[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

Tiết 48 - Bài 32: ANKIN

I/ MUC TIÊU BAI HOC1. Kiến thứcBiết được: Định nghĩa, công thức chung, đặc điểm cấu tạo, đồng phân, danh pháp, tính chất vật lí (quy luật

biến đổi về trạng thái, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng, tính tan) của ankin. Tính chất hoá học của ankin: Phản ứng cộng H2, Br2, HX ; Phản ứng thế nguyên tử H linh động của

ank-1-in ; phản ứng oxi hoá).- Điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp. 2. Kĩ năng Quan sát được thí nghiệm, mô hình phân tử, rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất của ankin. Viết được công thức cấu tạo của một số ankin cụ thể. Dự đoán được tính chất hoá học, kiểm tra và kết luận. Viết được các phương trình hoá học biểu diễn tính chất hoá học của axetilen. Phân biệt ank-1-in với anken và các ankin khác bằng phương pháp hoá học. Tính thành phần phần trăm về thể tích khí trong hỗn hợp.

II/ TRONG TÂM Dãy đồng đẳng, đặc điểm cấu trúc phân tử, đồng phân và cách gọi tên theo danh pháp thông thường,

danh pháp hệ thống của ankin. Tính chất hoá học của ankin. Phương pháp điều chế axetilen trong phòng thí nghiệm, trong công nghiệp.

III/ CHUÂN BI Hoá chất, dụng cụ thí nghiệm: CaC2, nước cất, dung dịch AgNO3, dung dịch NH3, dung dịch brom, dung dịch KMnO4 ; 1 ống nghiệm 2 nhánh, 3 kẹp ống nghiệm, 3 ống nghiệm, 1 giá đở, ống dẫn khí, giá ống nghiệm...IV/ PHƯƠNG PHÁP Trực quan, đàm thoại, phát vấn, nêu vấn đề...V/ CÁC BƯƠC THƯC HIÊN

1/ Ôn đinh lơp: Kiểm tra sĩ số, năm tình hình lớp. 2/ Hoc bai mơi: HOẠT ĐỘNG 1 (5 phút)

GV làm thí nghiệm điều chế khí axetilen và sục khí đó vào các dung dịch AgNO3/NH3, dung dịch brom, dung dịch KMnO4 và đốt cháy. Yêu cầu HS rút ra hiện tượng để tìm hiểu về TCHH của Ankin.

CaC2

dd AgNO3 /NH3

H2O

Ag2C2

C2H2

ddKMnO4

C2H2

MnO2

a b

HOẠT ĐỘNG CUA GV HOẠT ĐỘNG CUA HS NỘI DUNGHOẠT ĐỘNG 2 (5 phút)

I. ĐÔNG ĐĂNG, ĐÔNG PHÂN, DANH PHÁP- GV lấy ví dụ ankin đơn giản nhất là: CH≡CH (axetilen). Yêu

- C3H4 ; C4H6 ... CnH2n – 2

- Cấu tạo: mạch hở, chứa 1 liên 1. Day đông đăng ankinCTPT CTCT

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 1

[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

cầu HS ghi CTPT một số đồng đẳng của axetilen và CTTQ của ankin.- GV nêu cấu tạo hóa học một số ankin. Yêu cầu HS rút ra khái niệm ankin.

kết ba.=> Ankin la hiđrocacbon không no, mach hơ co 1 liên kết ba trong phân tư va CTTQ: CnH2n

– 2, n ≥ 2.

C2H2 (CH≡CH) AxetilenC3H4 (CH≡C-CH3)C4H6 (CH≡C-CH2-CH3) ... CnH2n – 2

=> Gọi là dãy đồng đẳng ankin.Nhân xet: Ankin la hiđrocacbon không no, mach hơ co 1 liên kết ba trong phân tư va CTTQ: CnH2n – 2, n ≥ 2.

- GV hướng dẫn cách viết đồng phân ankin có CTPT C5H8 và phân loại đồng phân ankin. Các đồng phân ankin không có đồng phân hình học như anken.

- Yêu cầu HS dựa vào kiến thức đồng phân, viết CTCT của các ankin có CTPT C4H6. Từ đó rút ra nhận xét.

- HS áp dụng viết CTCT của các ankin có công thức phân tử: C4H6. Phân loại các đồng phân vừa viết được.

2. Đông phân* Ankin từ C4 trở đi có đồng phân vị trí liên kết ba và đồng phân mạch cacbon.* Vi du:

C5H8

BT1: C4H6

CH≡C–CH2–CH2 –CH3, CH3–C≡C–CH2 – CH3,

CH≡C–CH2–CH3 và CH3 – C ≡C – CH3

HOẠT ĐỘNG 3 (5 phút) - GV đưa các CTCT ankin và gọi tên thông thường tương ứng. Từ đó yêu cầu HS rút ra cách gọi tên thông thường.

- GV đưa ra một CTCT, đưa tên gọi của nó và cho HS biết quy tăc gọi tên thay thế ankin tương tự như anken, nhưng dung vần in để chi liên kết ba. GV giới thiệu về ank-1-in.

- GV đưa CTCT một ankin khác

- HS năm kiến thức và áp dụng rút ra qui tăc tên gọi thường.

- HS năm kiến thức và áp dụng gọi tên.

3. Danh phap 3.a. Tên thông thươngVi du:CH≡C–CH2–CH2–CH3 propylaxetilenCH3–C≡C–CH3 đimetylaxetilenCH3–C≡C–CH2 – CH3

EtylmetylaxetilenQui tắc: Tên gôc ankyl (nếu nhiêu gôc khac nhau thi đoc theo thứ tư A, B, C) liên kết vơi nguyên tư C cua liên kết ba + axetilen. 3.b. Tên thay thế (Tên IUPAC)Vi du:

3-metylbut-1-in Qui tắc: Tiến hành tương tự như đối với anken, nhưng dung vần in để chi liên kết ba.» Các ankin có liên kết ba ở đầu mạch (dạng R-C≡CH) gọi chung là các ank -1-in.

BT2: CH3–C≡ C–CH–CH3

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 2

[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

yêu cầu HS áp dụng gọi tên. CH3

4-metylpent-2-inHOẠT ĐỘNG 4 (2 phút)

II. TINH CHÂT VÂT LI- GV hướng dẫn HS nghiên cứu SGK và trả lời câu hoi liên quan đến tính chất vật lí: trạng thái; qui luất biến đổi về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng; tính tan.- GV nói thêm: Riêng C2H2 tan khá dễ trong axeton.

- HS nghiên cứu SGK (theo bảng 6.2 và tính chất vật lí nêu trong trang 140 SGK) trả lời câu hoi của GV.

(Như các hiđrocacbon khác)- Trạng thái- Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi- Khối lượng riêng- Tính tan

(SGK)

HOẠT ĐỘNG 5 (10 phút) III. TINH CHÂT HOÁ HOC

- GV nêu vấn đề: Từ đặc điểm cấu tạo của anken và ankin hãy dự đoán về tính chất hoá học của ankin?- GV thông báo các phản ứng của ankin.

- GV hướng dẫn HS viết PTHH của phản ứng cộng ankin với các tác nhân H2, X2, HX. Lưu y HS: phản ứng xảy ra theo hai giai đoạn liên tiếp và cung tuân theo qui tăc Mac-côp-nhi-côp.- Phân tích kĩ phản ứng của ankin với HX về điều kiện phản ứng, sự hình thành sản phâm, đây là nhưng phản ứng thể hiện ứng dụng của ankin.

- HS phát biểu: phản ứng cộng ankin với các tác nhân H2, X2, HX

- HS năm kiến thức.

- HS viết PTHH. 1. Phan ưng công 1.a. Công H2 vơi xúc tac Ni, t0

+ Cộng liên tiếp theo hai giai đoạn:CHCH + H2

0Ni,t CH2=CH2

CH2=CH2+ H2 0Ni,t CH3-CH3

Vơi xuc tac Pd/PbCO3 hoăc Pd/ BaSO4 phản ứng dưng lai tao anken.CHCH+H2

03Pd/PbCO ,t CH2=CH2

Ưng dung: phan ưng dung đê điều chế anken tư ankin. 1.b. Công brom, clo+ Cộng theo hai giai đoạn:CHCH + Br2 CHBr = CHBr 1,2 - đibrometenCHBr=CHBr + Br2 CHBr2-CHBr2

1,1,2,2-tetrabrometan 1.c. Công HX

(X la OH, Cl, Br, CH3COO…)phản ứng tuân theo qui tăc Mac-

côp-nhi-côp.+ Cộng liên tiếp theo hai giai đoạn:CHCH + HCl

0t ,xt CH2=CHCl vinylcloruaCH2=CHCl+ HCl

0t ,xt CH3-CHCl2

1,1- đicloetan

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 3

[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

Nếu (xt) thich hơp phản ứng dưng lai ơ sản phâm chứa nôi đôi (dân xuất monoclo cua anken).CHCH + HCl 2

0HgCl

150-200 C CH2=CHCl vinylclorua

Quan trong là: Phản ứng cộng H2O theo ti lệ: 1 : 1 4HgSO

2 2 3CH CH+H O CH =CH-OH CH -CH =O không bền anđehit axetic

- GV giới thiệu về phản ứng đime và trime hóa, thông báo: các phản ứng này có ứng dụng trong thực tiễn. Tổng hợp cao su và điều chế benzen.

1.d. Phản ứng đime va trime hoa:+ Phản ứng đime hoá:

vinyl axetilen+ CH CH xt, t0CH C CH = CH2CH CH

+ Phản ứng trime hoá:6000Cboät C hay

Bezen

3CH CH

HOẠT ĐỘNG 6 (5 phút) - GV cho HS viết PTHH dạng tổng quát và rút ra nhận xét so sánh số mol CO2 và H2O.

- GV phát biểu về phản ứng oxi hóa không hoàn toàn.

- HS viết PTHH của phản ứng tổng quát và nhận xét.

- HS năm kiến thức.

2. Phan ưng oxi hoa 2.a. Phan ưng oxi hoa hoàn toàn.CnH2n -2 + (3n-1)/2 O2 nCO2 + (n-1)H2ONhận xét:nCO2 > nH2OnCO2 - nH2O = nankin

2.b. Phan ưng oxi hoa không hoàn toàn.Các ankin dễ làm mất màu dung dịch brom và thuốc tím như các anken.

HOẠT ĐỘNG 7 (5 phút) - Yêu cầu HS viết PTHH xảy ra và GV đưa PTHH tổng quát.

- GV và HS rút ra nhận xét.

- GV đưa ví dụ yêu cầu HS hoạt động nhóm viết PTHH xảy ra.

- HS viết PTHH.

- HS nhận xét.

- HS hoạt động nhóm viết PTHH.

3. Phan ưng thế băng ion kim loaiCHCH+2AgNO3+2NH3 Ag – C C – Ag + 2NH4NO3

bạc axetilua ( Ag2C2 màu vàng)Nhân xet: + Nguyên tư H liên kết vơi nguyên tư C nôi ba linh đông hơn cac nguyên tư H khac nên dê bi thay thế băng ion kim loai.+ Phản ứng thế cua ank-1-in vơi dung dich AgNO3/ NH3 giup phân biêt ank-1-in vơi cac ankin khac.BT3:CH≡C-CH3 + HClCH≡C-CH3 + H2O

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 4

t0

benzen

[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

CH≡C-CH3 + AgNO3+NH3

HOẠT ĐỘNG 8 (5 phút) IV. ĐIÊU CHÊ

- GV hướng dẫn HS viết PTHH của phản ứng điều chế axetilen trong PTN và trong CN.

- HS viết PTHH của phản ứng điều chế axetilen trong PTN và trong CN.

1. Trong PTN.CaC2+2H2O C2H2 + Ca(OH)2

CaC2: đất đen (canxi cacbua).2. Trong CN. Từ metan.

2CH4

01500 CLLN C2H2 + 3H2

V. ƯNG DUNG- GV cho HS tìm hiểu SGK rút ra nhưng ứng dụng của axetilen.

- HS tìm hiểu SGK rút ra nhưng ứng dụng của axetilen.

+ Làm nhiên liệu: hàn căt, đen xì…+ Làm nguyên liệu sản xuất hoá hưu cơ: sản xuất PVC, tơ sợi tổng hợp, axit hưu cơ, este…

HOẠT ĐỘNG 9 (2 phút) CUNG CÔ BAI HOC

GV nhăc lại nhưng kiến thức cần củng cố:+ Phản ứng cộng của ankin, phản ứng thế ion kim loại, kĩ năng viết PTHH trọng tâm.+ Áp dụng kiến thức vừa học giải quyết bài tập củng cố:Bài 1:

Bài 2:

HOẠT ĐỘNG 10 (1 phút)

DẶN DÒ+ Chuẩn bị bài Luyện tâp Ankin.+ Bài tâp về nhà: 1, 2, 3, 4, 5 trang 145 SGK.

PHIÊU HOC TÂPBT1: Viết các đồng phân ankin có CTPT là C4H6 ?

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 5

[GIÁO ÁN THI GIÁO VIÊN GIỎI] LÊ THỪA TÂN

BT2: Gọi tên thường và tên thay thế ankin có CTCT sau: CH3–C≡ C–CH–CH3

│ CH3

BT3: Viết các PTHH xảy ra và ghi ro điều kiện nếu có của các phản ứng sau?CH≡C-CH3 + HCl

CH≡C-CH3 + H2O

CH≡C-CH3 + AgNO3+NH3

BAI TÂP CUNG CÔBAI 1: Số đồng phân ankin của C5H8 phản ứng với dung dịch AgNO3/NH3 tạo kết tủa vàng là:

A. 2 B. 3 C. 4 D. 5BAI 2: Bằng phương pháp hóa học, hãy phân biết 3 bình mất nhãn chứa mổi khí không màu sau: etan, etilen, axetilen.Và cac bài tâp SGK và bài tâp thêm do GV cung cấp!!!

Trường THPT Trần Văn Kỷ - Năm 2014 Trang 6