Gãy cột sống
-
Upload
khai-le-phuoc -
Category
Health & Medicine
-
view
914 -
download
6
Transcript of Gãy cột sống
![Page 1: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/1.jpg)
HÌNH ẢNH GÃY MỆT CỘT SỐNGHÌNH ẢNH GÃY MỆT CỘT SỐNG(Imaging of stress fractures of the spine)(Imaging of stress fractures of the spine)
BS. Nguyễn Đại Hùng LinhBS. Nguyễn Đại Hùng LinhKhoa Chẩn Đoán Hình ẢnhKhoa Chẩn Đoán Hình Ảnh
Bệnh Viện Chợ Rẫy Bệnh Viện Chợ Rẫy
![Page 2: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/2.jpg)
Gãy mệt Gãy mệt (stress, fatigue, insufficiency
fracture) Do vi chấn thương lập lại, không nhận biết
được+Người trẻ: thường đậm độ khoáng xương bình
thường+Người già: thường giảm đậm độ khoáng xương
![Page 3: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/3.jpg)
Gãy mệt Ở cột sống: biểu hiện đau lưng có thể liên
quan: thân sống, gian mấu khớp hay cuống sống
Một số trường hợp gãy mệt từ xương cùng hay xương chậu có thể giống đau lưng thấp và có thể bỏ sót
![Page 4: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/4.jpg)
CỘT SỐNGCỘT SỐNG
THÂN SỐNGTHÂN SỐNG
![Page 5: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/5.jpg)
Xquang Đánh giá ban đầu khi nghi ngờ gãy ép thân
sống: Xquang thẳng (trước sau), nghiêng Đánh giá sự thẳng hàng, chiều cao thân sống Tránh nhầm: Hình chêm nhẹ ở chỗ nối thắt
lưng- cùng, “hình cung của thần ái tình” (Cupid’s bow)
![Page 6: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/6.jpg)
Xquang
A: Biến thể bình thường B: Hình Cupid’s bow
![Page 7: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/7.jpg)
Phân độ gãy cột sống Theo Genant và cộng sự: Một thân sống nằm
giữa T4 và L4 giảm hơn 20% chiều cao và giảm một vùng từ 10-20% chiều cao so với đốt kế cận được xem như gãy mệt.
Phân 4 độ:+Độ 0: không giảm chiều cao thân sống+Độ 1: giảm 20-25% chiều cao thân sống+Độ 2: giảm 25-40% chiều cao thân sống+Độ 3: giảm > 40% chiều cao thân sống
![Page 8: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/8.jpg)
Phân độ gãy cột sống
![Page 9: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/9.jpg)
Xquang Biến dạng hình chêm phía trước và trung tâm hay
biến dạng hình hai mặt lõm có thể gặp ở gãy loãng xương
Biến dạng hình chêm phía sau hay gãy nát nghĩ nguyên nhân do tân sinh
89% gãy liên quan bề mặt trên thân sống Bề mặt trên thân sống mỏng hơn bề măt dưới, phần
trung tâm mỏng nhất, ít bè xương--> giải thích biến dạng hình chêm phía trước và trung tâm là quá trình sinh lý và biến dạng phần sau nghĩ do tân sinh
![Page 10: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/10.jpg)
Xquang Lõm bờ sau thân sống nghĩ lành tính Lồi bờ sau thân sống nghĩ ác tính. 20% gãy
loãng xương có lồi bờ sau thân sống Gãy cấp: tăng đậm độ dọc theo bề mặt thân
sống bị đè ép Gãy mạn: do chấn thương từ lâu hay gãy loãng
xương có thể thấy gai xương
![Page 11: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/11.jpg)
Gãy cấp
![Page 12: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/12.jpg)
MRI Sagittal T1W,T2WFS, STIR, Axial T2W Mức độ phù tủy xương phản ánh độ nặng của
gãy Phù tủy xương điển hình: dạng dải, song song
bề mặt thân sống, bảo tồn được một số mỡ tủy xương
![Page 13: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/13.jpg)
MRI Hiện diện đường tín hiệu thấp trong vùng phù giúp
tự tin xác định do gãy Dấu hiếu hiếm xảy ra trong gãy ép do di căn là: Dấu
hiệu dịch (Fluid sign): gặp 40% gãy do loãng xương: Đường tín hiệu dịch gần bề mặt thân sống gãy.
Dấu hiệu dịch trên MRI tương ứng dấu hiệu “khe chân không trong thân sống” (Intravertebral vacuum cleft sign) đôi khi thấy trong gãy đốt sống do loãng xương trên Xq, CT
![Page 14: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/14.jpg)
Mũi tên trắng hình B: Dấu hiệu dịch (fluid sign) thường gặp gãy ép do loãng xương
![Page 15: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/15.jpg)
Dấu hiệu dịch Dấu khe chân không trong thân sống
![Page 16: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/16.jpg)
MRI Giúp phát hiện nguyên nhân gây đau: thoát vị đĩa đệm,
tân sinh (thay thế mỡ tủy xương, phá hủy xương, liên quan thành phần sau…)
Có thể dùng xung khuếch tán, hình ảnh bậc hóa học giúp phân biệt thêm
Gãy ép loãng xương (nước ngoại bào) hạn chế khuếch tán > gãy do u (nước nội bào)
Hình ảnh bậc hóa học: phát hiện mỡ vi thể bảo tồn trong gãy loãng xương (mất tín hiệu trên out-phase khi so sánh với in-phase)
![Page 17: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/17.jpg)
CT Bệnh nhân không thể chụp MRI Ít nhạy đánh giá tủy xương Thấy bảo tồn bè xương ở những vùng không
gãy có thể giúp loại trừ tân sinh Bờ vỏ xương CT đánh giá tốt hơn MRI Dấu khe chân không trong thân sống đánh giá
CT tốt hơn MRI
![Page 18: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/18.jpg)
CT: bảo tồn bè xương dọcMRI: lành tính
![Page 19: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/19.jpg)
CỘT SỐNG
PHẦN GIAN MẤU KHỚP
![Page 20: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/20.jpg)
Gãy mệt phần gian mấu khớp hay hủy eo (isthmic spondylolysis) (isthmic=narrow, spondylos=vertebral, lysis= defect)
Thường gặp thắt lưng nhưng cũng có thể gặp ở cột sống cổ.
![Page 21: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/21.jpg)
Khuyết eo hai bên
![Page 22: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/22.jpg)
Khuyết eo Nguyên nhân còn bàn cãi Giả thuyết được đa số chấp nhận: do nhiều yếu
tố: vi chấn thương lập lại (gập, duỗi, xoay) chồng lắp trên những biến thể giải phẫu bẩm sinh
Đánh giá Xq, CT, MRI, YHHN
![Page 23: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/23.jpg)
Xquang Thẳng, nghiêng, 450
Phim nghiêng: Đường thấu quang với bờ không đều hay tròn tùy theo tuổi
Phim 450: Thấy đường ngang thấu quang qua cổ chó Scotty
![Page 24: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/26.jpg)
Xquang Lệch sang bên của mỏm ngang Xơ cuống sống một bên trong trường hợp
khuyết eo một bên Hở ống sống (Spinal dysraphism) Lệch sang bên và xoay mỏm gai hướng về bản
sống ngắn hơn trong trường hợp khuyết một bên hay khuyết hai bên không đối xứng
Khuyết eo một bên có thể thấy phì đại cuống sống đối bên và cung sống
![Page 27: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/27.jpg)
Phì đại cuống sống bên (P) và cung sống/ Khuyết eo bên (T)
![Page 28: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/28.jpg)
Trượt đốt sống Phân 5 độ theo Meyerding (dựa vào phần trăm
lệch ra trước của đốt sống trên so với dưới)+Độ I: 0-25%+Độ II: 26-50%+Độ III: 51-75%+Độ IV: 76-100%+Độ V: > 100% (spondyloptosis)
![Page 29: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/30.jpg)
CT Nhạy hơn Xq trong phát hiện các dấu hiệu đặc
biệt là dấu xơ + phì đại cuống sống đối bên và cung sống trong khuyết eo một bên
Giúp chẩn đoán u xương dạng xương (osteoid osteoma) (thường chẩn đoán phân biệt với khuyết eo một bên): có ổ nidus, không có khuyết eo
![Page 31: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/31.jpg)
Xơ + phì đại cung và cuống sống (P)/ Khuyết eo một bên
![Page 32: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/33.jpg)
CT Đánh giá kích thước, độ lan rộng gãy, theo dõi sau
làm lành Ba giai đoạn gãy: sớm, tiến triển, cuối
+Giai đoạn sớm: khe hẹp ở phần gian diện khớp với bờ sắc nét+Giai đoạn tiến triển: vẫn còn khe hẹp nhưng bờ tròn hơn+Giai đoạn muộn: Khuyết rộng với bờ tròn và xơ xương
![Page 34: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/34.jpg)
![Page 35: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/35.jpg)
MRI
Theo Hollenberg và cộng sự
![Page 36: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/36.jpg)
Độ 3
![Page 37: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/37.jpg)
Một số dấu hiệu phụ Rộng ống sống Thân sống bị khuyết eo có hình chêm phía sau Phù tủy xương một hay hai đốt sống kế cận Một số nghiên cứu cho thấy khuyết eo giai
đoạn sớm trên CT thấy tăng tín hiệu trên T2W ở cuống sống cùng bên dấu hiệu chẩn đoán sớm, điều trị bảo tồn theo dõi đáp ứng bằng MRI sau 3 tháng
![Page 38: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/39.jpg)
MRI- Khuyết eo Dương tính giả: Hiệu ứng thể tích bán phần do
gai xương từ diện khớp trên kế cận, cắt diện khớp bán phần, xơ phần gian diện khớp liên quan với di căn tạo xương
Giúp đánh giá khác: thoát vị, bệnh lý rễ thần kinh…
![Page 40: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/40.jpg)
![Page 41: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/41.jpg)
CỘT SỐNG
CUỐNG SỐNG
![Page 42: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/42.jpg)
CUỐNG SỐNG Gãy mệt ở cuống sống ít gặp hơn ở thân sống và ở
phần gian mấu khớp Vài trường hợp báo cáo, y văn Gãy cuống sống một bên thường do chấn thương,
phẫu thuật. Gãy mệt cuống sống khó xác định Một số nghiên cứu cho thấy gãy mệt cuống sống gặp
nhiều hơn ở những người bị khuyết eo một bên Hình ảnh học đánh giá: tương tự như gãy mệt thân
sống, gian mấu khớp
![Page 43: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/43.jpg)
Gãy mệt cuống sống
![Page 44: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/44.jpg)
Gãy mệt cuống sống
![Page 45: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/45.jpg)
XƯƠNG CÙNG Gãy mệt xương cùng: Đau lưng thấp Tần suất không được biết, không thường gặp. Gặp nhiều hơn ở các vận động viên nữ, phụ nữ
sau mãn kinh Có thể gặp ở bệnh nhên viêm khớp dạng thấp
(dùng corticosteroid), sau xạ vùng chậu, bệnh lý phụ khoa ác tính
Chẩn đoán: Xq, CT, MRI, YHHN
![Page 46: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/46.jpg)
Xquang Dải xơ hướng thẳng đứng, liên quan xương
cánh xương cùng, song song khớp cùng chậu. Có thể khó đánh giá trên Xquang vì chồng hơi
ruột, vôi hóa động mạch, thiểu xương (osteopenia).
Trong nghiên cứu so sánh với CT, MRI chỉ có 3.8% phát hiện gãy mệt xương cùng trên Xq.
![Page 47: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/47.jpg)
MRI Phát hiện gãy mệt xương cùng: Độ nhạy
100% Axial, Coronal oblique T1W, T2WFS hay
STIR Phù: Tăng tín hiệu trên T2W, STIR trong khi
đường gãy có tín hiệu thấp
![Page 48: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/49.jpg)
![Page 50: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/51.jpg)
CT Mô tả xơ và đường gãy nhạy hơn Xq. Phát hiện 74,6% gãy mệt xương cùng CT bổ sung thêm một số chi tiết hình ảnh độ
phân giải cao về vỏ xương có hay không liên quan lỗ liên hợp nhằm để tạo hình xương cùng (sacroplasty) bởi đây là những vùng có thể gây rò cement
![Page 52: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/52.jpg)
A. Đường gãy (mũi tên); B. Phù, không rõ liên quan đường gãy với lỗ liên hợp; C. Đường gãy không liên quan lỗ liên hợp
![Page 53: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/53.jpg)
Khung chậu Gãy cánh xương cùng thường gặp nhất trong
gãy khung chậu Gãy mệt khung chậu gặp các vị trí: gai chậu,
gần khớp mu, quanh ổ cối đau khớp háng Đường xơ khó phát hiện trên Xq, rõ hơn trên
CT MRI: Phù tủy xương, đường gãy tín hiệu thấp.
![Page 54: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/54.jpg)
Tóm lại Dấu hiệu khe dịch trên MRI tương ứng dấu khe chân
không trong thân sống trên CT, gặp 40% trường hợp gãy ép do loãng xương
Dấu khuyết eo trên Xq: lệch sang bên mỏm gai, xơ cuống sống một bên trong khuyết eo một bên và hở ống sống
MRI hữu ích và độ tin cậy cao trong chẩn đoán khuyết eo người trẻ
MRI độ nhạy 100% trong phát hiện gãy mệt xương cùng
![Page 55: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/55.jpg)
TÀI LIỆU THAM KHẢOTÀI LIỆU THAM KHẢO
Naveen S. Murthy (2012), Naveen S. Murthy (2012), “Imaging of stress “Imaging of stress fractures of the spine”fractures of the spine”, Radiol Clin N Am 50: , Radiol Clin N Am 50: 799-821.799-821.
![Page 56: Gãy cột sống](https://reader035.fdocument.pub/reader035/viewer/2022081502/587145ac1a28ab55588b563b/html5/thumbnails/56.jpg)
XIN CÁM ƠN !