Redakcja słownika:

Monika Nitsze

Konsultacja:

Aneta Szolc, Urszula Cieślik

Autor krzyżówek :

Krystian Aparta

Autor okładki, opracowanie graficzne:

Paweł Madeja

Autorzy ilustracji:

Magdalena Fira, Monika Nitsze, Karol Kornas, Agata Rakoniewska, Angelika Więcko, Robert Zubek, Damian Herda, Marcelina Kupczyk

Wydanie pierwsze, poprawione

© Copyright by Stowarzyszenie „Lepsza Przyszłość”

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Gierałtowicki słownik gwarowy powstał na podstawie ankiet tożsamości

językowej, które przeprowadzali uczestnicy projektu „My som tukej czyli

godka mojego przodka”. Część tematyczna słownika jest efektem pracy

wolontariuszy, którzy realizowali zadanie publiczne pt. „A Ślonzoki nie

gynsi i swoja godka mają”, zlecone przez Urząd Gminy Gierałtowice.

Zadaniem młodzieży było przeprowadzenie ankiet wśród przedstawicieli

trzech pokoleń: dziadków, rodziców i uczniów gimnazjum. Słownik nie

rości sobie żadnych pretensji do naukowości. Tworząc ten zbiór nie

korzystaliśmy z istniejących już opracowań czy też innych słowników

gwarowych. Zamieszczone w tej broszurze słowa i wyrażenia gwarowe

pochodzą wyłącznie z ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców

Gminy Gierałtowice. Hasła zamieszczone w niniejszym słowniku

prezentowane są w postaci podstawowej: rzeczowniki i przymiotniki

w mianowniku liczby pojedynczej, czasowniki w bezokoliczniku.

W ankiecie wzięły udział 72 osoby - 58 kobiet i 14 mężczyzn. W przedziale

wiekowym od 13 do 20 roku życia - 20 osób, od 20 do 40 – 16 osób, od 40 do

60 – 19 osób a powyżej 60 roku życia - 17 osób.

Z podstawowym wykształceniem było 15,2% ankietowanych, w trakcie

nauki w gimnazjum – 27,8% osób, z wykształceniem zawodowym 22,2%,

z średnim – 20,8% a wyższym – 13,8%. W dzieciństwie, jako pierwszy,

badani poznali tak gwarę śląską (54 osoby) jak i język polski (40 osób) a tylko

7 podało, że język niemiecki. Należy podkreślić, że w tym pytaniu można

było zaznaczyć kilka odpowiedzi. Podobnie jak w następnym poleceniu,

w którym pytaliśmy jakiego języka używają ankietowani w domu.

W środowisku domowym używają i gwary ( 90%), i języka polskiego

(58,3%). W rozmowach z przyjaciółmi Ślązakami w zdecydowanej części

posługują się gwarą (65 osób). W szkole, podczas przerw, język polski

i gwara są używane po prawie po równo – zaczyna przeważać jednak język

ojczysty. Ankietowani stwierdzili jednocześnie, że dzieci śląskie powinny

uczyć się gwary w szkole. Zdaniem mieszkańców Gierałtowic gwara jest

bardzo ważna w kształtowaniu kultury górnośląskiej. W domach

rodzinnych ankietowanych są kultywowane tradycje ziemi górnośląskiej –

tak odpowiedziało 47 osób.

Z rodzinnych tradycji kultywowane są: święta ( religijne, barbórka, urodziny

polterabend, śląskie gody), potrawy, gwara, tradycyjne cechy charakteru

(religijność, porządek, gospodarność, uczciwość), zawód-górnik, hobby-

hodowla gołębi. Na imprezach związanych z kulturą górnośląską

ankietowani raczej bywają rzadko ( 31 osób), zwykle kilka razy do roku (16

osób). Programy rozrywkowe nawiązujące do kultury górnośląskiej to ich

zdaniem: serial „Święta wojna”, „U nas w Bytkowie”, śląska lista przebojów,

imprezy takie jak: śląskie gody/biesiady, Ślązak Roku, oraz śląskie kabarety.

Tym, którzy odpowiadali na nasze pytania nie przeszkadza, gdy ktoś

rozmawia w miejscu publicznym używając gwary a ponad 80%

ankietowanych mówi i rozumie gwarę śląską.

Dziękujemy wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do

powstania tego słownika gwarowego. Cieszymy się, że poświęcili nam swój

czas wolny, przypomnieli nieużywane już słowa, wzbogacili nasz zbiór.

Zwracamy się z ogromną prośbą do Czytelników tego słownika o

wyrozumiałość i cierpliwość oraz uważną lekturę. Czasami mieliśmy bardzo

dużo wątpliwości jak zapisać dany wyraz, aby był zrozumiany.

Członkowie Stowarzyszenia

„Lepsza Przyszłość”

asić się mądrowaćasjetka miseczkaaska strojnisiaaszymbecher popielniczkaausgus zlewozmywak

A... jak abcybilderabcybilder naklejkaablyger sadzonkaafa małpaajerkuchy rodzaj plackówajnlauf lane ciastoałsztojer wyprawa ślubnaancug garniturantryj przedpokójańfachowy byle jakiańfart ganek / wjazdańtopf kartoflanka (zupa)apfelmus mus jabłkowyapluzina pomarańcza

B... jak badykostimbadykostim kostium kąpielowybajtel dzieckobajzel bałaganbal piłkabamber rolnikbana tory kolejowebanhof dworzec kolejowybania dyniabanie laniebantować wyrywać ze snu,

odpoczynkubarches plecionka, chałkabatki spodenki,

kąpielówki, slipkibeblać mówić niewyraźniebeczeć płakaćbele kaj byle gdzie

belowa wóz asenizacyjnyberga kamieńbery żartybestorz przecieżbetlyjka stajenkabęben dzieckobigel wieszakbiglować prasowaćbigluś leserbigylbret deska do

prasowaniabiksa puszkabinda bandażbinder krawatbiydok ktoś, komu się

współczujeblachówka bańka na mleko

3

blajsztift ołówekblank zupełnieblumkul kalafiorblumy kwiatkiblyndować oślepiaćbodnonć się ukłuć siębojtel worekbojtlik woreczekboki zasłonybombel pomponbombon cukierekbonclok gliniany garnekborajstwo ktoś, komu się

współczujeborok ktoś, komu się

współczujeborsztajn krawężnikbozny żartybradruła piekarnikbratcheringi śledzie opiekane w

zalewie octowejbratkartofle zapiekankabreweryjo awanturabrifmarka znaczek pocztowybrołdbiksa pojemnik na chleb

brołtzupa wodzionka(zupa z chleba)

bryjtka bułka z makiembryle okularybryndza dynamobumelka opuszczenie dnia

w pracybyczy wielkibyfyj kredensbymbelok pomponbyrna żarówkabyszong nasyp kolejowybyszta szczotkabysztek sztućcebyzuch odwiedziny

C,ć... jak cajtungcajtung gazetacera córkachachnonć się pomylić sięchachor chuligan, pijakchaderlok ktoś, kto wygląda

jak żebrakchadziaj ktoś, kto wygląda

jak żebrak

chałpa domchamjaty chamliwychamliwy skąpychamraty chciwychapol skąpiecchapuś skąpieccharboły butycharzpa agrafka

4

ciapulyta błotociepać rzucaćciompa smarkcioplać się moczyć sięciućmok niedojda, tchórz,

dziwolągcołki całycołki czos cały czascug pociągcwek pineskacwibak sucharekcwiter swetercycynhalter biustonoszcygan kłamca, oszustcygarety papierosyczopka czapkaćwikła burak

chawerloki płatki owsianechaziel ubikacjacherlawy wątły, słabycherlok chudzielecchiby laniechichrać się śmiać sięchrobok robakchrobol robakchucha psotnik, łobuzchuderlok ktoś, kto jest chudychwolibot samochwałachwolipiynta samochwałachwolno żić samochwałachyrdol szyjachyrtoń gardłociaciki zabawkiciaperkrałt kapusta zasmażanaciaprać się moczyć sięciaprok twarz, brudas

D... jak dinksdać pozor pilnowaćdałerwele trwała ondulacjadamfmaszyna maszyna parowadamulka strojnisiadarmozjad leserdeka koc

dekel pokrywadelina podłogadelofka podłogadinks coś, rzeczdo chałpy do domudocna zupełnie

5

doczkej poczekajdorta tortdrabiniok wóz drabinowydrach latawiecdrajfus szewskie kopytodrajrat trójkołowy rowerdruknef zatrzaskdumać myślećdurch ciągledurchrel, biegunkadurchfal biegunkadycko zawszedyć przecieżdzbonek czajnikdziambel wróbeldziod ktoś, kto wygląda

jak żebrakdziołcha dziewczynadzwierza drzwidżistnońć przewrócić się

E... jak elefantelefant słońelwer rzut karny

erbnąć odziedziczyć, dostać

ertyjz zamawiać

F... jak fandzolićfajer świętofajfka fajkafajny ładnyfajrant koniec pracyfancla żarówkafandzola fasola

fandzolić mówić o "byleczym"

fanga ciosfara probostwofarorz ksiądz proboszczfater tata

6

fazan bażantfechciorz ktoś, kto wygląda

jak żebrakfedra sprężynafest bardzo, okropniefet smalecfibermeter termometrfilok pióro wiecznefilong nadzienieflapa ciosflaszka butelkaflider bezfliger samolotflugcojk samolotfojercojk zapalniczkafojercojki zapałkifojerka ogniskofojerman strażak

fora przyczepafrelki panienkifrasunek zmartwieniefrop korekfurmanka wóz z koniemfuter wyżywieniefuzekle skarpetyfuzlapy onucefynsterbret parapetfyrlok ubijaczkafyrzich brzoskwinia

G... jak gizdgadzina zwierzę domowegalert galaretagaloty spodniegałgan łobuz, psotnikgałynź drzewogardinsztanga karniszgardiny firanygarniec garnekgelenk stawgeltag dzień wypłatygelynder poręczgeszeft zakładgipsdeka sufitgiry nogi

giskana konewka, miskagizd łobuz, psotnikglaca łysinaglacaty łysyglacok łysyglacoń łysyglajzy tory kolejoweglanc połyskglaskula ombkaglazyjki skórzane

rękawiczkiglyjta emalia w garnkugnojok kompostownikgodać mówić

7

godka językgolacz fryzjergołymbiorz gołębiarzgorce garnkigorzoła wódkagóra strychgraczki zabawkigruba kopalniagryfny ładnyGryjta Małgorzataguchol głuchyguchy głuchyguchy jak piyń głuchygul łykgulik studzienka

guminioki kaloszegupoty żartygusik świniagybis protezagyburstag urodzinygymiza jarzynagynał właściwygypekhalter bagażnikgysztel konstrukcjagyszynk prezent

H... jak hanyshabić kraśćhacka pled (do noszenia

dziecka)haja awanturahajcować grzać w piecuhajer górnikhalać głaskaćhalba 0,5 litrahalka spódnicahalpki sandałyhamster chomik

hasiok śmietnikhaszpy agrafkihausmajster stróżhazok zająchazoń zająchebel strugheklować szydełkowaćheft zeszythica upałhizerka agrafkahok pogrzebacz

8

hołzyntregi szelkihoncwot nicpońhupcuk podnościkhupnońć skoczyćhut kapeluszhyrpeć stary but

I... jak inkszyibryczny zapasowy,

dodatkowyinakszy inny, inaczejinegdy innym razeminkszy inny

ino tylkoipi mieć bzikaistny właściwyizba pokój

J... jak jegłajagotki porzeczki, jagodyjajca jajkajakla kurtka, sweter

rozpinanyjegła igła

jodło wyżywieniejuzaś znowujuzyna podwieczorek

K... jak kamelakabot marynarkakachlok piec kaflowykaj gdziekaja czapkakakałszale łuska kakaowakałguma guma do żuciakamela wielbłądkamelki rumianekkapelon ksiądz wikarykapsa kieszeń

kara taczkakarasol karuzelakark szyjakarminadle klopsykartofel ziemniakkecka spódnicakelnia chochlakerchof cmentarzketa korale, łańcuch

(od rowera)

9

kibel wiadrokichol noskinderbet łóżeczkokindermyjdla opiekunka do

dzieckakista skrzynka (np.piwa)kiszka kefirkity udka, nogiklachać plotkowaćklacheta plotkaraklachula plotkaraklajd sukienkaklajdesztynder wieszakklamory różne rzeczyklapaczka packa na muchyklaperlacze klapkiklapidra samochwałaklawiyr pianinoklomrojchter żyrandolkloper trzepaczka do

dywanówklopsztanga trzepakklupać pukaćkłaki włosyknefel guzikknobloszka parówkaknol kalarepkaknyso się bardzo wolno

(np..pada śnieg)kufaja kamizelkakokot kogut

kokotek krankole obokkołkastla węglarkakoło rowerkołoczyk drożdżówkakombinować myślećkopczyk motyczkakopidoł grabarzkopruch komarkopyść duża chochlakragel kołnierzkrajzyga piła stołowakrałza słoikkrancek kawałekkrepel pączekkrizbałn choinkakroliczok domek dla

królikówkrom naczynia do

zmywaniakrupniok kaszankakrupy kaszakryja laskakryka laskakrzikopa rówkrzoki krzewykucać kaszlećkuczki złośliwie o włosachkudły włosykust wyżywieniekustowanie wyżywieniekwiotek kwiatekkyjza ser

10

L... jak libstalaclik śliniaklałba altanalarmo awanturalarmować hałasowaćlatoś w tym rokuleber leserleberwoszt pasztetlebioda wątły, słabylegnońć się położyć sięlelumpolelum leserleżanka tapczanlibsta narzeczonalinga weklipynsztift pomadkalojfer chodniklołcetla kartka z wypłatylotać biegać

luft powietrzeluftować wietrzyćluftplompa pompkaluki lokilump leserlyjtkolba lutownicalyjty lanielynga bagietkalyniuch leserlynsztanga kierownica

łachudra ktoś, kto wyglądajak żebrak

łapiduch skąpiecłobibok leserłobloć się moczyć sięłoblycze ubraniełobrozek obrazekłobsztalować amawiaćłoczy oczyłogrodek ogródłoklany nachalnyłokno oknołomasta tłuszcz

L... jak łonaczyć łonaczyć robić cosłone coś (zastępuje

wiele wyrazów)łorganki harmonijka ustnałosprawiać opowiadać,

mądrowaćłostuda zgorszeniełoszkrabiny obierkiłozdrowieć wyzdrowiećłożarty pijanyłożyrok pijakłyso pała łysy

11

M... jak mamlasmais kukurydzamajzel przecinakmalc karmelmalckawa kawa z karmelemmamlas płaczekmamlok płaczekmamulka mamamantel płaszcz, oponamantluwa fartuchmaras brudmaszkety słodyczemazok płaczekmenel ktoś, kto wygląda

jak żebrakmiano imięmiarkować myślećmiech worek

miesionczek księżycmiglanc cwaniakmiyszek woreczekmlyko mlekomoplik motorowermosz głod? jesteś głodny?muter mamamycka czapkamyjlka mleczna zupamyjna grzywkamyjtermas metr krawieckimysz chomik

N... jak najduchna bezrok w przyszłym rokuna dwor na podwórkona przima na skrótyna swol naumyślniena szryk na skosnachtiszel stolik nocnynachtop nocniknacyjo łobuz, psotniknajduch łobuz, psotniknapraniec pijaknażarty najedzonynażgany pijanynec worek, woreczek

nelki goździkinelonowo trwała ondulacjaniskorzi późniejniy spomni się nie przypomni sięniyrobiś leserniyrobol lesernudelkula wałek do ciastanudelzupa rosół z makaronemnudle makaronnupel smoczek

12

O... jak oberibaobalić się przewrócić sięoberiba kalarepaobijoć się obijać sięobleczony ubranyochlapus pijakojla sowaobstoć utrzymać sięołbsala duża miska

oma babciaoński zeszły (rok)opa dziadekopuchlik grubyoszkrabiny obierkioszkrobać obraćoszydliwy oszust, wredny

P... jak papućpana dziurawa dętkapaniczka strojnisiapanienka biedronkapapa tatapapuć bamboszpapyndekel kartonparyzol parasolpatronka świętopelcmantel futropieszczonek pierścionekpiyrwy kiedyśpiznońć uderzyćplac podwórkoplacki naleśnikiplacpatrony kapiszonyplewić pielićplompka pompkaplyjt ciepła chustapłonka owoc dzikiej jabłonipłachta prześcieradłopoć chodźpofyrtany niepoważny

pojedzynie wyżywieniepoleku powoliPon Boczek Pan Bógpopsznioł wybrednyportmanyj portfelposzperać poszukaćpotym późniejpozuchtać poszukaćprać się bić siępragliwiec skąpiecpragliwy chciwyprasknąć uderzyćpreswoszt salcesonprozny pusty

13

pryk łóżkoprzeca przecieżprzecaś przecieżprzepadzity hciwyprzichlybek lizusprzoć kochaćptok ptakpućynka pudełko

pukel garbpukeltasza tornisterpuklaty garbatypupensztuba domek dla lalekpyndale pedały od rowerupyndzyjo rentapyrlik młotek

R.. jak radiskaradiska rzodkiewkaraja kolejkarajcować mądrowaćrajfeszlos zamek błyskawicznyrant brzeg, rówrechtor nauczycielrichtig prawda, rzeczywiście,

właściwyring obrączka

robota zakład pracyrojber psotnik, łobuzroma półkaromel odpustrozszwingować rozpędzićruby grubyrukzak plecakrychtować robićryczka mały taboretryl szpadelryma katarrypnońć uderzyćrzadny okropnyrzykać modlić się

S,ś.. jak syneksagi nagisak worekschroniać sprzątaćserwet obrusskalić sprzedaćskórzica cynamonskuli z powodu

slyść zejśćsmażonka jajecznicasmykać się wałęsać się

chodzić byle gdziesnopel smarksornik sarnaspaśny gruby

14

spodnioki kalesonysrogi wielkistarać się myślećstaranie zmartwieniestarka babciastarość zmartwieniestatki naczyniastołek krzesłostarzik dziadekstroszek tchórzswaczyna podwieczorekswada awanturasynek chłopiecszac ukochanyszajbki zazdroskiszajtel rodzaj fryzuryszaket żakietszałot sałatkaszantrapa brzydka kobietaszaty sukniaszczelić ynta przewrócić sięszczewik butszczur chomikszczyrbaty bez zębówszipa szufelkaszkloki landrynkiszklonka szklankaszkrabikel kołnierzszlag cios

szlajer welonszlajfka wstążkaszlałch wąższlałch dętkaszlapiczkorz skąpiecszlojder procaszluk łykszlynzuchy łyżwyszłapy nogiszmaciorz ktoś, kto wygląda

jak żebrakszmary lanieszmata ścierkaszmaterlok motylszmyrkyjza ser do smarowaniasznita kromkasznitkyjza ser w plasterkachsznitloch szczypioreksznuptychla chusteczkaszolica filiżankaszolka filiżankaszolter kontaktszpajza rodzaj deseruszpas zabawa, robić coś

dla popisuszpek słoninaszpetny brzydkiszpicpapior papier ściernyszpica koronkaszporować oszczędzaćszpyndliki szpilkiszpyrać szukać

15

szpyrka smalecszrałbsztok imadłoszrałbyncjer śrubokrętszrank szafasztachety deski w płocieszteker kontaktsztela zakładsztepdeka kołdrasztiglować się stroić sięsztikować wyszywać/doszywaćsztof materiałsztomle niedopałkisztopować cerowaćsztora zasłonasztrachecle zapałkisztram wyprostowanysztreka torysztrofa karasztrom prądsztrykować robić na drutach

sztyjc ciągleszuflodka szufladaszuzblech rama (z roweru)szwajfus brudna nogaszwarny ładnyszwestra pielęgniarkaszychta zmiana (w pracy)szykowny ładnyszynk bar, pubściyrka tarty makaron

w zupieślepok niewidomyślimtok płaczekślypie oczyśmiedzirobotka leserśpiywka piosenkaświdraty zezowatyświynto święto

T... jak taszkatarło tarkatasza torbataszka torebka, woreczektaszlampa latarkataszyntuch chusteczkatepich dywantera smołatercjan woźnyterinka miseczkaterozki teraztiglik rondeltaufdeka kocyk do chrztutojle części

tomaty pomidorytonkać się moczyć siętoplać się moczyć siętres podkoszulektryjgerok spódnica na

szelkachtuste smalectusty grubytyj herbatatyrać biegaćtyrtula samochwałatyta róg obfitościtytka woreczek

16

U... jak ujekuberiba kalarepaujek wujekukidany pobrudzonyutropa zmartwienie

utropek wątły, słabyuwachować upilnowaćuwijać się spieszyć się

W.. jak wadzić sięwachtyrz stróżwadzić sie kłócić sięwajzel wskazówkawalnońć uderzyćwarzyć gotowaćwaserwoga poziomicawaszbret tarka do praniawaszpek duża miskawdycki zawszewdycko ciąglewele falewele obokwerk zakładwerksztela warsztatwertiko kredenswesta kamizelkaweta zakładwiano posagwice żartywichlyrz oszust, kłamca

wielgachny wielkiwieprzki agrestwintermantel płaszcz zimowywionek wianekwlyść wejśćwodzionka zupa z chlebawohl, niy wohl chcąc nie chcącwoszt kiełbasawosztzupa zupa ze

świniobiciawrazidlok łobuz, psotnikwszej zawszewyglancowany wypolerowanywyranda altanawysztiftowano wystrojona

(kobieta)wywalić się przewrócić sięwyzgerny gibki, zwinnywyżarty gruby

Y... jak yjzelyfner otwieraczyjzel osioł

yno tylkoynta upadek,

przewrotka

17

Z,ż... jak zdechlokzachichnońć uciszyć sięzachorzeć zachorowaćzaklupać zapukaćzandale sandałyzauszniczki kolczykizawarte zamkniętezawżdy zawszezbeczany płaczekzdechlok ktoś słaby,

chorowityzdrzały dojrzałyzegówek poduszkazegroda ogródzejscać się zmoczyć się

(np.w pieluchy)zesel fotelzestrofować ukaraćzgiły leniwyzgłobnik łobuz, psotnikzgniyluch leserzgorszenie zmartwieniezgryzota zmartwieniezic siodłozicherki agrafkizicherong bezpiecznikzista babka (ciasto)

zloć się zmoczyć sięzmaraszony pobrudzonyzmierzło marudnazmierzło się znudziło sięznojdywać poszukaćznojść znaleźćzogroda ogródzoki skarpetyzola podeszwazołza soszomermantel płaszcz jesiennyzopaska fartuchzowi zu chcąc nie chcączowistny zazdrośnik,

chciwyzowitka panna z

dzieckiemzygowek poduszkazymft musztardażadnie okropnieżdżadło lustrożymlok bułczankażymła bułka

18

Część tematyczna Jedzenie (jodło, wicht)

ajerkuchy naleśnikiajnbryna zasmażkaajsbajn golonkabratkartofle ziemniaki

przypieczonebuchty kluski na parzecwibak sucharekdorta tortflaps gęsta zupaorszlag antrykot

hawerfloki płatki owsianekarminadla kotlet mielonyklapssznita kanapkakrepel pączekkrupniok kaszankakrupy kaszakyjza serlynga długa bułka,

bagietkałówiynzina mięso wołowemalckawa kawa zbożowamaszkiety smakołyki,

słodyczemylka, ściyrka mleczna zupanudle makaronoplerek parówkapanczkraut

panszkrałt potrawa z kapustyziemniaków

prezwuszt salceson

f

potrawa z kapustyziemniaków

puding budyńsmażonka jajecznicaszałot sałatka warzywnaszkloki cukierki, landrynkiszpliter ciastko francuskieszpyrka, tuste smalecwoszt kiełbasazec-aj jajko sadzonezista babka piaskoważymlok bułczankażymła bułka

Owoce / warzywa

(zielynina, gymiza)

apluzina pomarańczaaugustka jabłko-papierówkablumkoul kalafiorcześnia czereśniaćwikła/ćwikel burakfyrzycha, aprykouza brzoskwiniajagódki porzeczkikłaki brukiewknobloch czosnekkrzon chrzanmajs kukurydzamarkew marchewkamodro kapusta kapusta czerwonaoberiba, knola kalarepaostrynżyny jeżynypodzimka, pozimka truskawkaradiska rzodkiewkaszałot sałatasznytloch szczypiorek

19

tomata pomidorwelszkraut kapusta włoskawieprzki agrest

Określenia ludzi

(notura człoweczo)angyjber mądralabajtel mały dzieciakbeskurcyjo hultaj,cwaniak,

psotnikbuczek,mamlas mazgajchachar,gizd łobuzchapol samolub, ten co sobie

coś przywłaszczaciarach brudasfaflok gadułagyszefciorz bisnesmenipta głupekkamrat kolegakarlus kawaler, młodzieniecklipa ciamajda, niezdaraleser, leber, łój leńlipsta narzeczonamiglanc, migol chytruspaker atletapampoń bogaty chłoppotka, potek, krzesna/y chrzestna,

chrzestnypyrtek, bajtel, łeboń, szkut malecrajcula gaduła, plotkarkarojber łobuz, rozrabiaka,

rozbójniksmyk, elwer łazęgasoroń gburstarka babcia

Achim, Chimek JoachimAlojz, Lozik, Lojzek AlojzyAna AnnaAngela AnielaBercik Hubert, BernardCila CecyliaFridek, Fric AlfredGryjtka, Gryjta, Gola MałgorzataGustek, Gustlik AugustynGynia, Wefa GenowefaHajnel, Hanc HenrykHanys, Hanek Jan, JanekHyjdla, Wisia JadwigaKonda KunegundaLuca ŁucjaLyjna, Lynka HelenaMadlyna MagdalenaMija, Marija, Maryj MariaRołza RóżaStazyjka, Stazyja AnastazjaTila, Oti OtyliaTruda, Trudzia GertrudaWichtora, Wichta WiktoriaWerona, Wefka WeronikaZefek, Zeflik JózefZiga, Ziguś ZygmuntZofija Zofia

afa małpabina pszczołaboczoń, bocion bocianchamster chomikciga koza

Imiona (miana)

Zwierzęta (gadzina)

20

mantel płaszczmaszka wstążka, muszkamycka czapkapelcmantel futroskafander wiatrówkaspodek spódnicaspodnioki kalesonyszaket marynarkaszaty, klajd sukienkaszuły, szczewiki butytres koszulkatryjgerok spódnica na

szelkachwesta kamizelkazandale sandałyzoki, fuzekle skarpety

akuratny dokładnygryfny ładny, piękny,

przystojnyibryczny zapasowyistny właściwy, prawdziwykalny mętny, brudnylichy słabyłoński zaszły, minionymasny tłusty, grubymaszketny wybredny, grymaśnymaźglaty śliski, kleistymodry niebieskimunter przytomny, rześkiniygramotny niezgrabny,

niepiśmiennyniyherski słabyobciorany brudnyoszkliwy kłamliwy

elefant słońhazok zająckalymba stara krowakamela wielbłądkobuch jastrząbkopruch komarkróle królikikurziki kurczętałaska łasica, gronostajojla sowapapagaj papugapultok, putek indykputa indyczkarus, szwob karaluchszmaterlok motylszpok szpakwancka pluskwaynta kaczka

ancug garniturbatki slipkibinder krawatbisynhalter biustonoszcharboł stary butfaltenrok spódnica

plisowanagaloty spodniehouzyntregle, tregry szelkihut kapeluszjakla żakiet, kurtkakecka spódnica,

sukienkakopla szeroki pas,

klamralacie, laćki pantofle domowe

Ubranie

(łachy, łoblycze)

Przymiotniki (ło nim,

ło tym i ło tamtym)

21

płony słabypofyrtany roztrzepany,

nieuważnypośmiywny ironiczny, kpiącyprocny mozolny,

pracochłonny, trudny

rady zadowolonyrobotny pracowityrozciepany rozzłoszczonyroztomiły kochanysagi gołysfifrany zbrudzonysiaroński grubiański, złysnadnie łatwo, lekkospaśny otyły, tęgi, grubysrogi wysoki, duży,

wielki, okazałyszprobliwy oszczędnysztajfny sztywnyszumny okazały, ładny,

paradnyszwarny ładny, przystojnyszykowny gustowny,

eleganckiświdraty zezowatytuplowany podwójnyutropiony zmęczony, cierpiącywartki prędki, bystry,

żywywrazidlaty ciekawski,

wścibski, natrętnywyszkyrtany zużytywyzgerny zgrabny, szybki,

swawolnyzachciewny chciwy, łakomyzawalaty nieporadny,

niezgrabny

antryj przedpokójbety łóżkobifyj kredensbigel wieszakbiksa metalowa puszkaboki zasłonydelówka podłogaflaszka butelkagardinsztanga karniszgardiny firankigelynder, gylynder poręcz na

schodach, balustradagipsdeka sufitkelnia, kielnia chochla do zupykibel, kiblik wiadrokołkastla węglarkalajsta listwalauba ganek, przedsionek,

werandanec siatkaryczka stołeczek, taboretstołek krzesłoszezlong tapczanszrank szafawertiko bieliźniarkazdrzadło lustrozesel fotel

Meble, przedmioty

codziennego użytku

(W chałpie)

zawistny zazdrosnyzbyte zakończonezdrzały dojrzałyzwyrtny sprawny

22

Krzyżówka śląska IPodpowiedzi:1) Ryczka 2) Gruba 3) Kapołka 4) Rojber 5) Rant 6) Bifyj 7) Topek 8) Fet

1.2.3.4.5.6.7.8.

Krzyżówka śląska II

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

Podpowiedzi:1) Noga, stopa 2) Kawał, dowcip 3) Garnitur 4) Śmietnik 5) Szafa na ubrania 6) Awantura 7) Konewka 8) Woreczek 9) Agrest 10) Brud, błoto

23

T A T E S F A N W P A Z U M

Y U Z Y R O B G O E C H Z T

G B B Ó W Z F U D Y B I F E

L I M D E K Y J Z A S N E T

I G T O S A R Y I B Y R Z A

K U L M C I L D O Z W Y O S

W O Z P I Z O D N A M S Z U

Z S E L O N K Y K L U Z A R

A R Z W P E Z A A W B O L P

L I Z K A R N I N A D L E U

T N U D L E N U R F T K I L

E B H U Z L U F E G Z A Z I

L W I D E L K A N K U M O G

H A R K F I B P W N O I Z U

Znajdź w wykreślance słowa związane z kuchnią i jedzeniem.

śluński Skryślok

24