Finance Markets - IFC
802
Finance & Markets
Transcript of Finance Markets - IFC
LI NĂI U
Mc dĂč vic cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca
trng tĂ i nc ngoĂ i trc nm 2015 ĂŁ t c nhng thĂ nh
tu ĂĄng k nhm bo v quyn, li Ăch chĂnh ĂĄng ca ngi
c thi hĂ nh, nhng do cha cĂł cĂĄch hiu y , thng nht
v cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut trong nc vĂ CĂŽng c New
York 1958 nĂȘn cĂĄc th tc cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i ti TĂČa ĂĄn cĂČn cha thc s nht
quĂĄn to s tin tng ca cĂĄc nhĂ u t. Vic ban hĂ nh B
lut t tng dĂąn s 2015 ĂŁ khc phc nhng bt cp ca phĂĄp
lut trc Ăąy vĂ m bo s phĂč hp gia phĂĄp lut Vit Nam
vi cĂĄc quy nh ca CĂŽng c New York 1958 mĂ Vit Nam ĂŁ
tr thĂ nh thĂ nh viĂȘn t nm 1995. B lut mi cng quy nh rĂ”
rĂ ng hn vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong vic thĂșc y cĂĄc hot ng
gii quyt tranh chp bng bin phĂĄp thay th (ADR) trong Ăł
cĂł hot ng trng tĂ i vĂ hĂČa gii. B lut ĂŁ quy nh chi tit
hn vic TĂČa ĂĄn h tr hot ng trng tĂ i vĂ ln u tiĂȘn quy
nh v vic TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn vĂ quyt nh cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn c thi hĂ nh nh mt bn ĂĄn ca TĂČa ĂĄn.
to ngun thĂŽng tin tham kho cho cĂĄc Thm phĂĄn vĂ
to s thng nht trong vic ĂĄp dng cĂĄc quy nh mi ca B
lut t tng dĂąn s nm 2015 khi gii quyt cĂĄc yĂȘu cu cĂŽng
nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i, hy
phĂĄn quyt trng tĂ i, h tr cĂĄc hot ng trng tĂ i, cĂŽng nhn
kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa ĂĄnâŠ, trong khuĂŽn kh hot
ng hp tĂĄc gia TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao vĂ T chc TĂ i
chĂnh quc t (IFC), cĂĄc chuyĂȘn gia quc t vĂ trong nc ĂŁ
phi hp xĂąy dng cun âS tay phĂĄp lut v trng tĂ i vĂ hĂČa
4
giiâ. Cun s tay nĂ y lĂ kt qu ca s kt hp gia cĂĄch tip
cn ca chuyĂȘn gia quc t cĂł nhiu kinh nghim trong vic
thc thi CĂŽng c New York 1958 vĂ cĂĄc Thm phĂĄn trong
nc cĂł nhiu kinh nghim gii quyt cĂĄc vic liĂȘn quan n
trng tĂ i m bo cĂĄc thĂŽng tin c nhĂŹn nhn a chiu vĂ
giĂșp c gi cĂł cĂĄch nhĂŹn hoĂ n chnh hn v cĂĄc quy nh ca
phĂĄp lut liĂȘn quan.
TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao trĂąn trng cm n IFC ĂŁ h tr tĂch
cc v k thut thc hin hot ng nĂ y; cm n nhĂłm
chuyĂȘn gia vĂ cĂĄn b ca IFC, cĂĄc Thm phĂĄn, cĂĄn b TĂČa ĂĄn ĂŁ
dĂ nh nhiu thi gian, tĂąm huyt tham gia vĂ o quĂĄ trĂŹnh son
tho, hoĂ n thin cun S tay nĂ y.
Hy vng rng S tay s lĂ ngun t liu tham kho hu Ăch,
giĂșp cho cĂĄc Thm phĂĄn, cĂĄn b TĂČa ĂĄn hiu rĂ” hn cĂĄc quy
nh ca phĂĄp lut vĂ vn dng mt cĂĄch hp lĂœ gii quyt
cĂł hiu qu cĂĄc vic liĂȘn quan n trng tĂ i vĂ hĂČa gii thuc
thm quyn ca TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn.
NGUYN THĂY HIN
PhĂł ChĂĄnh ĂĄn
5
DANH SĂCH CĂN B, CHUYĂN GIA
THAM GIA XĂY DNG S TAY
I/ BAN SON THO CA TĂA ĂN NHĂN DĂN TI CAO
1. BĂ Nguyn ThĂșy Hin, PhĂł ChĂĄnh ĂĄn TANDTC, Trng
ban;
2. Ăng Nguyn TrĂ Tu, PhĂł ChĂĄnh ĂĄn TANDTC, PhĂł Trng
ban;
3. Ăng Nguyn Vn Tin, Thm phĂĄn TANDTC;
4. Ăng Phan Gia QuĂ, NguyĂȘn ChĂĄnh tĂČa TĂČa kinh t TAND TP
H ChĂ Minh;
5. Ăng LĂȘ T, Thm phĂĄn TANDCC ti Ă Nng;
6. Ăng Nguyn Thanh Mn, PhĂł GiĂĄm c Hc vin TĂČa ĂĄn;
7. Ăng Nguyn ĂŹnh Tin, PhĂł ChĂĄnh tĂČa TĂČa kinh t TAND
TP HĂ Ni;
8. Ăng Chu Trung Dng, PhĂł V trng V Hp tĂĄc quc t;
9. BĂ BĂči Th Dung Huyn, PhĂł V trng V GiĂĄm c Kim
tra III;
10. Ăng Trn Ngc ThĂ nh, Trng phĂČng, PhĂČng HĂ nh chĂnh â
Tng hp, V Hp tĂĄc quc t;
11. Ăng T ĂŹnh TuyĂȘn, Th kĂœ PhĂł ChĂĄnh ĂĄn.
II/ CĂN B, CHUYĂN GIA CA IFC
1. BĂ Nina Mocheva, ChuyĂȘn gia cao cp v trng tĂ i vĂ hĂČa
gii;
2. BĂ Phm LiĂȘn Anh, ChuyĂȘn gia cao cp v phĂĄt trin kinh
t t nhĂąn;
3. GiĂĄo s Jane Willems, ChuyĂȘn gia v trng tĂ i vĂ hĂČa gii
ca IFC;
4. Ăng Nguyn Mnh Dng, ChuyĂȘn gia trng tĂ i vĂ hĂČa gii
ca IFC;
5. BĂ Phm Th Thanh Huyn, ChuyĂȘn gia cao cp v phĂĄt
trin th trng tĂ i chĂnh.
MC LC
LI GII THIU ....................................................................................... 11
CHNG I: KHUĂN KH PHĂP LUT IU CHNH TRNG
TĂI VĂ HĂA GII .................................................................................... 13
1.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc vĂ ngun lut ĂĄp dng cho
trng tĂ i .................................................................................................... 13
1.3. Vn kin quc t .............................................................................. 15
1.3.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut v thi hĂ nh phĂĄn quyt theo CĂŽng
c New York ...................................................................................... 15
1.3.2. KhuĂŽn kh phĂĄp lut ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn
vĂ cho thi hĂ nh nhng phĂĄn quyt ngoĂ i CNY. .......................... 17
1.4. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc v hĂČa gii vĂ cĂĄc quy nh
khĂĄc ........................................................................................................... 18
CHNG II: NHNG KHĂI NIM C BN ..................................... 19
2.1. Trng tĂ i vĂ cĂĄc loi hĂŹnh khĂĄc ca phng thc gii quyt
tranh chp la chn ................................................................................ 19
2.2. Trng tĂ i thng mi trong nc vĂ nc ngoĂ i........................ 22
2.3. Trng tĂ i u t quc t ................................................................. 24
2.4. Trng tĂ i quy ch vĂ trng tĂ i v vic .......................................... 25
2.5. Tng quan quy trĂŹnh trng tĂ i ....................................................... 26
2.5.1. Nhng c im ca tha thun trng tĂ i ............................. 26
2.5.2. Lut ĂĄp dng vi tha thun trng tĂ i ................................... 26
2.5.3. TĂĄc ng ca tha thun trng tĂ i: Tha thun trng tĂ i
vĂ TĂČa ĂĄn ............................................................................................... 27
2.5.5. PhĂĄn quyt trng tĂ i .................................................................. 29
6
2.6. Tng quan v quy trĂŹnh hĂČa gii ................................................... 30
2.6.1. Nhng c im chĂnh ca tha thun hĂČa gii ................... 30
2.6.2. Th tc hĂČa gii ......................................................................... 31
2.6.3. Tha thun hoĂ gii thĂ nh ....................................................... 33
CHNG III: VAI TRĂ CA TĂA ĂN VIT NAM I VI
TRNG TĂI THNG MI TRONG NC VĂ TRNG TĂI
THNG MI NC NGOĂI CĂ A IM GII QUYT
TRANH CHP TI VIT NAM ............................................................. 36
3.1. Thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i ................. 36
3.1.1. PhĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i thng mi 40
3.1.2. XĂĄc nh TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi hot ng trng tĂ i 45
3.2. Xem xét thm quyn ca Hi ng trng tà i và th tc
trng tĂ i .................................................................................................... 49
3.2.1. GiĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha thun trng tĂ i ................................. 49
3.2.2. Ch nh vĂ thay i Trng tĂ i viĂȘn trng tĂ i v vic .......... 62
3.2.3. TĂČa ĂĄn xem xĂ©t li quyt nh ca Hi ng trng tĂ i v
vic cĂł tn ti tha thun trng tĂ i, tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu
hoc khĂŽng th thc hin c hoc tranh chp khĂŽng th gii
quyt bng trng tĂ i ............................................................................ 67
3.3. H tr ca TĂČa ĂĄn i vi t tng trng tĂ i ................................. 69
3.3.1. TĂČa ĂĄn h tr thu thp chng c ............................................. 69
3.3.2. TĂČa ĂĄn h tr triu tp ngi lĂ m chng ............................... 71
3.3.3. Ăp dng bin phĂĄp khn cp tm thi theo quyt nh
ca tĂČa ĂĄn .............................................................................................. 73
3.4. ng kĂœ vĂ hy phĂĄn quyt trng tĂ i ........................................... 84
3.4.1. ng kĂœ phĂĄn quyt trng tĂ i v vic .................................... 84
3.4.2. Hy phĂĄn quyt trng tĂ i ......................................................... 86
CHNG IV: CĂNG NHN VĂ CHO THI HĂNH PHĂN QUYT
CA TRNG TĂI NC NGOĂI ....................................................... 104
4.1. CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc
ngoĂ i lĂ gĂŹ............................................................................................... 104
4.1.1. nh ngha âCĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ........................... 104
7
4.1.3 XĂĄc nh phĂĄn quyt trng tĂ i ânc ngoĂ i ....................... 107
4.2. Th tc cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i ............................................................................................. 108
4.2.1. n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca
trng tĂ i nc ngoĂ i .......................................................................... 108
4.2.2. X lĂœ n .................................................................................. 111
4.3. Quyt nh ca TĂČa ĂĄn v thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc
ngoĂ i ....................................................................................................... 118
4.3.1. Gii thĂch CNY v thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i .......................................................................................... 118
4.3.2. PhĂąn tĂch cĂĄc cn c c th v khĂŽng cĂŽng nhn phĂĄn
quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i mĂ bĂȘn phn i vic cĂŽng nhn
cĂł th s dng (. 459(1) BLTTDS; .V(1)CNY) ....................... 120
4.4. KhĂĄng cĂĄo quyt nh cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt
ca trng tĂ i nc ngoĂ i ...................................................................... 145
4.4.1. Chun b xét khång cåo .......................................................... 145
4.4.2. PhiĂȘn hp phĂșc thm .............................................................. 147
4.5. Th tc giĂĄm c thm, tĂĄi thm ................................................ 150
CHNG V: CĂNG NHN KT QU HĂA GII THĂNH
NGOĂI TĂA ĂN TRONG LNH VC THNG MI ................... 151
5.1. iu kin cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh: ............................ 152
5.2. Th tc xem xĂ©t yĂȘu cu cĂŽng nhn tha thun hĂČa gii
ngoĂ i tĂČa ĂĄn ........................................................................................... 153
5.3. Thi hĂ nh tha thun hĂČa gii thĂ nh ĂŁ c cĂŽng nhn ......... 155
5.4. Kinh nghim nc ngoĂ i .............................................................. 156
GII THĂCH THUT NG ................................................................... 159
DANH SĂCH PH LC ........................................................................ 161
8
BLTTDS B lut T tng dĂąn s nm 2015
CĂŽng c ICSID CĂŽng c v gii quyt tranh chp u t
gia quc gia vĂ cĂŽng dĂąn quc gia khĂĄc.
CNY
hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i
(1958)
C ViĂȘn CĂŽng c ViĂȘn v Lut iu c quc t
. iu
Hng dn
c New York 1958
LTHADS Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s
LTTTM Lut Trng tĂ i thng mi Vit Nam
2010, cĂł hiu lc t ngĂ y 01/01/2011
Lut mu v hĂČa
thng mi quc t
thng mi quc t
24/02/2017 v hĂČa gii thng mi
Ngh nh
28/7/2011 quy nh chi tit mt s iu
9
Ngh quyt
20/3/2014 ca Hi ng Thm phĂĄn TĂČa
ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao hng dn thi hĂ nh
mt s quy nh ca Lut Trng tĂ i
thng mi.
UNIDROIT Vin quc t v nht th hĂła lut t
UNCITRAL y ban LiĂȘn hp quc v Lut thng
mi quc t
10
Mc Ăch ca S tay
Mc Ăch ca S tay nĂ y lĂ a ra cĂĄc hng dn thc tin
thng gp nhm thc hin cĂĄc quy nh phĂĄp lut hin hĂ nh
vĂ khuĂŽn kh phĂĄp lĂœ v trng tĂ i vĂ hĂČa gii thng mi. Mc
dĂč tp trung ch yu vĂ o trng tĂ i, S tay cng hng dn thc
thi cĂĄc quy nh trong B lut t tng dĂąn s 2015 (BLTTDS) v
th tc cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i tĂČa ĂĄn.
Mc tiĂȘu ca S tay
Mc tiĂȘu ca S tay nĂ y lĂ bo m tĂnh thng nht vĂ nht
quĂĄn trong thc tin ĂĄp dng cĂĄc ch nh vĂ th tc trng tĂ i,
hĂČa gii c cp trong cĂĄc quy nh phĂĄp lut ca Vit
Nam cng nh cĂĄc iu c quc t ang cĂł hiu lc mĂ Vit
Nam lĂ thĂ nh viĂȘn.
t c mc tiĂȘu nĂ y, trc ht, S tay giĂșp cĂĄc Thm
phĂĄn hiu nhng khĂĄi nim vĂ thut ng phĂĄp lĂœ quan trng
trong cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut trong nc vĂ quc t v
trng tĂ i (nh Lut trng tĂ i thng mi nm 2010 (âLTTTM),
BLTTDS vĂ CĂŽng c New York 1958 v cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i (cĂł ti Ph lc 1)
(âCNY)). S tay cng m rng ni hĂ m khĂĄi nim cĂł tĂnh
cht nn tng liĂȘn quan n gii quyt tranh chp ngoĂ i tĂČa ĂĄn
bi chĂșng liĂȘn quan n vic h tr hot ng trng tĂ i. Tuy
nhiĂȘn, S tay s khĂŽng cĂł nhng phĂąn tĂch so sĂĄnh hay cĂĄc kinh
nghim quc t.
S tay h tr Thm phĂĄn cĂĄch thc ĂĄp dng lut phĂĄp v
trng tĂ i bo m tĂnh thng nht trong thc tin hot ng
11
ca tĂČa ĂĄn. S tay cng cp n cĂĄc quy nh ca BLTTDS v
hĂČa gii ngoĂ i tĂČa ĂĄn vĂ Ngh nh 22/2017.
S tay gm 5 chng, gm: (i) KhuĂŽn kh phĂĄp lut iu
chnh trng tĂ i vĂ hĂČa gii thng mi, (ii) Nhng khĂĄi nim c
bn, (iii) Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i thng
mi, (iv) CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i ti Vit Nam vĂ (v) CĂŽng nhn kt qu hĂČa gii
thĂ nh ngoĂ i TĂČa ĂĄn.
Chng I vĂ II tĂłm tt cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut v trng
tĂ i vĂ hĂČa gii mĂ Thm phĂĄn cn ĂĄp dng khi gii quyt cĂĄc
vic liĂȘn quan n hot ng trng tĂ i vĂ hĂČa gii. Mc dĂč
nhng chng nĂ y dĂ nh mt lng thĂŽng tin ĂĄng k cp
v khuĂŽn kh phĂĄp lĂœ cng nh cĂĄc ch nh c thĂč trong lnh
vc trng tĂ i vĂ hĂČa gii, nhng khĂŽng th trĂŹnh bĂ y ht tt c
cĂĄc vn liĂȘn quan. Do vy, c gi cn tham kho thĂȘm cĂĄc
tĂ i liu b sung cĂł nhng phĂąn tĂch vĂ hiu bit sĂąu hn v
lut trng tĂ i vĂ hĂČa gii.
CĂĄc chng III, IV vĂ V a ra hng dn thc tin h tr
cĂĄc Thm phĂĄn khi ĂĄp dng nhng ch nh c nĂȘu ti cĂĄc
chng I vĂ II. Trong mi tĂŹnh hung c nĂȘu ti chng III,
IV vĂ V, S tay vin dn ngn gn n cĂĄc quy nh ang cĂł
hiu lc, tĂłm tt vn trng tĂ i mĂ Thm phĂĄn cn xem xĂ©t vĂ
cĂĄc ch nh liĂȘn quan, ng thi giĂșp Thm phĂĄn trong vic ĂĄp
dng quy nh phĂĄp lut vĂ o tĂŹnh tit v vic bng cĂĄch a ra
nhng vĂ d v cĂĄc quyt nh nc ngoĂ i i vi cĂčng vn .
Chng III, IV vĂ V tng i c lp, do vy cĂł th cĂł
nhng im trĂčng lp vi nh ngha, khĂĄi nim vĂ thut ng
c a ra trong chng I vĂ II trc Ăł vĂ Thm phĂĄn cĂł th
tham kho cĂĄc chng nĂ y tĂŹm hiu thĂȘm thĂŽng tin.
12
IU CHNH TRNG TĂI VĂ HĂA GII
1.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc vĂ ngun lut ĂĄp dng
cho trng tĂ i
PhĂĄp lut trng tĂ i hin hĂ nh ca Vit Nam bao gm nhng
ngun sau:
15/11/2015(âBLTTDS, Ph lc 3);
- Lut Trng tĂ i thng mi s 54/2010/QH12, ngĂ y
17/6/2010 (âLTTTM, Ph lc 2);
- Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 26/2008/QH12, c sa i
theo Lut sa i vĂ b sung mt s iu Lut thi hĂ nh
ĂĄn dĂąn s s 64/2014/QH13 (âLTHADS);
- Ngh nh s 63/2011/N-CP ngĂ y 28/7/2011 quy nh chi
tit mt s iu ca Lut Trng tĂ i thng mi (âNgh
nh 63/2011);
- Ngh quyt s 01/2014/NQ-HTP do Hi ng Thm
phĂĄn TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao ban hĂ nh ngĂ y 20/3/2014
hng dn thi hĂ nh mt s quy nh ca Lut Trng tĂ i
thng mi (âNgh quyt 01/2014, Ph lc 4);
Lut mu v trng tĂ i (Ph lc 6) phĂĄp in hĂła cĂĄc nguyĂȘn
tc hot ng thc tin tt nht trong trng tĂ i quc t. Tinh
thn ca Lut mu lĂ hĂ i hĂČa hĂła lut trng tĂ i, thĂșc y
nguyĂȘn tc tĂŽn trng quyn t quyt ca cĂĄc bĂȘn vĂ tĂnh chung
thm ca trng tĂ i quc t bng cĂĄch ti a hĂła thm quyn ca
13
t chc trng tĂ i vĂ gii hn s can thip ca tĂČa ĂĄn. Bn thĂąn
Lut mu khĂŽng phi lĂ vn bn phĂĄp lut, mĂ lĂ mu cĂĄc
nc mong mun ban hĂ nh lut v trng tĂ i hin i, phĂč hp,
cĂł th tham kho, sao chĂ©p. Mt s nc s dng nguyĂȘn vn
Lut mu. Nhng nc khĂĄc nh Vit Nam, Anh vĂ X Wales
tham kho Lut mu nhng ban hĂ nh quy nh phĂĄp lut khĂĄ
khĂĄc bit. ĂĄng chĂș Ăœ cĂł Singapore vĂ Hng Kong ĂŁ thĂŽng
qua Lut mu.
1.2. Xung t lut vĂ trng tĂ i quc t
Trong trng tĂ i quc t cĂł yu t nc ngoĂ i, lut Vit Nam
khĂŽng t ng ĂĄp dng i vi (i) vic gii quyt tranh chp
(lut iu chnh hp ng) hoc (ii) tha thun trng tĂ i (vĂ t
tng trng tĂ i). V nguyĂȘn tc, Hi ng trng tĂ i quyt nh
lut ĂĄp dng gii quyt ni dung tranh chp vĂ tha thun
trng tĂ i bng cĂĄch cĂŽng nhn s la chn lut ĂĄp dng ca cĂĄc
bĂȘn c ghi nhn trong hp ng. ThĂȘm vĂ o Ăł, theo nguyĂȘn
tc tĂŽn trng quyn t quyt ca cĂĄc bĂȘn, cĂĄc bĂȘn cĂł quyn la
chn lut ĂĄp dng cho hp ng vĂ cho tha thun trng tĂ i.
Lut iu chnh tha thun trng tĂ i khĂŽng nht thit lĂ lut
iu chnh hp ng, cĂĄc bĂȘn cĂł th la chn lut khĂĄc. Nu cĂĄc
bĂȘn khĂŽng nĂȘu c th hoc ngm nh vic la chn lut, thĂŹ
Hi ng trng tĂ i xĂĄc nh lut ĂĄp dng theo nguyĂȘn tc v
xung t phĂĄp lut trong quy tc trng tĂ i mĂ cĂĄc bĂȘn la chn
vĂ nu khĂŽng cĂł quy tc nĂ y, thĂŹ theo quy tc v xung t lut
ca ni tin hĂ nh t tng trng tĂ i.
TĂČa ĂĄn cĂł th phi ĂĄp dng quy nh v xung t lut ti
Phn 5 BLDS 2015 khi xem xĂ©t giĂĄ tr phĂĄp lĂœ ni dung ca tha
thun trng tĂ i. Tuy nhiĂȘn, cn lu Ăœ rng nhng sai sĂłt v lut
hoc v la chn lut ca Hi ng trng tĂ i khĂŽng phi lĂ cn
14
c t chi cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i
nc ngoĂ i theo iu V CNY.
1.3.Vn kin quc t
1.3.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut v thi hĂ nh phĂĄn quyt theo CĂŽng
c New York
CNY lĂ vn bn quan trng trong hot ng trng tĂ i quc
t vĂ lĂ mt trong nhng tha thun a phng thĂ nh cĂŽng
nht trong lch s. TĂnh n thĂĄng 8/2016, hn 156 nc lĂ
thĂ nh viĂȘn ca CNY (âQuc gia thĂ nh viĂȘn). T khi ban
hĂ nh nm 1958, CNY to iu kin thun li cho vic cĂŽng
nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i ti cĂĄc quc gia
thĂ nh viĂȘn trĂȘn toĂ n th gii, to ra li th ln cho trng tĂ i so
vi quĂĄ trĂŹnh t tng ti tĂČa ĂĄn quc gia, Ăł lĂ tĂnh lu ng.
Vi vic phĂȘ chun CNY vĂ tr thĂ nh mt quc gia thĂ nh
viĂȘn, Vit Nam tha thun âcĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt
trng tĂ i theo quy tc v th tc ca [Vit Nam+ (. 3 CNY).
CNY th hin s ng h mnh m vic cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i nc ngoĂ i.
Ti .2 Quyt nh s 453/Q-CTN ngĂ y 28/7/1995 ca Ch
tch nc v vic tham gia CNY quy nh:
- CĂŽng c ch ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh ti Vit Nam quyt nh ca trng tĂ i nc ngoĂ i
c tuyĂȘn ti lĂŁnh th quc gia lĂ thĂ nh viĂȘn ca CĂŽng
c nĂ y. i vi quyt nh ca trng tĂ i nc ngoĂ i
c tuyĂȘn ti lĂŁnh th ca quc gia cha kĂœ kt hoc
tham gia CĂŽng c, CĂŽng c c ĂĄp dng ti Vit Nam
theo nguyĂȘn tc cĂł i cĂł li.
- S ch ĂĄp dng CĂŽng c i vi tranh chp phĂĄt sinh t
15
cĂĄc quan h phĂĄp lut thng mi.
- Mi vic gii thĂch CĂŽng c trc ToĂ ĂĄn hoc c quan
cĂł thm quyn ca Vit Nam phi theo quy nh ca
Hin phĂĄp vĂ phĂĄp lut Vit Nam.
Tuy nhiĂȘn, . I(3) CNY ch quy nh hai bo lu:
- Th nht, nguyĂȘn tc cĂł i cĂł li: Vit Nam tuyĂȘn b ĂĄp
dng CNY cho vic cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca Quc gia
thĂ nh viĂȘn khĂĄc. Danh sĂĄch Quc gia thĂ nh viĂȘn c
nĂȘu trong Ph lc 1. i vi phĂĄn quyt trng tĂ i c
ban hĂ nh ti lĂŁnh th quc gia khĂŽng phi lĂ thĂ nh viĂȘn,
Vit Nam s ĂĄp dng CNY trĂȘn c s cĂł i cĂł li.
- Th hai, cĂĄc quan h phĂĄp lut thng mi: Vit Nam
tuyĂȘn b ch ĂĄp dng CNY cho nhng tranh chp phĂĄt
sinh t quan h phĂĄp lĂœ c coi lĂ âthng mi theo
lut Vit Nam.
VĂŹ Vit Nam lĂ bĂȘn kĂœ kt CNY, vic cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh ti Vit Nam phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i phi
c thc hin phĂč hp vi quy nh ca CNY vĂ phĂĄp lut
Vit Nam. Lut Vit Nam cng yĂȘu cu TĂČa ĂĄn phi cn c vĂ o
cĂŽng c quc t khi thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i.
Khi gii quyt yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ti Vit
Nam phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i, ngoĂ i cĂĄc quy nh
ca lut Vit Nam, cĂĄc TĂČa ĂĄn phi cn c vĂ o cĂĄc iu c
quc t mĂ Vit Nam lĂ thĂ nh viĂȘn hoc gia nhp vĂ u tiĂȘn ĂĄp
dng trc tip CNY, sau Ăł lĂ quy phm mĂ cĂĄc bĂȘn trong v
kin trng tĂ i la chn vĂ cui cĂčng lĂ cĂĄc quy nh phĂĄp lut
trong nc ca Vit Nam (. 2(3) vĂ .458(4) BLTTDS).
16
VĂ d 1:
Khi xem xét n xin cÎng nhn và cho thi hà nh ti Vit Nam phån
quyt trng tĂ i do Hi ng trng tĂ i Hip hi bĂŽng quc t (âICAâ)
cĂł tr s chĂnh Ăłng ti Liverpool â Anh ban hĂ nh, TĂČa ĂĄn phi cn
c theo trĂŹnh t sau Ăąy:
(i) CNY; ri n
(ii) Tha thun ca cĂĄc bĂȘn hoc nguyĂȘn tc do cĂĄc bĂȘn la chn
(trong trng hp nĂ y lĂ Qui tc trng tĂ i ca ICA); ri n
(iii) Lut ĂĄp dng do cĂĄc bĂȘn la chn; vĂ cui cĂčng
(iv) BLTTDS vĂ cĂĄc quy nh khĂĄc ca phĂĄp lut Vit Nam v
cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i.
Lu Ăœ 1:
Nu TĂČa ĂĄn ch cn c vĂ o lut Vit Nam mĂ quyt nh rng cĂĄc
bĂȘn trong tha thun trng tĂ i mĂ mt bĂȘn lĂ nc ngoĂ i khĂŽng cĂł
nng lc cam kt tha thun Ăł thĂŹ vic lĂ m Ăł ca TĂČa ĂĄn lĂ sai.
Khi xĂ©t n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng
tĂ i nc ngoĂ i, TĂČa ĂĄn Vit Nam khĂŽng c xĂ©t x li ni dung
tranh chp ĂŁ c trng tĂ i nc ngoĂ i gii quyt, mĂ ch kim tra
vĂ i chiu phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i, cĂĄc giy t vĂ tĂ i liu
kĂšm theo vi cĂĄc quy nh ca BLTTDS, cĂĄc quy nh khĂĄc cĂł liĂȘn
quan ca phĂĄp lut Vit Nam vĂ iu c quc t mĂ Vit Nam lĂ
thĂ nh viĂȘn (. 458(4) BLTTDS).
1.3.2. KhuĂŽn kh phĂĄp lut ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn vĂ
cho thi hĂ nh nhng phĂĄn quyt ngoĂ i CNY.
Vit Nam tuyĂȘn b s ĂĄp dng CNY cho nhng phĂĄn
quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca cĂĄc Quc gia
thĂ nh viĂȘn. TĂČa ĂĄn Vit Nam s cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh
17
phĂĄn quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca mt quc
gia khĂŽng phi thĂ nh viĂȘn CNY:
- Nu cĂł hip nh song phng gia Vit Nam vĂ quc
gia Ăł (. 424(1)(a) BLTTDS);
- Trong nhng trng hp khĂĄc, trĂȘn c s cĂł i cĂł li (.
424(1)(b) BLTTDS).
1.4. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc v hĂČa gii vĂ cĂĄc quy
nh khĂĄc
PhĂĄp lut hĂČa gii ca Vit Nam bao gm nhng ngun sau:
- B lut t tng dĂąn s 2015 (Ph lc 3);
- Ngh nh s 22/2017/N-CP v hĂČa gii thng mi
(Ph lc 7);
- Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 26/2008/QH12, c sa i,
b sung theo Lut sa i vĂ b sung mt s iu ca
Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 64/2014/QH13.
BĂȘn cnh Ăł, Lut mu UNCITRAL v hĂČa gii thng mi
quc t (2002) (Ph lc 8) phĂĄp in hĂła cĂĄc nguyĂȘn tc c
quc t cĂŽng nhn v thc tin tt nht trong vic gii quyt
tranh chp ĂŽn hĂČa. Tinh thn ca Lut mu lĂ hĂ i hĂČa hĂła lut
phĂĄp toĂ n cu v hĂČa gii, khuyn khĂch thc hin quyn t
do t nguyn tho thun ca cĂĄc bĂȘn vĂ tĂnh chung thm ca
hĂČa gii, ng thi hn ch s can thip ca TĂČa ĂĄn. Lut mu
bn thĂąn nĂł khĂŽng phi lĂ vn bn phĂĄp lut, mĂ lĂ hĂŹnh mu
cĂĄc quc gia mun ban hĂ nh lut phĂĄp v gii quyt tranh
chp bng thng lng, hoĂ gii cĂł th d dĂ ng tip cn vĂ
tham kho.
NHNG KHĂI NIM C BN
2.1. Trng tĂ i vĂ cĂĄc loi hĂŹnh khĂĄc ca phng thc gii
quyt tranh chp la chn
CĂł nhiu phng thc gii quyt tranh chp khĂĄc nhau tĂčy
thuc vĂ o bi cnh vĂ hĂŹnh thc gii quyt mĂ cĂĄc bĂȘn tĂŹm
kim. Nhng bin phĂĄp gii quyt tranh chp nĂ y bao gm:
thng lng, quyt nh ca chuyĂȘn gia, kt hp hĂČa gii-
trng tĂ i,1 y ban gii quyt tranh chp, t tng ti tĂČa ĂĄn vĂ cĂĄc
hĂŹnh thc khĂĄc. VĂ d, ba phng thc thng c s dng
nhiu nht ti Hng KĂŽng lĂ hĂČa gii, t tng ti TĂČa ĂĄn vĂ
trng tĂ i.
Trong na th k qua, trng tĂ i ĂŁ tr thĂ nh phng thc
c la chn gii quyt tranh chp thng mi quc t,
nhng nĂł ch lĂ mt trong s cĂĄc phng thc gii quyt tranh
chp. Phn nĂ y s phĂąn bit trng tĂ i vi cĂĄc phng thc khĂĄc,
ch ra c im ca nĂł, cng nh li th vĂ bt li ca trng tĂ i
so vi cĂĄc phng thc khĂĄc dĂ nh cho cĂĄc bĂȘn tranh chp.
HĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn lĂ quy trĂŹnh gii quyt tranh chp linh
hot, bĂ mt mĂ trong Ăł mt ngi th ba trung lp, tc lĂ hĂČa
gii viĂȘn, h tr cĂĄc bĂȘn tranh chp t ti tha thun.2 HĂČa gii
viĂȘn khĂŽng hĂ nh ng nh lĂ Thm phĂĄn hoc lut s vĂ
1Th tc kt hp hĂČa gii-trng tĂ i lĂ th tc trong Ăł mt ngi trung gian s thc
hin vai trĂČ lĂ hĂČa gii viĂȘn giĂșp cĂĄc bĂȘn hĂČa gii vĂ nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng t c
tha thun hĂČa gii thĂ nh thĂŹ ngi Ăł s tip tc tr thĂ nh trng tĂ i gii quyt
tranh chp gia cĂĄc bĂȘn. 2 Hng dn v cĂĄc phng thc gii quyt tranh chp la chn, NhĂłm NgĂąn hĂ ng
th gii (2011).
19
khĂŽng cĂł thm quyn n nh mt quyt nh cho cĂĄc bĂȘn.3
Tha thun hĂČa gii thĂ nh cĂł giĂĄ tr rĂ ng buc nh hp ng
i vi cĂĄc bĂȘn vĂ cĂł th c cĂŽng nhn, thi hĂ nh nh bn ĂĄn
nu mt hoc cĂĄc bĂȘn trong tha thun yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng
nhn (Chng XXXIII BLTTDS).
Trng tĂ i lĂ mt phng thc gii quyt tranh chp trong Ăł
cĂĄc bĂȘn ng Ăœ rng mt bĂȘn th ba trung lp (Trng tĂ i viĂȘn
hay Hi ng trng tĂ i) s ban hĂ nh mt quyt nh cĂł cn c
phĂĄp lĂœ sau khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ cĂł c hi trĂŹnh bĂ y v tranh chp
ca mĂŹnh4. Trng tĂ i lĂ mt phng thc thay th cho t tng
ti tĂČa ĂĄn, nhng ging nh t tng ti tĂČa ĂĄn, quyt nh (phĂĄn
quyt) c ban hĂ nh trong t tng trng tĂ i cĂł tĂnh cht rĂ ng
buc cĂĄc bĂȘn ging nh quyt nh do Thm phĂĄn tĂČa ĂĄn a
ra. VĂŹ trng tĂ i tĂĄch khi h thng cĂŽng quyn truyn thng, cĂĄc
bĂȘn phi la chn trng tĂ i mt cĂĄch rĂ” rĂ ng.
CĂł th coi cĂĄc bin phĂĄp gii quyt tranh chp nh mt
chui liĂȘn kt, mi bin phĂĄp cĂł li th vĂ bt li riĂȘng mĂ cĂĄc
bĂȘn cĂł th la chn phĂč hp vi bi cnh ca mĂŹnh. VĂ d, hĂČa
gii cĂł th tin hĂ nh trc trng tĂ i hoc cĂĄc bĂȘn cĂł th thc
hin hĂČa gii sau khi quĂĄ trĂŹnh trng tĂ i ĂŁ bt u.
HĂČa gii viĂȘn giĂșp cĂĄc bĂȘn t c tha thun hp lĂœ khi
tranh chp phĂĄt sinh. ThĂŽng qua nhng k nng to iu kin
thun li cho thng lng, bĂȘn th ba trung lp s giĂșp cĂĄc
bĂȘn t c tha hip mĂ hai bĂȘn cĂł th chp nhn. VĂŹ lĂ mt
phng thc hoĂ n toĂ n t nguyn, da trĂȘn c s li Ăch hn lĂ
da trĂȘn c s quyn ca cĂĄc bĂȘn, hĂČa gii cĂł th mang li kt
3 T in chuyĂȘn ngĂ nh lut Blackâs Law, xut bn ln th sĂĄu (1991).
4 T in chuyĂȘn ngĂ nh lut Blackâs Law.
20
qu cĂł tĂnh sĂĄng to mĂ khĂŽng b gii hn trong nhng ch tĂ i
phĂĄp lĂœ truyn thng nh lĂ bi thng thit hi hoc thc hin
hĂ nh vi c th. Phng thc nĂ y c bit thĂŽng dng cho
nhng ngi mun duy trĂŹ quan h kinh doanh vĂ khi vn cĂČn
hy vng cĂł c kt qu hĂČa gii. Thm chĂ khi tranh chp
khĂŽng hĂČa gii thĂ nh cĂŽng, thĂŹ hĂČa gii cĂł th giĂșp cĂĄc bĂȘn xĂĄc
nh vn cĂł tranh chp vĂ gii quyt mt s vn vĂ do
vy nĂł lĂ m gim thi gian vĂ chi phĂ t tng hoc trng tĂ i sau
nĂ y. VĂ d, ti Hng KĂŽng, a s ng s c yĂȘu cu phi
hĂČa gii tranh chp ca mĂŹnh trc khi ra tĂČa. BĂȘn t chi hĂČa
gii cĂł th b bĂĄc yĂȘu cu n bĂč chi phĂ nu bĂȘn Ăł thng vĂ
thm chĂ h cĂł th phi tr phĂ tĂČa ĂĄn cho bĂȘn i lp.
Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong t tng trng tĂ i b gii hn. TĂČa ĂĄn
ch can thip vĂ o quĂĄ trĂŹnh t tng trng tĂ i theo quy nh ca
LTTTM. Trong trng hp cĂĄc bĂȘn tranh chp ĂŁ cĂł tho thun
trng tĂ i mĂ mt bĂȘn khi kin ti ToĂ ĂĄn thĂŹ ToĂ ĂĄn phi t
chi th lĂœ, tr trng hp tho thun trng tĂ i vĂŽ hiu hoc
tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c. Trong trng
hp TĂČa ĂĄn ĂŁ th lĂœ mĂ phĂĄt hin cĂĄc bĂȘn cĂł tha thun trng
tĂ i thĂŹ phi ra quyt nh ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn cĂĄc bĂȘn
khi kin ra trng tĂ i, tr trng hp tho thun trng tĂ i vĂŽ
hiu hoc tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c. TĂČa
ĂĄn nhiu nc, nh ti Singapore, Hng KĂŽng, PhĂĄp, Anh,
Thy S, M, thng ng h trng tĂ i vĂ c gng bo m t
tng trng tĂ i c tin hĂ nh. Khi phĂĄn quyt c Hi ng
trng tĂ i ban hĂ nh, TĂČa ĂĄn cĂł th cho thi hĂ nh phĂĄn quyt, hoc
trong mt s trng hp, xem xét nhng vi phm v th tc có
th lĂ m cho phĂĄn quyt b hy.
21
2.2. Trng tĂ i thng mi trong nc vĂ nc ngoĂ i
Thng mi: Trong lnh vc trng tĂ i, khĂŽng cĂł mt nh
ngha cht ch nĂ o cho thut ng âthng mi cp quc
t. Lut mu UNCITRAL (ghi chĂș v .1(1)) cho rng thut ng
âthng mi phi c gii thĂch rng, bao gm nhng vn
phĂĄt sinh t tt c cĂĄc quan h mang bn cht thng mi,
cho dĂč cĂł hp ng hay khĂŽng cĂł hp ng. Mi quan h
mang bn cht thng mi Ăł bao gm, nhng khĂŽng gii hn
bi, nhng giao dch sau Ăąy: bt k giao dch buĂŽn bĂĄn nĂ o
cung cp hoc trao i hĂ ng hĂła hoc dch v; tha thun phĂąn
phi; i din hoc i lĂœ thng mi; sn xut; cho thuĂȘ; xĂąy
dng cĂŽng trĂŹnh; t vn; cĂŽng ngh; cp li-xng; u t; tĂ i
chĂnh; ngĂąn hĂ ng; bo him; tha thun hoc nhng quyn
khai thĂĄc; liĂȘn doanh vĂ cĂĄc hĂŹnh thc hp tĂĄc kinh doanh hoc
cĂŽng nghip khĂĄc; vn chuyn hĂ ng hĂła vĂ hĂ nh khĂĄch ng
khĂŽng, ng bin, ng st hoc ng b. Vit Nam,
theo quy nh ti .3(1) Lut Thng mi 2005, âhot ng
thng miâ bao gm tt c cĂĄc hot ng nhm mc Ăch sinh
li, bao gm: mua bĂĄn hĂ ng hĂła, cung ng dch v, u t, xĂșc
tin thng mi vĂ cĂĄc hot ng nhm mc Ăch sinh li khĂĄc.
Trng tĂ i trong nc: Mc dĂč khĂŽng cĂł nh ngha v trng
tĂ i trong nc trong LTTTM, nhng cĂł th suy ra t nh ngha
âtrng tĂ i nc ngoĂ i trong LTTTM rng trng tĂ i thng mi
trong nc nĂłi ti nhng trng hp mĂ a im gii quyt
tranh chp bng trng tĂ i ti Vit Nam vĂ do:
(i) Mt t chc trng tĂ i c thĂ nh lp theo phĂĄp lut Vit
Nam tin hĂ nh vĂ theo th tc t tng trng tĂ i c quy nh
trong LTTTM; hoc
22
Trng tĂ i nc ngoĂ i: Trng tĂ i nc ngoĂ i lĂ Trng tĂ i c
thĂ nh lp theo quy nh ca phĂĄp lut trng tĂ i nc ngoĂ i do
cĂĄc bĂȘn tha thun la chn tin hĂ nh gii quyt tranh chp
ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam hoc trong lĂŁnh th Vit Nam.
PhĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i: Theo .I(1) CNY, phĂĄn
quyt trng tĂ i nc ngoĂ i lĂ cĂĄc âphĂĄn quyt trng tĂ i c
ban hĂ nh trĂȘn lĂŁnh th ca quc gia khĂŽng phi lĂ quc gia
c yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nhâ vĂ cĂĄc phĂĄn quyt
trng tĂ i âkhĂŽng c coi lĂ phĂĄn quyt trng tĂ i trong nc ti
quc gia c yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nhâ.
Nh vy, theo . 424(3) BLTTDS, . 3(11) vĂ . 3(12)
LTTTM, mt v tranh chp ti trng tĂ i c coi lĂ trng tĂ i
ânc ngoĂ i theo lut Vit Nam vĂ phĂĄn quyt do Hi ng
trng tĂ i ban hĂ nh c coi lĂ âphĂĄn quyt nc ngoĂ i theo
phĂĄp lut Vit Nam trong nhng trng hp sau, bt k a
im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ bĂȘn trong hay bĂȘn
ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam (. 3(11) LTTTM):
- Khi th tc t tng trng tĂ i c iu chnh bi phĂĄp
lut trng tĂ i nc ngoĂ i; hoc
- V tranh chp c gii quyt ti mt t chc trng tĂ i
nc ngoĂ i c thĂ nh lp theo phĂĄp lut trng tĂ i nc
ngoĂ i.
VĂ d 2:
Mt v tranh chp ti trng tĂ i c tin hĂ nh theo Quy tc trng
tĂ i ca PhĂČng thng mi quc t (ICC) vĂ a im ti Vit Nam,
lut iu chnh th tc t tng trng tĂ i lĂ LTTTM. Tuy nhiĂȘn, phĂĄn
quyt trng tĂ i trong trng hp nĂ y phi c xem lĂ phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i theo lut Vit Nam vĂ cn phi c cĂŽng nhn
23
2.3. Trng tĂ i u t quc t
Khi mĂ phn ln cĂĄc v tranh chp ti trng tĂ i quc t liĂȘn
quan n tranh chp thng mi quc t gia cĂĄc bĂȘn t nhĂąn,
trng tĂ i quc t cng thng xuyĂȘn c dĂčng gii quyt
cĂĄc dng tranh chp khĂĄc, bao gm tranh chp u t xuyĂȘn
quc gia gia nhĂ u t nc ngoĂ i vĂ quc gia tip nhn u
t (v tranh chp ti trng tĂ i gia nhĂ u t vi chĂnh ph).
Trong phĂĄp lut Vit Nam khĂŽng cĂł nh ngha nĂ o v trng tĂ i
u t quc t. Trng tĂ i u t quc t cĂł th c xĂĄc nh
da trĂȘn tranh chp hp ng liĂȘn quan n mt hp ng u
t c giao kt gia nhĂ u t vĂ quc gia tip nhn u t
ni hot ng u t c thc hin (vĂ d, hp ng khai thĂĄc
m, hp ng nhng quyn<). Trong trng hp nĂ y, nu
hp ng gc cĂł cha ng iu khon trng tĂ i thĂŹ tranh chp
hp ng nĂ y gia nhĂ u t nc ngoĂ i vĂ quc gia tip
nhn u t cĂł th c a ra trc Hi ng trng tĂ i vĂ
tranh chp s c gii quyt bi Hi ng trng tĂ i theo lut
ĂĄp dng cho hp ng u t.
Mt dng trng tĂ i u t quc t mi xut hin khi mt
nhĂ u t nc ngoĂ i cĂł th kin ra trc mt Hi ng trng
tĂ i quc t cĂĄc tranh chp v cĂĄc bin phĂĄp hoc hĂ nh vi mĂ
quc gia tip nhn u t ĂŁ thc hin, gĂąy nh hng n tĂ i
sn hoc quyn ca nhĂ u t nc ngoĂ i ti quc gia ch nhĂ
Ăł. Dng trng tĂ i gia nhĂ u t-chĂnh ph nĂ y da trĂȘn
tha thun trng tĂ i c nĂȘu trong hip nh u t quc t
giao kt gia hai (hip nh u t song phng) hoc nhiu
quc gia (hip nh u t a phng, vĂ d nh Hip nh
u t toà n din ASEAN). Cåc hip nh nà y cho phép nhà u
24
t hoc mt quc gia thĂ nh viĂȘn khi kin ra trng tĂ i chng
li quc gia thĂ nh viĂȘn khĂĄc nhm xem xĂ©t xem liu cĂł vic vi
phm i vi cĂĄc cam kt quc t hay khĂŽng. Vic gii quyt
dng tranh chp là vic Hi ng trng tà i xem xét li hà nh
ng hoc cĂĄc bin phĂĄp phĂĄp lĂœ ca chĂnh ph nc tip nhn
u t xem liu cĂł s vi phm cĂĄc bin phĂĄp bo h quc t
theo lut ni dung liĂȘn quan n chng phĂąn bit i x, i x
khĂŽng cĂŽng bng hoc bt bĂŹnh ng, trng thu mĂ khĂŽng bi
thng y < c nĂȘu trong hip nh quc t. Nhng
tranh chp nĂ y thng do Trung tĂąm gii quyt tranh chp u
t quc t (ICSID) gii quyt.5
2.4. Trng tĂ i quy ch vĂ trng tĂ i v vic
CĂĄc bĂȘn la chn trng tĂ i cĂł th la chn gia trng tĂ i quy
ch hay trng tĂ i v vic.
Bng cĂĄch tha thun tin hĂ nh v tranh chp ti mt t
chc trng tĂ i, cĂĄc bĂȘn thc s la chn quy tc ca t chc Ăł.
T chc trng tĂ i s qun lĂœ th tc t tng trng tĂ i theo
nhng quy tc nĂ y. Trng tĂ i quy ch c nh ngha trong
LTTTM lĂ mt hĂŹnh thc gii quyt tranh chp ti mt t chc
trng tĂ i vĂ theo quy tc t tng ca t chc trng tĂ i Ăł (.3(6)
LTTTM).
CĂĄc bĂȘn ng Ăœ tin hĂ nh gii quyt tranh chp ti trng tĂ i
mĂ khĂŽng cĂł s h tr ca t chc trng tĂ i (trng tĂ i v vic)
cn phi to ra quy tc t tng riĂȘng ca mĂŹnh hoc cĂł th chn
Quy tc trng tĂ i UNCITRAL c thit k cho trng tĂ i v
vic. Trng tĂ i v vic c nh ngha trong LTTTM lĂ mt
5Gary B. Born,Trng tĂ i quc t: Lut vĂ thc tin,Quyn (nhĂ xut bn Kluwer
Law International 2012), trang 411-444
25
hĂŹnh thc gii quyt tranh chp theo quy nh ca LTTTM vĂ
trĂŹnh t, th tc trng tĂ i do cĂĄc bĂȘn tha thun (.3(7)
LTTTM).
2.5.1. Nhng c im ca tha thun trng tĂ i
c im c bn ca trng tĂ i lĂ s ng thun. S ng Ăœ
ca cĂĄc bĂȘn lĂ nn tng lĂ m phĂĄt sinh thm quyn ca Hi ng
trng tĂ i, trao cho Hi ng trng tĂ i thm quyn a ra phĂĄn
quyt cui cĂčng vĂ rĂ ng buc cĂĄc bĂȘn mĂ khĂŽng cn phi thĂŽng
qua TĂČa ĂĄn quc gia.
S ng thun gii quyt tranh chp bng trng tĂ i thng
c th hin rĂ” rĂ ng qua tha thun trng tĂ i gia cĂĄc bĂȘn.
Trong trng tĂ i thng mi, tha thun trng tĂ i c nh
ngha lĂ tha thun gia cĂĄc bĂȘn v vic s dng âtrng tĂ i
gii quyt tranh chp (.3(2) LTTTM). Tha thun ca cĂĄc bĂȘn
thng cĂł trong hp ng gia hai bĂȘn hoc di hĂŹnh thc
mt tha thun riĂȘng r (.16 LTTTM), mc dĂč ĂŽi khi tha
thun trng tĂ i cĂł th c xĂĄc lp bng cĂĄch vin dn n mt
vn bn nh vn n.6 Tha thun cng cĂł th di hĂŹnh thc
mt hp ng riĂȘng r qua Ăł cĂĄc bĂȘn ng Ăœ trĂŹnh lĂȘn trng
tĂ i tranh chp ĂŁ phĂĄt sinh, nhng trng hp nĂ y Ăt khi xy ra.
Do vy, tha thun trng tĂ i cĂł th c giao kt trc hoc
sau khi tranh chp phĂĄt sinh (. 5(1) LTTTM).
2.5.2. Lut ĂĄp dng vi tha thun trng tĂ i
i vi tranh chp khĂŽng cĂł yu t nc ngoĂ i, lut ĂĄp
6Parkson Holdings Ltd. kin Vincent Lai & Partners(HK) Ltd. [2008] HKCA 1985.
26
dng cho tha thun trng tĂ i lĂ lut Vit Nam, ngha lĂ cĂĄc
quy nh ca LTTTM vĂ Ngh quyt 01/2014.
i vi tranh chp cĂł yu t nc ngoĂ i (trng tĂ i quc t),
TĂČa ĂĄn trc ht cn quyt nh xem giĂĄ tr ca tha thun
trng tà i phi c xem xét theo lut nà o:
- Lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i khĂŽng ng
nhiĂȘn lĂ lut iu chnh hp ng cĂł cha tha thun
trng tĂ i hay tha thun trng tĂ i vin dn ti hp ng
Ăł. Theo nguyĂȘn tc v tĂnh c lp ca tha thun trng
tĂ i, tha thun trng tĂ i c lp vi hp ng vĂ lut ĂĄp
dng cho tha thun trng tĂ i c xĂĄc nh c lp vi
lut ĂĄp dng cho phn cĂČn li ca hp ng.
- Lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i trong trng tĂ i
quc t phi lĂ lut do cĂĄc bĂȘn chn. Nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng
chn lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i, lut ni cĂł
a im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i s ĂĄp dng.
Nu a im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ
nc khĂĄc, thĂŹ TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng lut ni cĂł a im
gii quyt tranh chp bng trng tĂ i xĂĄc nh hiu lc
ca tha thun trng tĂ i Ăł.
2.5.3. TĂĄc ng ca tha thun trng tĂ i: Tha thun trng tĂ i
vĂ TĂČa ĂĄn
Khi cĂĄc bĂȘn t c mt tha thun trng tĂ i, tranh chp
phĂĄp lĂœ c cp trong tha thun trng tĂ i ca h phi
c gii quyt bng trng tĂ i (. 5(1) LTTTM). Ăąy lĂ hu qu
phĂĄp lĂœ u tiĂȘn phĂĄt sinh t tĂnh rĂ ng buc ca tha thun
trng tĂ i: Hi ng trng tĂ i cĂł thm quyn.
H qu ca nguyĂȘn tc nĂ y lĂ khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ giao kt mt
27
tha thun trng tĂ i, TĂČa ĂĄn quc gia phi t chi xĂ©t x tranh
chp, tr khi tha thun trng tĂ i lĂ vĂŽ hiu hoc khĂŽng th
thc hin c (. 6 LTTTM). . 6 LTTTM (theo mu . II(3)
CNY, vĂ . 8(1) Lut mu v trng tĂ i) yĂȘu cu TĂČa ĂĄn phi
cĂł ngha v chuyn cĂĄc bĂȘn tranh chp sang trng tĂ i nu TĂČa
ĂĄn nhn c yĂȘu cu gii quyt tranh chp ĂŁ cĂł tha thun
trng tĂ i, tr khi TĂČa ĂĄn thy rng tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu
hoc khĂŽng th thc hin c. Ăąy lĂ hu qu phĂĄp lĂœ th hai
ca tha thun trng tĂ i: TĂČa ĂĄn khĂŽng cĂČn thm quyn vĂ s
chuyn tranh chp sang Hi ng trng tĂ i.
NguyĂȘn tc nĂ y ĂĄp dng cho c trng tĂ i trong nc vĂ
nc ngoĂ i. Theo . II(3) CNY, Vit Nam cam kt vi cĂĄc
quc gia thĂ nh viĂȘn CNY rng âtheo yĂȘu cu ca cĂĄc bĂȘn,
TĂČa ĂĄn s chuyn cĂĄc bĂȘn sang trng tĂ i. Ngoi l duy nht i
vi nguyĂȘn tc nĂ y phĂĄt sinh khi TĂČa ĂĄn thy rng tha thun
trng tĂ i lĂ vĂŽ hiu hoc khĂŽng th thc hin c.
2.5.4. Th tc t tng trng tĂ i
Cng nh mt s nc khĂĄc, nhng sa i gn Ăąy trong
LTTTM vĂ BLTTDS theo hng ng h trng tĂ i thĂŽng qua vic
hn ch vĂ xĂĄc nh rĂ” rĂ ng mc TĂČa ĂĄn tham gia vĂ o trng
tĂ i thng mi quc gia vĂ quc t. TĂČa ĂĄn Vit Nam ch tham
gia vĂ o trng tĂ i trong nm lnh vc chĂnh:
- Thm quyn ca Hi ng trng tĂ i (.44 LTTTM, .
414(4) BLTTDS);
- Vn ch nh vĂ khiu ni vic ch nh trng tĂ i viĂȘn
trong trng tĂ i v vic (. 42(4) LTTTM, . 414(1)
BLTTDS);
- H tr thu thp chng c vĂ triu tp ngi lĂ m chng
28
(. 46, . 47 LTTTM, . 414(5)(6) BLTTDS);
- Ban hĂ nh bin phĂĄp khn cp tm thi (chng VII ca
LTTTM, . 414(2) BLTTDS);
- ng kĂœ phĂĄn quyt v vic (. 62 LTTTM, . 414(7)
BLTTDS) vĂ hy phĂĄn quyt trng tĂ i (chng XI
LTTTM, . 414(3) BLTTDS); vĂ
- CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt nc ngoĂ i
(chng XXXVII BLTTDS).
Vic hn ch vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong h tr vĂ giĂĄm sĂĄt trng
tĂ i c lĂœ gii bi thc t lĂ cĂĄc bĂȘn trong tha thun trng tĂ i
ĂŁ ch nh hn ch thm quyn ca TĂČa ĂĄn vĂ t u tiĂȘn cao
hn cho vic gii quyt tranh chp bng th tc trng tĂ i cng
nh tĂnh chung thm ca phĂĄn quyt trng tĂ i. Do vy, ngoĂ i
nhng tĂŹnh hung mĂ phĂĄp lut trng tĂ i Vit Nam ĂŁ quy nh,
khĂŽng TĂČa ĂĄn nĂ o c can thip vĂ o vic gii quyt v vic.
2.5.5. PhĂĄn quyt trng tĂ i
Vi trng tĂ i, cĂĄc bĂȘn a tranh chp ca h lĂȘn Hi ng
trng tĂ i (mt trng tĂ i viĂȘn hoc ba trng tĂ i viĂȘn) xem xĂ©t
vĂ ban hĂ nh phĂĄn quyt cĂł tĂnh rĂ ng buc c hai bĂȘn. Khi Hi
ng trng tĂ i ĂŁ ban hĂ nh phĂĄn quyt, ht thi hn thi hĂ nh
phĂĄn quyt trng tĂ i mĂ bĂȘn phi thi hĂ nh phĂĄn quyt khĂŽng t
nguyn thi hĂ nh vĂ cng khĂŽng cĂł yĂȘu cu hy phĂĄn quyt
trng tĂ i, bĂȘn c thi hĂ nh phĂĄn quyt cĂł quyn lĂ m n yĂȘu
cu c quan thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s cĂł thm quyn thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i.
PhĂĄn quyt trng tĂ i ban hĂ nh ti Vit Nam cĂł th c thi
hĂ nh nh mt bn ĂĄn ca TĂČa ĂĄn theo LTTTM vĂ LTHADS.
Mt li th ln ca trng tĂ i trong bi cnh quc t lĂ
29
âtĂnh lu ng ca phĂĄn quyt. PhĂĄn quyt trng tĂ i c
a ra Vit Nam cĂł th c cĂŽng nhn vĂ thi hĂ nh
nhng nc khĂĄc theo CNY vĂ phĂĄn quyt trng tĂ i nc
ngoĂ i cĂł th c cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ti Vit Nam
theo CNY vĂ BLTTDS.
2.6.1. Nhng c im chĂnh ca tha thun hĂČa gii
CĂł th nh ngha tha thun hĂČa gii lĂ vn bn mĂ ti Ăł
cĂĄc bĂȘn trong mt quan h phĂĄp lĂœ, cho dĂč cĂł hp ng hay
ngoĂ i hp ng, ng Ăœ gii quyt bng hoĂ gii cĂĄc tranh chp
ĂŁ xy ra, hoc cĂł th xy ra gia h khĂŽng ph thuc nĂł c
cp trong mt tĂ i liu mĂ hai bĂȘn kĂœ kt hay c a ra
trong trao i th tĂn hoc bt k phng tin trao i thĂŽng
tin bng vn bn nĂ o cĂł th c cĂŽng nhn lĂ chng c.
Tranh chp s c gii quyt bng hĂČa gii nu cĂĄc bĂȘn cĂł
tha thun hĂČa gii bng vn bn. CĂĄc bĂȘn cĂł th ng Ăœ gii
quyt tranh chp trc hoc sau khi tranh chp phĂĄt sinh, hoc
vĂ o bt k thi im nĂ o trong quĂĄ trĂŹnh tranh chp (.3(2) vĂ
. 6 vĂ . 11 Ngh nh 22/2017). nhiu nc trĂȘn th gii,
cĂąn nhc vĂ tin hĂ nh hĂČa gii lĂ nhng bc bt buc trc
khi khi kin hoc c Thm phån xét x. Trong bi cnh Vit
Nam, cĂĄc bĂȘn tranh chp tham gia hĂČa gii theo cĂĄch thc hoĂ n
toĂ n t nguyn vĂ bĂŹnh ng v quyn vĂ ngha v (. 4(1)
Ngh nh 22/2017). HĂČa gii ti TĂČa ĂĄn cĂł th lĂ mt bc bt
buc trong quy trĂŹnh t tng. Tuy nhiĂȘn, theo . 206 BLTTDS,
tranh chp liĂȘn quan n (i) yĂȘu cu ĂČi bi thng vĂŹ lĂœ do gĂąy
thit hi n tĂ i sn ca NhĂ nc; vĂ (ii) nhng v tranh chp
phĂĄt sinh t giao dch dĂąn s vi phm iu cm ca lut hoc
trĂĄi o c xĂŁ hi khĂŽng phi lĂ i tng hĂČa gii ti TĂČa ĂĄn.
30
2.6.2. Th tc hĂČa gii
Mt nguyĂȘn tc c bn ca hĂČa gii lĂ tĂŽn trng quyn t
nh ot ca cĂĄc bĂȘn. HĂČa gii viĂȘn c la chn trc tip
hoc qua nhĂ cung cp dch v theo tha thun chung ca cĂĄc
bĂȘn (. 12 Ngh nh 22/2017). HĂČa gii viĂȘn khuyn khĂch cĂĄc
bĂȘn tham gia trc tip vĂ o quĂĄ trĂŹnh hoĂ gii vĂ thc hin
quyn quyt nh ca h v quy trĂŹnh tin hĂ nh hoĂ gii cng
nh kt qu ca nĂł (. 14, . 15 Ngh nh 22/2017). KhĂĄc vi
trng tĂ i viĂȘn, hĂČa gii viĂȘn khĂŽng th gii quyt tranh chp.
Thay vĂ o Ăł, hĂČa gii viĂȘn to iu kin cho quĂĄ trĂŹnh thng
lng gia cĂĄc bĂȘn t h cĂł th tĂŹm ra gii phĂĄp. HĂČa gii
viĂȘn cĂł th cĂčng cĂĄc bĂȘn xut nhm gii quyt tranh chp (.
14(3) Ngh nh 22/2017). Mt bĂȘn cĂł th dng, rĂșt khi hoc
chm dt quy trĂŹnh hĂČa gii vĂ o bt k lĂșc nĂ o (. 13(1)(b) vĂ
.17(3) Ngh nh 22/2017).
HoĂ gii viĂȘn x lĂœ c vn tĂŹnh tit vĂ vn phĂĄp lĂœ,
nhng âlut khĂŽng phi lĂ trng tĂąm ca quy trĂŹnh hĂČa gii.
HĂČa gii khĂŽng phi lĂ vic quyt nh ai Ășng ai sai, ngi nĂ o
cĂł li, tuyĂȘn b ai thng ai thua mĂ lĂ nhĂŹn vĂ o tng lai. Trng
tĂąm khĂŽng phi lĂ ai nĂłi gĂŹ, lĂ m gĂŹ trong quĂĄ kh. Thay vĂ o Ăł,
mc Ăch ca nĂł lĂ tĂŹm ra mt gii phĂĄp thc tin cĂł th chp
nhn c vi bt k ai liĂȘn quan, cĂł tĂnh n nhng li Ăch khĂĄc
nhau, li Ăch phĂĄp lĂœ cng nh cĂĄc li Ăch khĂĄc (vĂ d, bo
toĂ n quan h hay danh d hoc tĂŹm ra ranh gii cnh tranh trĂȘn
thng trng<). HĂČa gii viĂȘn phi lĂ ngi cĂł nng lc qun
lĂœ vic trao i thĂŽng tin vĂ Ă m phĂĄn gia cĂĄc bĂȘn. H Ăłng vai
trĂČ nh tĂĄc nhĂąn xĂșc tĂĄc a cĂĄc bĂȘn tranh chp gn li vi nhau
thĂŽng qua cĂĄch thc tip cn cĂł tĂnh cht gi m vĂ m ra con
ng mi cho nhng i thoi mang tĂnh cht xĂąy dng, thoĂĄt
31
khi nhng ngĂ” ct trong quĂĄ trĂŹnh thng lng. HĂČa gii viĂȘn
cĂł th h tr theo nhng cĂĄch thc nh:
a) a nhng con ngi thĂch hp xĂch li gn nhau;
b) To ra mt mĂŽi trng cĂł tĂnh cht h tr cho cĂĄc bĂȘn;
c) GiĂșp cho nhng ngi tham gia hiu c quan im ca
nhau;
d) GiĂșp cĂĄc bĂȘn tp trung gii quyt tranh chp vĂ trĂĄnh
nhng cuc trao i qua li cĂł tĂnh cht tiĂȘu cc;
e) LĂ m rĂ” nhng im cha rĂ” rĂ ng hoc hiu lm trong quĂĄ
trĂŹnh tho lun,
f) Qun lĂœ vic trao i bo m chĂșng cĂŽng bng;
g) Thu hp khong cĂĄch trong nhng vn liĂȘn quan,
h) Qun lĂœ quĂĄ trĂŹnh thng lng gia cĂĄc bĂȘn, giĂșp cĂĄc
bĂȘn quyt nh xem liu gii phĂĄp c a ra cĂł thc tin
khĂŽng;
i) H tr cĂĄc ng s t c tha thun thĂch hp cui
cĂčng.
CĂĄc bĂȘn tranh chp thng la chn hĂČa gii vĂŹ hai lĂœ do
chĂnh. Th nht, h mun trĂĄnh tn kĂ©m v chi phĂ vĂ thi gian
liĂȘn quan n t tng; khi kin ti TĂČa ĂĄn cĂł th gĂąy khĂł khn
nghiĂȘm trng v tĂ i chĂnh cho mt trong hai bĂȘn, nu khĂŽng nĂłi
c hai, di gĂłc danh ting kinh doanh, uy tĂn vĂ tip cn tĂn
dng. Th hai, ng s cĂł th u tiĂȘn li Ăch khĂĄc hn so vi
cĂĄc li Ăch phĂĄp lĂœ.
Mt nguyĂȘn tc quan trng khĂĄc ca hĂČa gii lĂ tĂŽn trng
tĂnh bo mt (. 4(2), . 9(2)(c) Ngh nh 22/2017). Quy trĂŹnh
hĂČa gii c bo mt bi vĂŹ mc tiĂȘu t ra lĂ ai cng cĂł th
32
phĂĄt biu mt cĂĄch thoi mĂĄi. H s chĂnh thc s khĂŽng c
lp. ThĂŽng tin hoc tuyĂȘn b a ra trong quĂĄ trĂŹnh hĂČa gii
khĂŽng c cĂŽng nhn lĂ chng c trong bt k quy trĂŹnh t
tng nĂ o sau nĂ y. HĂČa gii khĂŽng nh hng n quyn phĂĄp
lĂœ ca cĂĄc bĂȘn trong nhng th tc t tng sau nĂ y, vĂ d nh
trong t tng trng tĂ i hay t tng ti TĂČa ĂĄn. Vic vi phm tĂnh
bo mt trong hĂČa gii sau khi cĂł tha thun hoĂ gii thĂ nh
khĂŽng mang li cho bĂȘn b thit hi quyn hy hp ng. Thay
vĂ o Ăł, ng s cĂł th khi kin yĂȘu cu bi thng hit hi
phĂĄt sinh t vic thĂŽng tin b tit l bt hp phĂĄp.
2.6.3. Tha thun hoĂ gii thĂ nh
Tho thun hoĂ gii thĂ nh (hoc âkt qu hĂČa gii thĂ nh
ngoĂ i TĂČa ĂĄn, theo ngĂŽn ng ca BLTTDS) c nh ngha lĂ
vn bn ghi nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh, toĂ n b hoc mt
phn, do hĂČa gii viĂȘn tin hĂ nh theo quy nh ca phĂĄp lut.
Mt hoc c hai bĂȘn cĂł th yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn tha
thun hoĂ gii thĂ nh t c t quĂĄ trĂŹnh hĂČa gii trong
trng hp TĂČa ĂĄn hin khĂŽng th lĂœ gii quyt v tranh chp
Ăł (. 417(3) BLTTDS vĂ . 16 Ngh nh 22/2017). Vic cĂŽng
nhn ca Toà ån cho phép tho thun hoà gii thà nh có kh
nng c thi hĂ nh theo quy nh ca lut thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s
(. 419(9) BLTTDS).
Th tc cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii ngoĂ i thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn c thc hin theo quy nh ti chng XXXIII BLTTDS
(. 416-419 BLTTDS). Thm phĂĄn th lĂœ n xin cĂŽng nhn kt
qu hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn phi x lĂœ n yĂȘu cu theo . 363-
365 BLTTDS (.419(1) BLTTDS). PhiĂȘn hp xĂ©t n phi c
tin hĂ nh phĂč hp vi . 367-369 BLTTDS (.419(4) BLTTDS).
Vic tho thun hoĂ gii thĂ nh cĂł c cĂŽng nhn hay khĂŽng
33
cng khĂŽng nh hng n ni dung vĂ hiu lc ca kt qu
hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn (.419(6)). Tuy nhiĂȘn, nu Thm phĂĄn
thy rng tha thun hoĂ gii thĂ nh khĂŽng tuĂąn th mt hoc
cĂĄc cn c cĂŽng nhn quy nh ti . 417 BLTTDS, thĂŹ Thm
phĂĄn s khĂŽng cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn. CĂĄc
tiĂȘu chĂ cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii v tranh chp ngoĂ i TĂČa ĂĄn
ti .417 BLTTDS gm:
1) CĂĄc bĂȘn tham gia tha thun hĂČa gii cĂł y nng lc
hĂ nh vi dĂąn s.
2) CĂĄc bĂȘn tham gia tha thun cĂł quyn, ngha v i vi
ni dung tha thun hĂČa gii. Nu ni dung tha thun
c hĂČa gii liĂȘn quan n quyn, ngha v ca bĂȘn th
ba, thĂŹ phi cĂł s ng Ăœ ca bĂȘn th ba Ăł.
3) Mt hoc c hai bĂȘn np n yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn.
4) Ni dung tha thun hĂČa gii hoĂ n toĂ n t nguyn,
khĂŽng vi phm iu cm ca phĂĄp lut, khĂŽng trĂĄi vi
o c xĂŁ hi, hoc khĂŽng nhm trn trĂĄnh ngha v
vi NhĂ nc hay vi bĂȘn th ba.
Lu Ăœ 2:
Trong thng mi, cĂł th xy ra trng hp ngi i din khĂŽng
cĂł y thm quyn kĂœ kt tha thun hĂČa gii hoc kt qu hĂČa gii
ngoĂ i TĂČa ĂĄn; hoc khi thng lng khĂŽng thin chĂ dn ti chp
nhn mt cĂĄch sai lm do hiu lm v mt yu t c bn nh cht
lng hĂ ng hĂła hoc giĂĄ tr ca mt cĂŽng ty xut phĂĄt t vic mĂŽ t
sai v vic mua bĂĄn, c s khĂĄch hĂ ng hoc kĂȘnh phĂąn phi.
Nu khĂŽng cĂł sai sĂłt v s tho thun ca cĂĄc bĂȘn, Thm
phĂĄn phi tĂŽn trng nguyĂȘn tc t do t nguyn tho thun
trong lut dĂąn s. VĂ d, mt gia ĂŹnh vn hĂ nh mt cĂŽng ty si
34
th cĂŽng vĂ nhĂ phĂąn phi tranh chp vi nhau v phĂąn chia
li nhun da trĂȘn nhng cĂĄch gii thĂch hp ng khĂĄc nhau
vĂ mt li vĂŽ Ăœ v k toĂĄn ca nhĂ phĂąn phi. Hp ng quy
nh rng hu qu ca vic khĂŽng tuĂąn th hp ng lĂ chm
dt hp ng. Tuy nhiĂȘn, h ĂŁ duy trĂŹ quan h thng mi
tt, mang li li nhun trong nhiu nm. NgoĂ i ra, nu nhĂ
phĂąn phi thanh toĂĄn cho nhĂ sn xut thĂŹ s phi i mt vi
ri ro nghiĂȘm trng v dĂČng tin mt. CĂĄc bĂȘn nhn thy mĂŹnh
trong tĂŹnh trng tin thoĂĄi lng nan vĂ la chn hĂČa gii
tĂŹm ra gii phĂĄp phĂč hp vi cĂĄc bĂȘn. Vi s h tr ca hoĂ gii
viĂȘn, cĂĄc bĂȘn ng Ăœ cĂĄc iu khon sau: hp ng c gia
hn thĂȘm ba nm na vĂ s tin thanh toĂĄn vt quĂĄ s c
hoĂ n tr dn dn cho cĂŽng ty si, cng vi lĂŁi. ThĂȘm vĂ o Ăł, cĂĄc
bĂȘn tha thun mt th tc cĂł tĂnh cht phĂČng nga bo
m sai sĂłt khĂŽng lp li vĂ a iu khon hĂČa gii vĂ o trong
hp ng c gia hn. VĂŹ Ăąy lĂ mt hp ng hp phĂĄp, cĂł
giĂĄ tr rĂ ng buc, khĂŽng cĂł cn c nĂ o Thm phĂĄn thi hĂ nh
hp ng gc ngay c khi mt bĂȘn tĂŹm cĂĄch thi hĂ nh hp ng
gc trong mt th tc t tng khĂĄc.
Trong trng hp hĂČa gii khĂŽng thĂ nh cĂŽng, cĂĄc bĂȘn c
quyn yĂȘu cu trng tĂ i hoc TĂČa ĂĄn gii quyt tranh chp ca
h theo quy nh ca phĂĄp lut (. 15(4) Ngh nh 22/2017).
35
TRNG TĂI THNG MI TRONG NC VĂ
TRNG TĂI THNG MI NC NGOĂI
CĂ A IM GII QUYT TRANH CHP
TI VIT NAM
3.1. Thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i
Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn i vi trng tĂ i thng mi trong nc
vĂ trng tĂ i thng mi nc ngoĂ i cĂł a im gii quyt
tranh chp ti Vit Nam c quy nh ti: CNY (. I(1));
LTTTM (. 7) vĂ BLTTDS (. 414, . 415 vĂ . 424) vĂ Ngh
quyt 01/2014.
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn tnh vĂ thĂ nh ph
trc thuc trung ng (. 7(3) LTTTM).
Khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ cĂł tha thun v TĂČa ĂĄn Vit Nam cĂł thm
quyn i vi hot ng trng tĂ i theo . 7(3) LTTTM, thĂŹ la
chn nĂ y phi c thi hĂ nh (. 7(1) LTTTM). Nu tha thun
v thm quyn khĂŽng phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut, thĂŹ
s b coi lĂ khĂŽng cĂł tha thun v la chn TĂČa ĂĄn cĂł thm
quyn.
Khi cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun la chn TĂČa ĂĄn Vit Nam cĂł
thm quyn i vi hot ng trng tĂ i (. 7(2) LTTTM), thĂŹ
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn c xĂĄc nh nh sau:
36
37
39
Phm vi thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi cĂĄc hot ng trng
tĂ i ph thuc vĂ o loi trng tĂ i, ngha lĂ trng tĂ i trong nc
hay trng tĂ i nc ngoĂ i cĂł a im gii quyt tranh chp
trong hay ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam. xĂĄc nh c loi trng
tà i, iu quan trng là phi xem xét a im Hi ng trng
tĂ i tin hĂ nh gii quyt tranh chp theo tha thun ca cĂĄc bĂȘn
hay do Hi ng trng tĂ i quyt nh nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł
tha thun Ăł (. 3(8) LTTTM; . 5(4) Ngh quyt 01/2014).
âa im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ khĂĄi nim
phĂĄp lĂœ, ch khĂŽng phi lĂ khĂĄi nim a lĂœ. PhiĂȘn hp gii
quyt tranh chp, vic biu quyt hay kĂœ phĂĄn quyt vĂ cĂĄc s
kin khĂĄc trong quy trĂŹnh trng tĂ i cĂł th din ra ni khĂĄc.7
3.1.1. PhĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i thng mi
Lut:
. 3(1) Lut thng mi
. 2 Ngh quyt 01/2014
Vic phĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i
thng mi phĂĄt sinh khi nhng tranh chp di Ăąy c a
ra tĂČa ĂĄn (.2 LTTTM):
- Tranh chp gia cĂĄc bĂȘn phĂĄt sinh t hot ng thng
mi, ngha lĂ hot ng nhm to ra li nhun, bao gm:
mua bĂĄn hĂ ng hĂła, cung cp dch v, u t (.3(1) Lut
thng mi); hoc
7 Phn III.1.1, Hng dn gii thĂch CĂŽng c New York 1958 ca ICCA
(Hng dn ICCA).
40
- Tranh chp phĂĄt sinh gia cĂĄc bĂȘn khi Ăt nht mt bĂȘn
tham gia hot ng thng mi; hoc
- Tranh chp khĂĄc gia cĂĄc bĂȘn mĂ lut quy nh rng cĂł
th gii quyt bng trng tĂ i. VĂ d, tranh chp v hĂ ng
hi theo quy nh ti . 338 B lut hĂ ng hi 2015
(âBLHH), tranh chp v ngh quyt ca Hi ng thĂ nh
viĂȘn, ca i hi c ĂŽng theo . 63 vĂ . 147 Lut doanh
nghip 2014 hoc tranh chp v quyn s hu trĂ tu theo
. 198 Lut s hu trĂ tu s 2005 c sa i, b sung
nm 2009.
Khi nhng tranh chp nĂ y c a ra TĂČa ĂĄn, TĂČa ĂĄn phi
xem xét k lng và cùn nhc nhng tà i liu kÚm theo n
ra quyt nh phĂč hp trong tng trng hp c th nh sau:
(i) Theo .II(3) CNY vĂ . 6 LTTTM, TĂČa ĂĄn phi tr li
n vĂ tĂ i liu kĂšm theo cho ngi khi kin cn c vĂ o .
191(3)(d) BLTTDS nu:
- Tn ti tha thun trng tĂ i cĂł hiu lc vĂ giĂĄ tr phĂĄp lĂœ
gii quyt tranh chp Ăł (xem thĂȘm .2(2)(b) Ngh quyt
01/2014); hoc
- ĂŁ cĂł yĂȘu cu Trng tĂ i gii quyt tranh chp vĂ Hi
ng trng tĂ i ang x lĂœ tranh chp (xem thĂȘm . 2(2)(c)
Ngh quyt 01/2014); hoc
- iu khon gii quyt tranh chp mĂ cĂĄc bĂȘn tha thun
quy nh v c trng tĂ i vĂ TĂČa ĂĄn mĂ mt trong cĂĄc bĂȘn
ĂŁ khi kin ra trng tĂ i, thĂŹ TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng quy
nh ti iu 6 LTTTM tr li n (Xem thĂȘm . 2(4)
Ngh quyt 01/2014).
(ii) Nu TĂČa ĂĄn ĂŁ th lĂœ v tranh chp thuc tĂŹnh hung
41
trĂȘn, TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng quy nh ti . 217(1)(g) BLTTDS
ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn, tr li n vĂ tĂ i liu kĂšm theo (xem
thĂȘm . 2(2)(c) vĂ .2(4)(b) Ngh quyt 01/2014).
(iii) Nu ToĂ ĂĄn s thm ĂŁ gii quyt mĂ ToĂ ĂĄn cp phĂșc
thm mi phĂĄt hin tranh chp thuc tĂŹnh hung trĂȘn, ToĂ ĂĄn
cp phĂșc thm hu bn ĂĄn s thm vĂ ĂŹnh ch gii quyt v
ĂĄn, tr li n vĂ tĂ i liu kĂšm theo trĂȘn c s .192(1)(), .
217(1)(g); 308(4) vĂ . 311 BLTTDS.
VĂ d 3:
Trong mt v ĂĄn liĂȘn quan n gii quyt tranh chp hp ng
thuĂȘ nhĂ , TĂČa ĂĄn cp phĂșc thm xĂ©t thy ti hp ng thuĂȘ nhĂ cĂĄc
bĂȘn ĂŁ ghi rĂ”: â<Trong trng hp cĂĄc bĂȘn khĂŽng t gii quyt c
tranh chp thĂŹ vic tranh chp buc phi a ra Trng tĂ i thng mi
cĂł thm quyn theo quy nh ca phĂĄp lut gii quyt tranh
chp<â. VĂŹ vy, cĂł c s xĂĄc nh vic cĂĄc bĂȘn ĂŁ t nguyn s gii
quyt tranh chp ti trng tĂ i thng mi. PhĂa nguyĂȘn n ĂŁ cĂł
thĂŽng bĂĄo gi b n v vic b n ĂŁ vi phm hp ng thuĂȘ nhĂ vĂ
tha thun gii quyt tranh chp ti Trung tĂąm Trng tĂ i thng mi
A. Ti phiĂȘn tĂČa phĂșc thm, i din cho nguyĂȘn n cho rng cĂł vic
tha thun nĂ y do nguyĂȘn n vĂ b n khĂŽng hiu bit phĂĄp lut
nĂȘn ĂŁ ghi nh vy. Hi ng xĂ©t x nhn thy Ăąy lĂ s t nguyn
ca ng s c nguyĂȘn n th hin bng vn bn gi cho b n
xĂĄc nh rĂ” t chc trng tĂ i thng mi s gii quyt tranh chp, nĂȘn
nguyĂȘn n ĂŁ chn Trung tĂąm Trng tĂ i A nĂłi trĂȘn lĂ ni gii quyt
tranh chp. Cn c cĂĄc iu 2, 5 vĂ 16 LTTTM, cĂł c s xĂĄc nh
tranh chp phĂĄt sinh t hot ng thng mi, trong Ăł Ăt nht mt
bĂȘn cĂł hot ng thng mi, cĂĄc bĂȘn ĂŁ m bo v hĂŹnh thc ca
tha thun trng tĂ i, nĂȘn vic gii quyt cĂĄc tranh chp thuc thm
quyn ca Trng tĂ i thng mi. Cn c . 6 LTTTM, TĂČa ĂĄn phi
42
t chi th lĂœ. Vic TĂČa ĂĄn cp s thm th lĂœ gii quyt v ĂĄn lĂ
khĂŽng phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut. T nhng nhn nh trĂȘn,
Hi ng xét x cn c . 192(1)(), . 217(1)(g), . 308(4) và .
311 BLTTDS 2015 hy bn ĂĄn s thm vĂ ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn.
iv) TĂČa ĂĄn phi xem xĂ©t th lĂœ vĂ gii quyt v ĂĄn theo thm
quyn nu v tranh chp thuc mt trong cĂĄc trng hp sau:
- KhĂŽng cĂł tha thun trng tĂ i; hoc
- CĂł bn ĂĄn/quyt nh cĂł hiu lc ca TĂČa ĂĄn hoc quyt
nh/phĂĄn quyt cĂł hiu lc ca trng tĂ i quyt nh rng
khĂŽng cĂł tha thun trng tĂ i nĂ o liĂȘn quan n tranh
chp (. 2(2)(a) Ngh quyt 01/2014); hoc
- CĂł quyt nh ca TĂČa ĂĄn hy phĂĄn quyt trng tĂ i hoc
hy quyt nh ca Hi ng trng tĂ i v vic cĂŽng nhn
tha thun trng tĂ i ca cĂĄc bĂȘn, tr trng hp cĂĄc bĂȘn
tha thun li v vic s gii quyt tranh chp bng trng
tĂ i (.2(3)(a) Ngh quyt 01/2014); hoc
- CĂł quyt nh ca Hi ng trng tĂ i ĂŹnh ch gii quyt
tranh chp theo quy nh ti . 43(1), 59(1)(a), (b), (d)
vĂ () LTTTM; (.2(3)(b) Ngh quyt 01/2014); hoc
- Tha thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c vĂŹ cĂĄc lĂœ
do sau:
+ Trung tĂąm trng tĂ i c cĂĄc bĂȘn la chn ĂŁ chm
dt hot ng mĂ khĂŽng cĂł t chc trng tĂ i nĂ o k
tha, vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c vic la chn
trung tĂąm trng tĂ i khĂĄc gii quyt tranh chp (. 4(1)
Ngh quyt 01/2014);
+ Trng tĂ i viĂȘn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn cho trng tĂ i v
43
vic khĂŽng th tham gia gii quyt tranh chp vĂ o thi
im tranh chp phĂĄt sinh; hoc trung tĂąm trng tĂ i
hay TĂČa ĂĄn khĂŽng th tĂŹm c trng tĂ i viĂȘn nh cĂĄc
bĂȘn tha thun vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c vic
la chn trng tĂ i viĂȘn thay th (.4(2) Ngh quyt
01/2014);
+ Trng tĂ i viĂȘn do cĂĄc bĂȘn la chn cho trng tĂ i v vic
t chi vic c ch nh vĂ o thi im tranh chp
phĂĄt sinh hoc Trung tĂąm trng tĂ i t chi vic ch
nh Trng tĂ i viĂȘn vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c
vic la chn Trng tĂ i viĂȘn khĂĄc thay th (.4(3)
Ngh quyt 01/2014);
+ Ngi tiĂȘu dĂčng khĂŽng ng Ăœ la chn Trng tĂ i
gii quyt tranh chp nh c ghi nhn ti iu
khon trng tĂ i trong iu kin chung v cung cp
hĂ ng hĂła, dch v do nhĂ cung cp son sn (. 4(5)
Ngh quyt 01/2014).
- iu khon gii quyt tranh chp mĂ cĂĄc bĂȘn tha thun
quy nh v c trng tĂ i vĂ TĂČa ĂĄn nhng khĂŽng bĂȘn nĂ o
yĂȘu cu trng tĂ i gii quyt tranh chp. Trong trng hp
nĂ y, TĂČa ĂĄn phi xĂĄc nh mt trong cĂĄc bĂȘn ĂŁ yĂȘu cu
Trng tĂ i gii quyt hay cha. Nu cha bĂȘn nĂ o yĂȘu cu
Trng tĂ i gii quyt thĂŹ TĂČa ĂĄn th lĂœ gii quyt theo th
tc chung (. 2(4)(b) Ngh quyt 01/2014). .
Khi xem xét tranh chp thuc thm quyn ca Toà ån hay
ca Trng tĂ i, chĂșng ta lu Ăœ rng, TĂČa ĂĄn ch tip tc gii
quyt (tc khĂŽng t chi th lĂœ) trong trng hp tho thun
trng tĂ i vĂŽ hiu hoc tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin
c. i vi cĂĄc trng hp tha thun trng tĂ i khĂŽng rĂ” v
44
hĂŹnh thc trng tĂ i hay t chc trng tĂ i c th thĂŹ theo quy
nh ti . 43(5) LTTTM, tha thun trng tĂ i Ăł khĂŽng thuc
trng hp khĂŽng thc hin c vĂ v vic vn thuc thm
quyn gii quyt ca trng tĂ i.
VĂ d 4:
LiĂȘn quan n hp ng trong Ăł cĂĄc bĂȘn tha thun âtrng tĂ i
London (Vng quc Anh), HĂ Ni (Vit Nam), TP. H ChĂ Minh
(Vit Nam) hay Valencia (TĂąy Ban Nha) tĂčy theo bĂȘn muaâ, ToĂ ĂĄn
cp phĂșc thm nhn nh rng: Theo quy nh ti . 43(5) ca
LTTTM, khi cĂĄc bĂȘn tha thun hĂŹnh thc trng tĂ i khĂŽng rĂ” thĂŹ phi
tha thun li hĂŹnh thc trng tĂ i hoc t chc trng tĂ i c th gii
quyt tranh chp; nu khĂŽng tha thun li thĂŹ nguyĂȘn n (bĂȘn mua)
c quyn khi kin ti trng tĂ i c th trong s trng tĂ i ĂŁ c
tha thun. Do Ăł, v ĂĄn nĂ y khĂŽng thuc thm quyn gii quyt ca
TĂČa ĂĄn nĂȘn cp s thm ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn lĂ Ășng vi quy
nh ca phĂĄp lutâ. Ăąy, cĂĄc bĂȘn tha thun chn trng tĂ i nhng
khĂŽng rĂ” v hĂŹnh thc trng tĂ i cng nh t chc trng tĂ i. TrĂȘn c
s quy nh ca Lut trng tĂ i thng mi, tho thun trng tĂ i nĂ y
khĂŽng vĂŽ hiu vĂ trng tĂ i cĂł thm quyn.
3.1.2. XĂĄc nh TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi hot ng trng tĂ i
Lut:
39(2)(o); 40; 41; 456);
a) i vi trng tĂ i trong nc
Khi cĂĄc bĂȘn cĂł tha thun v la chn tĂČa ĂĄn:
45
i) Nu tha thun phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut, TĂČa
ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn do cĂĄc bĂȘn chn (.7(1) LTTTM).
ii) Tha thun la chn tĂČa ĂĄn ca cĂĄc bĂȘn phi ĂĄp ng
nhng yĂȘu cu sau (xem thĂȘm . 5(1) Ngh quyt 01/2014):
- Bng vn bn; vĂ
- NĂȘu rĂ” loi tranh chp yĂȘu cu tĂČa ĂĄn gii quyt; vĂ
- NĂȘu rĂ” tĂȘn TĂČa ĂĄn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn.
iii) Ch mt TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi mt hot ng
trng tĂ i hoc tt c cĂĄc hot ng trng tĂ i gia cĂčng cĂĄc bĂȘn.
iv) TĂČa ĂĄn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn phi lĂ TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn tnh
hoc thĂ nh ph trc thuc trung ng (. 7(3) LTTTM;
37(1)(b) BLTTDS).
v) Trong trng hp tha thun khĂŽng phĂč hp vi phĂĄp
lut, thĂŹ TĂČa ĂĄn cn c vĂ o . 7(2) vĂ 7(3) LTTTM xĂĄc nh
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn.
Khi cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł tha thun la chn TĂČa ĂĄn, thm
quyn ca TĂČa ĂĄn i vi th tc trng tĂ i s c quyt nh
da trĂȘn thm quyn theo lĂŁnh th ca TĂČa ĂĄn (.7(2) LTTTM)
nh sau:
i) i vi vic ch nh Trng tĂ i viĂȘn thĂ nh lp Hi ng
trng tĂ i v vic trong trng hp cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł tha thun
trng tĂ i viĂȘn v vic:
- TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni c trĂș ca b n nu
b n lĂ cĂĄ nhĂąn (.7(2)(a) LTTTM); hoc
- TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni b n cĂł tr s chĂnh
nu b n lĂ t chc (.7(2)(a) LTTTM);
46
- Nu cĂł nhiu b n, nguyĂȘn n cĂł quyn la chn TĂČa
ĂĄn ti ni mĂ mt trong cĂĄc b n c trĂș hoc cĂł tr s
chĂnh (.5(3)(a) Ngh quyt 01/2014);
- Nu mt trong cĂĄc b n c trĂș, hoc cĂł tr s chĂnh ti
nc ngoĂ i, nguyĂȘn n cĂł quyn chn TĂČa ĂĄn ni mĂŹnh
c trĂș hoc cĂł tr s (.7(2)(a) LTTTM; . 5(3)(a) Ngh
quyt 01/2014).
VĂ d 5:
Trong v tranh chp hp ng mua bĂĄn hĂ ng hĂła quc t,
nguyĂȘn n cĂł tr s ti TP. X vĂ b n cĂł tr s ti nc ngoĂ i.
CĂĄc bĂȘn khĂŽng t c tha thun v vic ch nh trng tĂ i viĂȘn
duy nht vĂ nguyĂȘn n ĂŁ la chn TAND TP. X ch nh trng
tĂ i viĂȘn. TAND TP. X ĂŁ chp nhn yĂȘu cu ca nguyĂȘn n vĂ ch
nh trng tĂ i v vic gii quyt tranh chp hp ng mua bĂĄn gia
nguyĂȘn n vĂ b n.
Khi quyt nh trng tĂ i viĂȘn, TĂČa ĂĄn cĂąn nhc ngh ca
cĂĄc bĂȘn trĂȘn c s danh sĂĄch trng tĂ i viĂȘn ĂŁ ng kĂœ vi B
T phĂĄp cng nh trĂŹnh vĂ kinh nghim c th ca trng tĂ i
viĂȘn phĂč hp vi tĂnh cht ca v vic tranh chp. VĂ d, nu
v vic liĂȘn quan n xĂąy dng thĂŹ trng tĂ i viĂȘn phi cĂł kinh
nghim trong nhng v vic liĂȘn quan n ngĂ nh xĂąy dng.
Danh sĂĄch cĂĄc trng tĂ i viĂȘn cĂł th tĂŹm thy trĂȘn trang web ca
B T phĂĄp.
ii) i vi vic thay i Trng tĂ i viĂȘn trong Hi ng trng
tĂ i v vic, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni Hi ng trng
tĂ i gii quyt tranh chp (.7(2)(b) LTTTM).
iii) i vi yĂȘu cu gii quyt khiu ni quyt nh ca Hi
ng trng tĂ i v tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu hoc khĂŽng th
47
thc hin c, hoc v thm quyn ca Hi ng trng tĂ i,
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ti ni Hi ng trng tĂ i ban
hĂ nh quyt nh Ăł (.7(2)(c) LTTTM).
iv) i vi yĂȘu cu TĂČa ĂĄn thu thp chng c, TĂČa ĂĄn cĂł
thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni cĂł chng c c yĂȘu cu thu thp
(. 7(2)(d) LTTTM).
v) i vi yĂȘu cu TĂČa ĂĄn ĂĄp dng bin phĂĄp khn cp tm
thi, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni bin phĂĄp khn cp
tm thi cn c ĂĄp dng (. 7(2)() LTTTM).
vi) i vi vic triu tp ngi lĂ m chng, TĂČa ĂĄn cĂł thm
quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni ngi lĂ m chng c trĂș (. 7(2)(e)
LTTTM).
vii) i vi yĂȘu cu hy phĂĄn quyt trng tĂ i hoc ng kĂœ
phĂĄn quyt trng tĂ i v vic, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn
ni Hi ng trng tĂ i ĂŁ tuyĂȘn phĂĄn quyt Ăł (. 7(2)(g)
LTTTM).
b) i vi trng tĂ i nc ngoĂ i
Vic xĂĄc nh TĂČa ĂĄn nĂ o cĂł thm quyn i vi hot ng
ca trng tĂ i nc ngoĂ i c tin hĂ nh ti Vit Nam tng t
nh i vi trng tĂ i trong nc, ngoi tr vic TĂČa ĂĄn Vit
Nam khĂŽng cĂł thm quyn gii quyt yĂȘu cu hy phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i (bt k a im gii quyt tranh chp
bng trng tĂ i c t chc trong hay ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam)
(xem . 5(5) Ngh quyt 01/2014).
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn gii quyt n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ
cho thi hĂ nh ti Vit Nam phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i cho
dĂč phĂĄn quyt Ăł c ban hĂ nh trong hoc ngoĂ i lĂŁnh th
Vit Nam lĂ TĂČa ĂĄn:
48
- Ni bĂȘn phi thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i c
trĂș hoc lĂ m vic (cĂĄ nhĂąn) hoc cĂł tr s (c quan, t
chc); hoc
- Ni cĂł tĂ i sn liĂȘn quan n vic thi hĂ nh phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i. (. 39(2)(e) BLTTDS)
3.2. Xem xét thm quyn ca Hi ng trng tà i và th tc
trng tĂ i
3.2.1. GiĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha thun trng tĂ i
Vic tranh chp ca cĂĄc bĂȘn cĂł th c gii quyt bng
trng tĂ i hay khĂŽng lĂ da trĂȘn c s cĂł mt tha thun trng
tĂ i cĂł hiu lc. ThĂȘm vĂ o Ăł, theo nguyĂȘn tc v tĂnh c lp
ca tha thun trng tĂ i, thĂŹ mt tha thun trng tĂ i hoĂ n toĂ n
c lp vi hp ng cha ng tha thun trng tĂ i Ăł (. 19
LTTTM). Do vy, vic sa i, gia hn hoc ĂŹnh ch hp ng,
hoc hp ng vĂŽ hiu hay khĂŽng th thc hin c khĂŽng
lĂ m tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu (. 19 LTTTM).
Vn lĂ gia tĂČa ĂĄn vĂ Hi ng trng tĂ i, c quan nĂ o
s cĂł thm quyn quyt nh xem liu tha thun trng tĂ i cĂł
giĂĄ tr phĂĄp lĂœ hay khĂŽng. Mt nguyĂȘn tc ni ting lĂ Hi ng
trng tà i có thm quyn t xem xét thm quyn ca mÏnh
(nguyĂȘn tc thm quyn v thm quyn). Do vy, chĂnh Hi ng
trng tĂ i s t quyt nh liu mĂŹnh cĂł thm quyn hay khĂŽng,
ngha lĂ tha thun trng tĂ i cĂł giĂĄ tr phĂĄp lĂœ hay khĂŽng.
Theo nguyĂȘn tc v thm quyn nĂ y, nu cĂĄc bĂȘn a tranh
chp ra trng tĂ i vĂ b n yĂȘu cu bĂĄc b hiu lc ca tha
thun trng tà i, thÏ Hi ng trng tà i phi xem xét giå tr phåp
lĂœ ca tha thun trng tĂ i. Trong trng hp nĂ y, hiu lc ca
tha thun trng tà i phi c Hi ng trng tà i xem xét
49
trc khi gii quyt ni dung ca tranh chp, tc lĂ ngay khi
bt u t tng trng tĂ i (in limine litis)(. 43(1) LTTTM).
Quyt nh v thm quyn ca Hi ng trng tĂ i cĂł th b
TĂČa ĂĄn xem xĂ©t li. Sau khi Hi ng trng tĂ i quyt nh v
vic mĂŹnh cĂł thm quyn hay khĂŽng, theo yĂȘu cu ca mt bĂȘn,
TĂČa ĂĄn cĂł th xem xĂ©t li quyt nh v giĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha
thun trng tĂ i mĂ Hi ng trng tĂ i ĂŁ ban hĂ nh. Vic xem
xét li quyt nh v thm quyn ca Hi ng trng tà i nhm
mc tiĂȘu:
- Nu Hi ng trng tĂ i cho rng tha thun trng
Mc dĂč vic cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca
trng tĂ i nc ngoĂ i trc nm 2015 ĂŁ t c nhng thĂ nh
tu ĂĄng k nhm bo v quyn, li Ăch chĂnh ĂĄng ca ngi
c thi hĂ nh, nhng do cha cĂł cĂĄch hiu y , thng nht
v cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut trong nc vĂ CĂŽng c New
York 1958 nĂȘn cĂĄc th tc cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i ti TĂČa ĂĄn cĂČn cha thc s nht
quĂĄn to s tin tng ca cĂĄc nhĂ u t. Vic ban hĂ nh B
lut t tng dĂąn s 2015 ĂŁ khc phc nhng bt cp ca phĂĄp
lut trc Ăąy vĂ m bo s phĂč hp gia phĂĄp lut Vit Nam
vi cĂĄc quy nh ca CĂŽng c New York 1958 mĂ Vit Nam ĂŁ
tr thĂ nh thĂ nh viĂȘn t nm 1995. B lut mi cng quy nh rĂ”
rĂ ng hn vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong vic thĂșc y cĂĄc hot ng
gii quyt tranh chp bng bin phĂĄp thay th (ADR) trong Ăł
cĂł hot ng trng tĂ i vĂ hĂČa gii. B lut ĂŁ quy nh chi tit
hn vic TĂČa ĂĄn h tr hot ng trng tĂ i vĂ ln u tiĂȘn quy
nh v vic TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn vĂ quyt nh cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn c thi hĂ nh nh mt bn ĂĄn ca TĂČa ĂĄn.
to ngun thĂŽng tin tham kho cho cĂĄc Thm phĂĄn vĂ
to s thng nht trong vic ĂĄp dng cĂĄc quy nh mi ca B
lut t tng dĂąn s nm 2015 khi gii quyt cĂĄc yĂȘu cu cĂŽng
nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i, hy
phĂĄn quyt trng tĂ i, h tr cĂĄc hot ng trng tĂ i, cĂŽng nhn
kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i TĂČa ĂĄnâŠ, trong khuĂŽn kh hot
ng hp tĂĄc gia TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao vĂ T chc TĂ i
chĂnh quc t (IFC), cĂĄc chuyĂȘn gia quc t vĂ trong nc ĂŁ
phi hp xĂąy dng cun âS tay phĂĄp lut v trng tĂ i vĂ hĂČa
4
giiâ. Cun s tay nĂ y lĂ kt qu ca s kt hp gia cĂĄch tip
cn ca chuyĂȘn gia quc t cĂł nhiu kinh nghim trong vic
thc thi CĂŽng c New York 1958 vĂ cĂĄc Thm phĂĄn trong
nc cĂł nhiu kinh nghim gii quyt cĂĄc vic liĂȘn quan n
trng tĂ i m bo cĂĄc thĂŽng tin c nhĂŹn nhn a chiu vĂ
giĂșp c gi cĂł cĂĄch nhĂŹn hoĂ n chnh hn v cĂĄc quy nh ca
phĂĄp lut liĂȘn quan.
TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao trĂąn trng cm n IFC ĂŁ h tr tĂch
cc v k thut thc hin hot ng nĂ y; cm n nhĂłm
chuyĂȘn gia vĂ cĂĄn b ca IFC, cĂĄc Thm phĂĄn, cĂĄn b TĂČa ĂĄn ĂŁ
dĂ nh nhiu thi gian, tĂąm huyt tham gia vĂ o quĂĄ trĂŹnh son
tho, hoĂ n thin cun S tay nĂ y.
Hy vng rng S tay s lĂ ngun t liu tham kho hu Ăch,
giĂșp cho cĂĄc Thm phĂĄn, cĂĄn b TĂČa ĂĄn hiu rĂ” hn cĂĄc quy
nh ca phĂĄp lut vĂ vn dng mt cĂĄch hp lĂœ gii quyt
cĂł hiu qu cĂĄc vic liĂȘn quan n trng tĂ i vĂ hĂČa gii thuc
thm quyn ca TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn.
NGUYN THĂY HIN
PhĂł ChĂĄnh ĂĄn
5
DANH SĂCH CĂN B, CHUYĂN GIA
THAM GIA XĂY DNG S TAY
I/ BAN SON THO CA TĂA ĂN NHĂN DĂN TI CAO
1. BĂ Nguyn ThĂșy Hin, PhĂł ChĂĄnh ĂĄn TANDTC, Trng
ban;
2. Ăng Nguyn TrĂ Tu, PhĂł ChĂĄnh ĂĄn TANDTC, PhĂł Trng
ban;
3. Ăng Nguyn Vn Tin, Thm phĂĄn TANDTC;
4. Ăng Phan Gia QuĂ, NguyĂȘn ChĂĄnh tĂČa TĂČa kinh t TAND TP
H ChĂ Minh;
5. Ăng LĂȘ T, Thm phĂĄn TANDCC ti Ă Nng;
6. Ăng Nguyn Thanh Mn, PhĂł GiĂĄm c Hc vin TĂČa ĂĄn;
7. Ăng Nguyn ĂŹnh Tin, PhĂł ChĂĄnh tĂČa TĂČa kinh t TAND
TP HĂ Ni;
8. Ăng Chu Trung Dng, PhĂł V trng V Hp tĂĄc quc t;
9. BĂ BĂči Th Dung Huyn, PhĂł V trng V GiĂĄm c Kim
tra III;
10. Ăng Trn Ngc ThĂ nh, Trng phĂČng, PhĂČng HĂ nh chĂnh â
Tng hp, V Hp tĂĄc quc t;
11. Ăng T ĂŹnh TuyĂȘn, Th kĂœ PhĂł ChĂĄnh ĂĄn.
II/ CĂN B, CHUYĂN GIA CA IFC
1. BĂ Nina Mocheva, ChuyĂȘn gia cao cp v trng tĂ i vĂ hĂČa
gii;
2. BĂ Phm LiĂȘn Anh, ChuyĂȘn gia cao cp v phĂĄt trin kinh
t t nhĂąn;
3. GiĂĄo s Jane Willems, ChuyĂȘn gia v trng tĂ i vĂ hĂČa gii
ca IFC;
4. Ăng Nguyn Mnh Dng, ChuyĂȘn gia trng tĂ i vĂ hĂČa gii
ca IFC;
5. BĂ Phm Th Thanh Huyn, ChuyĂȘn gia cao cp v phĂĄt
trin th trng tĂ i chĂnh.
MC LC
LI GII THIU ....................................................................................... 11
CHNG I: KHUĂN KH PHĂP LUT IU CHNH TRNG
TĂI VĂ HĂA GII .................................................................................... 13
1.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc vĂ ngun lut ĂĄp dng cho
trng tĂ i .................................................................................................... 13
1.3. Vn kin quc t .............................................................................. 15
1.3.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut v thi hĂ nh phĂĄn quyt theo CĂŽng
c New York ...................................................................................... 15
1.3.2. KhuĂŽn kh phĂĄp lut ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn
vĂ cho thi hĂ nh nhng phĂĄn quyt ngoĂ i CNY. .......................... 17
1.4. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc v hĂČa gii vĂ cĂĄc quy nh
khĂĄc ........................................................................................................... 18
CHNG II: NHNG KHĂI NIM C BN ..................................... 19
2.1. Trng tĂ i vĂ cĂĄc loi hĂŹnh khĂĄc ca phng thc gii quyt
tranh chp la chn ................................................................................ 19
2.2. Trng tĂ i thng mi trong nc vĂ nc ngoĂ i........................ 22
2.3. Trng tĂ i u t quc t ................................................................. 24
2.4. Trng tĂ i quy ch vĂ trng tĂ i v vic .......................................... 25
2.5. Tng quan quy trĂŹnh trng tĂ i ....................................................... 26
2.5.1. Nhng c im ca tha thun trng tĂ i ............................. 26
2.5.2. Lut ĂĄp dng vi tha thun trng tĂ i ................................... 26
2.5.3. TĂĄc ng ca tha thun trng tĂ i: Tha thun trng tĂ i
vĂ TĂČa ĂĄn ............................................................................................... 27
2.5.5. PhĂĄn quyt trng tĂ i .................................................................. 29
6
2.6. Tng quan v quy trĂŹnh hĂČa gii ................................................... 30
2.6.1. Nhng c im chĂnh ca tha thun hĂČa gii ................... 30
2.6.2. Th tc hĂČa gii ......................................................................... 31
2.6.3. Tha thun hoĂ gii thĂ nh ....................................................... 33
CHNG III: VAI TRĂ CA TĂA ĂN VIT NAM I VI
TRNG TĂI THNG MI TRONG NC VĂ TRNG TĂI
THNG MI NC NGOĂI CĂ A IM GII QUYT
TRANH CHP TI VIT NAM ............................................................. 36
3.1. Thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i ................. 36
3.1.1. PhĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i thng mi 40
3.1.2. XĂĄc nh TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi hot ng trng tĂ i 45
3.2. Xem xét thm quyn ca Hi ng trng tà i và th tc
trng tĂ i .................................................................................................... 49
3.2.1. GiĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha thun trng tĂ i ................................. 49
3.2.2. Ch nh vĂ thay i Trng tĂ i viĂȘn trng tĂ i v vic .......... 62
3.2.3. TĂČa ĂĄn xem xĂ©t li quyt nh ca Hi ng trng tĂ i v
vic cĂł tn ti tha thun trng tĂ i, tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu
hoc khĂŽng th thc hin c hoc tranh chp khĂŽng th gii
quyt bng trng tĂ i ............................................................................ 67
3.3. H tr ca TĂČa ĂĄn i vi t tng trng tĂ i ................................. 69
3.3.1. TĂČa ĂĄn h tr thu thp chng c ............................................. 69
3.3.2. TĂČa ĂĄn h tr triu tp ngi lĂ m chng ............................... 71
3.3.3. Ăp dng bin phĂĄp khn cp tm thi theo quyt nh
ca tĂČa ĂĄn .............................................................................................. 73
3.4. ng kĂœ vĂ hy phĂĄn quyt trng tĂ i ........................................... 84
3.4.1. ng kĂœ phĂĄn quyt trng tĂ i v vic .................................... 84
3.4.2. Hy phĂĄn quyt trng tĂ i ......................................................... 86
CHNG IV: CĂNG NHN VĂ CHO THI HĂNH PHĂN QUYT
CA TRNG TĂI NC NGOĂI ....................................................... 104
4.1. CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc
ngoĂ i lĂ gĂŹ............................................................................................... 104
4.1.1. nh ngha âCĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ........................... 104
7
4.1.3 XĂĄc nh phĂĄn quyt trng tĂ i ânc ngoĂ i ....................... 107
4.2. Th tc cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i ............................................................................................. 108
4.2.1. n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca
trng tĂ i nc ngoĂ i .......................................................................... 108
4.2.2. X lĂœ n .................................................................................. 111
4.3. Quyt nh ca TĂČa ĂĄn v thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc
ngoĂ i ....................................................................................................... 118
4.3.1. Gii thĂch CNY v thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i .......................................................................................... 118
4.3.2. PhĂąn tĂch cĂĄc cn c c th v khĂŽng cĂŽng nhn phĂĄn
quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i mĂ bĂȘn phn i vic cĂŽng nhn
cĂł th s dng (. 459(1) BLTTDS; .V(1)CNY) ....................... 120
4.4. KhĂĄng cĂĄo quyt nh cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt
ca trng tĂ i nc ngoĂ i ...................................................................... 145
4.4.1. Chun b xét khång cåo .......................................................... 145
4.4.2. PhiĂȘn hp phĂșc thm .............................................................. 147
4.5. Th tc giĂĄm c thm, tĂĄi thm ................................................ 150
CHNG V: CĂNG NHN KT QU HĂA GII THĂNH
NGOĂI TĂA ĂN TRONG LNH VC THNG MI ................... 151
5.1. iu kin cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh: ............................ 152
5.2. Th tc xem xĂ©t yĂȘu cu cĂŽng nhn tha thun hĂČa gii
ngoĂ i tĂČa ĂĄn ........................................................................................... 153
5.3. Thi hĂ nh tha thun hĂČa gii thĂ nh ĂŁ c cĂŽng nhn ......... 155
5.4. Kinh nghim nc ngoĂ i .............................................................. 156
GII THĂCH THUT NG ................................................................... 159
DANH SĂCH PH LC ........................................................................ 161
8
BLTTDS B lut T tng dĂąn s nm 2015
CĂŽng c ICSID CĂŽng c v gii quyt tranh chp u t
gia quc gia vĂ cĂŽng dĂąn quc gia khĂĄc.
CNY
hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i
(1958)
C ViĂȘn CĂŽng c ViĂȘn v Lut iu c quc t
. iu
Hng dn
c New York 1958
LTHADS Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s
LTTTM Lut Trng tĂ i thng mi Vit Nam
2010, cĂł hiu lc t ngĂ y 01/01/2011
Lut mu v hĂČa
thng mi quc t
thng mi quc t
24/02/2017 v hĂČa gii thng mi
Ngh nh
28/7/2011 quy nh chi tit mt s iu
9
Ngh quyt
20/3/2014 ca Hi ng Thm phĂĄn TĂČa
ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao hng dn thi hĂ nh
mt s quy nh ca Lut Trng tĂ i
thng mi.
UNIDROIT Vin quc t v nht th hĂła lut t
UNCITRAL y ban LiĂȘn hp quc v Lut thng
mi quc t
10
Mc Ăch ca S tay
Mc Ăch ca S tay nĂ y lĂ a ra cĂĄc hng dn thc tin
thng gp nhm thc hin cĂĄc quy nh phĂĄp lut hin hĂ nh
vĂ khuĂŽn kh phĂĄp lĂœ v trng tĂ i vĂ hĂČa gii thng mi. Mc
dĂč tp trung ch yu vĂ o trng tĂ i, S tay cng hng dn thc
thi cĂĄc quy nh trong B lut t tng dĂąn s 2015 (BLTTDS) v
th tc cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh ngoĂ i tĂČa ĂĄn.
Mc tiĂȘu ca S tay
Mc tiĂȘu ca S tay nĂ y lĂ bo m tĂnh thng nht vĂ nht
quĂĄn trong thc tin ĂĄp dng cĂĄc ch nh vĂ th tc trng tĂ i,
hĂČa gii c cp trong cĂĄc quy nh phĂĄp lut ca Vit
Nam cng nh cĂĄc iu c quc t ang cĂł hiu lc mĂ Vit
Nam lĂ thĂ nh viĂȘn.
t c mc tiĂȘu nĂ y, trc ht, S tay giĂșp cĂĄc Thm
phĂĄn hiu nhng khĂĄi nim vĂ thut ng phĂĄp lĂœ quan trng
trong cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut trong nc vĂ quc t v
trng tĂ i (nh Lut trng tĂ i thng mi nm 2010 (âLTTTM),
BLTTDS vĂ CĂŽng c New York 1958 v cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i (cĂł ti Ph lc 1)
(âCNY)). S tay cng m rng ni hĂ m khĂĄi nim cĂł tĂnh
cht nn tng liĂȘn quan n gii quyt tranh chp ngoĂ i tĂČa ĂĄn
bi chĂșng liĂȘn quan n vic h tr hot ng trng tĂ i. Tuy
nhiĂȘn, S tay s khĂŽng cĂł nhng phĂąn tĂch so sĂĄnh hay cĂĄc kinh
nghim quc t.
S tay h tr Thm phĂĄn cĂĄch thc ĂĄp dng lut phĂĄp v
trng tĂ i bo m tĂnh thng nht trong thc tin hot ng
11
ca tĂČa ĂĄn. S tay cng cp n cĂĄc quy nh ca BLTTDS v
hĂČa gii ngoĂ i tĂČa ĂĄn vĂ Ngh nh 22/2017.
S tay gm 5 chng, gm: (i) KhuĂŽn kh phĂĄp lut iu
chnh trng tĂ i vĂ hĂČa gii thng mi, (ii) Nhng khĂĄi nim c
bn, (iii) Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i thng
mi, (iv) CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i
nc ngoĂ i ti Vit Nam vĂ (v) CĂŽng nhn kt qu hĂČa gii
thĂ nh ngoĂ i TĂČa ĂĄn.
Chng I vĂ II tĂłm tt cĂĄc quy nh ca phĂĄp lut v trng
tĂ i vĂ hĂČa gii mĂ Thm phĂĄn cn ĂĄp dng khi gii quyt cĂĄc
vic liĂȘn quan n hot ng trng tĂ i vĂ hĂČa gii. Mc dĂč
nhng chng nĂ y dĂ nh mt lng thĂŽng tin ĂĄng k cp
v khuĂŽn kh phĂĄp lĂœ cng nh cĂĄc ch nh c thĂč trong lnh
vc trng tĂ i vĂ hĂČa gii, nhng khĂŽng th trĂŹnh bĂ y ht tt c
cĂĄc vn liĂȘn quan. Do vy, c gi cn tham kho thĂȘm cĂĄc
tĂ i liu b sung cĂł nhng phĂąn tĂch vĂ hiu bit sĂąu hn v
lut trng tĂ i vĂ hĂČa gii.
CĂĄc chng III, IV vĂ V a ra hng dn thc tin h tr
cĂĄc Thm phĂĄn khi ĂĄp dng nhng ch nh c nĂȘu ti cĂĄc
chng I vĂ II. Trong mi tĂŹnh hung c nĂȘu ti chng III,
IV vĂ V, S tay vin dn ngn gn n cĂĄc quy nh ang cĂł
hiu lc, tĂłm tt vn trng tĂ i mĂ Thm phĂĄn cn xem xĂ©t vĂ
cĂĄc ch nh liĂȘn quan, ng thi giĂșp Thm phĂĄn trong vic ĂĄp
dng quy nh phĂĄp lut vĂ o tĂŹnh tit v vic bng cĂĄch a ra
nhng vĂ d v cĂĄc quyt nh nc ngoĂ i i vi cĂčng vn .
Chng III, IV vĂ V tng i c lp, do vy cĂł th cĂł
nhng im trĂčng lp vi nh ngha, khĂĄi nim vĂ thut ng
c a ra trong chng I vĂ II trc Ăł vĂ Thm phĂĄn cĂł th
tham kho cĂĄc chng nĂ y tĂŹm hiu thĂȘm thĂŽng tin.
12
IU CHNH TRNG TĂI VĂ HĂA GII
1.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc vĂ ngun lut ĂĄp dng
cho trng tĂ i
PhĂĄp lut trng tĂ i hin hĂ nh ca Vit Nam bao gm nhng
ngun sau:
15/11/2015(âBLTTDS, Ph lc 3);
- Lut Trng tĂ i thng mi s 54/2010/QH12, ngĂ y
17/6/2010 (âLTTTM, Ph lc 2);
- Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 26/2008/QH12, c sa i
theo Lut sa i vĂ b sung mt s iu Lut thi hĂ nh
ĂĄn dĂąn s s 64/2014/QH13 (âLTHADS);
- Ngh nh s 63/2011/N-CP ngĂ y 28/7/2011 quy nh chi
tit mt s iu ca Lut Trng tĂ i thng mi (âNgh
nh 63/2011);
- Ngh quyt s 01/2014/NQ-HTP do Hi ng Thm
phĂĄn TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn ti cao ban hĂ nh ngĂ y 20/3/2014
hng dn thi hĂ nh mt s quy nh ca Lut Trng tĂ i
thng mi (âNgh quyt 01/2014, Ph lc 4);
Lut mu v trng tĂ i (Ph lc 6) phĂĄp in hĂła cĂĄc nguyĂȘn
tc hot ng thc tin tt nht trong trng tĂ i quc t. Tinh
thn ca Lut mu lĂ hĂ i hĂČa hĂła lut trng tĂ i, thĂșc y
nguyĂȘn tc tĂŽn trng quyn t quyt ca cĂĄc bĂȘn vĂ tĂnh chung
thm ca trng tĂ i quc t bng cĂĄch ti a hĂła thm quyn ca
13
t chc trng tĂ i vĂ gii hn s can thip ca tĂČa ĂĄn. Bn thĂąn
Lut mu khĂŽng phi lĂ vn bn phĂĄp lut, mĂ lĂ mu cĂĄc
nc mong mun ban hĂ nh lut v trng tĂ i hin i, phĂč hp,
cĂł th tham kho, sao chĂ©p. Mt s nc s dng nguyĂȘn vn
Lut mu. Nhng nc khĂĄc nh Vit Nam, Anh vĂ X Wales
tham kho Lut mu nhng ban hĂ nh quy nh phĂĄp lut khĂĄ
khĂĄc bit. ĂĄng chĂș Ăœ cĂł Singapore vĂ Hng Kong ĂŁ thĂŽng
qua Lut mu.
1.2. Xung t lut vĂ trng tĂ i quc t
Trong trng tĂ i quc t cĂł yu t nc ngoĂ i, lut Vit Nam
khĂŽng t ng ĂĄp dng i vi (i) vic gii quyt tranh chp
(lut iu chnh hp ng) hoc (ii) tha thun trng tĂ i (vĂ t
tng trng tĂ i). V nguyĂȘn tc, Hi ng trng tĂ i quyt nh
lut ĂĄp dng gii quyt ni dung tranh chp vĂ tha thun
trng tĂ i bng cĂĄch cĂŽng nhn s la chn lut ĂĄp dng ca cĂĄc
bĂȘn c ghi nhn trong hp ng. ThĂȘm vĂ o Ăł, theo nguyĂȘn
tc tĂŽn trng quyn t quyt ca cĂĄc bĂȘn, cĂĄc bĂȘn cĂł quyn la
chn lut ĂĄp dng cho hp ng vĂ cho tha thun trng tĂ i.
Lut iu chnh tha thun trng tĂ i khĂŽng nht thit lĂ lut
iu chnh hp ng, cĂĄc bĂȘn cĂł th la chn lut khĂĄc. Nu cĂĄc
bĂȘn khĂŽng nĂȘu c th hoc ngm nh vic la chn lut, thĂŹ
Hi ng trng tĂ i xĂĄc nh lut ĂĄp dng theo nguyĂȘn tc v
xung t phĂĄp lut trong quy tc trng tĂ i mĂ cĂĄc bĂȘn la chn
vĂ nu khĂŽng cĂł quy tc nĂ y, thĂŹ theo quy tc v xung t lut
ca ni tin hĂ nh t tng trng tĂ i.
TĂČa ĂĄn cĂł th phi ĂĄp dng quy nh v xung t lut ti
Phn 5 BLDS 2015 khi xem xĂ©t giĂĄ tr phĂĄp lĂœ ni dung ca tha
thun trng tĂ i. Tuy nhiĂȘn, cn lu Ăœ rng nhng sai sĂłt v lut
hoc v la chn lut ca Hi ng trng tĂ i khĂŽng phi lĂ cn
14
c t chi cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i
nc ngoĂ i theo iu V CNY.
1.3.Vn kin quc t
1.3.1. KhuĂŽn kh phĂĄp lut v thi hĂ nh phĂĄn quyt theo CĂŽng
c New York
CNY lĂ vn bn quan trng trong hot ng trng tĂ i quc
t vĂ lĂ mt trong nhng tha thun a phng thĂ nh cĂŽng
nht trong lch s. TĂnh n thĂĄng 8/2016, hn 156 nc lĂ
thĂ nh viĂȘn ca CNY (âQuc gia thĂ nh viĂȘn). T khi ban
hĂ nh nm 1958, CNY to iu kin thun li cho vic cĂŽng
nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i ti cĂĄc quc gia
thĂ nh viĂȘn trĂȘn toĂ n th gii, to ra li th ln cho trng tĂ i so
vi quĂĄ trĂŹnh t tng ti tĂČa ĂĄn quc gia, Ăł lĂ tĂnh lu ng.
Vi vic phĂȘ chun CNY vĂ tr thĂ nh mt quc gia thĂ nh
viĂȘn, Vit Nam tha thun âcĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt
trng tĂ i theo quy tc v th tc ca [Vit Nam+ (. 3 CNY).
CNY th hin s ng h mnh m vic cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i nc ngoĂ i.
Ti .2 Quyt nh s 453/Q-CTN ngĂ y 28/7/1995 ca Ch
tch nc v vic tham gia CNY quy nh:
- CĂŽng c ch ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh ti Vit Nam quyt nh ca trng tĂ i nc ngoĂ i
c tuyĂȘn ti lĂŁnh th quc gia lĂ thĂ nh viĂȘn ca CĂŽng
c nĂ y. i vi quyt nh ca trng tĂ i nc ngoĂ i
c tuyĂȘn ti lĂŁnh th ca quc gia cha kĂœ kt hoc
tham gia CĂŽng c, CĂŽng c c ĂĄp dng ti Vit Nam
theo nguyĂȘn tc cĂł i cĂł li.
- S ch ĂĄp dng CĂŽng c i vi tranh chp phĂĄt sinh t
15
cĂĄc quan h phĂĄp lut thng mi.
- Mi vic gii thĂch CĂŽng c trc ToĂ ĂĄn hoc c quan
cĂł thm quyn ca Vit Nam phi theo quy nh ca
Hin phĂĄp vĂ phĂĄp lut Vit Nam.
Tuy nhiĂȘn, . I(3) CNY ch quy nh hai bo lu:
- Th nht, nguyĂȘn tc cĂł i cĂł li: Vit Nam tuyĂȘn b ĂĄp
dng CNY cho vic cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca Quc gia
thĂ nh viĂȘn khĂĄc. Danh sĂĄch Quc gia thĂ nh viĂȘn c
nĂȘu trong Ph lc 1. i vi phĂĄn quyt trng tĂ i c
ban hĂ nh ti lĂŁnh th quc gia khĂŽng phi lĂ thĂ nh viĂȘn,
Vit Nam s ĂĄp dng CNY trĂȘn c s cĂł i cĂł li.
- Th hai, cĂĄc quan h phĂĄp lut thng mi: Vit Nam
tuyĂȘn b ch ĂĄp dng CNY cho nhng tranh chp phĂĄt
sinh t quan h phĂĄp lĂœ c coi lĂ âthng mi theo
lut Vit Nam.
VĂŹ Vit Nam lĂ bĂȘn kĂœ kt CNY, vic cĂŽng nhn vĂ cho thi
hĂ nh ti Vit Nam phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i phi
c thc hin phĂč hp vi quy nh ca CNY vĂ phĂĄp lut
Vit Nam. Lut Vit Nam cng yĂȘu cu TĂČa ĂĄn phi cn c vĂ o
cĂŽng c quc t khi thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i.
Khi gii quyt yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ti Vit
Nam phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i, ngoĂ i cĂĄc quy nh
ca lut Vit Nam, cĂĄc TĂČa ĂĄn phi cn c vĂ o cĂĄc iu c
quc t mĂ Vit Nam lĂ thĂ nh viĂȘn hoc gia nhp vĂ u tiĂȘn ĂĄp
dng trc tip CNY, sau Ăł lĂ quy phm mĂ cĂĄc bĂȘn trong v
kin trng tĂ i la chn vĂ cui cĂčng lĂ cĂĄc quy nh phĂĄp lut
trong nc ca Vit Nam (. 2(3) vĂ .458(4) BLTTDS).
16
VĂ d 1:
Khi xem xét n xin cÎng nhn và cho thi hà nh ti Vit Nam phån
quyt trng tĂ i do Hi ng trng tĂ i Hip hi bĂŽng quc t (âICAâ)
cĂł tr s chĂnh Ăłng ti Liverpool â Anh ban hĂ nh, TĂČa ĂĄn phi cn
c theo trĂŹnh t sau Ăąy:
(i) CNY; ri n
(ii) Tha thun ca cĂĄc bĂȘn hoc nguyĂȘn tc do cĂĄc bĂȘn la chn
(trong trng hp nĂ y lĂ Qui tc trng tĂ i ca ICA); ri n
(iii) Lut ĂĄp dng do cĂĄc bĂȘn la chn; vĂ cui cĂčng
(iv) BLTTDS vĂ cĂĄc quy nh khĂĄc ca phĂĄp lut Vit Nam v
cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt ca trng tĂ i nc ngoĂ i.
Lu Ăœ 1:
Nu TĂČa ĂĄn ch cn c vĂ o lut Vit Nam mĂ quyt nh rng cĂĄc
bĂȘn trong tha thun trng tĂ i mĂ mt bĂȘn lĂ nc ngoĂ i khĂŽng cĂł
nng lc cam kt tha thun Ăł thĂŹ vic lĂ m Ăł ca TĂČa ĂĄn lĂ sai.
Khi xĂ©t n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt trng
tĂ i nc ngoĂ i, TĂČa ĂĄn Vit Nam khĂŽng c xĂ©t x li ni dung
tranh chp ĂŁ c trng tĂ i nc ngoĂ i gii quyt, mĂ ch kim tra
vĂ i chiu phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i, cĂĄc giy t vĂ tĂ i liu
kĂšm theo vi cĂĄc quy nh ca BLTTDS, cĂĄc quy nh khĂĄc cĂł liĂȘn
quan ca phĂĄp lut Vit Nam vĂ iu c quc t mĂ Vit Nam lĂ
thĂ nh viĂȘn (. 458(4) BLTTDS).
1.3.2. KhuĂŽn kh phĂĄp lut ĂĄp dng i vi vic cĂŽng nhn vĂ
cho thi hĂ nh nhng phĂĄn quyt ngoĂ i CNY.
Vit Nam tuyĂȘn b s ĂĄp dng CNY cho nhng phĂĄn
quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca cĂĄc Quc gia
thĂ nh viĂȘn. TĂČa ĂĄn Vit Nam s cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh
17
phĂĄn quyt trng tĂ i c ban hĂ nh ti lĂŁnh th ca mt quc
gia khĂŽng phi thĂ nh viĂȘn CNY:
- Nu cĂł hip nh song phng gia Vit Nam vĂ quc
gia Ăł (. 424(1)(a) BLTTDS);
- Trong nhng trng hp khĂĄc, trĂȘn c s cĂł i cĂł li (.
424(1)(b) BLTTDS).
1.4. KhuĂŽn kh phĂĄp lut trong nc v hĂČa gii vĂ cĂĄc quy
nh khĂĄc
PhĂĄp lut hĂČa gii ca Vit Nam bao gm nhng ngun sau:
- B lut t tng dĂąn s 2015 (Ph lc 3);
- Ngh nh s 22/2017/N-CP v hĂČa gii thng mi
(Ph lc 7);
- Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 26/2008/QH12, c sa i,
b sung theo Lut sa i vĂ b sung mt s iu ca
Lut Thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s s 64/2014/QH13.
BĂȘn cnh Ăł, Lut mu UNCITRAL v hĂČa gii thng mi
quc t (2002) (Ph lc 8) phĂĄp in hĂła cĂĄc nguyĂȘn tc c
quc t cĂŽng nhn v thc tin tt nht trong vic gii quyt
tranh chp ĂŽn hĂČa. Tinh thn ca Lut mu lĂ hĂ i hĂČa hĂła lut
phĂĄp toĂ n cu v hĂČa gii, khuyn khĂch thc hin quyn t
do t nguyn tho thun ca cĂĄc bĂȘn vĂ tĂnh chung thm ca
hĂČa gii, ng thi hn ch s can thip ca TĂČa ĂĄn. Lut mu
bn thĂąn nĂł khĂŽng phi lĂ vn bn phĂĄp lut, mĂ lĂ hĂŹnh mu
cĂĄc quc gia mun ban hĂ nh lut phĂĄp v gii quyt tranh
chp bng thng lng, hoĂ gii cĂł th d dĂ ng tip cn vĂ
tham kho.
NHNG KHĂI NIM C BN
2.1. Trng tĂ i vĂ cĂĄc loi hĂŹnh khĂĄc ca phng thc gii
quyt tranh chp la chn
CĂł nhiu phng thc gii quyt tranh chp khĂĄc nhau tĂčy
thuc vĂ o bi cnh vĂ hĂŹnh thc gii quyt mĂ cĂĄc bĂȘn tĂŹm
kim. Nhng bin phĂĄp gii quyt tranh chp nĂ y bao gm:
thng lng, quyt nh ca chuyĂȘn gia, kt hp hĂČa gii-
trng tĂ i,1 y ban gii quyt tranh chp, t tng ti tĂČa ĂĄn vĂ cĂĄc
hĂŹnh thc khĂĄc. VĂ d, ba phng thc thng c s dng
nhiu nht ti Hng KĂŽng lĂ hĂČa gii, t tng ti TĂČa ĂĄn vĂ
trng tĂ i.
Trong na th k qua, trng tĂ i ĂŁ tr thĂ nh phng thc
c la chn gii quyt tranh chp thng mi quc t,
nhng nĂł ch lĂ mt trong s cĂĄc phng thc gii quyt tranh
chp. Phn nĂ y s phĂąn bit trng tĂ i vi cĂĄc phng thc khĂĄc,
ch ra c im ca nĂł, cng nh li th vĂ bt li ca trng tĂ i
so vi cĂĄc phng thc khĂĄc dĂ nh cho cĂĄc bĂȘn tranh chp.
HĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn lĂ quy trĂŹnh gii quyt tranh chp linh
hot, bĂ mt mĂ trong Ăł mt ngi th ba trung lp, tc lĂ hĂČa
gii viĂȘn, h tr cĂĄc bĂȘn tranh chp t ti tha thun.2 HĂČa gii
viĂȘn khĂŽng hĂ nh ng nh lĂ Thm phĂĄn hoc lut s vĂ
1Th tc kt hp hĂČa gii-trng tĂ i lĂ th tc trong Ăł mt ngi trung gian s thc
hin vai trĂČ lĂ hĂČa gii viĂȘn giĂșp cĂĄc bĂȘn hĂČa gii vĂ nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng t c
tha thun hĂČa gii thĂ nh thĂŹ ngi Ăł s tip tc tr thĂ nh trng tĂ i gii quyt
tranh chp gia cĂĄc bĂȘn. 2 Hng dn v cĂĄc phng thc gii quyt tranh chp la chn, NhĂłm NgĂąn hĂ ng
th gii (2011).
19
khĂŽng cĂł thm quyn n nh mt quyt nh cho cĂĄc bĂȘn.3
Tha thun hĂČa gii thĂ nh cĂł giĂĄ tr rĂ ng buc nh hp ng
i vi cĂĄc bĂȘn vĂ cĂł th c cĂŽng nhn, thi hĂ nh nh bn ĂĄn
nu mt hoc cĂĄc bĂȘn trong tha thun yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng
nhn (Chng XXXIII BLTTDS).
Trng tĂ i lĂ mt phng thc gii quyt tranh chp trong Ăł
cĂĄc bĂȘn ng Ăœ rng mt bĂȘn th ba trung lp (Trng tĂ i viĂȘn
hay Hi ng trng tĂ i) s ban hĂ nh mt quyt nh cĂł cn c
phĂĄp lĂœ sau khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ cĂł c hi trĂŹnh bĂ y v tranh chp
ca mĂŹnh4. Trng tĂ i lĂ mt phng thc thay th cho t tng
ti tĂČa ĂĄn, nhng ging nh t tng ti tĂČa ĂĄn, quyt nh (phĂĄn
quyt) c ban hĂ nh trong t tng trng tĂ i cĂł tĂnh cht rĂ ng
buc cĂĄc bĂȘn ging nh quyt nh do Thm phĂĄn tĂČa ĂĄn a
ra. VĂŹ trng tĂ i tĂĄch khi h thng cĂŽng quyn truyn thng, cĂĄc
bĂȘn phi la chn trng tĂ i mt cĂĄch rĂ” rĂ ng.
CĂł th coi cĂĄc bin phĂĄp gii quyt tranh chp nh mt
chui liĂȘn kt, mi bin phĂĄp cĂł li th vĂ bt li riĂȘng mĂ cĂĄc
bĂȘn cĂł th la chn phĂč hp vi bi cnh ca mĂŹnh. VĂ d, hĂČa
gii cĂł th tin hĂ nh trc trng tĂ i hoc cĂĄc bĂȘn cĂł th thc
hin hĂČa gii sau khi quĂĄ trĂŹnh trng tĂ i ĂŁ bt u.
HĂČa gii viĂȘn giĂșp cĂĄc bĂȘn t c tha thun hp lĂœ khi
tranh chp phĂĄt sinh. ThĂŽng qua nhng k nng to iu kin
thun li cho thng lng, bĂȘn th ba trung lp s giĂșp cĂĄc
bĂȘn t c tha hip mĂ hai bĂȘn cĂł th chp nhn. VĂŹ lĂ mt
phng thc hoĂ n toĂ n t nguyn, da trĂȘn c s li Ăch hn lĂ
da trĂȘn c s quyn ca cĂĄc bĂȘn, hĂČa gii cĂł th mang li kt
3 T in chuyĂȘn ngĂ nh lut Blackâs Law, xut bn ln th sĂĄu (1991).
4 T in chuyĂȘn ngĂ nh lut Blackâs Law.
20
qu cĂł tĂnh sĂĄng to mĂ khĂŽng b gii hn trong nhng ch tĂ i
phĂĄp lĂœ truyn thng nh lĂ bi thng thit hi hoc thc hin
hĂ nh vi c th. Phng thc nĂ y c bit thĂŽng dng cho
nhng ngi mun duy trĂŹ quan h kinh doanh vĂ khi vn cĂČn
hy vng cĂł c kt qu hĂČa gii. Thm chĂ khi tranh chp
khĂŽng hĂČa gii thĂ nh cĂŽng, thĂŹ hĂČa gii cĂł th giĂșp cĂĄc bĂȘn xĂĄc
nh vn cĂł tranh chp vĂ gii quyt mt s vn vĂ do
vy nĂł lĂ m gim thi gian vĂ chi phĂ t tng hoc trng tĂ i sau
nĂ y. VĂ d, ti Hng KĂŽng, a s ng s c yĂȘu cu phi
hĂČa gii tranh chp ca mĂŹnh trc khi ra tĂČa. BĂȘn t chi hĂČa
gii cĂł th b bĂĄc yĂȘu cu n bĂč chi phĂ nu bĂȘn Ăł thng vĂ
thm chĂ h cĂł th phi tr phĂ tĂČa ĂĄn cho bĂȘn i lp.
Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong t tng trng tĂ i b gii hn. TĂČa ĂĄn
ch can thip vĂ o quĂĄ trĂŹnh t tng trng tĂ i theo quy nh ca
LTTTM. Trong trng hp cĂĄc bĂȘn tranh chp ĂŁ cĂł tho thun
trng tĂ i mĂ mt bĂȘn khi kin ti ToĂ ĂĄn thĂŹ ToĂ ĂĄn phi t
chi th lĂœ, tr trng hp tho thun trng tĂ i vĂŽ hiu hoc
tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c. Trong trng
hp TĂČa ĂĄn ĂŁ th lĂœ mĂ phĂĄt hin cĂĄc bĂȘn cĂł tha thun trng
tĂ i thĂŹ phi ra quyt nh ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn cĂĄc bĂȘn
khi kin ra trng tĂ i, tr trng hp tho thun trng tĂ i vĂŽ
hiu hoc tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c. TĂČa
ĂĄn nhiu nc, nh ti Singapore, Hng KĂŽng, PhĂĄp, Anh,
Thy S, M, thng ng h trng tĂ i vĂ c gng bo m t
tng trng tĂ i c tin hĂ nh. Khi phĂĄn quyt c Hi ng
trng tĂ i ban hĂ nh, TĂČa ĂĄn cĂł th cho thi hĂ nh phĂĄn quyt, hoc
trong mt s trng hp, xem xét nhng vi phm v th tc có
th lĂ m cho phĂĄn quyt b hy.
21
2.2. Trng tĂ i thng mi trong nc vĂ nc ngoĂ i
Thng mi: Trong lnh vc trng tĂ i, khĂŽng cĂł mt nh
ngha cht ch nĂ o cho thut ng âthng mi cp quc
t. Lut mu UNCITRAL (ghi chĂș v .1(1)) cho rng thut ng
âthng mi phi c gii thĂch rng, bao gm nhng vn
phĂĄt sinh t tt c cĂĄc quan h mang bn cht thng mi,
cho dĂč cĂł hp ng hay khĂŽng cĂł hp ng. Mi quan h
mang bn cht thng mi Ăł bao gm, nhng khĂŽng gii hn
bi, nhng giao dch sau Ăąy: bt k giao dch buĂŽn bĂĄn nĂ o
cung cp hoc trao i hĂ ng hĂła hoc dch v; tha thun phĂąn
phi; i din hoc i lĂœ thng mi; sn xut; cho thuĂȘ; xĂąy
dng cĂŽng trĂŹnh; t vn; cĂŽng ngh; cp li-xng; u t; tĂ i
chĂnh; ngĂąn hĂ ng; bo him; tha thun hoc nhng quyn
khai thĂĄc; liĂȘn doanh vĂ cĂĄc hĂŹnh thc hp tĂĄc kinh doanh hoc
cĂŽng nghip khĂĄc; vn chuyn hĂ ng hĂła vĂ hĂ nh khĂĄch ng
khĂŽng, ng bin, ng st hoc ng b. Vit Nam,
theo quy nh ti .3(1) Lut Thng mi 2005, âhot ng
thng miâ bao gm tt c cĂĄc hot ng nhm mc Ăch sinh
li, bao gm: mua bĂĄn hĂ ng hĂła, cung ng dch v, u t, xĂșc
tin thng mi vĂ cĂĄc hot ng nhm mc Ăch sinh li khĂĄc.
Trng tĂ i trong nc: Mc dĂč khĂŽng cĂł nh ngha v trng
tĂ i trong nc trong LTTTM, nhng cĂł th suy ra t nh ngha
âtrng tĂ i nc ngoĂ i trong LTTTM rng trng tĂ i thng mi
trong nc nĂłi ti nhng trng hp mĂ a im gii quyt
tranh chp bng trng tĂ i ti Vit Nam vĂ do:
(i) Mt t chc trng tĂ i c thĂ nh lp theo phĂĄp lut Vit
Nam tin hĂ nh vĂ theo th tc t tng trng tĂ i c quy nh
trong LTTTM; hoc
22
Trng tĂ i nc ngoĂ i: Trng tĂ i nc ngoĂ i lĂ Trng tĂ i c
thĂ nh lp theo quy nh ca phĂĄp lut trng tĂ i nc ngoĂ i do
cĂĄc bĂȘn tha thun la chn tin hĂ nh gii quyt tranh chp
ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam hoc trong lĂŁnh th Vit Nam.
PhĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i: Theo .I(1) CNY, phĂĄn
quyt trng tĂ i nc ngoĂ i lĂ cĂĄc âphĂĄn quyt trng tĂ i c
ban hĂ nh trĂȘn lĂŁnh th ca quc gia khĂŽng phi lĂ quc gia
c yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nhâ vĂ cĂĄc phĂĄn quyt
trng tĂ i âkhĂŽng c coi lĂ phĂĄn quyt trng tĂ i trong nc ti
quc gia c yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nhâ.
Nh vy, theo . 424(3) BLTTDS, . 3(11) vĂ . 3(12)
LTTTM, mt v tranh chp ti trng tĂ i c coi lĂ trng tĂ i
ânc ngoĂ i theo lut Vit Nam vĂ phĂĄn quyt do Hi ng
trng tĂ i ban hĂ nh c coi lĂ âphĂĄn quyt nc ngoĂ i theo
phĂĄp lut Vit Nam trong nhng trng hp sau, bt k a
im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ bĂȘn trong hay bĂȘn
ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam (. 3(11) LTTTM):
- Khi th tc t tng trng tĂ i c iu chnh bi phĂĄp
lut trng tĂ i nc ngoĂ i; hoc
- V tranh chp c gii quyt ti mt t chc trng tĂ i
nc ngoĂ i c thĂ nh lp theo phĂĄp lut trng tĂ i nc
ngoĂ i.
VĂ d 2:
Mt v tranh chp ti trng tĂ i c tin hĂ nh theo Quy tc trng
tĂ i ca PhĂČng thng mi quc t (ICC) vĂ a im ti Vit Nam,
lut iu chnh th tc t tng trng tĂ i lĂ LTTTM. Tuy nhiĂȘn, phĂĄn
quyt trng tĂ i trong trng hp nĂ y phi c xem lĂ phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i theo lut Vit Nam vĂ cn phi c cĂŽng nhn
23
2.3. Trng tĂ i u t quc t
Khi mĂ phn ln cĂĄc v tranh chp ti trng tĂ i quc t liĂȘn
quan n tranh chp thng mi quc t gia cĂĄc bĂȘn t nhĂąn,
trng tĂ i quc t cng thng xuyĂȘn c dĂčng gii quyt
cĂĄc dng tranh chp khĂĄc, bao gm tranh chp u t xuyĂȘn
quc gia gia nhĂ u t nc ngoĂ i vĂ quc gia tip nhn u
t (v tranh chp ti trng tĂ i gia nhĂ u t vi chĂnh ph).
Trong phĂĄp lut Vit Nam khĂŽng cĂł nh ngha nĂ o v trng tĂ i
u t quc t. Trng tĂ i u t quc t cĂł th c xĂĄc nh
da trĂȘn tranh chp hp ng liĂȘn quan n mt hp ng u
t c giao kt gia nhĂ u t vĂ quc gia tip nhn u t
ni hot ng u t c thc hin (vĂ d, hp ng khai thĂĄc
m, hp ng nhng quyn<). Trong trng hp nĂ y, nu
hp ng gc cĂł cha ng iu khon trng tĂ i thĂŹ tranh chp
hp ng nĂ y gia nhĂ u t nc ngoĂ i vĂ quc gia tip
nhn u t cĂł th c a ra trc Hi ng trng tĂ i vĂ
tranh chp s c gii quyt bi Hi ng trng tĂ i theo lut
ĂĄp dng cho hp ng u t.
Mt dng trng tĂ i u t quc t mi xut hin khi mt
nhĂ u t nc ngoĂ i cĂł th kin ra trc mt Hi ng trng
tĂ i quc t cĂĄc tranh chp v cĂĄc bin phĂĄp hoc hĂ nh vi mĂ
quc gia tip nhn u t ĂŁ thc hin, gĂąy nh hng n tĂ i
sn hoc quyn ca nhĂ u t nc ngoĂ i ti quc gia ch nhĂ
Ăł. Dng trng tĂ i gia nhĂ u t-chĂnh ph nĂ y da trĂȘn
tha thun trng tĂ i c nĂȘu trong hip nh u t quc t
giao kt gia hai (hip nh u t song phng) hoc nhiu
quc gia (hip nh u t a phng, vĂ d nh Hip nh
u t toà n din ASEAN). Cåc hip nh nà y cho phép nhà u
24
t hoc mt quc gia thĂ nh viĂȘn khi kin ra trng tĂ i chng
li quc gia thĂ nh viĂȘn khĂĄc nhm xem xĂ©t xem liu cĂł vic vi
phm i vi cĂĄc cam kt quc t hay khĂŽng. Vic gii quyt
dng tranh chp là vic Hi ng trng tà i xem xét li hà nh
ng hoc cĂĄc bin phĂĄp phĂĄp lĂœ ca chĂnh ph nc tip nhn
u t xem liu cĂł s vi phm cĂĄc bin phĂĄp bo h quc t
theo lut ni dung liĂȘn quan n chng phĂąn bit i x, i x
khĂŽng cĂŽng bng hoc bt bĂŹnh ng, trng thu mĂ khĂŽng bi
thng y < c nĂȘu trong hip nh quc t. Nhng
tranh chp nĂ y thng do Trung tĂąm gii quyt tranh chp u
t quc t (ICSID) gii quyt.5
2.4. Trng tĂ i quy ch vĂ trng tĂ i v vic
CĂĄc bĂȘn la chn trng tĂ i cĂł th la chn gia trng tĂ i quy
ch hay trng tĂ i v vic.
Bng cĂĄch tha thun tin hĂ nh v tranh chp ti mt t
chc trng tĂ i, cĂĄc bĂȘn thc s la chn quy tc ca t chc Ăł.
T chc trng tĂ i s qun lĂœ th tc t tng trng tĂ i theo
nhng quy tc nĂ y. Trng tĂ i quy ch c nh ngha trong
LTTTM lĂ mt hĂŹnh thc gii quyt tranh chp ti mt t chc
trng tĂ i vĂ theo quy tc t tng ca t chc trng tĂ i Ăł (.3(6)
LTTTM).
CĂĄc bĂȘn ng Ăœ tin hĂ nh gii quyt tranh chp ti trng tĂ i
mĂ khĂŽng cĂł s h tr ca t chc trng tĂ i (trng tĂ i v vic)
cn phi to ra quy tc t tng riĂȘng ca mĂŹnh hoc cĂł th chn
Quy tc trng tĂ i UNCITRAL c thit k cho trng tĂ i v
vic. Trng tĂ i v vic c nh ngha trong LTTTM lĂ mt
5Gary B. Born,Trng tĂ i quc t: Lut vĂ thc tin,Quyn (nhĂ xut bn Kluwer
Law International 2012), trang 411-444
25
hĂŹnh thc gii quyt tranh chp theo quy nh ca LTTTM vĂ
trĂŹnh t, th tc trng tĂ i do cĂĄc bĂȘn tha thun (.3(7)
LTTTM).
2.5.1. Nhng c im ca tha thun trng tĂ i
c im c bn ca trng tĂ i lĂ s ng thun. S ng Ăœ
ca cĂĄc bĂȘn lĂ nn tng lĂ m phĂĄt sinh thm quyn ca Hi ng
trng tĂ i, trao cho Hi ng trng tĂ i thm quyn a ra phĂĄn
quyt cui cĂčng vĂ rĂ ng buc cĂĄc bĂȘn mĂ khĂŽng cn phi thĂŽng
qua TĂČa ĂĄn quc gia.
S ng thun gii quyt tranh chp bng trng tĂ i thng
c th hin rĂ” rĂ ng qua tha thun trng tĂ i gia cĂĄc bĂȘn.
Trong trng tĂ i thng mi, tha thun trng tĂ i c nh
ngha lĂ tha thun gia cĂĄc bĂȘn v vic s dng âtrng tĂ i
gii quyt tranh chp (.3(2) LTTTM). Tha thun ca cĂĄc bĂȘn
thng cĂł trong hp ng gia hai bĂȘn hoc di hĂŹnh thc
mt tha thun riĂȘng r (.16 LTTTM), mc dĂč ĂŽi khi tha
thun trng tĂ i cĂł th c xĂĄc lp bng cĂĄch vin dn n mt
vn bn nh vn n.6 Tha thun cng cĂł th di hĂŹnh thc
mt hp ng riĂȘng r qua Ăł cĂĄc bĂȘn ng Ăœ trĂŹnh lĂȘn trng
tĂ i tranh chp ĂŁ phĂĄt sinh, nhng trng hp nĂ y Ăt khi xy ra.
Do vy, tha thun trng tĂ i cĂł th c giao kt trc hoc
sau khi tranh chp phĂĄt sinh (. 5(1) LTTTM).
2.5.2. Lut ĂĄp dng vi tha thun trng tĂ i
i vi tranh chp khĂŽng cĂł yu t nc ngoĂ i, lut ĂĄp
6Parkson Holdings Ltd. kin Vincent Lai & Partners(HK) Ltd. [2008] HKCA 1985.
26
dng cho tha thun trng tĂ i lĂ lut Vit Nam, ngha lĂ cĂĄc
quy nh ca LTTTM vĂ Ngh quyt 01/2014.
i vi tranh chp cĂł yu t nc ngoĂ i (trng tĂ i quc t),
TĂČa ĂĄn trc ht cn quyt nh xem giĂĄ tr ca tha thun
trng tà i phi c xem xét theo lut nà o:
- Lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i khĂŽng ng
nhiĂȘn lĂ lut iu chnh hp ng cĂł cha tha thun
trng tĂ i hay tha thun trng tĂ i vin dn ti hp ng
Ăł. Theo nguyĂȘn tc v tĂnh c lp ca tha thun trng
tĂ i, tha thun trng tĂ i c lp vi hp ng vĂ lut ĂĄp
dng cho tha thun trng tĂ i c xĂĄc nh c lp vi
lut ĂĄp dng cho phn cĂČn li ca hp ng.
- Lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i trong trng tĂ i
quc t phi lĂ lut do cĂĄc bĂȘn chn. Nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng
chn lut ĂĄp dng cho tha thun trng tĂ i, lut ni cĂł
a im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i s ĂĄp dng.
Nu a im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ
nc khĂĄc, thĂŹ TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng lut ni cĂł a im
gii quyt tranh chp bng trng tĂ i xĂĄc nh hiu lc
ca tha thun trng tĂ i Ăł.
2.5.3. TĂĄc ng ca tha thun trng tĂ i: Tha thun trng tĂ i
vĂ TĂČa ĂĄn
Khi cĂĄc bĂȘn t c mt tha thun trng tĂ i, tranh chp
phĂĄp lĂœ c cp trong tha thun trng tĂ i ca h phi
c gii quyt bng trng tĂ i (. 5(1) LTTTM). Ăąy lĂ hu qu
phĂĄp lĂœ u tiĂȘn phĂĄt sinh t tĂnh rĂ ng buc ca tha thun
trng tĂ i: Hi ng trng tĂ i cĂł thm quyn.
H qu ca nguyĂȘn tc nĂ y lĂ khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ giao kt mt
27
tha thun trng tĂ i, TĂČa ĂĄn quc gia phi t chi xĂ©t x tranh
chp, tr khi tha thun trng tĂ i lĂ vĂŽ hiu hoc khĂŽng th
thc hin c (. 6 LTTTM). . 6 LTTTM (theo mu . II(3)
CNY, vĂ . 8(1) Lut mu v trng tĂ i) yĂȘu cu TĂČa ĂĄn phi
cĂł ngha v chuyn cĂĄc bĂȘn tranh chp sang trng tĂ i nu TĂČa
ĂĄn nhn c yĂȘu cu gii quyt tranh chp ĂŁ cĂł tha thun
trng tĂ i, tr khi TĂČa ĂĄn thy rng tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu
hoc khĂŽng th thc hin c. Ăąy lĂ hu qu phĂĄp lĂœ th hai
ca tha thun trng tĂ i: TĂČa ĂĄn khĂŽng cĂČn thm quyn vĂ s
chuyn tranh chp sang Hi ng trng tĂ i.
NguyĂȘn tc nĂ y ĂĄp dng cho c trng tĂ i trong nc vĂ
nc ngoĂ i. Theo . II(3) CNY, Vit Nam cam kt vi cĂĄc
quc gia thĂ nh viĂȘn CNY rng âtheo yĂȘu cu ca cĂĄc bĂȘn,
TĂČa ĂĄn s chuyn cĂĄc bĂȘn sang trng tĂ i. Ngoi l duy nht i
vi nguyĂȘn tc nĂ y phĂĄt sinh khi TĂČa ĂĄn thy rng tha thun
trng tĂ i lĂ vĂŽ hiu hoc khĂŽng th thc hin c.
2.5.4. Th tc t tng trng tĂ i
Cng nh mt s nc khĂĄc, nhng sa i gn Ăąy trong
LTTTM vĂ BLTTDS theo hng ng h trng tĂ i thĂŽng qua vic
hn ch vĂ xĂĄc nh rĂ” rĂ ng mc TĂČa ĂĄn tham gia vĂ o trng
tĂ i thng mi quc gia vĂ quc t. TĂČa ĂĄn Vit Nam ch tham
gia vĂ o trng tĂ i trong nm lnh vc chĂnh:
- Thm quyn ca Hi ng trng tĂ i (.44 LTTTM, .
414(4) BLTTDS);
- Vn ch nh vĂ khiu ni vic ch nh trng tĂ i viĂȘn
trong trng tĂ i v vic (. 42(4) LTTTM, . 414(1)
BLTTDS);
- H tr thu thp chng c vĂ triu tp ngi lĂ m chng
28
(. 46, . 47 LTTTM, . 414(5)(6) BLTTDS);
- Ban hĂ nh bin phĂĄp khn cp tm thi (chng VII ca
LTTTM, . 414(2) BLTTDS);
- ng kĂœ phĂĄn quyt v vic (. 62 LTTTM, . 414(7)
BLTTDS) vĂ hy phĂĄn quyt trng tĂ i (chng XI
LTTTM, . 414(3) BLTTDS); vĂ
- CĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh phĂĄn quyt nc ngoĂ i
(chng XXXVII BLTTDS).
Vic hn ch vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn trong h tr vĂ giĂĄm sĂĄt trng
tĂ i c lĂœ gii bi thc t lĂ cĂĄc bĂȘn trong tha thun trng tĂ i
ĂŁ ch nh hn ch thm quyn ca TĂČa ĂĄn vĂ t u tiĂȘn cao
hn cho vic gii quyt tranh chp bng th tc trng tĂ i cng
nh tĂnh chung thm ca phĂĄn quyt trng tĂ i. Do vy, ngoĂ i
nhng tĂŹnh hung mĂ phĂĄp lut trng tĂ i Vit Nam ĂŁ quy nh,
khĂŽng TĂČa ĂĄn nĂ o c can thip vĂ o vic gii quyt v vic.
2.5.5. PhĂĄn quyt trng tĂ i
Vi trng tĂ i, cĂĄc bĂȘn a tranh chp ca h lĂȘn Hi ng
trng tĂ i (mt trng tĂ i viĂȘn hoc ba trng tĂ i viĂȘn) xem xĂ©t
vĂ ban hĂ nh phĂĄn quyt cĂł tĂnh rĂ ng buc c hai bĂȘn. Khi Hi
ng trng tĂ i ĂŁ ban hĂ nh phĂĄn quyt, ht thi hn thi hĂ nh
phĂĄn quyt trng tĂ i mĂ bĂȘn phi thi hĂ nh phĂĄn quyt khĂŽng t
nguyn thi hĂ nh vĂ cng khĂŽng cĂł yĂȘu cu hy phĂĄn quyt
trng tĂ i, bĂȘn c thi hĂ nh phĂĄn quyt cĂł quyn lĂ m n yĂȘu
cu c quan thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s cĂł thm quyn thi hĂ nh phĂĄn
quyt trng tĂ i.
PhĂĄn quyt trng tĂ i ban hĂ nh ti Vit Nam cĂł th c thi
hĂ nh nh mt bn ĂĄn ca TĂČa ĂĄn theo LTTTM vĂ LTHADS.
Mt li th ln ca trng tĂ i trong bi cnh quc t lĂ
29
âtĂnh lu ng ca phĂĄn quyt. PhĂĄn quyt trng tĂ i c
a ra Vit Nam cĂł th c cĂŽng nhn vĂ thi hĂ nh
nhng nc khĂĄc theo CNY vĂ phĂĄn quyt trng tĂ i nc
ngoĂ i cĂł th c cĂŽng nhn vĂ cho thi hĂ nh ti Vit Nam
theo CNY vĂ BLTTDS.
2.6.1. Nhng c im chĂnh ca tha thun hĂČa gii
CĂł th nh ngha tha thun hĂČa gii lĂ vn bn mĂ ti Ăł
cĂĄc bĂȘn trong mt quan h phĂĄp lĂœ, cho dĂč cĂł hp ng hay
ngoĂ i hp ng, ng Ăœ gii quyt bng hoĂ gii cĂĄc tranh chp
ĂŁ xy ra, hoc cĂł th xy ra gia h khĂŽng ph thuc nĂł c
cp trong mt tĂ i liu mĂ hai bĂȘn kĂœ kt hay c a ra
trong trao i th tĂn hoc bt k phng tin trao i thĂŽng
tin bng vn bn nĂ o cĂł th c cĂŽng nhn lĂ chng c.
Tranh chp s c gii quyt bng hĂČa gii nu cĂĄc bĂȘn cĂł
tha thun hĂČa gii bng vn bn. CĂĄc bĂȘn cĂł th ng Ăœ gii
quyt tranh chp trc hoc sau khi tranh chp phĂĄt sinh, hoc
vĂ o bt k thi im nĂ o trong quĂĄ trĂŹnh tranh chp (.3(2) vĂ
. 6 vĂ . 11 Ngh nh 22/2017). nhiu nc trĂȘn th gii,
cĂąn nhc vĂ tin hĂ nh hĂČa gii lĂ nhng bc bt buc trc
khi khi kin hoc c Thm phån xét x. Trong bi cnh Vit
Nam, cĂĄc bĂȘn tranh chp tham gia hĂČa gii theo cĂĄch thc hoĂ n
toĂ n t nguyn vĂ bĂŹnh ng v quyn vĂ ngha v (. 4(1)
Ngh nh 22/2017). HĂČa gii ti TĂČa ĂĄn cĂł th lĂ mt bc bt
buc trong quy trĂŹnh t tng. Tuy nhiĂȘn, theo . 206 BLTTDS,
tranh chp liĂȘn quan n (i) yĂȘu cu ĂČi bi thng vĂŹ lĂœ do gĂąy
thit hi n tĂ i sn ca NhĂ nc; vĂ (ii) nhng v tranh chp
phĂĄt sinh t giao dch dĂąn s vi phm iu cm ca lut hoc
trĂĄi o c xĂŁ hi khĂŽng phi lĂ i tng hĂČa gii ti TĂČa ĂĄn.
30
2.6.2. Th tc hĂČa gii
Mt nguyĂȘn tc c bn ca hĂČa gii lĂ tĂŽn trng quyn t
nh ot ca cĂĄc bĂȘn. HĂČa gii viĂȘn c la chn trc tip
hoc qua nhĂ cung cp dch v theo tha thun chung ca cĂĄc
bĂȘn (. 12 Ngh nh 22/2017). HĂČa gii viĂȘn khuyn khĂch cĂĄc
bĂȘn tham gia trc tip vĂ o quĂĄ trĂŹnh hoĂ gii vĂ thc hin
quyn quyt nh ca h v quy trĂŹnh tin hĂ nh hoĂ gii cng
nh kt qu ca nĂł (. 14, . 15 Ngh nh 22/2017). KhĂĄc vi
trng tĂ i viĂȘn, hĂČa gii viĂȘn khĂŽng th gii quyt tranh chp.
Thay vĂ o Ăł, hĂČa gii viĂȘn to iu kin cho quĂĄ trĂŹnh thng
lng gia cĂĄc bĂȘn t h cĂł th tĂŹm ra gii phĂĄp. HĂČa gii
viĂȘn cĂł th cĂčng cĂĄc bĂȘn xut nhm gii quyt tranh chp (.
14(3) Ngh nh 22/2017). Mt bĂȘn cĂł th dng, rĂșt khi hoc
chm dt quy trĂŹnh hĂČa gii vĂ o bt k lĂșc nĂ o (. 13(1)(b) vĂ
.17(3) Ngh nh 22/2017).
HoĂ gii viĂȘn x lĂœ c vn tĂŹnh tit vĂ vn phĂĄp lĂœ,
nhng âlut khĂŽng phi lĂ trng tĂąm ca quy trĂŹnh hĂČa gii.
HĂČa gii khĂŽng phi lĂ vic quyt nh ai Ășng ai sai, ngi nĂ o
cĂł li, tuyĂȘn b ai thng ai thua mĂ lĂ nhĂŹn vĂ o tng lai. Trng
tĂąm khĂŽng phi lĂ ai nĂłi gĂŹ, lĂ m gĂŹ trong quĂĄ kh. Thay vĂ o Ăł,
mc Ăch ca nĂł lĂ tĂŹm ra mt gii phĂĄp thc tin cĂł th chp
nhn c vi bt k ai liĂȘn quan, cĂł tĂnh n nhng li Ăch khĂĄc
nhau, li Ăch phĂĄp lĂœ cng nh cĂĄc li Ăch khĂĄc (vĂ d, bo
toĂ n quan h hay danh d hoc tĂŹm ra ranh gii cnh tranh trĂȘn
thng trng<). HĂČa gii viĂȘn phi lĂ ngi cĂł nng lc qun
lĂœ vic trao i thĂŽng tin vĂ Ă m phĂĄn gia cĂĄc bĂȘn. H Ăłng vai
trĂČ nh tĂĄc nhĂąn xĂșc tĂĄc a cĂĄc bĂȘn tranh chp gn li vi nhau
thĂŽng qua cĂĄch thc tip cn cĂł tĂnh cht gi m vĂ m ra con
ng mi cho nhng i thoi mang tĂnh cht xĂąy dng, thoĂĄt
31
khi nhng ngĂ” ct trong quĂĄ trĂŹnh thng lng. HĂČa gii viĂȘn
cĂł th h tr theo nhng cĂĄch thc nh:
a) a nhng con ngi thĂch hp xĂch li gn nhau;
b) To ra mt mĂŽi trng cĂł tĂnh cht h tr cho cĂĄc bĂȘn;
c) GiĂșp cho nhng ngi tham gia hiu c quan im ca
nhau;
d) GiĂșp cĂĄc bĂȘn tp trung gii quyt tranh chp vĂ trĂĄnh
nhng cuc trao i qua li cĂł tĂnh cht tiĂȘu cc;
e) LĂ m rĂ” nhng im cha rĂ” rĂ ng hoc hiu lm trong quĂĄ
trĂŹnh tho lun,
f) Qun lĂœ vic trao i bo m chĂșng cĂŽng bng;
g) Thu hp khong cĂĄch trong nhng vn liĂȘn quan,
h) Qun lĂœ quĂĄ trĂŹnh thng lng gia cĂĄc bĂȘn, giĂșp cĂĄc
bĂȘn quyt nh xem liu gii phĂĄp c a ra cĂł thc tin
khĂŽng;
i) H tr cĂĄc ng s t c tha thun thĂch hp cui
cĂčng.
CĂĄc bĂȘn tranh chp thng la chn hĂČa gii vĂŹ hai lĂœ do
chĂnh. Th nht, h mun trĂĄnh tn kĂ©m v chi phĂ vĂ thi gian
liĂȘn quan n t tng; khi kin ti TĂČa ĂĄn cĂł th gĂąy khĂł khn
nghiĂȘm trng v tĂ i chĂnh cho mt trong hai bĂȘn, nu khĂŽng nĂłi
c hai, di gĂłc danh ting kinh doanh, uy tĂn vĂ tip cn tĂn
dng. Th hai, ng s cĂł th u tiĂȘn li Ăch khĂĄc hn so vi
cĂĄc li Ăch phĂĄp lĂœ.
Mt nguyĂȘn tc quan trng khĂĄc ca hĂČa gii lĂ tĂŽn trng
tĂnh bo mt (. 4(2), . 9(2)(c) Ngh nh 22/2017). Quy trĂŹnh
hĂČa gii c bo mt bi vĂŹ mc tiĂȘu t ra lĂ ai cng cĂł th
32
phĂĄt biu mt cĂĄch thoi mĂĄi. H s chĂnh thc s khĂŽng c
lp. ThĂŽng tin hoc tuyĂȘn b a ra trong quĂĄ trĂŹnh hĂČa gii
khĂŽng c cĂŽng nhn lĂ chng c trong bt k quy trĂŹnh t
tng nĂ o sau nĂ y. HĂČa gii khĂŽng nh hng n quyn phĂĄp
lĂœ ca cĂĄc bĂȘn trong nhng th tc t tng sau nĂ y, vĂ d nh
trong t tng trng tĂ i hay t tng ti TĂČa ĂĄn. Vic vi phm tĂnh
bo mt trong hĂČa gii sau khi cĂł tha thun hoĂ gii thĂ nh
khĂŽng mang li cho bĂȘn b thit hi quyn hy hp ng. Thay
vĂ o Ăł, ng s cĂł th khi kin yĂȘu cu bi thng hit hi
phĂĄt sinh t vic thĂŽng tin b tit l bt hp phĂĄp.
2.6.3. Tha thun hoĂ gii thĂ nh
Tho thun hoĂ gii thĂ nh (hoc âkt qu hĂČa gii thĂ nh
ngoĂ i TĂČa ĂĄn, theo ngĂŽn ng ca BLTTDS) c nh ngha lĂ
vn bn ghi nhn kt qu hĂČa gii thĂ nh, toĂ n b hoc mt
phn, do hĂČa gii viĂȘn tin hĂ nh theo quy nh ca phĂĄp lut.
Mt hoc c hai bĂȘn cĂł th yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn tha
thun hoĂ gii thĂ nh t c t quĂĄ trĂŹnh hĂČa gii trong
trng hp TĂČa ĂĄn hin khĂŽng th lĂœ gii quyt v tranh chp
Ăł (. 417(3) BLTTDS vĂ . 16 Ngh nh 22/2017). Vic cĂŽng
nhn ca Toà ån cho phép tho thun hoà gii thà nh có kh
nng c thi hĂ nh theo quy nh ca lut thi hĂ nh ĂĄn dĂąn s
(. 419(9) BLTTDS).
Th tc cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii ngoĂ i thĂ nh ngoĂ i TĂČa
ĂĄn c thc hin theo quy nh ti chng XXXIII BLTTDS
(. 416-419 BLTTDS). Thm phĂĄn th lĂœ n xin cĂŽng nhn kt
qu hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn phi x lĂœ n yĂȘu cu theo . 363-
365 BLTTDS (.419(1) BLTTDS). PhiĂȘn hp xĂ©t n phi c
tin hĂ nh phĂč hp vi . 367-369 BLTTDS (.419(4) BLTTDS).
Vic tho thun hoĂ gii thĂ nh cĂł c cĂŽng nhn hay khĂŽng
33
cng khĂŽng nh hng n ni dung vĂ hiu lc ca kt qu
hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn (.419(6)). Tuy nhiĂȘn, nu Thm phĂĄn
thy rng tha thun hoĂ gii thĂ nh khĂŽng tuĂąn th mt hoc
cĂĄc cn c cĂŽng nhn quy nh ti . 417 BLTTDS, thĂŹ Thm
phĂĄn s khĂŽng cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii ngoĂ i TĂČa ĂĄn. CĂĄc
tiĂȘu chĂ cĂŽng nhn kt qu hĂČa gii v tranh chp ngoĂ i TĂČa ĂĄn
ti .417 BLTTDS gm:
1) CĂĄc bĂȘn tham gia tha thun hĂČa gii cĂł y nng lc
hĂ nh vi dĂąn s.
2) CĂĄc bĂȘn tham gia tha thun cĂł quyn, ngha v i vi
ni dung tha thun hĂČa gii. Nu ni dung tha thun
c hĂČa gii liĂȘn quan n quyn, ngha v ca bĂȘn th
ba, thĂŹ phi cĂł s ng Ăœ ca bĂȘn th ba Ăł.
3) Mt hoc c hai bĂȘn np n yĂȘu cu TĂČa ĂĄn cĂŽng nhn.
4) Ni dung tha thun hĂČa gii hoĂ n toĂ n t nguyn,
khĂŽng vi phm iu cm ca phĂĄp lut, khĂŽng trĂĄi vi
o c xĂŁ hi, hoc khĂŽng nhm trn trĂĄnh ngha v
vi NhĂ nc hay vi bĂȘn th ba.
Lu Ăœ 2:
Trong thng mi, cĂł th xy ra trng hp ngi i din khĂŽng
cĂł y thm quyn kĂœ kt tha thun hĂČa gii hoc kt qu hĂČa gii
ngoĂ i TĂČa ĂĄn; hoc khi thng lng khĂŽng thin chĂ dn ti chp
nhn mt cĂĄch sai lm do hiu lm v mt yu t c bn nh cht
lng hĂ ng hĂła hoc giĂĄ tr ca mt cĂŽng ty xut phĂĄt t vic mĂŽ t
sai v vic mua bĂĄn, c s khĂĄch hĂ ng hoc kĂȘnh phĂąn phi.
Nu khĂŽng cĂł sai sĂłt v s tho thun ca cĂĄc bĂȘn, Thm
phĂĄn phi tĂŽn trng nguyĂȘn tc t do t nguyn tho thun
trong lut dĂąn s. VĂ d, mt gia ĂŹnh vn hĂ nh mt cĂŽng ty si
34
th cĂŽng vĂ nhĂ phĂąn phi tranh chp vi nhau v phĂąn chia
li nhun da trĂȘn nhng cĂĄch gii thĂch hp ng khĂĄc nhau
vĂ mt li vĂŽ Ăœ v k toĂĄn ca nhĂ phĂąn phi. Hp ng quy
nh rng hu qu ca vic khĂŽng tuĂąn th hp ng lĂ chm
dt hp ng. Tuy nhiĂȘn, h ĂŁ duy trĂŹ quan h thng mi
tt, mang li li nhun trong nhiu nm. NgoĂ i ra, nu nhĂ
phĂąn phi thanh toĂĄn cho nhĂ sn xut thĂŹ s phi i mt vi
ri ro nghiĂȘm trng v dĂČng tin mt. CĂĄc bĂȘn nhn thy mĂŹnh
trong tĂŹnh trng tin thoĂĄi lng nan vĂ la chn hĂČa gii
tĂŹm ra gii phĂĄp phĂč hp vi cĂĄc bĂȘn. Vi s h tr ca hoĂ gii
viĂȘn, cĂĄc bĂȘn ng Ăœ cĂĄc iu khon sau: hp ng c gia
hn thĂȘm ba nm na vĂ s tin thanh toĂĄn vt quĂĄ s c
hoĂ n tr dn dn cho cĂŽng ty si, cng vi lĂŁi. ThĂȘm vĂ o Ăł, cĂĄc
bĂȘn tha thun mt th tc cĂł tĂnh cht phĂČng nga bo
m sai sĂłt khĂŽng lp li vĂ a iu khon hĂČa gii vĂ o trong
hp ng c gia hn. VĂŹ Ăąy lĂ mt hp ng hp phĂĄp, cĂł
giĂĄ tr rĂ ng buc, khĂŽng cĂł cn c nĂ o Thm phĂĄn thi hĂ nh
hp ng gc ngay c khi mt bĂȘn tĂŹm cĂĄch thi hĂ nh hp ng
gc trong mt th tc t tng khĂĄc.
Trong trng hp hĂČa gii khĂŽng thĂ nh cĂŽng, cĂĄc bĂȘn c
quyn yĂȘu cu trng tĂ i hoc TĂČa ĂĄn gii quyt tranh chp ca
h theo quy nh ca phĂĄp lut (. 15(4) Ngh nh 22/2017).
35
TRNG TĂI THNG MI TRONG NC VĂ
TRNG TĂI THNG MI NC NGOĂI
CĂ A IM GII QUYT TRANH CHP
TI VIT NAM
3.1. Thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi hot ng trng tĂ i
Vai trĂČ ca TĂČa ĂĄn i vi trng tĂ i thng mi trong nc
vĂ trng tĂ i thng mi nc ngoĂ i cĂł a im gii quyt
tranh chp ti Vit Nam c quy nh ti: CNY (. I(1));
LTTTM (. 7) vĂ BLTTDS (. 414, . 415 vĂ . 424) vĂ Ngh
quyt 01/2014.
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn tnh vĂ thĂ nh ph
trc thuc trung ng (. 7(3) LTTTM).
Khi cĂĄc bĂȘn ĂŁ cĂł tha thun v TĂČa ĂĄn Vit Nam cĂł thm
quyn i vi hot ng trng tĂ i theo . 7(3) LTTTM, thĂŹ la
chn nĂ y phi c thi hĂ nh (. 7(1) LTTTM). Nu tha thun
v thm quyn khĂŽng phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut, thĂŹ
s b coi lĂ khĂŽng cĂł tha thun v la chn TĂČa ĂĄn cĂł thm
quyn.
Khi cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun la chn TĂČa ĂĄn Vit Nam cĂł
thm quyn i vi hot ng trng tĂ i (. 7(2) LTTTM), thĂŹ
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn c xĂĄc nh nh sau:
36
37
39
Phm vi thm quyn ca TĂČa ĂĄn i vi cĂĄc hot ng trng
tĂ i ph thuc vĂ o loi trng tĂ i, ngha lĂ trng tĂ i trong nc
hay trng tĂ i nc ngoĂ i cĂł a im gii quyt tranh chp
trong hay ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam. xĂĄc nh c loi trng
tà i, iu quan trng là phi xem xét a im Hi ng trng
tĂ i tin hĂ nh gii quyt tranh chp theo tha thun ca cĂĄc bĂȘn
hay do Hi ng trng tĂ i quyt nh nu cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł
tha thun Ăł (. 3(8) LTTTM; . 5(4) Ngh quyt 01/2014).
âa im gii quyt tranh chp bng trng tĂ i lĂ khĂĄi nim
phĂĄp lĂœ, ch khĂŽng phi lĂ khĂĄi nim a lĂœ. PhiĂȘn hp gii
quyt tranh chp, vic biu quyt hay kĂœ phĂĄn quyt vĂ cĂĄc s
kin khĂĄc trong quy trĂŹnh trng tĂ i cĂł th din ra ni khĂĄc.7
3.1.1. PhĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i thng mi
Lut:
. 3(1) Lut thng mi
. 2 Ngh quyt 01/2014
Vic phĂąn nh thm quyn gia TĂČa ĂĄn vĂ Trng tĂ i
thng mi phĂĄt sinh khi nhng tranh chp di Ăąy c a
ra tĂČa ĂĄn (.2 LTTTM):
- Tranh chp gia cĂĄc bĂȘn phĂĄt sinh t hot ng thng
mi, ngha lĂ hot ng nhm to ra li nhun, bao gm:
mua bĂĄn hĂ ng hĂła, cung cp dch v, u t (.3(1) Lut
thng mi); hoc
7 Phn III.1.1, Hng dn gii thĂch CĂŽng c New York 1958 ca ICCA
(Hng dn ICCA).
40
- Tranh chp phĂĄt sinh gia cĂĄc bĂȘn khi Ăt nht mt bĂȘn
tham gia hot ng thng mi; hoc
- Tranh chp khĂĄc gia cĂĄc bĂȘn mĂ lut quy nh rng cĂł
th gii quyt bng trng tĂ i. VĂ d, tranh chp v hĂ ng
hi theo quy nh ti . 338 B lut hĂ ng hi 2015
(âBLHH), tranh chp v ngh quyt ca Hi ng thĂ nh
viĂȘn, ca i hi c ĂŽng theo . 63 vĂ . 147 Lut doanh
nghip 2014 hoc tranh chp v quyn s hu trĂ tu theo
. 198 Lut s hu trĂ tu s 2005 c sa i, b sung
nm 2009.
Khi nhng tranh chp nĂ y c a ra TĂČa ĂĄn, TĂČa ĂĄn phi
xem xét k lng và cùn nhc nhng tà i liu kÚm theo n
ra quyt nh phĂč hp trong tng trng hp c th nh sau:
(i) Theo .II(3) CNY vĂ . 6 LTTTM, TĂČa ĂĄn phi tr li
n vĂ tĂ i liu kĂšm theo cho ngi khi kin cn c vĂ o .
191(3)(d) BLTTDS nu:
- Tn ti tha thun trng tĂ i cĂł hiu lc vĂ giĂĄ tr phĂĄp lĂœ
gii quyt tranh chp Ăł (xem thĂȘm .2(2)(b) Ngh quyt
01/2014); hoc
- ĂŁ cĂł yĂȘu cu Trng tĂ i gii quyt tranh chp vĂ Hi
ng trng tĂ i ang x lĂœ tranh chp (xem thĂȘm . 2(2)(c)
Ngh quyt 01/2014); hoc
- iu khon gii quyt tranh chp mĂ cĂĄc bĂȘn tha thun
quy nh v c trng tĂ i vĂ TĂČa ĂĄn mĂ mt trong cĂĄc bĂȘn
ĂŁ khi kin ra trng tĂ i, thĂŹ TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng quy
nh ti iu 6 LTTTM tr li n (Xem thĂȘm . 2(4)
Ngh quyt 01/2014).
(ii) Nu TĂČa ĂĄn ĂŁ th lĂœ v tranh chp thuc tĂŹnh hung
41
trĂȘn, TĂČa ĂĄn phi ĂĄp dng quy nh ti . 217(1)(g) BLTTDS
ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn, tr li n vĂ tĂ i liu kĂšm theo (xem
thĂȘm . 2(2)(c) vĂ .2(4)(b) Ngh quyt 01/2014).
(iii) Nu ToĂ ĂĄn s thm ĂŁ gii quyt mĂ ToĂ ĂĄn cp phĂșc
thm mi phĂĄt hin tranh chp thuc tĂŹnh hung trĂȘn, ToĂ ĂĄn
cp phĂșc thm hu bn ĂĄn s thm vĂ ĂŹnh ch gii quyt v
ĂĄn, tr li n vĂ tĂ i liu kĂšm theo trĂȘn c s .192(1)(), .
217(1)(g); 308(4) vĂ . 311 BLTTDS.
VĂ d 3:
Trong mt v ĂĄn liĂȘn quan n gii quyt tranh chp hp ng
thuĂȘ nhĂ , TĂČa ĂĄn cp phĂșc thm xĂ©t thy ti hp ng thuĂȘ nhĂ cĂĄc
bĂȘn ĂŁ ghi rĂ”: â<Trong trng hp cĂĄc bĂȘn khĂŽng t gii quyt c
tranh chp thĂŹ vic tranh chp buc phi a ra Trng tĂ i thng mi
cĂł thm quyn theo quy nh ca phĂĄp lut gii quyt tranh
chp<â. VĂŹ vy, cĂł c s xĂĄc nh vic cĂĄc bĂȘn ĂŁ t nguyn s gii
quyt tranh chp ti trng tĂ i thng mi. PhĂa nguyĂȘn n ĂŁ cĂł
thĂŽng bĂĄo gi b n v vic b n ĂŁ vi phm hp ng thuĂȘ nhĂ vĂ
tha thun gii quyt tranh chp ti Trung tĂąm Trng tĂ i thng mi
A. Ti phiĂȘn tĂČa phĂșc thm, i din cho nguyĂȘn n cho rng cĂł vic
tha thun nĂ y do nguyĂȘn n vĂ b n khĂŽng hiu bit phĂĄp lut
nĂȘn ĂŁ ghi nh vy. Hi ng xĂ©t x nhn thy Ăąy lĂ s t nguyn
ca ng s c nguyĂȘn n th hin bng vn bn gi cho b n
xĂĄc nh rĂ” t chc trng tĂ i thng mi s gii quyt tranh chp, nĂȘn
nguyĂȘn n ĂŁ chn Trung tĂąm Trng tĂ i A nĂłi trĂȘn lĂ ni gii quyt
tranh chp. Cn c cĂĄc iu 2, 5 vĂ 16 LTTTM, cĂł c s xĂĄc nh
tranh chp phĂĄt sinh t hot ng thng mi, trong Ăł Ăt nht mt
bĂȘn cĂł hot ng thng mi, cĂĄc bĂȘn ĂŁ m bo v hĂŹnh thc ca
tha thun trng tĂ i, nĂȘn vic gii quyt cĂĄc tranh chp thuc thm
quyn ca Trng tĂ i thng mi. Cn c . 6 LTTTM, TĂČa ĂĄn phi
42
t chi th lĂœ. Vic TĂČa ĂĄn cp s thm th lĂœ gii quyt v ĂĄn lĂ
khĂŽng phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut. T nhng nhn nh trĂȘn,
Hi ng xét x cn c . 192(1)(), . 217(1)(g), . 308(4) và .
311 BLTTDS 2015 hy bn ĂĄn s thm vĂ ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn.
iv) TĂČa ĂĄn phi xem xĂ©t th lĂœ vĂ gii quyt v ĂĄn theo thm
quyn nu v tranh chp thuc mt trong cĂĄc trng hp sau:
- KhĂŽng cĂł tha thun trng tĂ i; hoc
- CĂł bn ĂĄn/quyt nh cĂł hiu lc ca TĂČa ĂĄn hoc quyt
nh/phĂĄn quyt cĂł hiu lc ca trng tĂ i quyt nh rng
khĂŽng cĂł tha thun trng tĂ i nĂ o liĂȘn quan n tranh
chp (. 2(2)(a) Ngh quyt 01/2014); hoc
- CĂł quyt nh ca TĂČa ĂĄn hy phĂĄn quyt trng tĂ i hoc
hy quyt nh ca Hi ng trng tĂ i v vic cĂŽng nhn
tha thun trng tĂ i ca cĂĄc bĂȘn, tr trng hp cĂĄc bĂȘn
tha thun li v vic s gii quyt tranh chp bng trng
tĂ i (.2(3)(a) Ngh quyt 01/2014); hoc
- CĂł quyt nh ca Hi ng trng tĂ i ĂŹnh ch gii quyt
tranh chp theo quy nh ti . 43(1), 59(1)(a), (b), (d)
vĂ () LTTTM; (.2(3)(b) Ngh quyt 01/2014); hoc
- Tha thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin c vĂŹ cĂĄc lĂœ
do sau:
+ Trung tĂąm trng tĂ i c cĂĄc bĂȘn la chn ĂŁ chm
dt hot ng mĂ khĂŽng cĂł t chc trng tĂ i nĂ o k
tha, vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c vic la chn
trung tĂąm trng tĂ i khĂĄc gii quyt tranh chp (. 4(1)
Ngh quyt 01/2014);
+ Trng tĂ i viĂȘn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn cho trng tĂ i v
43
vic khĂŽng th tham gia gii quyt tranh chp vĂ o thi
im tranh chp phĂĄt sinh; hoc trung tĂąm trng tĂ i
hay TĂČa ĂĄn khĂŽng th tĂŹm c trng tĂ i viĂȘn nh cĂĄc
bĂȘn tha thun vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c vic
la chn trng tĂ i viĂȘn thay th (.4(2) Ngh quyt
01/2014);
+ Trng tĂ i viĂȘn do cĂĄc bĂȘn la chn cho trng tĂ i v vic
t chi vic c ch nh vĂ o thi im tranh chp
phĂĄt sinh hoc Trung tĂąm trng tĂ i t chi vic ch
nh Trng tĂ i viĂȘn vĂ cĂĄc bĂȘn khĂŽng tha thun c
vic la chn Trng tĂ i viĂȘn khĂĄc thay th (.4(3)
Ngh quyt 01/2014);
+ Ngi tiĂȘu dĂčng khĂŽng ng Ăœ la chn Trng tĂ i
gii quyt tranh chp nh c ghi nhn ti iu
khon trng tĂ i trong iu kin chung v cung cp
hĂ ng hĂła, dch v do nhĂ cung cp son sn (. 4(5)
Ngh quyt 01/2014).
- iu khon gii quyt tranh chp mĂ cĂĄc bĂȘn tha thun
quy nh v c trng tĂ i vĂ TĂČa ĂĄn nhng khĂŽng bĂȘn nĂ o
yĂȘu cu trng tĂ i gii quyt tranh chp. Trong trng hp
nĂ y, TĂČa ĂĄn phi xĂĄc nh mt trong cĂĄc bĂȘn ĂŁ yĂȘu cu
Trng tĂ i gii quyt hay cha. Nu cha bĂȘn nĂ o yĂȘu cu
Trng tĂ i gii quyt thĂŹ TĂČa ĂĄn th lĂœ gii quyt theo th
tc chung (. 2(4)(b) Ngh quyt 01/2014). .
Khi xem xét tranh chp thuc thm quyn ca Toà ån hay
ca Trng tĂ i, chĂșng ta lu Ăœ rng, TĂČa ĂĄn ch tip tc gii
quyt (tc khĂŽng t chi th lĂœ) trong trng hp tho thun
trng tĂ i vĂŽ hiu hoc tho thun trng tĂ i khĂŽng th thc hin
c. i vi cĂĄc trng hp tha thun trng tĂ i khĂŽng rĂ” v
44
hĂŹnh thc trng tĂ i hay t chc trng tĂ i c th thĂŹ theo quy
nh ti . 43(5) LTTTM, tha thun trng tĂ i Ăł khĂŽng thuc
trng hp khĂŽng thc hin c vĂ v vic vn thuc thm
quyn gii quyt ca trng tĂ i.
VĂ d 4:
LiĂȘn quan n hp ng trong Ăł cĂĄc bĂȘn tha thun âtrng tĂ i
London (Vng quc Anh), HĂ Ni (Vit Nam), TP. H ChĂ Minh
(Vit Nam) hay Valencia (TĂąy Ban Nha) tĂčy theo bĂȘn muaâ, ToĂ ĂĄn
cp phĂșc thm nhn nh rng: Theo quy nh ti . 43(5) ca
LTTTM, khi cĂĄc bĂȘn tha thun hĂŹnh thc trng tĂ i khĂŽng rĂ” thĂŹ phi
tha thun li hĂŹnh thc trng tĂ i hoc t chc trng tĂ i c th gii
quyt tranh chp; nu khĂŽng tha thun li thĂŹ nguyĂȘn n (bĂȘn mua)
c quyn khi kin ti trng tĂ i c th trong s trng tĂ i ĂŁ c
tha thun. Do Ăł, v ĂĄn nĂ y khĂŽng thuc thm quyn gii quyt ca
TĂČa ĂĄn nĂȘn cp s thm ĂŹnh ch gii quyt v ĂĄn lĂ Ășng vi quy
nh ca phĂĄp lutâ. Ăąy, cĂĄc bĂȘn tha thun chn trng tĂ i nhng
khĂŽng rĂ” v hĂŹnh thc trng tĂ i cng nh t chc trng tĂ i. TrĂȘn c
s quy nh ca Lut trng tĂ i thng mi, tho thun trng tĂ i nĂ y
khĂŽng vĂŽ hiu vĂ trng tĂ i cĂł thm quyn.
3.1.2. XĂĄc nh TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi hot ng trng tĂ i
Lut:
39(2)(o); 40; 41; 456);
a) i vi trng tĂ i trong nc
Khi cĂĄc bĂȘn cĂł tha thun v la chn tĂČa ĂĄn:
45
i) Nu tha thun phĂč hp vi quy nh ca phĂĄp lut, TĂČa
ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn do cĂĄc bĂȘn chn (.7(1) LTTTM).
ii) Tha thun la chn tĂČa ĂĄn ca cĂĄc bĂȘn phi ĂĄp ng
nhng yĂȘu cu sau (xem thĂȘm . 5(1) Ngh quyt 01/2014):
- Bng vn bn; vĂ
- NĂȘu rĂ” loi tranh chp yĂȘu cu tĂČa ĂĄn gii quyt; vĂ
- NĂȘu rĂ” tĂȘn TĂČa ĂĄn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn.
iii) Ch mt TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn i vi mt hot ng
trng tĂ i hoc tt c cĂĄc hot ng trng tĂ i gia cĂčng cĂĄc bĂȘn.
iv) TĂČa ĂĄn mĂ cĂĄc bĂȘn la chn phi lĂ TĂČa ĂĄn nhĂąn dĂąn tnh
hoc thĂ nh ph trc thuc trung ng (. 7(3) LTTTM;
37(1)(b) BLTTDS).
v) Trong trng hp tha thun khĂŽng phĂč hp vi phĂĄp
lut, thĂŹ TĂČa ĂĄn cn c vĂ o . 7(2) vĂ 7(3) LTTTM xĂĄc nh
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn.
Khi cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł tha thun la chn TĂČa ĂĄn, thm
quyn ca TĂČa ĂĄn i vi th tc trng tĂ i s c quyt nh
da trĂȘn thm quyn theo lĂŁnh th ca TĂČa ĂĄn (.7(2) LTTTM)
nh sau:
i) i vi vic ch nh Trng tĂ i viĂȘn thĂ nh lp Hi ng
trng tĂ i v vic trong trng hp cĂĄc bĂȘn khĂŽng cĂł tha thun
trng tĂ i viĂȘn v vic:
- TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni c trĂș ca b n nu
b n lĂ cĂĄ nhĂąn (.7(2)(a) LTTTM); hoc
- TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni b n cĂł tr s chĂnh
nu b n lĂ t chc (.7(2)(a) LTTTM);
46
- Nu cĂł nhiu b n, nguyĂȘn n cĂł quyn la chn TĂČa
ĂĄn ti ni mĂ mt trong cĂĄc b n c trĂș hoc cĂł tr s
chĂnh (.5(3)(a) Ngh quyt 01/2014);
- Nu mt trong cĂĄc b n c trĂș, hoc cĂł tr s chĂnh ti
nc ngoĂ i, nguyĂȘn n cĂł quyn chn TĂČa ĂĄn ni mĂŹnh
c trĂș hoc cĂł tr s (.7(2)(a) LTTTM; . 5(3)(a) Ngh
quyt 01/2014).
VĂ d 5:
Trong v tranh chp hp ng mua bĂĄn hĂ ng hĂła quc t,
nguyĂȘn n cĂł tr s ti TP. X vĂ b n cĂł tr s ti nc ngoĂ i.
CĂĄc bĂȘn khĂŽng t c tha thun v vic ch nh trng tĂ i viĂȘn
duy nht vĂ nguyĂȘn n ĂŁ la chn TAND TP. X ch nh trng
tĂ i viĂȘn. TAND TP. X ĂŁ chp nhn yĂȘu cu ca nguyĂȘn n vĂ ch
nh trng tĂ i v vic gii quyt tranh chp hp ng mua bĂĄn gia
nguyĂȘn n vĂ b n.
Khi quyt nh trng tĂ i viĂȘn, TĂČa ĂĄn cĂąn nhc ngh ca
cĂĄc bĂȘn trĂȘn c s danh sĂĄch trng tĂ i viĂȘn ĂŁ ng kĂœ vi B
T phĂĄp cng nh trĂŹnh vĂ kinh nghim c th ca trng tĂ i
viĂȘn phĂč hp vi tĂnh cht ca v vic tranh chp. VĂ d, nu
v vic liĂȘn quan n xĂąy dng thĂŹ trng tĂ i viĂȘn phi cĂł kinh
nghim trong nhng v vic liĂȘn quan n ngĂ nh xĂąy dng.
Danh sĂĄch cĂĄc trng tĂ i viĂȘn cĂł th tĂŹm thy trĂȘn trang web ca
B T phĂĄp.
ii) i vi vic thay i Trng tĂ i viĂȘn trong Hi ng trng
tĂ i v vic, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni Hi ng trng
tĂ i gii quyt tranh chp (.7(2)(b) LTTTM).
iii) i vi yĂȘu cu gii quyt khiu ni quyt nh ca Hi
ng trng tĂ i v tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu hoc khĂŽng th
47
thc hin c, hoc v thm quyn ca Hi ng trng tĂ i,
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ti ni Hi ng trng tĂ i ban
hĂ nh quyt nh Ăł (.7(2)(c) LTTTM).
iv) i vi yĂȘu cu TĂČa ĂĄn thu thp chng c, TĂČa ĂĄn cĂł
thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni cĂł chng c c yĂȘu cu thu thp
(. 7(2)(d) LTTTM).
v) i vi yĂȘu cu TĂČa ĂĄn ĂĄp dng bin phĂĄp khn cp tm
thi, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni bin phĂĄp khn cp
tm thi cn c ĂĄp dng (. 7(2)() LTTTM).
vi) i vi vic triu tp ngi lĂ m chng, TĂČa ĂĄn cĂł thm
quyn lĂ TĂČa ĂĄn ni ngi lĂ m chng c trĂș (. 7(2)(e)
LTTTM).
vii) i vi yĂȘu cu hy phĂĄn quyt trng tĂ i hoc ng kĂœ
phĂĄn quyt trng tĂ i v vic, TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn lĂ TĂČa ĂĄn
ni Hi ng trng tĂ i ĂŁ tuyĂȘn phĂĄn quyt Ăł (. 7(2)(g)
LTTTM).
b) i vi trng tĂ i nc ngoĂ i
Vic xĂĄc nh TĂČa ĂĄn nĂ o cĂł thm quyn i vi hot ng
ca trng tĂ i nc ngoĂ i c tin hĂ nh ti Vit Nam tng t
nh i vi trng tĂ i trong nc, ngoi tr vic TĂČa ĂĄn Vit
Nam khĂŽng cĂł thm quyn gii quyt yĂȘu cu hy phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i (bt k a im gii quyt tranh chp
bng trng tĂ i c t chc trong hay ngoĂ i lĂŁnh th Vit Nam)
(xem . 5(5) Ngh quyt 01/2014).
TĂČa ĂĄn cĂł thm quyn gii quyt n yĂȘu cu cĂŽng nhn vĂ
cho thi hĂ nh ti Vit Nam phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i cho
dĂč phĂĄn quyt Ăł c ban hĂ nh trong hoc ngoĂ i lĂŁnh th
Vit Nam lĂ TĂČa ĂĄn:
48
- Ni bĂȘn phi thi hĂ nh phĂĄn quyt trng tĂ i nc ngoĂ i c
trĂș hoc lĂ m vic (cĂĄ nhĂąn) hoc cĂł tr s (c quan, t
chc); hoc
- Ni cĂł tĂ i sn liĂȘn quan n vic thi hĂ nh phĂĄn quyt
trng tĂ i nc ngoĂ i. (. 39(2)(e) BLTTDS)
3.2. Xem xét thm quyn ca Hi ng trng tà i và th tc
trng tĂ i
3.2.1. GiĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha thun trng tĂ i
Vic tranh chp ca cĂĄc bĂȘn cĂł th c gii quyt bng
trng tĂ i hay khĂŽng lĂ da trĂȘn c s cĂł mt tha thun trng
tĂ i cĂł hiu lc. ThĂȘm vĂ o Ăł, theo nguyĂȘn tc v tĂnh c lp
ca tha thun trng tĂ i, thĂŹ mt tha thun trng tĂ i hoĂ n toĂ n
c lp vi hp ng cha ng tha thun trng tĂ i Ăł (. 19
LTTTM). Do vy, vic sa i, gia hn hoc ĂŹnh ch hp ng,
hoc hp ng vĂŽ hiu hay khĂŽng th thc hin c khĂŽng
lĂ m tha thun trng tĂ i vĂŽ hiu (. 19 LTTTM).
Vn lĂ gia tĂČa ĂĄn vĂ Hi ng trng tĂ i, c quan nĂ o
s cĂł thm quyn quyt nh xem liu tha thun trng tĂ i cĂł
giĂĄ tr phĂĄp lĂœ hay khĂŽng. Mt nguyĂȘn tc ni ting lĂ Hi ng
trng tà i có thm quyn t xem xét thm quyn ca mÏnh
(nguyĂȘn tc thm quyn v thm quyn). Do vy, chĂnh Hi ng
trng tĂ i s t quyt nh liu mĂŹnh cĂł thm quyn hay khĂŽng,
ngha lĂ tha thun trng tĂ i cĂł giĂĄ tr phĂĄp lĂœ hay khĂŽng.
Theo nguyĂȘn tc v thm quyn nĂ y, nu cĂĄc bĂȘn a tranh
chp ra trng tĂ i vĂ b n yĂȘu cu bĂĄc b hiu lc ca tha
thun trng tà i, thÏ Hi ng trng tà i phi xem xét giå tr phåp
lĂœ ca tha thun trng tĂ i. Trong trng hp nĂ y, hiu lc ca
tha thun trng tà i phi c Hi ng trng tà i xem xét
49
trc khi gii quyt ni dung ca tranh chp, tc lĂ ngay khi
bt u t tng trng tĂ i (in limine litis)(. 43(1) LTTTM).
Quyt nh v thm quyn ca Hi ng trng tĂ i cĂł th b
TĂČa ĂĄn xem xĂ©t li. Sau khi Hi ng trng tĂ i quyt nh v
vic mĂŹnh cĂł thm quyn hay khĂŽng, theo yĂȘu cu ca mt bĂȘn,
TĂČa ĂĄn cĂł th xem xĂ©t li quyt nh v giĂĄ tr phĂĄp lĂœ ca tha
thun trng tĂ i mĂ Hi ng trng tĂ i ĂŁ ban hĂ nh. Vic xem
xét li quyt nh v thm quyn ca Hi ng trng tà i nhm
mc tiĂȘu:
- Nu Hi ng trng tĂ i cho rng tha thun trng
