Historia LILII;jej symbol na przestrzeni

wieków i w różnych dziedzinach

życia

Praca wykonana w kontekście historii materialnej

Stary TestamentLILIA - SYMBOL DOSKONAŁEGO PIĘKNA: Dla Oblubieńca z Pieśni nad pieśniami Oblubienica wyróżnia się urodą spośród innych dziewcząt: "Jak lilia między cierniami, tak przyjaciółka moja między dziewczętami".

Nowy TestamentLILIA - SYMBOL NIEWINNOŚCI, BOSKIEJ OPIEKI NAD WYBRANYMI: "Przypatrzcie się liliom polnym jak rosną: nie pracują ani nie przędą, a powiadam wam, że nawet król Salomon nie był tak przyodziany jak jedna z nich".

W Biblii symbol lilii wyraźnie połączony został z czystością w Księdze Daniela, imię hebrajskie cnotliwej Zuzanny – Szoszanna – oznacza lilię.

Lilia znaczyła już od czasów rzymskich przede wszystkim nadzieję.Z tego powodu jest kwiatem brzemiennej Matki Boskiej.

Lilia symbolizuje także czystość ciała i duszy.

Następnie stała się symbolem widoków na zwycięstwo, wiecznej młodości, wreszcie dumy rycerza, jego honoru w epoce.

Nie mają racji uczeni którzy lilię z czasów chrześcijaństwa wiążą z symbolem "vanitas" przemijania, śmierci. Powołują się oni na wiersz Horacego, gdzie mówi się o "brevis lilium" kwiecie mającym jak inne, krótki żywot. Już w sztuce średniowiecznej stała się symbolem życia w wieczności, a więc stanu odwrotnego do przemijania i śmierci.

Lilia pojawia się w niezliczonych dziełach sztuki ukazujących Zwiastowanie:

"Oto poczniesz i porodzisz Syna, a imię Jego będzie Emanuel".

(Obraz Simna Martiniego, Florencja 1333 r.)

Lilia jest centralnym motywem Zwiastowania, a także wiecznej szczęśliwości człowieka. Przynosi ją Archanioł Gabriel albo stoi ona w wazonie w komnacie Maryi.

Jest to wielki dialog między Niebem a ziemią.

Niebo reprezentuje Anioł, ziemię – Dziewica Maryja jako alegoria całej ludzkości, a między nimi w symbolicznej postaci kwiatu – Chrystus, pojęty jako roślina, która ma uzdrowić człowieka.

Antoine de Favray „Zwiastowanie Pańskie” (OBRAZ)

Ten wielki kaznodzieja urodził się w Lizbonie w Portugalii 1195 r.

Św. Antoni przybył do Padwy i największą popularność kaznodziejską osiągnął w Wielkim Poście 1231 r. Wokół Antoniego gromadziły się tysiące wiernych, których on doprowadzał do poprawy życia. W ikonografii ukazuje się św. Antoniego w habicie franciszkańskim. Do charakterystycznych atrybutów należą:

-książka (symbol nauki) ,-lilia (niewinność),

Święty występuje w ciemnym habicie symbolizującym ubóstwo, pokorę i pokutę.

Ornamenty na szatach Maryi i Dzieciątka sprowadzają się do trzech rodzajów rozet na sukience Dzieciątka, lilii heraldycznych na sukni i płaszczu Madonny, obramienia płaszcza i szaty Madonny w postaci dwupasmowego szlaku oraz ozdoby na okładce ewangeliarza.  Szczególne znaczenie posiadają lilie zdobiące płaszcz Madonny Jasnogórskiej.

Wiadomym jest, że lilia jest znakiem maryjnym, co potwierdza płaszcz i suknia Matki Bożej. Symbolika szaty Maryi wskazuje na Jej królewskość. Obraz jasnogórski jest zatem zilustrowaniem dogmatu o królewskim rodzicielstwie Najświętszej Maryi Panny.

Słynny Herb Gozdawa - na czerwonym polu srebrna lilia

Lilia pojawia się po raz pierwszy w Polsce na pieczęci Dobiesława, biskupa płockiego z roku 1378.

Srebrna lilia oznacza czystość lub triumf, pokazana jest na czerwonym tle, czyli symbolu ognia, a ogień był w heraldyce symbolem walki.

Po raz pierwszy znajdujemy lilię w Europie na miniaturach Karola II Łysego (823-887) jako ozdobę korony i berła, i odtąd pozostaje ona stałym znakiem symbolicznym europejskich insygniów królewskich. Do średniowiecznej ikonografii i heraldyki kwiat lilii został przejęty m.in. jako symbol Zbawiciela i Sędziego Wszechświata.

Motyw lilii heraldycznej jest pochodzenia perskiego. Pojawił się w

wieku XII – głównie jako dekoracja diademów

cesarskich, koron i bereł – na terenie Bizancjum, skąd przedostał się na

Zachód, gdzie występował przez okres całego średniowiecza. Lilie

heraldyczne na szatach pojawiają się w pierwszej ćwierci XIV wieku,

najczęściej wśród zabytków

malarstwa włoskiego

i francuskiego.

Herb Florencji (miasto we Włoszech, u stóp

Apenin)

FRANCJA Fleur-de-lis, fleur-de-lys, (fr. "kwiat lilii") – figura heraldyczna w kształcie stylizowanego kwiatu lilii, Symbol w postaci trzech złotych lilii na błękitnym tle został po raz pierwszy użyty przez Karola V w 1376.

„Niedługo kwitła lilia Wawelu, ale jakimż blaskiem niepospolitym”

Królowa Jadwiga (Lilia Wawelu) w swoim stroju królewskim.

W 1266 roku Ludwik IX Święty

zarządził bicie "grubych" monet srebrnych

o wadze nieco powyżej 4 gram

i wysokiej próbie srebra 958/1000, stanowiących

wartość 12 denarów. Monety te zyskały nazwę

groszy turońskich, ponieważ zostały oparte na systemie pieniężnym reprezentowanym przez denary bite w Tours. Grosze nosiły stemple

nawiązujące do denarów turońskich lecz poszerzone zostały o dodatkowy otok. W polu awersu znajdował się krzyż, dookoła którego

biegł podwójny otok. Mniejszy zawierał imię króla, większy - inskrypcja: BENEDICTVM SIT NOEN DOMINI NOSTRI DEI IHESU CHRISTI. Rewers

przedstawiał wyobrażenie znane z denarów turońskich i napis otokowy TVRONVS CIVIS, a zewnętrzny otok zawierał dwanaście lilijek.

Lilię, jeśli mówimy o historii materialnej możemy zobaczyć na przedmiotach codziennego użytku, przydatnych w gospodarstwie domowym:

„Woreczek ozdobiony najbardziej pożądanym motywem: połyskującą LILIJKĄ.... Całości dopełnia ozdobna taśma...

Wymiary:  21 cm x 26 cm”

Wstawiony na sprzedaż na stronie:www.allegro.pl

Kolejny przedmiot związany z liliąużywany w życiu codziennym

to tkanina...

… dzbanuszek, … („Pochwalę się moimi ostatnimi nabytkami. Biały czajniczek w złote lilijki/irysy-

jakże popularne na blogach francuskich. Oraz trzy maleńkie filiżaneczki/kubeczki, które docelowo zawisną na kuchennej półce”)

… lustro, … („Rama z lustrem, zamontowana jest na małej toczonej części od karnisza . W ten sposób lustro można obracać nie poruszając podstawy, o 360 stopni.”)

… klamerki do upinania zasłon i firan, …

… unikatowy piec wolnostojący, zdobiony ornamentami, …

… Kauczukowa pieczęć urzędu Warszawa Śródmieście Południe używana w dniach 10-20 sierpnia 1944 r, …

Międzynarodowe Mosaïcultures w MontrealuOto mozaika roślinna, którą można było podziwiać w latach 2000 2001 i 2003.

Wystawy były zorganizowane na niezabudowanych terenach montrealskiego Starego Portu.

Lilia, jako jeden z przedmiotów życia codziennego spotykamyw postaci…

kolczyków do uszu .

„Niezobowiązująca elegancja... Koronkowe, czarno-złote lekkie kolczyki. Niewielkie acz bardzo efektowne. Kolczyki wykonane z usztywnionej, koronki i srebrnych bigli próby 925. Długość bez bigli ok. 3 cm.”

Wstawiony na sprzedaż na stronie:www.allegro.pl

Jak mogą być kolczyki, to rajstopy w lilie też !

Kolejny przedmiot w formie symbolu lilii to gipsowy ozdobnikz Galerii Sztuki Użytkowej

„Seria: Giardino Belldeco  Wymiary: 12,5 x 10 x 1,5 cm. Kolor szaro-kremowo-zielonkawy. Produkt postarzany. Ciekawy dodatek, uzupełnienie wystroju wnętrza.”

Wstawiony na sprzedaż na stronie:www.allegro.pl

Lilijka jest dzisiaj także jednym z symboli harcerstwa (polskiego skautingu) i skautingu ogólnoświatowego. Wzorowana jest na symbolu oznaczającym północ na średniowiecznych kompasach, wskazuje bowiem drogę.

Pierwotnie północ oznaczała litera T (od włoskiego Tramontana - północ), ale włoski żeglarz i wynalazca Flavio Gioja, który udoskonalił budowę kompasu, zastąpił ją symbolem lilijki na cześć Karola I, w którego herbach pojawiała się lilia herbowa.

Herb Karola I

Flavio Gioja

W 1927 roku na ramionach lilijki używanej przez Związek Harcerstwa Polskiego umieszczono litery ONC - oznaczające hasło filaretów - "Ojczyzna, Nauka, Cnota”.

Węzeł jest symbolem dobrego uczynku, który harcerz powinien spełniać każdego dnia.

Lilijka, podobnie jak ta w kompasie wskazuje dobrą drogę życia, drogę do odpowiedniego celu, którą powinniśmy podążać.

Lilijka umieszczona jest w najważniejszym odznaczeniu w ZHP – Krzyżu Harcerskim. Został on zaprojektowany w 1913 roku przez ks. Kazimierza Lutosławskiego na podstawie najwyższego odznaczenia wojskowego „Virtuti Militari” (tzn. „męstwu żołnierskiemu”).

„19 maja 2004 roku, Przewodniczący ZHP hm. Wojciech Katner, naczelnik hm. Wiesław Maślanka i zastępczyni naczelnika hm. Teresa Hernik

zostali przyjęci przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Watykanie i uczestniczyli w audiencji generalnej na placu Świętego Piotra.

Naczelnik zameldował o służbie harcerskiej na Monte Cassino i o naszej codziennej służbie pełnionej w Polsce. Jan Paweł II na prośbę Druha Przewodniczącego udzielił błogosławieństwa naszym harcerskim działaniom.

Delegacja przekazała Ojcu Świętemu w upominku wyrzeźbioną w drewnie lilijkę harcerską wraz z dedykacją.”

Lilijka jako znak spadochronowy harcerzyHarcerz po wykonaniu trzech skoków ma prawo ubiegać się o nadanie Harcerskiego Znaku Spadochronowego.

Warunkiem jego uzyskania jest jeszcze przeprowadzenie udokumentowanych zajęć popularyzujących spadochroniarstwo i jego historię. Przyznawana przez kapitułę odznaka wzorowana jest na znaku używanym w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Wizerunek pikującego orła uzupełniono trzymaną w szponach harcerską lilijką

„W jednej z muzealnych gablot znajduje się coś, co nas wprowadziło w osłupienie i najwyższe zdumienie.

Jest to lilijka skautowska na tle swastyki.

Swastyka na długo zanim została przejęta przez nazistów i zanim jeszcze była z nimi kojarzona, była jednym ze znaków kultury indoeuropejskiej, który występował w Europie i symbolizował szczęście. Była dosyć szeroko rozpowszechniona na podhalu.

Swastyki nosili Strzelcy Podhalańscy, ułani i spotykało się je w zdobnictwie ludowym.”

Swastyka z lilijką była tak zwaną "Odznaką Wdzięczności", która została ustanowiona i wręczona Oldze Małkowskiej na zjeździe we Lwowie w 1921 roku.

Eksponat znajduje sięw Muzeum HarcerskimOlgi i Andrzeja Małkowskich 34-500 Zakopane,ul. Droga do Rojów 6

Związek Harcerstwa Polskiegozałożony w1918 r.,

pierwsze drużyny w 1911r.

Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej

założony w 1989 r.

Symbol lilii można zobaczyć na sztandarach (uroczystość poświęcenia sztandaru Szczepu Harcerskich Drużyn Sokolich w Pruszkowie)….

… można ją zobaczyć na różnych przedmiotach przydatnych w harcerstwie,

np. na fince harcerskiej…

Złota lilijka na nakryciu głowy instruktorów ZHP

Granatowa/zielona/czerwonalilijka, jako oznaczenie stopnia

instruktorskiego

Srebrna lilijka na nakryciu głów harcerzy

Srebrna lilijka w miejscu, w którym po jakimś czasie będzie

Krzyż Harcerski

…oraz na mundurach:

Lilijka skautowa jest symbolem skautingu w prawie każdym kraju na świecie.Na koniec przedstawiam symbole dwóch skautowych organizacji międzynarodowych:

World Association of Girl Guides and Girl Scouts

World Organisation of Scouting Mouvement

Lilia:- jest ważnym symbolem maryjnym w Kościele katolickim -jest słynnym znakiem w heraldyce- w XX wieku stał się nieodłącznym elementem (głównie ozdobnym) w życiu codziennym- rozmaite organizacje skautowe i harcerskie posiadają logo i odznaczenia, nawiązujące do znaku lilii

Bibliografia:- www.wikipedia.pl - www.niedziela.pl

- http://marek-marecki.blog.onet.pl- www.allegro.pl

- wiedza własna i zdjęcia własne- „Przegląd Pruszkowski” PTKN nr 2/2009

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ CZUWAJ!Monika Pawełczyńska-ŚlusarczykTeologia kultury – UKSW. prezentacja wykonana w ramach próby phm