, Wenen, Zürich, München, Dresden, Amsterdam, Antwerpen, Kopenhagen, Stockholm, Oslo, Tampere, Dublin, Praag, Boedapest, Athene,

Lissabon, Milaan, Venetië, Rome, Verona en Granada. De laatste jaren dirigeerde Andretta I Puritani tijdens het Tivoli Zomerfestival in Kopenhagen, La Ceneren-tola in Opernhaus Zürich, Don Pasquale in het Teatro San Carlo di Napoli en concer-ten in Kopenhagen, Milaan, Granada, Padua en Aarhus.Eerder in de Matinee: Verdi Il trovatore (2013), Bellini La straniera (2016), Verdi I due Foscari (2016)

Klaas-Jan de GrootKlaas-Jan de Groot studeerde aan het Koninklijk Conserva-torium in Den Haag en het Royal Welsh College of Music & Drama in Cardiff. Hij begon zijn loopbaan in seizoen 2015-2016 in het talentenpro-gramma van De Nationale Opera waar hij onder andere assistent-dirigent was bij Il matrimonio segreto. Kort daarna werd hij assistent-dirigent bij het koor van de Nationale Opera, waar hij ook verschillende eigen instuderingen deed (Die Entführung aus dem Serail, La bohème, Juditha trium phans). Hij werkte bij Opera Zuid als repetitor (La bohème) en assistent-dirigent (Il barbiere di Siviglia, Un ballo in maschera en A Quiet Place). Later dit seizoen is hij assistent-dirigent voor Fantasio bij Opera Zuid, waar hij drie voorstellingen dirigeert. In de zomer van 2019 zal hij terugkeren bij de Bayreuther Festspiele waar hij in 2018 begon als assistent-koordirigent.

UIT

VO

ER

EN

DE

N

s.v.p. katern uitnemen, invullen met blokletters en VANDAAG inleveren bij de balie bij de garderobe

voorletters/naam m/v

straat/huisnummer

postcode/woonplaats

telefoon

e-mail

geboortedatum

bestelt de serie Opera

x Opera à € 299

Administratiekosten: € 0*

Totaal : €

Ik verleen een eenmalige machtiging aan Het Concertgebouw N.V. om in juni 2019 het totaalbedrag af te schrijven van mijn IBAN-rekening:

datum handtekening

* Als u dit formulier vandaag inlevert bij de speciale balie bij de garderobe, neemt de NTR ZaterdagMatinee de administratiekosten à € 10 voor haar rekening. U kunt ook bestellen op www.concertgebouw.nl/series.

Uw adresgegevens kunnen door de NTR Zaterdag Matinee worden gebruikt om u te infor-meren over eventuele programmawijzigingen en om u op de hoogte te stellen van activiteiten en speciale aanbiedingen.

BESTELFORMULIER VOORSERIE OPERA 2019-2020

dit vlak s.v.p. niet invullen

ordnr.

U bespaart € 34 t.o.v. 5 losse kaartjes.

1514 Tatiana Serjan | AbigailleSopraan Tatiana Serjan studeerde aan het Conservatorium van Sint Petersburg. Ze maakte haar internationale debuut in het Turijnse Teatro Regio als Lady Macbeth in Verdi’s Macbeth, een rol die ze tevens vertolkte in de Wiener Staats-oper, het Mariinsky Theater, Opernhaus Zürich, Lyric Opera of Chicago, Teatro Real Madrid, Gran Teatre del Liceu en tijdens de Salzburger Festspiele. Ze was als Tosca te zien in de Staatsoper Hamburg, het Mariinsky en het Natio-naltheater Mannheim, zong Aida in de Deutsche Oper Berlin, Amelia (Un ballo in maschera) bij De Nationale Opera, en Lida (Verdi’s La battaglia di Legnano) en Odabella (Attila) in het Teatro dell’Opera di Roma onder dirigent Riccardo Muti. Serjan is sinds 2014 als soliste verbon-den aan het Mariinsky en zingt daar rollen als Elisabeth de Valois (Don Carlo), de titelrol in Adriana Lecouvreur, Oda-bella (Attila), Mrs Alice Ford (Falstaff), Amelia (Un ballo in maschera), Maria Boccanegra (Simon Boccanegra) en Leo-nora (Il trovatore). De rol van Abigaille zong ze eerder onder meer in de Lyric Opera of Chicago.

John Relyea | ZaccariaDe Canadese bas John Relyea heeft een breed repertoire opge-bouwd met rollen als Raimondo (Lucia di Lammermoor, Royal Opera House Covent Garden), de titelrol-len in Attila, Blauw-baards Burcht (Opéra national de Paris) en

Don Quixote, Don Alfonso (Lucrezia Borgia), Banquo (Macbeth), Méphisto-phélès in zowel Faust als La damnation de Faust (onder andere in de Semperoper Dresden), König Marke (Tristan und Isolde), Hermann Landgraf von Thürin-gen (Tannhäuser, Lyric Opera of Chicago), Nick Shadow (The Rake’s Progress, onder meer in Covent Garden), Don Basilio (Il barbiere di Siviglia, onder meer in Gran Teatre del Liceu), Wurm (Luisa Miller, Teatro Real Madrid), Collatinus (The Rape of Lucretia) en Koning René in Tsjaikovski’s Iolanta. Relyea is ook actief als concertzanger en trad op met orkesten als het Chicago Symphony Orchestra, de New York Philharmonic en de Berliner Philharmoniker. Hij werkte met dirigenten als Pierre Bou-lez, Sir Colin Davis en Bernard Haitink en maakte meerdere cd-opnamen. De rol van Zaccaria zong hij eerder onder meer in Covent Garden.Eerder in de Matinee: Verdi Requiem (2018)

Franco Vassallo | NabuccoDe Italiaanse bariton Franco Vassallo studeerde in Milaan en heeft zich in de loop der jaren gespecialiseerd in het Italiaanse reper-toire. Zo zong hij Donizetti’s La favorita in de Wiener Staats-oper en L’elisir

d’amore in de New Yorkse Met, waar hij ook te zien was als Ford (Falstaff) en Conte di Luna (Il trovatore). Hij debuteer-de als Scarpia (Tosca) in de Staatsoper Hamburg, zong Germont (La traviata) in Royal Opera House Covent Garden, Amonasro (Aida) in de Wiener Staats-oper en Macbeth in het Teatro alla Scala in Milaan en de Bayerische Staatsoper, waar hij tevens rollen vertolkte als Rodrigo (Don Carlos), Figaro (Il barbiere di Siviglia) en Don Alfonso (Lucrezia Borgia). In het Opernhaus Zürich stond hij met Edita Gruberová in de zelden uitgevoer-de Bellini-opera La straniera. Hij was als Don Carlos di Vargas (La forza del destino) te zien bij De Nationale Opera, zong Iago (Otello) in de Staatsoper Hamburg, Sir Riccardo Forth (I puritani) in de Deutsche Oper Berlin en recentelijk Barnaba (Ponchielli’s La gioconda) in de Brusselse Munt.Eerder in de Matinee: Puccini Manon Lescaut (Lescaut, 2004)

Giordano Lucà | IsmaeleDe Italiaanse tenor Giordano Lucà werd geboren in Rome en studeerde aan het Conservatorium van Milaan. Hij trok internationale aandacht als winnaar van de publieksprijs tijdens de BBC Cardiff Singer of the World-competitie. Hij debuteerde in het Teatro Giuseppe Verdi in Padua als Il duca di Mantova in Rigoletto, als Alfredo (La traviata) tijdens de Tiroler Festspiele Erl en als Tebaldo (Bellini’s I Capuleti e i Montecchi) in het Stadttheater Klagen-furt. Hij was als Rodolfo (La bohème) te zien in het Palau de les Arts Reina Sofía in Valencia en bij Portland Opera (VS), vertolkte de rol van Alfredo (La traviata) in de Nationale Opera van Estland in Tallinn en het Stadttheater Klagenfurt – waar hij ook te zien was als Roberto in Maria Stuarda –, zong Macduff (Macbeth) tijdens het Finse Savonlinna Opera Festival en Il duca di Mantova tijdens het Ravenna Festival en het Spring Festival in Tokio. In Nederland was hij eerder te beluisteren tijdens het Groot Meezingconcert van het Groot Omroep-koor en het Radio Filharmonisch Orkest in TivoliVredenburg.

SH

IRLE

Y S

UA

RE

Z

TOD

RO

SB

ER

G

1716 Jeannette van Schaik | AnnaDe Nederlandse sopraan Jeannette van Schaik studeerde zang aan het Conser-vatorium van Am-sterdam en aan de Dutch National Opera Academy, waar ze onder meer te zien was als Donna Anna (Don Giovanni), Contessa (Mozarts Le nozze di Figaro), 1e Dame (Die Zauberflöte) en Click in de Nederlandse première van Hanna Kulenty’s opera The Mother of Black Winged Dreams. Ze maakte haar debuut bij De Nationale Opera als Madrigalist in Puccini’s Manon Lescaut, gevolgd door haar internationale roldebuut als Mimì in Puccini’s La bohème in het Grand Théâtre de Luxem-bourg, in een productie van Opera Zuid. Ze maakte haar roldebuten als Gretel in Humperdincks Hänsel und Gretel, en als Governess in een concertante versie van Benjamin Brittens The Turn of the Screw. Van Schaik werkte met dirigenten als Paul Nadler, Antony Hermus, Karel Deseure en Clark Rundell en met orkesten als het Nederlands Kamer-orkest, het Residentie Orkest en het Radio Filharmonisch Orkest.In de Matinee van 1 juni a.s. zingt Jeanette van Schaik de rol van Mädchen in Schrekers Die Gezeichneten.Eerder in de Matinee: Delius A village Romeo and Juliet (Wheel of fortune woman / 2nd peasant woman, 2018)

Fabricio Gori | AbdalloDe Argentijnse tenor Fabricio Gori werd geboren in Buenos Aires en studeerde onder meer bij Horacio Amauri. Hij maakte zijn professio-nele debuut als Tamino (Mozarts Die Zauberflöte) in het Teatro Luz y Fuerza

in Buenos Aires. In het Argentijnse Teatro Roma de Avellaneda was hij te zien als Rodolfo in Puccini’s La bohème en als Don José in Bizets Carmen. Op zijn repertoire staan tevens rollen als Roméo in Gounods Roméo et Juliette, de titelrol in Jules Massenets Werther, Roberto, conte di Leicester in Donizet-ti’s Maria Stuarda, Il duca di Mantova (Rigoletto) en de beroemde Misa Criolla van componist Ariel Ramírez.

Jasper Leever | Il gran sacerdote De Nederlandse bas Jasper Leever studeer-de aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en behaal-de zijn master aan de Dutch National Opera Academy, waar hij te zien was in rollen als Il commendatore in Mozarts Don Giovanni, Pandolfe in Massenets Cendrillon, Tar-quinius in Brittens The rape of Lucretia en Don Alfonso in Mozarts Così fan tutte. Hij stond in de serie Grote Zangers in Muziekgebouw aan ’t IJ, trad aan tijdens het Verbier Festival, zong in de ‘pocketversie’ van La bohème bij de Nederlandse Reisopera en tijdens het International Bach Festival in Gran Canaria. Hij maakt momenteel deel uit van de Opernstudio van het Staatsthea-ter Stuttgart, waar hij te zien was als Il conte di Ceprano in Rigoletto, Fiorello in Rossini’s Il barbiere di Siviglia, Naroemov in Tsjaikovski’s Schoppenvrouw en Buff in Mozarts Der Schauspieldirektor.

Iris van Wijnen | FenenaDe Nederlandse mezzosopraan Iris van Wijnen behaalde haar master aan het Conservatorium van Utrecht en debuteer-de in 2015 als lid van de Opernstudio van de Bayerische Staats-oper München als Berta in Il barbiere di

Siviglia. Ze was er tevens te zien in Hänsel und Gretel, Der Rosenkavalier en Prokofjevs De vurige engel, en werkte met dirigenten als Kirill Petrenko en Vladi-mir Jurowski. Tijdens het zomerfestival van Oberammergau zong ze Fenena in een herneming van Christian Stückls Nabucco-productie, en keerde er terug voor de rol van Mary in Wagners Der fliegende Holländer. In het Stadttheater Klagenfurt stond ze als Flora in Verdi’s La traviata, en vertolkte er de rollen van Aksinja en Sonjetka in Sjostakovitsj’ Lady Macbeth van Mtsensk; bij de Natio-nale Reisopera/Veenfabriek was ze te zien als First Fairy/First Woman in Henry Purcells The Fairy Queen. Van Wijnen is ook actief als Lied- en oratorium zangeres.Volgend seizoen (2 november 2019) zingt Iris van Wijnen de rol van Sieg-rune in Die Walküre.Eerder in de Matinee: Adams Nixon in China (Second secretary of Mao, 2017),Strauss Elektra (2. Magd, 2018)

1918

Op de palmares staan vele opera’s en koorwerken uit de negentiende, twintig-ste en eenentwintigste eeuw. Uiteraard wordt daarbij samengewerkt met de beste orkesten. In de omroepseries is dat doorgaans het Radio Filharmonisch Orkest. Ook met Het Koninklijk Concert-gebouworkest bestaat een lange en zeer gewaardeerde samenwerking. De eerste officiële chef-dirigent van het Groot Omroepkoor was Kenneth Montgomery. Na hem waren respectievelijk Robin Gritton, Martin Wright, Simon Halsey, Celso Antunes en Gijs Leenaars chef-dirigent. Op 1 maart 2015 trad Klaas Stok aan als koorleider van het Groot Omroepkoor. Michael Gläser is vaste gastdirigent sinds september 2010. Peter Dijkstra is sinds 1 september 2018 eerste gastdirigent.In september 2017 ontving het Groot Omroepkoor – samen met het Radio Filharmonisch Orkest – de Concert-gebouw Prijs vanwege de belangrijke bijdrage van het koor aan het artistieke profiel van de Amsterdamse concert-zaal. www.grootomroepkoor.nlWordt vriend van het Groot Omroepkoor: www.vriendengrootomroepkoor.nl

Groot OmroepkoorMet ruim zestig vocalisten is het Groot Omroepkoor het enige professioneel opererende koor van deze omvang in Nederland. Al sinds zijn oprichting in 1945 is het koor een niet weg te denken factor in het grote koor-symfonische repertoire in ons land. Het zingt niet alleen de koorpartijen in de opera’s, oratoria en cantates in de concertseries van de Nederlandse Publieke Omroep, het AVROTROS Vrijdagconcert, de NTR ZaterdagMatinee en Het Zondagochtend Concert. Het brengt ook a cappella-con-certen in het Amsterdamse Concert-gebouw, in TivoliVredenburg en de Utrechtse Jacobikerk. In de omroepseries zingt het Groot Omroepkoor dikwijls hedendaags werk. Niet zelden betreft het opdrachtwerken van Nederlandse componisten zoals Wagemans, Wage-naar, Visman, Manneke, Momotenko-Levitsky, Kortekaas, Roukens, Vleggaar en Zuidam en premières van werk van hedendaagse buitenlandse componisten, onder wie MacMillan, Whitacre, Henze, Adams, Kancheli, Goebaidoelina en Glanert, maar ook al ‘klassieke’ twintig-ste-eeuwse componisten als Boulez, Stockhausen, Kagel, Ligeti en Messiaen.

conductor). Het orkest werkte boven-dien samen met gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Charles Dutoit, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, John Adams, Christoph Eschenbach, Vasily Petrenko, Vladimir Jurowski en Pablo Heras-Casado.Vanaf 1 september 2019 neemt de Amerikaanse Karina Canellakis het stokje van Markus Stenz over. Zij is daarmee de eerste vrouwelijke chef-dirigent van een Nederlands symfonie-orkest. De Amerikaan James Gaffigan, vaste gastdirigent sinds 2011, tekende bij tot en met seizoen 2022-2023.In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor het Nederlandse muziekleven, in 2017 de Concertgebouw Prijs (samen met het Groot Omroepkoor). www.radiofilharmonischorkest.nlWordt u ook vriend van het Radio Fil-harmonisch Orkest? Zie www.radiofilharmonischorkest.nl/

vrienden-van-het-rfo

Radio Filharmonisch OrkestHet Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziek-leven. Behalve het grote symfonische repertoire speelt het orkest, meer dan welk ander Nederlands symfonieorkest, muziek van dit moment. Het betreft vaak premières van werk dat in op-dracht van de omroepseries NTR Zater-dagMatinee en AVROTROS Vrijdagcon-cert wordt geschreven. Vernieuwende concertideeën als Pieces of Tomorrow en Out of the Blue bereiken een opval-lend jong publiek. Vrijwel alle concer-ten worden rechtstreeks uitgezonden op NPO Radio 4. Dat betekent vanzelf dat het Radio Filharmonisch Orkest optreedt voor een live-publiek dat vele tientallen malen groter is dan een concertzaal ooit zou kunnen herber-gen.Het orkest wordt sinds 2012 geleid door chef-dirigent Markus Stenz. Hij heeft illustere voorgangers als Bernard Haitink (beschermheer), Jean Fournet, Hans Vonk, Edo de Waart (eredirigent) en Jaap van Zweden (honorary chief

“Behalve in vocale verrukkingen schuilt de bekoring van Delius’ opera vooral in het orkestaandeel, dat bij het Radio Filharmonisch Orkest onder Sir Mark Elder een grootse luister krijgt.” *****

- Frits van der Waa, de Volkskrant 15 december 2018: Delius A Village Romeo and Juliet

“Under the vigilant [Markus] Stenz, the Netherlands Radio Philharmonic rendered the score with great plasticity and eye for detail. The conversation between the musicians and singers could not have flowed more naturally.”

- Jenny Camilleri, Bachtrack.com 7 maart 2019: Kurtág Fin de Partie

Dinsdag jongstleden werd bekend gemaakt dat de 28-jarige BENJAMIN GOODSON de chef-dirigent wordt van het Groot Omroep koor. De Engelsman zal vanaf 1 september 2020 voor min-stens drie jaar aan het koor verbonden zijn. Goodson leidde het koor tweemaal eerder, ter voorbereiding van Mozarts Requiem (juli 2018) en Delius’ opera A Village Romeo and Juliet (NTR ZaterdagMatinee). Twaalf weken per jaar werkt hij met het koor, naast eerste gastdirigent Peter Dijkstra en vaste gastdirigent Michael Gläser. Koorleider Klaas Stok zal ook na seizoen 2019-2020 blijven terugkeren als gastdirigent.

PA

OLO

FE

RLA

BREAKING NEWS BREAKING NEWS BREAKING NEWS BREAKING

21BESCHERMHEERBernard Haitink

CHEF-DIRIGENTMarkus Stenz

HONORARY CHIEF CONDUCTORJaap van Zweden

ERE-DIRIGENTEdo de Waart

VASTE GASTDIRIGENTJames Gaffigan

ASSISTENT-DIRIGENTENFrans-Aert BurghgraefSander Teepen

EERSTE VIOOLJoris van RijnDimiter TchernookovAlexander BaevRoswitha DevrientAlberto JohnsonMariska GodwaldtJulija HartigMasha IakovlevaKerstin KendlerPamela KubikTheo PloegerGerrie RodenhuisPieter VelRuud Wagemakers

TWEEDE VIOOLEveline Trap Sarah LoerkensZofia BalcarMichiel EekhofWouter GroeszYvonne HamelinkAnnemarie van HelderenIngrid van LeeuwenDana MihailescuRenate van RielAlexander van den TolFrits Wagenvoorde

ALTVIOOLHuub BeckersArjan Wildschut Frank BrakkeeIgor BobylevSabine DuchMarije HelderAnnemijn den HerderAnnemarie KonijnenburgEwa WagnerAnnemieke HulsJosé Moura Nunes

CELLOMichael StirlingEveline KraayenhofWinnyfred BeldmanMirjam BosmaSebastiaan van EckAnneke JanssenAnsfried PlatArjen Uittenbogaard

CONTRABASRien WisseWalter van EgeraatAnnika PigorschEdward MebiusJim SchultzEduard Zlatkin

FLUITBarbara DeleuMaike Grobbenhaar (+ piccolo)

HOBOHans WoltersYvonne Wolters

KLARINETArjan WoudenbergEsther Misbeek

KLARINET BANDAFrank van den BrinkDiede Brantjes

FAGOTJos LammerseFreek Sluijs

HOORNPetra BotmaToine MartensFréderick FranssenRebecca Grannetia

HOORN BANDAAnnelies van NuffelenSander van DijkLies Molenaar

TROMPET Hessel BumaHans Verheij

TROMPET BANDARaymond RookJuan Peralta TorrecillaSven Berkelmans

TROMBONEHerman NassVictor Belmonte AlbertMarijn Migchielsen

TROMBONE BANDATim DowlingHugo van der Wedden

TUBABernard Beniers

TUBA BANDAGerd WensinkLuc Geraats

PAUKENMark Haeldermans

SLAGWERKHans ZonderopVincent CoxEsther Doornink

SLAGWERK BANDAJennifer Heins

HARPSaskia RekkéEllen Versney

RA

DIO

FIL

HA

RM

ON

ISC

H O

RK

ES

T KOORLEIDERKlaas Stok

EERSTE GASTDIRIGENTPeter Dijkstra

VASTE GASTDIRIGENTMichael Gläser

SOPRAANAnnelie BrinkhofCaroline CartensElma van den DoolDaphne DruijfLoes Groot AntinkCharlotte JanssenAnitra JellemaHeleen MeijerMargo PostMaja RoodveldtAnnette de RozarioJolanda SengersVarvara TishinaLiesbeth VanderhallenDorien VerheijdenYuko Yagishita

ALTMaaike BakkerFemke de BoerNicoline BovensEline HarbersKarolina HartmanJose KammingaAnneke LeenmanLiesbeth van der LoopAnjolet RotteveelKlarijn VerkaartAnneloes VolmerLisinka de VriesRoelien van WageningenEls WoldbergPierrette de Zwaan

TENORAmbrož Bajec-LapajneAlan BelkKevin DossBoguslaw FiksinskiBen HeijnenPeter-Paul HoutmortelsMatevž KajdižIoan MicuAlbert van OmmenHartmut SchröderMatthew SmithGeorgi SztojanovJohn VredeveldtAndrew Neil Walters

BASGert-Jan AldersJoep BröchelerErks Jan DekkerGeert van HeckePalle Fuhr JørgensenItamar LapidPeter van der LeeuwLudovic ProvostMitchell SandlerMenno van SlootenLars TerrayRobert van der VinneHans de Vries

GR

OO

T O

MR

OE

PK

OO

R

26 23

zaterdag 20 april, 14.15-ca 16.15 uurConcertgebouw Amsterdamoude muziek-5

NIEUWE JUWELEN UIT DE BAROKCappella MediterraneaChoeur de Chambre de Namur

Leonardo García Alarcón dirigent

Mariana Flores sopraanJulie Roset sopraanCarlo Vistoli countertenorValerio Contaldo tenorAlejandro Meerapfel bas

Colonna Mis in eColonna Dixit DominusColonna Sacre lamentationiGiorgi Improperium expectavitGiorgi Ave MariaGiorgi Dextera Domini

Houdt u ook zo van Giovanni Paolo Colonna? Van Giovanni Giorgi? Na dit concert vast en zeker.

Ontdekkingen met Leonardo García AlarcónDe ZaterdagMatinee staat niet alleen bekend om de uitvoering van een grote hoeveelheid nieuwe werken. Ook de introductie van geheel vergeten groot-meesters uit voorbije eeuwen is al jaren een van de rode draden in de program-mering. De Argentijnse dirigent Leo-nardo García Alarcón, die eerder al de barokke componist Michelangelo Falvetti introduceerde, brengt met zijn Choeur de Chambre de Namur en de door hem in 2005 opgerichte Cappella Mediterranea opnieuw twee ware ontdekkingen voor het voetlicht.

Het Ave Maria van GiorgiDe Italiaan Giovanni Paolo Colonna (1637-1695) was als kapelmeester van de San Petroniobasiliek de grote motor achter de religieuze muziek in Bologna. Onder anderen Händel leerde veel van Colonna’s werk. Diens volkomen vergeten landgenoot Giovanni Giorgi, die stierf in 1762, was vooral actief in Rome en Lissabon. Zijn immense oeuvre van voornamelijk religieuze werken bevat een groot aantal juwelen, zoals het eerder door Alarcón op cd gezette Ave Maria. De spannende overgang van de barokke meerstemmigheid naar de klassieke stijl maakt zijn muziek absoluut intrigerend.

VO

LGE

ND

E C

ON

CE

RTE

N

zaterdag 4 mei, 14.15 uurConcertgebouw Amsterdamgroot omroepkoor & friends-4

RENÉ JACOBS DIRIGEERT BEETHOVENS MISSA SOLEMNIS

Freiburger BarockorchesterRIAS Kammerchor

René Jacobs dirigent

Polina Pastirchak sopraanPatricia Bardon altSteve Davislim tenorJohannes Weisser bas

Beethoven Missa solemnis

Hoe Beethoven zijn publiek tot in de ziel wilde bereiken bewijzen oude-mu-ziekspecialist René Jacobs, het Freibur-ger Barockorchester en het RIAS Kam-merchor.

Een mis met aardse aspectenIn de middeleeuwen was het compone-ren van een mis in eerste instantie een religieuze plicht. Mozart en Haydn schreven missen in opdracht, maar nog steeds voor uitvoering tijdens de ere-dienst. In de negentiende eeuw kan-telde het beeld. Beethoven was de eerste die de commerciële aspecten van zo’n onderneming onder ogen zag: een Missa solemnis voor de inwijding van zijn leerling en vriend Aartshertog Rudolf tot Aartsbisschop van Olmütz. Maar toen de wijding in 1820 plaatsvond was Beethoven nog lang niet klaar. Pas in 1823 voltooide hij het reusachtige werk.

‘Vanuit het hart – naar de harten van het publiek’In een tijd die nog geen auteursrecht kende was het zaak om zo’n kolossale onderneming een tweede of een derde keer te verkopen. Beethoven was niet goed in hoofdrekenen, maar in com-mercieel opzicht een rekenwonder. De première in St. Petersburg werd een groot succes, ook financieel. Toch zat er achter alle zakelijke beslommeringen een oprecht verlangen van de compo-nist om op een dieper niveau met zijn publiek te communiceren. Boven de partituur schreef hij de eenvoudige regels: ‘Von Herzen – möge es wieder zu Herzen gehn’.

FR

AN

CK

FE

RV

ILLE

MO

LINA

VIS

UA

LS

28

zaterdag 1 juni, 13.00 uurConcertgebouw Amsterdamopera-5

SCHREKERS AMORELE WERELD: DIE GEZEICHNETEN

Radio Filharmonisch OrkestGroot OmroepkoorMarkus Stenz dirigentPeter Dijkstra koordirigent

Herzog Antoniotto Adorno / Capitaneo di giustizia Michael Kupfer-Radecky baritonGraf Andrea Vitelozzo Tamare Markus Eiche baritonLodovico Nardi Steven Humes basCarlotta Nardi Allison Oakes sopraanAlviano Salvago Marco Jentzsch tenorGuidobald Usodimare Jeff Martin tenorMenaldo Negroni Emilio Pons tenorMichelotto Cibò Gurgen Baveyan baritonGonsalvo Fieschi Miljenko Turk baritonEin Jüngling Lucas van Lierop tenorJulian Pinelli Lucas Singer basPaolo Calvi / 3. Bürger / 2. Jüngling Thilo Dahlmann basGinevra Scotti Nikki Treurniet sopraanMartuccia Gala El Hadidi mezzosopraanPietro Denzil Delaere tenorFreund / Diener / Ein riesiger Bürger Wiebe-Pier Cnossen baritonEin Mädchen Jeannette van Schaik sopraan1. Senator / 1. Bürger / 3. Jüngling Leon van Liere tenor2. Senator / 2. Bürger Henk Neven bariton3. Senator / 1. Jüngling Martijn Sanders bariton

Schreker Die Gezeichneten

De volgende opera in de Matinee

Franz Schreker: geroemd rond 1920, maar verguisd door de nazi’s. Markus Stenz dirigeert zijn enorme opera Die Gezeichneten. Hoe erotische verlangens uitmonden in excessen, politiek machtsspel en verraad…