272016. tomi 4, N2

ანოტაცია

sta ti is Zi ri Ta di mi za nia mo ne ta ru li pirobe-bis erT-er Ti maC ve neb lis _ mo ne ta ru li mdgo-ma re o bis in deq sis (MCI) Se fa se ba sa qar T ve lo saT-

vis, ris T vi sac ga mo vi ye neT ro gorc mud mi vi, ase ve

cvla di wo ne bi. cvla di wo ne bi Se va fa seT kal ma nis

filt ris sa Su a le biT. ro gorc em pi ri ul ma Ses-

wav lam aC ve na, sap ro cen to ga nak ve Tis ar xi uf ro

Zli e ria da Se sa ba mi sad, am cvlads me ti wo na aqvs

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq sis daT v li sas.

ag reT ve, ses xe bis ma Ra li do la ri za ci is ga mo, ga-

viT va lis wi neT kur sis rye ve biT ga mow ve u li sak-

re di to tvir Tis cvli le ba. Tum ca, aR sa niS na via

is si sus te e bic, ro mel Ta ga moc,war mod ge ni li in-

deq sis ga mo ye ne ba mo ne ta ru li po li ti kis uSu a lo

ori en ti rad ga mar T le bu li ar aris.

შესავალი

eko no mi kis mo ne ta ru li po li ti kis mdgo ma re-o ba Se iZ le ba Se fas des mis ne it ra lur mdgo ma-re o bas Tan Se da re biT. mo ne ta ru li pi li ti ka aris

eq s pan si u ri/Sem zRu da vi( wi na pe ri od Tan Se da re-

biT) Tu ki is xels uwyobs war mo e bas po ten ci ur

do nes Tan Se da re biT gaz r das/Sem ci re bas. Tum ca,

praq ti ka Si rTu lia eko no mi kis ne it ra lu ri do nis

gan sazR v ra da Se sa ba mi sad, rTu lia er Ti cvla dis

ga mo yo fa, ro me lic aR wers mo ne ta ru li po li ti-

kis mdgo ma re o bas.

ga su li sa u ku nis sa moc da a Ti an wleb Si sa mec ni-

e ro li te ra tu ra Si mo ne ta ru li ag re ga te bi mo ne-

ta ru li po li ti kis mdgo ma re o bis Zi ri Ta di maC ve-

ne be li iyo (Fridman, Schwart 1963, Ca gan 1971). Tum ca,

fu li en do ge nu ria da Zne lia, gan vas x va voT fu lis

moTxov nis gan m sazR v re li faq to re bi sa gan fu lis

mi wo de bis Se sac v le lad ga ta re bu li mo ne ta ru li

po li ti kis ze moq me de ba. amas Tan, mo ne ta ru l ag re-

gats, ro me lic mi sa Re bia po li ti kis ori en ti ris

maC ve neb lad,un da hqon des sta bi lu ri prog no zi-

re ba di kav Si ri er Tob liv moTxov nas Tan. Tum ca,

fi nan sur ma li be ra li za ci am da si ax le eb ma aR niS-

nu li da mo ki de bu le bis aras ta bi lu ro ba ga mo iw-

via. Sem deg, uk ve 90-ian wleb Si sxva in di ka to re-

bi uf ro me tad in for ma ti u li aR moC n da. ker Zod

ki,fe de ra lur fon deb ze sap ro cen to ga nak ve Te bi

kar gad asa xav da mak ro e ko no mi ku ri cvla de bis sa-

mo mav lo di na mi kas da Se sa ba mi sad, mo ne ta ru li

po li ti kis ga dawy ve ti le be bis kar gi in di ka to ri

iyo (Bernanke, Blinder 1992). sap ro cen to ga nak ve Ti

mo ne ta ru li pli ti kis mdgo ma re o bis kar gi maC ve-

ne be lia; sap ro cen to ga nak ve Tis gaz r da ar aris

auci le be li rom Sem zRu da vi mo ne ta ru li po li-

ti kis ni Sa ni iyos. Se saZ loa, is ma Ral in f la ci ur

mo lo di nebs ukav Sir de bo des, rac uf ro eq s pan si u-

ri mo ne ta ru li po li ti kis Se de gia. sap ro cen to ga-

nak veT bis zrda xSi rad karg sa in ves ti cio ga re mos

asa xavs da ka pi ta lis Se mo di ne bis m zar di moTxov-

nis ni Sa nia. am Sem Tx ve va Si ne it ra lu ri sap ro cen to

ga nak ve Ti iz r de ba da sap ro cen to ga nak ve Tis zrda

iw vevs mis ne it ra lur sap ro cen to ga nak veT Tan

sxva o bis uc v le lo bas, xo lo sap ro cen to ga nak ve-

Tis uc v le lad da to ve ba ki eq s pan si ur mo ne ta rul

pli ti kas gu lis x mobs. sap ro cen to ga na ke Tis zrda

aris mo ne ta ru li po li ti kis gam kac re ba da ar aris

auci le be li, rom igi Sem zRu dav po li ti kas gu lis x-

mob des, rac eko no mi kis ne it ra lu ri do nis qve moT

Se sa ba mis sap ro cen to ga nak ve Tam de Sem ci re baa.

rac Se e xe ba ne it ra lu ri sap ro cen to ga nak ve-

Tis Se fa se bas, sa Su a lo sap ro cen to ga nak ve Ti ne-

it ra lu ri sap ro cen to ga nak ve Tis mi ax lo e bul

mniS v ne lo bad Se saZ le be lia ga mo vi ye noT; Tum ca,

mzar di da fi nan su ri baz ris gan vi Ta re bis pro-

ces Si myo fi eko nom ki saT vis es arc ise zus ti mi ax-

lo e baa; mas Si ar aisa xe ba re a lu ri seq to ri sa da

Sro mis baz ris struq tu ru li cvli le be bi. gan vi-

Ta re bu li qvey ne bi saT vis grZel va di a ni sap ro cen-

მო ნე ტა რუ ლი „მდგო მა რე ო ბის“ინ დექ სი სა ქარ თ ვე ლოს თ ვის

თა მარ მდივ ნიშ ვი ლისაქართველოს ეროვნული ბანკის მაკროეკონომიკისა და

სტატისტიკის დეპარტამენტის მე-3 თანრიგის მთავარი სპეციალისტი

28 ekonomika da sabanko saqme

monetaruli„mdgomareobis“

in deq si sa qar T ve los T vis

to ga nak ve Ti ne it ra lu ri sap ro cen to ga nak ve Tis

kar gi mi ax lo e baa, rac iT va lis wi nebs struq tu rul

cvli le bebs, Tum ca ar iT va lis wi nebs gar da ma val,

mok le va di an So kebs. Se mo sav li a no bis mru di (mok-

le va di an da grZel va di an sap ro cen to ga nak ve Tebs

So ris sxva o ba) mok le va di an sa da ne it ra lur sap-

ro cen to ga nak ve Tebs So ris sxva o bis kar gi maC ve-

ne be lia; Tum ca, mas Si, ag reT ve, asa xu lia ris kis

pre mia grZle va di a ni sap ro cen to ga nak ve Ti dan.

ma Ra li in f la ci is, di di va li sa da ma Ra li do la-

ri za ci is qvey neb Si sap ro cen to ga nak ve Te bi di di

cva le ba do biT xa si aT de ba, ami tom ma Ti in ter p re-

ta ci i sa da ga mo ye ne bi sas me ti sif r Txi lea sa Wi ro.

Ria eko no mi ki saT vis gac v li Ti kur si mo ne ta-

ru li mdgo ma re o bis ki dev er Ti maC ve ne be lia; mag:

ga u fa su re ba eq s pan si u ri mo ne ta ru li po li ti kis

ni Sa nia; Tum ca, ro gorc sap ro cen to ga nak ve Tis

Sem Tx ve va Si, es yo vel T vis ar aris sa val de bu lo,

mag: Tu ki ne it ra lu ri gac v li Ti kur sic ga u a res da.

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si asa xavs ro-

gorc re a lu ri sap ro cen to ga nak ve Tis, ise re a lu ri

gac v li Ti kur sis ne it ra lu ri do ni dan ga dax ras.

aR sa niS na via, ag reT ve, Tu ki eko no mi ka Si mo ne-

ta ru li po li ti kis ga nak veT ma nu lo van qve da zR-

vars mi aR wia, igi uk ve aRar aris in for ma ti u li

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis Se sa xeb. ami tom, aq tu a-

lu ria mo ne ta ru li mdgo ma re o bis ga sa zo mad Se sa-

ba mi si/swo ri in deq sis Ser Ce va. am miz niT sxva das x-

va mo na ce mis ga mo ye ne biT afa se ben e.w. Crdi lo van

sap ro cen to ga nak veTs, ro me lic eko no mi kis mo-

ne ta ru li po li ti kis mdgo ma re o bas asa xavs. mag.

aSS-sTvis fe de ra lu ri sa re zer vo sab Wos mi er fa-

si a ni qa Ral de bis Ses yid ve bi da sxva das x va va di-

a no bis pre mi is cvli le ba Crdi lo va ni sap ro cen-

to ga nak ve Tis di na mi kis Zi ri Ta di gan m sazR v re li

faq to re bia (Lombardi and Zhu 2014).

მონეტარულიმდგომარეობისინდექსი_თეორიულიმიმოხილვადასხვაქვეყნებისგამოცდილება

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si re a lu ri sap ro cen to ga nak ve Ti sa da re a lu ri gac v li-Ti kur sis sa ba zo wel Tan Se da re biT cvli le bis

Se won viT mi i Re ba, xo lo wo ne bi aR niS nu li ori

c v la dis er Tob liv moTxov na ze ze gav le nis si di-

de zea da mo ki de bu li (da ax lo e biT 2 wlis gan mav-

lo ba Si) da Sem de gi sa xe aqvs:

vi na i dan, gac v li Ti kur sis in deq sis lo ga riT-

mis cvli le ba pro cen tu li cvli le bis mi ax lo e bas

war mo ad gens da sap ro cen to ga nak ve Tis sa ba zo pe-

ri od Tan Se da re biT cvli le ba pro cen tul pun q-

teb Si izo me ba, mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq sis

gan zo mi le bac pro cen tul pun q teb Sia da mi si cvli-

le bac mar ti vad gviC ve nebs ris ga mo mox da mo ne ta-

ru li mdgo ma re o bis gam kac re ba, Tu Ser bi le ba.

aR niS nu li maC ve neb lis kon cef cia frid mans

ekuT v nis (1994, 1995) da pir ve la d es in deq si mo-

ne ta ru li po li ti kis ga ta re bi sas moq me de bis miz-

nob riv maC ve neb lad ka na dis ban k ma Se mo i Ro _ 90

dRi a ni fa si a ni qa Ral de bis no mi na lu ri sap ro-

cen to ga nak ve Ti sa da no mi na lu ri efeq tu ri gac-

v li Ti kur sis sa ba zi so pe ri od Tan cvli le be bis

Se wo ni li ja mi. wo ne bi Ser Ce u lia am ori cvla dis

war mo e ba ze gav le nis si di dis Se sa ba mi sad. ka na da

iye nebs 3:1 wo nebs, rac eko no met ri ku li Se fa se biT

mi i Res (gan to le ba Si ga mo i ye ne ba re a lu ri sap-

ro cen to ga nak ve Ti da re a lu ri gac v li Ti kur si).

Tum ca, moTxov nis gan to le ba re a lur cvla deb ze

day r d no biT Se a fa ses, mo ne ta rul in deqss no mi na-

lu ri cvla de biT iT v li an, rac in deq sis mxo lod

mok le va di an pe ri od Si ga mo ye ne biT aris ga mar T-

le bu li.

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq sis zrda po-

li ti kis gam kac re bas gu lis x mobs; sap ro cen to ga-

nak ve Tis Sem ci re ba zrdis er Tob liv moTxov nas

da am ci rebs mo ne ta rul in deqss; ag reT ve, ad gi-

lob ri vi va lu tis ga u fa su re ba zrdis moTxov nas,

rac mo ne ta ru li in deq sis Ser bi le ba Si aisa xe ba.

vi na i dan wo ne bi nor ma li ze bu lia, in deq sis er Te-

u li pro cen tul punqts Se ad gens, rac amar ti vebs

sxva das x va cvla de biT Sed ge ni li in deq se bis in-

ter p re ta ci as da Se da re bas.

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deqss iT v li an

da aq vey ne ben sa er Ta So ri so or ga ni za ci e bi (IMF,

OECD) da um s x vi le si fi nan su ri da we se bu le be bi

(Deutcshe Bank, Merill Lynch, JP Morgan)

292016. tomi 4, N2

igi ga mo i ye ne ba ro gorc Su a le du ri po li ti kis

niS nu li mok le va di an pe ri od Si. is mar ti via da-

saT v le lad da ga sa ge bad; ase ve gviC ve nebs, ro gor

moq me debs er Tob liv moTxov na ze gac v li Ti kur si

da sap ro cen to ga nak ve Ti.

wo ne bis Se sa fa seb lad iye ne ben ro gorc cal-

ke ul gan to le bas, ise mra val c v la di an sis te mebs,

ko in teg ra ci as _ grZel va di an wo nas wo ro bis daS-

ve bas, an eko no mi kis Ri a o bis maC ve ne bels (mTli a ni

vaW ro bis wi li mSp-sTan). Se fa se ba da mo ki de bu lia

mo de lis daS ve beb ze; Se fa se bi sas yu rad sa Re bia

cvla de bis aras ta ci o na ro ba, eg zo ge nu ro ba da

cvla debs So ris uku kav Si ri, pa ra met re bis mud mi-

vo ba, ga mo to ve bu li cvla de bis prob le ma (Erika,

Ercsson, Nymoen 1996). cvla de bis ar Ce vi sas iye ne-

ben ro gor c re a lur, ise no mi na lur maC ve neb lebs.

Tum ca, no mi na lu ri cvla de biT age bu li in deq sis

ga mo ye ne ba Se saZ le be lia da ba li in f la ci is pi-

ro beb Si mok le va di an pe ri od Si. iye ne ben mok le-

va di an sap ro cen to ga nak ve Tebs; Tum ca, gan vi Ta re-

bu li eko no mi kis qvey ne bi, ume te sad, grZel va di an

sap ro cen to ga nak veTbs ir Ce ven da s x va in di ka to-

reb Tan er Tad iye ne ben fi nan su ri mdgo ma re o bis

in deqss (FCI), rac da iT v le ba mo ne ta ru li mdgo-

ma re o bis in deq s Si fi nan su ri baz ris maC ve neb lis

gaT va lis wi ne biT. fi nan su ri aq ti ve bis fa se bis

Se ta nam mo ne ta ru li mdgma re o bis in deq s Si Se saZ-

le be lia „fil t ris~ mo va le o ba Se as ru los, rac

ume te sad sa Wi roa ma Ra li six Si ris mqo ne mo na ce-

me bi saT vis (Sik los 2000).

gan vi Ta re bu li qvey ne bis eko no mi ke bi saT vis

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq sis wo ne bis Se fa-

se bis me To do lo gia da av to re bi war mod ge ni lia

cxril Si (Ellen Nedde, 2014, IMF, Lecture Notes)

avtori qveyana cvladebi meTodi wonebi

Hansson (1993);

Hansson,

Lindberg (1994)

SvedeTi

realuri saprocento ganakveTi

(6M), realuri gacvliTi kursi

(visàvis OECD)

struqturuli

modeli

3:1

4:1

Duguya (1994)

Freedman (1994)kanada

nominaluri saprocento ganakve-

Ti (90D), efeqturi gacliTi kursi,

nominaluri cvladebi

struqturuli

modeli

(+VAR)

3:1

Jore (1994) norvegia

moklevadiani saprocento

ganakveTi, realuri efeqturi

gacvliTi kursi

erTi gantole-

ba2:1

Davis, Sompson

(1996)G7

moklevadiani da grZelvadiani

saprocento ganakveTi, efeqtu-

ri (realuri da nominaluri)

gacvliTi kursi

VARsxvadasxva

(4:1)

Federal Reserve

Bank of NZ (1996)

axali zelan-

dia

saprocento ganakveTi (90D),

efeqturi gacvliTi kursi

alternatiuli

modelebi

(1:1)

2:1

(3:1)

Erika, Ericsson,

Nymoen (1996)

SvedeTi, nor-

vegia

moklevadiani saprocento

ganakveTi, realuri gacvliTi

kursi (visàvis OECD)

struqturuli

modeli-

IMF 1996

safrangeTi,

italia, gaer-

Tianebuli

samefo, ger-

mania

moklevadiani saprocento

ganakveTi, realuri efeqturi

gacvliTi kursi

sxvadasxva3:1

2.5:1

IMF 1998 G7

moklevadiani saprocento

ganakveTi, realuri efeqturi

gacvliTi kursi

sxvadasxva

3:1

4:1

10:1

30 ekonomika da sabanko saqme

monetaruli„mdgomareobis“

in deq si sa qar T ve los T vis

mo ne ta ru li mdgo ma re o bi s in deq sis wo ne bi (Ja

ro mir Hurnik et.al. 2014, cal cu la ti ons)

ქვეყანა რეალური საპროცენტო

განაკვეთის ფარდობითი წონა

ბელარუსი 0.67

ბოცვანა 0.5

ბულგარეთი 0.6

ჩეხეთი 0.7

უნგრეთი 0.6

ეგვიპტე 0.67

მავრიკი 0.75

მოზამბიკი 0.67

რუსეთი 0.9

სერბეთი 0.2

aR niS nu li in deq si, Se saZ le be lia, mniS v ne-

lo va ni iyos mo ne ta ru li pi ro be bis Se sa fa seb-

lad, mag ram mi si, ro gorc po li ti kis ori en ti ris

ga mo ye ne ba sif r Txi les mo iTxovs. amis mi ze zia is

daS ve be bi, rom le bic er Tob liv moTxov na ze sap-

ro cen to ga nak ve Ti sa da gac v li Ti kur sis gav-

le nis Se sa fa seb lad aris sa Wi ro. ag reT ve, aR-

sa niS na via, rom mas Sem deg, rac ban keb ma da iwyes

am in deq sis, ro gorc po li ti kis ori en ti ris an

mo ne ta ru li pi ro be bis Se sa fa seb lad age ba, Sec v-

li li baz ris mo lo di ne bis ga mo gar Tul da Se sa-

ba mi si wo ne bis Se fa se ba. ami tom, um jo be sia mas Tan

er Tad sxva maC ve neb le bic ga mo vi ye noT da ag-

reT ve, un da ga viT va lis wi noT dro i Ti la ge bic

rac mo ne ta ru li po li ti kis Se de gebs aqvs (Sven

son 1998).

მონეტარულიმდგომარეობისინდექსისაქართველოსათვის

sa qar T ve lo saT vis mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq sis age bi sas me tad sa yu radRe boa, ro gor ga viT va lis wi noT eko no mi ka Si ar se bu li do la-

ri za ci is ma Ra li do ne da Se sa ba mi sad, gac v li Ti

kur sis rye ve biT ga mow ve u li cvli le be bi la ris

Se mo sav lis mqo ne mses xeb le bi sa da de po zi ta re bi-

saT vis.

sa qar T ve los eko no mi ka Si ma Ra li do la-

ri za ci is ga mo, mo ne ta ru li ga da ce mis me qa niz mi

Se sus te bu lia (ba i aS vi li T., 2015); ag reT ve, imis

ga mo, rom ume te so ba mom x ma re bels Se mo sa va-

li lar Si aqvs da ses xi do lar Si, do la ris ga-

u fa su re ba zrdis va lis mom sa xu re bis tvirTs,

rac ga saT va lis wi ne be lia mo ne ta ru li in deq sis

daT v li sas.

mo ne ta ru li in deq sis asa ge bad ga mo vi ye neT sap-

ro cen to ga nak ve Te bi ses xeb ze (no mi na lu ri sap ro-

cen to ga nak ve Ti lar Si ga ce mul ses xeb ze da no mi-

na lu ri sap ro cen to ga nak ve Ti do lar Si ga ce mul

ses xeb ze) da re a lu ri efeq tu ri gac v li Ti kur si.

aR niS nu li cvla de bis wo ne bis Se sa fa seb lad ga mo-

vi ye neT ori mid go ma:

1. struq tu ru li mo de lis (FPASS) Ta nax mad

mi Re bu li wo ne bi (4:1) (prog no zi re bi sa da

po li ti kis ana li zis struq tu ru li mo de-

lis aR we ra ix. TuT be ri Ze d., Tva lo Ze s.,

mxat riS vi li S., zed gi ni Ze z., 2016 eko no mi ka

da sa ban ko saq me).

2. eko no met ri ku li mid go ma (kal ma nis

fil t ri), rom lis mi xed vi Tac Se saZ le be-

lia cvla di elas ti ku ro be bis Se fa se ba.

me o re mid go ma ga mo i ye nes Tur qe Tis eko no mi-

ki saT vis (Sik lar 2015), rac cvla di eko no mi ki saT vis

me tad mniS v ne lo va ni da in for ma ti u lia.

wo ne bis em pi ri u lad Se sa fa seb lad jer Se va fa-

seT er Tob li vi moTxov nis gan to le ba kal ma nis

fil t ris ga mo ye ne biT. Sem deg, mi Re bu li elas ti-

ku ro be bi ga mo vi ye neT mo ne ta ru li mdgo ma re o bis

in deq sis asa ge bad.

sa qar T ve los eko no mi kis T vis er Tob li vi moT-

xov nis gan to le bis Se fa se beb ma aC ve na pa ra met re-

bis aras ta bi lu ro ba, ris ga moc um ci res kvad rat Ta

me To dis ga mo ye ne ba ar aris ga mar T le bu li. rac

Se e xe ba aR niS nu li aras ta bi lu ri da mo ki de bu le-

bis ga mom w vev mi ze zebs, aR sa niS na via eko no mi ku ri

agen te bis qce vis cvli le ba bo lo pe ri o dis gan mav-

lo ba Si (da nar Ti 2), rac aisa xe ba:

• kre di te bis va di a no bis mi ax lo e ba Si

lar sa da do lar Si ga cem uli ses xe bi saT vis;

312016. tomi 4, N2

• ga i zar da lar Si ga ce mu li ses xe bis

sak re di to xel Sek ru le be bis ode no ba;

• Se sa ba mi sad, mniS v ne lov nad ga i zar da

la ris ses xe bi do lar Tan Se da re biT;

• de po zi te bi do lar Si ga i zar da da

Se sa ba mi sad, Sem cir da sap ro cen to

ga nak ve Te bi do la ris de po zit ze.

aR niS nu li cvli le be bis sa fuZ vel ze Se saZ le be-

lia vi va ra u doT, rom er Tob liv moTxov na ze sap-

ro cen to ga nak ve Ti sa da gac v li Ti kur sis gav le na

ar aris mud mi vi, ris ga moc er Tob li vi moTxov nis

Se sa fa seb lad vi ye nebT kal ma nis filtrs.

მონაცემებისაღწერადამიღებულიშედეგები

er Tob li vi moTxov nis Se sa fa seb lad ga mo-vi ye neT re a lu ri mSp-s, re a lu ri efeq tu ri gac v li Ti kur sis, sap ro cen to ga nak ve Te bis kvar-

ta lu ri mo na ce me bis wli u ri zrde bi 2003-2015

wle bi saT vis.

do la ri za ci is ga saT va lis wi neb lad (ga mo ye-

ne bu li sap ro cen to ga nak ve Tis de ta lu ri aR we ra

ix. da nar Ti 2) ses xe bis sap ro cen to ga nak veTs do-

la ris ses xe bi saT vis da vu ma teT wli u ri ga u fa su-

re bis me xu Te di, (rad gan sa qar T ve los eko no mi ki-

saT vis ses xe bis sa Su a lo va di a no ba 5 we li a).

rac Se e xe ba kal ma nis fil t ris er Tob li vi

moTxov nis Se sa fa seb lad ga mo ye ne bas, ro gorc aR-

v niS neT, sa qar T ve los eko no mi ki saT vis mo sa lod-

ne lia Se fa se bu li pa ra met re bis aras ta bi lu ro-

ba, rac moTxov nis gan to le bis um ci res kvad rat Ta

me To dis ga mo ye ne biT Se fa se bi sas ga moC n da. amis

ga mo, vi ye nebT kal ma nis filtrs, rom lis sa Su a le-

bi Tac Se saZ le be lia cvla dis pa ra met re bis Se fa-

se ba. sap ro cen to ga nak ve Ti sa da gac v li Ti kur sis

cvla di elas ti ku ro be bi gra fi ku lad war mod ge ni-

lia da nar T Si; ma Ti mniS v ne lo be bi, nor ma li za ci is

Sem deg, struq tu ru li mo de liT Se fa se bul ko e fi-

ci en tebs uax lov de ba.

pir ve li mod go miT ( s t ruq tu ru li mo de lis _

FPASS-is ga mo ye ne biT) ga moT v li li in deq se bi war-

mod ge ni lia gra fik ze:

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

MCI MCIW

gra fi ki 1:mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si (FPASS)

MCI in deq s Si ar aris gaT va lis wi ne bu li da ma-

te bi Tad la ris do lar Tan rye ve bi, xo lo MCIW-

Si da ma te bi Tad asa xu lia ga u fa su re ba;

gra fi ki 2:mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si (kal ma nis fil t ri)

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

MC I- KA LMAN-N MC I- W- KA LMAN-N

am Sem Tx ve va Sic, MCIKALMANN in deq s Si ar

aris gaT va lis wi ne bu li da ma te bi Tad la ris do-

lar Tan rye ve bi, xo lo MCIWKALMANN-Si da-

ma te bi Tad asa xu lia ba lan sis efeq ti.

war mod ge ni li gra fi ke bi dan kar gad Cans 2014

wlis pir ve li kvar ta li dan dawye bu li Ser bi le-

bu li po li ti kis re Ji mi dan ga mos v la. ag reT ve,

mo ne ta ru li po li ti kis gam kac re ba 2015 wlis ma i-

si dan, ra sac, gar k ve ul wi lad, Se sus te bu li kur si

ar bi leb da 2015 wlis me o re kvar ta lam de, rac asa-

xu lia MCI da MCIKALMAN in deq seb Si; xo lo es

32 ekonomika da sabanko saqme

monetaruli„mdgomareobis“

in deq si sa qar T ve los T vis

ga u fa su re ba MCIW da MCIWKALMAN in deq seb Si

gam kac re biT aris war mod ge ni li.

2013 wlis da sawyi si dan aR sa niS na via im in deq se-

bis Se da re biT sta bi lu ri di na mi ka, sa dac ar aris

ga u fa su re bis tvir Ti gaT va lis wi ne bu li.

mi Re bu li Se de ge bis uf ro Tval sa Ci nod war-

mo sad ge nad mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si

da viT va leT ro gorc is to ri u li mo na ce me biT, ag-

reT ve, daS ve biT: la ris aSS do lar Tan gac v li Ti

kur si sta bi lu ria da 1.75-s utol de ba 2014 wlis me-

oTxe kvar ta li dan.

mi Re bu li in deq se bi war mod ge ni lia gra fik ze:

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

MCIMC I- WMC I- W- e=1. 75 Q4 20 14

gra fi ki 3:mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si (FPASS)

sa dac, MCI age bu lia ba lan sis efeq tis ga uT va-

lis wi neb lad (ga u fa su re bas ar av sa xavT sap ro-

cen to ga nak ve Tis di na mi ka Si):

* *

in deq s Si MCIW sap ro cen to ga nak ve Tis da gac-

v li Ti kur sis cvli le be bi Se sa ba mi sad 0.8 da 0.2-iT

Sev wo neT:

* h *

sap ro cen to ga nak veT Si ga viT va lis wi neT ba-

lan sis efeq ti:

h *

in deq si MCIWe=1.75 war mo ad gen s sap ro cen to

ga nak ve Tis da gac v li Ti kur sis cvli le bebs wo-

ne biT 0.8 da 0.2, Se sa ba mi sad, da la ris gac v li Ti

kur si aSS do lar Tan 1.75-s utol de ba 2014 wlis me-

oTxe kvar ta li dan da ar ic v le ba.

am ri gad, mi u xe da vad mya ri gac v li Ti kur si sa,

ro gorc es Cvens daS ve ba Sia, mo ne ta ru li mdgo-

ma re o bis in deq si uf ro me tad aris Ser bi le bu li,

vid re es is to ri u li mo na ce me bis gaT va lis wi ne biT

(la ris aSS do lar Tan ga u fa su re biT) iyo.

igi ve sa var ji So ga vi me o reT kal ma nis fil t riT

Se fa se bu li wo ne bis ga mo ye ne biT age bu li in deq si-

saT vis; ker Zod ki, dav T va leT mo ne ta ru li mdgo-

ma re o bis in deq si ba lan sis efeq tis ga re Se, ba lan-

sis efeq tis gaT va lis wi ne biT da ag reT ve, ba lan sis

efeq tiT da gac v li Ti kur sis sta bi lu ro biT (gac-

v li Ti kur sis 1.75-s utol de ba 2014 wlis me oTxe

kvar ta li dan). mi Re bu li Se de ge bi war mod ge ni lia

gra fik ze:

-6

-4

-2

0

2

4

6

05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

MCI-KALMANMCI-W-KALMANMCI-W-KALMAN-e=1.75

gra fi ki 4:mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si (kal ma nis fil t ri)

MCIKALMAN-Si ar viT va lis wi nebT ba lan sis

efeqts. in deq s Si MCIWKALMAN viT va lis wi nebT

ba lan sis efeqts da mas Si Se ma val sap ro cen to ga-

nak veT Si ba lan sis efeq ti ga viT va lis wi neT.

332016. tomi 4, N2

in deq si MCIWKALMAN e=1.75 war mo ad gen s sap-

ro cen to ga nak ve Tis da gac v li Ti kur sis cvli le-

bebs cvla di wo ne biT, xo lo da la ris gac v li Ti

kur si aSS do lar Tan 1.75-s utol de ba 2014 wlis me-

oTxe kvar t li dan da ar ic v le ba.

am ri gad, ori ve me To diT age bu li mo ne ta ru li

in deq sis di na mi ka gviC ve nebs, rom ba lan sis efeq-

tis gaT va lis wi ne ba mniS v ne lo va nia la ris aSS

do lar Tan gac v li Ti kur sis mkveT ri ga u fa su re-

bi sas, ro de sac eko no mi kis ma Ra li dola ri za ci is

ga mo la ris Se mo sav lis mqo ne do la ris mses xeb-

el TaT vis va lis mom sa xu re bis tvir Ti mniS v ne-

lov nad iz r de ba da Se sa ba mi sad mo net a r u li pi-

ro be bi mkac r de ba. ra o de nob ri vad ki, la ris aSS

do lar Tan 10% ga u fa su re ba in deq sis sa Su a lod

0.85 p.p-iT gaz r das iw vevs. Tu aR niS nu li 10% ga u-

fa su re ba mTli a nad ga da e ca re a lur efeq tur gac-

v liT kurss, ma Sin in deq si 1.04 p.p-iT Sem cir de ba.

დასკვნა

sta ti a Si war mod ge ni li mo ne ta ru li mdgo ma re-o bis in deq si afa sebs eko no mi ka Si mo ne ta ru l pi ro bebs, rac po li ti kis sa Su a lo va di a ni ori en-

ti ri da da ma te bi Ti in for ma ci is Sem c ve lia. amas-

Tan er Tad, mniS v ne lo va nia mas Si la ris Se mo sav-

lis mqo ne do la ris mses xe bel TaT vis la ris aSS

do lar Tan gac v li Ti kur sis mer ye o bis, ro gorc

ses xis tvir Tis cvli le bis gan m sazR v re li faq-

to ris gaT va lis wi ne ba; ag reT ve, sap ro cen to ga-

nak ve Ti sa da gac v li Ti kur sis cvla di elas ti ku-

ro be bis gan sazR v ra in deq s Si Se sa ba mi si wo ne bis

ga saT va lis wi neb lad. ro gorc em pi ri ul ma kvle-

vam aC ve na, sap ro cen to ga nak ve Ti uf ro me tad mniS-

v ne lo va nia mo ne ta ru li pi ro be bis gan sazR v ri sas,

vid re gac v li Ti kur si.

aq ve aR sa niS na via, rom mo ne ta ru li in deq si dro -

u li da da ma te bi Ti in for ma ci is Sem c ve lia; Tum ca,

zog jer ga mo u ye ne be lia tur bu len tu li eko no mi-

ki saT vis.

დანართი1:

mom x ma re bel Ta qce vis cvli le ba:

ses xe bis va di a no bis mi ax lo e ba bo lo pe ri od Si.

2002

18.0

2003 2004 2005 2006

erovnul valutaSi denominirebuli kreditebi

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

16.0

14.0

12.0

10.0

8.0

6.0

4.0

2.0

0.0

ucxour valutaSi denominirebuli kreditebi

gra fi ki 5:kre di te bis sa Su a lo va di a no bis di na mi ka

sak re di to xel Sek ru le be bis ra o de no bis mniS-

v ne lo va ni zrda lar Si (na ka de bi).

gra fi ki 6:sak re di to xel Sek ru le be bis ra o de no bis di na mi ka

-20

-10

0

10

20

30

40

01-2

010

05-2

010

09-2

010

01-2

011

05-2

011

09-2

011

01-2

012

05-2

012

09-2

012

01-2

013

05-2

013

09-2

013

01-2

014

05-2

014

09-2

014

01-2

015

05-2

015

09-2

015

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

sakred. xelS. raod. lari

sakred. xelS. raod. aSS dolari

gacvliTi kursis wliuri cvlileba (%, marjvena RerZi)

0

gra fi ki 7:ga ce mu li ses xe bis di na mi ka

01-2

010

05-2

010

09-2

010

01-2

011

05-2

011

09-2

011

01-2

012

05-2

012

09-2

012

01-2

013

05-2

013

09-2

013

01-2

014

05-2

014

09-2

014

01-2

015

05-2

015

09-2

015

1.000.000.00

1.200.000.00

1.400.000.00

1.600.000.00

1.800.000.00

larSi gacemuli Tanxa, (aTasi lari)

aSS dolarSi gacemuli Tanxa, (aTasi lari)

gacvliTi kursis (marjvena RerZi)

0

800.000.00

600.000.00

400.000.00

200.000.00

0.0000

0.5000

1.0000

1.5000

2.0000

2.5000

3.0000

34 ekonomika da sabanko saqme

monetaruli„mdgomareobis“

in deq si sa qar T ve los T vis

2005 2006

komerciuli bankebis mier moziduli depozitebi erovnuli valutiT, aTasi lari

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

10.000.000

gra fi ki 8:ko mer ci ul ban keb Si gan Tav se bu li va di a ni de po zi te bi

9.000.000

8.000.000

7.000.000

6.000.000

5.000.000

4.000.000

3.000.000

2.000.000

1.000.000

komerciuli bankebis mier moziduli depozitebi ucxouri valutiT, aTasi lari

დანართი2:

Se wo ni li sap ro cen to ga nak ve TiT:

h *

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si la ris sap-

ro cen to ga nak ve TiT:

* *

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si Se wo ni li

sap ro cen to ga nak ve TiT:

* h *

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si la ris sap-

ro cen to ga nak ve TiT da cvla di wo ne biT:

* *

* h *

mo ne ta ru li mdgo ma re o bis in deq si Se wo ni li

sap ro cen to ga nak ve TiT da cvla di wo ne biT:

- no mi na lu ri sap ro cen to ga nak ve Ti lar-Si ga ce mul ses xeb ze

- no mi na lu ri sap ro cen to ga nak ve Ti do-lar Si ga ce mul ses xeb ze

8

12

16

20

24

28

03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

I- weight ed I- I-

gra fi ki 9:sap ro cen to ga nak veT bis di na mi ka

.80

.84

.88

.92

.96

03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15

SV1K2N

SV1K1N

gra fi ki 10:sap ro cen to ga nak ve Tis cvla di elas ti ku ro ba moTxov nis gan-to le ba Si ga u fa su re bis gaT va lis wi ne biT da ga u fa su re bis tvir Tis ga re Se

USD GEL

352016. tomi 4, N2

cvla di elas ti u ro be bis Se fa se bis Se de ge bi

ga u fa su re bis gaT va lis wi ne biT:

parametri cvladi

C(1) mudmiva

C(2) mSp-s zrda

C(3) moTxovnis gantolebis

variaciis logariTmi

C(4) cvladi elastikurobis

gantolebis mudmiva

C(10) realuri ef. gacvliTi kursis zrda

C(6) cvladi elastikurobis

gantolebis variaciis logariTmi

36 ekonomika da sabanko saqme

monetaruli„mdgomareobis“

in deq si sa qar T ve los T vis

cvla di elas ti u ro be bis Se fa se bis Se de ge bi

lar ze sap ro cen to ga nak ve TiT _ ga u fa su re bis ga-

uT va lis wi neb lad:

parametri cvladi

C(1) mudmiva

C(2) mSp-s zrda

C(3) moTxovnis gantolebis

variaciis logariTmi

C(4) cvladi elastikurobis

gantolebis mudmiva

C(10) realuri ef. gacvliTi kursis zrda

C(6) cvladi elastikurobis

gantolebis variaciis logariTmi

C(11) saprocento ganakveTis zrdis lagi

C(14) C(15) struqturuli cvlilebis cvladebi

372016. tomi 4, N2

გამ ოყე ნებული ლიტე რატ ურა

1. Friedman, M and A Schwartz A (1963):~A mo ne tary his tory of the United Sta tes 1867–1960~, Princeton Uni

versity Press, Princeton, NJ.Monetary po licy stan ce;

2. Bernanke, B and A Blinder A (1992): `The fe de ral funds ra te and the chan nels of mo ne tary tran s mis si on~,

American Economic Re vi ew, 82, pp 901–921;

3. Duguay, P. (1994). Empirical Evidence on the Strength of the Monetary Tran s mis si on Mechanism in Ca na

da: An Aggregate Approach~, Jo ur nal of Monetary Economics, 33 (1), 3961;

4. Eika K, Ericsson N, and Nymoen R.,(1996): `Hazards in Implementing a Monetary Con di ti ons Index~Board of

Governors of the Federal Re ser ve System International Finance Discussion Papers Number 568;

5. Freedman, C. (1994): `The Use of Indicators and of the Monetary Con di ti ons Index in Ca na da~. Chap ter 18

in T. J. T.;

6. Freedman, C. (1995): `The Ro le of Monetary Con di ti ons and the Monetary Con di ti onsIndex in the Con duct

of Policy _ Bank of Ca na da Re vi ew,pp. 539;

7. Hansson, B. (1993). A Struc tu ral Model~, In Franzen, T., Andersson, K., Alexius, A., Berg, C., Hansson, B.,

Nilsson, C., and Nilsson, J. (eds.), Monetary Policy Indicators, Chap ter 5, 5564. Sve ri ges Rik s bank, Stoc k

holm, Swe den;

8. Hansson, B., and Lindberg, H. (1994). \Monetary Con di ti ons Index _ A Monetary Policy Indicator~, Quarterly

Re vi ew (Sve ri ges Rik s bank _ Swe dish Cen t ral Bank), 1994 (3), 1217;

9. Jo re, A. S. (1994). Cal cu la ti on of an Indicator for Monetary Policy, PengerogKreditt, 94 (2), 100105;

10. LombardiM., and Zhu F., (2014): `A sha dow po licy ra te to ca lib ra te US mo ne tary po licy at the ze ro lo wer

11. Bound~, BIS Wor king Papers No 452;

12. Sik los P., (2000) `Is the MCI Useful Sig nal of Monetary Con di ti ons? An Empirical Investigation~, Interna

tional Finance 3:3, 413437;

13. Sik lar I., (2015) `Monetary Con di ti on Index with Ti me Varying We ights: An Application to Tur kish Data~A

nadolu University, Faculty of Economics and Administrative Sci en ces Department of Economics, Macro

think Institute, Economic and Business Re se arch;

14. Sven s son, L. E. O. (1998). `Openeco nomy in f la ti on tar ge ting~. Sve ri ges Rik s bank Wor king Paper Se ri es, 52;

15. ba i aS vi li T.,(2015) _ mo ne ta ru li po li ti kis ga da ce mis me qa niz mi, eko no mi ka da sa ban ko saq me;

16. Tva lo Ze s., TuT be ri Ze d., mxat riS vi li S., zed gi ni Ze z., (2016): „prog no zi re bi sa da po li ti kis

ana li zis struq tu ru li mo de lis aR we ra~, eko no mi ka da sa ban ko saq me.