VOertaal

Uit

gav

e v

an

Fo

rFa

rm

er

s N

ed

er

laN

d

NR 22016

maatregelen tijdens hittestress 2

sturen op een lage kostprijs per kilo melk 4

“Efficiënt boeren is een must”

reportage familie van der Kolk 14

extra maatregelen tijdens hittestress

Tijdens hittestress verdienen uw dieren

extra aandacht en ondersteuning.

Hittestress treedt niet alleen op tijdens

die paar tropische zomerdagen dat het

boven de 30 graden is. Bij een tempera-

tuur van 23 graden en een hoge lucht-

vochtigheid (>80%) kunnen koeien al

last hebben van hittestress. Dit geldt

niet alleen voor de melkgevende koeien,

ook droogstaande koeien en jongvee

lijden onder hittestress.

actueel nieuws

typische verschijnselen van hittestress

zijn een lagere voeropname, lagere

melkproductie en ‘pompende’ koeien.

met als gevolg een verhoogd risico op

pensverzuring (meer kans op klauw­

problemen), verminderde activiteit

(lagere bezoekfrequentie melkrobot), en

het optreden van een energietekort

(verminderde gezondheid en vruchtbaar­

heid). Kortom, het is belangrijk om de

negatieve gevolgen van hittestress zoveel

mogelijk te minimaliseren.

Enkele praktische tips

• Zorg voor voldoende ventilatie in de stal

door eventueel extra ventilatoren in te

zetten en zijwanden of gordijnen te

openen.

• Tijdens hittestress neemt de vochtbe­

hoefte toe van ca. 100 liter naar meer

dan 200 liter per koe per dag. Zorg voor

goed toegankelijke en schone waterbak­

ken met voldoende fris drinkwater.

Controleer dagelijks of de drinkbakken

goed schoon zijn.

• Stimuleer de ruwvoeropname door

regelmatig vers voer aan te bieden.

Dit kan door vaker per dag of door

’s avonds te voeren, accepteer meer

restvoer en verwijder dit dagelijks.

• Door het warme weer kan er gemakke­

lijk broei optreden in de kuil of in het

voer dat voor het voerhek ligt. Dit

betekent een sterke afname van

voederwaarde en smakelijkheid.

Door het toevoegen van bijvoorbeeld

selko tmr zal het voer smakelijker

inhoud02 extra maatregelen

tijdens hittestress

03 Column: Blijven rekenen!

04 sturen op een lage kostprijs

06 reportage Melk€fficiënt

08 Winnaar agroscoopbokaal 2016

09 De ams­specialist

10 inkuilmanagement: broei voorkomen

11 aandacht voor kalium­ bemesting

12 grasland verbeteren

13 Korte berichten

14 reportage jongveeopfok

16 Column Yvon Jaspers

Colofonvoertaal is een uitgave van ForFarmers. voor meer informatie kunt u terecht bij de regionale ForFarmers dealer of bij ForFarmers, Lochem. tel. 0573 – 288 800e­mail: voertaal@forfarmers.euwww.forfarmers.nl

overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de redactie en met bronvermelding.

Deze uitgave is gedrukt op FSC-papier.

2

Column

Blijven rekenen!net voor het schrijven van

deze column ben ik mijn

zoon (10 jaar) aan het

helpen met zijn huiswerk.

rekenen staat op het

programma: “de wereld in

getallen”.

De laatste tijd is de melk­

veehouderijsector bezig met

“de melkveehouderij in getallen”. De lage

melkprijzen met in verhouding hoge kosten

maken het voor u niet gemakkelijk. maar hoe

kunt u grip op de zaak houden, welke beslis­

sing is de juiste? overstappen naar een

goedkopere brok? maar wat als daardoor de

melkproductie onderuit gaat, en wat betekent

dit voor de diergezondheid? Welke beslissing

is goed voor de korte termijn maar ook

positief voor de langere termijn?

inzicht in de opbouw van de kostprijs per kilo

melk en het maken van een liquiditeitsbegro­

ting zijn een eerste voorwaarde om de juiste

keuzes te kunnen maken voor uw bedrijf.

Met Melk€fficiënt kunnen wij daar nog iets

belangrijks aan toevoegen. namelijk concrete

berekeningen van efficiëntievoordelen die u bij

verschillende onderdelen van uw bedrijfsvoe­

ring kunt behalen binnen uw fosfaatruimte. en

een plan van aanpak om die voordelen

daadwerkelijk te realiseren, soms in minder

dan een jaar tijd. onze specialisten en account­

managers staan klaar om u hierbij te helpen.

Zo draait rekenen niet alleen om getallen,

maar om de juiste dingen doen.

théjan Benders

verkoopleider rundvee noord

extra maatregelen tijdens hittestressblijven en is er minder kans op broei

voor het voerhek.

• Weid de koeien bij warm weer bij

voorkeur ’s morgens vroeg of ’s avonds

na het melken. Bij hele warme

periodes is het verstandig de koeien

’s nachts te weiden. Het is erg belang­

rijk om vaste tijden van voeren en

beweiden aan te houden.

• Pas het rantsoen aan door de buffer­

capaciteit te verhogen om pensver­

zuring te voorkomen. Werk proactief

en voer gedurende de gehele zomer­

periode buffer (Univit Buffer of

rumiBuffer) ter ondersteuning.

en tijdens perioden van hittestress

verhoogt u de dosering. Blijf de

verhoogde dosering buffer doorvoeren

tot één week na de hittestressperiode.

• Voer een extra geconcentreerde, veilige

energiebron in de vorm van milkPower

HF180 (pensbestendig vet). Dit minima­

liseert de negatieve effecten van

hittestress en houdt de melkproductie

en het vetgehalte op peil.

• Ook droge koeien kunnen enorm onder

de hitte lijden. Zet koeien niet droog bij

extreme temperaturen, stel dit uit tot na

de hitteperiode. ook voor droge koeien

zijn frisse lucht en vers water en voer

belangrijke aandachtspunten.

overleg met uw melkveespecialist of

accountmanager welke rantsoenmaat­

regelen het beste op uw bedrijf passen.

meer praktische tips vindt u in de

hittestress stalkaart melkvee, zie onze

website.

35

34

33

32

31

30

29

28

Mee

tmel

k (k

g/d)

Week in proef1 2 3 4 5 6

Hit

test

ress

ControleMilkPower HF180

ForFarmers heeft afgelopen jaar onderzoek laten uitvoeren naar het effect van

het voeren van milkPower HF180 (pensbestendige vetten) op de melkproductie

tijdens hittestress (zie grafiek). Milk Power is een zeer geconcentreerde en

veilige energiebron (> 3.400 vem). Het product bevat geen stikstof en fosfaat en

is dus gunstig voor BeX en KringloopWijzer.

Uit de resultaten van

de proef blijkt dat

milkPower HF180 de

melkproductie na de

hitteperiode weer

snel op peil brengt.

Daarom is milkPower

HF180 een ideale en

onmisbare energie­

aanvulling tijdens

hittestress.

MilkPower HF180: ideale aanvulling tijdens hittestress

(Bron: schothorst Feed research 2015)

3

interview

“Stuur op een lage kostprijs per kilo melk”De melkveehouderij maakt economisch

zware tijden door. Jan Kappers, sector-

manager melkveehouderij van Alfa

Accountants, benadrukt dat melkvee-

houders weinig invloed hebben op de

prijs maar wel op de kosten per kilo

melk.

veel melkveehouders zien al maanden

rode cijfers op de rekening courant. een

combinatie van factoren, waaronder een

hoge europese melkproductie, tegenval­

lende zuivelvraag uit China, weggevallen

export naar rusland en aantrekkende

eurokoers, heeft de melkprijs tot het

huidige lage niveau gebracht. Het was

bekend dat de markt door liberalisering

van de europese zuivelmarkt veel meer

afhankelijk zou worden van externe fac­

toren. De verwachting was echter dat de

mondiale vraag naar zuivel jaarlijks met

3% zou groeien en het aanbod met ruim

2%. van die vraagstijging is vooralsnog

geen sprake.

Jan Kappers signaleert dat de situatie op

de melkveebedrijven divers is en dat veel

bedrijven kampen met liquiditeitsproble­

men. “Bij een gemiddelde kritieke melk­

prijs van 35 cent en een opbrengstprijs

van 28 cent komt een bedrijf met

7 ton melk op jaarbasis €49.000 tekort.”

Hoe kunnen bedrijven zichzelf wapenen?

“Het belangrijkste is een lage kostprijs

per kilo melk. Dat hebben melkveehouders

deels zelf in de hand. in de praktijk zien

we grote verschillen tot wel 10 cent per

kilo melk. Daar komen verschillen in kos­

ten voor de financiering nog bij.

De melkveehouders met de laagste kost­

Jan Kappers, sectormanager melkveehouderij van alfa accountants:

prijs scoren vaak op alle punten beter en

beheersen het vakmanschap. Ze weten

met minimale input een optimale output

te realiseren met beperkte verliezen in de

processen (ruwvoer, jongvee en melkvee).

Ze weten waar ze waarde toevoegen in de

processen.”

Een deel van de bedrijven heeft niet

voor niks een hoge kostprijs; hoe kun-

nen ze daar dan toch aan werken?

“Belangrijk is om inzicht te krijgen in de

opbouw van de kostprijs en het verloop

van de liquiditeit. elke bedrijf heeft ver­

beterpunten, zoals verhogen van de voer­

efficiëntie, verbeteren van de jongvee­

opfok of ruwvoerteelt. naast inzichten in

de verbeterpunten is de grondhouding

van de ondernemer een belangrijk punt.

is de ondernemer zich bewust van de

noodzaak? niet iedereen wil of kan zich

laten coachen. Dat kan het lastig maken.”

Wat als het bedrijf technisch goed draait

maar de kostprijs toch te hoog is?

“maak eerst een meerjarenprognose om

te zien wat de verwachte ontwikkelingen

zijn. Denk daarbij ook aan grondgebon­

denheid en fosfaatrechten. met een goed

plan zijn er wellicht mogelijkheden tot

herfinancieren tegen een lagere rente. Bij

een te zware financiering kan overwogen

worden eigendomsgrond om te zetten in

erfpacht.”

Hoe ervaart u de positie van de banken?

“Banken zijn tot nu toe loyaal geweest

rondom liquiditeitsproblemen.

Ze kijken nu wel naar de gevolgen van

fosfaatrechten en grondgebondenheid

en willen dat vertaald zien in een plan.

ondernemers moeten vaker zelf een

liquiditeitsprognose opstellen. Bewust­

wording en inzicht in de materie zijn

dan belangrijk. Dat moet zich vertalen

naar prak tische veranderingen in het

bedrijf. Daar kunnen de specialisten en

accountmanagers van ForFarmers een

belangrijke rol bij spelen. Bij een goed

plan en voldoende toekomstperspectief

willen banken nog altijd meedenken met

de ondernemer.”

Hoe verwacht Alfa Accountants dat de

zuivelmarkt zich gaat ontwikkelen?

“ik onderschrijf de visies van onder an­

dere rabobank dat 2016 een moeilijk jaar

blijft en het in 2017 “beter” wordt. maar

als ik naar de grondstoffenmarkt kijk, zou

het me niet verbazen als er al wat eerder

herstel optreedt. als het aanbod afneemt

en China meer op de markt komt, kun­

nen melkprijzen in het najaar best gaan

stijgen. maar: de voorspelbaarheid van de

melkprijs is door de liberalisering lastiger

dan ooit. ogenschijnlijk kleine gebeur­

tenissen kunnen grote gevolgen hebben

voor de zuivelmarkt.”

Jan Kappers

4

Hoe kan ik mijn voerwinst direct verhogen?

De huidige lage melkprijs vraagt om scherp te sturen op de

kostprijs per liter melk op uw bedrijf. is het aantrekkelijk om

(tijdelijk) een goedkopere brok te voeren? is het beter om een

oudmelkte koe eerder dan gepland af te voeren? De volgende

voorbeelden geven inzicht in de gevolgen van mogelijke

keuzes:

• Door de huidige melkprijsontwikkeling kan het zinvol zijn

om opnieuw naar de rantsoensamenstelling te kijken,

met name naar de hoeveelheid en soort krachtvoer in het

rantsoen. Past de gekozen strategie van geconcentreerd

voeren nog bij de huidige omstandigheden? Wegen de

kosten die u maakt voor de laatste liter melk nog op

tegen de opbrengst? een goedkopere en minder gecon­

centreerde brok kan tot lagere krachtvoerkosten leiden.

echter, als de kosten lager zijn, maar er ook minder

melkopbrengst is, komt er een moment dat er per saldo

een lagere voerwinst is. Bekijk samen met uw melk­

veespecialist en met behulp van de ‘voerwinstcalculator’

welke broksoort, onder welke (rantsoen)omstandigheden,

het verstandigst is. Zo kunt u waar mogelijk kosten

verlagen, zonder opbrengst te verliezen en ziet u ook op

welk moment het verlagen van de krachtvoerkosten gaat

leiden tot verlaging in plaats van verhoging van de

voerwinst.

• Tot welk productieniveau is een oudmelkte koe, die u van

plan bent om af te voeren, nog interessant om te melken?

onderstaand een voorbeeldberekening:

Voerkosten per dag (ruwv + kv) € 4,00

Mestafzetkosten/koe/dag € 1,00

Totale kosten voer + mestafzet € 5,00

Melkprijs € 0,28

Break-even 18 kg melk

toelichting:

­ voor mestafzetkosten is gerekend met €15,­ per kuub

­ voor voerkosten is gerekend met 20 kg ds x 20 cent

­ Hou er rekening mee dat oudmelkte koeien meestal

aanzienlijk hogere gehaltes in de melk hebben en

daardoor ook een hogere melkprijs/kg melk dan het

bedrijfsgemiddelde.

• De hoeveelheid melk heeft een direct effect op de

opbrengsten. meer melkkoeien met een hogere

productie in combinatie met zo min mogelijk jongvee is

een goede strategie om voldoende cashflow te houden.

Via Melk€fficiënt kunnen wij u adviseren over de juiste

strategische keuze. vraag uw melkveespecialist of

accountmanager voor meer informatie.

5

Melk€fficiënt: van plan naar praktijk bij maatschap Te Biesebeek

Melk€fficiënt geeft melkveehouders snel

inzicht in de financiële winst en de betere

benutting van de fosfaatruimte die kan

worden behaald door het optimaliseren

van de melkproductie, transitie, jongvee-

opfok of het ruwvoermanagment.

In maart 2015 maakte melkveehouder

Erjan te Biesebeek samen met melk-

veespecialist Rik Slotman de rekensom

voor zijn bedrijf. Ze stelden doelen en

stippelden een plan van aanpak uit.

Wat is er een jaar later bereikt?

erjan te Biesebeek (27) runt samen met

zijn ouders Jan Willem en Bea en zijn

vrouw Leonie in het gelderse eibergen

een melkveebedrijf met 104 melkkoeien

en 60 hectare grond. De koeien zijn drie

jaar geleden overgegaan naar een nieuwe

0­6­0­stal met 140 ligboxen, in combi natie

met de overschakeling naar auto matisch

melken met twee melkrobots.

in maart 2015 nam ForFarmers melk­

veespecialist rik slotman samen met

Erjan de efficiëntie van zijn bedrijf onder

de loep.

Dit gebeurde met inzet van Melk€fficiënt,

de totaalaanpak van ForFarmers om

potentiele efficiëntievoordelen van een

melkveebedrijf te berekenen en die

voordelen te realiseren via een praktisch

plan van aanpak. “ons inkomen wordt

voor een groot deel bepaald door een

efficiënte bedrijfsvoering, dus het is goed

om te weten waar we extra winst kunnen

behalen om het nog weer een stap beter

te doen”, beredeneert de veehouder.

Scheve verhouding jongvee-melkkoeien

snel was duidelijk dat er niet op elk on­

derdeel grote winst kon worden behaald.

Met een afkalfleeftijd van 24 maanden,

een tussenkalftijd van 385 dagen en

een jaarproductie van 10.500 kg per koe

presteert het bedrijf van te Biesebeek

op een aantal essentiële onderdelen al

top. Het grote efficiëntievoordeel viel te

realiseren bij de jongveebezetting. Begin

2015 lag die op 8,5 stuks jongvee per 10

melkkoeien. ‘’een erfenis uit de periode

voor de verhuizing naar de nieuwe stal”,

verklaart erjan.

“inzicht in waar we extra winst kunnen behalen”

reportage

Jan Willem en erjan te Biesebeek.

6

“We moesten toen veel jongvee aan­

houden omdat er in de oude stal meer

melkkoeien uitvielen. in de comfortabele

nieuwe stal is de uitval drastisch afge­

nomen, maar de jongveebezetting bleef

hetzelfde. De balans was dus scheef.”

in overleg met rik slotman werd als doel

gesteld de jongveebezetting binnen een

jaar terug te brengen naar 6 stuks op 10

melkkoeien. rik: “ik adviseerde erjan

om meer koeien te insemineren met Bel­

gische Witblauwe en vaarskalveren van

koeien met een lactatiewaarde beneden

de 105 te verkopen. Uit de berekening

bleek dat deze afname in jongveebezet­

ting het bedrijf na een jaar een financieel

voordeel van € 20.000,­ zou opleveren.”

Dit voordeel komt tot stand door een

besparing op de voerkosten voor het

jongvee en de lagere mestafzetkosten.

tegelijkertijd ontstaat er ruimte om

meer melkkoeien aan te houden.

Uitvoering niet zonder emotie

Onderdeel van Melk€fficiënt is dat de

melkveehouder en de melkveespecialist

van ForFarmers de uitvoering van het

plan van aanpak samen monitoren en

evalueren. Dit gebeurt onder andere met

behulp van het monitoringsprogramma

agroscoop. ruim een jaar na de start

constateert slotman dat het aantal stuks

jongvee per 10 melkkoeien inderdaad is

gedaald, maar nog niet tot 6. De verhou­

ding is nu 7,5 op 10 melkkoeien.

volgens erjan heeft dit te maken met

emotie en gewenning. “ik ben niet

gewend om ook de betere koeien con­

sequent met Belgische Witblauwe te

insemineren. Hierdoor kom ik voor de

moeilijke beslissing te staan goede vaars­

kalveren voor een luttel bedrag te verko­

pen. Dat druist tegen mijn boerengevoel

in.” tegelijkertijd hoeft niemand de jonge

veehouder uit te leggen dat het insemi­

neren met Belgische Witblauwe rigou­

reuzer en consequent moet ter wille van

het eigen inkomen. “Het vraagt gewen­

ning, maar we gaan het nu ook gewoon

consequent doen. Het is ook beter om

te voorkomen dat je lastige keuzes moet

maken als er weer een mooi vaarskalf is

geboren.” Het doel is en blijft dus om de

jongveebezetting terug te brengen naar

6 op 10. Hiernaast wil te Biesebeek het

komende jaar nog scherper sturen op

de melkproductie per kilogram fosfaat.

ForFarmers introduceerde dit nieuwe

kengetal in 2015 en heeft het geïnte­

greerd binnen Melk€fficiënt. Door

effectief te sturen op dit kengetal kan

te Biesebeek, na de invoering van fos­

faatrechten, een korting waarschijnlijk

geheel opvangen, zonder verlaging van

de melkproductie (zie kader).

meer melk per kilogram fosfaat is nadrukkelijk een doelstelling

voor maatschap te Biesebeek. met de aankomende invoering

van fosfaatrechten en een mogelijke korting op die rechten van

4 ­ 8%, willen de veehouders voorkomen dat zij inleveren qua

hoeveelheid geproduceerde melk. Bovendien willen zij niet nog

meer kosten maken voor mestafvoer. melkveespecialist rik

slotman rekent voor dat te Biesebeek de melkproductie per

kilo fosfaat kan verhogen van 180 kg naar 199 kg (+10%) door

het aantal stuks jongvee per 10 melkkoeien terug te brengen

van 8,5 naar 6 en de melkproductie met 6% te verhogen. Dit

schept ruimte om zes melkkoeien extra te gaan houden en

60.000 kg melk meer te produceren. om de melk­ en melkvet­

productie per koe te verhogen is te Biesebeek afgelopen

voorjaar gestart met het toevoegen van milkPower aan het

rantsoen. milkPower bevat meer dan 3.400 vem, maar geen

eiwit en fosfor. Het effect op BeX en KringloopWijzer is daarom

erg gunstig. Kort na de start met milkPower was de dagproduc­

tie per koe al met een liter toegenomen en is het vetgehalte

met 0,2% gestegen. erjan te Biesebeek ziet daarnaast nog een

voordeel: “De koeien gaan gemakkelijker naar de melkrobot.

Ze hebben zichtbaar meer energie.”

Meer melk per kg fosfaat met MilkPower

“als je minder jongvee aanhoudt moet je nog meer

doen aan de kwaliteit van de opfok’’, stelt erjan te

Biesebeek. meteen vanaf de geboorte van de kalveren

wordt de opfok dan ook met grote zorg en precisie

opgepakt, met biestvoorziening als essentieel

onderdeel. De veehouder meet de kwaliteit van de

biest met een refractometer. Het overschot aan goede

biest wordt ingevroren zodat er altijd voldoende biest

van goede kwaliteit voorradig is. De kalveren krijgen

consequent minimaal 3 liter direct na de geboorte en

in totaal 6 liter in de eerste 24 uur.

Kwaliteit kalveropfok steeds belangrijker

7

Familie Te Selle winnaar van de agroscoopbokaal 2016Het melkveebedrijf van familie Te Selle

in Winterswijk–Ratum boekte van alle

ForFarmers-klanten in 2015 de sterkste

stijging in vet- en eiwitproductie per

koe. Het leverde hen de Agroscoop-

bokaal 2016 op. Op 18 mei werd de prijs

uitgereikt door Yvon Jaspers.

Het aantal kilo’s vet en eiwit tikt zwaar

door bij de afrekening van de geleverde

melk. reden voor ForFarmers om dit

kengetal centraal te stellen bij de

verkiezing van de winnaar van de

agroscoopbokaal 2016. Bij de familie te

selle steeg de vet­ en eiwitproductie per

koe per jaar in een jaar tijd van 681 kg

naar 807 kg. Daarmee was het bedrijf

van alle deelnemers aan het monito­

ringsprogramma agroscoop de sterkste

stijger en ligt hun productie in 2015

20% boven het gemiddelde van de

klanten van ForFarmers.

Vakmanschap en gedrevenheid

Deze stijging is gerealiseerd door een

forse stijging van de melkproductie per

koe, van bijna 9.000 kg in 2014 naar

11.000 kilo in 2015, en deze stijging

heeft zich daarna nog voortgezet

richting de 12.000 kg. De overgang naar

de ruime en comfortabele nieuwe stal

met een lichtdoorlatend dak (Lightroof

systems dakpanelen) en de omschake­

ling naar robotmelken hebben daar

uiteraard flink aan bijgedragen.

maar doorslaggevend waren het

vakmanschap en de managementvaar­

digheden van vader Bennie en zoon

Herbert te selle en hun gedrevenheid

om het steeds beter te doen. Herbert:

“De koeien, de grond, de stal en de

fosfaatruimte moet je optimaal benutten

om een goed inkomen te behalen. Daar

werken we elke dag aan.”

De melkveehouders werken nauw

samen met roy Berentsen, melkvee­

specialist bij ForFarmers. roy is lovend

over de managementkwaliteiten van

vader en zoon Te Selle. “Ze zijn in staat

om vandaag te zien wat morgen mis zou

kunnen gaan en handelen daar proactief

naar. Daarnaast staan ze open voor

ideeën die hun bedrijfsvoering naar een

nog hoger plan kunnen helpen. Zo

hebben we in overleg het transitie­

management flink kunnen verbeteren

met als resultaat dat de koeien nog

beter afkalven en opstarten.”

op 18 mei jl. is de familie te selle

samen met de andere sector­winnaars

van de agroscoopbokaal op een speciale

bijeenkomst in de bloemen gezet door

Yvon Jaspers. Wij willen alle winnaars

bij deze nogmaals van harte feliciteren

met het winnen van de bokaal.

Bij elke winnaar van de Agroscoopbokaal

hebben we een bedrijfsvideo gemaakt. De

video over het bedrijf van de familie Te Selle

kunt u zien op www.forfarmers.nl/teselle

Winnaar agroscoopbokaal 8

De specialist

De AMS-specialist kent alle ins en outs van de melkrobot Zodra een veehouder overweegt om

een melkrobot aan te schaffen,

betrekt een melkveespecialist van

ForFarmers de AMS-specialist erbij.

“Ik bespreek o.a. wat het betekent om

over te gaan op een automatisch

melksysteem en bekijk hoe de

melkrobot het beste op het bedrijf kan

worden ingepast. Aan de hand van de

bedrijfssituatie geef ik advies over de

stalindeling, de juiste routing, de

voeding, het management en bewei-

ding. We begeleiden de veehouder bij

het hele proces van de aanschaf van

een melkrobot en blijven nadien

betrokken bij het monitoren en

optimaliseren van de prestaties van

het systeem”, vertelt AMS-specialist

Paul Schutte.

Belangrijke aspecten waar de ams­

specialist veel kennis van heeft, zijn

onder andere de juiste robotinstellingen,

een goede bezoekfrequentie, de gezond­

heid van de koeien, arbeidsgemak en het

behalen van het beste rendement uit uw

melkrobot. via het robot analyse

Programma (raP) of de robot optimali­

satiescan heeft de ams­specialist inzicht

in de datastroom uit de melkrobot en

vertaalt deze naar praktische adviezen.

met als doel gezonde koeien die goed

melk produceren.

De ForFarmers ams­specialisten

onderhouden ook contact met alle

robotleveranciers. Ze wisselen kennis

en ervaringen uit en worden bijgepraat

over de nieuwste ontwikkelingen en

actuele aanpassingen aan de verschil­

lende robotsystemen. Deze kennis

brengt de ams­specialist weer over op

de melkveespecialisten van ForFarmers.

“We verzorgen regelmatig trainingen

voor onze collega­melkveespecialisten,

zodat zij weten hoe ze voertabellen

kunnen maken en snel in de gaten

hebben of de AMS goed draait of niet. Zo

komen we gezamenlijk tot het beste

resultaat op het melkveebedrijf.”

ForFarmers brengt regelmatig een

digitale nieuwsbrief uit met praktische

tips en nieuwe ontwikkelingen op

ams­gebied. aanmelden kan via

www.forfarmers.nl/nieuwsbrief

AMS-nieuwsbrief

9

inkuilmanagement

Bij het toepassen van een inkuilmiddel

wordt meestal niet als eerste aan een

hogere melkopbrengst gedacht. Eerder

aan de extra kosten die u maakt als

verzekeringspremie voor het goed

slagen van de conservering en eventu-

eel het voorkomen van broei bij

uitkuilen. Uit onderzoek blijkt dat een

inkuilmiddel ook tot extra melkop-

brengst kan leiden.

Inkuilmiddel geeft plus op de melkopbrengst

Het kuilproces is in twee stappen te

onderscheiden: de conservering bij het

inkuilen en broeiremming bij het uitkuilen.

Het conserveringsproces start nadat de

kuil luchtdicht is afgesloten. tijdens dit

proces daalt de pH. Dit is te versnellen

door bij inkuilen een conserveringsmiddel

te gebruiken. De tweede stap is het

uitkuilen. Bij dit proces vindt er luchtin­

treding plaats. Hierdoor kan broei

ontstaan. als uw kuilen broeigevoelig zijn,

kunt u het beste preventief – bij het

inkuilen – een broeiremmingsmiddel

toepassen. ook een combinatiemiddel van

conservering en broeiremming is mogelijk.

Het keuzeschema geeft aan

welke optie u het beste kunt

kiezen. Dit is namelijk afhanke­

lijk van het droge stofpercentage

van het ingekuilde gras.

Wat is het rendement van een

conserveringsmiddel?

Het rendement komt naar voren

in de volgende rekensom. Bij

inkuilen treedt gemiddeld 7%

verlies aan drogestof op. Dus

als je 100 ton drogestof

(ongeveer 30 ha) inkuilt, haal je

bij een geslaagde conservering

93 ton drogestof uit de silo. Dit

is dus een verlies van 7 ton

drogestof!

Het slagen van uw graskuil hangt van vele factoren af.

We zetten een aantal aandachtspunten op een rij:

• Voorkom zand en mestresten in de kuil. Dit leidt tot

kwaliteitsverlies en vergroot de kans op boterzuur. Hark en

schud daarom niet te diep. molshopen zorgen ook voor

verontreiniging.

• Zorg voor een veldperiode van maximaal twee dagen.

• Voor een goede conservering is het verstandig om onder

een drogestofpercentage van 45% te blijven.

• Zorg ervoor dat het product goed gesneden wordt. Als het

gewas te vast in de opraapwagen wordt gedrukt en/of de

messen niet scherp zijn, kan vermoezing optreden. in de

gevormde bolletjes kan schimmel ontstaan. Bij hakselen

komt dit probleem niet voor.gebruik een conserveringsmid­

del om conserverings verliezen te beperken.

• Zorg voor maximale en continue druk op de kuil. Plaats het

voer bij voorkeur in een sleufsilo. Hierin kan het beter

verdicht worden.

Tips om broei te voorkomen• Start met het inhalen van gras op de percelen die het dichtst

bij de kuilplaat/sleufsilo liggen. Breng als laatste het gras

van verderaf gelegen kavels naar de boerderij. Hierdoor

heeft de chauffeur op de kuil meer tijd om van het laatste

gras een goede en vaste toplaag te maken.

vuistregel: aanrijgewicht op de kuil = aanvoersnelheid in

tonnen vers product per uur x 0,5

• Breng lagen aan van maximaal 30 cm per keer.

• Gebruik bij risico op broei een broeiremmend inkuilmiddel.

• Dek de kuil zo snel mogelijk af. De combinatie van onderfo­

lie en folie geeft het beste resultaat.

• Zorg voor voldoende gewicht op de kuil. Een dikke laag zand

werkt het beste!

• Voldoende voersnelheid is belangrijk

> 1,5 meter per week in de winter

> 2 meter per week in de zomer

Veldperiode Geschat ds% Conserve- ringsmiddel

• Ecosyl 50/100• Pioneer 1188

Combinatie-middel

• Ecosyl DA• Ecocool Grass• Pioneer 11g22

Broeiremmer

• Pioneer 11A44• Lalsill Fresh

< 30 %

30 ­ 50 %< 3 dagen

Keuzeschema inkuilmiddelen

> 50 %

10

Inkuilmiddel geeft plus op de melkopbrengst Kuilen die mét een conserveringsmiddel

zijn ingekuild, hebben gemiddeld 40%

minder drogestofverlies. in dit geval komt

er dus 96 ton drogestof uit de kuil.

omgerekend is dit 3 ton drogestof meer

dan zonder gebruik van een conserve­

ringsmiddel. Bij een waarde van

€ 0,15 per kg drogestof, bespaart u dus

450 euro. Hiermee zijn de kosten voor het

conserveringsmiddel voor een groot deel

al terugverdiend.

naast het beperken van de verliezen, zit

de winst van een conserveringsmiddel in

het verbeteren van de melkproductie van

de koe. Het voer dat behandeld is met een

conserveringsmiddel blijft namelijk

frisser en smakelijker. Hierdoor geven de

koeien meer melk. gemiddeld 0,5 ­ 1,0 kg

melk per koe per dag extra. ook past het

gebruik van een inkuilmiddel prima

binnen de KringloopWijzer. Het gaat er

immers om dat je de verliezen beperk,

dus ook conserveringsverliezen.

Toepassen van broeiremmer

ook een broeiremmer loont. Het is vooral

lonend op bedrijven die vaak broei in de

kuil hebben. Bij broei gaat er al gauw 10%

of meer van de voederwaarde verloren.

Heeft u nooit broei in de kuil, pas dan ook

geen broeiremmer toe, want een

broeiremmer gebruikt het melkzuur uit

het kuilgras om azijn zuur te produceren.

Dit azijnzuur remt de broei. maar bij deze

omzetting van melkzuur gaat er ook

voederwaarde verloren. in het kader op

de linker pagina leest u onze tips om

broei te voorkomen.

Zomerbemesting

Kaliumgehalte grasland op peil houden Als gevolg van lagere drijfmestgiften

en een lager kaliumgehalte in drijf-

mest komt een kaliumtekort op

grasland steeds vaker voor. Om niet in

te teren op de bodemvoorraad dient

minimaal de onttrekking bemest te

worden via Grasgroen Kali of Gras-

groen Kali Maaien.

Kalium is van essentieel belang voor de

groei en gezondheid van het gewas.

Het zorgt voor een optimaal transport

van voedingsstoffen in de plant en

stimuleert o.a. de opname van stikstof

door de plant. Kaliumgebrek is te zien

aan dorre of gele bladpunten aan het

gewas.

Onderzoeksresultaten bewijzen

Uit onderstaande tabel blijkt dat bij een

drogestofopbrengst van 12 ton/ha, het

gewas zonder aanvullende kaliumbe­

mesting, 95 kg kalium tekort komt. Dit bij

5 kg kalium per kuub drijfmest. Dit tekort

kan prima worden opgeheven door voor

de derde snede 200 kg grasgroen Kali en

voor de vierde snede 200 kg grasgroen Kali

maaien toe te dienen. Je bemest dan voor

de derde snede 44 kg kalium en voor de

vierde 64 kg kalium. Dit resulteert in een

hogere drogestofopbrengst per hectare.

Kalium:

• Stuurt de waterhuishouding en verbetert

de waterbenutting.

• Geeft een hogere drogestofopbrengst.

• Zorgt ervoor dat het gewas beter tegen

droogte kan.

• Verbetert de weerstand tegen kroonroest.

• Zorgt voor een vitaler gewas.

Snede Snede 1 Snede 2 Snede 3 Snede 4 Snede 5 TotaalDs­opbrengst per hectare (kg) 3.500 3.500 2.000 2.000 1.000 12.000

Kaliumonttrekking (kg) 115 115 66 66 33 395aanvoer kalium via rundveedrijfmest (kg)

125 125 50 0 0 300

Kaliumbalans (kg) +10 +10 ­16 ­66 ­33 -95

Tabel. Kaliumbalans grasland

11

grasland verbeteren

In de praktijk zien we de drogestof-

opbrengsten op grasland variëren van

7,5 tot 15 ton drogestof per hectare met

een gemiddelde van rond de 11 ton ds.

Het verschil in voederwaarde tussen

een slechte en een goede grasmat kan

al gauw 100 VEM per kg drogestof

bedragen. Op het eerste gezicht is niet

te zien of de grasmat goed of slecht is:

goed gras is groen, slecht gras ook.

Door regelmatig vernieuwen of door-

zaaien van grasland, verbetert u de

kwaliteit en opbrengst enorm.

Vernieuwen of doorzaaien van grasland

om te zien of uw grasland nog van goede

kwaliteit is, zult u door de weide moeten.

trek op verschillende plekken wat gras

omhoog en bekijk het voetje. goede

grassen hebben een rood voetje, slechte

grassen een wit voetje.

Het is bekend dat de kwaliteit van een

grasmat gedurende de jaren achteruit

gaat. in het begin staat er veel engels raai,

italiaans raai of rietzwenk, maar het

aandeel van deze soorten wordt langzaam

minder. De slechtere soorten, zoals

straatgras of ruwbeemd nemen dan de

overhand. Wanneer de kwaliteit van de

grasmat achteruit gaat, merkt u dit aan de

opbrengst en kwaliteit. engels raaigras

kan makkelijk 13,5 ton drogestof per

hectare per jaar produceren, slechtere

grassen hebben een veel lagere op­

brengst.

De keuze voor doorzaaien of vernieuwen

(herinzaai) hangt van verschillende

situaties af. Hiernaast staan beide opties

uitgewerkt. meer weten over de juiste

grasmengsels? Bekijk de brochure

topgrass weidemengsels op

www.forfarmers.nl, sector Plant.

Keuzeschema herinzaaien of doorzaaien

Percentage goedegrassen

vernieuwen (herinzaai)

Doorzaaien

goed blijvenonderhouden

< 60%(of bodemverdichting

/ structuurschade)

60­80%

> 80%

Vernieuwen (herinzaai) Doorzaaien

Bij minder dan 60% goede grassen Bij 60 ­ 80 % goede grassen

Bij slechte bodemstructuur en verdichting Bij juiste bodem structuur en geen verdichting

Wel snedeverlies geen snedeverlies

toepassen in najaar (na vroege mais) Bij voorkeur in het vroege voorjaar of in het najaar, kort voor een natte periode

Hogere opbrengst door gebruik van nieuwste grasrassen

Hogere opbrengst door gebruik van nieuwste grasrassen

toepassing toepassing

oude grasmat doodspuiten evt. chemisch onkruid bestrijden

indien mogelijk drijfmest uitrijden maaien met korte stoppellengte (4 cm)

grasmat fresen, egaliseren en/of ploegen met wiedeg onkruid en oude grasresten verwijderen

met zaaibedbereiding ook bekalking uitvoeren Bij voorkeur voor een natte periode

geschikt voor alle topgrass weidemengsels (zie topgrass folder) en klavers (uiterlijk 1 oktober zaaien)

alleen geschikt voor topgrass Doorzaai (zeer snel kiemend) niet geschikt voor klavers en topgrass Herkauw

Zaaihoeveelheid variërend van 40­60 kg/ha Zaaihoeveelheid variërend van 15­30 kg/ha

Tabel. Wat is nodig, vernieuwen of doorzaaien?

12

Kringloopboer van morgen!

Kort nieuws & agenda

De wet- en regelgeving in de agrarische

sector wordt steeds complexer en

verder aangescherpt. Om niet inge-

haald te worden door alle wijzigingen is

het van groot belang uw vergunningen

up-to-date te houden. Beschikt u niet

over de juiste vergunningen, dan loopt

u bijvoorbeeld kans op boetes, dwang-

sommen of een korting op de betalings-

rechten. Soms raakt u deze zelfs kwijt.

De Vergunningcheck van FarmConsult

geeft inzicht.

Is de Vergunningcheck voor u van

toepassing?

een simpele manier om te bepalen of uw

vergunningen nog actueel zijn, is door

onderstaande vragen te beantwoorden:

• Heeft u een geldige en passende

natuurbeschermingswetvergunning?

• Kent u de mogelijkheden / beperkin­

gen van het bestemmingsplan van uw

locatie?

• is uw milieuvergunning jonger dan vier

jaar?

• Blijft uw bedrijf de komende jaren in

de huidige vorm/omvang bestaan?

Vergunningcheck• Zijn alle dieren en diercategorieën

welke op de vergunning staan ook

feitelijk aanwezig op uw bedrijf?

• Is uw bedrijf asbestvrij?

indien u één of meerdere van deze

vragen met “nee” of “weet ik niet”

beantwoordt, is de vergunningcheck

uitermate zinvol. De vergunningcheck

geeft niet alleen inzicht in uw situatie,

ook maakt zij subsidiemogelijkheden

zichtbaar.

Wat kunt u doen?

neem contact op met uw dealerbedrijf

of meld u via www.farmconsult.nl aan

voor de vergunningcheck. na aanmel­

ding neemt een specialist van Farm­

Consult contact met u op.

meer informatie? Bel t: 0573 28 89 89

of mail: farmconsult@forfarmers.eu.

martijn Kornegoor (r.) ontving uit handen

van verkoopleider niek visser en melk­

veespecialist erik trompert een cheque

voor 250 kg milkPower. Dit omdat martijn

is uitgeroepen tot Kringloopboer van

morgen. Hij scoort op alle punten van de

KringloopWijzer goed, blijkt na analyse van

de resultaten van 250 deelnemers aan de

vruchtbare Kringloop achterhoek.

Op 11 juni, wanneer deze Voertaal bij u in de bus ligt, maken zes melkveehouders

tijdens het CRV-event ‘Veestapel naar je hart’ kans op het behalen van de titel: ‘Beste

veestapel van Nederland!’ ForFarmers is partner en hoofdsponspor van het event en

daarom des te trotser dat drie van onze klanten en een deelklant de finale hebben

bereikt. Bekijk de uitslag van de verkiezing op onze website of op www.crv4all.nl.

op dinsdag 21 juni a.s. organiseert ForFar­

mers in samenwerking met KtC De marke

het jaarlijkse ruwvoerplatform melkers

van morgen. Dit jaar is er aandacht voor

het thema: ‘meer melk van eigen voer’.

naast gras en mais worden er ook

alternatieve gewassen getoond, zoals

voederbieten, sorghum, luzerne etc.

verder komt de conservering van ruwvoer

aan bod. meer informatie over deze dag en

de demonstraties staat op onze website.

Wij verwelkomen u graag op dinsdag 21

juni bij De marke, roessinkweg 2 in

Hengelo gld.

Agenda-tip: 21 juni, Melkers van Morgen

13

Jongveeopfok op topniveau

Efficiënte jongveeopfok is een speerpunt

voor Gert en Linet van der Kolk. Hiermee

willen ze de genetische aanleg van de

dieren maximaal benutten en de aan-

komende korting op fosfaatrechten op-

vangen. Inmiddels start het insemineren

al op 13 maanden en gaat de gemiddelde

afkalfleeftijd richting de 23 maanden.

Het bedrijf van gert en Linet van der Kolk

ligt in de mooie landelijke omgeving van

Dalfsen. De overijsselse veehouder is een

echte koeienliefhebber. alles draait om

goede technische en financiële resul­

taten, maar te midden van zijn gezonde

en goed presterende kalveren, pinken en

melkkoeien is gert ook zichtbaar in zijn

nopjes. in de keuken hangt een foto van

de huldiging van ginny, de melkkoe die

afgelopen najaar op een leeftijd van 15 jaar

een productie haalde van 10.000 kilo vet

en eiwit.

Doelgerichte jongveeopfok

met 80 melkkoeien en 30 hectare grond

is het bedrijf van van der Kolk behoorlijk

intensief. De gemiddelde jaarproductie

per koe ligt op 11.150 kg. om na de aan­

komende invoering van fosfaatrechten de

totale melkproductie op peil te kunnen

houden is het zaak om uiterst efficiënt

te boeren. Dit kan onder meer door met

zo min mogelijk jongvee de kwaliteit van

de veestapel op peil te houden of zelfs te

verbeteren.

“We hebben altijd veel aandacht besteed

aan de jongveeopfok, maar hadden het

idee dat het nog een stapje beter kon”,

vertelt gert. Het doel is nu om het start­

moment van insemineren te vervroegen

van 15 maanden naar 13 maanden en de

afkalfleeftijd van circa 25 maanden naar

22 a 23 maanden.

Intensief voeren vanaf de start

samen met jongveespecialist Laura

Winter en melkveespecialist mark

Berends van ForFarmers bracht gert

de mogelijkheden in kaart om de opfok

naar een nog hoger plan te brengen. een

essentieel onderdeel in de aanpak is een

zo hoog mogelijke groei van de kalveren

in de eerste 8 weken. Hoe beter de kalve­

ren in die fase groeien, hoe beter en snel­

ler ze zich daarna doorontwikkelen tot het

moment van eerste inseminatie.

reportage

gert van der Kolk en ForFarmers jongveespecialist Laura Winter

14

Laura: “De groei in de eerste weken is

bovendien bepalend voor de ontwikkeling

van de uier en daarmee voor de benutting

van het genetisch potentieel van het dier.”

vanaf 2014 zijn gert en Linet hun kalveren

meteen na de biestperiode geconcen­

treerder gaan voeren. De kalveren krijgen

vitamilk Premium in een concentratie van

170 gram op 1 liter water (ongeveer 1 op

6). Hiermee wordt meteen vanaf de start

ingezet op een optimale groei en hoge

weerstand. tot dusverre naar tevreden­

heid. gert: “De kalveren kunnen deze

concentratie goed aan. We hebben geen

problemen met diarree en afgezien van

enkele gevallen van licht hoesten is de

gezondheid uitstekend.”

De kalveren gaan na 14 dagen van de

eenlingbox naar het groepshok met

drinkautomaat. Lange tijd kregen ze

naast vitamilk ook vitabrok Pensstart

(tot 3 maanden) en vitabrok groei (vanaf

3 maanden) in combinatie met hooi.

Begin mei van dit jaar zijn de veehouders

overgestapt op vita Comfort. Dit nieuwe

product is een mengsel van vitabrok,

kort gehakseld en ontstoft tarwestro

en melasse. Het is een compleet en

uitgebalanceerd voer voor kalveren van

0­5 maanden dat onbeperkt kan worden

aangeboden zonder aanvullende voeders.

Van mechanische naar natuurlijke

ventilatie

een andere belangrijke ingreep vond

plaats in de huisvesting. sinds 2010 hou­

den gert en Linet hun kalveren en pinken

in een openfront­ jongveestal. om het

stalklimaat optimaal te kunnen beheer­

sen, werd deze stal voorzien van mecha­

nische ventilatie. meteen al vanaf de start

was dat geen succes. Het lukte niet om

grip te krijgen op de luchtcirculatie en er

waren veel kalveren met longproblemen.

Dit bleek te komen door de gecombineer­

de mestput van de afdeling voor de jonge

kalveren en de openfrontstal voor de ou­

dere pinken. Hierdoor is het lastig om de

luchtstroom goed te reguleren. verschil­

lende pogingen om dit euvel op te lossen,

hielpen onvoldoende om het klimaat

goed te krijgen. sinds vorig najaar zijn

de veehouders daarom overgeschakeld

op natuurlijke ventilatie. Dit blijkt op hun

bedrijf veel beter te werken. De longpro­

blemen zijn aanmerkelijk afgenomen en

de kalveren doen het duidelijk beter.

‘Vaarzen doen het super’

al met zijn de Dalfsense veehouders zeer

te spreken over de resultaten van de

aanpassingen in de jongveeopfok.

in de regel starten ze op 13 maanden met

insemineren. “We meten de borstomvang

van de pinken als ze 13 maanden zijn

en zien daaraan dat het insemineren op

die leeftijd ook echt kan. Ze worden vlot

drachtig”, vertelt gert.

Wat de goede groei in de opfokperi­

ode betekent voor de prestaties van de

latere melkkoeien op het bedrijf van gert

en Linet is nu nog koffiedik kijken. Die

prestaties worden bovendien door meer

factoren bepaald dan alleen de hoge

jeugdgroei. niettemin zijn de signalen tot

dusverre veelbelovend. gert: “De vaarzen

kalven jong en goed ontwikkeld af en

starten goed op. De lactatiewaarde ligt

op 107. De gemiddelde 305 dagen­voor­

spelling van de vaarzen was na de laatste

melkcontrole 9.902 kg melk met een BsK

van 58.1. in mei vorig jaar lag de gemid­

delde productie per vaars nog op 9.069 kg

met een BsK van 49.7. Het zal helpen dat

we vorig jaar een hele goede kuil hadden,

maar feit is dat de vaarzen het supergoed

doen. ”

gert en Linet van der Kolk melken 80

melkkoeien op hun bedrijf met 30

hectare grond. vanwege de relatief

hoge veebezetting per hectare is

efficiënt boeren een must, zeker met

het oog op de aankomende invoering

van fosfaatrechten. om de fosfaat­

ruimte zo goed mogelijk te benutten

zetten de veehouders onder meer in

op een verhoging van de melk­,

vet­ en eiwitproductie per koe en op

een verlaging van de jongveebezet­

ting. Het afgelopen jaar is de gemid­

delde jaarproductie per koe gestegen

van 10.300 kg naar 11.150 kg, mede

door de inzet van milkPower (pens­

bestendige vetten). De gemiddelde

dagproductie van vet en eiwit is

opgelopen van 2,36 naar 2,5 kilo. Door

het vervroegen van de inseminatie­

leeftijd naar rond de 13 maanden en

de afkalfleeftijd richting de 23

maanden, kon de jongveebezetting

worden terug gebracht van 7 naar 6,5

per 10 melkkoeien.

Efficiënt boeren is een must

gert van der Kolk (midden) met jongveespecialist Laura Winter en melkveespecialist mark Berends.

15

in de afgelopen 10 jaar heb ik geregeld

aan een boer of boerin gevraagd, wat hij

of zij nou zo mooi vindt aan het vak van

boer. steevast krijg ik ‘de vrijheid’ als

antwoord. eigen baas zijn, zelf bepalen

wat je doet, je eigen strategie uitstippe­

len. natuurlijk is het prachtig dat je met

dieren werkt en veel buiten bent, vrij in

de natuur.

maar het feit dat er geen baas over je

schouders meekijkt en opdrachten

uitdeelt, is een zegen voor veel agrariërs.

ik begrijp dat heel goed. Wat is er mooier

dan zoveel vrijheid?

maar toch schuilt er ook een gevaar in.

De andere kant van eigen baas zijn,

betekent dat de verantwoordelijkheid ook

volledig bij jou ligt. Dat jij uiteindelijk zelf

de beslissingen neemt. Prachtig als je

successen behaalt, maar toch een tikkie

jammer als jouw besluit minder goed

uitpakt. een slecht jaar draaien, door

slechte oogsten of ziektes bij het vee, kan

voor behoorlijk wat slapeloze nachten

zorgen.

Laatst wandelde ik een boerenerf op en

zag iets wat (nog) niet alledaags is. een

jonge boer die zijn eigen melkveehouderij

runt, maar tegelijk geregeld aan het werk

is bij collega­boeren in de buurt. met de

één deelt hij de landbouwmachines, met

de ander sluit hij een deal om land te

Samen sterk...pachten in ruil voor voer.

met weer een ander maakt hij een rooster

om samen één personeelslid in dienst te

nemen.

Hij vertelde dat hij in het begin bang was

zijn ‘vrijheid’ te verliezen. maar het

tegenovergestelde gebeurde. Hij spreidt

zijn risico’s. Hij ontmoette meedenkers,

medestanders. Keuzes overleggen en

samen de schouders eronder, maakten

de agrarische praktijk plots een stuk

lichter. Hij werd geïnspireerd en op

ideeën gebracht door zijn collega­boeren.

natuurlijk in volledig vertrouwen omdat

ze allemaal hetzelfde belang hebben.

Partnerschap is zo slecht nog niet,

lijkt me…

MeeR YVoNwww.TRoTSoPboeReN.Nl

Column Yvon Jaspers

na het grote succes van de eerste ForFarmers Ladies Days in 2015 organiseren

we binnenkort een vervolg op dit evenement voor alle boerinnen van nederland.

samen met gastvrouw Yvon Jaspers verwelkomen we je graag op 24 juni a.s. in

aalten voor een boeiende en inspirerende bijeenkomst met collega boerinnen uit het

hele land. Het thema is: Verhalen die het waard zijn om te delen.

We ontvangen je in onze eigen tent op de landelijk bekende Farm&Country Fair die

je voor of na het programma uitgebreid kunt bekijken. Heb je nog geen gratis kaart

besteld? Zie www.forfarmers.nl/ladies_day of er nog plek is. Graag tot 24 juni!

Ontmoet Yvon op de Ladies Day op 24 juni