FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA...
Transcript of FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA...
NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI
KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE
TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING
TAHUN AJAR 2010/2011
SKRIPSI
KIKI ISWANTI
NPM 06430644
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA
IKIP PGRI SEMARANG
2010
i
NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI
KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE
TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING
TAHUN AJAR 2010/2011
SKRIPSI
KIKI ISWANTI
NPM 06430644
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA
IKIP PGRI SEMARANG
2010
ii
SKRIPSI
NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHIMETODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP AL-
ISLAH PLUS AMPELGADINGTAHUN AJAR 2010/2011
Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken deningKiki Iswanti
NPM 06430644
Sampun dipunsarujuki dening Pembimbing kangge dipundadar wontensangajengipun
Dewan Pendadar Surya kaping 15 Agustus 2010
Pembimbing I
Dra. HR. Utami,M.HumNPP. 916301071
Pembimbing II
Totok Yasmiran,S.SNPP………………
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
IKIP PGRI SEMARANG
iii
SKRIPSI
NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHIMETODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP AL-
ISLAH PLUS AMPELGADINGTAHUN AJAR 2010/2011
Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken deningKiki Iswanti
NPM 06430644
Sampun dipunkukuhaken wonten sangajengipun Dewan PendadarSurya kaping 22 Agustus 2010
Lan dipunyatakaken sampun njang kepi syarat
Dewan Pendadar
Ketua,
Dra. Sri Suciati, M.HumNIP. 19560316 199003 2 002
Sekretaris,
Dra. H.R Utami, M.HumNPP. 916301071
Penguji IDra. H.R Utami, M.HumNPP. 916301071
Penguji IITotok Yasmiran,S.S
Penguji IIIAhmad Iskak,S.Pd.M.PdNIP. 19630420 198405 1 001
( ………………………… )
( ………………………… )
( ………………………… )
FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI
IKIP PGRI SEMARANG
iv
SESANTI LAN PISUNGSUNG
SESANTI
1. Rawe-rawe rantas malang-malang putung
2. Kerukunan ndadekake sentosa, congkrah ndadekake karusakan
3. Kalodhangan ingkang mboten panjenengan ginakaken, saged ndadosakaen
kasengsaran
4. Ing ngarsa sung tuladha ing madya mangun karsa tut wuri handayani )
(Ki Hajar Dewantara)
5. Menangislah jika sedang bersedih, tersenyumlah jika sedang bahagia dan
bersyukurlah jika sudah mendapatkan keberhasilan.
PISUNGSUNG
Skripsi punika kaaturaken dateng :
1. Bapak lan Ibu ingkang kula
tresnani;
2. Garwa kinasih ingkang sampun
paring do’a lan sengkuyungipun
dhateng panulis;
3. Kangmas/Adiku ingkang sampun
paring do’a lan nasehatipun.
4. Sedanten pihak-pihak ingkang
mbiyantu panulis nalika damel
skripsi punika.
v
ATUR CECELA
Lumantar raos syukur wonten ngarsanipun Gusti Allah ingkang Maha
Welas Asih lan Maha Agung, ingkang sampun paring rahmat saha karuniapun
saengga panulis saged ngrampungaken panyeratan skripsi punika. skripsi kanthi
irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawa Kanthi Ngginakaken
Metode Think Pair Share wonten ing Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus
Ampelgading Taun Ajar 2010/2011”. Skripsi punika nggadahi ancasing kangge
jangkepi saperangan ing syarat salebeting nggayuh gelar sarjana pendidikan ing
Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sini IKIP PGRI Semarang.
Panulis rumaos menawi rampungipun panyeratan punika jalaran saking
pitedah Gusti Alah SWT lan bimbingan saking Bapak/Ibu Dosen Pembimbing
saha kadhang sedaya ingkang sampun paring pambiyantunipun dhateng panulis.
Mila wonten kalodhangan punika panulis ngaturaken gunging panuwun
dumateng :
1. Bapak Muhdi, SH, M.Hum, minangka Rektor IKIP PGRI Semarang.
2. Ibu Dra. Sri Suciati, M.Hum, minangka Dekan Fakultas Pendidikan
Bahasa dan Seni IKIP PGRI Semarang.
3. Ibu Dra. HR Utami, M. Hum, minangka Ka. Program Pendidikan Bahasa
lan Sastra Jawa, ugi minangka Pembimbing I ingkang tansah sabar lan
tanggeljawab mbimbing panulis saengga panyeratan skripsi punika enggal
rampung.
vi
4. Bapak Toto Yasmiran, S.S. minangka Dosen Pembimbing II ingkang
tansah sabar lan wicaksana anggenipun paring bimbingan.
5. Kanca-kanca mahasiswa Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa ingkang sampun
paring motivasi.
Kritik lan saran saking sedaya kemawon panulis tampi kanthi remening
manah kangge langkung saenipun panyeratan skripsi punika, panulis nyuwun
dhumateng Gusti Allah SWT mugi-mugi rahmat, hidayah saha taufik tansah
lumintu dateng panjenengan sedaya. amin.
Semarang, Agustus 2010
Penulis,
vii
SARIPATHI
Kiki Iswanti 06430644 “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawi KanthiNginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Skripsi IKIP PGRISemarang Taun 2010. Pembimbing I Dra. HR.Utami,M.Hum. PembimbingII Totok Yasmiran,S.S.
Tembung wos : Ngudi Indhaking, Kaprigelan maos, aksara jawa, metode thinkpair share
Skripsi kanthi irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara JawaKanthi Nginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.
Rancangan momotan punika : “kados pundi cak-cakanipun Methode ThinkPair Share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindhakaken kaprigelanmaos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading”. Modeltindhakan kelas utawi Classroom Action Research.
Ancasipun panaliten punika mratelakaken ginaning metode Think PairShare kangge mindhakaken karigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMPAl-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011.
Mupangating paneliten inggih punika supados siswa saged mangertosi lanmahami kanthi gamblang babagan aksara jawa, maringi pedoman datheng paradwija kangge ngginakaken metode Think Pair Share jalaran metode kasebut sagedngindhakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa.
Metodologi ingkang dipunayahi wonten salebeting panaliten inggih punika:ayahan ingkang awal ngamati papan panggenan panaliten inggih punika SMP Al-Islah Plus Ampelgading lajeng ngempalaken para siswa kelas VII iangkangdipundadosaken subjek panaliten, ngatur panggenan lenggah siswa supados sagedsinau kanthi sae, lajeng nindhakaken pra siklus. Saking tindakan pra siklus kalawau saged gamblang menawi kaprigelan maos aksara Jawa taksih andhap,saengga kedah dipunmindakaken kanthi metode Think Pair Share. Pasinaonkanthi ngginakaken Think Pair Share punika langkung narik kawigaten parasiswa.
Hasil saking panaliten punika dipunwiwiti hasil tindakan pra siklus,hasilipun pra siklus taksih andhap, inggih punika taksih 49,16% pramila panalitinglampahi siklus I. Wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa sagedmindak ingkang waune 49,16% dados 58,72% (mindak 9%), nanging wonten ingsiklus I wonten bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM, mila panalitinglampahi siklus II biji siklus II saged mindak 8% ingkang waune 58,72% dados65,56% bijinipun siswa sampun maksimal wonten siklus II lan mboten wontenmaleh bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM.
Jangkep kaliyan panaliten punika prayoganipun model pasinaonan kanthimethode Think Pair Share boten dwija basa Jawa kenawon ingkang ngginaakenananging saged dipunginakaken kangge mata pelajaran sanesipun.
viii
ABSTRAK
Kiki Iswanti 06430644 “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara JawaDengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepadaSiswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.Skripsi IKIP PGRI Semarang Taun 2010. Pembimbing I Dra.HR.Utami,M.Hum. Pembimbing II Totok Yasmiran,S.S.
Kata Kunci : Meningkatkan, keterampilan membaca, aksara jawa, metodethink pair share
Skripsi dengan judul “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara JawaDengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepada SiswaKelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.
Rumusan penelitian ini adalah bagaimana penerapan metode think pairshare dalam proses pembelajaran Bahasa Jawa untuk meningkatkanketerampilan membaca huruf jawa terhadap siswa kelas VII SMP Al-Islah PlusAmpelgading.
Tujuan penelitian ini adalah menyatakan gunanya metode think pair shareuntuk meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa untuk siswa kelas VIISMP Al-Islah Plus Ampelgading.
Manfaat penelitian ini adalah supaya siswa bisa mengerti dan memahamidengan jelas huruf jawa dan memberi pedoman kepada para guru untukmenggunakan metode pembelajaran seperti metode think pair share karenametode tersebut bisa meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa, jugamemberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa supaya prestasibelajar khususnya belajar membaca aksara jawa bisa maju dan siswa bisasenang terhadap pembelajaran yang diberikan oleh guru.
Langkah-langkah atau metode yang dilakukan dalam penelitian ini adalah :langkah awal melakukan pengamatan terhadap lokasi sekolah yaitu SMP Al-IslahPlus Ampelgading, mengumpulkan siswa yang dijadikan sample penelitiankemudian mengatur tempat duduk agar siswa dapat belajar dengan baikkemudian dilanjutkan dengan pengarahan terus dibagikan soal pra siklus. Daritindakan tersebut jelas kalau keterampilan membaca huruf jawa masih rendahsehingga harus ditingkatkan dengan menggunakan metode think pair share,pembelajaran dengan menggunakan metode think pair share itu lebih menarikdaripada menggunakan metode yang lainnya.
Sesuai dengan hasil penelitian tindakan pra siklus sampai tindakan siklus IIbisa dilihat ada peningkatan keterampilan membaca huruf jawa yaitu di prasiklus sampai siklus I hasilnya 49,16% menjadi 58,72% (naik 9%) tetapi dalamsiklus I ada beberapa siswa yang nilainya masih kurang dari KKM maka penelitimelakukan siklus II. Keterampilan dilihat dari hasil epenlitian tindakan siklus Isampai siklus II dari 58,72% menjadi 65,56% (naik 8%).
Sesuai dengan hasil penelitian disarankan sebaiknya model pembelajarandengan metode think pair share dapat digunakan oleh guru mata pelajaranbahasa Jawa atau bahkan dapat diuji cobakan dengan pelajaran yang lain.
ix
DAFTAR ISI
IRAH-IRAHAN JAWI ……..................................................................... i
IRAH-IRAHAN LEBET ……................................................................... ii
PASARUJUKAN ……............................................................................... iii
PENGESAHAN ……................................................................................. iv
SESANTI LAN PISUNGSUNG .................................................................. v
ATUR CECELA .......................................................................................... vi
SARIPATI ................................................................................................ viii
ABSTRAK .................................................................................................. ix
DAFTAR ISI ................................................................................................ x
BAB I PURWAKA .................................................................................. 1
A. Landhesaning Pamilihing Irah-irahan .................................... 1
B. Rancangan Momotan .............................................................. 4
C. Ancasing Panaliten ................................................................. 4
D. Mupangating Panaliten ............................................................ 4
E. Panandhesing Tetembung ....................................................... 6
F. Tata Raketing Panyeratan ....................................................... 7
BAB II LANDHESANING TEORI .......................................................... 9
A. Bakuning Wulangan Basa Jawa ............................................... 9
B. Bahan Piwulangan Basa Jawi ................................................. 12
C. Metode Think Pair Share ......................................................... 12
D. Kaprigelan Maos ..................................................................... 14
E. Media Piwulangan ................................................................ 17
x
F. Aksara Jawa ........................................................................... 18
G. Akikat Pasinaon ...................................................................... 25
BAB III METODE PANALITEN ............................................................ 30
A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten ..................................... 30
B. Rancangan Kegiatan .............................................................. 30
C. Instrumen tes ......................................................................... 34
D. Tehnik pengumpulan Data .................................................... 35
E. Tehnik Analisi Data ............................................................... 36
BAB IV CAK-CAKANING METODHE THINK PAIR SHARE WONTEN ING
PIWULANGAN BASA JAWA KANGGE MINDHAKAKEN
KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA ING SISWA KELAS VII
SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING ............................... 38
A. Gambaran Umum Panaliten .................................................... 38
B. Deskripsi Rancangan Panaliten ............................................. 41
C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa ............................ 56
BAB V PENUTUP ..................................................................................... 59
A. Dudutan ................................................................................... 59
B. Pamrayogi ............................................................................... 60
KAPUSTAKAN ........................................................................................... 61
LAMPIRAN
1
BAB I
PURWAKA
A. Landhesan Pamilihing Irah-irahan
Wulangan basa jawa kalebet wulangan muatan lokal, wonten ing
KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan) wulangan muatan lokal kangge
jenjang pawiyatan Dasar lan Menengah umum/kejuruan/khusus, cacahing jam
piwulangan sami inggih punika kalih jam. Jumbuh kaliyan prekawis punika,
mitrut Mulyasa ingkang dipuntegesi kurikulum muatan lokal inggih punika
“Seperangkat rencana dan pengaturan mengenai isi dan bahan pelajaranyang ditetapkan oleh daerah sesuai dengan keadaan dan kebutuhan daerahmasing-masing sebagai pedoman penyelenggaraan belajar mengajar”(Depdikbud ing Mulyasa, 1999 : 5). Saking keterangan punika mila, wonten
ing masyarakat Jawa Tengah inggih punika milai taun ajaran 2006/2007 lan
salajengipun, siswa SMA dipunparingi piwulangan basa Jawi. Prekawis
punika nggambaraken menawi Pemerintah Jawa Tengah serius nanggapi
perkawis pendidikan.
Salah satunggaling prekawis piwulangan wonten ing pendidikan
formal (sekolah) inggih punika taksih andhapipun daya serap siswa ingkang
ndadosaken hasil pasinaon siswa sangat andhap, prekawis punika
dipunsebabaken kawontenan piwulangan ingkang sifatipun tradisional.
Piwulangan tradisional punika boten paring motivasi kangge siswa supados
ngrembaka/berkembang piyambak kanthi proses pikiranipun. Kathah dwija
ingkang langkung remen ngginakaken metode piwulangan ingkang
2
konvensional jalaran boten ngginakaken piranti/alat lan bahan praktek cukup
jlentrehaken konsep-konsep ingkang wonten ing buku ajar mawon.
Jumbuh kaliyan prekawis ing nginggil, miturut Syaiful lan Aswan
wonten ing piwulangan ingkang ngginakaken metode tradisional wonten
kekiranganipun inggih punika
1. “Bila selalu digunakan dan terlalu lama, membosankan. 2. Menyebabkan
siswa menjadi pasif. 3. Mudah menjadi verbalisme (pengertian kata-kata)”.
(Syaiful dan Aswan, 2006 : 97).Wonten ing salebeting piwulangan ingkang
ngginakaken metode konvensional/ tradisonal punika ndadosaken siswa pasif,
boten kreatif lan siswa namung mirengaken penjlentrehaning dening dwija
kemawon.
Wonten ing kegiatan piwulangan basa Jawi punika sami kaliyan
proses piwulangan sanesipun inggih punika piwulangan ingkang mbetahaken
metode. Wonten ing proses piwulangan, metode punika salah satunggaling
piranti ingkang penting sanget jalaran metode punika salah satunggaling
piranti kangge nyaji bahan piwulangan wonten ing salebeting proses
piwulangan. Saking keterangan punika mila dwija sakderenge mucal kedah
wonten rancangan lan nggadhahi metode ingkang badhe dipunginakake nalika
piwulangan dipunlampahi.
Panganggening metode piwulangan gumantung saking pinten-
pinten faktor, kadosta dwija, siswa, tujuan, bahan, fasilitas lan alokasi waktu.
Miturut Winarno, wonten 5 faktor ingkang merbawani panganggening metode
inggih punika :
3
1. tujuan yang berbagai-bagai jenis dan fungsinya, 2. Anak didik yangberbagai-bagai tingkat kematangannya, 3. Situasi yang berbagai-bagaikeadaannya, 4. Fasilitas yang berbagai-bagai kualitas dan kuantitas, 5.Pribadi guru serta kemampuan profesionalnya yang berbeda-beda.
(Winarno ing Syaiful Bahri Tahun 2006: 46). Saking katrangan punika, dwija
ngginakaken metode wonten ing proses piwulangan kedah nggatosaken
pinten-pinten faktor ingkang merbawani panganggening metode punika, lan
nemtokaken metode piwulangan ingkang badhe dipunginakaken wonten ing
proses piwulangan kedah trep kaliyan materinipun. Dwija kedah ngginakaken
metode-metode piwulangan ingkang efektif supados siswa remen kaliyan basa
Jawi lan siswa langkung paham anggenipun nampi materi ingkang
dipunjlentrehaken dening dwija.
Wonten ing piwulangan basa Jawi wonten sekawan kaprigelan
basa inggih punika kaprigelan maos, micara, nyemak, lan nyerat. Saking
sekawan kaprigelan punika, ingkang asring dipunraosaken panyerat biji aspek
maos mliginipun maos aksara Jawi punika taksih andhap. Salah satunggaling
tuladha inggih punika wonten ing SMP Al-Islah kathah siswa ingkang boten
saged maos aksara Jawi kanthi lancar lan bener, babagan punika saged
dipunpirsani saking hasil evaluasi dwija wonten ing piwulangan basa Jawi.
Kedadosan ingkang kados mekaten dipunsebabaken saking kekiranganipun
minat siswa wonten ing salebeting KBM (Kegiatan Belajar Mengajar).
Supados siswa minat kaliyan piwulangan basa Jawi, dwija kedah
nggadahi metode piwulangan ingkang boten damel siswa bosen lan siswa
gampil anggenipun nampi piwulangan, salah satunggaling cara inggih punika
ngginakaken metode ingkang ngremenaken.
4
Panaliti rumaos bilih kahanan ingkang kados mekaten kedah
dipunpadosi solusinipun, adhedasar saking perkawis kasebat, panaliti rumaos
kedah ngawontenaken PTK (Penelitian Tindakan Kelas) kanthi irah-irahan
“Ngudi indhaking kaprigelan maos aksara Jawi kanthi ngginakaken metose
Think Pair Share tumrap siswa kelas IX SMP Al-Islah Plus Ampelgading”.
Wonten ing panaliten mangke, panaliti badhe ngginakaken metode TPS
(Think Pair Share). Kanthi metode punika dipunkajengaken kaprigelan maos
aksara Jawi ing SMP Al-Islah saged mindhak.
B. Rancangan Momoton
Adhedasar alesaning pamilihing irah-irahan wonten nginggil,
saged dipunpundhut rancangane momoton kados mekaten “ kados pundi cak-
cakaningipun metode Think Pair Share wonten ing piwulangan basa jawa
kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP
Al- Islah Plus Ampelgading taun ajar 2010/2011“.
C. Ancasing Panaliten
Saben kegiatan ingkang dipunlampahi kedah nggadhahi ancas
ingkang tertemtu, semanten ugi panaliten kedah nggadhahi ancas, ancasing
wonten ing panaliten punika “mratelakaken ginaning metode Think Pair Share
kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa Kelas VII SMP
Al-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011”.
D. Mupangating Panaliten
Jumbuh kaliyan irah-irahan panaliten, pramila hasil panaliten
punika dipunkajengaken saged ngudhi indhaking pawiyatan utamanipun
5
pasinaon maos aksara jawa ing SMP Al – Islah. Kanthi umum hasil panaliten
punika dipunkajengaken saged mupangat tumprap dwija lan siswa.
Mupangating saking panaliten punika wonten 2 perangan, inggih punika
teoritis lan praktis :
1. Teoretis
a. Hasil panaliten punika saged mewahi khasanah wonten ing
salebeting ilmu Pendhidhikan inggih punika ing prekawis proses
piwulagan ingkang ngginakaken metode Think Pair Share tumrap
hasil pasinaon maos aksara Jawi tumrap siswa – siswi.
b. Supados siswa saged mangertosi lan mahami kanthi gamblang
babagan aksara jawa.
2. Praktis
a. Maringi pedoman dhateng para dwija kangge ngginakaken metode
piwulangan Cooperative Learning lan metode ingkang inovatif kados
metode Think Pair Share. Jalaran metode kasebut saged
ngindakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa.
b. Paring motivasi marang siswa–siswi sinau basa Jawa supados
prestasi pasinaon mliginipun piwulangan maos aksara Jawa saged
majeng lan siswa saged remen dhateng piwulangan ingkang
dipunparingaken dening dwija.
6
E. Panandhesing Tembung :
Kangge nggampilaken lan negesaken ukara wonten ing salebeting
panaliten punika, mila panyerat (panaliti) negesaken tembung ing irah-irahan
kados ing ngandhap punika
1. Ngudi Indhaking
Inggih punika mbudidaya supados ewah kanthi langkung sae, tegesipun
salebeting nindakaken proses piwulangan dereng pikantuk kasil ingkang
langkung sae inggih punika kanthi metode ingkang benten
dipunkajengaken saged pikantuk bobot/biji ingkang maksimal.
2. Kaprigelan Maos
Inggih punika satunggaling kahanan ingkang nelakaken cukat, trampil,
rigen, lan pinteripun tiyang salebeting maos ( Suyitno:2006:1 ).
3. Aksara Jawi
Inggih punika carakan (abjad Jawi) ingkang dipunginakaken wonten ing
ejaan basa Jawi aksara pokok ingkang sifatipun silabik, cacahipun
carakan wonten kalih dasa inggih punika Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa,
Wa, La, Pa, Dha, Ja, Ya, Nya, Ma, Ga, Ba, Tha, Nga. Aksara Jawi ugi
gadhah pasangan, sandangan, aksara murda, aksara rekan, aksara swara,
lan angka Jawi.
4. Metode Think Pair Share (TPS)
Inggih punika jenis piwulangan kooperatif ingkang dipunrancang kangge
merbawani pola interaksi siswa. TPS ugi dipunsebat strategi berpikir,
berbagi, lan berpasangan.
7
5. Siswa kelas VII SMP Al-Islah
Nggadahi teges panalitin punika dipunwontenaken ing pawiyatan luhur
SMP Al- Islah Plus Ampelgading dhateng siswa kelas VII ing tahun ajar
2010 / 2011. Pramila dudutan saking pangertosanipun irah-irahan skripsi
inggih punika mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi cara
ngginakaken metode Think Pair Share Tumprap siswa kelas VII ing SMP
Al-Islah Plus Ampelgading tahun Ajar 2010/2011
F. Tata Rakiting Panyeratan
Supados langkung gampil anggenipun maos skripsi punika, pramila
badhe kaandharaken tata rakiting panyeratan kados makaten:
Minangka dados purwakaning seratan kajlentrehaken ing bab I. bab
punika isipun kadosta: landhesan pamilihing irah-irahan, salajengipun
dipunjlentrehaken momotaning prekawis, ancasing panaliten,
dipunjlentrehaken ugi mupangating panaliten, panandhesing tetembungan,
landhesaning teori, metode panaliten, lan urut-urutaning andharan.
Kangge medharaken momotaning prakawis, panyerat punika
ngginakaken saperaning teori. Lajeng andharanipun kawiwitan saking
landhesaning teori, medharaken bakuning piwulangan basa jawi, bahan
piwulangan basa jawi, metode think pair share, media piwulangan, keprigelan
maos, aksara jawa lan akikat pasinaon sedaya punika badhe kaemot ing bab II
punika.
Dene ing bab III punika badhe ngandharaken metode panaliten
antawisipun papan panggenan panaliten, rancangan kegiatan, deskripsi data,
teknik analisis data, lan instrumen tes.
8
Dene ing bab IV inggih punika badhe ngandharaken cak-cakaning
metode think pair share wonten ing piwulangan basa jawa kangge
mindakaken kaprigelan maos aksara jawa.
Skripsi punika badhe katutup ing bab V ngandharaken dudutan lan
pamrayogi, dipun jangkepi ugi kapustakan.
9
BAB II
Landhesaning Teori
A. Bakuning Wulangan Basa Jawa
Wulangan basa Jawi inggih punika salah satunggaling wujud
saking wulangan muatan lokal ingkang wajib dipunparingaken dhateng siswa,
wiwit Sekolah Dasar dumugi SMA (Sekolah Menengah Atas) ingkang wonten
ing tlatah Jawa Tengah. Salah satunggaling komponen ingkang wigati wonten
ing pendidikan inggih punika kurikulum amarga kurikulum punika
dipundadosaken acuan dening penyelenggara pendidikan mliginipun dwija lan
Kepala Sekolah. Pinten-pinten tafsiran ngengingi kurikulum miturut Oemar
inggih punika
1. Kurikulum memuat isi dan materi pelajaran
Inggih punika kurikulum ingkang ngemot materi ajar ingkang kedah
dipuntempuh lan dipunsinaoni dening siswa supados pikantuk
pengetahuan.
2. Kurikulum sebagai rencana pembelajaran
Inggih punika program pendidikan ingkang diwontenaken kangge sinau
siswa, kanthi program punika para siswa saged nglampahi KBM (Kegiatan
Belajar Mengajar).
3. Kurikulum sebagai pengalaman belajar
Inggih punika serangkaian pengalaman belajar siswa, siswa pikantuk
pengetahuan saking pasinaon punika.
10
Kurikulum ingkang dipunginakaken wiwit taun 2006/2007
(Peraturan Menteri Pendidikan Nasional No. 24 Tahun 2006) inggih punika
KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan). KTSP miturut Mulyasa inggih
punika
“Gagasan kurikulum yang diletakkan pada posisi yang paling dekat denganpembelajaran yakni sekolah dan satuan pendidikan” (Mulyasa, 2009 : 21).Wonten 9 prinsip ing KTSP inggih punika1. Keimanan, nilai dan budi pekerti luhur2. Penguatan integritas nasional3. Keseimbangan antara etika, logika, estetika, dan kinestika.4. Kesamaan memperoleh kesempatan5. Abad pengetahuan dan teknologi informasi6. Pengembangan Kecakapan hidup7. Belajar sepanjang hayat8. Berpusat pada anak dengan penilaian yang berkelanjutan dan
komprehensif.9. Pendekatan menyeluruh dan kemitraan.
Prinsip-prinsip kasebut dipunngrembakaken lan diterapaekn
kangge nglayani lan mbiyantu siswa ngrembakaken potensi kanthi optimal.
Muatan kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan ngliputi sedaya mata pelajaran
ingkang kelulusanipun arupi beban belajar kangge peserta didik wonten ing
satuan pendidikan kadosta
1. Mata pelajaran
Mata pelajaran kaliyan alokasi waktu kangge masing-masing tingkat
satuan pendidikan tertera wonten ing struktur kurikulum ingkang
tercantum wonten ing standar isi.
2. Muatan lokal
Muatan lokal inggih punika kegiatan kurikuler kangge
ngrembakaken kompetensi ingkang dipunjumlahaken kaliyan ciri khas lan
11
potensi daerah ugi keunggulan daerah ingkang materinipun boten saged
dikelompokaken wonten ing pelajaran.
3. Kalender pendidikan
Satuan pendidikan saged nyusun kalender pendidikan jumbuh
kaliyan kabetahan daerah, karakteristik sekolah, kabetahan siswa lan
masyarakat, kalender pendidikan tercantum ing standar isi.
4. Silabus dan RPP
Silabus inggih punika penjabaran standar kompetensi lan
kompetensi dasar wonten ing materi pokok, kegiatan pembelajaran, lan
indikator pencapaian kompetensi kangge penilaian. Adhedasar silabus
punika dwija saged ngrembakaken dados RPP (Rencana Pelaksanaan
Pembelajaran) ingkang dipunterapaken wonten ing KBM (Kegiatan
Belajar Mengajar) kangge siswa. Secara teknis RPP kedah nyakup
komponen-komponen ing ngandhap
a. Standar kompetensi, Kompetensi dasar, lan indikator
b. Tujuan pembelajaran
c. Materi pembelajaran
d. Metode pembelajaran
e. Langhkah-langkah kegiatan pembelajaran
f. Alat dan sumber belajar
g. Evaluasi pembelajaran
Nalika proses KBM (Kegiatan Belajar Mengajar) dwija kedah
nggadahi strategi piwulangan ingkang sae lan nggadahi ciri competitive lan
12
collaborative – cooperative. Dwija dipunsuwun saged ngelola ruang kelas,
ngelola siswa, ngelola kegiatan piwulangan, ngelola isi piwulangan, lan
ngelola sumber belajar.
B. Bahan Piwulangan Basa Jawi
Sakderenge siswa punika nglampahi piwulangan, dwija punika kedah
nyiapaken bahan piwulangan ingkang badhe dipunginakaken ing proses
piwulangan. Miturut Sudirman, ingkang dipuntegesi bahan piwulangan inggih
punika “Sumber belajar yang membawa pesan untuk tujuan pengajaran”
(Sudirman ing Syaiful, 1991 : 2003). Saking katrangan punika penulis saged
mundhut dudutan inggih punika bahan piwulangan ingkang dipunginakaken
dening para dwija kedhah jumbuh kaliyan kurikulum supados ancasing
piwulangan saged dipunkuasai.
Tanpa bahan piwulangan, proses piwulangan boten saged
dipunlampahi, jalaran dwija menawi mucal mesthi nggadahi lan nguasai
bahan piwulangan ingkang badhe dipunparingaken marang siswa.
C. Metode Think Pair Share
Salah satunggaling kegiatan ingkang kedah dilampahi dening dwija
inggih punika milih lan nemtukaken metode piwulangan supados ancasing
piwulangan saged dikuasai, milih metode kedhah jumbuh kaliyan ancasing
piwulangan, miturut Syaiful lan Aswan “Guru tidak bisa membawa kegiatan
belajar mengajar menurut sekehendak hatinya dan mengabaikan tujuan yang
telah dirumuskan” (Aswan, 2006 : 74) Metode piwulangan ingkang
13
dipunginakaken wonten ing panaliten niki inggih punika metode Think Pair
Share.
Metode Think Pair Share miturut Agus Suprijono :
1. Thinking “Pembelajaran ini diawali dengan guru mengajukan pertanyaanatau isu terkait dengan pengajaran untuk dipikirkan oleh peserta didik”.
2. Pairing “Pada tahap ini guru meminta peserta didik berpasang-pasangan”.
3. Sharing “Dalam kegiatan ini diharapkan terjadi tanya jawab yangmendorong pada pengintruksian pengetahuan secara integratif”.
(Suprijono, 2009 : 91).
Langkah-langkah ingkang dipungatosaken dening dwija menawi badhe
nglampahi piwulangan miturut Frank Lyman, 1985 :
1. Dwija ngandharaken inti materi lan kompetensi ingkang badhe
dipungayuh.
2. Siswa dipunsuwun mikir ngengingi materi/perkawis ingkang
dipunandharaken dening dwija.
3. Siswa dipunsuwun berpasangan kaliyan kanca jejeripun (kelompok 2
lare) lan ngandharwaken kasil pamikiripun piyambak-piyambak.
4. Dwija mimpin pleno kecil diskusi, saben kelompok ngandharaken kasil
diskusinipun.
5. Saking kagiyatan kasebut, dwija njlentehaken perkawis lan nambahi
materi ingkang dereng kaucapaken dening siswa.
6. Dwija paring dudutan.
7. Penutup.
Wonten ing metode Think Pair Share, siswa langkung kathah
wekdalipun kangge mikir, nanggapi, lan bantu binantu, dwija namung
maringi dudutan kemawon.
14
Dwija kedah ngginakaken metode-metode piwulangan ingkang
inovatif lan variatif. Dwija milih metode ingkang pas, boten ndadosaken
siswa bosen, sarta saged narik kawigaten siswa nalikanipun wonten ing
proses piwulangan.
D. Kaprigelan Maos
1. Pangertosan Maos
Maos miturut Tarigan “Proses ingkang dilampahi serta
diginakaken dening pamaos supados pikantuk pesan ingkang
dipunjlentrehaken dening panyerat lewat media kata atau bahasa tulis”
(Tarigan, 1997:7).
Maos punika mujudaken salah satunggalipun perangan saking
sekawan keprigelan basa, sekawan kaprigelan basa nyakup : nyemak,
micara, maos, lan nyerat. Gandheng sekawan perangan punika boten
saged kapisahsatunggal lan satunggalipun, lajeng kaprigelan kasebut
dipunwastani “Catur tunggal”. Saben kaprigelan gegayutan kaliyan
pamikiripun priyantun, ingkang handasaring kasagedanipun
ngginakaken basa, basanipun priyantun pranyata saged nggambaraken
pikiran nipun.
Akekatipun piwulangan maos inggih punika perangkat budidaya
formal – konvensional ingkang katindakaken kanthi sengaja lan tinata
kangge ngulawenthah siswa salebeting maos. Piwulangan maos punika
salah satunggaling piranti ingkang penting sanget wonten ing perkawis
komunikasi khususipun wonten ing proses piwulangan, perkawis punika
15
saged dipuntingali ing masyarakat ingkang nyata. Kangge ngudhi
indhaking wonten ing perkawis maos khususipun maos aksara jawa,
pramila panaliti mundhut aspek maos kangge subjek wonten ing panaliten
punika.
Miturut Tarigan “Keterampilan hanya diperoleh dan dikuasai
dengan jalan praktek dan banyak latihan, melatih keterampilan berbahasa
berarti pula melatih keterampilan berpikir” (Tarigan, 1980 : 1, 1981 : 2).
Saking rumusan punika, panaliten saged mundhut dudutan, inggih punika
saya terampil ngginakaken basa, nedahaken bilih nalaripunp priyantun
kalawau ugi saya terang lan cetha. Wonten ing panaliten punika siswa
dipungladhi nyerat aksara carakan lan pasangane, angka jawa, lan
sandhangan supados siswa punika prigel anggone nyerat aksara jawa.
2. Ginanipun Piwulangan Maos
Wonten ing pendekatan komunikatif dipunkarepaken supados
bahan ugi materi piwulangan punika saged maringi mupangating maring
sedaya peranganing gesang ingkang nyata wonten ing siswa, jalaran dwija
punika saged ngembangaken bahan ugi materi piwulangan maring siswa.
Ginanipun piwulangan maos miturut Suyitno
a. Njagi wetahipun piwulangan maos kanthi rawuhipun dwija
b. Sumebaripun kaprigelan maos dhateng bebrayan lan generasi ingkang
badhe dhateng
( Suyitno, 2006:69)
16
3. Kawigatosan Nalika Badhe Maos
Bab ingkang prelu kagatosaken sakderengngipun maos
antawisipun:
1. Nilaraken mitos
Wonten pemanggih ingkang nelakaken maos betah wekdal kathah.
Kanthi pemanggih punika njalari aras-arasen miwiti maos.
Pemanggih punika sejatosipun boten leres. Pramila awit saking
punika, mitos ingkang kados makaten prayogi dipunsingkirake.
2. Manggihaken ancas lan tujuwanipun panulis
Menawi keleresan goreh utawi dereng saged nangkep isinipun
waosan, kaprayogikaken boten enggal-enggal ngambali maos
nanging kedah madosi punapa maksud lan tujuwan panulis ing
andharan punika.
3. Nemtoakaken tujuwan ingkang cetha
Pamaos kedah gadhah tujuan ingkang kados ingkang sampun
kaandharaken ing ngajeng. Punapa ingkang badhe dipunpadosi
kanthi maos waosan kasebat.
4. Jenis-jenising Maos
Jenis-jenising maos inggih punika :
a. Maos nyaring
b. Maos sakjroning ati, dipunperang dados 2 :
(1) Maos ekstensif
(2) Maos intensif
17
c. Maos telaah Isi, dipunperang dados 4 :
(1) Maos teliti
(2) Maos pemahaman
(3) Maos kritis
(4) Maos ide
d. Maos telaah basa, dipunperang dados 2 :
(1) Maos bahasa
(2) Maos sastra
Saking jenis-jenising maos ing inggil, mila panaliti saged
mundhut perkawis ingkang dipungunakaken wonten ing panaliten niki,
inggih punika “Maos Teliti”. Maos teliti ugi saged dipuntegesi maos
ingkang ngginakaken telaah, wonten ing panaliten niki siswa disuwun
maos aksara jawa kanthi leres lan lancar, mila siswa kedhah teliti
anggoning maos aksara jawa.
E. Media Piwulangan
Miturut Syaiful ingkang dipuntegesi media inggih punika “Alat
bantu apa saja yang dapat dijadikan sebagai penyalur pesan guna
mencapai tujuan pngajaran”. (Syaiful, 2006 : 121). Saking keterangan
punika penulis saged narik dudutan inggih punika ancasing piwulangan
saged dikuasai dening dwija lan siswa kanthi ngginakaken media
piwulangan ingkang jumbuh kaliyan bahan piwulangan. Media penting
18
sanget wonten ing perkawis piwulangan jalaran media ngaribawani hasil
pasinaon siswa.
Jenis-jenising media miturut Syaiful, inggih punika :
a. Media Auditif
b. Media Visual
c. Media Audio Visual
d. Media Sederhana
e. Media Kompleks
Saking jenis-jenising media ing inggil, mila panaliti saged
mundhut perkawis media ingkang diginakaken wonten ing panaliten niki
inggih punika “Media sederhana”. Panaliten namung ngginakaken
saklembar kertas kosong diparingaken marang siswa, siswa disuwun
nyerat aksara Ha ngantos Nga, pasangan, sandangan, lan angka jawa.
F. Aksara Jawa
Wonten ing wulangan basa jawa, wonten sekawan aspek prigelan
ingkang kedah dipunlampahi dening siswa, salah satunggaling inggih punika
kaprigelan maos upamanipun maos geguritan, maos cerkak, maos aksara jawa,
lan sanesipun.
Maos aksara jawa sejatosipun gampil menawa kita apal wujude
carakan lan pasanganipun wiwit Ha ngantos Nga, sandangan, angka jawa, lan
sanesipun. Supados para siswa terampil maos aksara jawa, mila siswa
dipunkulinakaken lan dipungladhi nyerat wujud aksara jawa riyin. Miturut
19
Henri “Keterampilan hanya dapat diperoleh dan dikuasai dengan jalan
praktek dan banyak latihan” (Henri, 1994 : 1).
Wonten ing panaliten mangke, materi aksara jwa ingkang badhe
dipunparingaken marang siswa inggih punika aksara carakan lan
pasanganipun, sandangan, serta angka jawa. Aksara pokok nggadahi aksara
pasangan, aksara pasangan inggih punika aksara ingkang nggadahi paedah
kangge ngubungake wanda ingkang katutup konsonan kaliyan wanda
saklajengipun, dene sandangan inggih punika tanda diakritik ingkang
diginakaken kangge ngowah unine aksara wonten ing seratan jawa
(Depdikbud, 2003 : 5 dan 12).
20
21
22
23
24
25
G. Akekat Pasinaon
Pasinaon punika salah satunggaling perkawis ingkang
dipunbetahaken lan kedah dipunlampahi dening siswa, jalaran pasinaon
punika saged ndadosaken tingkah lakunipun ingkang saged ewah
mindhak. Miturut Oemar pasinaon inggih punika “belajar bukan hanya
mengingat, akan tetapi lebih luas daripada itu, yakni mengalami”
(Oemar: 2008 : 36).
Wonten ing saklebeting pasinaon punika wonten pokok-pokok
perkawis ingkang badhe dipunjlentrehaken wonten ing sakjroning
pasinaon inggih punika :
a. Tegesipun Pasinaon
c.Ancasipun Pasinaon
d.Teori-teori Pasinaon
e.Faktor-faktor psikologis wonten ing pasinaon.
a. Tegesipun Pasinaon
Pasinaon inggih punika mbudidaya panguwasan materi ilmu
pengetahuan. Kathah tokoh ingkang ndefinisiaken perkawis pasinaon,
teges pasinaon punika benten-benten wetara tokoh ingkang setunggal
tumrap tokoh sanesipun. Nanging hakekatipun pasinaon punika.
Definisi perkawis pasinaon wonten ing buku ingkang irah-
irahanipun “Interaksi Belajar Mengajar” dipunjlentrehaken dening
Ngatmini inggih punika “Perubahan tingkah laku/penampilan dengan
26
serangkaian kegiatan (membaca, mengamati, meniru, mendengar)”
(Ngatmini, 2008 : 20).
Hilgard njlentrehaken ingkang dipuntegesi pasinaon inggih
punika “Proses yang melahirkan atau mengubah suatu kegiatan
melalui jalan latihan” (Hilgard, 2000 : 35).
Lan Azwan Zaim njlentrehaken tegesipun pasinaon inggih
punika “Belajar adalah perubahan yang terjadi di dalam diri
seseorang setelah berakhirnya melakukan aktifitas belajar” (Azwan
Zaim, 2006 : 38)
Saking perkawis definisi pasinaon ing wonten nginggil,
pramila panaliti naggadahi dudutan perkawis pasinaon, inggih punika :
salah satunggaling pambudidaya kangge nguasai kecakapanipun tiyang
supados nglampahi owahan ingkang langkung sae, inggih punika
perkawis saking boten ngertos/boten saged supados ngertos/saged.
b. Ancasipun Pasinaon
Pasinaon inggih punika proses ugi efektifitas ingkang saged
ndadosaken owah-owahanipun tingkah laku (kecakapan seseorang)
perkawis punika gegayutan kaliyan ancasing pasinaon.
Ancasipun pasinaon saged dipunkuwasai menawa tercipta
lingkungan pasinaon ingkang kondusif. Dwija kedah nggadhahi
rencana lan netepaken strategi pasinaon supados ancasing piwulang
saged dipunkuwasai.
27
Kanthi cara umum, Ancasing pasinaon wonten 3 inggih
punika :
1. Supados pikantuk ilmu pengetahuan
Tegesipun : ancasing pasinaon saged katingal wonten ing
kawasisan nalaripun tiyang.
2. Kangge nanem konsep lan kaprigelan
Penanaman konsep prelu kaprigelan, kayata kaprigelan jasmani
utawa rohani. Kaprigelan jasmani gegandheng kaliyan kaprigelan
fisik, bilih kaprigelan rohani sifate langkung abstrak , gegandeng
penghayatan, kaprigelan mikir ugi kreatifitas kangge ngurusmake
konsep. Kaprigelan saged dipungladhi liwat latihan kamampuan.
3. Kangge bentuk sikap / kepribadian
Pembentukan sikap mental, perilaku lan pribadi siswa gegandeng
kaliyan penanaman nilai.
c. Teori-teori Pasinaon
Wonten ing proses pasinaon punika kathah teori ingkang
badhe dipunparingaken tumrap siswa. Saking pasinaon punika saged
dipunjlentrehaken ing proses piwulangan. Wonten ing panaliten niki,
panaliti badhe nyajiaken pinten-pinten perkawis teori pasinaon, inggih
punika :
1. Teori ilmu jiwa daya; bahwa manusia terdiri atas banyak daya,
daya-daya itu dapat dilatih. Contoh : Daya ingat. Cara
melatihnya dengan menghafal kata. (Ngatmini, 2008 : 24).
28
2. Teori Ilmu Jawa Gestalt
Belajar merupakan penyesuaian pertama yaitu mendapat respon
yang tepat, penemuan respon yang tepat tergantung kesediaan
objek didik belajar dengan segala panca indera.
3. Teori Pasinaon Asosiasi
Miturut Ngatmini, njlentrehaken “Dasar belajar adalah asosiasi
antara kesan panca indera dengan implus untuk bertindak, dengan
demikian belajar adalah pembentukan hubungan antara stimulus
dan respon, antar aksi dan reaksi”.
Saking prekawis ing inggil punika, dwijanipun dipun tuntut
kangge nyinaoni saking teori pasinaon kasebat inggih punika
wonten sakjroning proses piwulangan. Saking keterangan ing teori
pasinaon punika panaliti saged mbudidayani lan dipunterapaken
wonten ing sakjeroning eksperimen panaliten inggih punika
praktek piwulangan maos aksara jawa ingkang ngginakaken
metode Cooperative Learning (Think Pair Share).
d. Faktor-faktor ingkang ngaribawani pasinaon
Pasinaon inggih punika proses pengubahan tingkah laku siswa
wonten ing proses/kegiatan pasinaon. Kathah faktor ingkang
ngaribawani pasinaon, faktor kasebat dhateng saking dalam lan luar
subjek pasinaon kadosto: faktor intern ingkang nyangkut fisiologis
lan psikologis.
29
Wonten ing proses piwulangan langkung ngutamakaen
motivasi, saengga faktor ingkang langkung ngaribawani pasinaon
punika faktor intern. Faktor-faktor psikoligis wonten ing pasinaon
inggih punika:
1. Motivasi (keinginan/dorongan)
2. Konsentrasi
3. Reaksi
4. Organisasi
5. Pemahaman
6. Ulangan
Wonten ing saklebeting panyeratan skripsi punika, panaliti
ngathukaken faktor-faktor ingkang saged ngaribawani wonten ing
proses piwulangan, inggih punika wonten 2 faktor :
1. Faktor ingkang asalipun saking njawinipun siswa (Faktor Eksternal)
2. Faktor ingkang asalipun saking lebetipun siswa (Faktor Internal).
Jumbuh kaliyan prekawis ingkang ngaribawani pasinaon Clark
njlentrehaken “Hasil pasinaon siswa wonten ing pawiyatan 70%
dipunngaribawani inggih saking kemampuan siswa, lan 30% saking
lingkungan” (Clark ing Nana Sundjana, 2001 : 39).
30
BAB III
METODE PANALITEN
A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten
1. Papan Panaliten
Papan ingkang dipunginakaken wonten ing panaliten punika wonten
ing SMP Al-Islah Plus Ampelgading Jl. Jatirejo KM.1,8 Kebagusan
Ampelgading, Kabupaten Pemalang. Pamilihing papan panggenan
panaliten wonten sesambetanipun kaliyan panaliten ingkang asifat tindakan
kelas.
2. Wekdal Panaliten
Wekdal panaliten kangge PTK ( Penelitian Tindakan Kelas) punika
dipunwiwiti tanggl 12 Juni ngantos 13 Juli 2010 wonten ing semester ganjil
(1) wonten ing taun ajar 2010/2011.
3. Subjek panaliten
Subjek panaliten wonten ing panaliten punika siswa SMP kelas VII
ingkang cacahe siswa wonten 25 siswa, kanthi perangannipun 20 siswa
jaler lan 5 siswa estri.
B. Rancangan Kegiatan
Saben kegiatan mesthi nggadahi rancangan supados pikantuk hasil
ingkang dipunkajengaken, panaliten ugi sami kedah wonten rancangan.
Ancasing rancangan panaliten inggih punika kangge paring tanggel jawab
31
tumrap sedaya langkah ingkang badhe dipunpundhut. Wonten ing rancangan
kegiatan panaliten badhe ngginaaken pinten-pinten siklus ingkang badhe
dipunwiwiti pra siklus, siklus 1, siklus 2.
Perencanaan
a. Perencanaan ingkang dipunkajengaken wonten panaliten punika
njlentrehaken babagan mindakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi
metode think pair share maring siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus
Ampelgading
b. Tindakan wonten ing panaliten punika siswa dipunparingi tugas nggarap
soal-soal wonten ing pra siklus, siklus I dan II, siswa ugi dipunsuwun
ngisi jurnal saksampunipun proses piwulangan parnipurna. Wonten ing
SIKLUS IRefleksi Refleksi
Pengamatan
Perencanaan
SIKLUS II PelaksanaanRefleksi
Pengamatan
32
tindakan panaliti ugi ngklampai proses piwulangan basa jawa mliginipun
piwulangan maos aksara jawa kanthi nginakaaken metode think pair share
c. Pengamatan ingkang dipunkajengaken wonten panaliten punika
dipunpanggihi bilih kaprigelan maos aksara jawa mboten maremaken
(endek), sakhingga dwija maringi piwulangan maos aksara jawa kanthi
nginakaken metode think pair share. Wonten panaliten punika panaliti
ngamati siswa nalika maos aksara jawa lan nggarap tugas
d. Refleks, saksampunipun pengamatan dipunayahi,bilih piwulangan maos
aksara jawa punika mbetahakaen metode supados ancasing piwulangan
saged kacepeng, salah saktunggale inggih punika nginakaken metode
think pair share.
Tindakan pra siklus
Wonten ing pra siklus panaliti nggadai rancangan inggih punika
ngawontenaken pre test saderengipun proses KBM (Kegiatan Belajar
Mengajar) dipunwiwiti, ancasing rancangan punika kangge ngukur
kemampuan dasar siswa, punapa siswa sampun mangertosi babagan aksara
jawa napa dereng. Dwija paring tugas dhateng siswa nyerat wujud aksara
jawa, pasangan,sandangan lan angka jawa, lajeng siswa diparingi tugas
nggarap pitakonan pra siklus. Wonten ing pra siklus panaliten dereng
nginaaken methode think pair share.
Tindakan siklus 1
1. Rancangan
33
Wonten ing rancangan, panaliti nemtokaken punapa ingkang
badhe dipunteliti, sinten, kapan lan wonten pundi panaliten punika
dipunlampahi. Panaliti ugi nggadahi strategi kangge klampahi proses
piwulangan, panaliti damel RPP ( Rencana Pelaksanaan Pembelajaran)
kangge diginakaken nalika panaliten dilampahi, wonten ing RPP panaliten
nyusun kegiatan pembelajaran,nemtokaken alat/sumber belajar ingkang
badhe dipunginakaken, lan damel evaluasi pembelajaran. Wonten ing
siklus 1 panaliti badhe nginaaken methode Thik pair share wonten ing
proses piwulangan.
2. Observasi
Panaliti nindaaken rancangan, nglampahi proses piwulangan kanthi
nginakaken methode Thik pair share lan nglampahi langkah kegiatan
pembelajaran ingkang jumbuh kaliyan RPP (Rencana Pelaksanaan
Pembelajaran).
3. Refleksi
Arupi kegiatan kangge nggambali malih punapa ingkang sampun
dipunlampahi, panaliti kedah mangertosi bagian pundi ingkang dereng
dimangertosi dening siswa.
4. Ndandani rancangan
Panaliti kedah ndandani rancangan mawi hasil saking panaliten
mbok menowo wonten ing siklus 1 hasilipun dereng maksimal. Panaliti
kedah ndamel rancangan kangge siklus salajengipun, rancangan kedah
langkung sae supados kasilipun saged maksimal.
34
Tindakan Siklus 2
1. Rancangan
Rancangan wonten ing siklus 2 punika panaliti kantun ngleresaken
RPP saking siklus sapisan ingkang sampun dipunginakaken, panaliti ugi
nginakaken methode think pair share malih wonten ing piwulangan
ingkang sami inggih punika piwulangan maos aksara jawa.
2. Observasi
Panaliti nidakaken rancangan lan nglampai proses piwulangan
kanthi nginakaken methode think pair share wonten ing proses piwulangan
maos aksara jawa.
3. Refleksi
Wonten ing refleksi punapa methode think pair share saged
merbawani ingkang positif lan saged ndadosaken piwulangan basa jawa
langkung sae napa mboten
4. Ndandani Rancangan
Panaliti badhe maringi penghargaan kangge siswa ingkang
bijinipun sae lan aktif wonten ing proses piwulangan.
C. Istrumen test
Istrumen ingkang dipunginaaken wonten ing panaliten punika
nginaaken methode tes lan non tes. Methode tes punika nginkaaken metode
35
ingkang dipunginaaken kangge ngempalakeb data lan maringi pitakon-
pitakon dhateng subjek ingkang dipunteliti, tes tertulis dipun tunjukaaken
siswa kelas VII supados panaliti langkung mangertosi paningkatan
kaprigelan maos aksara jawa . Wonten ing metode non tes punika kangge
ndeskripsiake solah hawah siswa sakderengipun lan sesampunipun
dipunparingi piwulangan maos teks aksara jawa, wonten ing non tes panaliti
badhe nginaaken teknik
1. Observasi
Observasi punika kangge ngamati kagiatan siswa nalika proses
piwulangan wonten ing kelas kanthi nginaaken methode think pair share.
2. Wawancara
Panaliti badhe nginaaken teknik wawancara ingkang berstruktur,
panaliti nalika tatap muka kaliyan siswa kangge mangertosi kaprigelan
siswa nalika maos tek aksara jawa
D. Teknik Pengumpulan data
Wonten ing teknik pwngumpulan data panaliti nginaaken teknik
dokumentasi lan observasi
1. Dokumentasi
Panaliti nginaaken methode punika kangge madosi data nama-nama siswa,
biji basa jawa siswa.
2. Observasi
36
Panaliti nginaaken methode punika kangge ngobservasi piwulangan basa
jawa wonten ing kelas.
E. Teknik Analisi Data
Teknik analisis data wonten ing panaliten punika dipungolongaken
dados kalih :
1. Teknik deskriptif presentatif
Teknik deskriptif presentatif punika dinginalaken kangge
menganalisis data tes maos teks aksara jawa kanthi nginaaken methode
tes inggih punika nalika pra siklus,siklus 1, lan siklus 2. Hasil tes
mangke dipunetang nginaaken deskriptif presentatif kanthi langkah-
langkah ing ngandap punika:
a. Ngempalaken biji ingkang asalipun saking siswa
b. Ngetang biji komulatif saking siswa
c. Ngetang presentatif
Kangge ngetang presentase nginakaken rumus ing ngandap
Na = EN
NxS
Katerangan :
Na : Nilai Ak
EN : Jumlah
N : biji mak
hir
biji satunggal kelas
simal soal tes
x 100 %
37
S : jumlah siswa satunggal kelas
Hasil etangan kaprigelan maos teks aksara jawa kanthi
nginakaken methode think pair share saben-saben siklus
dipunbandingaken, hasil saking saben-saben siklus punika kangge
maringi gambaran babagan mindhakaken kaprigelan maos teks aksara
jawa kanthi methode think pair share.
2. Teknik Deskriptif kualitatif
Teknik Deskriptif kualitatif diginakaken kangge nganalisis data
kualitatif. Data kualitatif dipunpadosi saking hasil non tes. Hasil data
kualitatif punika kangge mangertosi siswa ingkang taksih kangelan
anggenipun maos teks aksara jawa. Hasil punika kangge nemtokaken
siswa ingkang badhe dipunwawancara, hasil wawancara mangke saged
mangertosi kekiranganipun lan kelangkunganipun methode think pair
share lan mangertosi solah bawahnipun siswa nalika proses piwulangan
kalempahan.
38
BAB IV
CAK-CAKANING METODE THINK PAIR SHARE
WONTEN ING PIWULANGAN BASA JAWA
KANGGE MINDHAKAKEN KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA
ING SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING
A. Gambaran Umum Panaliten
1. Kondisi SMP Al- Ishlah Plus Ampelgading
SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading panggenanipun wonten ing tlatah
desa kebagusan kec.ampelgading kabupaten pemalang,alamatipun wonten
margi ponpes al-ishlah kebagusan. papan panggenanipun mlebet gang
sandhinge sd 1 kebagusan cedhak kaliyan pondok pesantren al-ishlah, SMP
Al-Ishlah punika pawiyatan ingkang enggal kalebet pawiyatan swasta wonten
naunganipun YYP Islah kebagusan - ampelgading
Wonten ing tahun ajar 2010 / 2011 SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading
nggadhahi dwija ingkang cacahipun wonten 16 tiyang , cachipun dwijo wanita
wonten 9 lan cachipun dwija kakung wonten 7. sedaya dwija SMP Al-Ishlah
nggadhahi latar belakang pendidikan Sarjana , mliginipun saking perguruan
swasta lan negeri .
Swargi ingkang mandegani SMP Al- Islah dados kepala sekolah
saking tahun 2006-2010 inggih punika
a. Ahmad Dasuki, S.Pd, Tahun 2006-2008
b. Hudy Akyas Samsuri, SE Tahun 2008-2010
39
Wonten akhir tahun piwulangan 2009 / 2010 SMP Al-Ishlah saget
nglulusaken 100 % siswa kanthi nilai rata-rata piwulangan bahasa Indonesia
85, 73, Matematika 66,54 , Bahasa Inggris 72,90 , IPA 71,34. KKM (Kriteria
Ketuntasan Minimal) Bahasa Jawa ing SMP Al-Islah inggih punika 6,7.
Kurikulum ingkang dipun ginakaken dening SMP Al-Ishlah inggih punika
KTSP ( Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan )
TABEL
Struktur lan Muatan Kurikulum
No Mata PelajaranKelas dan Alokasi waktu
VII VIII IX
1
Pendidikan Agama 2 2 2
1.1 Al Qur’an hadits 2 2 2
1.2 Aqidah Akhlak 2 2 2
1.3 Fiqih 2 2 2
1.4 Bahasa Arab 2 2 2
1.5 SKI / Aswaja 2 2 2
2 Pendidikan Kewarganegaraan 2 2 2
3 Bahasa Indonesia 4 4 4
4 Bahasa Inggris 4 4 4
5 Matematika 4 4 4
6 Ilmu Pengetahuan Alam 4 4 4
7 Ilmu Pengetahuan Sosial 4 4 4
8 Seni Budaya 2 2 2
40
9 Pendidikan Jasmani, Olah Raga &
Kesehatan
2 2 2
10 Teknologi Informasi dan Komunikasi 2 2 2
11 Muatan Lokal
Bahasa Jawa 2 2 2
2. Kondisi Siswa Kelas VII
Wonten ing tahun ajaran 2010/2011 SMP Al Islah pikantuk siswa kangge
kelas VII wonten 25 siswa, piranganipun 20 siswa jaler lan 5 siswa estri,
mayoritas siswanipun saking pondok Al Islah. Wonten ing piwulangan
kathah siswa ingkang taksih isin lan ajri menawi dipunsuwun majeng
kangge nyampeaken hasil garapan, napa malih siswa estri menawi
dipunsuwun majeng maos utawi nyerat punika angel sanget. Ugi kathah
siswa ingkang rame, nyepeleaken lan boten mirengaken panaliti nalika
njlentrehaken materi. Ing ngandap punika daftar kelas VII wonten ing
SMP Al-Islah Plus Ampelgading.
Daftar Siswa Kelas VII ing SMP Al Islah
NomorNama P/L
Urut Induk
1 A’am Alamudin, BT L
2 Adimas Prabowo L
3 Ahmad Tasropi L
4 Annisa Ainul Amalia P
5 Birul Walidain L
6 Faisal Mahfudz L
41
7 Fata Zaeninnadzif L
8 Fatahila Sabil L
9 Fatkhul Rizal L
10 Fika Hasbi Muhammad L
11 Harmaliah P
12 Hilmi Adam Putra L
13 Khafid Mansyur L
14 M. Widyatmoko L
15 Miftakhur Rizqi L
16 Nurul Anwar L
17 Putri Utami P
18 Renaldi Syef Rizal L
19 Riski Mubarok L
20 Rizqon Al Khaqiqi L
21 Syahrul Faizin L
22 Tom Romi Albar L
23 Tulus Khaqiqi L
24 Vita Ati Syarifah P
25 Zaenab P
B. Deskripsi Rancangan Panaliten
a. Deskripsi kondisi awal / pra sklus
Adhedasar saking pangamatan ingkang sapisan panaliti panggihi
bilih siswa ingkang aktif wonten ing piwulangan basa Jawi taksih
sekedhik, siswa ingkang nggadhahi kaprigelan maos teks aksara jawi ugi
taksih sekedhik .Kathaipuhn siswa ingkang dereng apal kaliyan aksara
jawa, kedadosan puniko dipunsebabaken dening dwija ingkang taksih
dominan menawi njlentrehaken materi mboten ngginakaken methode lan
42
siswa namung dados obyek ingkang namung mirengaken punapa ingkang
dipunjlentrehaken dening dwija.
Saking hasil survai lan observasi ingkang panaliti lampahaken
ngginakaken jurnal dipunpanggihi pinten- pinten gagasan kadosta :
1. Siswa ingkang remen nggarap tugas saking dwija kanthi nyonto
kanca sanesipun wonten 60 % lan ingkang nggarap piyambak
wonten 40 %
2. Siswa ingkang aktif majeng nyampekkaken kasil garapan wonten ing
kelas wonten 65% lan ingkang mboten aktif majeng wonten 35 % .
3. Siswa ingkang remen kaliyan piwulangan basa Jawi wonten 50 %
lan ingkang boten remen wonten 50 %.
Saking kasunyatan kondisi awal panaliti ngawontenaken PTK (
Penelitian Tindakan Kelas ) kanthi methode Phink Pair Sare ingkang
dados salah satunggaling cara ingkang saget dipun ginakaken naliko
piwulangan basa Jawi .Panganggening methode TPS punika dadosaken
siswa aktif ,partipsipasi , lan mikir piyambak kanthi ngginakaken
nalaripun siswa , siswa saget ngrespon materi materi ingkang dipun
jlentrehaken dening dwija.
Saking kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten ing pra
siklus, saged dikemukaken hasil saking langkah-langkah wonte ing
panaliten kadosta.
43
1. Rancangan
Wonten pinten-pinten kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten
ing rancangan kadosta
1) Damel RPP ingkang dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe
dipunwucalaken.
2) Damel pitakonan pre test badhe dipunparingaken sakderenge
piwulangan dilampahi.
2. Tindakan
Wonten pinten-pinten babakan ingkang dipanggihi dening panaliti
kadosta
1) Nalika panaliti mlebet kelas wonten siswa ingkang taksih dolanan lan
mlayu-mlayu ing njero kelas.
2) Kathah siswa ingkang rame nalika diparingi tugas nggarap soal pra
siklus.
3) Wonten salah satunggaling siswa jaler ingkang boten nggarap soal
4) Kathah siswa ingkang nyontoh kanca sanesipun
5) Wonten siswa ingkang kirang sopan, lenggahe thingkring ing kursi
6) Wekdal kangge nggarap tugas boten cukup
3. Observasi
Panaliti ngawontenaken observasi/solahbawanipun siswa nalika
proses piwulangan kanthi ngginakaken metode Think Pair Share, supados
panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas
44
ingkang dibarengaken. Dene hasil pengamatan aktifitas siwa anggenipun
nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap punika :
TABEL 1.1
AKTIFITAS SISWA
No Aspek ingkang dipungatosaken F %
1 Mandiri nalika nggarap tugas (boten nyonto kancane) 8 35%
2 Remen nalika nggarap tugas 15 60%
3 Serius nalika nggarap tugas 10 40%
Rata - rata 11 44%
Pedoman kangge mbiji hasil pra siklus
No Kriteria Skor
1 Ketepatan jawaban
a. Soal no 1, saben jawaban sing bener intuk biji 1
b. Soal no 2, saben jawaban sing bener intuk biji 2
c. Soal no 3, saben larik yen bener
intuk biji 3
5
10
15
Jumlah Skor 30
Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :
Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)
X 100
45
Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa nalika
pra siklus wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa maos
aksara jawa.
Daftar Biji Siswa Kelas VII
Wonten Ing Pra Siklus
NomorNama Nilai
Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 602 Adimas Prabowo 603 Ahmad Tasropi 434 Annisa Ainul Amalia 405 Birul Walidain 406 Faisal Mahfudz 507 Fata Zaeninnadzif 668 Fatahila Sabil 739 Fatkhul Rizal 7310 Fika Hasbi Muhammad 8311 Harmaliah 2312 Hilmi Adam Putra 3313 Khafid Mansyur 4014 M. Widyatmoko 7015 Miftakhur Rizqi 8016 Nurul Anwar 4017 Putri Utami 4018 Renaldi Syef Rizal 3619 Riski Mubarok 5620 Rizqon Al Khaqiqi 8021 Syahrul Faizin 5022 Tom Romi Albar 3623 Tulus Khaqiqi 4024 Vita Ati Syarifah 6025 Zaenab 70
Jumlah 1229
46
Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra
siklus :
Biji Cacahing Siswa (F)
10 – 19 -
20 – 29 1
30 – 39 3
40 – 49 7
50 – 59 3
60 – 69 4
70 – 79 4
80 – 89 3
90 - 100 -
Jumlah 25
Data hasil pra siklus saged dipunjlentrehaken ing diagram ngandhap
punika :
Biji Pra Siklus
12
10
8
6
4
sisw
a
mlah
2
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Biji Siswa
Ju
47
Saking grafik kasebat saged dipunpundhut dudutan menawi bijinipun
siswa taksih andhap lan kathah siswa ingkang bijinipun kirang saking KKM.
Biji hasil pre test punika dipunbandingaken kaliyan biji hasil siklus
salajengipun, kangge mangertosi punapa wonten peningkatan prestasi nopo
boten. Nalika wonten berarti metode TPS punika wonten pangaribawanipun
tumrap kaprigelan maos aksara jawa.
b. Deskripsi hasil siklus 1
Saking hasil kagiyatan ingkang dipunlampahaken wonten ing siklus 1,
panaliti saged ngaturaken hasil saking langkah-langkah wonten ing panaliten
kadosta:
1. Rancangan
Rancangan wonten ing siklus 1, panaliti nindakaken pinten-pinten
kagiyatan ingkang dipunlampahaken.
1) RPP dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe dipunwucalaken
2) Damel pitakonan siklus I ingkang badhe dipunparingaken
sesampunipun proses piwulangan dipunlampahi
3) Damel jurnal ingkang badhe dipungarap dening siswa nalika proses
piwulangan ngginakaken metode TPS sampun paripurna.
2. Tindakan
Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti mrangguli wonten ing
proses piwulangan, kadosta :
1) Kathah siswa ingkang ajrih, nalika dipunsuwun majeng kangge
presentasiake ing ngajeng kelas
48
2) Nalika siswa diparingi tugas dening dwija, kathah siswa ingkang
taksih nyonto garapan siswa sanesipun
3) Wekdal ingkang dipunginakaken kangge nggarap tugas langkung
saking wekdal ingkang sampun dipun rencanakaken wonten ing
RPP.
4) Kathah siswa ingkang rame nalika panaliti piwulangan.
3. Observasi
Wonten ing ngajeng sampun dipunjlentrehaken kagiatan–kagiatan
ingkang dilampahi dening panaliti. Sampune pra siklus dilampahi, panaliti
kantun nglampahi siklus I. Saking data awal punika saged dipun
ginakaken dados tolak ukur kangge mangertosi perkembanganipun siswa.
Pedoman kangge mbiji hasil siklus I
No Kriteria Skor
1 Ketepatan jawaban
a. Soal no 1, saben jawaban sing bener
entuk biji 1
b. Soal no 2, saben jawaban sing bener
entuk biji 2
c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk
biji 3
5
10
15
Jumlah Skor 30
Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :
Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)
X 100
49
Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa
nalika siklus I, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa
maos aksara jawa.
Daftar Nilai Siswa Kelas VII
Wonten Ing Siklus I
NomorNama Nilai
Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 662 Adimas Prabowo 703 Ahmad Tasropi 604 Annisa Ainul Amalia 505 Birul Walidain 666 Faisal Mahfudz 667 Fata Zaeninnadzif 708 Fatahila Sabil 709 Fatkhul Rizal 6610 Fika Hasbi Muhammad 7311 Harmaliah 4012 Hilmi Adam Putra 5013 Khafid Mansyur 6614 M. Widyatmoko 7315 Miftakhur Rizqi 8016 Nurul Anwar 6017 Putri Utami 5018 Renaldi Syef Rizal 6619 Riski Mubarok 7320 Rizqon Al Khaqiqi 7021 Syahrul Faizin 5022 Tom Romi Albar 4623 Tulus Khaqiqi 6024 Vita Ati Syarifah 8025 Zaenab 73
Jumlah 1466
50
Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra
siklus :
Biji Cacahing Siswa (F)
10 – 19 -
20 – 29 -
30 – 39 -
40 – 49 2
50 – 59 4
60 – 69 9
70 – 79 8
80 – 89 2
90 - 100 -
Jumlah 25
Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram ing
ngandhap punika :
Nilai Siklus I
12
10
8
6
4
sisw
a
umlah
2
01 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Biji Siswa
J
51
Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut kesimpulan bijinipun
siswa punika sampun lumayan, nanging taksih wonten bijinipun siswa
ingkang taksih kirang saking KKM. Mila saking punika panaliti nglampahi
siklus II supados pikantuk biji ingkang maksimal.
Biji hasil siklus I punika dipunbandingaken kaliyan biji pra siklus,
kangge mangertosi punapa wonten paningkatan prestasi nopo boten.
Menawi wonten berarti metode Think Pair Share wonten
pangaribawanipun tumrap kaprigelan maos aksara jawa.
Panaliti ngawontenaken observasi/Solah bawanipun siswa nalika
proses piwulangan ngginakaken metode Think Pair Share. Supados
panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas
ingkang diparingaken. Dening kasil Pangamatan aktifitas Siswa
anggenipun nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap
punika.
TABEL 1.2
AKTIFITAS SISWA
No Aspek ingkang dipungatosaken F %
1 Mandiri nalika nggarap tugas ( boten nyonto kancane ) 8 35 %
2 Remen nalika nggarap tugas 20 80 %
3 Serius nalika nggarap tugas 12 48 %
Rata - rata 13 54 %
52
Kajawi saking pangamatan – pangamatan wonten ing inggil,
panaliti ugi nyuwun pendapat saking parasiswa ngginakaken jurnal
babagan proses piwulangan ingkang sampun dipunlampahaken. Kasil
saking jurnal ingkang dipun paringaken siswa saged dipunpirsani wonten
ing tabel ngandhap punika.
TABEL 1.3
Jurnal Siswa Babagan Proses Piwulangan Wonten Ing Siklus I
No Aspek Ingkang dibiji F %
1 Metode Think Pair Share supados
dipunlajengaken
18 72 %
2 Sampun paham kalian materi aksara jawa 15 60 %
3 Remen Ngginakaken metode Think Pair Share 20 80 %
Rata - Rata 17 70 %
4. Refleksi
Wonten ing refleksi dipunmupangataken dening dwija/ panaliti
kangge ngambali maleh punapa ingkang sampun kalangkahan nalika
piwulangan dipuniwiti dumugi piwulangan paripurna. Dwija ugi maringi
kabebasan lan maringi kalodangan pitakon dateng siswa supados
nakenaken babagan piwulangan ingkang dereng jelas.
5.Perbaikan Rencana
53
Kegiatan pungkasan ingkang dipunlampahi dening panaliti punika
perbaikan rencana. Wonten ing ngriki dipun kajengaken supados saged
ngewah utawi saged ningkataken pemahaman siswa kalian materi ingkang
badhe dipun paringaken. Perbaikan ingkang kedah dipun lampahaken
wonten ing siklus II.
c. Deskripsi Hasil Siklus II
1. Rancangan
Wonten ing rancangan siklus II panaliti lampahaken pinten-pinten
kegiatan kadosta
1) Ngleresaken RPP inkang sampun diginaaken wonten ing siklus I
2) Ndamel pitakonan siklus II ingkang badhe dipun paringaken dateng
siswa bilih proses piwulangan sampun paripurna
2. Tindakan
Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti pirsani nalika
nglampahi eksperimen wonten ing siklus II kadosta
1) Siswa boten maleh isin lan ajri nalika dipunsuwun majeng kangge
maos wangsulan
2) Nalika siswa diparingi tugas garap siklus II, siswa ingkang nyonto
kanca sanesipun kantun sekedik
3) Wekdal kangge garap pitakonan cekap lan jumbuh kaliyan wekdal
ingkang diserat wonten ing RPP
4) Kegiatan kaping pungkasan panaliti paring penghargaan dhateng siswa.
3. Observasi
Dipunlampahaken siklus 1 rumiyin kangge mbandingaken kaliyan biji
siklus II. Saking data punika saged dipunginakaken dados tolak ukur
kangge mangertosi perkembangan siswa nalika sampun dipunlampahaken
54
tindakan. Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram
ngandhap punika :
Pedoman kangge mbiji hasil siklus II
No Kriteria Skor
1 Ketepatan jawaban
a. Soal no 1, saben jawaban sing bener entuk biji 1
b. Soal no 2, saben jawaban sing bener entuk biji 2
c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk biji 3
5
10
15
Jumlah Skor 30
Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :
Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)
Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa
nalika siklus II, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa
maos aksara jawa.
Daftar Nilai Siswa Kelas VII
Wonten Ing Siklus II
NomorNama Nilai
Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 702 Adimas Prabowo 803 Ahmad Tasropi 704 Annisa Ainul Amalia 765 Birul Walidain 706 Faisal Mahfudz 867 Fata Zaeninnadzif 808 Fatahila Sabil 869 Fatkhul Rizal 76
X 100
55
10 Fika Hasbi Muhammad 7611 Harmaliah 7612 Hilmi Adam Putra 7313 Khafid Mansyur 7614 M. Widyatmoko 7615 Miftakhur Rizqi 8316 Nurul Anwar 7017 Putri Utami 7018 Renaldi Syef Rizal 7019 Riski Mubarok 7020 Rizqon Al Khaqiqi 7621 Syahrul Faizin 7022 Tom Romi Albar 7623 Tulus Khaqiqi 7324 Vita Ati Syarifah 8025 Zaenab 86
Jumlah 1639
Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra
siklus :
Biji Cacahing Siswa (F)
10 – 19 -
20 – 29 -
30 – 39 -
40 – 49 -
50 – 59 -
60 – 69 -
70 – 79 18
80 – 89 7
90 - 100 -
Jumlah 25
56
Data Hasil Siklus II, dipunjlentrehaken wonten ing diagram ngandap
punika :
16
14
12
10
8
6
4
sisw
a
mlah
2
0
Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut dudutan bijinipun siswa
sampun sae lan sampun nglampahi KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).
4. Perbaikan Rancangan
Perbaikan rancangan nalika ing siklus I sampun kalampahan inggih punika
1). Panaliti paring motivasi dhateng siswa ingkang pikantuk biji paling
sae kanthi paring hadiah.
2). Panaliti paring penghargaan dhateng siswa.
C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Biji Siswa
Ju
57
Presentasi kaprigelan maos aksara jawa dipunjumbuhaken kaliyan rumus!
NA = %100xNxS
EN
1. Biji Pre test
= %10025100
1229x
x
= %1002500
1229x
= 49,16 %
Keterangan :
1229 = jumlah biji satunggal kelas
100 = biji maksimal soal tes
25 = jumlah siswa satunggal kelas
Saged dipunpirsani saking biji pre test kaprigelan siswa maos aksara jawa
takse andap inggih punika 49,16 %.
2. Biji Siklus I
= %10025100
1466x
x
= %1002500
1466x
= 58,72 %
Keterangan :
1466 = Jumlah biji satunggal kelas
100 = biji maksimal soal tes
25 = jumlah siswa satunggal kelas
Saged dipun pirsani saking biji siklus I, kaprigelan siswa maos
aksara jawa saged mindak bilih dipun bandingaken kaliyan biji pre test. Dene
wonten ing siklus I punika saged mindak 9%.
58
3. Biji Siklus II
= %10025100
1639x
x
= %1002500
1639x
= 65,56 %
Saged dipunpirsani saking biji siklus II, kaprigelan siswa saged mindhak
bilih dipunbandingaken kaliyan biji siklus I wonten ing siklus II punika saged
mindhak 8% lan biji sampun maksimal.
59
BAB IV
PENUTUP
A. DUDUTAN
Adhedasar panaliten punika saged dipunpundhut dudutan kados mekaten :
1. Hasil saking panaliten wonten ing pra siklus kaprigelan siswa maos aksara
jawa takseh andhap inggih punika 49,16% lan bijinipun siswa katha
ingkang takseh kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).
2. Hasil saking panaliten wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa
mindak bilih dibandingaken kaliyan biji saking pra siklus ingkang waune
49,16% dados 58,72% (mindak 9%), wonten ing siklus I wonten 15 siswa
ingkang bijine taksih kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).
3. Hasil saking panaliten wonten ing siklus II kaprigelan maos aksara jawa
mindak bilih di bandingaken kaliyan biji saking siklus I, ingkang waune
58,72% dados 65,56% (mindak 8%). Won ten ing siklus II biji siswa
sampun nggayuh KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).
4. Siswa langkung remen wonten ing proses piwulangan kanthi
ngginakkaken metode TPS (Think Paire Share) dibanding ngginakaken
metode sanesipun, kasunyatan kasebut kabukti nalika siswa ngisi jurnal
wonten ing jurnal punika kathah siswa ingkang ngisi remen. kaliyan
metode TPS (Think Paire Share) lan nyuwun bilih metode kasebut
dipunginakaken ing proses piwulangan saklajengipun.
60
5. Kanthi metode TPS (Think Paire Share) kaprigelan siswa maos aksara
jawa saged mindhak. Kahanan mekaten kabukten wonten salebeting kasil
saking panaliten wonten ing siklus I lan siklus II dipunpirsani wonten
mindaking kaprigelan maos aksara jawa.
B. PAMRAYOGI
Kanthi kabuktekaken hasil panaliten mila panaliti mbudidaya atur
pamaryogi kados mekaten :
1. Penyelenggara pasinaon kedah ngawontenaken sarana lan prasarana
ingkang saged mbudidaya proses pasinaon mliginipun wonten piwulangan
basa Jawa, supados ancasing pasinaon saged dicepeng lan pikantuk kasil
ingkang maksimal. Sarana lan prasarana ingkang dipunkajengaken inggih
punika media basa jawa mliginipun media tulisan Aksara jawa. Saben
kelas kedah wonten media kasebut.
2. Penyelenggara Pendidikan saged maringi partimbangan kangge
ngawontenaken ruangan khusus kadosta laboratorium basa ingkang saged
dipunginakaken kangge sinau basa jawa mliginipun sinau maos aksara
jawa.
3. Metode TPS (Think Paire Share) saged dipunginakaken para dwija basa
jawa utawi dening para dwija mata pelajaran sanesipun.
KAPUSTAKAAN
Daryanto. 1999. Kawruh Basa Jawa Pepak. Surabaya : Apolo.
Depdikbud. 2003. Pedoman Penulisan Aksara Jawa. Yogyakarta : YayasPustaka Nusantara.
Kunandar. 2009. Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta : Rajawali.
Maman Rahman. 1993. Strategi dan Langkah-langkah Penelitian Pendidik
Semarang : IKIP Semarang Press.
Mulyasa. 2009. Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan. Bandung : RemRosdakarya.
Ngatmini. 2008. Interaksi Belajar Mengajar. Semarang.
Oemar H. Malik. 2008. Kurikulum dan Pembelajaran. Jakarta : Bumi Aksara.
Robertus, Akasih. 2007. Optimalisasi Media Pembelajaran. Jakarta : Grasindo
Sugiono. 2006. Statistika Untuk Penelitian, Jawa Barat : Alfabeta.
Suprijono, Agus. 2009. Cooperative Learning. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.
Suyitno. 2006. Prigel Maos, Semarang.
Syaiful, Aswan. 2006. Strategi Belajar Mengajar. Jakarta : Rineka Cipta.
Tarigan, Henry Guntur. 1994. Membaca sebagai Sesuatu KeterampilBerbahasa. Bandung : Angkasa.
Trianto. 2007. Model-model Pembelajaran Inovatif Berorientasi KonstrutivisJakarta : Prestasi Pustaka.
Wena, Made. 2009. Strategi Pembelajaran Inovatif Kontemporer. Jakarta : BiAksara.
61
an
an.
aja
an
tik.
ma