ee

3

443 ENVER IIOXHA

përmjet konkurrencës, është mënyra e konsolidimit të«borgjezisë së re» titiste, që disponon për vete maki-nën shtypëse shtetërore dhe mjetet e prodhimit.

Dhe ata nuk mund dhe nuk do ta durojnë gjatëkëtë gjendje. Ata nuk mund të mos e kuptojnë se Ti-toja është autori kryesor i tragjedisë jugosllave, se aidhe klika e tij janë shkaktarët kryesorë, përgjegjësitkryesorë të kaosit politik dhe ekonomik në të cilin ndo-dhet sot Jugosllavia, përgjegjësit kryesorë për shndë-rrimin e saj në një plasdarm të avancuar të imperia-lizmit amerikan, në një bazë shfrytëzimi të egër tëmonopoleve perëndimore. Ata nuk mund të mos e kup-tojnë se rruga e daljes nga kjo gjendje tragjike ështëlufta e vendosur kundër atij regjimi dhe asaj klike,që e kanë pjellë këtë kaos.

Dhe ngjarjet e fundit në Jugosllavi, revolta nëuniversitetin e Beogradit, që i tronditën themelet eregjimit titist, treguan se demagogjisë dhe dhunës fa-shiste mund t'u bëhet ballë me dhunë revolucionare,se vetëm me fshesën e hekurt të revolucionit mundtë shembet regjimi i kalbur titist dhe të gjithë rene-gatët, tradhtarët, të shiturit, agjentët dhe shërbëtorëte ndyrë të kapitalit ndërkombëtar të hidhen në ko-shin e plehrave të historisë.

Botuar për herë të parë në

Botohet sipas librit: «E vërteta

gazetën: «Zëri i popu/Iit», marksiste-leniniste do të tri-nr. 161 (6200), 6 korrik 1968

umfojë mbi revizionizmin›n ,vëll. VIII, f. 169. Tiranë, 1969

USHTRIA JONË ESHTE ARMË E DASHURDHE E FUQISHME E POPULLIT

Fjala në drekën e shtruar në Labinot, me rastine 25-vjetorit të krijimit të Ushtrisë Popullore

të Shqipërisë

10 Korrik 1968

Të dashur shokë e shoqe,

10 Korriku është një ditë e shënuar në historinëe popullit tonë. Atë e feston me gëzim të madh i gji-thë populli shqiptar. Pikërisht për këtë arsye ne sho-him sot këtu në Labinot mijëra e mijëra njerëz, qëkanë ardhur për të festuar 25-vjetorin e lavdishëm tëditës në të cilën u themelua Shtabi i Përgjithshëm, qëPartia e konsideroi si ditën e themelimit të Ushtrisësonë heroike Nacionalclirimtare.

Lufta jonë për çlirim, e udhëhequr nga Partia jonëheroike, kishte filluar kohë më parë, por, me krijimine Shtabit të Përgjithshëm, ajo u organizua më mirë.U ngrit një ushtri e vërtetë, që do të kryente dhekreu jo vetëm veprime taktike, por edhe veprime stra-tegjike të rëndësishme.

450 ENVER HOXHA USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME E POPULLIT 451

Edhe 25 vjet më parë ishte një datë si kjo e sot-mja, 10 'korrik, por gjendja e atëhershme ishte krejtndryshe nga tani, për arsye se populli ynë jetonteditë të errëta dhe shumë të vështira, prandaj përne shtrohej çështja: Të dilnim me armë në dorë për tësiguruar lirinë, apo të qëndronim duarlidhur dhe tëmbeteshim përgjithmonë të robëruar? Pra, ishin çastevendimtare, sepse në atë kohë vihej në balancë fatii atdheut, përcaktohej nëse do të fitonim apo do tëhumbitnim.

Vendi ynë në ato ditë të vështira ishte i shkelur,armiku vriste e masakronte njerëzit tanë, digjte kra-hina të tëra, por asnjëherë ai nuk arriti të shuanteshpirtin .e madh revolucionar të popullit shqiptar.Prandaj, çdo ditë që kalonte, kryengritja e popullittonë bënte hapa të rinj përpara. Thirrja që i bëntepopullit Partia Komuniste e Shqipërisë, e zgjonte, ihapte sytë dhe e bënte të ndërgjegjshëm për luftënqë duhej të ndërmerrte, e sqaronte se vetëm me njëluftë të paepur, me sakrifica në njerëz dhe në mate-riale, mund t'i arrihej qëllimit të shenjtë, çlirimit tëatdheut përgjithmonë.

Vija e drejtë e Partisë u kuptua nga populli, poru desh mjaft punë, u desh këmbëngulje, u deshën she-mbuj heroizmi e vetëmohimi, nga ana e anëtarëve tëPartisë sonë të lavdishme, u desh të derdhej shumëgjak që të krijohej bindja e vërtetë për këtë vijë. Bin-dja te vija e drejtë e Partisë erdhi vazhdimisht dukeu ngjitur dhe arriti kulmin e vet kur mbarë popullishqiptar u hodh në kryengritjen e përgjithshme tëarmatosur. Dhe një nga kërkesat e domosdoshme, me

rëndësi të madhe historike, që konceptoi Partia jonë,për të kaluar në kryengritjen e përgjithshme të arma-tosur, ishte edhe krijimi i Shtabit të Përgjithshëm tëUshtrisë Nacionalçlirimtare.

Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Nacionalçlirim-tare, i konceptuar, i krijuar dhe i drejtuer nga Partiadhe nga Komiteti i saj Qendror, nuk ishte diçka erastit, nuk ishte një krijesë formale, përkundrazi, aiishte i domosdoshëm dhe kishte rëndësi të jashtëza-konshme, të brendshme dhe të jashtme.

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm kishte rëndësitë brendshme për arsye se, në ato momente, në vendtë çetave e të batalioneve që kishin marrë gjer nëetë kohë një zhvillim të madh në të katër anët e Shqi-përisë dhe, si kurdoherë, udhëhiqeshin nga Partia, ngaKomiteti Qendror, nga shokët e Komitetit Qendror sitë deleguar në to, nga komitetet qarkore, nga koman-dantët dhe nga komisarët, të zgjedhur e të dalë ngagjiri i Partisë dhe i popullit, ishte e domosdoshme tëorganizoheshin njësite më të mëdha dhe të veprohejme plane më të gjera e të koordinuera mirë kundërforcave të armikut. Kjo nevojë, duke marrë parasyshse armiqtë tanë, qysh më parë, i kishin vënë vetesdetyrën e ngutshme për të asgjësuar Luftën PartizaneNacionalçlirimtare në vendin tonë, kuptohet, ishte edomosdoshme. Prandaj perspektiva për goditjen nëshkellë më të gjerë të armiqve, perspektiva e çlirimitsa më parë të vendit tonë në shkallë kombëtare dhe,lidhur me këtë, krijimi qysh më parë i zonave tëçliruara të përhershme, në të cilat armiqtë të mosmundnin të futnin dot më këmbët, kërkonte (dhe këtë

USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME E POPULLIT 453452 ENVER HOXHA

detyrë vuri përpara Partia) të krijohej Shtabi i Për-gjithshëm, që do të organizonte drejtimin e këtyrenjësiteve të mëdha.

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm u vendos ngaPartie disa muaj më parë, në Konferencën e Parë tëVendit, që u mbajt po këtu, në Labinot, më 17-22 mars1943. Pas Konferencës, siç dihet, ne filluam punën përkrijimin e brigadave sulmuese. Brigadat tona heroikeshënuan faqe të lavdishme në historinë e Shqipërisëdhe, më pas, me bashkimin e tyre, u bë i mundur kri-jimi i formacioneve të tjera, akoma më të mëdha, i di-vizioneve dhe i korparmatave, që luftuan me heroizëmtë rrallë në të katër anët e atdheut, zbatuan me shu-më sukses strategjinë dhe taktikën e Partisë, mposh-tën pushtuesit italianë e gjermanë dhe tradhtarët ba-llistë e zogistë, i shporrën përgjithmonë gjithë armiqtënga vendi ynë dhe çliruan atdheun.

E parë në këtë vështrim, kjo datë kishte një rën-dësi të madhe në historinë e vendit. Gjithashtu, mekrijimin e Shtabit të Përgjithshëm, duhej të zhdukejedhe mendimi i mëparshëm për luftërat që pati bërëpopulli shqiptar në të kaluarën, me çeta, të cilat vër-tet kishin luftuar kurdoherë me trimëri të rrallë, porvepronin të izoluara dhe ishin të lidhura shumë pakme njëra-tjetrën. Ato udhëhiqeshin nga qëllimi i lartëi çlirimit të vendit, i shpëtimit të Shqipërisë nga sy-nimet grabitqare të serbëve, të grekëve, të italianëvee të imperialistëve të tjerë, që synonin ta copëtonintruallin e atdheut. Mirëpo historia e popullit tonë dhee luftërave të tij në të kaluarën ke vërtetuar se, megjithë përpjekjet, heroizmat dhe sakrificat e panu-

mërta të luftëtarëve të organizuar nëpër çeta, dëshirate zjarrtë të popullit dhe të patriotëve tanë nuk mundtë realizoheshin. Dihet se kryengritjet e armatosura,luftërat çlirimtare të popullit tonë të atyre kohëve,edhe pse udhëhiqeshin nga ide përparimtare për ko-hën, nuk kishin karakterin e revolucionit popullor siai që udhëhoqi dhe ndërmori Partia jonë Komuniste,që frymëzohej nga ideologjia e pagabueshme marksiste--leniniste. Ato ishin kryengritje të armatosura, të fry-mëzuara nga idealet e një politike liberalo-borgjeze,brenda së cilës kishte lloj-lloj mendimesh e botëkup-timesh, që e mbanin këtë lëvizje të përçarë, të pa-lidhur e të paorganizuar, të cilat, në fund të fundit,bënin që Shqipëria të mbetej kurdoherë në diell, siçthotë populli. Masat kanë luftuar dhe luftonin gjith-një me trimëri dhe kjo është një e vërtetë e madhe,por, për arsyet që përmenda, ishin të tjerët që fitonin;megjithëse populli derdhte lumenj gjaku, ishin kur-doherë bejlerët dhe agallarët ata që merrnin fuqinë.

Eksperienca e madhe e popullit shqiptar dhe idetëe marksizëm-leninizmit, nga të cilat udhëhiqej dheudhëhiqet vazhdimisht Partia jonë, e ndihmuan këtdtë analizonte në mënyrë të drejtë historinë e përpjek-jeve për liri e pavarësi të popullit të vet dhe nge kjotë dilte me konkluzionin se pikëpamjet e elementëveliberalë e demokratë, që ekzistonin te ne, duhej tësqaroheshin përfundimisht në këtë moment. Partiajonë pati kuides që këta elementë, që kishin dashuritë madhe për atdheun, që urrenin pushtuesit, por men-donin si në kohët e kaluara, kurrë të mos i fyente.Qëllimi i Partisë ishte që këta njerëz t'i bashkonte.

USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISH1VIE E POPULLIT 455

edhe për tradhtarët, ata kishin krijuar rrethet e tyreshoqërore.

Ishte e lavdishme, e mençur, heroike dhe e drejtëpuna e Partisë në atë kohë dhe në vazhdim, prandejpopulli e kuptoi drejtësinë e vijës së saj dhe e përqa-foi këtë. Ai e kuptoi dhe e përqafoi këtë vijë, sepsekjo ishte në mbrojtje dhe në interes të tij. Dhe përkëto u ngritën pikërisht këta djem të thjeshtë, siç ishinkomunistët, e jo të tjerët që s'ishin veç xhambazë tëlirisë e të jetës së popullit, ishin njerëz gjakpirës qëe shitnin atdheun për një grosh. Ata hanin e pinin nëkurriz të popullit, e vritnin dhe e grabitnin atë. Partiai bëri thirrje popullit të ngrihej i tëri më këmbë dhetë rrëmbente armët, pse kishte erdhur fundi, duhejngritur ose atëherë ose kurrë. Ne, komunistët, kishimbindje të pathyeshme se populli do të na kuptonte qëluftonim për çështjen e tij, se idetë e Partisë ishinaspiratat e tij, prandaj ai e kuptoi Partinë dhe luftoinën udhëheqjen e saj.

Në këtë drejtim, formimi i Shtabit të Përgjith-shëm, për krijimin e të cilit mendoi Komiteti Qendrori Partisë, ka një rëndësi të madhe, se ndihmoi të për-dorej drejt eksperienca e kaluar e luftës popullore,e cila duhej të ecte në rrugën marksiste-leniniste re-volucionare. Në këtë rrugë duhet të ecte revolucionipopullor, prandaj çetat duhej të merrnin formën enjësiteve të organizuara, populli të kishte ushtrinë evet, e cila duhej të përbëhej e të komandohej nga nje-rëzit e popullit, të mbronte interesat e tij, të frymëzo-hej nga këta interesa. Ushtria jonë duhej të dilte ngazjarri i luftës, të armatosej me ideologjinë e Partisë

454 ENVER HOXHA

Borgjezia e vendit tonë ekoma nuk kishte arritur t'ikanalizonte dhe t'i konkretizonte idetë e saj, të krijontepartitë e saj, siç ka ndodhur në vendet e tjera. Kështu,Partia jonë Komuniste ishte e vetmja parti politikenë vend. E udhëhequr me urtësi nga mësimet e mark-sizëm-leninizmit, ajo mori përsipër dhe përgatiti te-rrenin që këto pikëpamje t'i kanalizonte në hovin emadh revolucioner të masave të gjera të popullit. Njëpunë e tillë shërbeu shumë për mënjanimin, për izo-limin dhe për shpartallimin e elementëve të reaksio-nit, të tradhtarëve ballistë e zogistë dhe të të gjithëelementëve të tjerë, të cilët vepronin kundër LuftësNacionalçlirimtare.

Shumica nga ne këtu nuk jemi të rinj në moshë.Sigurisht, në mes nesh ka edhe shokë të rinj, 25 e 35--vjeçarë, që në atë kohë porsa kishin lindur ose kanëqenë nga 10 vjeç. Ne të tjerët jemi nga ata që kemibërë luftën. Atëherë ne ishim kush 20 e kush 30 apo40 vjeç, kurse sot jemi me flokë të bardhë. Kohëtishin të trazuara dhe neve na u desh të ecnim në rru-gë të vështira, jo në bar të njomë, po nëpër ferra egjemba, dhe kjo nuk është thjesht një figurë letrare.Elementët e reaksionit, për të cilët fola, ishin një pen-gesë e madhe në luftën për çlirimin e vendit. Nga anetjetër, ata nuk ishin të panjohur në popull, bile ishinshumë më të njohur se ne. Në ato kohë ne ishim nje-rëz të thjeshtë, vajza e djem të rinj të popullit, bijadhe bij të punëtorëve, të fshatarëve, të qytetarëve tëvarfër e të mesëm dhe nuk na njihte njeri, kurse ataishin të kaluar nga moshe, ishin njerëz të njohur, biledisa kishin një të kaluar gjoja patriotike e, po të flasim

USIITRIA - ARME E DASHUR, E FIJOISHME E POPULLIT 451456

ENVER HOXHA

dhe të ishte vigjilente për të mbrojtur gjer në fundfitoret e popullit. Çdo gjë, pna, për popullin. Ky ishtenjë nga qëllimet kryesore të krijimit të Shtabit tëPërgjithshëm.

U luftua shumë për këtë çështje dhe nuk e njohintë tërë këtë luftë, se në atë kohë na luftonin hapur,po na luftonin edhe në mënyrë të fshehtë. Na bëhejnjë luftë e ashpër edhe nën rrogoz, sidomos nga ba-llistët, nga zogistët, nga agjentët e anglezëve, të futurbrenda në frontin tonë, bile deri në përbërjen e Shta-bit të Përgjithshëm. Vallë a i njihnim ne këta? Po, injihnim. Atëherë përse nuk i flaknim qysh në atëkohë? Partia ishte gjithnjë vigjilente dhe e matur. Dotë vinte koha që t'i flaknim këta armiq, se Partia nukkishte shpresa tek Abaz Kupi, te Murat Basha l e tëtjerë si këta, po ajo mendonte se me këta njerëz du-hej të bënim përpjekje që të dilnin hapur me fytyrëne tyre të vërtetë përpara masave të popullit dhe tëmos mund ta gënjenin më atë. Partia punoi dhe luf-toi që ata ose të bëheshin me ne ose me armiqtë, si-kundërqë edhe u bënë, rrugë tjetër nuk kishte.

Brenda radhëve tona kishte edhe të tjerë, agjentëtë maskuar të Intelixhens Servisit, që përpiqeshin tësabotonin formimin e Shtabit të Përgjithshëm, por s'iaarritën qëllimit, se ne i zbuluam. Njëri u kap prejforcave tona dhe pohoi që ishte në shërbim të agjen-turës angleze. Atij i bëmë thirrje ta braktiste këtë rru-gë, të ecte në rrugën tonë të drejtë e të ndershme. Aipremtoi dhe deklaroi se do të mbante qëndrim të drej-

1 Shef i «Shtatmadhorisë » së Abaz Kupit.

të. Ne e dinim që gënjente dhe koha vërtetoi se, pasiu krijua Shtabi, ai u përpoq të ndihmonte për kriji-min e një qeverie shqiptare në mërgim në Londër, tëkryesuar nga Mehdi Frashëri, me qëllim që t'i nxirrtepopullit tonë vështirësi të panumërta. Ai ishte një ngaata që synonte dhe u përpoq të sabotonte punimet eKongresit të Përmetit, i cili vuri ato themele historikeqë të gjithë i dimë. Për këto arsye, që në ato mo-mente, atij iu tha ndal, po ai nuk e pushoi punën etij armiqësore, duke u orvatur të pengonte edhe mar-shimin e divizioneve të Ushtrisë sonë Nacionalçlirim-tare për në zonat e Veriut, çlirimi i të cilave ishte njënga detynat më kryesore të asaj kohe. Agjentura angle-ze kërkonte që Veriu i Shqipërisë të mbetej nën drej-timin e reaksionit, të bandave tradhtare të Bazit tëCanës, të krerëve reaksionarë të Dibrës e të tjerë, që,kështu, nga një anë ata në Veri, nga një anë të tjerët,në Jug, të na vinin midis dy zjarresh kur të çlirohejShqipëria. Prandaj marshimi i forcave tona drejt Ve-riut donte të thoshte likuidim i reaksionit në këtëzonë. Ai, pra, u orvat përsëri të na pengonte, por mba-roi, u likuidua.

Edhe nën rrogoz, pra, ka pasur luftë. Po përse?Ka pasur luftë, sepse armiqtë e kuptonin që këtongjarje, këto data, siç ishin krijimi i Shtabit të Për-gjithshëm të Ushtrisë Nacionalçlirimtare apo Kongresii Përmetit e të tjera, kanë qenë jashtëzakonisht tërëndësihme për Partinë, për kryerjen deri në fitoretë Luftës sonë Nacionalçlirimtare, për kryerjen e dety-rave të shenjta të çlirimit të atdheut, për ushtrinëtonë, për forcimin dhe për kalitjen e saj, për kriji-

30 — 81

TJSHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME F. POPULLTT 4gg

tinë e vet heroike marksiste-leniniste në krye dheaskush tjetër. Prandaj krijimi i Shtabit të Përgjith-shëm 25 vjet më parë pati një rëndësi të madhe përvendin tonë edhe në arenën e jashtme.

Me aleatët tanë anglezë dhe amerikanë, ne i rua-nim me kujdes caqet, nuk kishim kurrë besim në ta,sepse e dinim që ata ishin kapitalistë. Atyre nuk uvinte mirë për ato që ndodhnin në Shqipëri, pnandajdërguan këtu misionarë, me qëllim që të likuidoninLuftën tonë Nacionalçlirimtare, por qëllimit s'ia arri-tën dot. Ata i dërguan misionarët për të krijuar mekuadrot tanë rrjetet e tyre të spiunazhit në Shqipëri,por dështuan, pse morën kudo përgjigjen e merituar.Prandaj u detyrukan të drejtoheshin nga Veriu i vendit,sepse atje kishin mbetur shpresat e tyre. Në Veri atafilluan të organizonin reaksionin jo vetëm ushtarakisht,por edhe politikisht. Po edhe këtu Partia dhe populli,forcat partizane u treguan vendin.

Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm ishte për armiqtënjë çështje vdekjeprurëse, një veprim i dëmshëm qëaba absolutisht nuk e donin. Por, përpara vullnetit evendosmërisë së popullit dhe të komunistëve shqip-tarë, armiqtë e Luftës Nacionalçlirimtare nuk kishinç'bënin.

10 Korriku, shokë, është një datë me rëndësi tëmadhe për ushtrinë dhe për vendin tonë. Që këtejushtria jonë mori hov dhe fitoi forcë. Po ta krahasoj-më ditën e sotme me 10 Korrikun e vitit 1943, do tëshohim se midis tyre ka shumë ndryshime. Ne sotrrojmë në socializëm, punojmë në një vend të lirë e tëlulëzuar, me një industri dhe me bujqësi të përpa-

458 ENVER HOXHA

min e pushtetit tonë popullor në të katër anët e ven-dit dhe për ligjërimin e tij gjë që s'i pëlqente rea-ksionit.

Lufta jonë kishte, gjithashtu, një rëndësi të madheedhe nga pikëpamja ndërkombëtare, se fuqitë e më-dha imperio.liste ishin mësuar që fatin e vendeve tëvogla, por sidomos të Shqipërisë, ta vendosnin jashtë.Caktimi i fatit të Shqipërisë, jashtë vendit tonë, dontetë thoshte të vendosej për të si t'i donte qejfi njëritose tjetrit. Partia Komuniste e Shqipërisë, sot Partiae Punës, dhe populli shqiptar, që ikur e filluan LuftënNacionalçlirimtare, kishin vendosur që fati i Shqipërisëtë caktohej me armë në dorë nga vetë populli shqip-bar dhe brenda truallit të atdheut.

Bashkimi Sovjetik, Ushtria e Kuqe, shoku Stalinkanë qenë për ne një faktor ndihmës i jashtëm, por,në qoftë se ne nuk do të luftonim dhe nuk do ta drej-tonim luftën siç e drejtuam, në qoftë se nuk do tëkrijonim Ushtrinë tonë Nacionalçlirimtare dhe nuk dotë luftonim për çlirimin e vendit vetë, me gjak e mesakrifica, në qoftë se nuk do të kishim vendosur, siçvendosëm, që nga themelet pushtetin tonë popullor,në qoftë se nuk do të spastronim vendin nga armiqtë,nga tradhbarët, nga fashistët, në qoftë se nuk do tëbënim, sikundër bëmë, që në fillim të gjitha reformatqë kishin për qëllim vendosjen dhe çelikosjen e dikta-turës së proletariatit, pra, në qoftë se nuk do të ven-dosnim vetë për jetën dhe për të ardhmen, atëherëdihej ç'fat do t'i rezervohej Shqipërisë, nga jashtë, ngafuqitë imperialiste. Fatin e Shqipërisë sonë, pra, e ven-dosi vetë populli ynë, me pushkë në dorë dhe me Par-

469 ENVER HOXHA USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME E POPULL1T 461

ruar, që çdo ditë ecin me vrull të pandalshëm përpara.Këto u detyrohen vijës së drejtë të Partisë, mobilizi-mit të madh të masave, ,edukimit të tyre me botëkup-timin marksist-leninist. Gjatë gjithë kësaj periuclhemasat tona punonjëse fituan gjëra kolosale, ato kanëbërë një shkollë të madhe politike, që nuk mund tëkryhej laS brenda 100 vjetëve.

Nënë. Zyhraja e Orenjës, në kohën e luftës, kishtevetëm tri gjëra të shtrenjta: Së pari, kishte një: djalëqë ia quanin Beqir Koçi, i cili doli partizan, luftoi për:atdheun dhe ra dëshmor. Kishte edhe diçka tjetër tëdashur nënë Zyhraja, një dhi të vetme për t'i marrëxijë komb qumësht. Por një natë dimri të ftohtë e melurtunë, gjatë kohës së luftës, InWa më zuri nata dheu futa në haurin e saj. Ajo ia preu kokën dhisë dhembeti e vetme në atë haur të vjetër, ku ç'binte jashtë,binte dhe brenda. Por, me të ikur ne, fashistët gjer-manë, që kishin marrë vesh ç'ishte për ne nënë Zyh-raja, i vunë zjarrin e i dogjën edhe haurin, që ishtegjëja e tretë që kishte më të vyer dhe që i kishte mbe-tur asaj akoma. Nënë Zyhraja humbi gjithçka kishte tështrenjtë në jetë, po fitoi gjënë rnë të madhe, fitoi Par-tinë, fitoi popullin, fitoi atdheun, të tërë Shqipërinë.

Lufta na vrau dhjetëra mijë djem e vajza, na dogjishtëpi e katandi, por, pas Çlirimit, të udhëhequr ngaPartia, ne e bëmë më të bukur Shqipërinë dhe shumëherë më të bukur do ta bëjmë në të ardhmen; popullishqiptar u bë më i fortë dhe do të bëhet akoma mëi çeliktë në vitet që vijnë; ai u bë i mësuar dhe nëtë ardhmen do të mësojë akoma më shumë, aë ta zbu-kurojë më mirë jetën e vet, që të bëhet akoma më i

lumtur dhe të kenë më shumë bollëk sofrat tona. Atoqë ka thënë, Partia i ka bërë të gjitha. Çfarë thotë sotPartia, ne, gjithashtu, do ta bëjmë, do ta realizojmë.Dhe gjithçka do ta realizojmë vetë, me krahët dhe memendjet tona, se kemi vullnet të hekurt dhe, mbi tëgjitha, kemi Partinë që udhëheq me drejtësi, sepsekemi popullin tonë punëtor e patriot dhe që ështëlidhur si mishi me thoin me Partinë. Është për këtëarsye që ne jemi të sigurt në ato që themi. Ato qëthotë Partia, janë të lidhura ngushtë me ato që dëshi-ron populli.

Një nga gjërat më të shtrenjta, që populli ynë e dome gjithë shpirt, ësktë ushtria. Ai e do ushtrinëe vet, sepse ajo e çliroi dhe sot e mbron nga çdo ar-mik. Populli shqiptar nuk mund ta kuptojë qcnien etij të lirë pa ushtrinë e vet. Ai e kupton shumë mirë po-litikisht që ushtria duhet të qëndrojë më këmbë, efortë, e armatosur, mbasi rreth e rrotull kemi armiq, qëjanë gati në çdo moment të na shqyejnë, po të jemi tëdobët. Por, kur jemi të armatosur dhe vigjilentë, ar-miqtë na kanë frikë, tmerrësisht na kanë frikë dhele të na kenë. Frika atyre u vjen ngaqë e dinë senë vendin tonë jetcn një popull trim, se këtu është mëkëmbë kurdoherë e gatshme një ushtri e fortë, që ipërngjet popullit të vet. Ushtria jonë është e edukuardhe e armatosur më së miri me armë modern.ç, . Ajoështë arma e dashur dhe e fuqishme e popullit përtë mbrojtur fitoret e arritura, nrg,a armiqtë tanë. tëjashtëm e të brendshëm. Këtë e kupton mirë te neçdo njeri, i gjithë populli.

Rëndësia e ushtrisë konsiston edhe në diçka tjetër.

462 ENVER HOXHA USFITRIA - ARMR E DASHUR, E FUQISHME E POPULLIT 463

Ushtria është, përveç të tjerash, edhe një shkollë emadhe. Gjithë këta qindra e mijëra djem, që kryejnëshërbimin ushtarak, përveç stërvitjes, gjatë jetës ush-tarake mësojnë të paktën dy, po shpesh tri, bile edhekatër zanate. Ndodh, jo rrallë, që shumë.ve prej neshnuk u shkon në mendje një gjë e tillë. Kryesia e çdo koo-perative bujqësore, po të interesohet të dijë sa profe-sione zotërojnë ata që kanë mbaruar ushtrinë, pra, potë pyeten ata me radhë, do të zbulojë që secili di tëpaktën dy profesione. Çfarë profesionesh janë vallëkëto? Profesioni i mekanikut, i betonistit, i muratorit,i karpentierit, i hekurkthyesit etj., etj. Me të pro-fesione ata janë në gjendje të bëjnë çdo gjë në fshat,por nëpër kooperativat tona shumë pak i shfrytëzojnëkëto aftësi, që ata i kanë fituar gjatë kohës së shërbi-mit në ushtri.

Para pak ditësh vizitova chsa nga kooperativat nërrethet e Fierit dhe të Lushnjës. Atje ka me dhjetëraspecialistë të përgatitur në ushtri, energjitë krijuese tëtë cilëve flenë. Natyrisht, ata janë anëtarë të koopera-tivës dhe punojnë bashkë me kooperativistët e tjerë nëara ose në ,çdo punë tjetër, por secili prej tyre, kur pye-ta disa nga .ata që takeva, më tha se gjatë viteve tëkryerjes së shërbimit ushtarak kishte mësuar edheprofesione të tjera. Kur vizitova kuzhinën e koopera-tivës bujqësore të Golem-Gramshit, në rrethin e Lush-njës, pashë një djalë të ri plot shëndet, që përgatistegjellë për qindra kooperativistë. E pyeta nëse në ush-tri kishte mësuar vetëm për të bërë gjellë dhe ai m'upërgjigj se kishte mësuar për mekanik dhe mbantekategorinë e gjashtë të mekanikut të nëndetëseve. Ber-

beri i kooperativës, që kishte mbaruar edhe ai shërbi-min ushtarak, më tha se kishte mësuar për radist dhese ishte, njëkohësisht, edhe elektricist, shofer, berber,po edhe nga punët bujqësore të koopenativës nuk shkë-putej. Pastaj takova këpucarin e kooperativës, i cilimë tregoi se ishte përgatitur në ushtri si betonist, he-kurkthyes dhe shofer. Një tjetër më tregoi se ishteradist, telefonist dhe elektricist. Krahas tij takova njëinfermier, i cili e kishte mësuar këtë profesion gjatëkryerjes së shërbimit ushtarak. Të gjithë këta i gjetanë një qendër kooperetive, por të tillë ka në të gjithakooperativat bujqësore të Shqipërisë. Në një fshat tje-tër takova djem të rinj, nga ata që kanë mbaruarshërbimin ushtarak, të cilët kishin ndërtuar një rrugëtë gjatë prej 10 kilometrash, tamam si rrugët tona na-cionale, po aq të gjerë, të shtruar bukur me kalldrëm,me zhavor, anash me kanalizime të rregullta dhe mevija të prera drejt.

Kur shkoi ministri i Ndërtimit në një repart, përtë parë tunelet e betonuara, që janë ndërtuar atje ngaushtarët, kërkoi të takohej me inxhinierin që kishtedrejtuar punimet, që ta përgëzonte për punën, por nëçast iu paraqit, duke e përshëndetur, një ushtar ithjeshtë. Ministrit as që i shkonte ndër mend që aiishte drejtuesi i punimeve aq të vështira të tuneleve,prandaj theksoi edhe një herë t'i sillnin inxhinierin,por ushtari e vuri në dijeni se ishte ai vetë që i kishtedrejtuar punimet e këtij objekti. Atëherë ministri ugëzua shumë dhe e përgëzoi këtë dielë të thjeshtë tëpopullit. të cilin ushtria e kishte mësuar të bënte punëtë këtilla kaq të vështira.

USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME E POPULLIT 465464 ENVER HOXHA

Përse i them këto? Këto i them që të kuptojmëmirë të gjithë se ushtria është, njëkohësisht, edhe njëshkollë e madhe kuadrosh. Ajo i mëson djemtë e popu-llit si të mbajnë në dorë të sigurt pushkën, si t'i për-dorin më së miri topat, avionët, anijet, që t'i kenëkurdoherë të gjitha në gatishmëri. Por, njëkohësisht, umëson edhe profesione të ndryshme. Prandaj, kur atakthehen në fshut, sipas nevojave të kooperativës t'ukërkohet atyre t'i vënë në zbatim profesionet që kanëmësuar gjatë kryerjes së shërbimit ushtarak; organi-zata-bazë e Partisë dhe kryesia e kooperativës duhett'i ngrenë më këmbë të gjitha këto forca që qëndrojnëpa u shfrytëzuar, për të ndërtusar çdo gjë në fshat, pse,po t'u jepen materialet e nevojshme dhe modelet, atajanë në gjendje të bëjnë potkonj, shata, lopata dhasende të tjera që u nevojiten kooperativistëve.

Përse të mos i vëmë djemtë tanë të na i bëjnëkëto, kë presim të na i bëjë? Le t'i vëmë, pra, të gji-thë këta djem në lëvizje sa herë na del nevojG përgjëra të tilla. Për të gjitha këto populli është i lidhurngushtë me ushtrinë e tij, sepse ajo është ushtri e po-pullit.

Shokë dhe vëllezër,

Në këtë ditë të 25-vjetorit të krijimit të ushtrisë,populli ynë është shumë i gëzuar. Në të katër anët eatdheut ai po e feston me entuziazëm këtë datë tëshënuar. Populli ynë e do shumë ushtrinë e vet, jo seështë luftëdashës, përkundrazi, ai kurrë nuk i ka rënë

tjetrit më qafë, por sepse e do lirinë dhe i ruan fit,o-ret e tij nga armiqtë grabitqarë. Populli ynë nuk ështënga ata që i lejon të tjerët ta shkelin me këmbë, aiështë trim, luftëtar, që armiqtë i ka kurdoherë në majë'të pushkës. Kundër imperialistëve amerikanë, revizio-nistëve sovjetikë dhe gjithë reaksionarëve të botës,pushkën ne do ta mbojmë kurdoherë ngritur, kurrë.nuk do ta ulim, pse ata janë armiqtë tanë dhe tëtë gjithë popujve të botës, prandaj kundër tyre dotë jemi kundoherë gati dhe do të luftojmë deri nëfund.

Por ne nuk jemi vetëm. Forcat revolucionare dhepërparimtare të botës janë me ne. Do të vijë koha qëarmiqve të marksizëm-leninizmit t'u vijë fundi dhene do të fitojmë, se jemi në rrugë të drejtë. Këtë be-sim ne e kemi pasur dhe e kemi shprehur edhe në:kohë shumë të vështira, siç ishin ato të Luftës Na-cionalclirimtare.

Ju, fshatarë të Shmilit dhe të Labinotit, e mbanimend kur italianët e gjermanët, ballistët dhe gjithëreaksioni shqiptar, kur Shefqet Vërlaci me shokë ishinnë fuqi dhe ne ishim akoma të paktë, të zhveshur e tëpangrënë, pa armë e municione. Ju e mbsni mend kurne vinim në vatrat tuaja dhe plot besim ju thoshimse do të fitonim dhe vërtet fituam, se ishim në rrugë tëdrejtë. Tani përsëri ne themi se do të fitojmë dhe ethemi këtë jo thjesht se kështu duam ne, por sepsejemi të fortë, sepse me ne është e drejta, është e ardh-mja, janë shumica e njerëzve në botë, se kemi zemrate njerëzve, kemi popullin, që është faktori vendimtarnë luftë, pastaj vijnë armët. Sa për armë edhe ne kemi,.

USHTRIA - ARME E DASHUR, E FUQISHME E POPULLIT 461466 ENVER HO7CHA C,

prandaj le ta dinë armiqtë se kush prek Shqipërinë, ibën varrin vetes.

Vëllezër dhe motra të Labinotit, të Shmilit dhe tëgjithë rrethit të Elbasanit,

Ju sjell juve me këtë rast të gëzueshëm përshën-detjet më të ngrohta të Komitetit Qendror, sepse nëkohën e luftës ne kemi ardhur shumë herë pranëjush dhe, ashtu si në të gjitha krahinat e atdheut, juIIa keni mbajtur, na keni ushqyer, na keni mbrojture na keni strehuar. Ne nuk i harrojmë kurrë miqtëtanë të vjetër, disa nga të cilët, si: Ali Disha, Ram Çe-ka e të tjerë, kanë vdekur, po kemi edhe të tjerë tëgjallë, si: Sherifi, Aliu, Buzhiqët, nënë Zyhraja nëOrenjë, kemi djemtë e Ballës e shumë e shumë të tjerë.

Në emër të Komitetit Qendror dhe të të gjithë sho-këve të pranishëm dëshiroj të përshëndes me këtë rastbashkëpunëtorët tanë më të ngushtë, shokët e vyer,heronjtë e Luftës Nacionalçlirimbare, oficerët tanë, tëdalë nga radhët e popullit, të cilët kanë mbajtur mbisupet e tyre barrën më të rëndë të luftës. Ata, dukeluftuar në fillim si partizanë të thjeshtë, Tne kohëngjitën shkallët, duke udhëhequr njësitet heroike na-cionaklirimtare, treguan zotësi të rrallë në betejate ashpra të luftës dhe i mundën oficerët e armikut,kapërcyen vështirësi të ,panumërta, duke u treguarme të vërtetë ushtarë të lavdishëm të Partisë, bij tëdenjë të popullit, marksistë-leninistë të shquar. Par-tia dhe populli kurrë nuk do të harrojnë zotësinë,

mençurinë dhe sakrificat e tyre të panumërta. Pran-daj ju thërres, shokë të dashur, të brohorasim përpartizanët e vjetër, për oficerët trima të Ushtrisë sonëPopullore.

Le ta pimë këtë dolli për Partinë tonë heroike!

Të rrojë Partia!

Të rrojë populli!

Të rrojë ushtria!

Botohet për herë të parë sipasshënimeve të mbajtura itë këtëtakim që gjenden në AQP