Gendhing Playon lasem 12’ - Perpustakaan Digital · PDF filearep karo mungsuh le mbabat...
Transcript of Gendhing Playon lasem 12’ - Perpustakaan Digital · PDF filearep karo mungsuh le mbabat...
139
53
16824 16829 16851 16863
Gendhing Playon lasem
5’ 22’ 12’ 7’
140
54
16870 16872 16881 16883
gendhing playon lasem
2’ 9’ 2’ 20’
141
16903 17024 17046 17060
gendhing playon lasem
121’ 22’ 14’ 2’
142
17062 17064 17069 17075
gendhing playon lasem
2’ 5’ 6’ 11’
143
17086 17099 17102 17114
gendhing playon lasem
13’ 3’ 12’ 8’
144
17122 17136 17145 17173
gendhing playon lasem
14’ 9’ 28’ 6’
145
17179 17192 17221 17225
gendhing playon lasem
13’ 29’ 4’ 8’
146
55 56
17233 17245 17249 17339
gendhing playon lasem
12’ 4’ 90’ 10’
147
17349 17351 17353 17391
gendhing playon lasem
2’ 2’ 38’ 261’
148
17651
Para kurawa kalah kemudian menghadap Sengkuni, setelah suwuk dilanjutkan dialog PINDAH KE GAMBAR TRANSKRIP 3.1
gendhing playon lasem
149
150
151
152
148
57 58
17651 17656 17675 17689
Gendhing Playon Lasem
5’ 19’ 14’ 12’
149
17701 17722 17952 17961
Gendhing Playon Lasem
21’ 240’ 9’ 18’
150
17979 17987 18003 18028
Gendhing Playon Lasem
8 16’ 25’ 26’
151
59
18054 18057 18071 18075
Gendhing Playon Lasem
3’ 14’ 4’ 85
152
60
18160 18170 18179 18181
Gendhing Playon Lasem
10’ 9’ 2’ 24’
153
61 62
18205 18225 18236 18345
Gendhing Playon Lasem
20’ 11’ 109’ 2’
154
63
18347 18354 18376 18389
Gendhing Playon Lasem
7’ 22’ 13’ 4’
155
64 65
18393 18417 18468 18509
Gendhing Playon Lasem
24’ 51’ 41’ 24’
156
66
18583 18591 18680 18690
(Para kurawa kalah kemudian menghadap Sengkuni, setelah suwuk dilanjutkan dialog) Dialog Kartamarma :-“Aduh mati aku.” Sengkuni :-“Kartamarma.” Kartamarma :-“Inggih.” Sengkuni :-“Piye kabare.” Kartamarma :-“Wah Gathutkaca pancen digdaya sekti mandragunSengkuni :-“Ora usah tok omongi wae aku wis ngerti, ning nek kowe karo Gathutkaca kuwi arepa kepiye wae tuwa kowe dhadhak kowe dhuwur kowe, cara jago tarup kowe ki jago tandhing, mula cara cangkriman aku bedhek menang kowe, lha kok mungsuh Gathutkaca
Gendhing Playon Lasem -suwuk-
8’ 89 10’ 165’
157
18855 19635 20532 22184
tekane ndata lha kok mundur mbrangkang.” Kartamarma :-“Lha nggeh niku, Gathutkaca kula antem sepisan gladrahan, ping pindho mboten pun angge raos.” Sengkuni ;-“Ping telu penak wae.” Kartamarma :-“Inggih, Kula niku mboten diantem sirah kula nanging kula niku punantem dadha mudhun, mboten purun dadha munggah, ngajeni kalih wong tuwa, ning padharan kula.” Sengkuni :-“lara.” Kartamarma :-“Mules kok njenengan niku, kula mak krengkang nyandhak Bindhi.” Sengkuni :-“lha nyandhak bindhi terus mempeng.” Kartamarma :-“Bindhi menika anggen kula yasa gangsal yuta, saben dinten selasa kliwon lan jemuah kliwon kula sembah-sembah ing pangangkah benjang perang Baratayuda saget kangge mecah mustakanipun Werkudara. Niki wau kula cobi kula antemaken Gathutkaca.” Sengkuni :-“Gathutkaca semaput.” Kartamarma :-“Semaput, kedhep mawon mboten. Bindhi pun saut keprukke bathuk kula dhes…., saknalika kula mboten ngerti keblat.” Sengkuni :-“Njuk Bindhimu.” Kartamarma :-“Pangapunten man, pangapunten dibucal kula mboten mangertos.” Citraksi :-“ha ha ha ha.” Sengkuni :-“Iki Citraksi malah cekikikan, saka ngendi si.” Citraksi :-“Saking perang man.” Sengkuni :-“Menang.” Citraksi :-“Mboten.” Sengkuni :-“Lhakok ngguyu.” Citraksi :-“Lha napa ngguyu niku nggo titen nek niku menang.”
780’ 897 1652’ 18’
158
22202 22215 22281 22403
Sengkuni :-“ Lho lha nek kowe ki ngguyu ki.” Citraksi :-“Lho ngguyu niku.” Sengkuni :-“Lho lha iya, kowe perang terus menang njuk seneng atimu, terus ngguyu.” Citaksi :-“Dereng karuan man nek ngguyu niku terus menang niku dereng karuan, kalah seneng atine nggeh onten kok, pokoke seneng niku mboten kenging dipesthekke nek kalah napa menang.” Sengkuni :-“Ora guneman kok brenat-brebet ki piye.” Citraksi :-“Ngaten nggeh critane, sareng Kartamarma niku mbrangkang-mbrangkang, kula nyandhak pedhang ligan, peparingipu paman Durna nika kula cake, nek adu arep karo mungsuh le mbabat kene nek mungsuh neng ngiringan le mbabat ngene nganti pedhange kecer kula mboten krasa, mboten ngerti sangkan paran, bindhine Kartamarma dipun buang gathutkaca nibani bathuk kula dhes ……., byur…….” Sengkuni :-“Sing mak dhes.” Citraksi :-“Tibane Bindhi ten mbathuk.” Sengkuni :-“Sing mak byur..” Citraksi :-“Lha kula nyemplung selokan sing kebak banyune.” Sengkuni :-“Sing mak krampul-krampul.” Citraksi :-“Slepen, kula sak je malah mabul-mabul, ha ha ha ha……” Sengkuni :-“Wandamu kaya ngono, njuk menang apa kalah mungsuh Gathutkaca.” Citraksi :-“Dereng menang niku, kok perang pethuk Gathutkaca mun dereng.” Sengkuni :-“Lhayo maju meneh.” Citraksi :-“Nanging kula etang-etung nadyanta kula maju perang, mesthi mboten menang awit dinten menika tumuju peringkelan kula.” Sengkuni :-“Ayak, ora teyeng wae ndadak .”
13’ 66’ 122’ 208’
159
22611 22615 22730 22797
Dumagati :-“Dur ndherek man. Man bayangke man gares niku nyandhung lambe kemaron mon larane ora lumrah , napa malih kula nyandhung Bindhine Kartamarma, jan mimring man, lha niki ngantek aboh, jan pokoke kula pun mboten wani tenan man.” Sengkuni :-“Wis ora wani.” Durmagati :-“Jan pun blas mboten wani man. Jan kula milih gerong man adoh-adoh mara kok malah heh.” Sengkuni :-“Wandamu kaya. Ora tata, sakiki tak kandhani Kartamarma, jebulane para kurawa kuwi yen perang padha ora nganggo akal, ming ngendelke otot, tegese ming ngendelke le rosa, mangka sing jenenge rosa iku rak ana watese, wong perang iku kudu nganggo akal, nek perlu ngakali.’ Kartamarma :-“Paman pirsa akale wong perang.” Sengkuni :-“Sengkuni ki gawene perang, wong perang ki akale carane ngene, lho ….., ketoke ora ngengetke nanging ngematke, mungsuh sing arep diterjang kuwi kiwa apa tengen kene ki wis samekta, aku mbiyen yen wis ngene iki wis bahaya, ora kaya kowe etoke ora ngengetke nanging ngematke, mungsuh sing arep diterjang kuwi kiwa apa tengen kene ki wis samekta, aku mbiyen yen wis ngene iki wis bahaya, ora kaya kowe anggere perang kok kalah, lho ngene iki, aku ki anggere wis njengking ki wis ra kena dicekel, tenan , ora kaya kowe anggere perang ming kalah terus mapan, terus juruse di tata, siji, lara teeeelu.”
Gendhing Playon Lasem
4’ 15’ 67’ 4’
160
22801 22872 22945 22955
Gendhing Playon Lasem
71’ 73’ 5’ 76’
161
23031 23617 23624 23671
Gendhing Playon Lasem
586’ 7’ 47’ 45’
162
67
23716 23761 23770 23800
(Kartamarma pergi, kemudian Gathutkaca datang.)
Gendhing Playon Lasem
45’ 9’ 30’ 33’
163
23833 23918 24031 24046
Pocapan. Gathutkaca :-“Kowe arep ngapa Sengkuni.” Sengkuni :-“Ora papa kok aku mung senam pagi, hiyung. Kartamarma minggat kok ora omong-omong.”
Gendhing Playon Lasem
85’ 113’ 15’ 3’
164
68 69
24047 24074 24079 24110
(Sengkuni lari meninggalkan gathotkaca dan mengejar kartamarma)
Gendhing Playon Lasem
30’ 5’ 31’ 5’
165
70
24115 24120 24125 24127
Gendhing Playon Lasem
5’ 5’ 2’ 13’
166
71
24140 24148 24157 24236
Kartamarma :-“Kancane dhewe kok ditendhangi.” Sengkuni :-“ lhakok lunga wae ora omong-omong.” Kartamarma :-“Kula kinten yen paman sengkuni ajeng moto Gathutkaca.” Sengkuni :-“Moto dhengkulmu mlocot, bareng weruh Gathutkaca awakku diiris kaya ora metu getihe je, wis wong wedi lha kok ditakoni lharak cilaka ta, arep apa Sengkuni, gek lehku wangsulan ki ora tak piker ngono, anggonku wangsulan mung senam pagi ngono, nanging wis lap-lapan ora karuan.”
Gendhing Playon Lasem
8’ 9’ 79’ 370’
167
24606 24609 24611 24613
(Sengkuni dan Kartamarma pergi disertai Suluk Ada-ada Slendro Pathet Nem Jugag.)
O……, leng-lenging mangu mangunkung, kandhuan rimang lir lerna tanpa kanin, o……
Gendhing Playon Lasem
3’ 2’ 2’ 3’
168
72 73
24616 24825 24945 25005
Pocapan.
Baladewa :-“Paman harya, para kurawa kadawuhan piyak sakrubuhing landhean, aja tinggal glanggang colong playu Gathutkaca mati dening aku.” (Iringan Playon Lasem, Prabu Baladewa menemui Gathutkaca, iringan suwuk dilanjutkan dialog.)
Suluk Ada-ada Slendro Pathet Nem Jugag Gendhing Playon Lasem
209’ 120’ 60’ 55’
169
74 75
25060 25061 25063 25115
Gendhing Playon Lasem
1’ 2’ 52’ 5’
170
25120 25149 25155 25162
Dialog Baladewa :-“Ora perlu mendhak-mendhak, ngadek, yen perlu malangkerik, dhadhane Baladewa ditatag.” Gathutkaca :-“ Kula ajrih.” Baladewa :-“Piye.” Gathutkaca :-“Kula ajrih.” Baladewa :-“Piye, kowe wedi karo aku.” Gathutkaca :-“Inggih.” Baladewa :-“Piye, kowe wedi karo aku ora kena bali nyang Ngamarta, perlune ben aku ora ngerti yen aku duwe penjaluk sing werna-wrna iki mau, ben nganti kliwat pitung dina, ben ora ana manten saka Ngamarta, dadi Premadi ora sida dhaup karo Bratajaya, kowe kudu tak gawa bali menyang Ngestina luwih dhisik.” Gathutkaca :-“Matur nuwun.” Baladewa :-“Karepmu piye.”
Gendhing Playon Lasem
29’ 6’ 7’ 27’
171
25189 25200 25265 26155
Gathutkaca :-“Kapeksa kula mboten saged nglampahi.” Baladewa :-“Druhun dimemana ongkak-angkik elek, juwing-juwing kuwandhamu.”
(Dilanjutkan iringan Playon Lasem Gathutkaca dihajar oleh Baladewa, setelah suwuk dilanjutkan pocapan.)
Baladewa :-“ Iki wong-wong apa ki heh, nganti tanganku kekeselen wae, Gathutkaca. Gathutkaca :-“Kula.” Baladewa :-“Ndak antemi krasa apa ora.” Gathutkaca :-“ Kraos.” Baladewa :-“Lara.” Gathutkaca :-“boten.”
Gendhing Playon Lasem -suwuk-
11’ 65’ 890’ 5’
172
26160 26184 26186 26266
Baladewa :-“Lho, jare krasa kok ora lara.” Gathutkaca :-“maksudkula krasa niku mboten lara, kepenak niku nggeh krasa.” Baladewa :-“Druhun ora minggat nenggala.”
Gendhing Sampak Lasem
24’ 2’ 80’ 589’
173
26855 26859 26860 26863
Iringan Sampak Lasen, Gathutkaca keluar dan dikejar Prabu Baladewa.
Gendhing Sampak Lasem
4’ 1’ 3’ 6’
174
76 77
26869 27004 27006 27010
Dilanjutkan adegan raden Samba dengan Setyaki, setelah suwuk dilanjutkan dialog
Gendhing Sampak Lasem -suwuk-
135’ 2’ 4’ 21’
175
27031 27045 27920 28698
Pocapan.
Samba :-“Paman Setyaki.” Setyaki :-“Kula ngger.” Samba :-“Dhawuh dalem kanjeng rama, tata tentreming Negara Ndwarawati mangsa bodhoa, kaliyan paman setyaki kados pundi.” Setyaki :-“Kalih kula inggih sami, tata tentreming Negara Ndwarawati mangsa bodhoa, tegesipun sampun ngantos wonten rajapati awit ludira wutah.” Samba :-“lha kamangka sakmenika kaka prabu baladewa ngamuk, ngasta Nenggala, badhea digdaya gathutkaca, nanging yen ketaman nenggala temtu njengkelang kuwandhanipun, sampun ngantos kaka prabu namakaken nenggalanipun, dos pundi paman.” Setyaki :-“Kula ngengetake angger gathutkaca, panjenengan ngengetake kaka prabu baladewa.” Samba :-“Ah guyon.” Setyaki :-“Lhakok guyon.” Samba :-“Gathutkaca niku bocah enom lagi mempeng-mempenge, kok malah dhimas Setyaki ajeng ngendelaken dhimas gathutkaca, napa njenengan kuwat nrenggalani karosaning Gathutkaca.” Setyaki :-“Lha kersanipun angger.” Samba :-“Gathutkaca niku tandhinge kalih kula sing padha nom, sampeyan ngengetaken uwa prabu Baladewa, ingkeng sampun sami sepuh.” Setyaki :-“Angger kuwawi nrenggalani karosanipun gathutkaca.” Samba :-“Rosa Samba tinimbang gathutkaca.” Setyaki :-“O inggih menawi ngaten kula kantun ndherek.”
14’ 14’ 778’ 17’
176
78
28706 28759 28761 28853
Samba :-“Mangga kula mrepeki angger gathutkaca.” (Iringan Sampak Lasem, raden Samba dan Setyaki budal)
Perkelahian Prabu Baladewa dan Gathutkaca dilerai oleh raden Samba dan Setyaki.
Gendhing Sampak Lasem
53’ 2’ 92’ 11’
177
79 80
28864 28865 28867 28990
Gendhing Sampak Lasem
1’ 2’ 123’ 3’
178
81
28993 28995 29022 29063
Gendhing Sampak Lasem
2’ 27’ 41’ 27’
179
82 83
29090 29125 29163 29200
Gendhing Sampak Lasem
35’ 38’ 37’ 67’
180
29267 29274 29278 29279
Gendhing Sampak Lasem
7’ 4’ 1’ 3’
181
29282 29305 29385 29386
Gendhing Sampak Lasem
23’ 80’ 1’ 2’
182
84 85
29388 29460 29466 29468
Gendhing Sampak Lasem
72’ 6’ 2’ 2’
183
86 87
29470 29515 29533 29536
Gendhing Sampak Lasem
45’ 18’ 3’ 34’
184
88
29570 29590 29610 29641
Gendhing Sampak Lasem
20’ 20’ 31’ 37’
185
89
29678 29680 29686 29689
Gendhing Sampak Lasem
2’ 6’ 3’ 3’
186
90 91
29692 29695 29700 29981
Gendhing Sampak Lasem
3’ 5’ 281’ 19’
187
30000 30025 30095 30100
Gendhing Sampak Lasem
25’ 70’ 5’ 8’
188
92 93
30108 30111 30186 30189
Kresna segera dating untuk mendamaikan perkelahian antara Prabu Baladewa dan Gathotkaca. Setelah suwuk dilanjutkan dialog.
Gendhing Sampak Lasem
3’ 75’ 3’ 2’
189
93 94
30191 30284 30299 30312
Gendhing Sampak Lasem
93’ 15’ 13’ 10’
190
30322 30454 30470 30566
Dialog Baladewa :-“Wis ora patut, Setyaki.” Setyaki :-“Kersa kendel menapa mboten, menawi mboten kersa kendel mboten badhe kula culaken.” Baladewa :-“Yayi Kresna, pirsa lelajon kaya ngene ming kok presani ki kepiye.” Kresna :-“Setyaki.” Setyaki :-“Nun.” Kresna :-“Culna kaka prabu baladewa.” Setyaki :-“inggih.” Kresna :-“hayo culke.” Baladewa :-“Uh….. jagad dewa bathara, nyikep bangkekanku kaya pedhot-pedhota, druhun, ora minggat dhupak. Lelakon iki ora wurung sing gawe yayi Kresna. Pancene kuwi gathutkaca kuwi ingkeng nyekel Setyaki, aku iki wong tuwa cedhaki Samba, samba matur kaya ngono aku rakya terus piye, setyaki nyikep bangkekanku kaya pedhot-pedhota, samba malah njaluk gendhong karo
Gendhing Sampak Lasem
132’ 16’ 96’ 26’
191
30592 \30679 30684 30799
gathutkaca, kakang udawa malah kaya cah cilik nggeret cakruk barang.” Kresna :-“Kaka prabu, upaminipun kaka prabu menika, lelampahan menika mboten damel, tangeh menawi gathutkaca menika damel dhadakaning prekawis, ingkeng klentu menika rak kaka prabu, wiwit wau Ndwarawati sampun kula pasrahaken ananging sampun ngantos dados daredah, kedahipun kaka prabu menika mujudaken katentremman, nanging kok malah ndadosaken daredah nagari Ndwaraati, dados nuwun sewu mboten kok kula menika nglabuhi dhateng gathutkaca, nanging leresipun menika makaten, lelampahan menika ingkang damel kaka prabu awit kakaprabu ngaglang nyangking lan ngajengaken para kurawa, dados tiyang menika jebulipun gumantung kaliyan srawungipun kanan kering, pancenipun kaka prabu menika suci lair trusing batos, nanging menawi celak Kurawa mboten wurung nggeh kados kurawa watak-wantunipun.”
Gendhing Sampak Lasem
87’ 5’ 115’ 316’
192
31115 31190 31194 31252
Gendhing Sampak Lasem
75’ 4’ 58’ 13’
193
31265 31446 31708 31833
(Dilanjutkan Suluk Ada-ada Nem Jugag.)
o….., leng-lenging ndriya mangun-mangungkung, o…., o….. Dialog.
Baladewa :-“Weh…., hem…., rumangsa luput aku, ya wis luputku sing gedhe pangapuramu yayi, sawetara aku gawe daredah.” Kresna :-“Sokur mangayu bagya, bilih kakaprabu lajeng kepareng ngracut dukanipun.” Baladewa :-“Gathutkaca, aku njaluk pangapura.” Gathutkaca :-“Kula ingkang lepat kaka prabu. Nadyan ingkeng putra Gathutkaca nyuwun pangapunten.” Kresna :-“Gathutkaca.” Gathutkaca :-“Nuwun wonten paring adhawuh.” Kresna :-“Aja ngilangake wektu ingkang aji tumrap jeneng sira, merga kowe kudu eling menawa wiwit dina iki watesing ming pitung ndina, kowe kudu enggal-enggal sowan ana ngersane eyang Abiyasa.” Gathutkaca :-“Nuwun inggih.” Kresna :-“kaka prabu kados pundi.” Baladewa :-”Pun kakang ora bakal melu cawe-cawe babakan iki, nanging pun kakang mung bakal paring dhawuh lamun yayi prabu kresna duwe penjaluk kaya kang wus kok ngendikakake, aku teka Ndwarawati, paman durna uga ndherek, mula aku yayi karna lan paman Durna, bakal rembukan, sakwise aku rembukan lawan paman Durna, yayi karna aku diparinga margi ing Kadhaton dwarawati, rumeksa raharjaning praja ndwarawati. Kresna :-“Matur sembah nuwun kaka prabu.” Gathutkaca : Nyuwun pangestu kaka prabu Kresna.”
181’ 262’ 125’ 40’
194
31873 34723 34726 34729
Kresna :-“ya ya sing prayitna ngati-ati ya ngger.” Gathutkaca :-“Nyuwun pangestu uwa prabu baladewa.” Baladewa :-“Ya ya sing prayitna Gathutkaca.” Iringan Playon Lasem semua tokoh budal.
Gendhing Playon Lasem
2850’ 3’ 3’ 39’
195
34768 34777 34843 34847
Gendhing Playon Lasem
9’ 66’ 4’ 6’
196
34853 34908 34913 35107
dilanjutkan adegan baladewa , Durna sengkuni dan Karna, setelah iringan suwuk dilanjutkan suluk.)
Gendhing Playon Lasem
55’ 5’ 194’ 53’
197
35160 35258 35268 35370
Suluk Ada-ada Slendro Pathet Nem Jugag.
Ana pandhita kinarya wangsit, pindha kumbang pangajaping tawang, susuh angin ngendi nggone, lawan galihe kangkung, watesing langit jalanidhi, o….., o…… Pocapan.
Durna :-”Wonten ingkang pangendika ngger nimbali ingkang bapa.” Karna :-“O inggih kaka prabu kados pundi, nimbali inking rayi ngawangga.” Baladewa :-“Paman durna.” Durna :-“Kula ngger.” Baladewa :-“Yayi Karna.” Karna :-“Kula kaka prabu.” Baladewa ;-“Paman sengkuni.”
-suwuk-
98’ 10’ 102’ 3’
198
35373 36541 36580 41813
Sengkuni :-“Kula angger prabu.” Baladewa :-“Tumindak kula sagedhakan niki wau tansah lepat, tujunipun angger Kresna paring pangaksama.” Karna :-“Inggih.” Baladewa :-“Mila saking menika, paman Durna, paman sengkuni lan yayi adipati, kalenggahan menika yayi Kresna gadhah panuwun, minangka pitumbasanipun wanodya kula sumanggakaken dhumateng paman durna.” Durna :-“Mundhut menapa angger prabu Kresna.” Baladewa :-“Dhauping panganten kakung putri, gadhah panuwun wonten salebeting bale saka dhomas bale kencana.” Durna :-“ingggih.” Baladewa :-“ngarak manten saking Ngastina dumugi nagari Ndwarawati manten kakung nitih rata jatisura, jaran sipat buta kusire dewa bagus, pengiring dewa telungpuluh watak sanga, widadari sakethi kurang siji, lajeng ingayoman tontonan swargaloka kayu klepu dewa ndaru parijatha kencana laring manyura mungwing kanan kering rata, gangsa lokananta mangangkang anggegantang, lajeng buta putih ilate ana thethukulan jamur grigit, buntuk kethek putih saget mbeksa wonten ing pucuking pecut penjalin tingal lajeng srah-srahan gunjingan wara, wiwit gajah, Singa, sardula, ngantos dumugi kutu-kutu walangatogo, saget tata jalma tan prabeda manungsa. Lajeng mpanuwun menika dipun etangi pitung dinten kirang pitung dinten mboten dipun tampi, mlangkah saking pitung dinten ugi mboten dipun tampi ha ha kula sumanggakaken paman Durna.” Durna :-“Mboten perlu kuwatos ngger- mboten perlu kuwatos, saka dhomas bale kencana, saka menika jagak, dho menika sajodho, mas menika wucalan patangngatus, dados patangngatus ping pindho dados wolungatus, dipun rengga kencana, menika saka dhomas bale kencana.”
1168’ 39’
199
Baladewa :-“Nggih.” Durna :-“Lajeng buta putih, nuntun kethek putih, pados buta sing ageng mangke dipun cet putih, awake dicet, napa-napane dicet, terus golek kethek putih, yen kurang putih dicet putih, terus diajari njoget.” Baladewa :-“Inggih.” Durna :-“mangkeh rak pun mjoget.” Baladewa :-“Inggih, ngangge ngogleng.” Durna :-“Kethek kok ngangge ogleng, kayu klepu dewa ndaru parijatha kencana, niku mangke direkak-rekakke ten marcapada kayu klepu dewa ndaru, lajeng rata jatisura jaran sipat buta, niku sing raisa dipalsu jalaran kusire dewa bagus, diiring dewa telungpuluh watak sanga, ning anggere pun kalih kula ampun kuwatos, angger dipati karna menika rak wasu, wasu karna, tegese pengawak parem, tegese separo dewa separo titah, putra sang hyang bathara Surya, minggah kayangan sawanci-wanci, mila ingkeng nyuwun ngampil rata jatisura jaran sipat sipat buta kusir dewa bagus lan dewa cacah telung pulh watak sanga, menika angger adipati, sowan nyang kayangan.” Baladewa :-“Inggih.” Durna :-“Lha nuju wonten rika ingkang saged tata jalma niku nggih mboten saged dipun apusi, kudu golek kewan sing isa omong.” Baladewa :-“Lha lajeng dhateng pundi.” Durna :-“Dhateng wana gendhiyengan, menika wonten pawarta bilih wonten wana Gendiyengan kupu-kupu walangataga ingkeng saged tata jalma, jalaran menika kalangenanipun bathara gana, dipun umbar wonten wana gendiyengan, kebo pethak pancal panggung ugi wonten, dipun ngon dening dhadhungawuk.” Baladewa :-”inggih.” Durna :-“Menika prayogi para kadang kurawa panggih kaliyan adipati sengkuni.”
200
41823
Baladewa :-“Paman sengkuni.” Sengkuni :-“Kula wonten dhawuh.” Baladewa :-“Panjenengan ngirit para kurawa ngirit wana nggendhiyengan kula aturi nyepeng sedaya wau lan kebo pethak pancal panggung.” Sengkuni :-“nuwun inggih.” Baladewa :-“Yayi dipati minggah kayangan. Nyuwun ngampil gamelan lokananta, rata jatisura jaran ngemba buta, kusir dewa bagus, lan dewa sepuluh watak sanga supaya ngirit saking ngestina dumugi Ndwarawati. Perkara buta putih niku wau bageanipun paman Durna, pun mboten sah reka-reka.” Karna :-“nuwun inggih nyuwun pangestu kaka prabu.” Sengkuni :-“Nyuwun pangestu angger prabu baladewa.” Baladewa :-“Ingkeng ngatos-atos paman Sengkuni.” (Iringan playon lasem, semua bidal untuk mencari syarat dalam meminang dewi Sembadra. Kasingget kayon untuk menginjak jejer kedua. Setelah suwuk dilanjutkan Suluk.)
(Suluk lagon Plencung Slendro Pathet Nem wetah.)
Kayon katiyuping angin, o….., katyuping angin, o…., karengyaning puspita, kang katyuping samirana manda, o …, O….. Kandha :
Lepas tindakira narendra Ngawangga Prabu Karna, kadherekaken para kurawa sawetawis minggah kayangan jonggringsaloka, nyuwun ngampil tontonan sargaloka, kinarya sarana dhauping pinanganten raden Burisrawa
201
ingkang bade den dhaupaken kaliyan dewi Bratajaya, Patih harya Sengkuni ngirit sangya para kurawa mlebet wana gendhiyengan, sedya ngupadi wonten ing wana ingkang saged tata jalma, lamun ta cinandra tindakna sangya para kurawa lampahnya yayah ilining tirta saking pucaking arga, sinigeg ingkang dhaweg lumaksana, kacarita ingkang wonten salebeting wana gendhiyengan, lamun ta yen cinandra saking mandrawa katon angrong solahe.
202
203
(Jejer II Alas Gembringan pasanggrahanipun Diradamuka raja hutan yang berwujut gajah sedang dihadap oleh saudara-sausaranya yang juga berwujut hewan hutan. Iringan gendhing Wirangrong, setelah gendhinga Wirangrong disirep dilanjutkan janturan.)
Janturan
Kang minangka sambetig carita ingkang wonten
telenging wana gembringan, winastan wana gung liwang-liwung, wana alas, gung gedhe, liwang-liwung rungkut, mila sinebat wana ageng karana taksih wiyar tebahe, adoh lor, adoh kidul, adoh kulon lan adoh wetan, adoh desa adoh kutha, kasebat rungkut denya kathah kayu seprangkul rong prangkul grumbul ri bebondhotan, watu sapeluk rongpeluk, mila sinebat wana gawat kaliwat angker kepati, pranyata datan wonten jalma ingkang wantun mlebet wana gembringan, awit tasih kathah jim setan emplek-emplek balu macan, ilu-ilu banaspati, janggitan , gendruwo lan thethekan, jrangkong waru dhoyong thonthongsot, miwah glundhung pringis, nanging kalenggahan menika kinarya kalangenaning sang Hyang bathara gana, dewa Turun nya bathara guru ingkang turun pitu, putra bathara guru patutan kaliyan dewi parwati ya
204
umarati, mapan wonten kayangan glugutinatar, ya dewaning kapustakan, warna-warna kewan wonten ing ngriku, wiwit sardula, Dirada, Andaka, Wraha, Andaka, ngantos dumugi kupu-kupu walang antaga, dumugi ingkang cilik gegremetan ingkang mawa wisa, sadaya saged tata jalma tanpa beda manungsa, nalika samanten gya anyaketi pangarsanira nenggih Diradamuka sak gumuk gengnya, aran Diradameta, mangkana pangudasmaranira “Kadangipun kakang Perjika aneng ngasta, O…., wonten paring adhawuh, kene saya maju kene, Nun inggih sendika, sendika, sendika.” ( Setelah gending suwuk dilanjutkan Suluk ada-ada Gurisa pelog pathet nem wetah.)
Hagni-hagni siking geni, siking geni geni guna dahana, hagni nala hutawaka, hutawaka uninga, e…, o….., hutawaka uninga ratu, trining rana kaya lena, o….. Dialog Diradamuka :-“Jagad dewa bathara, e…., adhi Perjingga tamengasta.” Perjingga Tamengasta :-“Nuwun wonten paring adhawuh kiraka Diradamuka.” Diradamuka :-“lan kowe adhi Andaka.” Andaka :-“Kawula nuwun wonten dhawuh.” Diradamuka :-“ Sarpajati.” Sarpajati :-“kek kek kek kek kek kek, kawula wonten paring adhawuh.” Diradamuka :-“Garudha kencana, Garudha bea.” Garudha Kencana :-“Kawula nuwun wonten dhawuh.” Garudha bea :-“Kawula nuwun wonten dhawuh.” Diradamuka :-“E kabeh para adhi-adhiku, kowe bebasan
205
adoh tak cedhakke cedhak saya tak raketake, jrone keparenge Pikulun Sang Hyang Bethara Gana, kowe aku diumbar ana mercapada, nanging ora kaya jroning dina iki amarga bengi mau aku nyumpena.” Perjingga tamengasta :-“Nyumpena menapa kiraka.” Diradamuka :-“Ana sajroning pasupenan alas Gembringan iki kebanjiran gedhe, mangka banyune buthek, mangka nganti aku kowe padha keli, kelem ana telenging banyu gedhe kang kaya mangkono mau, apa iku werdine.” Perjingga tamengasta :-“ngaturaken pejah gesang kula kiraka, kula menika mboten patek nggatekaken kaliyan pasupenan ingkang mekaten.” Diradamuka :-“Adhi sarpajati.” Sarpajati :-“Lha kula nggih mboten mangertos.” Diradamuka :-“Aku mung gagat-gagat kira-kira lamun banyu iku pralambange suwara, nek banyune bening bakal ana suwara kang becik, nek banyune ala iku bakal nemu suwara kang ala, yen kaya mangkono kowe karo aku ana ing alas Gembringan Gedhe cilike bakal ketekan sambikala, mula kowe kabeh takkon padha ngati-ati, yen nganti alas gemringan cilik diambah manungsa ala tepining alas, gedhe manungsa mau mlebu ana tengahing alas, rehne kowe karo aku bias guneman ana tengahing alas tan prabeda manungsa yen bias dijungkaraning becik, nadyanta kowe ki kewan nanging kowe kuwi kalangenaning Pikulun bathara Gana, dadi aja dumeh kewan ana pangan mung kudu mangan, direnmbuk sik, yen pancen manungsa mau dirembuk ora gelem lha kepiye maneh kena ditadhah kalamangsa.” Perjingga tamengasta :-“Nuwun inggih ngestokaken dhawuh.” (Suluk ada-ada slendro pathet nem wetah)
206
Leng-lenging driya mangun-mangungkung, kandhuang rimang lir lena tan yayah nandhang kanin, o….., yen tan tulusa hamengku sang dyah utama, sang nata mudha tulusnya hangrerepa, o…., o…. Carita Eca nggenya sami wawan sabda para sato, Sang nata Diradamuka nampi plajarnya ingkang jagi wonten ing tepining wana Gembringan cipta rengganira “ He kanca njaluk dalan “. (Iringan playon lasem slendro pathet nem. Tokoh prajurit yang berwujut anjing dan kucing masuk, dan setelah suwuk dilanjutkan dialog.)
Dialog Sona :-“Huk huk hu.” Kucing :-“Meong-meong. Nyadhongdhawuh kiraka.” Diradamuka :-“Mengko dhisik, during ditakoni kok cerewet.” Sona :-“Huk-huk.” Diradamuka :-“Dumeh dadi sona warek wae kok le. During ditakoni barang kok ngomong.” Sona :-“Huk huk.” Diradamuka :-“Hiya-hiya. Ana apa kowe ora tak timbali kok mlayu-mlayu ana ngarepanku.” Sona :-“Kepareng matur wonten ngersanipun kiraka, blai-blai.” Diradamuka :-“Blai-blai ki apa.” Sona :-“Sakmenika wonten sakjawining wana Gembringan, wonten prajurit tanpa wicalan, sami pasang piranti kagem nyepeng sato, antawisipun parogolan,
207
wonten masang jala ageng, malah wonten ingkang mincing, wong kewan kok dipancing, ingkang menika kula sumanggakaken.” Diradamuka :-“Kowe ora takon kuwi prajurit saka ngendi.” Sona :-“Wah lha mboten wani, lhanek kula mrepeki mangkeh malah kula sing dicekel dhisik, ingkang menika kula sumanggakaken dhateng kiraka.” Diradamuka :-“Eh,… jagad dewa bathara, eh, Perjingga tamengasta.” Perjinggatamengasta :-“Kula nuwun wonten dhawuh.” Diradamuka :-“Nyatakna dhisik perjurit ngendi sing wani pasang Pagrogolan.” Perjingga tamengasta :-“Nyuwun tambahing pangestu.” Diradamuka :-“Aja kurang prayita yayi.”