GIS (Coğrafi Bilgi Sistemleri)
-
Upload
omue-jfm-platformu -
Category
Documents
-
view
236 -
download
0
Transcript of GIS (Coğrafi Bilgi Sistemleri)
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
1/18
CORAF BLG SSTEM
CBS
B KRDAE
JEODEZ ANABLM DALI
Bilgi:Verinin ilenmi hali
Sistem: Ortak bir ama iin etkileimli faaliyetlerin ve varlklarnoluturduu bir gruptur.
Bilgi Sistemi: Bilginin toplanp ilenmesi ve kullanlr haledntrlmesini salayan sistemdir.
Corafi Bilgi: Yeryz zerindeki doal ve yapay detaylarailikin, belli bir referans sistemindeki konum koordinatlar ile ifadeedilen mekansal (grafik) veriler ve bunlara ait tanmsal (znitelik)verilerden oluur.
KAVRAMLAR
Corafi Bilgi Sistemi: Her trl corafi referanslbilginin etkin olarak elde edilmesi, depolanmas,gncellenmesi, kullanlmas, analizi ve grntlenmesiiin bilgisayar donanm, yazlm, personel veyntemlerin organize olarak biraraya toplanmasdr.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
2/18
BLEENLER
CBS
yazlm
donanm
veri
insan
yntem
CBS yazlmlar, corafi verinin depolanmas, analizi ve
grntlenmesi iin gerekli fonksiyon ve aralar salar:
Network Yazlm (TCP-IP...)
letim Sistemi Yazlm (Unix, WINDOWS...)
CBS Yazlm (ARC/INFO, ARCVIEW, MAPINFO, IDRISI)
Uygulama Yazlmlar, (CBS yazlmnn makro dili ileyazlan programlar ile bu yazlmn destekledii diller)
YAZILIM
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
3/18
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
4/18
veri girii veri depolama
veri ileme
veri sunma
saysallatrc,tarayc
disket, cd, back-up niteleri
merkezi ilem birimi(CPU)
ekran, yazc, izici
Sistem Yneticisi
Sistem Analisti
Veritaban Yneticisi
Veri leme Uzman
Harita Mhendisi
Veri Giri Operatr
Bilgisayar Mhendisi/Teknisyeni
Son Kullanclar
NSAN
Sistemin varolu nedenidir.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
5/18
Veri ynetimi
nsan kaynaklar ynetimi
Mali kaynaklar ynetimi Kalite ynetimi
Risk ynetimi
Zaman ynetimi
Standartlar
YNTEMLER
Sistemin baarl olarak almasn salayan kurallar ve bukurallarn birbiriyle olan ilikilerini dzenleyen mantkzincirlerinden oluan matematiksel yaplardr.
VER
Veri, bir CBS kurulumunun %80ini ve aynzamanda maliyetin de %65ini oluturur.
Mekansal veri
geometrik veridir ve konum bilgisi ierir.
znitelik verisiSemantik veridir ve konumu bilinen nesnelere aittanmsal bilgiler ierir.
Topolojik veri
verilerin birbirine balanma bilgisini ierir.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
6/18
znitelik TablosuCorafi Detay
Vektr Veri
Nokta
izgi
Alan
Noktalar tek bir koordinat ifti ile, izgive alanlar sral koordinat serileriyletemsil edilirler.
Komu alanlarn ortak snrna ait koordinatlarn bellektesaklanmasnda veri tekrarn nlemek iin arc (yay) kullanlr.Burada izgi-dm veri yapsndan szedilir.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
7/18
Vektr Veri Modelinde Veri Yaplar
Spagetti Veri Yaps: Optimum veri depolama ekli deildirancak detayn yaps aynen korunur. Ortak snrlar en az iki kezkaydedilir. Detaylarn koordinat iftleri kaydedilirken,sada/solda olma gibi yn bilgisi veya ite/dta olma gibikonumsal ilikiler kaydedilmez. Kesien srekli yaplar birbirindenbamsz dnlr.
Topolojik Veri Yaps: Varlklarn metrik zelliklerinden okbirbirleriyle olan ilikileri ile ilgilenilir. Bu sayede ayn noktaypaylaan izgiler, bir izginin sanda ve solundaki alanlar, biralann iindeki alanlar ve bir alana komu alanlar gibi analizlergerekletirilebilir.
Veri modeli, verilerin birbiriyle ilikisini ifade eder.
Veri yaps, verinin bellekte tutulma dzenini ifade eder.
Raster Veri
Piksel
alma alann dzgn kareler ana bler. Her piksel tek bir deer ierir.Pikselin minimum lineer boyutuna znrlk denir. Pikselin koordinatsatr ve stun numarasyla belirlenir.
Vektr gsterimde bo alan olarak grnen alanlar, raster gsterimdedoludur.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
8/18
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 R T
1 R T
2 H R
3 R
4 R R
5 R
6 R T T H
7 R T T
8 R9 R
Yeryz
Vektr GsterimRaster Gsterim
izgi
alan
nokta
Vektr veri
Gerek durumu iyi yanstr
Grafik gsterimin lee bal doruluunasahiptir
Veri yaplar karmaktr
Farkl topolojik yap yznden simlasyonuzordur
Raster veri
Veri yaplar ok basittir
Pikseller ayn boyutta olduundan simlasyonu kolaydr
Verinin hacmi genitir
Piksel bydke veri kayb olur
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
9/18
METAVER
Metaveri, ulam, paylam ve kullanma alan veri katmanlarhakknda kullanclarn genel bir fikir sahibi olmalarn salayanbilgileri ierir.
Bir veriye ait metaveri bilgisi ierisinde rnein; retim bilgileri durumu (projeksiyonu, koordinat sistemi, datumu) kapsam lei format konum doruluu znitelik doruluu
bilgileri bulunmaldr.
CBSnin ADIMLARI (GREVLER)
Bir CBS iin harcanan zaman, emek ve maliyetin;
%80ini veri toplama
%15ini veri depolama, ileme ve analiz
%5ini veri sunuu
kaplamaktadr.
Corafi Bilgi Sistemi
Veri Toplama Veri letimi Veri YnetimiSorgulama
veAnalizler
Grselletirme
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
10/18
CBSde VER KAYNAKLARI
Yersel lme Yntemleri
GPS
Fotogrametri
Uzaktan Alglama Mevcut Haritalarn Saysallatrlmas
Fotogrametri: Hava aralarna monte edilmi alglayc sistemlerden alnangrntlerin kayt, lme, deerlendirme ve yorumlama ilemleri sonunda, cisimlerhakknda 3 boyutlu geometrik bilgileri elde etmeye yarayan bir teknoloji ve bilim
dal
d
r.Uzaktan Alglama: Uydulara yerletirilen tarayc ve alglayclar araclyla,grnts alnacak obje ile arada hibir fiziksel balant ve temas olmakszn,yeryzne ilikin her trl verinin toplanmas teknolojisi ve bilimidir.
GPS: Dnyann herhangi bir yerinde bulunan birkullancnn konumunu belirleyen ve en az 4uydudan sinyal var zamannn llmesi esasnadayanan bir uydu lme sistemidir.
JEODEZK ALTYAPI
CBSnin en nemli bileeni ve ona corafiolma zelliini kazandran veridir veCBSnin en temel verisi de jeodezikyntemlerle retilen haritadr.
lkemizde zellikle belediyeler ve kamu kurumlar baznda byk ilgigren CBSnde konum bilgisinin anlam ve nemi tam olarak
anla
lamam
t
r.stelik daha nce gelimi lkelerde balayan CBS almalarnn, bunemin kavranamam olmas nedeniyle, yeni batan oluturulmayakadar varan yksek maliyetli ekonomik, sosyal ve hukuksal sorunlaryaad bilinmektedir.
Mekansal bilginin doruluu, gvenirlii, kullanlabilirlii vegeerlilik alan, dayand jeodezik altyapya baldr. Corafikonumlar iin koordinat sisteminin, datumun, konum ve ykseklikparametrelerinin ve bunlarn doruluklarnn tanmlanmas,gerekletirilmesi ve kalite gvencesine ilikin almalarn tm
CBSnin jeodezik altyapsn oluturmaktadr.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
11/18
VERLETM
Verinin maniple edilmesi ve gereksiz verinin karlmas. Verinin kontroledilerek gerekli dzeltmelerin yaplmas.
VER YNETM
Kk bir CBS projesi iin corafi bilginin basit dosyalar halinde saklanmasyeterli olur. Ancak veri hacminin bymesi ve kullanc saysnn artmas
halinde kayt, organizasyon ve veri iletimi iin veri taban ynetim sistemi(VTYS) kullanlmas gerekir. VTYS, veritaban yaratmak ve zerinde eitliilemler gerekletirmek imkan salayan yazlmdr.
VTYSnde veri modelleri:
Hiyerarik (bire-ok)
A (oka-ok)
likisel (bire-bir)
Nesne ynelimli (hiyerarik+a)
CBSnde ilikisel model en kullanl olandr. Veriler tablolar halindekaydedilir. Farkl tablolardaki ortak alanlar balanty kurmak iin kullanlr.Esneklii ve CBS iindeki ve dndaki uygulamalardaki yerleimi ile geni birkesim tarafndan kullanlmaktadr.
SORGULAMA VE ANALZLER
Konumsal Sorgulamalar
Grafik bilgilerin sorgulanmas
znitelik bilgilerinden grafik bilgilerin sorgulanmas
Grafik bilgilerden znitelik bilgilerinin sorgulanmas
- Sorgulamalar, tek bir tabaka ya da detay baznda yaplabildiigibi, veritabanndaki detay ilikilerine bal olarak verisetlerihalinde de yaplabilir.
- Sorgulamalar sonucunda yeni veritaban retmek mmkndr.
- Veritaban tasarm, yaplacak sorgulamalara cevap verebileceknitelikte yaplmaldr.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
12/18
Konumsal Analizler
Grafik ve szel bilgilerin belirli bir koordinat sistemindemodellenmesi ve model sonularnn irdelenip yorumlanmasilemlerinin tmdr.
Birletirme Analizi
Ayn koordinat sistemindeki farklkatmanlarn aktrlmas
Yaknlk Analizi
Bir corafi detayn evresindeki dier corafi detaylara olan uzaklklarnnirdelenmesi
nokta tabanl (merkez ve daire yarap ile)
izgi tabanl (tampon blge)
alan tabanl (kapal alanlar iinde)
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
13/18
GRSELLETRME
Bir CBS, sorgulama ve analizlerin zerinde gerekletii haritalarretir. Dolaysyla kartorafik zellikler nem kazanmaktadr.Corafi veri 2-3 boyutlu harita, animasyon veya veritaban
etkileimli grselletirilebilir. Resim ve video grntleri diergrselletirme yntemleridir. CBSinde grselletirme, yeryzgerekliine hzl ulama yolunun gelitirilmesidir.
CBSnin TEMEL LKELER
CBS veri tabanl bilgi sistemidir.
CBS verileri ve haritalari gncel bilgileri iermelidir.
CBS, deiik kaynaklardan veri entegrasyonuna izin vermelidir.
CBS, ilgili tm verilerin btnselliini ifade etmelidir.
CBSnin deiik fonksiyonlar farkl birok kullanc tarafndankullanlabilmelidir.
CBS teknolojisi ierisindeki yazlm ve donanmlar, bilgisayarteknolojisindeki deiimleri takip edebilecek ve ilevselliinigelitirecekekilde seilmelidir.
CBS ierisinde kullanlan konumsal verilere ait koordinatlaruyumlu ve srekli bir koordinat sistemi dzenlenmelidir.
Uzun sreli yatrmlara ve kararl bir ynetime ihtiya duyulur.
Deiik kaynaklardan gelen verilerin ortak bir veritabanndatoplanmas iin ortak bir retim prosedr gelitirilmelidir.
Baarl bir CBS iin eitimli, tecrbeli ve azimli personele ihtiya
vardr.
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
14/18
CBSnin FAYDALARI
CBS teknolojisi, sorgulama ve istatistiksel analiz gibi klasik veritabanilemlerini grselletirme ve haritalar tarafndan salanan corafianalizlerle birletirmektedir. Bu yetenei CBSni dier bilgisistemlerinden ayrmakta ve kamu ve zel giriimlerde olaylarnaklanabilmesi, sonularn tahmini ve strateji gelitirilmesi iin deerli
klmaktadr.
Bilgi akn hzlandrr
verimliliini arttrr
Etkili ve doru analiz salar
Veri gncelleme kolaydr
gc ve zaman kaybn nler
Corafi sorgulama ve analizleri gerekletirir
Organizasyonel birlemeyi gelitirir
Daha iyi karar vermeyi salar
Harita retir
CBS NE YAPAR?
CBS NE DELDR? moda deildir
hereyi yapan byl bir ara deildir
veri yaplandrma ve arivleme teknolojisi deildir
sadece grselletirme deildir
sadece CAD deildir
sadece yazlm veya sadece donanm ii deildir
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
15/18
CBS NEDEN POPLER?
Bilgisayar teknolojisinde yeni gelimelere olan yksek ilgi
CBSnin corafi bilgiye verdii yksek teknoloji hissi
Olduka arpc ve etkileyici olan haritalarn artk bilgisayarortamnda olmas
Bilgisayar maliyetlerinin dmesi, buna karn hz vekapasitenin artmas
CBSnin, bilgisayar uzman olmas gerekmeyen geni kitlelercekullanlabiliyor olmas
CBSnin evreyi anlamak ve ynetmek iin nemli bir araolduunun anlalmas
Bir CBS Projesinin Admlar
Brokrasi Haritalarn gncel olmamas zniteliklerin bulunmamas, olanlarn da gncelliini vedoruluunu yitirmi olmas Haritalar arasnda bir standart olmamasYazlmlarn baz konularda snrl olmalar Kayt d gayri menkullerYkseklik verisinin eski haritalarn ounda olmamas
Uygun veri modelinin belirlenmesindeki zorluk
Amalarn belirlenmesiVeritabannn oluturulmasAnalizlerin gerekletirilmesi Sonularn sunulmas
Karlalan Problemler
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
16/18
Saysal Corafi Bilgi Standartlar Neleri ermeli?
Terminoloji standard
Veri yaps ve veri modeli standard
Snflandrma standard
Duyarlk standard
Geometri standard
Gsterim standard
Veri kalitesi standard
Birim ve referans sistemi standard
Deiim ortam standard
Deiim format standard
Corafi Bilgi Sistemlerinde Kalite
Model Kalitesi
Model, gerein basitletirilmesidir. Modellerin kalitesi hem detaylarnveya detay noktalarnn seimiyle, hem de abartma veya genelletirmederecesiyle ilgilidir. Model kalitesi, Jeodezi ve FotogrametriMhendisliinin bilgi birikimi ve deneyimi ile byk lde gvencealtna alnr.
Veri Kalitesi
Yersel veya uydu teknikleriyle, fotogrametrik veya uzaktan alglamateknikleriyle veya mevcut plan ya da haritalardan veri elde etmeyebal olarak, geometrinin, topolojinin, detaylarn ve znitelikler ilearalarndaki ilikilerin kalitesiyle ilgilidir. Veri kalite parametreleri:
Verinin doruluu (konum, ykseklik, detay, topoloji)
Verinin btnl
Verinin topolojik uyumluluu
Verinin gvenirlii
Verinin eksiksizlii
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
17/18
CBS ve INTERNET
Gnmzde teknolojinin ulat sonnokta, CBSnin internet ortamnatanmasna imkan salamaktadr.nternet zerinden CBS uygulamalarnda,CBS teknolojisi corafi sorgulama veanaliz imkan salarken, internet de bubilgiye zamandan ve mekandan bamszolarak ulama ve bilgiyi kullanma imkansunmaktadr.
Download edilebilir ham veri
Statik haritalar
Dinamik web tarayclar
Gelimi sorgulama ve analiz imkan veren sistemler
nternet zerinden corafi verinindatm eitli ekillerde yaplmaktadr:
grselletirmeveritaban ynetimisistem ynetimi
bilgisayar destekli tasarmistatistikmatematikinternet teknolojisi
corafyakartorafyajeodezifotogrametriuzaktan alglamalme
GIS
CBS: Teknoloji ve Disiplinlerin Kesiimi...
kent bilgi sistemleriplanlamaaskeri uygulamalar
turizmjeolojimhendislikormanclkpazarlamatelekomnikasyonulam
-
8/6/2019 GIS (Corafi Bilgi Sistemleri)
18/18
CBSnin YAYGIN KULLANIM ALANLARI
Belediyeler
Mhendislik Uygulamalar
Ormanclk
Tarm, arazi kullanm ve rekolte tahmini evre
Hidroloji, su kirlilii
Jeoloji
Ulam, navigasyon sistemleri
Planlama
Arkeoloji
Askeri uygulamalar vs.
KAYNAKLAR