FestaZejtun2012

Il-Kanonku Dun Joe Abela

» II1I1 1IJU

N;Familja Rinomata

fhar it-18 ta' Marzu1612, twieledfl-Imdina Girgor

Bonici, 1-akbar benefatturtal-knisja parrokkjaliprezenti taghna. Il-genituritieghu kienu Gio MariaBonici u Margerita,imwielda Camenzuli. Kienimnissel minn familja

rinomata, li kienet taf il-bidu taghha sa minnGiovanni Bonici li fis-seklu 15 kien jghixf'Ghawdex. Post 1-antenati tieghu nsemmu lilGiacomo Bonici, prokuratur tal-knis]a qadima ta'Santa Katarina, maghrufa bhala ta' San Girgor,fiz-Zejtun. Familjari hafna mal-istess knisja kienUgolin Bonici, li ghalih kien, bosta snin wara,imsemmi Dun Ugolin Bonici, il-kappillan li beda1-bini tal-knisja parrokkjali prezenti taghnafl-1692. Teodora Bonici, li fl-1627 izzewgetlill-maghruf Giacomo Testaferrata de Robertis,kienet proprju oht Girgor Bonici. Fra BaldassareCagliares, li tliet snin wara t-twelid ta' Girgorinhatar Isqof ta' Malta, kien il-parrinu tieghufis-Sagrament tal-Maghmudija. Nahseb danit-taghrif hu bizzejjed biex jurina f'liema familjatwieled Girgor Bonici.

Familja SinjuraIl-familja tieghu kienet tippossiedi artijiet vast! upalazzi sbieh f bosta parrocci ta' Malta, 1-aktarimportant! sintendi fl-Imdina, il-belt kapitaliqadima ta' Malta, fil-Belt Valletta, il-belt kapitaligdida, fil-Birgu, ic-centru marittimu fi zmien1-Ordni tal-Kavallieri ta' San Gwann, u wkoll,ghala le, fiz-Zejtun, li allura kien rahal imdawwarbis-sbuhija u 1-hdura tal-kampanja Maltija, qabelbeda 1-bini sfrenat tas-snin ta' wara. Fil-fatt minndin ir-rikkezza u 1-gid kellhom igawdu mhux ftitkemm il-parrocca tal-Birgu, il-knisja tal-PatrijietTerezjani f'Bormla u l-knis]a parrokkjalitaz-Zejtun. Izda jien cert li 1-aktar li gawdew kienuz-Zwieten. Bizzejjed inharsu lejn il-monument

kapolavur ta' Lorenzo Gafa, il-knisja taghna,il-pjazez li jdawruha minn kull naha, 1-ghira ta'nies minn parrocci ohra, il-kappella storika ta'Sant'Ang, il-palazz Aedes Danielis, djar sbiehohra fi Trig Luqa Briffa u fi Triq M'Xlokk, knejjesu djar f'M'Xlokk, li kien ghadu parti miz-Zejtun,u 1-kappella ta' San Gorg, f Birzebbuga u nhawi,11 bhal M'Xlokk kienet ukoll ghadha taghmelmaz-Zejtun. Biex ma nsemmux il-kappella li gietimwaqqgha meta s-servizzi Inglizi riedu jibnu1-mitjar ghall-ajruplani.

Kjeriku mizzewwegMeta kellu 12-il sena Girgor Bonici rcievat-tonsura mill-Isqof Cagliares, u allura sar partimill-kleru Malti, ghalkemm mhux sacerdot.In-nobbli Maltin kienu jaghmlu hekk biexjaharbu mill-gurisdizzjoni tal-Gran Mastru ujoqoghdu taht is-setgha tal-Knisja. Fil-fatt hafnaminnhom aktar tard kienu jizzewgu, kif fil-fattghamel Girgor Bonici. Sintendi izda, kien ikollhomxi dmirijiet lijwettqufil-Knisja.Nhar il-25 ta'Novembru 1646,proprju fil-jumiddedikat lilSanta Katarina,Girgor Boniciz z e w w e g1 i n - n o b b 1 iElena Barbarafil-Birgu, fejnid-devozzjonilejnSanta Katarinakienet antika.I l - K a v a l l i e r i ,qabel ma bnew il-Belt Valletta, kellhom arazzibil-hajja ta' Santa Katarina fil-Birgu fejn qaghdukif gew Malta fl-1530. Sfortunatament dawn1-arazzi prezzjuzi kienu nqerdu fi hruq. Fil-Birgukien hemm ukoll fratellanza ta' Santa Katarina,u sal-lum ghad hemm fil-knisja ta' San Lawrenzaltar u statwa taghha.

Girgor Bonici

S. Katarina V.M.Hokem tal-ImdinaFis-sena 1653 kien diga ambaxxatur tal-KunsillPopolari Malti gewwa Licata fi Sqallija. Propjughalhekk it-triq li tmiss mal-kappella ta'Sant'Anglu Martri, mibnija minn Girgor Bonici,jisimha Triq Licata. Il-Kunsill Popolari Maltital-lmdina kien sped ta' gvern Malti b'certiresponsabbiltajiet ferm limitati. F'din il-karigaGirgor kellu 1-inkarigu importanti li jibghatil-qamh minn Sqallija lejn Malta. Fl-1654-55,meta allura kellu 42 sena, Girgor gie maghzulbhala hakem tal-Imdina. Din ta' hakem kienet1-aktar pozizzjoni gholja li Malti seta' jilhaqf'dawk iz-zminijiet - sinjal aktar car tal-fiducja liGirgor Bonici kien igawdi fost il-Maltin ma jistaxikollna!

Ahna zguri li fis-sena 1659 kienet diga bdietir-rabta tieghu maz-Zejtun, ghaliex f dik is-senakien jiehu hsieb, flimkien ma' ohtu Teodora,il-kappella ta' San Gakbu f'San Girgor, bhalaeredi ta' Ugolin Bonici. Il-popolaritd tieghu fostiz-Zwieten tidher ukoll min-numru kbir ta'filjozzi li taghhom hu kien jaghmel parrinufil-Grizma tal-Isqof. Meta 1-Gran Mastru NikolCottoner ghamel taxxa fuq ir-raba' u 1-binital-Knisja, ghaliex ried jibni s-swar tal-Kottonera,Girgor gie maghzul jitla' Ruma biex, fisemil-Maltin, jipprotesta kontra t-taxxa li 1-popluma kienx jiflah ghaliha.

Il-Kappella ta' Sant'Ang MartriF'Licata, Girgor Bonici kien sar devot ta' Sant'AngMartri (ma nhalltuhx mal-Anglu Kustodju).Kien propju f'Licata li, kif jinghad, dan il-qaddisKarmelitan kien ha 1-martirju. Il-festa ta' danil-qaddis kienet issir nhar il-5 ta' Mejju. Allurafiz-Zejtun Girgor Bonici bena 1-kappella dedikatalil Sant'Ang Martri fis-sena 1670, aktar minn20 sena qabel bdiet tinbena 1-knisja parrokkjalital-lum. Il-kappella ta' Sant'Ang Martri gietimbierka minn Dun Pietru Axiaq, kappillantal-Birgu. Ma damitx din il-kappella ma ssir1-aktar knisja importanti fiz-Zejtun wara dik ta'San Girgor.

Il-kwadru ewlieni ta' din il-kappella kienimpitter minn wiehed mill-ahjar artisti li zejnu1-knejjes Maltin - Guzeppi d'Arena. Girgor tantkien ihobb din il-kappella li ried li jindifen fiha,kif fil-fatt sar. Sadattant hu nghata t-titlu ta'Potrizju Ruman mis-Senat ta' Ruma fl-1674. Ftitsnin wara hu bena mill-gdid il-kappella ta' SanGorg f'Birzebbuga li kienet ghoddha waqghet.Madankollu ma jidhirx li hu kien holla 1-Birgufejn jidher li kien ghadu jabita fis-sena 1685.

Wisq probabbli li Girgor Bonici ghadda fiz-Zejtunbiss 1-ahhar snin ta' hajtu. Wara 1-1685 ismuma jidhirx aktar fil-Berga u ghalhekk jidher lif'dik is-sena, jew forsi frit wara, hu gie joqghodfiz-Zejtun, fil-palazz Aedes Danielis. Fis-sena1687 hu diga kellu 75 sena.

Donatur tal-artIx-xoghol fuq il-bini tal-knisja parrokkjaliprezenti taz-Zejtun inbeda fl-1692. Dokumentiimportanti juruna kemm 1-ghajnuna ta' GirgorBonici kienet indispensabbli ghall-bini ta' dinil-knisja. Kien hu li nhar it-3 ta' Gunju 1693, ta1-art fejn ilium ghandna din il-knisja parrokkjalitaghna, flimkien mat-tliet pjazez li jdawruha!Din 1-art kollha hu kien xtraha minghand 1-eredita' Duminku Micallef. Jinghad car u tond li dinil-bicca kbira ta' art kienet tinsab bejn 1-irhula ta'Bisbut u Bisqallin. Kien il-famuz arkitett LorenzoGafa li hejja 1-pjanta ta' din il-knisja, li 1-ewwelgebla taghha tqieghdet mill-Isqof Davide CoccoPalmieri nhar il-25 ta' Novembru 1692, festa ta'Santa Katarina V.M. Bonici rrizerva d-dritt ghalihu ghall-membri tal-familja tieghu li jkollhomqabar fil-knisja 1-gdida. Nhar id-9 ta' Mejju1697, meta hu hass il-mewt vicina, hu gnamelit-testment famuz tieghu.

Testment favur il-Knisja taz-ZejtunDan it-testment sigriet infetah fl-24 ta' Mejju 1697,tmint ijiem wara 1-mewt ta' Girgor Bonici. Hutestment twil gmielu, fih 16-il folja! Dan it-testmenthu miktub parti bil-Latin, u parti bit-Taljan. Girgorjibda billi jirrikmanda ruhu lil Alia u jiddisponikif ghandu jsir il-funeral tieghu. Martu Elenakellha ssir 1-uzufruttwarja tal-gid tieghu. Hi kellhatikkontribwixxi minn gidha ghall-bini tal-knisja1-gdida. Wara 1-mewt ta' Elena Bonici, ir-rentital-gid kollu ta' Girgor, barra Aedes Danielis,kellhom jghaddu ghall-bini tal-knisja 1-gdida sa25 sena. Jekk sa 25 sena 1-knisja tkun ghadha matlestietx, ir-renti jibqghu jinghataw lill-knisja sa 5snin ohra. Girgor halla xi pizijiet, li ma jidhruxkbar hdejn il-beneficcji enormi li ta lill-knisjaparrokkjali taghna. Hekk, il-prokuraturi kellhomjaghtuh 1-ahjar altar, dak ta' San Girgor, fil-knisja1-gdida, mantenut bi spejjez taghhom. Fuq dan1-altar kellha ssir kull sena, nhar Lapsi, quddiesakantata ghal ruhu. Kellha tinghata ghajnunaghall-foqra; lanqas ma nesa lill-Maltin li kienuwaqghu Isiera f'idejn il-furbani. X'imhabba kbirakellu Girgor Bonici ghaz-Zwieten! L-imghallemXandru Pulis, minn Bisqallin, kellu jigi inkarigatmill-bini tal-knisja 1-gdida.

FestaZejtun2012Pittura ta' Girgor BoniciIl-knisja ma tantx damet biex bdiet iddahhalir-renti mehtiega ghaliex Elena Bonicimietet biss tliet snin wara 1-mewt ta' zewghaGirgor. Ta' Girgor ghandna fil-Muzew tifkiraeccellenti: pittura tieghu meta kellu xi 77sena. Barra minn hekk, fl-1992, tqieghdetirhama fis-sagristija li tfakkar lilu. Iz-Zwietenkienu jsejhu lil Girgor, kif rapprezentat f danil-kwadru, bhala "Is-Sinjur 1-Ixheb", b'riferenzaghall-kulur ta' wiccu. Jidher li 1-pittur anonimuta' dan il-kwadru kien influwenzat mill-arti ta'Jusepe Ribera.

Zgur li Girgor Bonici kien 1-akbar benefatturtal-knisja parrokkjali prezenti taghna, izda dan

ma jfissirx li ma kienx hemm benefatturi kbarohra, fosthom Tumas Abela, hu Dun Salv Abelali mhux biss kien 1-ixjeh sacerdot Zejtun metatqieghdet 1-ewwel gebla tal-knisja, izda li kienserva wkoll fil-knisja 1-qadima ta' San Girgor.Dun Ugolin Bonici, il-kappillan taz-Zejtunifis-sena 1692, kien jigi minn Girgor Bonici,u jista' jkun li kien hu li hajru jaghmel dinid-donazzjoni kbira favur il-knisja taghna.

F'din is-sena, 2012, qeghdin mela nfakkrugheluq 1-400 sena mit-twelid tan-nobbli GirgorBonici, il-hakemtal-Imdinaul-akbarbenefatturtal-knisja parrokkjali prezenti taghna. Mhuxta' b'xejn li wahda mill-pjazez ewlenin tal-belttaghna giet imsemmija ghalih.

Zuru 1-website http://www.maltain360.com/fejn issibu artikli u filmati interessanti fuq bini storiku fiz-Zejtun.

importers & suppliers of:

Electrical cablesXLPE armoured cables

.Conduit pines & fittingsCable glands & lugs

_ Hot-dip galvanised cable trayWiring accessoriesIndustrial light finings

_ Industrial sockets & plugs_ Heat shrink sleeves_ Single & 3 phase elec. Meters_ Water meters_ Anchor bolts, bolts, nuts & washers

iH VAN LEEUWEN BUIZEN

Crane pipe finingsGalvanised & black pipesPVC pipes, valves & finingsValves & pressure gaugesPressure reduce valvesFlanges & gasketsClass '0' fibre glass insulationSeamless pipes & weldanle fittingsStainless steel valvesBrass water finingsSteam traps & Sight glassesPipe supports and channels

rcranrKftiOffices & Stores: 16/18. Flagstone Wharf, Marsa HMR 12

Tel: 21 222568, 21 252167, 9942 7379 Fax: 21 220711 email: brownrig@maltanet.netwebsite: brownriqqsupplies.com