M.Pinar 2015/07FLSTN SATANLAR

Ahmet Uar

II. Abdlhamid in sk tedbirlerini baz memurlarn hainlii deldi. Akkann eski Umum Mdr Nabluslu Muhammed Tevfik, Bihkenin eski Reji Mdr Muhammed Said ve Bihkeye bal Bihar Nahiye Mdr Beyrutlu Suphi Efendilerin raporu, Filistin topraklarnn rvet ve para hrsyla Yahudilere gittiini ispatlyor.

Yahudilerin, Filistine ynelik yerleme, yurt ve bamsz lke kurma operasyonlar Temmuz 1882lerde resmen balamtr. nceleri Batl Yahudi zenginlerin Filistinden para ile Yahudiler iin Osmanldan toprak satn alma giriimleri ile balayan bu operasyonlar, siyonizmin lideri Theodor Herzlin 1896-1902 yllar aras tam be defa stanbulu ziyaret ederek amacna ulamak iin yapt giriimlerle yeni bir boyut kazanmt.1 II. Abdlhamid Theodor Herzlin her teklifini - vaat ettii para ve medya desteine ramen - kesin bir dille reddetmi, padiah, arkada Newlinski aracl ile Theodor Herzle u ltimatomu gndermiti:

Eer Bay Herzl, senin arkadan ise ona syle, bu meselede ikinci bir adm atmasn. Ben bir kar dahi olsa toprak satmam. Zira bu vatan bana deil, milletime aittir. Milletim bu vatan kanlaryla mahsldar klmlardr. O bizden ayrlp uzaklamadan, tekrar kanlarmzla rteriz. Benim, Suriye ve Filistin alaylarmn askerleri birer birer Plevne de ehit dmlerdir. Bir tanesi bile geri dnmemek zere hepsi muharebe meydannda kalmlardr. Devlet-i Aliyye bana ait deil, Trk milletinindir. Ben onun hi bir parasn veremem. Brakalm Museviler milyonlarn saklasnlar; benim imparatorluum paraland zaman Filistin i karlksz ele geirebilirler. Fakat yalnz bizim cesetlerimiz paralanarak, bu lke taksim edilebilir. Ben, canl bir beden zerinde ameliyat yaplmasna asla msaade edemem. 2

1

FLSTN SATMAYIZ

Fakat buna ramen bugn olduu gibi dn de Yahudiler Avrupa da Ermeni Meselesi nde Trkiye yi destekleyecek, Osmanl nn Avrupa daki borlarn deme giriiminde bulunanacak, hatta 30 milyon sterlini bulan tmOsmanl borlarn Filistine karlk tasfiye etme ve deme giriiminde bulunacaklard. Hi olmazsa Hayfa dahil Akka sanca kendilerine verilmeliydi. Fakat Osmanl yetkilileri, buna karlk, Yahudi giriimcilere ekonomik baz imtiyazlar verebileceklerini, ama asla Filistini vermeyeceklerini sylyorlard.

Washingtondaki Osmanl Bykelisi Ali Ferruh Bey, 24 Nisan 1899 da bir Amerikan gazetesine verdii demete Ceplerimize milyonlarca altn doldur- salar; hkmetimiz Arap memleketlerinin hi bir blmn satmak niyetinde deildir diyordu. Ali Ferruh Bey ayn beyanatnda, Filistin meselesinin ekonomik deil, siyasi bir mesele olduunu, bu nedenle de Maliye Nezaretini ilgilendirmediini sylemiti. 3

SYONSTLERE TEDBR

II. Abdlhamid, sadece Siyonistlerin teklifini reddetmekle kalmam, onlara kar Filistin e yerlememeleri iin etkin nlemler de almt. Bu nedenle de byk gler nezdinde diplomatik giriimlerde bulunulmu, Musevilerin Siyonistlemesini engellemeye alm, Duhuliye Nizamlar hazrlatm, Siyonistlerin yabanc himaye elde etmelerini nlemek iin aba harcam ve Filistinden Yahudilerin arazi satn almalarn yasaklamt.

nce Alman mparatoru II. Wilhelm ile grerek ona Herzl in tasarsnn ( Siyonizmin ) Osmanl nn toprak btnl ve egemenlii prensibiyle badamad anlatlm, daha nce Siyonizme destek veren Almanya 1900 lerde bu tavrndan vazgemiti. Austos 1903de Rus ileri Bakan Plehve, Dr. Herzle bir mektup yazarak, Amac Filistin de bamsz bir devlet kurmak olduu srece Rus Hkmeti olarak Siyonizm in arkasndayz diyordu. Ancak ksa bir sre sonra Rusya bu vaadini unutarak Siyonizmi desteklemekten vazgememiti. Fransa Hkmeti, Filistini asrlardr gz diktii Suriye nin iinde mtalaa ettiinden Siyonizme zaten kar idi. Ancak ngiltere ve ABD de Siyonistlere byk bir destek vard.

2

II. Abdlhamid, Amerika da ok etkin olan Yahudi lobisini Siyonizmden vazgeirebilmek iin 1898de Amerikal Mslmanlarn lideri Muhammed Webb aracl ile Amerikan Yahudilerinin lideri Richard Gottheile ulamay baarm, ona, Filistine Yahudi iskan emelinden vazgeme ars yapmt, Osmanl devleti, zellikle Amerika ve Rusyadaki dindar ve reformcu Yahudi gruplarla temas kurmu, zellikle onlara, Filistin de bamsz bir devlet kurulursa vatanda olduklar ve mreffeh yaadklar ABD ve Rusya gibi lkelerdehereylerine el konulacan, kendilerinin hi bir maddi imkan olmayan Filistine srleceklerini anlatmt, zellikle ABD de Siyonist Federasyonu nun ye kaybetmesi bu giriimlerin etkili olduunu gstermektedir.

Bu arada hususan Filistine yerlemek isteyen Musevilerle ilgili de, Osmanl lkesine girileri ve yerlemelerini engelleyici ciddi nlemler alnmt. nce; yurtdndaki Osmanl temsilciliklerine bir yaz gndererek, pheli Musevilerin pasaportlarnn vize edilmemesi istenmiti, Avrupa daki Siyonist faaliyetler yakndan izlendii iin zellikle Hayfa ve Yafa limanlarnda Osmanl lkesine giren kaak Museviler kendilerini bekleyen Trk gvenlik glerince snrd ediliyordu, Ekim 1882 de Osmanl ynetimi, hac yapacaklar dnda tm Musevilerin Filistine girmesini yasaklamt, Ancak baz Siyonistler, kendilerine hac ss vererek Filistin e yerlemeyi baarmlard.

Dahiliye Nezareti, 1884 de hac dahi olsalar vizesiz Yahudilerin Filistine girmesini yasaklamt. 1887 ilkbaharnda Filistini ziyaret edecek Yahudi haclarn sresi de bir ayla snrlanm, Musevi ziyaretilerin lkeyi terk etmeleri iin girite olduka yksek bir depozito alnmtr. Museviler bu kez bir byk lkenin vatanda olarak Osmanl lkesine yerlemeye almlar, Austos 1898de Filistin kaplar hangi lkenin vatanda olduuna baklmakszn tm Yahudilere kapatlmtr.

KIRMIZI PASAPORT

21 Kasm 1900de yaynlanan Duhul artlar Nizamnamesi ile Siyonistlerin Filistine yerlemesini nlemek iin Krmz Pasaport uygulamas balatlmt. Bu arada Osmanl lkesinde yaad halde ABD ve ngiliz vatanda olup baz haklar kazanmak isteyen Museviler de, tabiiyetine girdikleri lkelerde yaamak zorunda braklmlard.3

1867 tarihli Osmanl Arazi Kanunnamesi Musevilerin Kutsal Topraklarda arazi almalarn engellemiyordu. 5 Mart 1883 de karlan yeni kanun yabanc Siyonistlerin Osmanl lkesinde tanmaz mal satn almalarn yasaklad halde, Osmanl vatanda olan Yahudilere herhangi bir yasak getirmiyor, bu nedenle de yerli Yahudilere Siyonist rgtlerce para verilerek blgede nemli bir toprak parasnn Siyonistlerce satn alnmas salanyordu. Bylece baz Siyonist koloniler kurulmutu.4 leride nakledeceimiz nemli bir belgede de grlecei gibi, bir ok yerli halk ve brokrat, bu iten para kazanma arzusuyla, bu yllarda Filistin in nemli bir blmnn Yahudilere satlmasnda araclk yapmlard.

II. Abdlhamid ynetimi, bu konuda blgeden gelen ikayetleri de gz nnde bulundurarak, 1892 sonbaharnda bir dizi yeni nlem almak zorunda kalmtr. Yerli ve yabanc kim olursa olsun Yahudilerin tanmaz mal almalarn yasaklanmas, mahalli kadastro ve halka bildirilmiti.5 Bu yllarda Osmanl lkesinde yabanclara toprak satmak hem vatan hainlii hem de ahiret azabnn nedeni olarak grlyor, Padiahn ( II. Abdlhamidin ) zel izni olmadan yabanclara toprak satma ve okul, hastane ama gibi misyonerlik kurumlaryla ilgili haklar kesinlikle verilmiyordu.6 Sultan II. Abdlhamid, topran satmak zorunda kalan Filistinli Araplarn topraklarn '' Hazine-i Hassa adna kendisi satn alyordu.

FLSTN' SATANLAR

15 Austos 1893 de Filistinli yneticinin gnderdii bir rapor, Filistin de yaananlar, ihanet ve gafletleri bir bir ortaya koyuyordu.Raporu, Akka nn eski Umumi Mdr Nabluslu Muhammed Tevfik, Bihkenin eski Reji Mdr Muhammed Said ve Bihke ye bal Bihar Nahiye Mdr Beyrutlu Suphi Efendiler hazrlamlard. Bu iki sayfalk nemli raporu sadeletirerek ve ksaltarak Filistin i kimlerin sattn merak edenlerin dikkatlerine sunmak istiyoruz. 7

Romanya ve Rusya gmeni Yahudilerin Osmanl lkesinde, zellikle Filistin de iskanlar, Filistin e girmeleri ve burada arazi satn almalarnn padiahn yce emri ile yasakland herkese bilindii halde bazlar zel kar ve menfaatleri, bazlar da bozguncu, zararl fikir ve dncelerinin etkisiyle bu emre uymamlardr. 1890 senesinde Yafa ve Hayfa kasabalarnda Baron Hirsch in adamlar Msy Henger ve Mayer Zelyan aracl ile4

Yahudiler iin toprak satn alnm, Rus tebaas 140 aile Hayfa havalisine yerletirilmiti. Bu ite onlara Akka mutasarrf Sadk Paa, eski Hayfa Kaymakam Mustafa Efendi Kanavetti, Yeni Hayfa Kaymakam Ahmed kr, Akka Mfts Ali, Hayfa Belediye Reisi Mustafa ve Hayfa dare Meclisi Azasndan Necip Efendi araclk yapmlard. Bu ekip dzenledikleri sahte mukavele ve belgelerle eski Adana Mutasarrf akir Paa ve Cebel-i Lbnan ahalisinden Selim ve Nasrullahil - Havari nin vaktiyle 800 liraya aldklar Hayfa yaknlarndaki mlkleri ; Hazire, Dordore ve Nefbate iftliklerini 18.000 liraya satm, ayrca kendileri de 2000 lira araclk paras almtr. Bu sat sonras bir gece iinde Hayfa Polis Memuru Aziz ve Zabta Memuru Yzba Ali Aalarn marifetiyle Rus gmeni 140 aile Hayfa sahillerindeki bu araziye yerletirilmilerdi. Padiah idaresi ( emri ) nedeniyle arazi satnn yasak olduunu ok iyi bilen Hayfa Belediye Bakan Mustafa Efendi, salahiyetini kullanarak sahte ve kadim (ok eski) tarihli bir ruhsatname ile burada 140 haneli yeni bir Yahudi ky kurmu, onlardan bir de vergi alarak yllardr Osmanl vatanda olduklarn belgelemeye almtr. Bununla da yetinmeyen Mustafa Efendi gya bunlarn yllarca Safed ve Taberiyye kazalar arasnda bulunan Mizratel-Hafize kynde asrlardr, yaadklarn, ama nfuslarnn unutularak kaydedilmediklerini ileri srerek onlar Osmanl nfusuna kaydetmi, 140 fakir Yahudi ailesinin altsndan, birer mecidiye, toplam alt mecidiye, nfusa ge kaydolma cezas almt. Bylece bir gecede 140 Yahudi aile Osmanl vatanda olarak Osmanl fakirlik ve ilmhaberi verilerek bir ok devlet hizmetinden bedava yararlanmalar salanmt.

KISKAN MSYONERLER

ikayetilere gre Hayfa ve Akka da bu yolla Yahudilerin iskan srekli hale getirilmitir. Bundan baka Baron Bilavaro un vefatyla sahipsiz kalan Zemarin kyne Yahudi koloniciler el koymu, Baron Roeyle ynetimindeki 700 hane Yahudi bu kye yerletirilmiti. Daha sonra da herne yaplmsa y aplm bu arazi Yahudilere Padiahn emrine aykr olarak satlmt, Bu kyn evresindeki Efiya, Emmal-Altun ve Emmal-Cemal adl ky de bu arazinin iinde gsterilmitir. 2-3 bin kuru kymetinde harap bir arazi, Akka Mutasarrf Sadk Paa tarafndan 2.000 liraya Yahudilere satlmtr, Hayfa ve Yafa arasnda bulunan Hazine-i Hassa ile bitiik, dnm bir kurutan alnan Hamezrezzake adl 30 bin dnm arazi, 30 bin liraya5

Yahudilere satlmt, Yine dnm 3 kurua alnan be bin dnmlk arazi de 15.000 liraya Yahudilere satlmt, Bu, ebekenin faaliyetlerini btn btn ortaya karmt.

Raporun bir baka blmnde ise misyoner rgtlerin blgede nasl mlk sahibi olduklarn gstermesi asndan ok nemliydi:

Bunlara ilaveten devlete o havalide ok nem verilen Cebel-i Kermil adyla mehur bir yerin byk bir blm - 15 bin dnmden fazlas Belediye Reisi Mustafa Efendi el - Halil ve dare Meclisi Azas Necip Efendi lyasn giriimleri ve aracl ile Fransz rahiplerine satlmt. Bunun zerine onlarla rekabet eden ve onlar kskanan Alman rahiplerin giriimi balam, onlara da ok ucuz bir fiyatla on bin dnm toprak satlmtr. Bunun zerinden ok zaman gemeden , nc bir g olarak ngilizler ortaya kmt. Elsten ngiliziyye adl kadn misyoner ve Hayfa ngiltere Konsolosu Msy Smithin mesaisiyle bebin dnm arazi de sus pay olarak ngilizlere verilmiti. Bu uygunsuzluklara tahamml olmayan Akka mutasarrf merhum Zeyyur Paa; Hayfa Bidayet Mahkemesinde Trabluslu Muhyiddin Efendi Selhimin reislii dneminde dava atrmtr. Davay Hkmet-i Seniyyenin vekili olarak eski Nasra Kaymakam amt Dava hkm safhasna gelmiken o srada Sadaretten gelen bir telgrafla dava tatil edilmi ve Zeyyur Paa Kale-i Sultaniye (anakkale) Mutasarrflna tayinle blgeden gnderilmiti.Yllar nce yaanan bu gelime nedeniyle her paras cana bedel olan bu mnbit vatan topra, eria kylar ve Kermil da mrur-i zaman gerekesiyle yabanclara (Batl emperyalistlere) peke ekilmiti.

BAHALER'N ROL

Raporun son blmnde ise bir baka ihanetin belgeleri ile karlayoruz. nan ve dnceleri nedeniyle idam edilecei randan Osmanl lkesine snan, gnderildikleri Edirnede ayr fraksiyonlara ayrlarak birbirlerine saldran ve bu yzden bir blm Akka ya srlen Bahailer de 8 bu ite Yahudilere araclk yapmakta ve bu i ten para kazanmakta idiler. Raporun son blmnde de konu anlatlrken Akka da srgn bulunan Bahailerin lideri Abbas (Abdlbaha) Efendinin bu iteki rol de yle anlatlr:

Ve el an Akkada menfa (srgn) ve sahip olduu servet saman ve nfuz sayesinde her istediini icraya muktedir bulunan ranl Abbas Efendi ile hem-6

efkar (fikirda) Hayfa Belediye Bakan Mustafa ve imdi mahkeme azas olaneski idare Meclisi Azas Necip Efendi ittihat ve ittifak ile baz fakir ahalinin arazilerini ellerinden ucuz ucuz alarak tahliye ve daha sonra da Yahudi ve ecnebilere satarak menfaatlenmekten kanmamlardr.

Yahudilerin maddi fedakarlklar sonucu onlarla iyi geinen yerel yneticiler genelde onlara itibar etmi, Mslmanlara fazla yaknlk gstermemilerdir, Bunlardan biri olan Maykeri Nahiyesi Mdr erkes Ali Aa, Yahudilerin sahte para bastklar ihbar zerine Yahudi kylerine gidip soruturma yapmak isteyince tahkir ve saldrya uram, daha sonra da onlarn giriimleriyle azledilmiti. Onun gnderilmesinden cesaret alan Yahudiler bir takm silah ve mhimmat depolamaya, gizli eitim kurumlar amaya ve kendilerini engelle- yebilecek kiileri hapis ve ikence ile yldrmaya balamlard. 9

Daha nce de vurguladmz gibi II. Abdlhamid bu ve benzeri raporlar ok iyi deerlendirmi, yeni uygulama ve kararlarla Siyonizmin en azndan kendi dneminde Ortadouda yerleip yeermesini nlemeye almtr.

1 Mim Kemal ke, Kutsal Topraklarda Siyonistler ve Masonlar, stanbul 1991, 3. Bask, a Yaynlar, s. 53-552 Yaar Kutluay, Trkiye ve Siyonizm, stanbul, 1973, s.108-1093 Mim Kemal ke, A.g.e., s. 914 Mim Kemal ke, A.g.e., s. 83-985 Mim Kemal ke, A.g.e., s. 976 Babakanlk Osmanl Arivi, rade Dahiliye, 30 Ca. 1311, nr:407 Babakanlk Osmanl Arivi, Y.PRK.AZJ 27/398 Ahmet Fettaholu, Yce Adalet Evinin Sakinleri:Bahailer, Tarih ve Dnce Dergisi, ubat 2001, say:16, s. 12-239 Babakanlk Osmanl Arivi Y.PRK.AZJ 27/39

Ahmet Uar - Tarih ve Dnce Dergisi Haziran 2002 s.20-23

M.Pnar 2015/077