FEN EĞİTİMİNDE ARAŞTIRMA...
20
FEN EĞİTİMİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Dr. Aysun ÖZTUNA KAPLAN FBE-YL/2015-2015 Ders Notları 4 Araştırma Modeli ve Türleri
Transcript of FEN EĞİTİMİNDE ARAŞTIRMA...
FEN EĞİTİMİNDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Dr. Aysun ÖZTUNA KAPLAN
FBE-YL/2015-2015 Ders Notları 4
Araştırma Modeli ve Türleri
Araştırma Modeli
} Araştırma modeli, araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak verilerin elde edilmesi ve çözümlenebilmesi için gerekli koşulların düzenlenmesidir.
} Bu koşulların düzenlenmesinde temelde iki yaklaşım vardır(Karasar, 1999). Bunlar; 1- TARAMA 2- DENEME
2
Verna ve Mallick (1999)’a göre;
3
} Tarihsel araştırma } Betimleyici araştırma
} Survey (tarama) araştırması } Özel durum araştırması } Gelişim izleyici araştırmalar } Karşılaştırmalı araştırmalar } Etnografik araştırmalar } Değerlendirici araştırmalar } Aksiyon(eylem) araştırmaları
} Deneysel araştırma (Akt; Ekiz, 2009).
Çepni(2009)’a göre;
4
} Betimsel araştırmalar } Tarama modeli (Survey) } Özel durum çalışması } Gelişimci araştırma yöntemi } Karşılaştırmalı araştırma yöntemleri
} Yorumlayıcı araştırmalar } Etnografik araştırma } Özel durum araştırması } Araştırmacı öğretmen araştırması (eylem araştırması) } Fenomenografik araştırma
} Analitik araştırmalar } Doküman analizi } Tarihsel araştırmalar
} Deneysel araştırmalar } Tam deneysel yöntem } Yarı deneysel yöntem
TARAMA MODELLERİ
DİKKAT! Var olanı
değiştirmeden gözlemleme
SORULARI Ne idi? Nedir?
Nelerden oluşmaktadır?
SINIRLILIKLARI veri bulma ve
kontrol
Geçmişte ya da halen var olan bir
durumu betimleme
5
Tarama Modelinin Türleri
1- GENEL TARAMA
MODELLERİ
Tekil tarama modelleri
Anlık Zamansal
İzleme Kesit alma
İlişkisel tarama
modelleri
2- ÖRNEK OLAY TARAMA
MODELLERİ
= MONOGRAFİ: Evrendeki belli bir ünitenin (birey, aile, okul, hastane vb.) derinlemesine araştırılarak o ünite hakkında bir yargıya varmayı amaçlayan taramalardır.
6
DENEME MODELLERİ
Ø Deneme öncesi modeller Ø Gerçek deneme modelleri Ø Yarı deneme modelleri
* Bu kategoriler Campbell ve Stanley (1963) tarafından denemeye
katılan grubun sayısı, kontrol önlemleri ve bağımlı değişken üzerinde
yapılan gözlemlerin zaman ve sayısı dikkate alınarak
oluşturulmuştur (Karasar, 1999).
7
8
DENEME MODELLERİ
DENEME ÖNCESİ
MODELLER
Tek grup son test model
Tek grup öntest-sontest model
Karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup son test
model
GERÇEK DENEME
MODELLERİ
Öntest-son test kontrol gruplu
model Sontest kontrol gruplu model
Solomon dört gruplu modeli
YARI DENEME
MODELLERİ
Zaman dizisi modeli
Eşit zaman örneklemli model
Eşitlenmemiş kontrol gruplu model
Öntest-sontest ayrı örneklem gruplu model
Rotasyon modeli
Modellerin gösteriminde yararlanılan simgeler:
9
} G - - Grup } R - - Grupların oluşturulmasındaki yansızlık (randomness) } X - - Bağımsız değişken düzeyi } O - - Ölçme, gözlem (observation)
Nitel Araştırmada Yöntemler
10
} Etnografik yöntem } Tarihsel yöntem } Temellendirilmiş Kuram/Gömülü Kuram ya da Teori
Oluşturma (Grounded Theory) } Yorumlayıcı Analiz (Hermeneutic) } Fenomenografik Araştırma } Durum Çalışması/Örnek olay/Vaka çalışmaları (Case
Study) } Katılımcı Eylem Araştırmaları/ Eylem Araştırması/Aksiyon
Araştırması (Action Research)
Etnografik Yöntem
11
} Etno: İnsan, Grafi: Tanımlama, tasvir etme } Bir grubun davranışını doğrudan gözlemleme ve bu
gözleme dayanarak bu gruba ilişkin betimleme yapmak olarak tanımlanır (Agafonoff 2006:117).
} Bir başka deyişle etnografya, insan topluluklarının ilişkilerini ve davranışlarını kendi ortamlarında gözleme, belgeleme ve yorumlamayı içeren bir yöntemdir.
Tarihsel Yöntem
12
} Tarih geçmişte gerçekten olan olaylardır. Tarihsel yöntem ise geçmişi yeniden canlandırmak için verilerin toplanmasında gerçekleştirilen bir araştırma yöntemidir.
} Tarihsel araştırma yapan bireyler geçmişe ait topladıkları veriler hakkında yorumlar yaparlar, kısacası geçmişi yorumlarlar.
Gömülü Teori Yöntemi
13
} Nitel araştırmalarda tümevarım tekniği kullanarak teori oluşturma yaklaşımıdır.
} Anahtar kavramlar: } Tümevarım } Nedensellik (Neden-Sonuç ilişkisi) } Anlamsal bir tutarlılık ve açıklama } Komplike ve yoğun bilgi
} Özellikleri: } Belirli sürelerde geriye dönüp verinin güvenli olup olmadığının
kontrolü } Şüphe ve eleştirel bakış } Araştırmanın takibi
Süreç:
14
1- Araştırma sorulanının belirlenmesi
2- Bilgiye ulaşma, bilgi toplama
3- Verilerin sınıflandırılması (kodlama aşaması: açık kodlama, aksiyal kodlama, seçici kodlama
4- Verilerin analizi
5- Karşılaştırma (Literatürle karşılaştırılması
sonucu özgünlüğünün ispatlanması
6-Teori oluşturma
Fenomenografik Araştırma Yöntemi
15
} Görüngü bilim ya da olgu bilim olarak da adlandırılır. } Olayların varlığını ve inceleme ve tanımlama yöntemidir. } Immanuel Kant tarafından ilk kez 1764’de bilimde azaltma
yaklaşımına bir tepki olarak ortaya atılıyor. } Filozof Edmund Husserl’ın öncülüğünde geliştiriliyor. } Husserl’a göre, felsefenin görevi fenomenler (görüngüler)
dünyasına girmek ve oradan gerçekliği almaktır. } Araştırma sürecinin sonunda “anlam” ortaya çıkar.
Durum Çalışması/Örnek olay/Vaka çalışmaları (Case Study)
16
} Durum çalışması Yin(1984) tarafından “Güncel bir olguyu kendi gerçek yaşam çevresi (içeriği) içinde çalışan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin hatlarıyla belli olmadığı ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan görgül bir araştırma yöntemidir.” şeklinde tanımlanmaktadır (Yıldırım, Şimşek, 1999:190).
} Robson (2001:146) ise durum çalışmasını “Çoklu veri kaynağı kullanarak, incelenecek durumun (olayın ya da olgunun) gerçek yaşam bağlamı içerisinde incelenmesini kapsayan bir araştırma stratejisi” olarak tanımlamaktadır
17
} Durum çalışmasında da diğer araştırmalarda olduğu gibi veriler sistematik bir şekilde toplanarak değişkenler arasındaki ilişkiler incelenir.
} Bu araştırma modelinin önemli bir avantajı, araştırmacının çok özel bir konunun veya durumun üzerinde yoğunlaşmasına fırsat vermesi ve çok ince ayrıntıları sebep, sonuç ve değişkenlerin karşılıklı ilişkileri açısından açıklayabilmesine olanak sağlaması olarak belirtilebilir (Çepni, 2001).
18
Bassey (1999:66) durum çalışmasında izlenecek yedi aşamayı aşağıdaki gibi belirlemiştir:
} 1. Aşama: Konunun, problemin ya da hipotezin belirlenmesi. } 2. Aşama:Araştırma sorularının belirlenmesi ve incelenecek
konunun ana noktalarının belirlenmesi } 3. Aşama: Verilerin toplanması ve biriktirilmesi } 4. Aşama: Analitik ifadelerin oluşturulması ve test edilmesi } 5. Aşama: Analitik ifadelerin açıklanması ve yorumlanması } 6. Aşama: Sonuçlara karar verilmesi ve durumun rapor edilmesi } 7.Aşama: Bitirme ve yayımlama
Katılımcı Eylem Araştırmaları/ Eylem Araştırması/Aksiyon Araştırması (Action Research)
19
} Eylem araştırması Mc Taggerd & Kemmis (1988) tarafından öğretmenlerin kendilerinin veya meslektaşlarının uygulamalarını ve bu uygulamaların sonuçlarını anlamaları için öğretmenler tarafından yapılan katılımcı, kendini yansıtan bir araştırma türü;
} Cohen & Manion (1989) tarafından ise eğitim-öğretim sürecinin özel bir anında ortaya çıkan problemin uygulamada çözülebilmesi için geliştirilen yöntemler olarak tanımlanmaktadır.
} İlk defa Elliott ve arkadaşları tarafından kapsamlı bir şekilde eğitime uyarlandığını belirten Robson (1993) eylem araştırmalarının problem çözme yaklaşımına benzerliğine de dikkati çekmiştir.
} Christenson & diğ. (2002) eylem araştırmalarının hizmet içindeki uzun süre görev yapmış olan öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sağlanması için de bir yöntem olarak kullanıldığını belirtmişlerdir.
} ÖĞRETMEN ARAŞTIRMASI!
Eylem Araştırmalarında DÖNGÜ!
20
BAK
DÜŞÜN HAREKETE GEÇ
Stringer (2007: 8)
