7/31/2019 Fjalekryq_BiotekFarma 1.3

1/3

Bioteknologji FarmaceutikeDr. Enver MUSTAFAJ

Fjalkryq: Biotek_Farm 1.31 2 3

4 5 6 7

8

9 10 11

12 13

14 15

16 17 18 19

20

21

22

23 24

25 26

27 28

29

30

31

32 33 34

35

36 37 38 39

40 41 42

43

44

45 46

47 48

49

50

51

52

53

7/31/2019 Fjalekryq_BiotekFarma 1.3

2/3

Horizontalisht

5. Procesi i rritjes s numrit t kopjevet nj gjeni t veant, aposekuencave t kromozomit.

6. Lnd kimike q formohet sirezultat i metabolizmit n baktereose kpurdha dhe q shfrytzohet,kryesisht pr trajtimin einfeksioneve bakterore.

9. Disa tharme mund t fermentojn__________________ dhe jan trndsishme n prgatitjen e birrsdhe buks.

10. Nj varg i gjat aminoacidesh tbashkuara nga lidhja peptidike.

14. Lnd e cila, kur futet norganizem, indukton nj prgjigjeimune ndaj nj antitrupi specifik.

18. Nj gjen q kontrollon aktivitetinproteino-sintetizues t gjeneve ttjera.

20. Njri nga tri kodonet e ARNmesazhere q sinjalizon fundin evargut t aminoacideve n sintezene proteinave.

24. Material ushqyes me prbrje tatill, q favorizon rritjen vetm torganizmave specifik, duke frenuarrritjen e t tjerve.

29. Ristrukturim kimik i lndve t para,duke prdorur nj biokatalizator.

30. Sekuenc e bazave t ADN, e cilakomandon ARN polimerazen pr t

ndaluar sintezen e ARN.32. Enzima e pranishme tek viruset

ARN q katalizon formimin e ADNprej ARN virale njihet me emrintranskriptaz e _______________.

34. Kimikat sintetik, i huaj prorganizmat e gjalla, q rezulton tjen rezistent ndaj shkatrrimit prejmjedisit.

35. Individ (kafsh ose organizem iult) i prodhuar nga transplantimi inj pjese t embrionit t nj individi

tek nj embrion i t njjts specieose t nj specie tjetr.

36. En q prdoret pr bioproceset.

42. Protein e prodhuar nga organizminjerzor dhe i kafshve t larta, siprgjigje ndaj pranis s njantigjeni specifik.

44. Nj deg e biologjis molekulare qsynon identifikimin e profilitproteinik t secilit tip t qelizs,vlersimin e ndryshimeve proteinikemes qelizave t shndosha dhe t

smura, si dhe zbulimin, jo vetm tfunksionit specifik t secils

Vertikalisht

1. Deg e bioteknologjis, e cila synon t zhvilloj metodabiologjike pr t shkatrruar ksenobiotikt.

2. Prdorimi i proceseve biologjike pr zgjidhjen eproblemeve ose krijimin e produkteve t dobishme.

3. Term i prgjithshm pr enzimat q kryejn sintezen eacideve nukleike.

4. Dekodifikim i nj vargu t ADN, ose nj gjeni, nrradhitjen specifike t nukleotideve t tij: adenin,citozin, guanin dhe timin.

7. Transplantimi i organeve t gjalla, qelizave ose indeveprej kafshve tek njerzit.

8. Inicialet p nj molekul t ngjashme me ADN, qprcjell mesazhin gjenetik t ADN n citoplazmen e njqelize, ku krijohen proteinat.

11. Inicialet n anglisht pr tekniken q amplifikon njsekuenc shnjestr ADN t nukleotideve me disaqindramijra her.

12. Nj gjen i modifikuar gjenetikisht q kodifikon njantibiotik, i cili, n rast mungese t lndve ushqyese,mund t vras qelizen bakterore bartse.

13. Termi anglisht i prdorur pr proceduren e largimit tintroneve dhe bashkimit t eksoneve pr t formuar njsekuenc koduese t vazhdueshme tek ARN.

15. Qeliza q gjnden n t gjitha organizmat shumqelizordhe karakterizohen nga aftsia pr t rinovuar vetvetenprmes ndarjes mitotike, por edhe pr tu diferencuar(shndrruar) n lloje t ndryshme qelizash tspecializuara.

16. Protein q lidhet tek nj operator ngjitur me gjeninstrukturor, duke frenuar transkriptimin e atij gjeni.

17. Molekul e madhe me nnnjsi q prseriten.

18. Nj gjen q kodifikon nj protein, t till si enzimat.19. Enzima q kput ADN n vnde shum specifike, duke

krijuar hapsira n t cilat mund t futen gjene t reja,njihet me emrin enzim _______________.

21. Nj preparat q prmban nj antigjen, i prbr ngatrsia e organizmave smundje-shkaktues (t vrarose dobsuar), ose pjes t organizmave t tilla, i ciliprdoret pr t krijuar imunitet kunder smundjes qata organizma shkaktojn.

22. Nj terapi q prfshin futjen e gjeneve n qelizatsomatike pr qllime mjekuese njihet me emrin__________ _______________.

23. Nj treshe e bazave nukleotide n ARN transferuese, ecila iftzohet (prputhet) me nj treshe t ARNmesazhere.

25. Q rrjedh nga lloje t ndryshme t qelizave.

26. Segment i ADN q mund t zhvendoset i plot dhe tfutet n disa regjione t ADN bakterore ose n nj fag,duke alarmuar kshtu ADN e bartsit.

27. Organizem q formohet nga futja e materialit gjenetik thuaj n linjen qelizore riprodhuese.

28. Nj virus q prmban enzimen transkriptaz eanasjellt.

31. Aftsia pr t infektuar ose shkaktuar smundje.

33. Grimc virale elementare (fillestare) e prbr nga

7/31/2019 Fjalekryq_BiotekFarma 1.3

3/3

protein, por edhe si ajondrvepron me proteina t tjera.

49. Kalimi nga prodhimi n sasi tvogla (eksperimental) n prodhiminmasiv industrial, njihet me terminanglisht _______ __.

50. Nj prbrs i qelizs, q prmbanproteina dhe ARN, i prfshir nsintezen e proteinave.

51. Qelizat e tjera, prjashtuar qelizatseksuale dhe embrionale, njihenme emrin qeliza __________.

52. N bioteknologji, me termin___________ kuptohet celuloza,nj burim natyror i rinovueshm qshfrytzohet n prodhimin ekimikateve pr gjenerimin eenergjis, ose si lnd e par nindustrin kimike, pr t zvogluarvarsin nga lndt djegse tfosilizuara e t parinovueshme.

53.Agjenti (p.sh., nj plazmid osevirus) q prdoret pr t mbarturADN e re tek nj qeliz.

materiali gjenetik dhe nj mbules proteinike.

37. Teknik laboratorike pr formimin e nj bime t re prejnj mase qelizash bimore.

38. Inicialet n shqip pr disa proteina t rralla t sistemitimunitar, t prodhuara nga makrofagt, q duket seshkatrrojn disa tipe t qelizave tumorale, pa ndikuartek qelizat e shndosha.

39. Nj organizem submikroskopik q prmban informaciongjenetik, por nuk mund t riprodhoj vetveten.

40. Segment i ADN (p.sh., kromozom ose plazmid) qmund t replikohet n mnyr t pavarur.

41. Procesi i cili, pr t prodhuar nj produkt t dshiruar,prdor qelizat e gjalla ose komponentt e tyre.

43. Riprodhim ose dublim, si kopje ekzakte, i nj vargu tADN.

45. Nj form e vogel rrethore e ADN, q prmban disagjene, e aft t replikohet (prseritet, kopjohet) nmnyr t pavarur n brendsi t nj qelize bartse.

46. Term i prgjithshm pr kpurdhat nj-qelizore qriprodhohen me sythe.

47.Material mbi t cilin vepron nj enzim.

48. Nj gjen q pengon shprehjen e fenotipeve (efekteve tmutacionit) tek gjenet e tjer njihet me emrin gjen________.

Vmndje,T gjith atyre q marrin mundimin dhe shkojn deri n fund t leximit!

Kjo form studimi dhe kontrolli i dijeve mund t aplikohet n do fush (disiplin), vetem se kerkon pak

m shum pun n fillim nga hartuesi i programit e formuluesi i fjalkryqeve, prandaj, nse gjeni sado pak

koh:

1. A mund t shprehni opinionin tuaj pr kt model studimi dhe verifikimi t dijeve,

2. A mund t jet kjo form, me fjalkryq (puzzle) edhe nj alternativ plus pr ta br m

trheqse studimin dhe pervetsimin e dijeve?