FILOZOFIA NOWOŻYTNA

XVII-XVIII WIEK

KOGNITYWISTYKA

Blaise (Błażej) Pascal (1623-1662)

Matematyk, filozof, myśliciel religijny. Niezwykle uzdolniony w dziedzinie matematyki i fizyki. Konstruktor arytmometru.

Opracował podstawy rachunku prawdopodobieństwa, całkowego i nieskoczonościowego. Zajmował się podstawami hydrostatyki (powtórzył eksperyment Torricellego, potwierdzający istnienie próżni).

Główne dzieła: Myśli, niedokończone, zbiór notatek, wydane pośmiertnie w 1670 roku i później wielokrotnie w różnych opracowaniachProwincjałki (1655-1657)Rozprawy i listy (wybór)

W roku 1654 przemiana duchowa, zwrócenie się ku problematyce religijnej i teologicznej.

Związki ze wspólnotą Port-Royal. Wpływy jansenizmu i myśli św. Augustyna.Problematyka łaski bożej.

Krytyka metody geometrycznej Kartezjusza jako wzorca metodologicznego. Krytyka metafizyki racjonalistycznej: dowodów na istnienie Boga Kartezjusza.

Porządek rozumu Porządek serca

rozumowanie intuicja intelektualna – poznanie bezpośrednie („czucie”) pierwszych zasad: przestrzeń, czas, ruch, liczby

wnioskowanie dedukcyjne instynkt (przekonanie bez uzasadnienia): różnica między jawą i snem

dowodzenie uczucie, odczucie (Dieu sensible au coeur)

miłość

wola

Zakład Pascala (rekonstrukcja na podstawie A. Margalit, Y. Gutgeld, On Pascal’s Wager)

1. Bóg istnieje, albo Bóg nie istnieje.2. Jeśli Bóg istnieje, jest zbawicielem.3. Bóg zbawia tych (niekoniecznie wszystkich), którzy wierzą w Niego we właściwy sposób (nulla salus extra ecclesiam).

4. Niewierzący (agnostyk, ewentualnie wątpiący), który postępuje jak katolik stanie się człowiekiem wierzącym. 5. Zbawienie oznacza szczęśliwe życie wieczne, a więc nieskończoną użyteczność.

życie pojedyncze vs. życie wielokrotne

oczekiwana użyteczność:

życie ludzkie=x życie wieczne=Ʃx x=

Wiara przez automat. To, co zewnętrzne i to, co wewnętrzne. Ciało i dusza. Przyzwyczajenie a charakter moralny.

Wiedza jak i wiedza że (Gilbert Ryle (1900-1976))

Zapomnieć o śmierci – problem rozrywki

Pascal jako prekursor egzystencjalizmu i krytyki kultury pozbawionej wymiaru transcendentnego.