Íslensk ferðaþjónustaFramtíðarsýn

Samgönguráðuneytið2003

Íslensk ferðaþjónustaFramtíðarsýn

Samgönguráðuneytið2003

Íslensk ferðaþjónustaFramtíðarsýn

Samgönguráðuneytið2003

Inngangur 6

Framtí›ars‡n í hnotskurn 7

Ni›ursta›a 11

1. Ímynd og sérsta›a Íslands 15

2. Umhverfismál 19

3. Gæ›a- og öryggismál 23

4. Menntun í fer›afljónustu 27

5. Samgöngur 31

6. Bygg›amál 35

7. Skipulag fer›amála 39

8. Rekstrarumhverfi 43

9. Marka›ssetning 46

Heimildaskrá 51

3

Efnisyfirlit

Prentun og umbrot: Litróf

Ljósmyndir: Birtar me› leyfi Fer›amálará›s

4

Reykjavík, 25. maí 2003

Rá›herra fer›amálaSturla Bö›varsson

Efni: Skil nefnarinnar

Skipu› var nefnd á vegum samgöngurá›uneytisins flann 25. maí 2001. Henni var ætla› a› horfa fram á veginn tilársins 2030 og leitast vi› a› meta flá s‡n sem vi› blasir í fer›afljónustu svo atvinnugreinin megi vaxa í sátt vi›umhverfi›.

Í nefndinni voru Hrönn Greipsdóttir sem var forma›ur, Anna G. Sverrisdóttir, Ástflór Jóhannsson, Kristján Jóhannsson,Sigrí›ur Finsen, Skúli Skúlason, Thomas Möller og fiorvar›ur Gu›laugsson. Pétur Rafnsson var starfsma›ur nefndar-innar.

Hér birtist sk‡rsla nefndarinnar og er fla› von nefndarmanna a› vel hafi tekist til og hún n‡tist rá›uneytinu tilmótunar markmi›a og stefnu stjórnvalda í fer›afljónustu Íslands til framtí›ar.

Hrönn Greipsdóttir, forma›urAnna G. SverrisdóttirÁstflór JóhannssonKristján JóhannssonSigrí›ur FinsenSkúli SkúlasonThomas Möllerfiorvar›ur Gu›laugsson

5

Framtíðarnefnd ferðaþjónustunnar

Í stefnuyfirl‡singu ríkisstjórnarinnar er stefnt a› flví a› auka veg fer›afljónustunnar m.a. me› öflugu kynningarátaki áhelstu mörku›um. fiannig ver›i n‡tt flau sóknarfæri sem gefast í fleirri grein, ekki síst á svi›i menningar- og heilsu-tengdrar fer›afljónustu. Unni› ver›i a› lengingu fer›amannatímans um land allt og betri n‡tingu fjárfestingar ígreininni.

Á starfstíma mínum sem samgöngurá›herra hef ég stu›la› a› flví a› ná flessum markmi›um og hafa nefndir ummenningar- og heilsutengda fer›afljónustu flegar skila› athyglisver›um tillögum sem nú er unni› eftir af fullum krafti.Á næsta ári er gert rá› fyrir flví a› bein framlög til fer›amála ver›i á sjöunda hundra› milljóna króna. Einnig ver›irá›stafa› 350 milljónum króna í styrki til ferja og sérleyfishafa og rúmum 130 milljónum króna til a› styrkja innna-landsflug. Hér er flví stutt verulega vi› vöxt og vi›gang fer›afljónustunnar um land allt.

firátt fyrir flessi framfaraskref er nau›synlegt a› horfa enn frekar til framtí›ar og skilgreina flau fjölmörgu verkefnisem bí›a fer›afljónustunnar svo hún megi halda mikilvægri stö›u sinni sem gjaldreyrisskapandi atvinnugrein. fia› var flví í lok maí 2001 a› ég skipa›i nefnd um framtí› fer›afljónustunnar og fékk henni fla› stóra verkefni a›horfa allt fram til ársins 2030 og leitast vi› a› meta flá s‡n sem vi› blasir og leggja á rá›in um nau›synlegar a›ger›irsvo fer›afljónusta megi vaxa í sátt vi› umhverfi landsins.

Tillögur nefndarinnar liggja nú fyrir í flessari sk‡rslu og er fla› von mín a› hér sé kominn grunnur til a› byggja á n‡jastefnumótun í fer›afljónustu. Formanni framtí›arnefndar, nefndarmönnum og starfsmanni færi ég mínar bestu flakkirfyrir vel unnin störf og vonast til a› leita megi til fleirra flegar fram heldur í flessu fl‡›ingarmikla starfi.

Sturla Bö›varssonSamgöngurá›herra

IInnnnggaanngguurr fiann 25. maí 2001 skipa›i samgöngurá›herra nefndsem fjalla skyldi um framtí› íslenskrar fer›afljónustu enverkefni nefndarinnar var samkvæmt skipunarbréfi:

„A› horfa allt fram til ársins 2030 og leitast vi› a› metaflá s‡n sem vi› blasir og leggja á rá›in um nau›synlegara›ger›ir svo fer›afljónusta megi vaxa í sátt vi› um-hverfi›. Skal flá ekki síst huga› a› n‡sköpun ‡miss konarauk nau›synlegra a›ger›a stjórnvalda og greinarinnar tila› takast megi a› skila fljó›arbúinu fleim efnahagslegaávinningi sem vonast er eftir.”

Nefndina skipu›u:Hrönn Greipsdóttir – framkvæmdastjóri Radisson SASHótel SöguAnna G. Sverrisdóttir – a›sto›arframkvæmdastjóri BláalónsinsÁstflór Jóhannsson – grafískur hönnu›ur og marka›srá›gjafiKristján Jóhannsson – lektor vi› vi›skipta- og hagfræ›ideild Háskóla ÍslandsSigrí›ur Finsen – hagfræ›ingur og forseti bæjarstjórnar í Grundarfir›iSkúli Skúlason – skólameistari HólaskólaThomas Möller – a›sto›arforstjóri Lífs hf.fiorvar›ur Gu›laugsson – svæ›isstjóri farflegasöluIcelandair

Starfsma›ur nefndarinnar var Pétur Rafnsson verkefna-stjóri Fer›amálará›s.

Nefndin var sammála um a› hlutverk hennar væri ekki a›móta stefnu fyrir hi› opinbera í fer›amálum, heldur a›meta flá s‡n sem vi› blasir. Verkefni hennar væri a› horfafram á veginn og taka mi› af a›stæ›um í dag og reynslusí›ustu ára til fless a› geta dregi› fram flá meginflættisem stefnumótun flarf a› byggja á. Vinna vi› stefnumótunmá aldrei falla ni›ur, óvæntir atbur›ir geta haft skyndilegog ví›tæk áhrif, er flar skemmst a› minnast atbur›anna11. september 2001 sem hafa haft langtíma-áhrif á fer›a-fljónustuna. fiá er s‡nt a› smitsjúkdómar geta raska›fer›afljónustu á stórum svæ›um. Ófyrirsjáanlegt er hva›vi›sjár í Mi›austurlöndum hafa í för me› sér á næstu mis-serum. En stö›ugleiki er einn af hornsteinum flróunar ífer›amennsku. fiví er br‡nt a› vinna af flessu tagi farifram eigi sjaldnar en á 5-10 ára fresti.

Nefndarmenn ákvá›u a› sk‡rslunni skyldi skipt í nokkraa›alkafla sem bæru yfirskrift helstu meginflátta fer›amála:

Ímynd Íslands, Umhverfismál, Gæ›a- og öryggismál, Menntamál,Samgöngumál, Bygg›amál, Skipulag fer›amála,Rekstrarumhverfi, Marka›smál.

A› loknum umræ›um um flessa málaflokka skiptu nefndarmenn me› sér verkum og skrifa›i hver og einnbeinagrind a› meginkafla. Ákve›i› var a› setja fram íupphafi hvers kafla flau lykilor› sem nefndin haf›i or›i›sammála um a› skiptu mestu og aftur í lok hvers kaflaflær áherslur sem teldust mikilvægar til a› sú framtí›ar-s‡n sem nefndin sá fyrir sér næ›i fram a› ganga.

Lesendum er bent á a› sk‡rslan er ger› me› fla›fyrir augum a› hún n‡tist sem hjálpargagn í fleirristefnumótunarvinnu sem framundan er í fer›afljón-ustu á Íslandi en er ekki stefnumótun í sjálfu sér.

Me› or›inu fer›afljónusta er átt vi› atvinnugreinina, einstaklinga, fyrirtæki og stofnanir sem starfa a› flví a› sjá fer›afólki fyrir uppl‡singum og fljónustu. Megin flættir fer›afljónustu eru fjórir: Fer›afólki›, fl.e. fólksem fer›ast utan síns daglega umhverfis; fyrirtæki ogstofnanir, sem sjá fer›afólkinu fyrir vörum og fljónustu;opinber stjórns‡sla, sem tryggir a› fer›afljónustan hafiog fylgi ramma laga og regluger›a; og sí›ast en ekki sístáfangasta›urinn; fl.e. sá sta›ur sem fer›afólk dvelur á.

Nefndin leggur hugmyndafræ›i sjálfbærrar flróunar tilgrundvallar sinni framtí›ars‡n og tekur undir flær skil-greiningar sem settar hafa veri› fram í alfljó›legumstö›lum. Í sk‡rslunni Velfer› til framtí›ar sem gefin varút á af Umhverfisrá›uneytinu er bent á a› sjálfbær flró-un geri okkur kleift a› mæta daglegum flörfum okkar ánfless a› sker›a möguleika til hins sama í framtí›inni.fietta er einkar br‡nt í fer›afljónustu, flví fla› er flekktvandamál í flróun áfangasta›a a› fer›afljónusta semmisnotar náttúrulegt og menningarlegt umhverfi, genguraf sjálfri sér dau›ri. Farsæl flróun fer›afljónustu er flví íe›li sínu sjálfbær, fl.e. vir›ir fla› jafnvægi sem flarf a›ríkja í náttúru og menningu til framtí›ar.

Inngangur

6

7

ÍÍ íímmyynnddaarrmmáálluumm::Greina flarf veikleika og styrkleika, rannsaka og samræmaímynd Íslands sem fer›amannalands hérlendis og erlendisog tengja ímyndina betur fleirri sérstö›u landsins sem veit-ir samkeppnislega yfirbur›i og tækifæri.

Landi› getur einungis teki› á móti vissum fjölda fer›afólkstil fless a› d‡rmætustu hlutar ímyndar landsins og sérsta›ahaldist. fia› flarf a› hafa sk‡ra stjórn og yfirs‡n yfir dreif-ingu og flæ›i fer›amanna um landi›.

Stórauka flarf menntunarstig rekstrara›ila og me›vitundum sérstö›u og ímynd landsins sem starfsemin tengisthverju sinni. fietta hefur áhrif á marka›sstefnu og fram-setningu kynninga af öllu tagi.

Auka flarf flekkingu, gæ›i og menntun í greininni almennt.

Nau›synlegt er a› fullmóta tillögur um vöruflróunarverk-efni tengd ímynd landsins: t.d. heilsutengda fer›afljónustuog menningartengda fer›afljónustu sbr. n‡legar sk‡rslurum flau efni.

ÍÍ uummhhvveerrffiissmmáálluumm::Auka flarf fla› fjármagn sem veitt er til náttúruverndar ogsjálfbærrar uppbyggingar á fer›amannastö›um.

Rannsaka flarf hva›a áhrif virkjunarframkvæmdir hafa áfer›afljónustuna.

Stu›la flarf a› ger› heildarskipulags um fer›amennsku áhálendi landsins.

Framkvæma flarf flolmarkarannsóknir á helstu fer›amanna-stö›um sbr. sk‡rslu um flolmarkarannsóknir í Skaftafelli.

A›ilar í fer›afljónustu ver›i hvattir til og a›sto›a›ir vi› a›sveigja rekstur sinn til umhverfisvænni vegar me› mark-vissri fræ›slu, a›gengi a› vottunarkerfum og vistvænniorkunotkun.

Teknar ver›i saman uppl‡singar um æskilegan búna› áhelstu fer›amannastö›um, einnig reglur um skipulag fleirraog rekstur og fla› sem æskilegt er a› hafa í huga flegarfleim er valinn sta›ur.

Ger› ver›i úttekt á kostum og göllum gjaldtöku í fljó›-gör›um og á ö›rum fjölsóttum fer›amannastö›um.

Stu›la› skuli a› flví a› alfljó›leg umhverfisvottun ver›itekin upp sem ví›ast í fer›afljónustunni.

Lög› ver›i áhersla á a› auka tekjur af hverjum fer›a-manni frekar en auka fjölda fleirra.

ÍÍ ggææ››aa-- oogg öörryyggggiissmmáálluumm::Styrkja flarf starf hagsmunaa›ila til a› koma á frekarigæ›aflokkun í fer›afljónustu.

Auka flarf forvarnarstarf og uppl‡singagjöf til fer›amanna.

Efla flarf skráningu á slysum í fer›afljónustunni.

Skilgreina flarf farveg fyrir kvartanir og athugasemdir vi›starf fer›afljónustunnar og framkvæma reglulega gæ›a-kannanir.

Sett ver›i sk‡r markmi› um menntun fyrir fer›afljónust-una.

Sko›a›ir ver›i möguleikar á a› setja á fót umbunarkerfisamfara sk‡rum reglum um lágmarkskröfur til öryggis-flátta.

ÍÍ mmeennnnttuunnaarrmmáálluumm::Leita› ver›i lei›a til a› bjó›a grunnnámskei› á flessusvi›i innan grunnskólans og flá í samrá›i vi› námskrár-deild menntamálará›uneytis.

Áfram ver›i haldi› flróunar- og samræmingarstarfi ínámskrá framhaldsskólans og möguleikar n‡ttir í sam-vinnu skóla til a› fljóna fleim nemendum sem ekki stun-da nám vi› stærstu námsbrautir á flessu svi›i.

Námsbrautir framhaldsskóla og sérskóla tengist svo semkostur er flannig a› ekki myndist blindgötur e›a óflörfskörun námsbrauta og skólastiga fyrir nemandann.Háskólanám byggi í vaxandi mæli á fleim grunni semlag›ur er á framhaldsskólastigi, flannig a› vi› inntökunemenda ver›i teki› tillit til menntunar og/e›a reynslu ásvi›i fer›afljónustu.

Framtíðarsýn í hnotskurn

8

Lög› ver›i áhersla á a› háskólamenntun ver›i rannsókn-artengd.

Hlú› ver›i a› hvers kyns grunn- og hagn‡tum rannsókn-um í fer›amálafræ›i.

Menntun starfsmanna sem vinna í kringum fer›amennflarf a› tryggja a› fljónustan standist væntingar gest-anna. Bæ›i land og fljó› flarf a› vekja áhuga.

ÍÍ ssaammggöönngguummáálluumm::Nefndin vísar í tillögur og áherslur sem koma fram íSamgönguáætlun 2003-2014.Í fyrirliggjandi langtímaáætlun í vegager›, sem nú hefurveri› samflykkt í fyrsta sinn, er me›al annars gert rá›fyrir flví a› ljúka lagningu bundins slitlags á hringveginn ísí›asta lagi 2006, leggja bundi› slitlag á alla vegi millihringvegar og fléttb‡lissta›a, leggja bundi› slitlag á hel-stu fer›amannalei›ir og breikka vegi og br‡r flar semumfer› er svo mikil a› flutningsgeta og umfer›aröryggieru vandamál. Einnig á a› endurbyggja br‡r á helstuflutningalei›um flannig a› flær standist kröfur um ás-flunga sem leyf›ur er á evrópska efnahagssvæ›inu.fiannig ver›ur íslensku atvinnulífi trygg› e›lileg sam-keppnissta›a á flessu svi›i og skilyr›i auk fless sköpu›fyrir bættri fljónustu vi› fer›amenn.

Gó›ar samgöngur til og frá landinu eru einn mikilvægastihlekkurinn í flróun fer›afljónustu og flví flarf a› tryggjaa› svo ver›i áfram.

Verja flarf auknu fé til umfer›aröryggismála og til bættrarumfer›armenningar. Leggja skal áherslu á breikkun ein-brei›ra brúa, ger› mislægra gatnamóta og varnir gegnskri›uföllum og snjófló›um. Fylgt ver›i eftir fleirri stefnusem samflykkt var á Alflingi vori› 1996 um auki› um-fer›aröryggi. fiessi áætlun ver›i sífellt í endursko›un.

Br‡nt er a› gætt sé réttlætis, jafnræ›is og hófs í skatt-lagningu á farartæki og a› einnig sé teki› mi› af um-hverfisfláttum. Auki› hlutfall flessarar skattheimtu rennitil samgöngumála. Skattkerfi› ver›i einfalda› og álögurlækka›ar. Sérstakt tillit ver›i teki› til fljónustu vi› er-lenda fer›amenn og fla› gert hagkvæmara a› endun‡jarútur og bílaleigubíla.

Hvatt er til fless a› verulegar endurbætur ver›i ger›ar áöllum a›allei›um sem liggja frá Reykjavík, fl.e. til Reykja-ness, Su›urlands og Vesturlands.

Könnu› ver›i bygging n‡rrar flugstö›var á Reykjavíkur-flugvelli sem tengist almenningssamgöngum höfu›borg-arinnar og fólksflutningum. Sérstaklega ver›i huga› a›flví a› n‡ta kosti einkaframkvæmdar og einkareksturs vi›uppbyggingu flugstö›varinnar svo og flugvallarins í heildí samræmi vi› flá flróun sem er a› ver›a vi› reksturslíkra samgöngumannvirkja í Evrópu.

Leggja skal áherslu á a› almenningssamgöngur umlandi› myndi heildstætt net.

ÍÍ bbyygggg››aammáálluumm::Samstarf fer›afljónustufyrirtækja í smærri bygg›arlögumver›i eflt, til a› ná fram hagkvæmni, bættri fljónustu ogmeiri ar›semi.

Stu›ningur vi› n‡sköpun og uppbyggingu í fer›afljónustuflarf a› tengjast hugmyndum um sterka sérstö›u og ví›-tækan áhuga fólks utan svæ›isins til a› sko›a og njóta.

Auka flarf samvinnu fer›afljónustufyrirtækja vi› sveitar-stjórnir og atvinnulíf á svæ›inu.

Ger› ver›i heildræn úttekt á styrkleika og veikleika ein-stakra svæ›a.

Sérstæ›ir menningarflættir sem tengjast atvinnulífi getaglatast me› breytingum á búsetu. Tímabundnar uppá-komur e›a svi›setningar bæta flá a› litlu leiti.

Sko›a flarf hva›a hugmyndir og fljónustu má flróa á fleirien einum sta› me› tilliti til e›lilegrar dreifingar á fer›a-mönnum um landi›.

Skilgreina flarf marka›ssvæ›i landsins me› möguleikafer›afljónustu í huga.

Skilgreina flarf helstu djásn fer›afljónustunnar til framtí›ar.Vísa› er til n‡útkominnar sk‡rslu, Au›lindin Ísland.

Áhersla ver›i lög› á uppbyggingu fer›afljónustu álandsvísu allt ári› um kring en me› flví má auka flaugæ›i fljónustunnar sem hægt er a› bjó›a yfir lengritímabil ársins án tillits til árstí›a.

ÍÍ sskkiippuullaaggii ffeerr››aaflfljjóónnuussttuu::Mikilvægt er a› hi› opinbera komi áfram a› almennrilandkynningu, ekki síst var›andi Ísland sem áfangasta›fer›afólks. Marka›sstarf hins opinbera ver›i fló skili› frástjórns‡slua›ger›um.

9

Marka›srá› e›a marka›sskrifstofa starfi sjálfstætt me›flátttöku rá›uneytis, sveitarfélaga og fyrirtækja.

Fer›amálará› ver›i faglegur rá›gjafahópur um stefnu-mörkun og flróunarstarf í fer›amálum. Jafnframt sinniskrifstofa fer›amála stjórns‡slulegum ákvör›unum, er-lendu samstarfi, eftirlitshlutverki og samstarfi rá›uneyta.

Íslensk fer›afljónusta flarf a› starfa eftir fleim reglumsem í gildi eru á vinnumarka›i, taka ábyrga afstö›u tilumhverfismála, öryggis og gæ›a fljónustu og standaste›lilega samkeppni.

Íslensk fer›afljónusta byggi á gæ›um, trausti og áhuga-ver›ri sérstö›u, frekar en lágu ver›i. A›aláhersla í fram-tí›inni ver›i á hátt ver› fyrir gó›a fljónustu, í sta› lágsver›s sem byggir á miklum fjölda fer›afólks.Framlög stjórnvalda til málefna íslenskrar fer›afljónustumi›i a› uppbyggingu grunnger›ar greinarinnar og sto›-kerfis, auk marka›ssetningar Íslands á erlendum vett-vangi.

Allir a›ilar, einkaa›ilar sem hi› opinbera, flurfa a› aukaog örva samvinnu milli stjórnvalda, atvinnuvega, lands-hluta og sveitarfélaga.Íslenska ríki› ber ábyrg› á grunni samgöngu- og flutn-ingakerfis, á stjórnun marka›sa›ger›a Íslands erlendis,menntun, rannsóknum og flróun, flróun uppl‡singa- ogsamgöngukerfa, öflun tölfræ›igagna, stefnumörkun umsamvinnu á alfljó›avettvangi og flví a› skapa vörumerk-inu Íslandi ímynd heima og erlendis.

ÍÍ rreekkssttrraarruummhhvveerrffii::Skattlagning ver›i endursko›u› sérstaklega, jafnvel tíma-bundnum ívilnunum komi› á me›an fer›afljónusta er a›styrkjast.

N‡sköpunarsjó›ur ver›i flróa›ur flannig a› au›veldaraver›i fyrir fer›afljónustu a› fá flar fyrirgrei›slu bæ›i íformi styrkja og lána.

Könnu› ver›i flau áhrif sem sta›a Íslands innan e›a utanEvrópusambandsins hefur á fer›afljónustuna.

Unni› ver›i a› flví a› a›föng og búna›ur til fer›afljón-ustu ver›i á sambærilegu ver›i og í samkeppnislöndumokkar.

Fé til almennrar landkynningar ver›i tryggt til lengri tíma.

Skorin ver›i upp herör gegn „svartri starfsemi“. Starfs-hópur ver›i mynda›ur sem komi me› tillögur a› a›ger›-um til a› draga úr slíkri starfsemi.

Opinberir a›ilar standi ekki í samkeppni vi› einkarekinfer›afljónustufyrirtæki.

ÍÍ mmaarrkkaa››sssseettnniinngguu::Marka›ssetning íslenskrar fer›afljónustu flarf a› standajafnfætis a›ger›um samkeppnissvæ›a annars sta›ar.

Marka›srannsóknir ver›i elfdar og ni›urstö›ur fleirrager›ar a›gengilegar fyrir alla sem vinna a› marka›s-setningu á Íslandi.

Marka›sa›ger›ir mi›i a› flví a› auka vitund og vi›haldaáhuga á Íslandi sem áhugaver›um áfangasta›.

Náttúran er takmörku› au›lind sem ver›ur a› ganga velum ef áhugaver› sérsta›a á a› vera helsti áhersluflátturmarka›ssetningar. Án raunverulegrar sérstö›u glatasttrúver›ugleiki slíkrar kynningar í framtí›inni.

Stö›ugt kynningarstarf tryggir betri árangur en tímabund-nar herfer›ir sem markast af sífelldum breytingum.

Leggja skal áherslu á a› ná til gesta sem eru rei›ubúnira› borga fyrir gæ›i, fremur en a› stefna a›eins a›auknum fjölda gesta.

Áhugasvi› og fer›atilhögun er breytileg á milli kynsló›aog hópa.

Marka›sstarf flarf flví a› vera sveigjanlegt og stutt afrannsóknum til a› geta brug›ist vi› breyttummarka›sa›stæ›um hverju sinni.

Fjölbreyttur hópur fer›afólks me› margvíslegar kröfur ogáhugasvi›, sem sækjast eftir fleim fláttum sem Íslandgetur bo›i› best skilar bestum árangri til langs tíma.

11

Ísland hefur margvíslega sérstö›u sem fer›amannalandí sínum heimshluta.Einstakt náttúrufar, menningartengdir flættir úr fortí›og samtíma, ásamt gestrisni fljó›arinnar eru sterkustudrættirnir sem móta ímyndina. Hughrifin af flessarimynd falla vel a› áhuga fer›amanna sem sækjast eftirólíkri og einstæ›ri upplifun á fer›alögum sínum. fiessirflættir ásamt örstuttum háannatíma rá›a mestu í ís-lenskri fer›afljónustu. En margt í samtímanum muneinnig hafa áhrif á hvernig til tekst á næstu árum.Fer›afljónustan mótast af fleim a›stæ›um sem erurá›andi á hverjum sta›.Breytingar á atvinnuháttum, bygg›aflróun e›a röskun áumhverfi hafa áhrif á fer›amálagreinina. Skipulagfer›afljónustunnar, samstarf stjórnvalda og annarraflátta atvinnulífsins móta vaxtarumhverfi› hér.Gó› menntun starfsfólks í fer›afljónustu er eitt af lykil-atri›um fless hvernig unni› ver›ur úr fleim tækifærumsem umhverfi› hér b‡›ur upp á í framtí›inni.Og sí›ast en ekki síst rá›a kringumstæ›ur vi›skiptavinafer›afljónustunnar miklu flegar kemur a› ákvör›un umhvert e›a hvernig á a› fer›ast.Stö›ugleiki í heiminum er grundvöllurinn a› e›lilegrilangtímaflróun greinarinnar. Breytingar á efnahag fljó›a, n‡ tækni, samgöngukerfiog öryggi fer›amanna hafa áhrif á flróunina. Fyrir ís-lenska fer›afljónustu eru flarna fólgin bæ›i ógnanir ogtækifæri.En í náinni framtí› eru fla› fyrst og sí›ast lengd fer›a-mannatímans og samgöngur til og um landi› sem rá›ahver flróun greinarinnar ver›ur hér næstu árin.Annatími fer›afljónustunnar ver›ur a› lengjast ef vi›-unandi ar›semi á a› nást, og menntun og fjárfestingara› n‡tast. Á undanförnum áratug hefur fletta flokast írétta átt og me› réttum a›ger›um í kynningu ogskipulagi fljónustunnar mun aukning út á ja›artímahalda áfram a› vaxa.Íslensk fer›afljónusta ver›ur a› flekkja ver›mætustuvi›skiptavini sína á hverjum tíma og fjölga fleim álengra tímabil: Vi›horf íslendinga sjálfra til greinarinnarræ›ur miklu um e›lilegan flroska. Stö›ugt flarf a› fylgj-ast me› fleim breytingum sem geta haft áhrif á flróunmarka›arins og n‡ta sóknarfærin án fless a› missasjónar af takmarkinu. A› geta alltaf bo›i› gæ›afljón-ustu og eftirsóknarver›a sérstö›u í sátt vi› umhverfi

landsins og sjálfbæra n‡tingu fless. fiannig mun vax-andi hópur geta haft hag af ar›semi greinarinnar.Ver›mætustu vi›skiptavinirnir munu gera auknar kröfurum menntun og flekkingu fleirra sem annast fljónust-una og a› fleir finni á fer›alagi sínu hér á landi fla›sem fleir leita eftir. Sífellt stærri hópur fólks sækist eftirfleim fláttum sem móta heildarímynd fer›amannasta›-arins Íslands.fiá munu innlendir fer›amenn gegna áfram mikilvæguhlutverki í flróun fer›amennsku hér. Öryggi ver›ur eftirsóttari fláttur í fer›alögum fólks ásama tíma og fla› sækist eftir a› upplifa n‡ja reynslu áfjarlægum stö›um.Fjölskyldur fer›ast í auknum mæli saman til fjarlægarista›a og flví flarf a› huga a› öllum vaxtarsprotumgreinarinnar me› fla› í huga.Fer›afljónustan er ung grein hér innanlands en hefurvaxi› hratt og á nú m.a. sinn flátt í a› jafna sveiflur íefnahag landsins og bygg›amálum flar sem fjöldi fólksum allt land starfar vi› a› gera íslenska menninguáhugaver›a í augum heimsins.Aukin fagmennska hefur skila› árangri. N‡ tækifæriver›a til eftir flví sem greinar fer›afljónustunnar styrkj-ast og margvísleg fljónusta skapar fjölbreytni í samfé-laginu. Á öllum tímum er fla› ánæg›ur gestur sem ber hró›uríslenskrar fer›afljónustu lengst og á flví byggir árangurgreinarinnar.

Fer›afljónustuna ber a› taka alvarlega og hún á eftir a›skipta ennflá meira máli fyrir hagsæld fljó›félagsins.Öflug, vel skipulög› starfsgrein me› hæfu fólki hefurjákvæ› áhrif á marga flætti flekkingar og vi›skipta í íslensku samfélagi til framtí›ar.

Niðurstaða

20

03

Ímynd

Umhverfismál

Öryggis- oggæ›amál

Samgöngur

Bygg›amál

Skipulag

Menntun

Rekstrarumhverfi

Marka›ssetning

Au

›lin

dir ísle

nsk

rar fe

r›a

fljó

nu

stu

Áh

erslu

svi›

Fagmennska

Menning

Náttúra

Aukin áhrif greinarinnar íeigin marka›ssetningu.

Öflug hagsmunasamtök.

Meiri flekking, meirifagmennska.

Aukin fer›alög Íslendingainnanlands.

Aukin flekking á helstusamkeppnissvæ›um semnálgast sérstö›u Íslands.

20

30

Áhersla á gæ›a- og öryggismálí menntun og fræ›slu

fer›afljónustu.

Heildarstæ› menntunar-stefna og samhæfing

námsframbo›s.

Varanleg framlög ríkisins tilalmennrar landkynningar.

E›lileg ar›semi sem leggurtraustan grunn a› endurn‡jun og

a›gengi atvinnugreinarinnar.

Umhverfi sem hvetji tiln‡sköpunar og uppbyggingar.

Tillit teki› til aukinnarumfjöllunar og flekkingar á

landi og fljó›.

Aukin grunnfræ›sla ummikilvægi starfa í

fer›afljónustu.

Aukin menntun og me›vitundrekstrara›ila greinarinnar ásérstö›u og ímynd landsins.

Samræmdar a›ger›ir semveita yfirbur›ar-

samkeppnisstö›u.

Sk‡r stjórnun og yfirs‡n yfirflæ›i og dreifingu

fer›amanna um landi›.

Vöruflróunarverkefni ígreininni sem tengjast

ímynd landsins.

Samræmi ímyndar styrkt me›rannsóknum á veikleika og

styrkleika.

Skipulag og flolmarksrannsóknir me›tilliti til náttúruvermdar og sjálfbærraruppbyggingar á fer›amannastö›um.

Umhverfisvottun í allrifer›afljónustu.

Gjaldtaka í fljó›gör›um ogá ö›rum fjölsóttumfer›amannastö›um.

Reglur um skipulag ámannvirkjum og tækjum í

fer›afljónustu.

Gæ›aflokkun í fer›afljónustu.Forvarnara›ger›ir efldar svo

fer›amenn njóti öryggis eins ogbest ver›ur á kosi›.

Reglulegar gæ›akannanir ogsk‡r farvegur fyrir kvartanir.

Sk‡r uppl‡singagjöf tilfer›amanna.

Samvinna sveitastjórna,fer›afljónustu og annarra

atvinnugreina.

Stö›ug úttekt á sérstö›ueinstakra svæ›a.

Ábyrg afsta›a tilumhverfismála og gæ›a

fljónustunnar sem bo›in er.

Áhersla á a› samsetningfer›amanna skili auknum

tekjum umfram fjölda.

A›sta›a fer›afljónustunnarsamkeppnisfær vi› helstu

samkeppnislönd.

fijónusta yfir lengra tímabil ogjafnari árstí›asveiflur.

Náttúra og sérstætt umhverfi erau›lind sem ver›ur a› ganga

vel um, til a› hún n‡tist áfram.

Stö›ugt kynningar- ogmarka›sstarf sem eykur vitund

og vi›heldur áhuga.

fiekking á fer›atilhögun, óskumog áhugasvi›i breytilegra

markhópa.

Nau›synlegar a›ger›ir svo fer›afljónustan vaxi í sátt vi› íslenskt um

hverfi og skili fljó›arbúinu fleim árangri sem

vænst er á næ

stu árum.

Fer›afljónusta njóti jafnræ›is ávi› a›rar undirstö›u-

atvinnugreinar.

Fjölbreitt grunnmenntun íbóklegu og verklegufer›afljónustunámi.

Óhef›bundin umfer› umósnortin ví›erni ver›ura› haldast möguleg.

Samkeppnisa›sta›a svæ›abætt me› öflugusamgöngukerfi.

Sk‡r verkaskipting stjórns‡sluog fer›afljónustu í

marka›sstarfi.

Var›veisla menningarfláttaog sérstæ›ra atvinnuhátta.

Öflugar rannsóknir á öllumsvi›um sem koma au›lindinni

til gó›a.

Fer›afljónustufyrirtæki vinnia› svæ›isbundnu samstarfi ogfaglegu samstarfi á landsvísu.

Íslensk fer›afljónusta byggistarfsemi sína á sérstö›u,

gæ›um og trausti.

Eftirlit me› kröfum tilöryggisflátta.

N‡sköpun og uppbygging semtengist sérstö›u svæ›a og

ví›tækum áhuga fer›afólks.

Fleiri sta›ir bjó›a fljónustu yfirlengri tíma án tillits til árstí›a.

Greinin búi vi› starfsumhverfisem la›i a› hæft starfsfólk og

skili gó›ri ar›semi.

A›gangur a› fjármagni tilvöruflróunar og n‡sköpunar.

Gera flarf greinarmun á almennrilandkynningu og marka›s-setningu einstakra flátta.

Öflugar og reglubundnarsamgöngur til og frá landinu.

Kostir internetsins n‡ttir tilkynningar og samskipta.

14

Sérsta›a og ímynd Íslands sem áfangasta›ar fer›afólks

Náttúra

Menning

Fagmennska

A›gengiAndstæ›urHreinleikiFegur›SveiflurÁrstí›irBirtaHamfarirEndurn‡janlegarau›lindir

Fortí›: Saga, bókmenntir, handverk, listir og fljó›trú

Einkenni fljó›ar:Tungumál, fámenni, strjálb‡li, velmegunhef›ir og atvinnuhættir

Samtíminn:Verslun, listir, tíska,frægir einstaklingar og alfljó›legir straumar,mannlíf og afflreying

Vir›ingGæ›iMenntunGó› fljónustaFrelsiÖryggiÁbyrg›

Margvíslegar tengingar allra flessara flátta rá›a áhrifum á flekkingu, reynslu, vi›horf og upp-lifun fer›amannsins. fiessir flættir rá›a flróun fer›afljónustunnar.

Sjálfbær flróun

1. mynd

15

ForsendurSérsta›a og ímynd Íslands sem fer›amannalands,jafnt fyrir innlenda sem erlenda fer›amenn, tengjastöllum fláttum sem var›a flróun atvinnugreinarinnarhva› mest.

Segja má a› heildarímynd Íslands mótist fyrst ogfremst af flremur fláttum, sérstæ›ri náttúru, sér-stæ›ri menningu og fagmennsku. fiessir flrír flættir,skarast á ‡msa vegu, en hver fleirra felur í sér misjöfnog jafnvel gjörólík vandamál og tækifæri (sjá 1. mynd).

NáttúranÍslensk náttúra hefur mikla sérstö›u. Ví›a er flessi nátt-úra ennflá meira og minna (ósköddu› og/e›a alfari›)ósnortin. Ísland er eldfjallaeyja á mörkum tveggjaheimsálfa; hér skiljast Evrópu- og Ameríkuflekarnir a›.Óví›a er eldvirknin meiri og hvergi eru eldstö›var ogeldfjöll af jafn fjölbreyttri ger› a› finna. Samspil jar›-hita, hrauna, sprungukerfa, hella, vatns, jar›vegs ogjökla er einstakt og landmótun ákaflega virk, sérstökog fjölbreytt. Vegna landfræ›ilegrar einangrunar ogfless hve lífríki› er ungt (

Fagmennska, gæði og ímyndÍmyndin sem landi› hefur í hugum fólks hérlendis ogerlendis tengist ofangreindum sérstö›uatri›um á einne›a annan hátt. Í allri umræ›u um ímynd landsins er íraun blanda› saman raunverulegri ás‡nd landsins,stö›u íslenskrar menningar og fleirri ímynd sem vi›„viljum“ hafa. Vi› flurfum a› hlúa a› öllu flví semmótar ímyndina og beita faglegum vinnubrög›um vi›flróun fer›afljónustunnar. Fagmennska og hátt fljón-ustustig er undirsta›a sem flarf markvisst a› hlúa a›og rækta og er forsenda fless a› sérstæ›ri náttúru ogmenningu sé mi›la› á flann hátt sem ekki ska›arau›lindina.

Fagmennska og gæ›i eru einnig forsenda fless a›hægt ver›i a› flróa enn frekar sérstö›u var›andi fri›,frelsi og öryggi. Hafa ver›ur í huga a› ímynd Íslandsfyrir fer›afljónustu er nátengd og há› ímynd samfé-lags og menningar, ekki síst ímynd annarra atvinnu-greina.

ÚrlausnarefniMarka›sstefna og öll kynning á landinu fyrir fer›a-menn tengist fyrst og fremst flví hva›a ímynd vi› vilj-um a› landi› hafi, ekki síst ef til langs tíma er liti› og

hverjir markhóparnir eru. fietta var›ar í raun allt innraskipulag fer›amála á landsvísu og héra›sbundi› ogkemur hva› helst fram í hvernig kynningarefni er settfram í hverju tilfelli sem og hvernig fljónustan er.

Sk‡r og greinileg flekking flarf a› liggja fyrir um raun-verulega ímynd landsins, sem og skilningur á flvíhva›a flættir ímyndarinnar er rétt a› efla. Me› flví erkomin forsenda til a› flróa samræmda marka›sstefnufyrir einstök hérö› og landi› allt. Uppl‡singaskorturum stö›u mála, fl.e. rannsóknir, og slíkar uppl‡singarflurfa a› vera a›gengilegar ef markviss vöruflróun ogmarka›sflróun á a› eiga sér sta›. Vi› flurfum mismun-andi áherslur vi› kynningu eftir mörku›um. Hérlendisflarf markvissar herfer›ir á öllum árstímum flar semmiki› er lagt upp úr fljónustunni sem til sta›ar er(gisting, veitingar, afflreying hvers konar) en í kynn-ingum erlendis ver›ur a› byggja meira á heildarímyndlandsins og fleim fláttum hennar sem vita› er a›höf›a til vi›komandi marka›ar.

Tækifæri fiörf er á aukinni flekkingu, rannsóknum og menntun ílandinu á öllum svi›um fer›amála. Til dæmis flarf a›a›laga flekkingu á náttúru og menningu landsins mun

16

Þættir sem höfðu áhrif á ákvörðun um Íslandsferð

0

20

40

60

80

100

Íslensk náttúra Íslensk menning,saga

Viðskipti, ráðst.,fundur

Ferðatilboð,möguleiki á

viðkomu

Vinir, ættingjar áÍslandi

1999

2000

2001

2002

%

meira a› mi›lun hennar í fer›afljónustu. Efla flarfgrunnrannsóknir á náttúru og menningu landsins flvíuppl‡singar sem flannig fást stórauka ver›mæti au›-lindanna. fiekking og menntun er undirsta›a fag-mennsku og gæ›a og flar me› me›vitundar um sér-stö›u og ímynd starfseminnar hverju sinni, fyrr ver›urekki sagt a› atvinnustarfsemin sé tekin alvarlega affleim sem hana stunda og enn sí›ur af vi›skiptavin-um.

Tækifærin eru fjölmörg og byggjast á flví hva› sér-sta›a landsins er sk‡r í öllum meginatri›um. fiettaskapar íslenskri fer›afljónustu sterka samkeppnisstö›usem flarf a› n‡ta mun betur.

Mikilvægt er a› teki› sé mi› af sjálfbærri flróun ogumhverfisvænni fer›afljónustu. fia› er forsenda flessa› sérsta›a og ímynd landsins haldist óspillt og öryggifer›amannsins sé tryggt. fia› er einnig forsenda flessa› hámarksar›semi náist í greinninni, a› náttúran ogmenningin njóti sín vel í allri mi›lun og fagmennskaog gæ›i í fljónustu séu fyrir hendi. Fer›afljónusta flarsem fagmennska, gæ›i og hámarksárangur í fljónustuvi› hvern einasta fer›amann skipta mestu máli ver›ura› hafa skilning á hver vandamálin og tækifærin var›-andi sérstö›u landsins og ímynd eru til a› geta stund-a› öfluga vöruflróun og móta› árangursríka marka›s-stefnu.

Sk‡r almennur skilningur fleirra sem starfa í atvinnu-greininni á sérstö›u og ímynd Íslands er grunnfor-senda, og hér skiptir flekking og menntun höfu›máli.

Árangur grundvallast á flví a› n‡ta á réttan hátt flautækifæri sem sérsta›a og ímynd landsins bjó›a uppábæ›i í ví›um og flröngum skilningi. Vel skipulög› ogafmörku› vöruflróun, mótun marka›sstefnu og mark-a›ssetning eru forsendur fless a› fer›afljónusta flróistog eflist. Í stefnumótun skal afmarka mismunandiáherslur á skipulegan hátt. Í sumum tilfellum er t.d.landshlutabundin sérsta›a fyrir hendi, t.d. í sérstæ›rináttúru e›a menningu.

Hér á landi eru miklir möguleikar til fer›amennskusem tengjast fræ›slu í ‡msu formi, hvíld, heilsu, fró›-leik, upplifunum og ævint‡rum. Í hverjum fleimramma e›a umgjör› sem fer›afljónustan velur sér áhverjum tíma ver›ur a› vera sk‡r stefna, flekking oggeta til a› vir›a flau gildi og flær vinnureglur semframsetning á heildarímynd landsins gerir kröfur til.

Hvaða afþreying var nýtt að vetri?

0 20 40 60 80 100

Náttúruskoðun

Bláa lónið

Gönguferð

Sund

Dagsferð

Safn, listasafn

Hvalaskoðun

Bátsferð

Næturlífið

Jökla-, snjósl.ferð

Hestbak

Fjallamennska2001-20022000-20011999-2000

%

Hvaða afþreying var nýtt að sumri?

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Náttúruskoðun

Bláa lónið

Gönguferð

Sund

Dagsferð

Safn, listasafn

Hvalaskoðun

Bátsferð

Næturlífið

Jökla-, snjósl.ferð

Hestbak

Fjallamennska

200120001999

%

17

Sem dæmi um umgjör› fer›afljónustu eru: Menntun-ar-/fræ›slu-fer›amennska; afflreyingar-/ævint‡ra-fer›amennska, göngufer›ir, fljótasiglingar, jöklafer›ir,sjó- og vatnasiglingar o.fl.; lífstílsfer›amennska ítengslum vi› matarger›, heilsurækt, hestamennsku,menningu og listir, náttúru og sögusló›ir. Heiti starf-seminnar flarf ekki a› fela í sér öll einkenni sérstö›uog ímyndar landsins í hverju tilfelli, en vinnubrög›inog flá sérstaklega mi›lunin ver›ur a› taka mi› af flví.Me› ö›rum or›um er a› sjálfsög›u bo›i› upp á t.d.afflreyingu tengda menningu, hesta- og vatnafer›umví›a í heiminum, en hérlendis ver›ur a› tryggja a›framsetningin og reynsla fer›amannsins feli í sér vir›-ingu fyrir sérstö›u og ímynd Íslands og sé samflættflví umhverfi sem hún sprettur úr.

18

Áherslur

• fia› flarf a› greina veikleika og styrkleika, rannsaka og samræma ímynd Íslands semfer›amannalands hérlendis og erlendis og tengja ímyndina betur fleirri sérstö›u landsinssem veitir samkeppnislega yfirbur›i og tækifæri.

• A› öllu óbreyttu getur landi› einungis teki› ámóti vissum fjölda fer›afólks til fless a›d‡rmætustu hlutar ímyndar landsins og sérstö›uhaldist. fia› flarf a› hafa sk‡ra stjórn og yfirs‡nyfir dreifingu og flæ›i fer›amanna um landi›.

• Stórauka flarf menntunarstig og me›vitund(sjálfsmynd) rekstrara›ila gagnvart sérstö›u ogímynd landsins. fietta hefur áhrif á marka›s-stefnu og framsetningu kynningar af öllu tagi.Auka flarf flekkingu, gæ›i og menntun í grein-inni almennt.

• Nau›synlegt er a› móta tillögur um vöruflróunar-verkefni tengd ímynd landsins sem byggja m.a.á grunni sk‡rslna um heilsu- og menningar-tengda fer›afljónustu og au›lindina Ísland.

19

2 Umhverfismál

ForsendurVerndun og n‡ting náttúru Íslands er eitt mikilvæg-asta umhverfismál samtí›arinnar. Náttúra Íslands ogmenning fljó›arinnar eru undirstö›ur fer›afljónust-unnar. Nau›synlegt er a› gera stórátak á næstu ár-um til fless a› undirbúa fer›amannasta›i undir auki›álag vegna fer›amannastraums.

Stu›la ver›ur a› sátt um n‡tingu landsins me› hags-muni komandi kynsló›a og hagkerfisins a› lei›arljósi.fiví er mikilvægt a› rá›herrar fer›a- og umhverfis-mála skapi samrá›svettvang um málaflokkinn, flann-ig a› umhverfisflættir fer›amála fái nána sko›un vi›stefnumótunarvinnu.

Mikilvægt er a› sveitarfélög og einstaklingar axliaukna ábyrg› vi› framkvæmd náttúruverndar. fia› erhlutverk sveitarfélaga a› framfylgja framkvæmda-áætluninni sem samflykkt var í Rio 1992 Sta›ardag-skrá 21. Vi› framkvæmd hennar fá sveitarfélög, ein-staklingar og félagasamtök aukna ábyrg› og er aukinflátttaka almennings í skipulagsmálum og ákvar›ana-töku flví nau›synleg. Styrkja flarf samvinnu innanbygg›arlaga og draga fram flætti sem geta la›a› a›fleiri fer›amenn - heimamenn vinni saman!

Sjálfbær flróun er hugmyndafræ›i skynsamlegrarlangtíman‡tingar mannsins á gæ›um náttúrunnar.Hún er jafnframt raunsæisstefna í umhverfismálum,sem tekur tillit til efnahags- og félagslegra flátta, ekkisí›ur en til verndunar og fri›unar náttúrufars. Í allristefnu og starfi íslenskra stjórnvalda á næstu árumver›ur sjálfbær flróun höf› a› lei›arljósi.

Úrlausnarefni Náttúra Íslands er sú au›lind sem fer›afljónustanbyggir á. fiessi au›lind er vi›kvæm og au›velt a›ska›a hana ef ekki er fari› a› me› fullri gát. fiaueinkenni íslenskrar náttúru og samfélags sem einkumvalda vanda eru eftirfarandi:

Ve›urfar er svalt, vaxtartími plantna stuttur og rotnunlífrænna efna hæg. Ey›ing skólps og sorps er flvíví›a vandamál og gró›urlendi lætur lengi á sjá eftirágang.

Gró›urlendi hálendisins einkennist ví›a af mosaríkumsver›i me› gisnum háplöntugró›ri. Slík gró›urlendieru ákaflega vi›kvæm fyrir umfer›. fiau eru fljót a›láta á sjá og lengi a› gróa upp.

fiolmörk fer›amannasta›a eru lítt flekkt. Uppl‡singarskortir um hvert er raunverulegt ástand fjölsóttrafer›amannasta›a og hvernig hægt er a› st‡ra um-gengni flannig a› ekki hljótist tjón af. Tra›k og slæmumgengni einkennir of marga fer›amannasta›i.

Fáir fer›amannasta›ir eru gífurlega fjölsóttir, en ví›aer a› finna á landinu náttúruperlur, a›stö›u til af-flreyingar og a› njóta menningar/sögu sem ekki ern‡tt. Dreifing fer›amanna um landi› er flví ekki nógumikil.

Í jar›vegi landsins er miki› af áfoksefnum s.s. öskuog vikri. Hann er flví laus í sér og au›rofinn. Gosefniá eldfjallasvæ›um eru létt og laus í sér og flola mjögilla umfer› (samanber gjallgíga). Jar›vegsey›ing oglandspjöll af umfer› eru meiri en vi› ver›ur una›.

Lykilorðin eru: • Stefna stjórnvalda/alþjóðasamþykktir• Sjálfbær ferðaþjónusta • Þolmörk og þolmarkarannsóknir• Gjaldtaka/samráðsvettvangur um nýtingu landsins• Vistvæn orkunotkun

Miklar fjörur, litlar fjörunytjar og takmörku› umgengnieru einkennandi. Mengun er ví›a vi› strendur landsins,bæ›i af frárennsli og sjónmengun af reka, sérstaklegaplastefnum sem hrúgast upp í fjörurnar.

Vi› ákve›in skilyr›i ve›urs og sta›hátta getur útblásturbifrei›a og reykur frá i›na›i safnast upp. Á ákve›numsvæ›um er loftmengun mikil mi›a› vi› flær hreinuorkulindir sem Íslendingar hafa yfir a› rá›a.

Mannvirki eru mjög áberandi í íslenskri náttúru vegnafless hve gró›ur er lágvaxinn, hversu strjálb‡lt landi› erog hversu ví›s‡nt er. Umgengni og umhir›u mann-virkja í landinu er ví›a ábótavant.

Skortur er á fé sem veitt er til vi›halds og uppbyggingar áverndu›um svæ›um og mannvirkjum fleim tengdum.

Me›höndlun sorps og annars úrgangs er ví›a ábóta-vant, og veldur fla› bæ›i umhverfis- og sjónmengun.Drasl s.s. járnarusl, bílhræ, úrgangstimbur, aflóga vélarog gámar sjást of ví›a flar sem atvinnurekstur fer fram.

TækifæriGefa flarf gó›an gaum a› umhverfismálum flegar a›-gengi fer›amanna a› náttúru Íslands er skipulagt. Aukaflarf rannsóknir á flolmörkum og fylgjast vel me› ein-stökum náttúruperlum (sbr. flolmarkask‡rsluna umSkaftafell 2002).

Meta flarf hvort æskilegt væri a› láta grei›a a›gangs-eyri e›a fljónustugjöld til a› auka fé til uppbyggingare›a verndunar einstakra fer›amannasta›a. Leggja flarfáherslu á fegrun umhverfis, vi›hald menningarver›-mæta og gó›a umgengni á vi›komu- og dvalarstö›umfer›amanna í bygg›um sem óbygg›um. Fylgjast flarfme› flví sem er a› gerast í umhverfismálum tengdumfer›afljónustu innanlands og á alfljó›avettvangi og takaflátt í samstarfi á flví svi›i. Vi› stefnumörkun í fer›a-málum á Íslandi er nau›synlegt a› hafa a› markmi›ia› vernda og vi›halda náttúrulegu umhverfi áfanga-sta›a.

Mikilvægt er a› tengsl fer›amanns og umhverfis, s.s. ávegum, stígum, áningarstö›um, tjaldsvæ›um og í sum-arhúsabygg›um, séu skipulög› flannig a› umhverfi›bí›i ekki ska›a af fleim samskiptunum og gestir vi›-komandi svæ›a beri gagnkvæma vir›ingu hver fyrirö›rum.

Vi› ger› hvers kyns landkynningarefnis, svo og vi›marka›ssetningu í fer›afljónustu, skal hafa í huga a›fla› efli skilning og umhyggju einstaklingsins fyrir um-hverfi sínu.

Vi› marka›ssetningu flarf a› höf›a til fless hóps fer›a-manna sem vill njóta landsins á flann hátt sem minnstraskar umhverfinu og í landkynningu skal taka mi› afflví a› náttúra landsins bí›i ekki tjón af umfer› fólks.

Á Íslandi er hægt a› upplifa fjölbreytt landslag án flessa› fer›ast langar vegalengdir og flví er ástæ›a til a›endursko›a skipulag fer›a og mi›a vi› smærri svæ›ien til flessa. Kynna flarf flessa möguleika fyrir fer›a-heildsölum.

Fer›amálará› leggi áherslu á a› fer›afljónustua›ilartaki tillit til umhverfisverndar vi› skipulagningu fer›a.

Sko›a flarf hvort ekki sé ástæ›a til a› setja kvóta áfjölda fer›amanna á ákve›na sta›i e›a takmarka a›-gengi fleirra me› ö›rum hætti um lei› og vi› leggjumáherslu á a› ímynd Íslands feli í sér au›veldan a›ganga› náttúru landsins.

Haldi› ver›i uppi öflugri fræ›slu um umhverfismáltengd fer›afljónustu, me› námskei›um og útgáfufræ›sluefnis.

Hvatt ver›i til skipulagningar á vi›komu- og dvalarstö›-um fer›afólks, flar sem teki› er mi› af flví hva› landi›flolir á hverjum sta› og tíma. Lög› skal áhersla á a›dreifa fer›amönnum um landi›.

Sveitarfélög ver›i hvött til a› taka tillit til flarfa og áhri-fa fer›afljónustunnar vi› stefnumótun í skipulags- ogumhverfismálum, ekki síst hva› var›ar vi›komu- ogdvalarsta›i fer›amanna í fléttb‡li.

Hreinsa flarf burt brotajárn og mannvistaleifar semvalda sjónmengun á ví›avangi.

Stu›la› ver›i a› útgáfu lei›beininga um mannvirkja-ger› á fer›amannastö›um, svo sem um ger› bygginga,tjaldsvæ›a, kamra, göngustíga, trappna, stiga, brúa,vegvísa og lei›beiningarskilta. Sjónarmi› sjálfbærrarflróunar séu flar höf› a› lei›arljósi.

Finna flarf lei› sem sættir sjónarmi› náttúruverndar-samtaka og fer›afljónustunnar. Fer›afljónustan ver›ur

20

a› taka ábyrg› á fleim au›lindum sem hún notar.Sko›a flarf lei›ir sem hafa fremur a› markmi›i auknartekjur af fer›amönnum en aukinn fjölda fleirra.

Óhjákvæmilegt er a› fleiri a›ilar en ríki› komi a› fjár-mögnun úrbóta á fer›amannastö›um. fiar ber fyrst a›nefna sveitarfélögin en ennfremur er br‡nt a› einstökfyrirtæki e›a samtök fleirra styrki og kosti úrbætur.

Stu›la ber a› almennri umhverfisvottun í fer›afljónustusbr. Green Globe 21.

Huga skal a› stofnun sjálfstæ›s umhverfissjó›s me›flátttöku hagsmunaa›ila. Tilgangur umhverfissjó›s væribætur og vi›hald, fræ›sla og rannsóknir.

Green Globe 21Ein stærstu og flekktustu umhverfisvottunarsamtök inn-an fer›afljónustu í heiminum í dag eru Green Globe 21.Samtökin voru stofnu› af hvatamönnum innan WorldTourism Organization (WTO) eftir Ríórá›stefnuna ári›1992. Forsvarsmenn WTO töldu nau›synlegt a› jafnt ört

21

Viðkomu- og dvalarstaðir ferðamanna samkvæmt könnun Ferðamálaráðs 2001

22

Áherslur

• Auka fla› fjármagn sem veitt ver›i til náttúru-verndar og sjálfbærrar uppbyggingar á fer›a-mannastö›um.

• Rannsaka flarf hva›a áhrif virkjunarframkvæmdirhafa á fer›afljónustuna.

• Stu›la flarf a› ger› heildarskipulags fer›amennskuá hálendi landsins.

• Framkvæma flarf flolmarkarannsóknir á helstu fer›amannastö›um (sbr. sk‡rslu um Skaftafell).

• A›ilar í fer›afljónustu ver›i hvattir til og a›sto›a›irvi› a› sveigja rekstur sinn til umhverfisvænni veg-ar me› markvissri fræ›slu og a›gengi a› vottunar-kerfum.

• Gera flarf úttekt á kostum og göllum gjaldtöku ífljó›gör›um og á ö›rum fjölsóttum fer›amanna-stö›um.

• Stu›la› skal a› flví a› alfljó›leg umhverfisvottunver›i tekin upp sem ví›ast í fer›afljónustunni.

• Leggja skal áherslu á a› hafa tekjur af hverjumfer›amanni frekar en auka fjölda fleirra.

• Lög› er áhersla á fla› a› ákvar›anir sem snertaumhverfismál e›a ímynd landsins séu teknar me›hag fer›afljónustunnar a› lei›arljósi.

• Kynningarefni efli skilning og umhyggju fer›a-manna fyrir íslenskri náttúru og sérstö›u hennar.

vaxandi atvinnugrein og fer›afljónusta er, sem hefure›li sínu samkvæmt mikil áhrif á umhverfi›, tæki áábyrgan hátt á umhverfismálum.

Stö›ug flróun hefur or›i› innan Green Globe 21 frá flvísamtökin voru stofnu› og hafa flau hasla› sér völl semárei›anlegir rá›gjafar og vottunara›ilar fyrir fyrirtæki,samfélög og ekki síst neytendur á fer›amannamörku›-um um allan heim. Sérsta›an felst m.a. í flví a› vottunGreen Globe 21 nær yfir allt sem tengist fer›alögumog fer›afljónustu. Auk fless a› hafa votta› fyrirtækiinnan fer›afljónustunnar allt frá hótelum, fer›askrifstof-um, flugvöllum, flugfélögum, járnbrautum, bílaleigum,rá›stefnumi›stö›vum og golfvöllum, hafa samtökinsmátt og smátt styrkt og víkka› út starfsemi sína ogvotta› stærri áfangasta›i og svæ›i.

Ein meginkrafa Green Globe 21 er a› fleir sem gerasta›ilar a› vottunaráætlun fleirra og leita eftir fullri vott-un sko›i og endurmeti hráefna- og orkunotkun síname› tilliti til sparna›ar og hafi jafnframt gó›a stjórn áförgun úrgangs. Raunin er flví sú a› flau fyrirtæki semganga til li›s vi› umhverfisvottunaráætlun fleirra hafaspara› gífurlega fjármuni, auk fless sem dregi› hefur úrágangi fleirra í sameiginlegar orkulindir fljó›anna, m.a.raforku og vatn. Green Globe 21 gerir líka kröfu til flessa› fyrirtæki innan vottunaráætlunar fleirra hafi um-hverfisstefnu sína s‡nilega vi›skiptavinunum, flannig a›fleir geti gert sér grein fyrir flví eftir hva›a stefnu fyrir-tækin eru rekin.

23

ForsendurMjög margir a›ilar hafa fla› hlutverk me› höndum a›tryggja öryggi almennings, og flá einnig fer›amanna,bæ›i innlendra og erlendra.Hi› opinbera hefur me› höndum öryggi í samgöngum,fl.e .flugöryggismál, sjóöryggismál, öryggi í umfer› bif-rei›a. Einnig eldvarnaeftirlit, slökkvili›, heilbrig›iseftirlit,Ve›urstofuna, lögreglu og landamæraeftirlit, Landhelgis-gæslu, og sí›an má nefna björgunarsveitir, heilbrig›is-stofnanir og fjölmi›la.

Í megindráttum sty›jast öryggismál fer›amanna vi› fla›umhverfi sem ætla› er innlendum borgurum en til vi›-bótar koma sérstök atri›i sem eingöngu snúa a› fer›a-mönnum, fl.e. í afflreyingarfer›amennsku, s.s. hestafer›-ir, vélsle›afer›ir og fljótasiglingar. Nefnd á vegum sam-göngurá›uneytisins vinnur nú a› ger› tillagna a› reglu-ger› um leyfisveitingar og öryggismál í afflreyingar-fer›amennsku.

Undanfarin ár hefur fla› aukist a› fer›amenn komi tillandsins á eigin vegum og skipuleggi fer›ir sínar sjálfir,m.a. me› hjálp netsins. Í drögum a› samgönguáætluner tali› a› fer›amönnum muni fjölga verulega og „allta› 80% fer›amanna muni fer›ast á eigin vegum ári›2014“. Ef flessi spá gengur eftir flarf a› grípa til sérstakará›stafana til a› tryggja betur öryggi flessara fer›a-manna og jafnframt a› auka uppl‡singagjöf me› öllumtiltækum rá›um.Öryggi fer›amanna ræ›st m.a. af fleim kröfum sem rík-isvaldi› gerir og fleirri fljónustu sem í bo›i er.Gæ›i fljónustunnar sem veitt er, sn‡r fremur a› flví

hvernig fer›afljónustan metur sitt starfsumhverfi og hvarsóknarfærin liggi. Ríki› setur lágmarksskilyr›i um a›bún-a› og hollustu, en fer›afyrirtækin útfæra sjálf hvernigfla› er gert, fl.e. hvort fjárfestar setja peninga í lúxushót-el e›a gistiheimili.Fer›afljónustufyrirtækin munu halda áfram a› eflagæ›amál sín og flar me› gæ›aeftirlit og finna lei›ir tilfless a› n‡ta fla› forskot sem flau gefa. fia› er ekkiraunhæft a› ætla a› allir bjó›i sömu fljónustu. fia› starfsem flegar hefur veri› unni› me› flokkun gistista›amun leggja grunn a› frekara starfi í gæ›amálum. fiarmunu samtök í fer›afljónustu leika lykilhlutverk og gætiveri› ástæ›a til a› styrkja sérstaklega fla› starf. Samtökí fer›afljónustu gætu sett almennar reglur og óhá›arsko›unarstofur sí›an sé› um eftirlit, áflekkt flví sem vi›-haft er vi› fiskvei›ar og -vinnslu. Fer›afljónustan flarf ámenntu›u starfsfólki a› halda, hvort sem er til a› st‡rafyrirtækjum e›a annast fer›amenn. Tungumálakunnáttaver›ur sífellt mikilvægari og ekki mun duga a› hafa ein-ungis eitt erlent tungumál á valdi sínu. Ennfremur ver›ura› mennta fólk á svi›i fljónustu til fless a› mæta vax-andi kröfum vi›skiptavina. Eftir flví sem fer›afljónustaneflist mun flessi fláttur ver›a sífellt mikilvægari og í raunmá fullyr›a a› fer›afljónustan muni ekki eflast nemamenntunarflátturinn sé í lagi. Menntun er undirsta›a fyrir stö›ugleika fljónustunnar og á flví byggja gæ›in.

Úrlausnarefnifia› er sameiginlegur hagur allra í fer›afljónustu a›neytandinn sé ánæg›ur me› flá fljónustu sem hannborgar fyrir. Eitt slæmt epli getur skemmt fyrir mörgum!

Lykilorðin eru: • Ferðamenn njóti öryggis eins og best verður tryggt

• Skýr gæðaflokkun þjónustu• Skýrar reglur um öryggismál í ferðaþjónustu

• Áhersla verði lögð á menntun og fræðslu innan ferðaþjónustunnar um gæða- og öryggismál• Aukin upplýsingamiðlun

3 Gæða- og öryggismál

fiví má færa rök fyrir flví a› réttlætanlegt sé a› leggjaákve›nar skyldur á her›ar fer›afljónustua›ila og um lei›ákve›inn kostna›. fia› er mikilvægt a› fla› sé tryggt a›sé fljónusta augl‡st me› ákve›num hætti ver›i húnframkvæmd me› fleim hætti.Auknar öryggiskröfur og aukin eftirspurn eftir betri gæ›-um gerir fla› a› verkum a› tilkostna›ur atvinnugreinar-innar hækkar og gerir n‡jum a›ilum erfi›ara um vik a›hefja rekstur, jafnframt flví sem a› smærri a›ilar munueiga erfi›ara uppdráttar nema flá í samstarfi vi› a›ra.Æskilegt væri a› stofna› yr›i til samstarfs í ví›ustumerkingu vi› samtök eins og Slysavarnafélagi› Lands-björg.fia› er augljóst a› auka flarf gæ›i almennt í fer›afljón-ustunni me› fla› fyrir augum a› lágmarka slysahættuog einnig til a› standa vi› gefin lofor› um gæ›i fljón-ustunnar, bæ›i vi› fer›amenn sem eru heilir heilsusem og fatla›a. Nau›synlegt er a› vinna markvisst a›flví a› bæta möguleika fatla›ra fer›amanna til jafns vi›a›ra svo a› fleim sé gert kleift a› taka flátt í fer›um ávegum íslenskrar fer›afljónustu.

TækifæriÍ tillögu a› samgönguáætlun er fla› gert a› megin-markmi›i a› „öryggi í samgöngum ver›i eins og fla›gerist best me› ö›rum fljó›um“.Ekki er óvarlegt a› setja fram svipu› markmi› um a›raflætti öryggis. Nú flegar eru starfandi sérstakar rannsók-narnefndir sem sko›a slys er var›a samgöngumál ogvel mætti hugsa sér samsvarandi nefndir sem sko›aslys fer›amanna. Hafin er ítarlegri skráning á slysum enveri› hefur me› „Slysaskrá Íslands“.fia› er styrkur fyrir fer›afljónustuna a› hafa a›gang a›fless háttar uppl‡singum og styrkir jafnframt ímyndhennar. Almennar athugasemdir og kvartanir fer›amanna hafaekki haft ákve›inn farveg innan fer›afljónustunnarnema hva› var›ar 12. gr. laga um skipulag fer›amálanr. 117/1994 en flar segir a› Fer›amálará› skuli kannaréttmæti kvartana um misbresti á fljónustu vi› fer›a-menn. Nefndarmenn telja a› flessum málum ætti a›koma í enn fastari skor›ur.fia› mætti t.d. hugsa sér sérstakt umbunarkerfi til hvatn-ingar vegna öryggis og gæ›a, t.d. í formi ver›launa.Fer›amálará› Íslands gæti veitt árlega vi›urkenningu tilfyrirtækja sem standa sig vel í uppbyggingu innragæ›a- og öryggiskerfis.Einnig flarf a› gera reglulega kannanir á gæ›um ísl-enskrar fer›afljónustu.

25

Áherslur

• Styrkja flarf starf hagsmunaa›ila til a› koma áfrekari gæ›aflokkun í fer›afljónustu.

• Skilgreina flarf farveg fyrir kvartanir og athuga-semdir vi› starf fer›afljónustunnar og fram-kvæma reglulega gæ›akannanir.

• Sett ver›a sk‡r markmi› um menntun fyrir fer›a-fljónustuna.

• Sko›a›ir ver›i möguleikar á a› setja á fót umb-unarkerfi samfara sk‡rum reglum um lágmarks-kröfur til öryggisflátta.

• Me› auknum gæ›a- og öryggiskröfum aukastálögur á greinina og ver›ur a› gera henni kleifta› standa undir fleim flannig a› hún standist alfljó›legan samanbur›.

• Efla flarf skráningu á slysum í fer›afljónustu og fáyfirs‡n til úrbóta.

• Aukin mi›lun uppl‡singa er stór fláttur í gæ›umfljónustunnar ásamt flví a› vera mikilsvægt örygg-isatri›i.

27

ForsendurHelstu skólar sem veita menntun í fer›afljónustu á Ís-landi eru Fer›amálaskóli Íslands í MK á framhaldsskóla-stigi og sí›an Háskólinn á Akureyri, Hólaskóli og HáskóliÍslands á háskólastigi.

Mikil flörf er á menntun á flessu svi›i, bæ›i fyrir flásem hyggja á störf vi› rekstur fljónustunnar og hinasem hyggja á rannsóknir, flróunar- og skipulagsstörf ífer›afljónustu. fia› væri fló rangt a› málum sta›i› a›reyna a› skilja a› hinn fræ›ilega og hagn‡ta fláttnámsins.Gó› grunnmenntun er undirsta›a fyrir framhaldsnám ífer›amálafræ›um. Í flessu sambandi skal bent á mikil-vægi matrei›slu- og framrei›slunáms en fla› á undirhögg a› sækja.

Töluvert frambo› er á námi í fer›afljónustu sbr. sk‡rsluJóns Torfa Jónssonar fyrir SAF. 2002. Framhaldsskólar,háskólastofnanir og einkageirinn leggja flar ‡mislegt a›mörkum. fietta námsframbo› er fló langt í frá heild-stætt e›a samfellt flannig a› almenningi, flá sérstak-lega væntanlegum nemendum og starfsfólki í fer›a-fljónustu, sé ljóst hvernig best er a› haga undirbúningifyrir hin fjölbreyttu störf sem atvinnugreinin hefur a›bjó›a.

Nokku› skortir enn á a› samrá› og samstarf sé haftmilli menntastofnana um stefnumótun og námsfram-bo›. fió eru forsendur til slíks flegar fyrir hendi m.a.me› fleirri ákvör›un a› fela MK forystuhlutverk innanframhaldsskólastigsins, og á háskólastiginu hefur tekistágætt samstarf me› innbyr›is samningum stofnana.fietta er önnur tveggja mikilvægra forsendna fyrir frek-

ari flróun menntunar fyrir atvinnugreinina, en hin ersamstarf vi› fyrirtæki og stofnanir í fer›afljónustu.Námsbrautir eru margar fámennar, sérstaklega hinarsérhæf›ari starfsmenntabrautir. Fjölmennari eru flærbrautir sem eru bóknámsbrautir á framhalds- og há-skólastigi. Símenntun er einnig í bo›i af hálfu mennta-stofnana, fyrirtækja og félagasamtaka, en mismunandier hvort flátttaka í símenntun er metin til aukinna rétt-inda, launa e›a framgangs í starfi.

Til fless a› stefnumótun og stjórnun fer›afljónustuver›i sem farsælust ver›ur hún a› byggja á traustumgrunni flekkingar á fleim áhrifum sem fer›afljónustanhefur á land og l‡›, jafnframt flekkingu á flróun grein-arinnar. Slík flekking fæst einvör›ungu me› stö›ugu ogvöndu›u starfi a› rannsóknum, en flennan flátt flarf a›efla mjög hérlendis.

Rannsóknir og flróunarstarf byggt á fleim er grundvöllurframfara í atvinnugreininni. fiví meiri flekking, flví meirifagmennska og flví traustari rekstrargrundvöllur. At-vinnugreinin flarfnast bæ›i grunn- og fljónusturann-sókna.

ÚrlausnarefniStærsta vandamál menntunar á fer›afljónustan sameig-inlegt me› annarri starfsmenntun á Íslandi, flann vir›-ingarmun sem lengi hefur ríkt í íslensku menntakerfi ogfljó›lífi milli fless sem kalla ná hagn‡ta menntun ogfræ›ilegrar e›a „akademiskrar“ menntunar. Sú ímynda› hagn‡tt nám sé ekki jafn vir›ingarvert, ekki jafn lík-legt til a› skila nemandanum frama í fljó›félaginu, hef-ur veri› lífseig. fiar af lei›ir a› nemendur sækja fremurá námsbrautir sem hafa á sér hi› fræ›ilega yfirbrag›.

Lykilorðin eru: • Heildstæð menntunarstefna og samhæfing námsframboðs

• Aukið samstarf stofnana og fyrirtækja

• Meiri þekking, meiri fagmennska

• Almenn grunnfræðsla um mikilvægi starfa í ferðaþjónustu

• Auknar rannsóknir

4 Menntun í ferðaþjónustu

28

Me› flessu myndast „gat“ í flekkingargrunn greinarinnarflar sem ætti a› vera kunnáttan í a› veita fljónustuna.fia› er gat flar sem fræ›i og framkvæmd eiga a› mæt-ast. Bygg›astofnun telur a› ein af rótum vanda lands-bygg›ahótelanna sé skortur á rekstrarmenntun sem tak-markar ví›s‡ni stjórnenda.

fietta kemur fram í a›ger›um menntamálayfirvalda enkostna›ur vi› starfsnám er mun meiri en vi› bóknám oghafa ekki fengist nægjanlegar fjárveitingar flrátt fyrir ít-reka›ar tilraunir. Ef heldur fram sem horfir mun verk-legt nám leggjast af me› alvarlegum aflei›ingum fyrirfer›afljónustuna. Anna› dæmi um flátt sem lí›ur fyrirfletta er afflreyingarfer›afljónusta. fiar er flörf á sértækunámsframbo›i sem tryggir a› starfsfólk hafi næga flekk-ingu á vi›komandi svi›i til fless a› veita fer›afólki fljón-ustu, tryggja öryggi fless og gæ›i fleirrar upplifunar semí bo›i er. Til dæmis er nau›synlegt a› starfsfólk í fer›a-fljónustu sem tengist hestum hafi sérflekkingu á hesta-mennsku, hópstjórn, fljónustu og öryggismálum.

fietta vandamál tekur til allra skólastiga, en ágerist fló áháskólastiginu vegna fleirrar íhaldssemi sem lengi ríktigagnvart hagn‡tum námsgreinum sem háskólagreinum.Me› breyttu vi›horfi til e›lis menntunar og starfa, me›auknum rannsóknum og fræ›imennsku á svi›i starfs-greina hefur fletta vi›horf mjög láti› undan síga. Vi› fla›hafa skapast tækifæri til flróunar starfsmenntunar á há-skólastiginu og flar me› a›stæ›ur til rannsókna og flró-unarstarfs sem er lífsnau›syn farsællar n‡sköpunar í at-vinnugreininni.

Rannsóknir og flróunarstarf flarf a› haldast í hendur, fl.e.fræ›in ver›a ekki me› gó›u móti a›skilin frá fram-kvæmdinni. Greinin er í e›li sínu starfsgrein en byggirfló á fræ›ilegri flekkingu og hugmyndafræ›i. fietta flarfa› endurspegla í námi á öllum skólastigum, gott nám ífer›afljónustu byggir á samspili fræ›a og framkvæmdar.

TækifæriStarfsemi Fer›amáladeildar Hólaskóla er gott dæmi umfylgni vi› flessi tækifæri sem eru a› skapast, en brautinveitir fljónustu jafnt háskólanemum sem grunnskóla-nemum auk starfsfólks í fer›afljónustu um allt land. Starfdeildarinnar byggir á fræ›ilegum grunni kenninga umsjálfbæra flróun fer›afljónustu og reynsluflekkingarfer›afljónustu í dreifb‡li. Úr fleim efnivi›i er unni› a› flvía› fljóna nokkrum markhópum:

1. Fólk sem starfar e›a hyggst starfa vi› fer›afljónustu ídreifb‡li og flarf a› hafa möguleika á frekara námi áflví svi›i, fyrir fla› hefur veri› flróu› eins árs grunn-menntun á háskólastigi.

2. Starfsfólk sem starfar tímabundi› vi› fer›afljónustu,fyrir flann hóp eru bo›in stutt námskei› tengd starfi ísamrá›i vi› fyrirtæki og stofnanir.

3. Framhaldsskólanemar, fyrir flennan markhóp flarf a›bjó›a nám sem undirb‡r frekara nám á flessu svi›iog flar er liti› til kjarnaskólans MK um flróunarstarfen einnig flarf a› huga a› fleirri sta›reynd a› fram-haldsskólanemar eru mikilvægur hluti sumarstarfs-fólks í fer›afljónustu.

4. Grunnskólanemar; fræ›sla um fer›afljónustu er hlutiaf menntun almennings og vitund um sitt samfélag.Mikilvægt er a› strax í grunnskóla fái nemendurinns‡n í flessa atvinnugrein og áhrif hennar á ís-lenskt samfélag, jafnframt er flar kjöri› tækifæri tila› kenna grunnflætti gó›rar fljónustu, átthagafræ›i,öryggismál og samskipti og framkomu.

Forsendur tillagna á flessu svi›i eru a› hugsa fyrst ogfremst um hag nemandans og a› uppfylla flarfir hansfyrir hagn‡tt nám er byggi á fræ›ilegum grunni. Nám ífer›afljónustu á öllum skólastigum ver›i flannig skil-greint sem fræ›ilegt og hagn‡tt í senn.

Fer›amálafræ›ibraut Háskólans á Akureyri sta›sett vi›rekstrar- og vi›skiptadeild háskólans. Brautin menntareinstaklinga til stjórnunarstarfa í greininni flar sem m.a.er lög› áhersla á beitingu faglegra vinnubrag›a vi›rekstur, stefnumörkun, ákvar›anatöku og stjórnun. Virktsamstarf er vi› Fer›amálasetur Íslands, Fer›amálará›Íslands, Háskóla Íslands og Hólaskóla um kennslu ogrannsóknir.

Í dag er bo›i› upp á nám í fer›amálum í eftirtöldum skólum:

• Lei›söguskóla Íslands• Menntaskólanum í Kópavogi• Hólaskóla• Háskólanum á Akureyri• Háskóla Íslands

29

Áherslur

• Leita› ver›i lei›a til a› bjó›a grunnnámskei› á flessusvi›i innan grunnskólans og flá í samrá›i vi› nám-skrárdeild menntamálará›uneytis.

• Auki› tillit ver›i teki› til kostna›ar í tengslum vi›starfsnám.

• Áfram ver›i haldi› flróunar- og samræmingarstarfi ínámskrá framhaldsskólans og möguleikar n‡ttir ísamvinnu skóla til a› fljóna fleim nemendum semekki stunda nám vi› stærstu námsbrautir á flessusvi›i.

• Námsbrautir framhaldsskóla og sérskóla tengist svosem kostur er flannig a› ekki myndist blindgötur e›aóflörf skörun námsbrauta og skólastiga fyrir nemand-ann.

• Háskólanám byggi í vaxandi mæli á fleim grunni semlag›ur er á framhaldsskólastigi, flannig a› vi› inntökunemenda ver›i teki› tillit til menntunar og/e›areynslu á svi›i fer›afljónustu.

• Hlú› ver›i a› hvers kyns grunn- og hagn‡tum rann-sóknum í fer›amálafræ›i.

Rannsóknir á svi›i fer›afljónustu eru afmarka› svi› inn-an háskólasamfélagsins, fló a› a›fer›afræ›i og skil-greining vi›fangsefna skarist vi› ‡msar greinar bæ›ihug-, félags- og náttúruvísinda. Mikilvægt er a› Ísland,me› sína sterku sérstö›u í náttúrufari og menninguver›i flátttakandi í flessu rannsóknasamfélagi. Jafnframter fer›afljónustan vettvangur flar sem fram koma ‡misvandamál og vi›fangsefni, sem eru áhugaver› frá sjón-arhóli annarra fræ›igreina. fijóna flarf bæ›i nemendumsem eru í rannsóknanámi me› lei›sögn og ö›rumfræ›imönnum me› samstarfsverkefnum. Erlent sam-starf skiptir hér miklu máli.

Fer›amálasetur Íslands er mi›stö› rannsókana ogfræ›slu á svi›i fer›amála. Setri› er starfrækt sameigin-lega af Háskólanum á Akureyri og Háskóla Íslands.Efling Fer›amálsetursins er vísir á traustari grundvöllframfara og uppl‡strar ákvör›anatöku í greininni.

31

Forsendurfiessi kafli byggir me›al annars á „Samgönguáætlun2003-2014“ sem kom út á vegum st‡rihóps á vegumsamgöngurá›uneytis í ársbyrjun 2002. Eftirfarandista›reyndir var›andi fer›afljónustu koma flar fram: Fer›afljónustan er nú næststærsti atvinnuvegurinn efmi›a› er vi› gjaldeyristekjur.fiar er m.a. áætla› a› erlendir fer›amenn ver›i á bil-inu 700 flúsund til milljón ári› 2014.

Gistinætur skiptast flannig a› 60% fleirra eru á höfu›-borgarsvæ›inu og 40% utan fless. Dvalartími fer›a-manna hefur styst undanfarin ár og mun sú flróunhalda áfram. Gert er rá› fyrir a› allt a› 80% fer›a-manna fer›ist á eigin vegum ári› 2014, flví ver›urmikil aukning í notkun bílaleigubíla á næstu árum.Í landinu eru nú 13 flugvellir fyrir áætlanaflug, 12 fyrirleigu- og sjúkraflug og 55 fyrir einkaflug auk leigu-og sjúkraflugs. fiessum flugvöllum mun fækka. Far-flegum í innanlandsflugi hefur fjölga› um 3,8% a›me›altali á ári á árunum 1971-2000. Framtí›arspárFlugfélags Íslands gera rá› fyrir um 1,5-2% aukninguá ári í framtí›inni, flannig a› gera ver›ur rá› fyrira.m.k. um 500-600 flúsund farflegum á ári í innan-landsflugi um Reykjavíkurflugvöll.

fijó›vegir á Íslandi eru nú um 13 flúsund km langir.Grunnnet landsins byggir á um 5200 km sem eru um40% af vegakerfinu. Gert er rá› fyrir um 23% aukn-ingu umfer›ar um vegi landsins frá 1998 til 2014.

Í inngangi áætlunarinnar segir a› „á Íslandi eru sam-göngur flríflættar, fl.e. flug, siglingar og landsam-göngur. fiessir samgöngumátar hafa ólíku hlutverkia› gegna og fljóna fólki og atvinnulífi á ólíkan hátt“.

Einnig segir a› „skipulag á a› mi›ast vi› a› fólkkomist örugglega og á flægilegan hátt fer›a sinna“.Sí›ar segir a› „skilyr›i fyrir vexti og vi›gangi fer›a-fljónustu eru gó›ar samgöngur til og frá landinu semog um land allt“ og a› „gott a›gengi a› helstu fer›a-mannastö›um ásamt gó›ri a›stö›u og merkingumflarf a› vera fyrir hendi ef fer›afljónusta á a› vaxaog dafna“.

Meginmarkmi› samgönguáætlunarinnar lúta a› flvía› tryggja hreyfanleika í samgöngukerfinu (a›gengiog afkastageta), hagkvæmni (grunnneti› sem for-gangsmál), umhverfislega sjálfbærar samgöngur ogloks a› tryggja öryggi í samgöngum me› tilvísun íumfer›aröryggisáætlun ríkisstjórnarinnar.

Aukning fer›afljónustunnar á sí›ustu árum hefur kall-a› á betra samgöngukerfi enda eru fer›afljónusta ogsamgöngur samofin verkefni. Vegir, br‡r og flugvellireru fleir hlutar samgöngukerfisins sem ver›ur fyrstog fremst fjalla› um hér.

Til vi›bótar mætti nefna almenningssamgöngur,ferjusiglingalei›ir, rei›lei›ir, göngustíga, rei›hjóla-lei›ir, akstur ökutækja utan vega um ósnortin ví›erni,fer›ir um ár og vötn auk hugsanlegra járnbrautar-samgangna sem hluta af samgöngumálum semtengjast fer›afljónustunni.

Lykilorðin eru: • Að samgöngukerfið auki arðsemi í ferðaþjónustu• Samkeppnisstaða svæða batni með öflugu samgöngukerfi• Þróun samgöngukerfisins hvetji til nýsköpunar og uppbyggingar• Samgöngukerfið tryggi þægindi og öryggi í umferð ferðamanna um og við landið• Tryggt verði að óhefðbundin umferð um ósnortin víðerni verði áfram möguleg• Fjölbreyttar og öruggar samgöngur til og frá landinu

5 Samgöngur

32

�������������������

�������

�����

����

���������

����������� �

��!������

�������

"#�������

$�������

�%!�����$�& �

�������� �

"#� �������

"���� $�

�� �'�(��$� �

���� ����� �

$��������� �

������

�� ��!��

�)�����

�#*������� �

������%������!�������� �

����� *�%�� �

��������� �

����#��

�++�,,����

������-���

".����+�

�/�,�-����,

*�0�,�-���

%1+����-���

"2+����+�

3���4�

�+�04�

����4�

�.��52�

�6��

���

�6���-���

�-���

����,�,

�/+��52�

�5���,0����

�����,0���

�6�,/,

���52�

�/7�,�

�����8���

3/,8���

"�����-���

"�������

�4��(�-���

�1,�.�,�-���

�0��5��-���

�-.7�56��

����

�2�

�56+,5�++�

�++�

�+.��

�����1,

�����5�0�

�06��,4�

�4�9����36+1�,8���

�2,4

�2�,4

���%&�����!���

�4�-�8+2�

�-�++�9��(�4��

�4�8/+�

"����+,52�

"-1�,+:��

�-�+���

���

3-/��,0�,5:��

%���+���

Samgöngukerfi›:

Flugvellir 10Lei›ir flugvéla

Hafnir 33Skipa- og ferjulei›ir

Vegir 5200 kmTil Evrópu

Til Nor›ur Ameríku

Til N

or›u

r Am

erík

u

Til Evrópu

Til Evrópu

Til Evrópu

Til Evrópu

Til Færeyja

Til Grænlands

Áætla›ar samgöngulei›ir

ÚrlausnarefniLjóst er a› flugi› er beinlínis grundvöllur fer›afljónust-unnar á Íslandi, flví skiptir fla› hana mjög miklu máli a›millilandaflugi› hafi yfir a› rá›a fullkomnum búna›i oga›stö›u til a› fljóna fleim fer›amönnum sem koma tillandsins.

Innanlandsflugi› hefur einnig mikla fl‡›ingu, en hafa berí huga a› fla› er í samkeppni vi› landsamgöngur. Sigl-ingar snerta fer›afljónustuna vegna fljónustu vi› flaufarflegaskip sem koma til landsins á sumrin me› stuttrien fl‡›ingarmikilli vi›komu á nokkrum stórum höfnum.fia› sama má segja um áætlanasiglingar Norrænu tillandsins yfir sumarmánu›ina og áætlanasiglingar ferjamilli sta›a innanlands s.s. Baldurs á Brei›afir›i, Herjólfstil Vestmannaeyja og áætlunarferja til Hríseyjar ogGrímseyjar.

Tækifæri Í umfjöllun samgönguáætlunar 2003 til 2014 koma frameftirfarandi áherslur og verkefni um samgöngumál semtengjast fer›afljónustunni:

Gó›ar samgöngur til og frá landinu skipta fer›afljónust-una mestu máli hér eftir sem hinga› til.

Ljúka flarf vegabótum bæ›i á hringveginum og ö›rumhelstu lei›um á grunnnetinu.

Útr‡ma flarf einbrei›um brúm, fla› er eitt stærsta örygg-ismáli› í umfer›inni nú.

Taka flarf sérstakt tillit til fjölfarinna fer›amannalei›a vi›ákvar›anir um framkvæmdir.

Betri vetrarfljónusta á vegum skapar betri a›stæ›ur fyrirfer›afljónustu á landsbygg›inni.

Nau›synlegt er a› bæta samgöngur vi› helstu náttúru-perlur landsins.

fia› er flóki› mál hvernig standa skal a› samgöngubót-um á hálendinu vegna áhuga fer›amanna á flví sem ofthefur veri› kalla› ósnortin ví›erni.

fia› er í anda fer›afljónustunnar a› áfram ver›i til tor-færir vegir, sló›ar og hef›bundnir malarvegir enda mikilláhugi fyrir ævint‡rafer›um og rallkeppnum sem beinlín-is byggja á slíku ástandi vega.

Almennur akstur á malarvegum skapar hættur, flví ernau›synlegt a› koma á framfæri uppl‡singum til fer›a-manna um hættur sem eru samfara akstri á slíkum veg-um.

Lög› er áhersla á mikilvægi Reykjavíkurflugvallar seminnanlandsflugvallar, varavallar fyrir Keflavík og milli-landaflugvallar fyrir Grænlands- og Færeyjaflug.

Me›al helstu áhrifa í sambandi vi› úreldinguReykjavíkurflugvallar eru ma. töpu› störf og aukinn fer›akostna›ur.

Me› flutningi flugvallarins til Keflavíkur skapast lengstafjarlæg› í fljónustu innanlandsflugs frá höfu›borgarsvæ›isem flekkist í Evrópu. fia› má telja eina af skildumhöfu›borgarsvæ›is a› flar sé mi›stö› innanlandsflugssta›sett. Róttækar a›ger›ir hafa í för me› sér breytinguá flróun fer›amennsku í tengslum vi› höfu›borgar-svæ›i› og draga úr notkun á innanlandsflugi.

Gert ver›i rá› fyrir hafnarbótum flar sem öll uppbygginger me› nútímalegum hætti til a› fljónusta fer›amennog skapa vi›skiptamöguleika sem mi›ast vi› a› taka ámóti skemmtifer›askipum.

Ísland ver›i a›la›andi valkostur sem endastö› fyrir far-flega skemmtifer›askipa.

Tryggja flarf gó›a a›stö›u fyrir skemmtibáta og hvala-sko›unarbáta.

Stefnt skal a› flví a› byggja upp fjóra hálendisvegi:Fjallabakslei› nyr›ri, Sprengisandslei›, Kjalveg og Kalda-dalslei›. Nefndin telur a› flær áætlanir flurfi a› fá nánariumfjöllun flví hér sé um a› ræ›a ákvör›un sem hefuráhrif á einstaka flætti fer›afljónustunnar og ímyndlandsins.

Bæta flarf a›komu skipa og báta a› áhugaver›umáfangastö›um frá sjó.

Meginverkefni› er a› treysta fer›afljónustuna í landinume› traustum, hagkvæmum, umhverfisvænum og ör-uggum samgöngum og öflugri fljónustu. Gott sam-göngukerfi á landi, sjó og í lofti eflir fer›afljónustu. Ví›ahefur veri› s‡nt fram á beint samhengi milli bættrasamgangna og aukningar í hagvexti fljó›a. Traustar sam-göngur vi› önnur lönd eru ein af grunnforsendum öfl-ugrar fer›afljónustu.

33

Vi› ákvar›anir um uppbyggingu samgöngumannvirkjaver›i teki› mi› af umfer›armagni, öryggi notenda, hag-kvæmni, styttingu fer›atíma, hagsmunum atvinnuvega,fl.m.t. fer›afljónustunnar og landshluta svo og flróun ísamgöngutækni.

34

ÁherslurNefndin vísar í tillögur og áherslur sem koma fram íSamgönguáætlun 2003-2014 en flar segir m.a.:

• Í fyrirliggjandi langtímaáætlun í vegager› semnú hefur veri› samflykkt í fyrsta sinn er me›alannars gert rá› fyrir flví a› ljúka lagningu bund-ins slitlags á hringveginn í sí›asta lagi 2006, leggja bundi› slitlag á alla vegi milli hringvegarog fléttb‡lissta›a, leggja bundi› slitlag á helstufer›amannalei›ir og breikka vegi og br‡r flarsem umfer› er svo mikil a› flutningsgeta ogumfer›aröryggi eru vandamál. Einnig á a› end-urbyggja br‡r á helstu flutningalei›um flannig a›flær standist kröfur um ásflunga sem leyf›ur erá evrópska efnahagssvæ›inu. fiannig ver›ur ís-lensku atvinnulífi trygg› e›lileg samkeppnis-sta›a á flessu svi›i og skilyr›i me›al annarssköpu› fyrir bættri fljónustu vi› fer›amenn.

• Verja flarf auknu fé til umfer›aröryggismála ogtil bættrar umfer›armenningar. Leggja skal áhersluá breikkun einbrei›ra brúa, ger› mislægragatnamóta og varnir gegn skri›uföllum og snjó-fló›um. Fylgt ver›i eftir fleirri stefnu sem sam-flykkt var á Alflingi vori› 1996 um auki› um-fer›aröryggi. fiessi áætlun ver›i sífellt í endur-sko›un.

• Br‡nt er a› gætt sé réttlætis, jafnræ›is og hófs ískattlagningu á farartæki og a› einnig sé teki›mi› af umhverfisfláttum. Auki› hlutfall flessararskattheimtu renni til samgöngumála. Skattkerfi›ver›i einfalda› og álögur lækka›ar. Sérstakt tillitver›i teki› til fljónustu vi› erlenda fer›amennog fla› gert hagkvæmara a› endurn‡ja rútur ogbílaleigubíla.

• Hvatt er til fless a› verulegar endurbætur ver›iger›ar á öllum a›allei›um sem liggja fráReykjavík, fl.e. til Reykjaness, Su›urlands ogVesturlands.

• Könnu› ver›i bygging n‡rrar flugstö›var áReykjavíkurflugvelli sem tengist almenningssam-göngum höfu›borgarinnar og fólksflutningum.Sérstaklega ver›i huga› a› flví a› n‡ta kostieinkaframkvæmdar og einkareksturs vi› upp-byggingu flugstö›varinnar og reksturs hennarsvo og flugvallarins í heild í samræmi vi› fláflróun sem er a› ver›a vi› rekstur slíkra sam-göngumannvirkja í Evrópu.

35

ForsendurTil fless a› geta meti› möguleika fer›afljónustunnar áÍslandi í hverjum landshluta fyrir sig til framtí›ar ernau›synlegt a› gera úttekt á öllum svæ›um. Í n‡út-kominni sk‡rslu, Au›lindin Ísland, er sett fram skilgrein-ing á breytilegum marka›ssvæ›um me› möguleikafer›afljónustunnar í huga.

fiar eru teknar saman fyrirliggjandi uppl‡singar og afla›n‡rra eftir flörfum, m.a. me› vi›ræ›um vi› fulltrúasveitarfélaga, fyrirtækji í greininni og fulltrúa samtaka ílandshlutunum sem koma a› fer›afljónustu á einhvernhátt.Me› sk‡rslunni Au›lindin Ísland er hægt a› draga sam-an sérstö›u hvers svæ›is og helstu möguleika fless oggera a› lokum tillögur um skilgreind verkefni til a›byggja upp fer›afljónustu innan hvers svæ›is.

Miklar væntingar eru bundnar vi› fer›afljónustu íbygg›alegu tilliti. En til fless a› flær væntingar ver›iuppfylltar flarf a› gera rá› fyrir fer›afljónustunni me›alundirstö›uatvinnugreina landsins. Takast ver›ur á vi›erfi›leika greinarinnar vegna lélegrar afkomu, m.a.vegna stutts fer›amannatímabils sem einkum bitnar áar›semi fyrirtækja á landsbygg›inni.

Í flingsályktun um stefnu í bygg›amálum fyrir árin2002-2005 segir or›rétt í kafla 1:

„1. N‡ting sóknarfæra í atvinnulífi:

Fer›afljónusta. fijónusta vi› fer›amenn er vaxandi at-vinnugrein. Hún hefur byggst á tveimur meginsto›um,

íslenskri náttúru og menningu, svo og mikilli flekkinguatvinnurekenda og starfsfólks í fer›afljónustu. Bylting ívegasamgöngum, bætt gisti- og veitingafljónusta, fjölg-un sumarhúsa (sem mörg eru n‡tt allt ári›) og auki›frambo› á hvers kyns afflreyingu og menningarstarf-semi eru flættir sem hafa stutt flessa flróun, auk bættralífskjara í Evrópu og Nor›ur Ameríku, fla›an sem flestirerlendir fer›amenn koma. Uppbygging greinarinnar álandsbygg›inni hefur takmarkast nokku› af flví hversuárstí›abundin hún er og rekstrarerfi›leikar hafa hrjá›sum fyrirtæki í greininni. firátt fyrir fletta eru miklir vaxtarmöguleikar í fer›afljón-ustu sem sem n‡ta flarf sem best. Búist er vi› veru-legri aukningu erlendra fer›amanna hinga› til lands ánæstu árum, auk fless sem fer›ir Íslendinga innanlandsaukast stö›ugt. Lykillinn a› velgengni í fer›afljónustuer aukin menntun og stö›ug fljálfun fleirra sem starfa ígreininni. Vi› stefnumótun í fer›afljónustu flarf a› legg-ja áherslu á sérkenni hvers landshluta og skipuleggjavaxtarsvæ›i.“ Sí›ar í kafla um tillögur er ger› grein fyr-ir hugmynd um uppbyggingu fer›afljónustu í dreifb‡li.

ÚrlausnarefniMe› breytingum á hef›bundnum atvinnuháttum ein-stakra sta›a getur skapast tómarúm í atvinnulífinu.

Einhæfni og samdráttur á einstaka stö›um dregur úrfrumkvæ›i og fjárhagslegu áræ›i til a› takast á vi› n‡verkefni í fer›afljónustu. Á landsbygg›inni hættir mönn-um til a› gera óraunhæfar væntingar til fer›afljónust-unnar og a› hún geti bjarga› öllu á stuttum tíma.

6 ByggðamálLykilorðin eru: • Vöxtur og sérstaða svæða

• Fjöldi ferðamanna• Jafnvægi atvinnugreina• Hátt þjónustustig• Ferðaþjónusta er undirstöðuatvinnugrein

Fyrirtæki í fer›afljónustu á landsbygg›inni eru mörg illastödd fjárhagslega til a› takast á vi› uppbyggingarstarf,endurbætur og flróun fljónustu.

fijónusta og afflreying sem í bo›i er á landsbygg›innier mjög árstí›abundin.

Ví›a eru margar, smáar fljónustueiningar a› keppa álitlum marka›i.

Einstök svæ›i eru misjafnlega langt komin í úttekt ásérstö›u og ávinningi bygg›arlagsins me› tilliti til mót-töku fer›amanna.

Sveitarfélög eru misjafnlega í stakk búin til fless a›skapa frjóan jar›veg fyrir uppbyggingu fer›afljónustuog a›stö›u me› menntu›u starfsfólki.

Lítil samsta›a hefur lengst af einkennt skipulag fer›a-fljónustunnar á landsbygg›inni. Sveitarfélög og svæ›is-bundin fyrirtæki í fer›afljónustu eru nú í vaxandi mælia› horfa til endurskipulagningar og ví›ara samstarfs tila› auka hagkvæmni og ar›semi.

Takmarka›ar samgöngur draga úr vaxtarmöguleikumeinstakra bygg›arlaga til a› veita fljónustu sem hægt era› nálgast me› au›veldari og ar›samari hætti annarssta›ar. Má flar nefna fækkun áfangasta›a og flugtí›niinnanlands og eru Vestmannaeyjar gott dæmi flar um.

Frumkvæ›i er ekki í höndum heimafólks. Fer›afljón-ustufyrirtæki sem sta›sett er annars sta›ar st‡rir fjöldafleirra fer›amanna sem heimsækir einstök svæ›i. Leysa flarf vanda landsbygg›arhótela sem fyrst flarsem máli› er alvarlegt.

Lykill a› fjölbreyttri fer›afljónustu á landsbygg›inni erblómlegt mannlíf allt í kringum landi› sem getur haldi›uppi háu fljónustustigi í fer›afljónustu.

TækifæriMargt af flví sem er áhugaver›ast vi› fer›alög um Ís-land er a› finna í bygg›unum ví›svegar um landi›. fivíer mikilvægt a› einstök bygg›arlög og svæ›i skilgreinistyrkleika sinn, á hva›a svi›i flau geti gert sig eftir-sóknarver›ust.

Vaxandi fjöldi fléttb‡lisbúa sækir inn á sífellt stærrasvæ›i í dreif›ari bygg›um landsins. fietta eru a› stór-um hluta óvirkir vi›skiptavinir sem n‡ta sér a› litlu leytiflá fljónustu og afflreyingu sem í bo›i er á svæ›inu.fiennan hóp flarf a› nálgast skipulega og virkja betur.

Tenging og samstarf hef›bundins atvinnulífs, sta›ar-menningar og fer›afljónustu getur skapa› marvíslegtækifæri sem hægt er a› byggja á.

Svæ›i me› mikla sérstö›u og a›dráttarafl draga a› sérhópa í fleim mæli a› marvísleg önnur fljónusta ásvæ›inu n‡tur gó›s af.

36

Áherslur

• Auka flarf samstarf fer›afljónustufyrirtækja í smærribygg›arlögum til a› ná fram hagkvæmni, bættrifljónustu og meiri ar›semi.

• Stu›ningur vi› n‡sköpun og uppbyggingu á fer›a-fljónustu flarf a› tengjast hugmyndum um sterkasérstö›u og ví›tækan áhuga fólks utan svæ›isins tilfless a› sko›a og njóta. Nú flegar eru nokkur gó›dæmi um starfsemi flar sem vel hefur tekist til í‡msum landshlutum.

• Vanda landsbygg›arhótela flarf a› leysa og grípastrax til vi›eigandi a›ger›a.

• Auka flarf samvinnu fer›afljónustu vi› sveitarstjórnirog atvinnulíf á svæ›inu.

• Gera flarf heildræna úttekt á styrkleika og veikleikaeinstakra svæ›a.

• Var›veita flarf mikilvæga menningarflætti og sér-stö›u í atvinnulífi sta›a sem ekki ver›a b