ARASTIRMALAR (Research Reports)

FORAMEN iNFRAORBiTALE'NiN VARYASYONLARI* Variations of infraorbital foramen

Kenan AYCAN1, Galip K GUNAY2, Murat AKSU3, Atilla <;ORUH"

Ozet: Bu r;al!§manm amac1 kafataslannda aksesu­ar foramen infraorbitaleJAFI) oramm ara§tlrmak, foramen infraorbitale (F ) ve AFI' ile ilgili olr;um­ler yapmaktlr. Ktrkiki kafatasmm dokuzunda AFI bulundu (% 21.4 ). Ftnin ust kenannm margo inf­raorbitalis'e en yakm uzakltgl 0.80 ± 0.02 em, apertura priformis'e en yakm uzakllgt 1.57 ± 0.03 em dir. Fl sagda %80 oranmda incissura -fora­men supraorbitale'den ger;en sagittal duzlemde, solda %78.1 oranmda bu duzlemin ortalama 0.56 ± 0.05 em lateralinde bulunmaktadtr. Sag ile sol yuz yanlan arasmda Fl'nin sagittal diizlemde yer­le§im farkt anlamll bulundu ( p < 0.001 ). Fl ile AFI arasmdaki uzakltk 0.90 ±0.15 em dir. AFi'ler Fl'nin 0.51 ±0.12 em mediyalinde, 0.52 ± 0.14 em superiorunda bulunmaktadtr. Fl'nin ortalama r;apt 0.37 ± 0.01 em dir.Yuzun bolsesel anestezisinde ve cerrahi i§lemler strasmda Fl'nin varyasyonlan ve yerle§imi onem arzetmektedir. Fl'nin yerle§imi ve AFI'nin olastilgt hakkmda bilgi sahibi olmak, yu­zun bolgesel anestezisi ve cerrahi i§lemlerinin da­ha ba§anll olmasmt saglayacakur.

Anahtar Kelimeler: Foramen infraorbitale , Varyasyon

Sulcus infraorbitalis maksillanm facies orbitalis'i­nin arka kenanndan ba§laytp ortasma kadar uza­mr. Buradan itibaren olu§an kanalm (canalis infra­orbitalis) maksilla'nm on yiiziine a~tldtgt yere fo­ramen infraorbitale (Fi) denir. Nervus infraorbita­lis (Ni) Fi' den ~tkttktan sonra rami palpebralis, ra­mi nasalis extema, rami nasalis intema ve rami la­bialis sUperior olmak lizere 4 dala aynhr. Boylece alt goz kapagt ile list dudagm arasmda kalan yiiz

*4. Ulusal Anatomi Kongresi. 1-5 Ey/ii/1997,/stanbu/.

Erciyes Oniversitesi T1p Fakiiltesi 38039 KAYSER/ Anatomi. Do~.Dr.l. Plastik ve Rekonstriiktif. Dor;.Dr.2, Y Dor;.Dr4 . Noroloji. Y.Dor;.Dr!.

Geli§ tarihi: 26 Arallk 1997

Abstract: The aim of this study was to investigate the incidence of the accessory infraorbital fora­men (A/F) and to make the mesaurements invol­ving infraorbital foramen (!F) and AIF in human skulls. A!Fs were observed in nine of 42 skulls (21.4%) .The shortest distance of the most superi­or margin of IF to the margo infraorbitale was 0.80 .± 0.02 em and to the apertura priformis was 1.57 ± 0.03 em. On the right side the !Fs were fo­und most commonly on the sagittal plane passing through the supraorbital notch -foramen (80 %). On the left side the location was 0.56 ± 0.05 em lateral to the same plane (78.1%). The difference of the locations on that plane of the !Fs between the right and the left sides were statistically signi­ficant (p<0.001 ). The distance between the IF and AIF was found to be 0.90 ±0.14 em. The A!Fs were found 0.51 ± 0.12 em medial and 0.52 ± 0.14 em superior to the !F. The mean diameter of IF was determined to be 0.37 ± 0.01 em. The knowledge of the IF variations and the locational relationships between Ff and AIF would be help­ful clinically for a successful anestesia and surgi­cal intervention.

Key Words: lnfraorbitalforamen, Variation

bOlgesinin inervasyonu saglanrr (1).

Bazen Nt, Fi'den ~tkmadan once canalis infraorbi­talis'in i~inde yukanda belirtilen dallanna aynla­rak ayn birer delik ile maksillamn on yiiziine ~·­kabilir. Bu durumda ilave Fi'Iere aksesuar F1 denir (AFi).

Klinikte infraorbital sinir dermatom sahasmm bol­gesel anestezisi Fi veya canalis infraorbitalis'e uy­gulanan lokal anastezik madde ile saglamr. Fi'nin saylSlmn fazla olmast bu durumda onem arzet­mektedir. Aynca yliz kemik kmklanmn onarrrnm­da, ortognatik cerrahi ve subperiostal yliz germe i§lemleri strasmda Ni ve Ft 'nin varyasyonlarmt goz online almak gereklidir.

10 Erciyes Ttp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 20(1) 10~13. 1998

Bu ryah§manm amaet aksesuar foramen infraorbi­tale (AFt) oramm ara§ttrmak, Fl ve AFt ile ilgili olryiimler yapmaktrr.

GERE<; VE YONTEM

Anatomi laboratuarmda bulunan einsiyeti belli at­mayan 48 eri§kin kafatasmda AF1'nin varhgt, Ft'ye gore yerle§imi, Ft'nin ineissura (foramen) supraorbitale'den geryen sagittal diizleme gore yer­le§imi ineelendi. Ft'nin tist kenarmm margo infra­orbitalis'e en klsa uzakhgt, apertura priformis'e en klsa uzakhgt ve ryapt olryiildii. Ortalama degerler ve standart sapmalar hesaplandt. Ft'nin yiiz yartlarm­da ineissura (foramen) supraorbitale'den geryen diizlemde yerle§im oranlart student's t testi ile de­gerlendirildi.

BULGULAR

Bazt kafataslarmda sagda veya solda Ft'nin kemi.k yaptsmda olryiim yapmayt etkileyeeek dereeede tahribat oldugundan, sagda 37, solda 42 kafatasm­da olryiim yaptldt (Tabla I).

Kafataslarmm dokuzunda (%21.4 ) AFt bulundu. Dokuz kafatasmm birinde sagda bir AFt(% 2.7 ), solda iki AFi, kalan sekiz kafatasmda ise bir AFt vardt ve tiimii sol yerle§imliydi ( % 19.5). Solda AF1'nin bulunma oram %21.4 dir (Resim 1).

AFt' lerin, Fi'nin ortalama 0.51±0.12 em mediya-

•

a

A yean, Giinay, Aksu, c;oruh

Iinde, 0.52 ±0.14 em siiperiorunda, 0.90±0.15 em uzagmda oldugu tespit edildi.

Foramen infraorbitale'nin margo infraorbitalis'e u­zakhgt sagda ve solda 0.80 ± 0.02 em'dir. Sagda minimum 0.5 em, maksimum 1 em, solda mini­mum 0.5 em, maksimum 1.1 em 'dir.

Fi'nin apertura priformis'e uzakhgt sagda 1.57 ±0.03, solda 1.57 ±0.03 em dir. Sagda minimum 1.32 em, maksimum 1.82 em olup, solda mini­mum 1.33 em, maksirnum 2 em'dir.

Fl'nin incissura (foramen) supraorbitale'den geyen sagittal diizleme gore yerle§imi supraorbital bolge­deki kemi.k tahribatlan ytiziinden sagda 30, solda 32 kafatasmda ineelendi. Sagda dart kafatasmda (%13.3 ) Fi sagittal dtizleme gore 0.50 ± 0.14 em lateralde, i.ki kafatasmda (% 6.6 ) 0.50± 0.00 em mediyalde, yirmi dart kafatasmda ise ( % 80) bu diizlemde bulunuyordu. Solda 25 kafatasmda ( % 78.1) Fi'nin sagittal diizlemin 0.56 ± 0.05 em la­teralinde, bir kafatasmda (% 3.1) 0.42 em mediya­linde, alh kafatasmda ( % 18.7) aym diizlemde bu­lundugu goriildti. Fi'nin incissura (foramen) supra­orbitale'den geryen dtizleme g6re yerle§irni sag ve sol ytiz yansmda anlamh farkhhk gostermi§tir (p < 0.001).

Fl'nin sagda ryapt 0.36 ± 0.01, solda 0.38 ±0.01' em'dir. Minimum Fi ryapt 0.20 em, maksimum Fi ryapt 0.62 em olrytildii .

b

Resim 1 a, b. Solda bulunan alcsesuar foramen infraorbitale siyah iple gosterilmi~tir.

Erciyes Ttp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 20(1) 10-13, 1998 l1

Foramen infrorbitale'nin varyasyonlan

Tablo I. Foramen infraorbitale (Fl) ve aksesuar foramen infraorbitale (AFl) ile ilgili bulgularr

AFl'nin bulunma or am

AFl'nin yerle§imi ve Fl'ye uzakltgt

Fl'nin margo infraorbitalis'e uzakhgt

Fl'nin apertura priformis'e uzakhg1

%21.4 1 tane 2 tane

%19.5 %2.7

Fl'nin mediyalinde Fl'nin sliperiorunda Fl'nin uzagmda

sagda 0.80 ± 0.02 em solda 0.80 ± 0.02 em

sagda 1.57 ±0.03 em solda 1.57 ±0.03 em

Sagda bulunma Solda bulunma

0.51±0.12 em 0.52±0.14 em 0.90±0.15 em

Min: 0.5 em Min: 0.5 em

Min: 1.32 em Min: 1.33 em

%2.7 %21.4

Max: 1 em Max: 1.1 em

Max: 1.82 em Max: 2em

Fi'nin ineissura supraorbitale'den ge~en sagittal dlizleme gore yerle§imi

Lateralde Mediyalde

0.50 ± 0.14 em 0.50± 0.00 em

%13.3 %6.6 % 80* %78.1 %3.1

Solda * Aymdlizlem Lateralde Mediyalde

0.56 ± 0.05 em 0.42em

* Aymdlizlem % 18.7 *

Fl'nin ~apt Ortalama ~apt 0.37±0.001 sagda 0.36 ± 0.01 em solda 0.38 ± 0.01 em

Fl'nin ~apt (Sag + Sol)

*: p < 0.001

TARTISMA

Min Max

0.20em 0.62em

Aksesuar Fi'nin saytstm ara§hran c;ok az c;ah§ma bulunmaktadrr, bu c;alt§malara gore Fi'nin saytst 1-5 arasmda degi~mektedir ( 2-6 ).

Bir ara§ttrmada 1400 kafatasmda %9 oranmda tek, %0.5 oramnda iki tane, % 0.3 oranmda ikiden fazla sayt9a AFt bulundugu bildirilmi§tir (3).

Arman (6) yaphgt ara§hrmada AFi'Ieri c;ogunlukla solda bularak, AF!'nin bulunma oranmm %6.63 oldugunu belirtmi§ ve kafataslanndan birinde sol­da tic; AFt tespit etmi~tir.

Bazt ara~tumactlar da AFi'nin degi§ik uklarda goriilme stkhgmt ara§ttrmt§lardtr (4, 5) . Berry'ye (4) gore bu varyasyon en stk (% 18.2) Meksika'h erkeklerde goriilmektedir. Cesnys (5) Litvanya'h

kafataslarmda yaphgt c;ah§mada %19.85 oramnda AFi bulmu~tur .

(:ah~mamtzda da AFi'ler % 21.4 oranmda bulun­makta ve c;ogunlukla solda yerle§im gostermekte­dir (Sag % 2.7 , Sol % 21.4 ). Kafataslanndan bi­rinde solda iki tane AFt bulunmaktadrr.

Bizim c;ah§mamtzda Fi'nin margo infraorbitalis'e en yakm uzakhgt sagda ve solda 0.80±0.02 cm'dir. Bulgulanmtz literatiir verileri ile uygunluk goster­mektedir (7 -9) .

(:ah§mamtzda foramen infraor,bitale'nin apertura priformis'e ortalama en yakm uzakhgt sagda ve solda 1.57±0.03 em dir. Arman bu uzakltgm 10-25 mm arasmda degi§tigini ortalama 1.8 em oldugunu bildirmi§tir (7 ).

12 Erciyes Tip Dergisi (Erciyes Medical Journal) 20( 1) 10-13,1998

<;ah~mam1zda Fi'nin sagda ~ogunlukla ( % 80 ) incissura (foramen) supraorbitale'den ge~en sagittal diizlemde, solda ~ogunlukla (% 78.1) bu diizlemin 0.56±0.05 em lateralinde yerle~tigi bulunmu~tur. Chung ve arkada~lan(8), Fl'nin % 63.6 oramnda bu diizlemin lateralinde, %36.4 oranmda aym diiz­lemde bulundugunu bildirmi~lerdir .

<;ah~marmzda Fi'nin ~ap1 sagda 0.36±0.01 em ve solda 0.38±0.01 em bulunmu~ olup, Tiirk literatii­riinde Ft'nin ~ap1m ara~tlran bir ~al1~ma bulun­maktadir (7). Bulgularimlz bu ~ah~manm sonuc;:­lan ile uygunluk gostermektedir.

AFl'nin, Fl'ye olan uzakhgm1 ara~trran c;:ok say1da materyal i~eren yaym bulunmamaktadu. Jordan (2) bir otopsi c;:al•~masmda AFl'nin Fl'nin 1.5 em mediyalinde bulundugunu, Leo ve arkada~lan (3) ise bir kadavranm sag tarafmda bulunan AFi'nin Fi'nin 2 em medialinde, 1 em siiperiorunda yerle~­tigini bildirmi~tir. <;ah~mam!Zda AF1'Ierin Fi'nin 0.51±0.12 em mediyalinde, 0.52±0.14 em siiperio­runda bulundugu, ikisinin arasmdaki uzakhgm 0.90±0.15 em oldugu tespit edildi.

Yiiziin bt:ilgesel anestezisinde ve eerrahi i~lemler suasmda Fl'nin varyasyonlari ve yerle~imi onem arzetmektedir. Fi'nin yerle~imi ve AFt olasiligi hakkmdaki bilgi sahibi olmak, yiiziin bt:ilgesel anestezisi ve eerrahi i~lemlerinin ba~anh olmasm1 saglayaeaktu.

A yean, Giinay, Aksu, 9oruh

KAYNAKLAR

1. Williams PL, Warwick R , Dyson M, Bannister LH . Gray's anatomy (37. Edition). Churchill Livingstone, Edinburg 1989, pp 1101 -1103.

2. Jordan J. Double infraorbital nerve in man. Folia Morphologica 1967; 26: 405-407.

3. Leo J T, Cassel MD, Bergman R A. Variation in human infraorbital nerve, canal and fora­men. Ann of Anatomy 1995; 177:93-95.

4. Berry A C. Factors effecting the incidance of non-metrical skeletal variants. J.Anat 1975; 120: 519- 535.

5. Cesnys G. Variability of discreate cranial tra­its in the skull of Lithuanian children. Anat Anz lena 1985; 159:43-54.

6. Arman C, Korman E. lnsanda canalis infraor­bitalis ve foramen infraorbitalenin morfolojik olarak incelenmesi. fl. For amen infraorbitale­nin morfolojik ozelliklerinin ve varyasyonlan­ntn incelenmesi. Dokuz Ey!Ul Universitesi T1p FakUltesi Dergisi 1993; 7:16-21.

7. Arman C, Korman E. lnsanda canalis infraor­bitalis ve foramen infraorbitalenin morfolojik olarak incelenmesi. !. Canalis infraorbitalis ve foramen infraorbitalenin metrik ozelliklerinin incelenmesi. Dokuz EylUl Universitesi T!p Fa­kUltesi Dergisi 1992; 6: 7 -17.

8. Chung M S, Kim Hj, Kang H S, et al. Locatio­nal relationship of the supraorbital notch or foramen infraorbital and mental foramina in Koreans. Acta Anatomica 1995; 154: 162 -166.

9. Triandafilidi E, Anagnostopoulou S, Soumila M. The infraorbital foramen (The position of the infraorbital foramen in man). Odontosto­matologike Proodos 1990; 44: 87- 91 .

Erciyes T1p Dergisi (Erciyes Medical Journal) 20(1) 10-13, 1998 13