Gipuzkoako Ehun Produktiboa I Lurralde Behategia...
Transcript of Gipuzkoako Ehun Produktiboa I Lurralde Behategia...
Gipuzkoako
Lurralde Behategia
Ehun Produktiboa I BERRIKUNTZA
2015
Txosten laburra
Lanaren egilea: Babeslea:
Aurkibidea
2
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa 1. Gipuzkoan, zerbitzuak nagusi 2. Industriaren estualdia krisialdi testuinguruan 3. Industria eredu zaharraren eraldaketa abian 4. Industria ehunaren kokapena egun, lurralde eta azpi-adarren arabera
2. Berrikuntzarako inbertsioa 1. Definizioak 2. Berrikuntza gastuaren banaketa lurraldean 3. Berrikuntza gastuaren banaketa udalerri nagusietan 4. I+Gra bideratutako inbertsioa
3. Ekonomia Ehun Berritzailea 1. Ehun berritzailearen ezaugarriak definitzen 2. Ezaugarriak betetzen dituen ehuna 3. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren kokapena 4. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde banaketa 5. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren gaineko eskualdeen espezializazioa 6. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren presentzia tokiko egitura ekonomikoan
Aurkibidea
3
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.1.Erradiografia orokorra 7.2. Teknologia-maila handiko manufaktura 7.3. Teknologia-maila handiko eta ertain-handiko manufaktura 7.4. Teknologia punta edo oso handiko zerbitzuak 7.5. IKTen fabrikazioa 7.6. IKT zerbitzuak 7.7. Telekomunikazioak
4. Ondorioak
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa
4
1. Gipuzkoan, zerbitzuak nagusi
Gipuzkoak 27.402 establezimendu ditu erregistratuta Euskadiko Jarduera Ekonomikoen Gidazerrendan. (Txostenean datuok erabili dira)
Gehienak:
• Donostia eta Irun aldean
• Zerbitzuen sektorean
Lehen sektorea % 0,8
Industria % 12,9
Eraikuntza % 12,0
Zerbitzuak % 74,9
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa
5
2.Industriaren estualdia krisialdi testuinguruan
Txosten honetan, ordea, industria eta industriari loturiko zerbitzuak aztertuko ditugu, ekonomiaren trakzio nagusia eragiten duen ehuna delako. Gipuzkoako establezimenduen %13a baino ez da industria adarrekoa, baina herrialdeko BPGaren %28,2 sortu dute 2013 urtean. Honi loturiko enpresa zerbitzuak metatuz, ordea, BPGaren %34,9a sortu dute.
Industriari loturiko enpresa zerbitzuek
sortu dute herrialdeko BPGaren beste %6,8
Industriak sortu du BPGaren
%28,3
(a) Aurreratutako datua. Iturria: Eustat
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa
6
2.Industriaren estualdia krisialdi testuinguruan
Oraindik kopuru handia bada ere, krisialdi ekonomikoaren testuinguruan industriak pisua galdu du herrialdeko ekonomian. Hurrengo grafikoak erakutsi bezala, 2009 urteaz geroztik industriak abagune zaila bizi du.
(a) Aurreratutako datua. Iturria: Eustat
60
70
80
90
100
110
120
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013(a)
Barne Produktu Gordinaren bilakaera jarduera-adar negusietan (2007=100). Gipuzkoa, 2007/2013.
OROTARA
Lehen sektorea
Industria
Eraikuntza
Zerbitzuak
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa
7
3.Industria eredu zaharraren eraldaketa abian
Industriaren azpi-adarrak aztertuz gero, nabarmena da Gipuzkoan historikoki pisu handia izan duten azpi-adar desberdinek gainbeheran daudela abagune ekonomiko berrian. Herrialdeko azpi-adar garrantzitsuena izaten jarraitu arren, metalurgia eta produktu metalikoak ekoizten duen ehun produktiboa da horren adibide garbia, baina ez bakarra. Metalurgia, kautxu eta plastikoa edota zurgintza, papera eta arte grafikoetako industriek pisu handia dute Gipuzkoan eta gainbeheran daude egun. 2007 urteaz geroztik hazi diren industriako azpi-adarrak ez dira asko. Horien artean nabarmentzekoa da makineria eta tresneria ekoiztera bideratutakoa, Gipuzkoako egitura produktiboan presentzia handia baitu.
Iturria: EUSTAT.
(a) Aurreratutako datua.
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (a)
BPGaren bilakaera industriako pisu handieneko azpi-adarretan (2007=100). Gipuzkoa, 2007/2013.
Metalurgia eta produktu metalikoak
Makineria eta tresneria
Energia elektrikoa, gasa eta lurrun
Garraio materiala
Kautxu eta plastikoa, beste ez-metalezkoak
Zurgintza, papera eta arte grafikoak
Elikadura ind., edariak, tabakoa
Tresna elektrikoak
Gainontzeko azpi-adarrak
INDUSTRIA OROTARA
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa
8
3.Industria eredu zaharraren eraldaketa abian
Lehengai eta energiaren ustiaketa
intentsiboan oinarriturikoazpi
-adarrak krisialdian gainbehera
handiena izan dute
Oharra: 2013 urtea aurreratutako datua. Iturria: EUSTAT.
Hurrengo taulak ematen digu industria barruan krisialdi testuinguruan aipatutako eraldaketaren argazki xeheagoa. Lehengai eta energiaren ustiaketa intentsiboan oinarritzen diren adarrak dira gainbehera handienekoak.
9
1. Gipuzkoako aktibitate ekonomikoa 4. Industria ehunaren kokapena egun, lurralde eta azpi-adarren arabera
Iturria: EUSTAT.
2. Berrikuntzarako inbertsioa
10
1. Definizioak
EUSTATek berrikuntza eta I+Gari buruzko errealitatearen berri ematen du eskualde mailan: “Teknologia berrikuntzaren gaineko Inkestak, beste aldagai batzuen artean, honakoak zenbatzen ditu: enpresa berritzaile kopurua (ehunekoa), berrikuntza teknologikorako gastuaren zenbatekoa, horren banaketa jarduera desberdinetan eta finantzaketa publikoa. Berrikuntza teknologikorako jarduerek teknologiaren aldetik berriak edo hobetuak diren produktu edo prozesuak egitea helburu duten zientzia, teknologia, antolamendu, finantza eta merkataritza lanen (jakintza berrietako inbertsioak barne) multzoa osatzen dute.” Ikus EUSTATen ataria > Hala, datuok aztertzea komenigarria da, lurraldearen gaineko argazkia aberasteari begira.
2. Berrikuntzarako inbertsioa
11
2. Berrikuntza gastuaren banaketa lurraldean
Gipuzkoako berrikuntza gastuaren %43,4ak Donostialdeak bereganatzen du. Hiriburuak geroz eta gastu handiagoa irensten du bere eskualdearen baitan. Deba Behereak ere geroz eta gastua handiagoa metatzen du gainontzekoekin alderatuta.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
4,3 4,2 4,7 4,7 4,0 4,2 4,6 4,2 7,1 6,7 6,4 6,4 5,6 6,8 6,0 5,7
8,2 7,9 8,4 7,6 6,8 7,1 7,3 6,0
7,8 8,3 7,5 7,5 8,2 9,1 9,1 9,2
14,8 13,8 15,3 14,7 15,6 15,7 16,4 14,2
14,7 16,3 13,2 13,3 17,1 14,6 15,0 17,3
18,1 18,8 19,3 18,6 17,6 13,2 14,8 14,2
25,0 24,1 25,1 27,2 25,2 29,2 26,8 29,2
Ekonomia ehunaren berrikuntzarako gastuaren lurralde banaketa (%). Gipuzkoako eskualdeak, 2006/2013.
Donostia
Gainontzeko Donostialdea
Goierri
Debagoiena
Deba Beherea
Urola Kostaldea
Bidasoa Beherea
Tolosaldea
Oharra: Hamar langiletik gorako establezimenduen berrikuntza gastua aintzat hartu da. Iturria: Eustat
12
2. Berrikuntzarako inbertsioa 3. Berrikuntza gastuaren banaketa udalerri nagusietan
6,3 6,3 5,9 4,7 6,1 1,7 1,7 1,6
6,4 6,0 5,6 5,5 4,9 6,1 5,2 4,9
6,9 6,7 7,7 6,8 6,9
7,5 8,8 7,0
25,0 24,1 25,1 27,2 25,2 29,2 26,8 29,2
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Ekonomia ehunaren berrikuntzan udalerri nagusiek metatzen duten herrialde mailako gastua (%). Gipuzkoa, 2006/2013.
Donostia-San Sebastián
Arrasate-Mondragon
Irun
Errenteria
Zarautz
Hondarribia
Udalerri handien arteko arteko desoreka gero eta nabarmenagoa da berrikuntza inbertsioan. Udalerri guztien berrikuntza gaitasuna garrantzitsua da tokiko garapenaren ikuspuntutik, inguruko ekonomian trakzio efektua sorrarazteari begira.
Oharra: Hamar langiletik gorako establezimenduen berrikuntza gastua aintzat hartu da. Iturria: Eustat
2. Berrikuntzarako inbertsioa
13
4. I+Gra bideratutako inbertsioa
I+Gan Gipuzkoako eskualde batzuen gastua, BPGarekiko harremanean, oso handia da. Debagoienan eta Deba Beherean BPG osoaren %4a inguru osatzen du, Hego Korean bezainbeste. Goierriko gastua ere herrialdeko bataz bestekoaren gainetik dago, Danimarkako inbertsioaren gainetik. Kontra, badira Bidasoa Beherea eta Tolosaldea bezalako eskualdeak oso gastu txikia dutenak eta Europar Batasuneko bataz besteko gastutik oso urrun kokatzen direnak.
Iturria: EUSTAT eta EUROSTAT.
0 1 2 3 4 5
Bidasoa Beherea
Tolosaldea
Urola Kostaldea
Donostialdea
GIPUZKOA
Goierri
Deba Beherea
Debagoiena
0,59
0,88
1,46
2,37
2,41
3,19
3,92
4,08
0 1 2 3 4 5
Euskal AE
EB-28
Frantzia
GIPUZKOA
Alemania
Danimarka
Finlandia
Japonia
Hego Korea
1,99
2,02
2,23
2,41
2,94
3,05
3,32
3,38
4,04
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
14
1. Ehun berritzailearen ezaugarriak definitzen
Aktibitate berritzaile kontzeptuaz definizio ofizialik ez dagoen arren, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioak Berritzaileak izan daitezken jarduera-adarren berri eman du. Hala, lerro horretan, argitara eman dute jadanik barritzailetzat jo daitezkeen enpresa zerrenda, non hainbat Gipuzkoan kokatuta dauden: Enpresa berritzaileen zerrenda> Innobasque, Berrikuntzararen Euskal Agentziak ere, adar berri batez mintzo denak, Berrikuntzaren ekosistemaren berri ematen du: Berrikuntzaren Ekosistema >
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
15
2. Ezaugarriak betetzen dituen ehuna
Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioak argitaratu duen zerrendaz gain, berritzaileak izan daitezkeen jarduera-adarren berri eman du. Establezimenduak teknologia-maila handiko eta ertain-handiko manufakturakoak, edota informazioa eta komunikazioak, jarduera profesionalak, zientifikoak eta teknikoetako adarrekoak izan behar dute. Gipuzkoan 1.213 dira baldintza horiek betetzen dituzten establezimenduak. Hau da, Gipuzkoa osoko guztizko establezimenduen %4,4a (*). Industria adarrean establezimenduen %16ak betetzen ditu baldintza horiek. (*) Establezimendu guztiekiko. Autonomoak ez dira aintzat hartu.
Irizpideak ikusi >
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
16
3. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren kokapena
Ehun produktiboa eskualdeka aztertuz, hona hemen berritzaileak izan daitezkeen establezimenduen presentzia, hau da, eskualde bakoitzeko establezimendu guztiekiko zenbat izan daitezkeen berritzaileak.
Debabarrena
Debagoiena
Goierri
Tolosaldea
Donostialdea Urola kostaldea
Bidasoa beherea
Est. Berritz. 119 %6,1
Est. Berritz. 112 %5,9
Est. Berritz. 111 %4,1
Est. Berritz. 84 %2,9
Est. Berritz. 627 %4,5
Est. Berritz. 76 %4,1
Est. Berritz. 84 %4,1
%0 %7 Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
17
3. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren kokapena
Udalerrika hau da Gipuzkoak uzten duen irudia, berritzaileak izan daitezkeen establezimenduen presentziaz:
Enpresa gehienak Donostian kokatuta egon arren, udalerriko
establezimendu guztien proportzioan gauzak zeharo ezberdinak dira. Presentzia
altuena duten udalerriak (%):
Itsasondo 20,0 Mendaro 17,6 Ormaiztegi 12,0 Elduain 11,1 Deba 10,7 Ikaztegieta 10,0 %0 %20
Udalerri bakoitzeko establezimendu guztiekiko zenbat izan daitezkeen berritzaileak (%). Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
18
4. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde banaketa
Berritzaile izateko baldintzak betetzen dituen ehun produktiboaren lurraldearen gaineko banaketa honakoa da.
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
Agerikoa denez, Donostialdeak bereganatzen du ehun produktibo honen parte handi bat. Puntako zerbitzuak eta TICen zerbitzuak, esaterako, hiriburuan edo bere inguruan kokatzen dira gainontzeko herrialdeari zerbitzua eskaintzeko.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
19
5. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren gaineko eskualdeen espezializazioa
Berritzaile izateko baldintzak betetzen dituen ehun produktiboaren barruan, hurrengo taulak eskualde bakoitzaren espezializazioa erakusten digu.
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
Eskualde gehienetan teknologia-maila ertain-handiko manufaktura gailentzen da. Donostialdean hiriburuaren eragina nabarmena da ere, puntako zerbitzuek hartzen duten garrantziagatik. Bidasoa Beherean ere oso presente daude puntako zerbitzuak ehun berritzailearen barruan.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
20
Eskualdeen argazkiarekin amaitzeko, hurrengo taulak berritzailea izan daitekeen ehunaren presentzia tokiko ehun ekonomiko osoarekiko aditzera ematen digu.
6. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren presentzia tokiko egitura ekonomikoan
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa. Unibertsoa: Establezimendu guztiak, autonomoak salbu.
Zentzu horretan, Debagoiena, Debabarrena eta Donostialdea nabarmenetzen dira. Debagoienan eta Donostialdean puntako zerbitzuak presentzia handia dute eta Debabarrenan teknologia-maila ertain-handiko manufaktura.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
21
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia
Hurrengo orrietan, orain arte aipatu ditugun establezimendu berritzaileak lurraldearen gainean kokatuta ageri dira, motaren arabera (sailkapen bateratuan). Irudietan errepide nagusiak eta trenbideak ageri dira, maiz kokapena azaltzen laguntzen duten elementuak direlako. Ondoan duten taulek kopuru gordinak adierazten dituzte eskualdeka, kokapena aztertu ahal izateko.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
22
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.1. Erradiografia orokorra
Donostiako Teknologia Parkea
Garaia Berrikuntza Poloa (Arrasate)
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
23
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.2. Teknologia-maila handiko manufaktura
Eskualdea Teknologia-maila handiko manufaktura
Bidasoa Beherea 9 Debabarrena 7 Debagoiena 13
Donostialdea 26 Goierri 2
Tolosaldea 2 Urola Kostaldea 3
Guztira 62
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
24
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.3. Teknologia-maila handiko eta ertain-handiko manufaktura
Donostiako Teknologia Parkea
Garaia Berrikuntza Poloa (Arrasate)
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
25
Eskualdea Teknologia punta edo oso handiko zerbitzuak
Bidasoa Beherea 47 Debabarrena 29 Debagoiena 52
Donostialdea 429 Goierri 27
Tolosaldea 18 Urola Kostaldea 35
Guztira 637
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.4. Teknologia punta edo oso handiko zerbitzuak
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
26
Eskualdea IKT fabrikazioa Bidasoa Beherea 7
Debabarrena 4 Debagoiena 5
Donostialdea 15 Goierri 2
Tolosaldea 2 Urola Kostaldea 1
Guztira 36
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.5. IKTen fabrikazioa
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
27
Eskualdea IKT zerbitzuak Bidasoa Beherea 20
Debabarrena 12 Debagoiena 19
Donostialdea 177 Goierri 10
Tolosaldea 2 Urola Kostaldea 12
Guztira 252
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.6. IKT zerbitzuak
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
3. Ekonomia Ehun Berritzailea
28
Eskualdea Telekomunikazioak Bidasoa Beherea 6
Debabarrena 3 Debagoiena 5
Donostialdea 25 Goierri 2
Tolosaldea 1 Urola Kostaldea 2
Guztira 44
7. Ezaugarriak betetzen dituen ehunaren lurralde erradiografia 7.7. Telekomunikazioak
Iturria: EUSTAT, Espainiako Ekonomia eta Lehiakortasun Ministerioa. Ekoizpen propioa.
4. Ondorioak
29
INDUSTRIAREN ERALDAKETA (1) Gipuzkoako establezimenduen artean lautik hiru zerbitzuen sektorekoa izan arren, industriak berebiziko eragina du lurraldearen dinamizazio ekonomikoan. Hau agerikoa da BPGaren gainean sortzen duen ondasun bolumenagatik, modu zuzenean zein zeharkakoan. Azken urteotan, ordea, pisua galtzen ari da. (2) Atzeraldi ekonomikoak sektore industrial gehienei eragin die eta nabarmena da industria egitura eraldatzen ari dela. 2007 urteaz geroztiko gainbehera handiena herrialdeko jarduera industrialean ondo erroturiko hainbat adarretan eman da, nagusiki lehengai eta energiaren ustiapen intentsiboan oinarritzen direnetan. Eredu industrialaren nahitaezko trantsizio batean gaude. (3) Krisialdiko azken sei urteetan gorabidean egon diren azpi-adar industrialek soilik establezimenduen %33a metatzen dituzte. Gorabidean dagoen adarretako bat makineria eta tresneria ekoiztera bideratutakoa da eta presentzia handia du herrialdeko industriaren baitan.
4. Ondorioak
30
BERRIKUNTZA EHUNA (4) Industrializazioaren hastapenetik Gipuzkoak ardatz industrial desberdinak eratu ditu, baita lurralde desorekak ere. Eta berrikuntzaren egungo argazkia garapen industrial horren isla da neurri batean. Berrikuntzari loturiko zerbitzu asko hiriburuan edota errepide sare nagusiaren inguruan kokatuta daude. Hau da, irisgarritasun handiko eremuetan kokatzen dira, maiz hiri-ehun jarraiaren barruan ere. (5) Ikusi dugunez, balio erantsi handiko jardueren, unibertsitateen edota teknologia parkeen presentzia aldagai garrantzitsuak dira berrikuntza sarearen trinkotzean. Hauek dira Gipuzkoako industria sarean jarduera berrien sustapenerako trakzioa eragin behar duten herrialdeko ardatz nagusiak. Izen propioa sortzen laguntzen dute, gainera. Zentzu horretan, Debagoiena, Debabarrena eta Donostialdeako eskualdeek, baita Goierri maila apalago batean ere, abiapuntu interesgarria dute etorkizuneko jarduera industrialak eragiteko.
4. Ondorioak
31
BERRIKUNTZA AHALMENA: LURRALDE BAT, ERREALITATE ANITZ (6) Berrikuntzari eskualdeek I+Gan egiten duten inbertsio mailatik begiratzen badiogu, Hego Korea bezainbeste inbertitzen duten eskualdeak daude (Debagoiena eta Deba Beherea) eta beste herrialde eskandinaviarren pareko ahalegina egiten dutenak (Goierri, kasu). Baina badira ere Espainiak I+Gan egindako inbertsioaren oso azpitik kokatzen diren eskualdeak (Bidasoa Beherea eta Tolosaldea). Urola Kostaren kasua ez dago azken hauen maila berean, baina aldaketei erantzuteko ahultasun handiak dauzka. (7) Azken urteotako enpresen inbertsioa murriztu egin da bere inguruan trakzioa eragin behar duten zenbait udalerrietan. Polarizaziorako joera bat marrazten ari da lurraldean. Paradigmatikoa da Donostialdeako eskualdean hiriburuak geroz eta enpresen berrikuntza gastu handiagoa bereganatzea, gainontzeko eskualdearen kaltetan.
4. Ondorioak
32
(8) Egun, eskualde gehienetan berrikuntza esparruan dagoen espezializazioa, gehiago ala gutxiago, teknologia-maila ertain-handiko manufaktura da. Donostialdean ere hiriburuaren eragina nabarmena da eta oso agerizkoa puntako zerbitzuek edo telekomunikazioek duten presentzia. Orohar, zerbitzu oso espezializatuak hiriburuaren inguruan kokatzea hautatzen dute. (9) Zaharkitutako jarduerak atzean utzi eta etorkizuneko jarduera berriak sustatzeko industria ondo saretu beharra dago. Horretarako berrikuntza ardatzak herrialdeko gune industrial desberdinekin elkarlan estuan jardun behar dute. Geografikoki, hori errazteko jada badira barne-korridore industrial garrantzitsuak errepide sare nagusietan. Munduko beste edozein eskualdearekin auzokoarekin baino harreman estuagoa izateko baliabideak dauden garaiotan, lurraldearen saretze industrialerako estrategia indartsu bat behar da elkar osagarritasun maila handia eskuratzeari begira.