FAIN_118

φαινοµενα

#EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ 25 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2010

σολοµωνικητο πιο σκοτεινο

βιβλιο

ο µαρτυρας της επιστηµης

Tζ. µπρουνο και η µαγικη

του kοσµολογια

οι µαϊστρες µαγισσες

της β. ελλαδας

ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΞΟΡΚΙΑ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

τευχος 118 - 9 φεβρουαριου 2013

DVDΜΕ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΟΥ

DISCOVERY WORLD

Πώς θα φτιαξετε ένα ροµποτ Τζενταϊ

΄

οι µαϊστρες µαγισσες

της β. ελλαδας

ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΞΟΡΚΙΑ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

προσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µαςπροσεγγίζοντας τα αινίγµατα του κοσµου µας

ΠΕΡΙ

Ο∆ΙΚ

Η ΕΚ

∆ΟΣΗ

- Κ

ΥΚΛΟ

ΦΟΡ

ΕΙ Μ

Ε ΤΟ

Ν ΕΛ

ΕΥΘΕ

ΡΟ Τ

ΥΠΟ

Μυστήρια

Οι µεταφυσικού χαρακτήρα τελετουργίες που αναπτύχθηκαν στις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες

αποσκοπούσαν στην επίκληση βοήθειας στις θείες δυνάµεις, από τις οποίες οι αρχέγονοι άνθρωποι πίστευαν ότι ήταν εξαρτηµένη η καθηµερινή επιβίωσή τους. Η επικοινωνία µε τους θεούς ήταν εφικτή µέσω των εκπροσώπων τους κι αυτόν το ρόλο αναλάµβαναν ένας ιερέας και µια ιέρεια, οι οποίοι και ήταν υπεύθυνοι για τις θρησκευτικές τελετές. Οι συγκεκριµένες πρωτόγονες ιεροπραξίες φαίνεται ότι αποσκοπούσαν στο να εξευµενίσουν τους θεούς για να δώσουν τη βοήθειά τους προς τους ανθρώπους.

Σταδιακά αναπτύχθηκε µια βαθύτερη αποκρυφιστική πεποίθηση για τη µετά το θάνατο ζωή και τη µετενσάρκωση. Τότε, στον αρχέγονο «κερασφόρο θεό» -που αποτελούσε προσωποποίηση των αρσενικών ζώων που έφεραν κέρατα- δόθηκε και το χαρακτηριστικό του θεού του θανάτου. Στη γυναικεία θεότητα προστέθηκε η σχέση µε τη Σελήνη και τους κύκλους της και σύντοµα αποτέλεσε τη νύµφη που ενώθηκε σε ένα ιερό γάµο µε τον κερασφόρο θεό για να τελούνται ταυτόχρονα και προς τους δύο οι εορτές τις γονιµότητας. Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, αυτός ο πρωτόγονος αλληγορικός µύθος παρέµεινε αναλλοίωτος µέχρι τους µεταγενέστερους ιστορικούς χρόνους και ως µνήµη διατηρείται µέχρι τις µέρες µας µε µια απλουστευµένη επεξήγηση. Ο αρσενικός θεός αντιπροσώπευε το θάνατο και η θεά τη ζωή. Η ζωή και ο θάνατος είναι ένας συνεχής κύκλος, ο οποίος περιλαµβάνει τρεις µεγάλες έννοιες: Αγάπη, Θάνατο και Αναγέννηση. Η µαγεία ήλεγχε ώστε αυτός ο κύκλος να παραµένει αδιατάρακτος. Για να εκπληρωθεί η αγάπη πρέπει πρώτα να γεννηθεί µέσα από κάποιον που θα έρθει στη ζωή. Αυτός πρέπει στη συνέχεια να ενωθεί µε ένα αγαπηµένο πρόσωπο. Επειτα πεθαίνουν και µετενσαρκώνονται για να διατηρηθεί ο κύκλος κι αυτό θα επαναληφθεί όσες φορές απαιτηθεί.

Κατά τη διάρκεια της Λίθινης Εποχής, οι άνθρωποι των φυλών πίστευαν ότι η µετενσάρκωση συνέβαινε µόνο στις ίδιες οµάδες των ανθρώπων που συγκροτούσαν τη φυλή. Κάτι το οποίο στη συνέχεια δεν αποδέχθηκε η µαγεία.

Από αυτή τη βαθιά πίστη αναδύονται µε την πάροδο του χρόνου όλοι οι θεοί και οι δαίµονες, οι οποίοι εκφράζουν τη στενή σχέση του ανθρώπου µε τη Φύση. Κι αυτό συνέβη τότε, σε εκείνη τη µακρινή ξεχασµένη εποχή, επειδή οι άνθρωποι είχαν ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης από εµάς, βλέποντας µια µηδαµινή διαφορά µεταξύ του πραγµατικού κόσµου και εκείνου της φαντασίας.

EDITO

Του Απόστολου Χρ. Αντωνάκη | [email protected]

Στις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες, κατά τη Λίθινη Εποχή, η επιβίωση ήταν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση και ήταν συνδεδεµένη µε τις ικανότητες στο κυνήγι και στο ψάρεµα από τα οποία διασφαλιζόταν η διατροφή. Για να επιτευχθεί ο συγκεκριµένος ζωτικής σηµασίας στόχος σε αυτές τις πρώιµες κοινωνικές οµάδες, υπήρχε ένας σαφής καταµερισµός εργασιών. Οι άνδρες κυνηγούσαν και ψάρευαν και οι γυναίκες συγκέντρωναν τα τρόφιµα, τα επεξεργάζονταν και φρόντιζαν τα παιδιά. Ενας αρσενικός «κερασφόρος θεός» που είχε εξουσία στα ζώα προστάτευε τους άνδρες, ενώ η µεγάλη µητέρα θεά, που εξουσίαζε τη γονιµότητα και τα φαρµακευτικά φυτά, προστάτευε τις γυναίκες.

Η µαγεία στις πρωτόγονες κοινωνίες

«Αλλά µε τις ξόβεργες µπορεί να πιάνεις πουλιά, δεν πιάνεις

ποτέ το κελαηδητό τους.Χρειάζεται η άλλη βέργα της

µαγείας και ποιος µπορεί να την κατασκευάσει

αν δεν του ’χει από µιας αρχής δοθεί;»

Οδυσσέας Ελύτης

φαινοµενα

4

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

5 ΠΡΟΣΩΠΑ 6 DATA FILES

7 ∆ΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ 811 KOSΜΟ NEWS

2627 EIKONEΣ 34 MHXANH TOY XΡONOY

35 ΜΙΑ ΕΛΛΑ∆Α ΘΡΥΛΟΙ 41 ΟΝΑΡ

4243 EIKONEΣ 4445 OI ∆ΙΚΗΓΟΡΟΙ ΤΟΥ ∆ΙΑΒΟΛΟΥ

46 F... FOR FANTASY 47 ΠΑΡΑΞΕΝΟΣ ΤΑΞΙ∆ΙΩΤΗΣ

4849 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 50 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Θεµατα

Π Ε ρ ι ε χ µ ε ν αΠ Ε ρ ι ε χ µ

Γράµµατου εκδότη περιεχοµενα data files

δουρειοςιπποσ

Kosmo news

επικοινωνια

03 04 05 06 07 08

11

47 48 49 50

βιβλιοθηκη βιβλιοθηκη

09 10

Μονιµεσ στηλεσ

21 22 2319

292827 30

ΜΑΓΕΙΑ 1217ΞΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΛΗΣΕΙΣ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑ∆ΟΣΗ

ΠΑΡΑ∆ΟΣΕΙΣ 1823ΟΙ ΓΥΜΝΕΣ ΜΑΪΣΤΡΕΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ

RETRO CORNER 2425Η ΒΑΣΚΑΝΙΑ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΥΤΗΣ

ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 2833TΖΟΡΝΤΑΝΟ MΠΡΟΥΝΟ: O ΜΑΡΤΥΡΑΣ

ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ

ΜΕ ΤΗ ΜΑΓΕΙΑ

ΜΑΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ 3640ΣΟΛΟΜΩΝΙΚΗ: Η ∆ΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ

31 32 33 34

24

Kosmo news Kosmo news Kosmo news

Kosmo news

25 26

προσωπα

20

35 42

F...for fantasy

παραξενος ταξιδιωτης

οι δικηγοροι του διαβολου

οι δικηγοροι του διαβολου

µια ελλαδαθρυλοι

4644

12 16 1715

45οναρ

36 37

43

retrocorner

retrocorner

38 39 40 41

11 18

µαγεια µαγεια µαγεια µαγεια µαγεια µαγεια

εικονες

εικονες

εικονες

εικονες

παραδοσεις παραδοσεις παραδοσεις παραδοσεις παραδοσεις

παραδοσεις

1413

αγνωστη ιστορια

µαγικα βιβλια










Mηχανητου χρονου

Προσωπα

5EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ

φαινοµενα

Harry Potter

Σε ένα θεµατικό τεύχος αφιερωµένο στον κόσµο της µαγείας δεν θα µπορούσαµε να παραλείψουµε να κάνουµε αναφορά στον πιο γνωστό µάγο της εποχής µας, τον Harry Potter! Πρόκειται για τον κεντρικό χαρακτήρα των επτά µυθιστορηµάτων φαντασίας της επιτυχηµένης Βρετανίδας συγγραφέως Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ο µαγικός κόσµος των οποίων µεταφέρθηκε µε τεράστια επιτυχία στις κινηµατογραφικές αίθουσες κατά τα προηγούµενα χρόνια. Πρωταγωνιστής των ταινιών δεν ήταν άλλος από τον επίσης Βρετανό Daniel Radcliff e (φωτό), που έχει συνδέσει την έως τώρα καριέρα του µε το χαρακτήρα του θαρραλέου µικρού µάγου.

(1997*-) *Ηµεροµηνία κατά την οποία εκδόθηκε το πρώτο µυθιστόρηµα µε πρωταγωνιστή τον ήρωα.

datafi les

ΕΝΘΕΤΗ ΕΚ∆ΟΣΗκαθε σαββατο στα περιπτερα µαζι µε τον ελευθερο τυπο

∆ιεύθυνση έκδοσης Απόστολος Χρ. ΑντωνάκηςΑρχισυντάκτης Μηνάς N. Παπαγεωργίου Σύνταξη Στέλιος Φωκάς, Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη, Αλίκη Κοτζιά, Μαρία Μακρίδου, Ράνια Ιωάννου, Νικόλαος Κουµαρτζής, Κώστας Μαυραγάνης, Τάσος Χαλιός, ∆ηµήτρης Αναστασίου Ειδικοί συνεργάτες Γιώργος Αδαµόπουλος, ∆ηµήτρης Αργασταράς, Θανάσης Αυγίκος, Αγγελος Βιαννίτης, Γεώργιος Καραχάλιος, Χαρίτα Μήνη, Σάσσα Τσέιτοου, Αποστόλης Χειρδάρης Art director Σοφία ΛιβιεράτουΥπεύθυνη διόρθωσης κειµένων Kατερίνα Μπεχράκη

Iδιοκτησία ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε.Εκδότες ∆ηµήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής∆ιευθυντής Πάνος Αµυράς

∆ιεύθυνση εµπορικής ανάπτυξης «ELSE AGENCY» Εµπορική διεύθυνση Ελσα Σοϊµοίρη∆ιεύθυνση διαφήµισης Λουκάς Παπανικολάου Υποδοχή διαφήµισης Μίνα ΓιαννάκηΟικονοµική διευθύντρια Μαριάννα ΘαρενάκηΦωτογραφικό αρχείο Φανή Νικολαΐδου Φωτό Αρχείο Ελεύθερου Τύπου,Shutterstock, Ideal Image, Visual Photos, ΑΠΕ, EurokinissiΥπεύθυνος κυκλοφορίας Κώστας Μπαλής Εκτύπωση ΤΥΠΟΕΚ∆ΟΤΙΚΗ Α.Ε. ∆ιανοµή ΕΥΡΩΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Νέο Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121 Τηλ.: 210 8113000, Fax: 210 8113001, Site: www.e-typos.com, e-mail: [email protected]

Οι απόψεις των συγγραφέων εκφράζουν τους ίδιους και δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην και απόψεις του περιοδικού.

Σαν Σήµερα (9/2 - 15/2)

9/2/1828: Ο Ιµπραήµ Πασάς φθά-νει στην Τρίπολη επικεφαλής δύνα-µης 12.000 ανδρών και διατάσσει την ολοκληρωτική καταστροφή της πόλης.

10/2/1355: Ανήµερα της εορτής της Αγίας Σχολαστικής ξεσπούν επει-σόδια στην Οξφόρδη µεταξύ φοιτη-τών και ντόπιων. Αιτία η ποιότητα της µπίρας σε µια παµπ και τα προσβλη-τικά σχόλια κάποιων φοιτητών για τους ντόπιους. Το αποτέλεσµα; Την επόµενη µέρα η πόλη θρηνούσε 63 νεκρούς φοιτητές και 30 πολίτες.

10/2/1634: Ο Γαλιλαίος απαρνείται µπροστά στους ιεροεξεταστές τη θεω-ρία του ως αιρετική και λαθεµένη και δέχεται ότι η Γη είναι επίπεδη και ακί-νητη. Λέγεται όµως ότι την ίδια στιγµή σιγοψιθύρισε: «Και όµως, κινείται!».

10/2/1947: Τα ∆ωδεκάνησα προ-σαρτώνται στην Ελλάδα µε τη Συνθή-κη των Παρισίων.

11/2/1922: Υπογράφεται στο Λον-δίνο, µεταξύ Ελλάδας και οµάδας κε-φαλαιούχων, δάνειο ύψους 15 εκα-τοµµυρίων λιρών.

12/2/1898: Το πρώτο θύµα αυτο-κινητικού δυστυχήµατος στη Μεγάλη Βρετανία είναι ο επιχειρηµατίας Χένρι Λίντφιλντ. Από βλάβη του τιµονιού το αυτοκίνητό του προσκρούει σε σιδε-ρένια κολόνα στο Πέρλεϊ Κόρνερ του Σάρεϊ.

12/2/1911: Με ψήφισµά τους προς τη Βουλή, αρκετοί καθηγητές Πανεπι-στηµίου ζητούν να καθιερωθεί ως επί-σηµη γλώσσα του ελληνικού κράτους η καθαρεύουσα.

Γνωρίζατε ότι… Στις 13 Φεβρουαρίου του 1955 το Ισραήλ αποκτά τέσσε-ρις από τους επτά παπύρους της Νεκράς Θάλασσας; Πρόκειται για αρχαία χειρόγραφα, που πε-ριλαµβάνουν κείµενα στα εβρα-ϊκά, στα αραµαϊκά, στα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά, τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1947 σε σπηλιές κοντά στο Κουµράν και άλλαξαν τον τρόπο µε τον οποίο οι ειδικοί αντιµετωπίζουν πλέον τις συνθήκες µέσα στις οποίες γεννήθηκε ο Χριστιανι-σµός. Η συγγραφή τους αποδί-δεται στα µέλη µιας µοναστικής κοινότητας που ήταν εγκατεστη-µένη στην έρηµο του Κουµράν.

Το 4ο DVD της σειράς H φαντασία γίνεται πραγµατικότηταµε το κυροσ του discovery world

Πώς θα φτιαξετε ενα ροµποτ Τζενταϊ΄

Βρείτε µας στο facebook αναζητώντας το λογαριασµό ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ.

φαινοµενα

6


,


φαινοµενα

εναλλακτική µατιά στην επικαιρότητα

Από τoν Μηνά N. Παπαγεωργίου[email protected]

Αλλάξτε µου πλανήτη∆ιαβάζοντας κανείς τον τίτλο του «∆ούρειου Ιππου» αυτής της εβδοµάδας, το µυαλό του ίσως πάει αυτόµατα στα διαχρονικά όνειρα της ανθρωπότητας για την εύρεση και τον εποικισµό µιας δεύτερης Γης µέσα στο Σύµπαν, γεγονός που θα εκπληρώσει πολλά από τα οράµατα και τεχνολογικά σχέδια που ακόµη και στις µέρες µας φαντάζουν µάλλον φουτου-ριστικά.

Στην πραγµατικότητα αυτή ήταν η φράση που ήρθε ακαριαία στο µυαλό µου όταν πριν από µερικά 24ωρα βρέ-θηκα αντιµέτωπος µε την είδηση για το νέο νοµικό πλαίσιο που προωθείται από την αµερικανική κυβέρνηση σχετικά µε τη νοµιµότητα του πεδίου δράσης των µη επανδρωµένων πολεµικών αεροσκαφών τύπου drone σε ολόκληρο τον κόσµο. Το ζήτηµα ήρθε στο φως µετά την αποκάλυ-ψη σχετικού κρατικού εγγράφου, λίγες µόλις ηµέρες πριν από το διορισµό του νέου επικεφαλής της CIA, Τζον Μπρενάν (κάτι που αναµενόταν να γίνει την Πέµπτη), ο οποίος σηµειωτέον έχει κατά το παρελθόν ταχθεί ανοιχτά υπέρ της χρήσης των drone.

Τι είναι όµως αυτό που ετοι-µάζουν τα ανώτερα στρατιωτικά κλιµάκια των ΗΠΑ; Πρακτικά τη δυνατότητα άµεσης, και χωρίς την πραγµατοποίηση καµίας δίκης, δολοφονίας οποιουδήποτε ανθρώπου ζει και κινείται στον πλανήτη, αρκεί αυτός να συ-γκεντρώνει ισχυρές -κατά την κρίση των αρµοδίων(!)- ενδεί-ξεις για το ότι αποτελεί κίνδυνο για τις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής! Και τι θα γίνεται µε τη νοµοθεσία και το ∆ίκαιο των χωρών στις οποίες θα πραγµατοποιούνται τέτοιου είδους δολοφονικές επιθέσεις από τα µη επανδρωµένα αεροσκάφη, που ίσως κρίνουν τις κινήσεις αυτές παράνοµες; Το πρόβλη-µα αυτό µάλλον θα… παρακάµπτεται µε απόφαση ανώτατου αξιωµατούχου! Τόσο απλά. Και σε ό,τι αφορά τα κριτήρια της επιλογής και εξόντωσης του στόχου; Αυτά συµπυκνώνονται

σε τρεις συνολικά προϋποθέσεις: α) Το άτοµο να συνιστά άµεση απειλή για τις ΗΠΑ, ακόµα και αν δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις για κάτι τέτοιο. β) Η σύλληψή του να κρίνεται ανέ-φικτη µε βάση όλους τους άλλους συµβατικούς τρόπους και γ) να αποφασιστεί µια επιχείρηση που θα σχετίζεται µε τους γνωστούς κανόνες πολεµικής εµπλοκής. Να σηµειωθεί ότι ανάλογης λογικής χρήση των αεροσκαφών drone αναµένεται να πραγµατοποιηθεί και στο εσωτερικό της χώρας (πιθανώς δηλαδή ενάντια και σε Αµερικανούς πολίτες), όπως αποκά-λυψαν γερουσιαστές τόσο των ∆ηµοκρατικών όσο και των Ρεπουµπλικανών που ξεσκονίζουν τις µέρες αυτές τις προς ψήφιση διατάξεις.

Να σηµειωθεί ότι, από το 2008 και εξής, έτος έναρξης της δράσης των σκαφών τύπου drone, εκατοντάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (υπό την «αόρατη» κατηγορία της συµµετοχής τους στην «Αλ Κάι-ντα»), κυρίως σε χώρες όπως το Πακιστάν, το Αφγανιστάν και η Υεµένη. Σε ό,τι αφορά την τελευ-ταία, µάλιστα, αποκαλύφθηκε πρόσφατα πως οι ΗΠΑ κατα-σκεύασαν το 2009 στη γειτονι-κή Σαουδική Αραβία µια µυστική βάση αποκλειστικά και µόνο για

την προσγείωση και απογείωση των δολοφονικών drone.

∆ιαβάζοντας κανείς τα παραπάνω, αναλογιζόµενος ταυ-τόχρονα αρκετές καταστάσεις που βιώνουµε και στη χώρα µας τα τελευταία χρόνια, µένει µε τις σκέψεις που αφορούν τον προσδιορισµό της πραγµατικής έννοιας της ελευθερίας, της εθνικής κυριαρχίας, αλλά και της επιλογής των περισσοτέρων από εµάς να κλείνουµε τα µάτια σε φαινόµενα και λογικές που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και λογική. Μήπως τελικά οι απόψεις του David Icke για έναν πλανήτη-φυλακή έχουν κάποια βάση, ακόµα κι αν είναι απαλλαγµένες από το «µεταφυσικό» τους µανδύα;

Οι ΗΠΑ σχεδιάζουν τη δυνατότητα άµεσης, και χωρίς την πραγµατοποίηση καµίας δίκης, δολοφονίας οποιουδή-ποτε ανθρώπου ζει και κινείται στον πλανήτη, αρκεί αυτός να συγκεντρώνει ισχυρές -κατά την κρίση των αρµοδί-ων(!)- ενδείξεις για το ότι αποτελεί κίνδυνο για τις ίδιες!

φαινοµενα

8

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ΝEWSKOSM ΝEWSKOSMΕπιµέλεια: Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη

Εκσκαφές στον «κόκκινο πλανήτη» Επιασαν δουλειά τα τρυπάνια του «Curios-ity» στον Αρη το προηγούµενο Σαββατοκύριακο, καθώς οι ανακοινώσεις από την Πασαντίνα της Καλιφόρνια αναφέρουν πως ήρθε επιτέλους η ώρα να εξεταστεί το εσωτερικό των πετρω-µάτων του πλανήτη ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο δηµιουργήθηκαν εξαιτίας της παρουσίας νερού. Τα δείγµατα που θα συλλέξει το τρυπάνι θα µεταφέρονται στο εσωτερικό εργαστήριο του σκάφους όπου θα αναλύονται και τα αποτελέ-σµατα θα αποστέλλονται στα γραφεία της NASA. Μέχρι στιγµής το τρυπάνι έχει λειτουργήσει µόνο περιστροφικά, καθώς οι υπεύθυνοι ήθελαν να κάνουν τις απαραίτητες δοκιµές µε µια ρηχή και σχετικά επιφανειακή τρύπα προτού προχωρήσουν στο συνδυασµό περιστροφικής και κρουστικής λειτουργίας. Οι δοκιµές άλλωστε κρίθηκαν απαραίτητες προκειµένου να βεβαιωθεί πως το τρυπάνι αντέ-χει τις ακραίες θερµοκρασίες στην επιφάνεια του Αρη. Το σηµαντικότερο µέχρι στιγµής εύρηµα είναι ορισµένα πετρώµατα στρογγυλής όψης, τα οποία θα µπορούσαν, σύµφωνα µε µια πρώτη εκτίµηση, να είναι τα βότσαλα ενός προϋπάρχοντος ποταµού.

τα τρυπάνια του «Curios-

«Μαϊµού» ο διαστηµικός πίθηκος του Ιράν;Αναλυτές της ∆ύσης εντόπισαν ενδείξεις που υπονοούν πως η µαϊ-µού που, σύµφωνα µε το υπουργείο Αµυνας του Ιράν, στάλθηκε µε επιτυχία στο ∆ιάστηµα και επέστρεψε σώα και αβλαβής, δεν ήταν παρά µια απάτη, αφού σε κάποια βασικά σηµεία τα φω-τογραφικά δεδοµένα δεν ταιριάζουν µεταξύ τους. Οι αναλυτές ισχυρίζονται πως η µαϊµού που παρουσιάστηκε εν µέσω θριαµβολογιών στην συνέντευ-ξη Τύπου την περασµένη εβδοµάδα δεν είναι το ίδιο ζώο µε αυτό στις φωτογραφίες που είχαν δηµοσιευτεί πριν από την αποστολή. Πιο συγκε-κριµένα, η µαϊµού-αστροναύτης είχε ανοιχτόχρωµο τρίχωµα και µια κόκκινη κηλίδα πάνω από το δεξί µάτι, ενώ η µαϊµού που πήρε τη δόξα στη συνέ-ντευξη Τύπου ήταν σκουρόχρωµη και άνευ κηλίδας. ∆εν µας τα λένε καλά οι Ιρανοί…


Μυστήρια

φαινοµενα

Επιµέλεια: Θεανώ Καρούτα, Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη

Μυστήρια

Γλιτώνουµε στο τσακ;

Γάλλοι αρχαιολόγοι οργώνουν κυριολεκτικά την αρχαία πόλη Μάτσου Πίτσου στο Περού προκειµένου να εντοπίσουν άγνωστα ίχνη των Ινκας. Ετσι, µετά από σχολαστικό έλεγχο του υπεδάφους της περιοχής µε τη χρήση ηλεκτροµαγνητικού εξοπλισµού, βρέθηκαν µπροστά σε µια σπουδαία ανακάλυψη: Ενα καταφύγιο στην καρδιά της πόλης που παρέµενε κρυφό για αιώνες, καθώς µόλις πριν από 2 χρόνια ο Γάλλος επικεφα-λής της οµάδας, Νταβίντ Κρεσπί, είχε ανακαλύψει την κρύπτη

της εισόδου, για την οποία µέχρι τότε δεν ήξεραν πού οδηγεί ή πώς ανοίγει. Οι πρόσφατες έρευνες απέδειξαν όχι µόνο την ύπαρξη της κρύπτης, αλλά και µιας σειράς υπόγειων θαλάµων, ενώ υπάρχουν ενδείξεις και για την ύπαρξη σκάλας που οδη-γεί ακόµα βαθύτερα στη Γη. Ο έτερος Γάλλος αρχαιολόγος, Τιερί Ζαµέν, έχει ήδη ζητήσει την άδεια από την περουβιανή κυβέρνηση για τη διάνοιξη της κρύπτης.

Στα έγκατα του Μάτσου Πίτσου

Ο 2012 DA14 είναι ένας µικρός αστεροειδής, µε µέ-γεθος όσο ένα κτίριο ύψους 45 µέτρων. Oλα καλά µέχρι εδώ. Τι θα συνέβαινε όµως αν ένας τέτοιος αστεροειδής τύχαινε να χτυπήσει σε λίγες ηµέρες τον πλανήτη µας; Οι ειδικοί απαντούν πως θα µπορούσε να ισοπεδώσει µια µεγαλούπολη σαν το Λονδίνο! Στην πραγµατικότητα, αυτό που πρόκειται να συµβεί στις 15 Φεβρουαρίου, σύµφωνα µε τους ερευνητές του αστε-ροσκοπείου La Sagra στη Νότια Ισπανία, είναι πως ο 2012 DA14 θα ταξιδέψει «χαϊδεύοντας» τον πλα-νήτη µας σε απόσταση περίπου 28.000 χιλιοµέτρων από τη γήινη επιφάνεια! Παρ’ όλα αυτά, οι ερευνητές διαβεβαιώνουν πως δεν υπάρχει κάποια πιθανότητα σύγκρουσης µε τη Γη.

είναι ένας µικρός αστεροειδής, µε µέ-

Στα έγκατα του Μάτσου ΠίτσουΣτα έγκατα του Μάτσου Πίτσου

φαινοµενα

10

EΛΕΥΘΕΡΟΣ TΥΠΟΣ ΝEWSKOSM ΝEWSKOSM

101χρονη Κινέζα «αναστήθηκε»

Μπορεί να έσβησε πρόσφατα τα 100 κερά-κια της τούρτας του, αλλά ο Βρετανός από το Hertfordshire, Jim Clements, δεν λέει να το βάλει κάτω. Ο ηλικιωµένος πρώην µηχανικός, αφού συνταξιοδοτήθηκε στα 66 του, αποφάσισε να βρει µια άλλη δουλειά, λόγω της ακατάσχε-της βαρεµάρας που τον είχε καταβάλει. Ετσι ξεκίνησε να εργάζεται στην εταιρία ασφαλείας Harlow που εδρεύει στο Essex. Με αυτό τον τρόπο ο Jim, µε τα τέσσερα εγγόνια και τα δύο δισέγγονα, συµπληρώνει φέτος 86 έτη συνε-χόµενης εργασίας και ανακηρύχτηκε πανηγυρικά ως ο «γηραιότερος εργαζόµενος Βρετανός». Ο συµπαθέστατος παππούλης εργάζεται τουλάχιστον δύο ηµέρες την εβδοµάδα ασκώντας τα καθήκοντά του ως υπάλληλος γραφείου, ενώ η αγαπηµένη του ασχολία είναι να περιποιείται φτιάχνοντας αφεψήµατα και τσάι τις κυρίες που τον περιτριγυρίζουν, οι οποίες δεν είναι άλλες από τις συναδέλφους του.

Ενας αιώνας εργασίαςΕνας αιώνας εργασίαςΕνας αιώνας εργασίαςΤι κι αν ο χάρος τής χτύπησε την πόρτα; Η 101χρονη Κινέ-ζα, Peng Xiuhua, αν και δεν έδειχνε σηµεία ζωής για δύο σχεδόν ηµέρες, εντούτοις, λίγο πριν από την κηδεία της, απο-φάσισε να κάνει το δυναµικό comeback και να… ξυπνήσει! Η γηραιά κυρία, µόνιµος κάτοικος της πόλης Lianjiang, βρέθηκε νεκρή από τις κόρες της, αλλά όταν µαζεύτηκαν οι φίλοι, οι γείτονες και οι συγγενείς για να τις συλλυπηθούν, εκείνη άνοιξε τα µάτια της και αναρωτήθηκε γιατί µαζεύτηκε τόσος κόσµος στο σπίτι! Αν σε θέλει…


Μυστήρια

φαινοµενα

Μυστήρια

Σίγουρα, η 49χρονη Αµερικανίδα Loretta Lacy, όταν ξε-κίνησε για να πάει την εγγονή της ως τη σχολή χορού, να κάνει κάποιες δουλειές και στη συνέχεια να την επιστρέψει και πάλι στο σπίτι, δεν περίµενε ότι θα έσπαγε όλα τα ρεκόρ της τροχαίας: Κατάφερε να πάρει 4 κλήσεις σε σχεδόν 3 ώρες, µε τους τροχονόµους να µην πιστεύουν στα µάτια τους. Σε απόσταση µικρότερη του ενός χιλιοµέτρου από το σπίτι της πήρε την πρώτη κλήση, ανατολικά της περιοχής Jackson της

Πολιτείας της Μινεσότα, γιατί έτρεχε µε 144 χιλιόµετρα την ώρα. Το δεύτερο «δωράκι» ήρθε 32 χιλιόµετρα µετά, ξανά για υπερβολική ταχύτητα. Η τρίτη κλήση µπήκε στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου της µετά από µία ώρα και λίγο αργότερα οι αστυνοµικοί την… τίµησαν και µε την τέταρτη κλήση. Το χειρό-τερο είναι πως η σούπερ οδηγός δεν πρόλαβε να παραλάβει εγκαίρως την εγγονή από το µάθηµα του χορού, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε!

4 κλήσεις σε 3 ώρες!49χρονη Αµερικανίδα Loretta Lacy, όταν ξε-

Ενα εξωγήινο γουρούνιΕνα εξωγήινο γουρούνιΕνα εξωγήινο γουρούνιΤο θέαµα σόκαρε τους κατοίκους του χωριού Santa Cruz El Chol της Γουατεµάλα, αφού το µικρό, µαύρο και… «εξωγήινο» χοιρίδιο που γεννήθηκε ήταν κάτι που δεν είχαν ξαναδεί. Το γουρουνάκι, µέσα στην παρα-µόρφωση που έχει υποστεί εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωµαλίας, έχει ένα κεφάλι µε ανθρώπινη µορφή. Οι τερατογενέσεις είναι κάτι γνωστό στον ανεπτυγµένο κόσµο, όµως οι κάτοικοι του αποµακρυσµένου χωριού έσπευσαν να αποδώσουν την εµφάνιση του νέου αυ-τού περιστατικού σε κάποιο εξωγήινο πλάσµα ή σε ασθένεια η οποία µεταδόθηκε στο θηλυκό όταν κυοφο-ρούσε, από εξωγήινους. Το σχετικό βίντεο, όπως αυτό µεταδόθηκε στις ειδήσεις στη Γουατεµάλα, µπορείτε να το δείτε στο ΥouΤube πληκτρολογώντας τη φράση «Mutant pig “alien” born in Guatemala».

΄

12


φαινοµενα

Ο ανθρωπολόγος Charles Stewart ταξιδεύει στο νησί της Νάξου και µας µεταφέ-ρει µια σειρά από διαχρονι-κά ξόρκια που εντοπίζονται στο πανέµορφο αυτό νησί των Κυκλάδων, αναφορικά µε τις ψυχικές επιθέσεις ή τις ασθένειες που προ-σβάλλουν τους κατοίκους του µέσα στους αιώνες. Παράλληλα, πραγµατοποιεί συγκρίσεις µε αντίστοιχα έθιµα άλλων περιοχών της Ελλάδας και τονίζει το ρόλο της θρησκείας στη συνεχή ανανέωση της τοπικής λα-ογραφικής παράδοσης των ελληνικών νησιών.

Tου Charles Stewart

΄

Ξόρκιακαι επικλήσεις στην ελληνική παράδοση


φαινοµενα

µαγεια

Στη Νάξο τα ξόρκια µεταβιβά-ζονται εναλλάξ στα φύλα σε διαδοχικές γενιές, δηλαδή από

τη µητέρα στο γιο, εκείνος στην κόρη του και ούτω καθεξής (Blum and Blum 1970: 161). Σε άλλα µέρη της Ελλάδας τα ξόρκια µεταβιβάζονται αποκλειστικά και µόνο από γυναίκα σε γυναίκα. Επίσης, πιστεύεται πως τα λόγια αυτά πρέπει να κρατηθούν µυστικά προκειµένου να διατηρηθούν η δύναµη και η αποτελεσµατικότητά τους. Γράφοντας για τα ερευνητικά του ταξίδια στη Νάξο το 1959 και το 1960, ο λαογράφος Στέφανος Ηµελλος, Αξιώτης στην καταγωγή, παρατήρησε τα εξής:

«Είναι εις πάντας τους περί τα σχε-τικά θέµατα ασχολουµένους γνωστόν µετά πόσης δυσκολίας συγκεντρούται το λαογραφικόν τούτο είδος διά την κρατούσαν παρά τω λαώ αντίληψιν, ότι ανακοινούµενον εις τους άλλους αποβάλλει την µαγικήν και θεραπευ-τικήν αυτού δύναµιν. Αλλά και παρά τοις µη πιστεύουσιν εις την δοξασί-αν ταύτην υπάρχει ο δισταγµός της ανακοινώσεως εκ της υποψίας µήπως εκ ταύτης καταγέλαστοι αποβούν, εν ω ενίοτε οι εν ταις επωδαίς εµπερι-εχόµενοι αισχροί λόγοι κωλύουν τας γνωρίζουσας ιδία ταύτας γυναίκας από ταύτης» (1962: 176).

Ο ίκτεροςΑυτό το ξόρκι αρχίζει µε µια επίκλη-ση στην Αγία Τριάδα. Στο τέλος της σελίδας ήταν γραµµένα «Προσευχή Ικτέρου» και η ηµεροµηνία 1947.

Τα ξόρκια για τον ίκτερο είναι ιδι-αίτερα διαδεδοµένα στην Ελλάδα, όπως ακριβώς και οι προσευχές για το ανεµοπύρωµα, και ιστορικά αποδε-δειγµένα. Το κείµενο από ένα κρητικό ξόρκι του 18ου αιώνα δίνει οδηγίες στον εκτελεστή να πάρει επτά ρεβίθια και να τα βάλει σε ένα ποτήρι µαζί µε χρυσάφι (ίσως ένα χρυσό δαχτυλίδι). Επειτα να γεµίσει το ποτήρι µε νερό

και να τ’ αφήσει για µια νύχτα κάτω από τα αστέρια (να αστρονοµηθούσιν, Μυλωνάς και Κουκάς 1978:34.)

Τα αστρολογικά στοιχεία παίζουν σηµαντικό ρόλο σε πολλά ξόρκια. Ιδι-αίτερα σηµαντικά είναι η Σελήνη (είτε είναι πανσέληνος είτε νέο φεγγάρι) και τα αστέρια, τα οποία αναφέρο-νται συνεχώς ιδιαίτερα στα ξόρκια που σχετίζονται µε ελαττώµατα (Blum and Blum, 1970: 136, 155, Ηµελ-λος 1962: 185-86). Η σηµασία των αστρολογικών και µετεωρολογικών φαινοµένων στα ξόρκια, καθώς και σε άλλες τελετουργίες, όπως ο κλή-δονας, είναι τεράστια και δεν αφορά στο σκοπό αυτής της µελέτης.

Στη Νάξο γίνεται ένα παρόµοιο ξόρκι για τον ίκτερο, που ακολουθεί-ται από την παρακάτω τελετή. Τοπο-θετείται κρασί µέσα σε ένα ποτήρι (η ποσότητα είναι ανάλογη µε την ηλικία του παθόντος). Στη συνέχεια, ρίχνουν µέσα στο ποτήρι µε το κρασί ένα αντι-

κείµενο από ατόφιο χρυσάφι, όπως µια βέρα ή κάποιο άλλο δαχτυλίδι που να έχει πολύτιµες πέτρες πάνω του. Στο πάνω µέρος του ποτηριού τοπο-θετούν ένα ψαλίδι ανοιγµένο σε σχή-µα σταυρού. Αυτό το αφήνουν έξω όλη τη νύχτα κάτω από το φως των αστεριών και πρέπει να το µαζέψουν πριν βγει ο ήλιος. Η πράξη αυτή επα-ναλαµβάνεται για τρεις µέρες, αλλά το ψαλίδι πρέπει να παραµένει όλη την ώρα πάνω στο ποτήρι (Ηµελλος, 1962: 182). Στο χωριό Κοµιακή της Νάξου, η ξορκίστρα πρέπει να πάει το άτοµο που αποφέρει στο πηγάδι και να επιστρέψουν τα µεσάνυχτα ακο-λουθώντας διαφορετική διαδροµή. Και στη συγκεκριµένη περίπτωση, γεµίζουν ένα ποτήρι µε νερό από το πηγάδι και ρίχνουν µέσα ένα χρυσό αντικείµενο (Ηµελλος 1962:183).

Αφού έβρεχε όλο το µαντίλι και το άφηνε

να στεγνώσει, ο εξορκιστής ξαναµε-τρούσε τον πάσχοντα.

Αν το ύφασµα είχε συρρικνωθεί στο τέλος

της τελετής, τότε το άρρωστο άτοµο είχε

γιατρευτεί

φαινοµενα

14


Η πράξη του να πάνε στο πηγάδι, να τραβήξουν νερό και να µη µιλήσουν σε κανέναν θυµίζει πάρα πολύ τον κλήδονα, µια τελετή κατά τη διάρκεια της οποίας δαχτυλίδια και άλλα αντιπροσωπευτικά αντικείµενα (που ονοµάζονται ριζικάρια) τοποθετούνται µέσα σε αµίλητο νερό. Ενα νεαρό άτοµο, του οποίου και οι δύο γο-νείς βρίσκονται εν ζωή, κουβαλάει νερό από το πηγάδι. Ο νέος δεν πρέπει να µιλήσει σε κανέναν όση ώρα µεταφέρει το νερό (γι’ αυτό άλλωστε και το νερό ονοµάζεται «αµίλητο»). Το δοχείο µε το αµίλητο κόκκινο µαντίλι για να µαγευτεί, υποτίθεται, από τα ξωτικά. Αυτή η διαδι-κασία δίνει στα αντικείµενα µια µυστικι-στική δύναµη. Οταν τραβάνε τα πολύτι-µα αντικείµενα έξω από το νερό, οι νέοι

Τι συµβαίνει µε την ηλίασηΗ παρακάτω προσευχή ήταν γραµµένη σε ένα µικρό κοµµάτι χαρτί διαστάσεων 10’’x18’’ χωρίς τίτλο ή ηµεροµηνία: «Κατό στο γιάλο κατό στο περιγιάλο καθονταί 3 κορτσία και ξερνιέντε και θρηνιονταί στο θέον παρακαλιονταί και περασαί και αφέντης ο χρίστος και ηπαί τη εχέται κορτσία και ξερνηοσταί και θρινηόστε στο θέον παρακαληέσται Αφεντε µου χρίσται δεν γνωριζείς τα κρίφα. Από τα φα-νέα ηλίο εχόµε και ξερνιοµάσται στον θεόν παρακαληοµάστε και δεν επεράσαι Ανθρωπος πενταί δαχτήλιος και πέντε νίχος και να βάλη 3 ενκονη µαντίλη και ποτίρι νερό κενα ηπη 3 φόρες εις στο Ονοµα του Πατρός και του ήου και του

Αγίου Πνεύµατος Αµη και να βγάλή τον ηλίο από Ανθρόπο την κεφάλη αύτα τα περνούν 3 φόρες Μία το προη Μία το µεσηµέρι και Μία το βράδη».

Το συγκεκριµένο ξόρκι συνοδευόταν από µια πρακτι-κή, την οποία περιέγραψαν ο Καµπανέλλης και αρκετοί άλ-λοι. Το άρρωστο άτοµο έπρε-πε να κάτσει στον ήλιο χωρίς καπέλο και ο εξορκιστής (που ήταν συνήθως µια ηλικιωµένη γυναίκα, η λεγόµενη γερόντισ-σα, και πιθανότατα συγγενής του ασθενούς) έπαιρνε ένα κοµµάτι ύφασµα ή ένα µαντί-λι και µετρούσε από την άκρη των δαχτύλων του πάσχοντος µέχρι τον αγκώνα του, κάνο-ντας έναν κόµπο κάθε φορά που µετρούσε ένα µήκος. Μετρούσε τρία µήκη κι έκανε

τρεις κόµπους. Στη συνέχεια, έβρεχε την άκρη του υφάσµατος -µέχρι πριν από το σηµείο που ήταν ο πρώτος κόµπος- µέσα σε ένα ποτήρι µε νερό και σχηµάτιζε το σήµα του σταυρού στο µέτωπο του πάσχοντος, ενώ συγχρόνως απήγγελλε το παραπάνω ξόρκι. Αυτό το έκανε τρεις φορές την ίδια µέρα: το πρωί, το µεση-µέρι και το απόγευµα. Αφού έβρεχε όλο το µαντίλι και το άφηνε να στεγνώσει, ο εξορκιστής ξαναµετρούσε τον πάσχοντα. Αν το ύφασµα είχε συρρικνωθεί στο τέλος της τελετής, τότε το άρρωστο άτοµο είχε γιατρευτεί.

Ο Rouse (1899) εξέδωσε ένα ξόρκι για την ηλίαση από ένα χειρόγραφο της Κω που τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα, του οποίου διάφορες παραλλαγές είναι πολύ γνωστές στην Κεφαλλονιά (Παγώνης 1910:468) και στην Κύπρο (Κυριαζής 1926:69). Ενα παρόµοιο ξόρκι υπάρχει και στη Νάξο, το οποίο περι-λαµβάνει τις ίδιες τελετουργικές οδηγίες, µε τη µόνη διαφορά πως τα κορίτσια θρηνούν σε ένα βουνό και όχι στην ακροθαλασσιά (Ηµελλος 1962:185).

µαγεια


φαινοµενα

απαγγέλλουν ένα δίστιχο και κάθε φορά που ένας νέος παίρνει στα χέρια του το πολύτιµο αντικείµενό του, το δίστιχο που απήγγειλε θα γίνει πραγµατικότητα (τα δίστιχα που τραγουδιούνται εκφράζουν συνήθως τις επιθυµίες των νέων σχετικά µε την αποκατάστασή τους).

Το κακό µάτιΤα ξόρκια για το κακό µάτι είναι ίσως τα µόνα που ισχύουν µέχρι και σήµερα και είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένα στη Νάξο. Αυτές οι προσευχές λέγονται συνήθως όταν ένα άτοµο δεν νιώθει καλά και είναι λίγο αδιάθετο, κοµµένο και ίσως να έχει µόνιµο πονοκέφαλο ή πυρετό. Τα συµπτώµατα από το κακό µάτι δια-

φέρουν από άτοµο σε άτοµο. Οταν τα µωρά είναι µατιασµένα, µπορεί να κλαί-νε όλη την ώρα. Το πρώτο κριτήριο που αναφέρθηκε, δηλαδή της αδιαθεσίας (της έλλειψης διάθεσης), είναι και το βασικό χαρακτηριστικό για να καταλάβουν οι άν-θρωποι ότι κάποιος είναι µατιασµένος. Η καλή διάθεση είναι ιδιαίτερα σηµαντική τόσο στη Νάξο όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Αν δεν έχεις διάθεση, σηµαίνει ότι είσαι νωθρός, κάθεσαι στο σπίτι και δεν ευχαριστιέσαι µε τίποτα. Φυσικά, η κατάθλιψη έχει πάρα πολλές µορφές, το ίδιο και τα συµπτώµατα από το κακό µάτι.

Ολοι πιστεύουν ότι το κακό µάτι είναι µια εξωτερική δύναµη,

που «χτυπάει» τους ανθρώπους. Κυρίως, πιστεύουν πως είναι µια µορφή ζήλιας. Αν κάποιος κοιτάξει έναν άλλο άνθρωπο (ή ένα αντικείµενο ή ένα ζώο) µε ζήλια, τότε θα τον κάνει να αρρωστήσει ή στην περίπτωση που έχουµε να κάνουµε µε κά-ποιο µηχανικό αντικείµενο, θα το κάνει να σταµατήσει να λειτουργεί. Ενας ηλε-κτρολόγος από την Αθήνα µου είπε ότι όταν πρωτοεµφανίστηκαν οι τηλεοράσεις δεν υπήρχε κανένας ηλεκτρολόγος στις Κυκλάδες για να τις επισκευάσει στην περίπτωση που πάθαιναν κάποια βλάβη και γι’ αυτό του τις έστελναν στην Αθή-να. Οταν τις άνοιγε, έβρισκε πολύ συχνά µέσα στα κουτιά τους σκόρδα και νεκρές σαύρες, προκειµένου οι ιδιοκτήτες να τις προστατεύσουν από το κακό µάτι.

∆εδοµένης της αντίληψης ότι το κακό µάτι επιτίθεται απέξω και τυπικά «στέλ-νεται» από κάποιον, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να προστατευθεί κάποιος από αυτό (Georges 1962: 70). Το σκόρδο που αναφέρθηκε στην παραπάνω περίπτωση αποτελεί ένα µέσο προστασίας. Οι µπλε και οι κόκκινες χάντρες, όπως και ο σπά-γκος, είναι κάποια άλλα διαδεδοµένα

Οταν η Εκκλησία αποφαίνεται ότι κάτι είναι «δεισιδαιµονία», σηµαίνει πως πρόκειται για µια λε-

κτική εκτέλεση. Αποτελεί ένα γεγονός, είτε οι άνθρωποι θέλουν να το δεχτούν είτε όχι. Αν πει

αυτά τα ξόρκια ένας απλός άνθρωπος, τότε αυτόµατα χαρακτηρίζεται µάγος

Αναπαράσταση του εθίµου του κλήδοναστην ελληνική επαρχία.

φαινοµενα

16


αποτρόπαια αντικείµενα που προστα-τεύουν το άτοµο από την επίδραση της βασκανίας. Οσο πιο πολύτιµο είναι ένα αντικείµενο, τόση περισσότερη ανάγκη έχει από προστασία.

Τα παιδιά αποτελούν την πιο πολύτιµη περιουσία, κι εποµένως, όταν βρίσκονται στην τρυφερή ηλικία, προστατεύονται µε διάφορα φυλαχτά, σταυρούς ή µατόχα-ντρες φτιαγµένες από γυαλί ή πλαστικό, οι οποίες στη Νάξο ονοµάζονται µατιά-στρες (Hauschild 1980:84). Παρατήρησα ότι πολλές φορές αυτά τα αντικείµενα τα τοποθετούν µε παραµάνες πάνω στα ρούχα των µωρών ή µέσα στα καρότσια τους. Αν κάποιος συναντήσει µια µητέ-ρα µε το νεογέννητό της, τότε πρέπει να

προσέξει και να µη διατυπώ-σει κάποιο κολακευτικό σχόλιο για το µωρό· αν, πάλι, το κάνει, τότε πρέπει να φτύσει προς το παιδί ή να κάνει τον ήχο του φτυσίµατος, δηλαδή «φτον», ή να προφέρει το όνοµα κάποιου άλλου αποτρόπαιου αντικει-

µένου, όπως «σκόρδα» ή φράσεις, όπως «Μάτι να µην τόνε/τήνε πιάσει».

Εκκλησία και µαγείαΕνώ η Εκκλησία αποδοκιµάζει αυστη-ρά όλα τα ξόρκια, όλως περιέργως έχει εδραιώσει τις δικές της προσευχές, το διάβασµα των οποίων συνοδεύεται από ράντισµα µε Αγιασµό, ως αντίβαρο απέ-ναντι στα δηµοφιλέστατα ξεµατιάσµατα. Παρ’ όλη την προσπάθεια της Εκκλησίας να οριοθετήσει τη δική της εξουσία µε το να εισάγει διαφορετικές τελετές για να αποδιώξει το κακό µάτι, αν εξετάσουµε πιο προσεκτικά τις εκκλησιαστικές προ-σευχές, θα δούµε ότι έχουν πολλά κοινά σηµεία µε τα ξόρκια:

«...σου δεόµεθα και σε παρακαλού-µεν απόστησον, φυγάδευσον και απέλα-σον πάσαν διαβολικήν ενέργειαν, πάσαν σατανικήν έφοδον και πάσαν επιβουλήν, περιέργειαν τε πονηρίαν και βλάβην και οφθαλµών βασκανίαν των κακοποιών και πονηρών ανθρώπων από του δούλου σου... και ή υπό ωραιότητος ή ανδρείας ή ευτυχίας ή ζήλου και φθόνου ή βασκα-νίας συνέβη» (Γεροντικό, 322, επίσης βλ. Μικρόν Ευχολόγιον).

Οσον αφορά στο κακό µάτι, αντί οι εκκλησιαστικές προσευχές να παράσχουν µια ουσιαστική εναλλακτική άποψη, φαί-νονται να δίνουν κι εκείνες έµφαση στα βασικά θέµατα των ανεπίσηµων προσευ-χών. Το συγκεκριµένο γεγονός αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα του τρό-που µε τον οποίο η µόρφωση συνεργάζε-ται µε τις τοπικές πρακτικές, γεννώντας µια µεγάλη παράδοση, η οποία απλά φαί-νεται να είναι κάτι το διαφορετικό. Απο-τυπώνει τις λαϊκές ιδέες σε µια λόγια, εκκλησιαστική γλώσσα, αλλά δεν αλλά-ζει τις σχετικές µε το κακό µάτι βασικές αρχές και αντιλήψεις. Η δύναµη που κα-τεξοχήν είναι υπεύθυνη για το κακό µάτι εξακολουθεί να είναι ο Σατανάς, ο οποίος δουλεύει µέσω των κακών και πονηρών ανθρώπων, ενώ το κίνητρο παραµένει το ίδιο, δηλαδή η ζήλια και ο φθόνος. Στη συνέχεια, η προσευχή κατονοµάζει πολ-λές αρετές και πλεονεκτήµατα, τα οποία λέγεται ότι υποκινούν το κακό µάτι (η οµορφιά, ο ανδρισµός, η ευτυχία, η ζή-λια κ.λπ.). Η αποδοχή των εκκλησιαστικών προσευχών για το κακό µάτι ισοδυναµεί απλά, για να χρησιµοποιήσουµε τα λόγια των Dumont and Pocock (1959b: 45), µε «την αποδοχή ενός πιο εκλεπτυσµένου και αναγνωρισµένου τρόπου να πούµε τα ίδια ακριβώς πράγµατα».

Oι διάφορες λαϊκές πρακτικές ξεµα-τιάσµατος που χρησιµοποιούν το νερό µοιάζουν πάρα πολύ µε τον τρόπο που η Εκκλησία ξορκίζει το κακό µάτι µε τη χρήση του Αγιασµού (ραντίζοντας δηλαδή το άτοµο µε Αγιασµό). Η διαφορά έγκει-ται στο ότι οι λαϊκές τελετές ασχολού-νται κυρίως µε τη στιγµή που αγιάζεται

Οταν τραβάνε τα πολύτιµα αντικείµενα έξω από το νερό, οι νέοι απαγγέλλουν ένα δίστιχο και κάθε φορά που ένας νέος παίρνει στα χέρια του το πολύτιµο αντικείµενό του, το δίστιχο που απήγγειλε θα γίνει πραγµατικότητα

Oι διάφορες λαϊκές πρακτικές ξεµατιάσµατος που χρησιµο-

ποιούν το νερό µοιάζουν πάρα πολύ µε τον τρόπο που η Εκ-κλησία ξορκίζει το κακό µάτι

µε τη χρήση του Αγιασµού.


µαγεια

φαινοµενα

το νερό, όταν δηλαδή τοποθετούνται µέσα σε αυτό τα διάφορα αντικείµενα. Παρατηρώντας το νερό, µπορεί κάποιος να µάθει αν το άτοµο ήταν πραγµατικά µατιασµένο. Ωστόσο, παρόλο που οι τε-λετές ξεµατιάσµατος έχουν πάρα πολλά προφητικά και µαντικά στοιχεία, δεν µπο-ρούν να θεωρηθούν ως µια σοβαρή µορ-φή µαντείας. Τα αποτελέσµατα των προ-λεγοµένων δεν επηρεάζουν τη συνολική διεξαγωγή της τελετής. Αν τοποθετηθεί ο σταυρός µες στο νερό και δεν υπάρξει καµία φυσαλίδα ή αν το λάδι διαχωριστεί από το νερό, αυτό λογικά θα σήµαινε ότι το άτοµο δεν είναι µατιασµένο και πως η τελετή µπορεί να σταµατήσει σε αυτό το σηµείο. Στην πράξη, όµως, κάτι τέτοιο δεν συµβαίνει ποτέ, ακόµα και όταν τα προφητικά σηµάδια υποδεικνύουν ότι το πρόσωπο δεν είναι µατιασµένο. Αντίθετα, η τελετή συνεχίζεται κανονικά µέχρι να ολοκληρωθεί.

Το οριακό σηµείο ανάµεσα στην ορ-

θόδοξη προσευχή και στο µη ορθόδοξο ξόρκι καθοριζόταν κι εξακολουθεί να καθορίζεται από το γενικότερο πλαίσιο. Οταν η Εκκλησία αποφαίνεται ότι κάτι εί-ναι «δεισιδαιµονία», σηµαίνει πως πρόκει-ται για µια λεκτική εκτέλεση. Αποτελεί ένα γεγονός, είτε οι άνθρωποι θέλουν να το δεχτούν είτε όχι, και σε όποιον συνέβαινε,

συνήθως, όπως και να ’χε, δεν το µάθαι-ναν ποτέ. Επίσης, µια άλλη προϋπόθεση είναι ότι µόνο οι ιερείς µπορούν να απαγ-γέλλουν θεραπευτικές προσευχές. Αν πει αυτά τα ξόρκια ένας απλός άνθρωπος, τότε αυτόµατα χαρακτηρίζεται µάγος. Αν, όµως, ένας ιερέας έλεγε την ίδια ακριβώς προσευχή (υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα ήταν σχετική και σύµφωνη µε την ορθόδοξη θεολογία και όχι ανήθικη), τότε θα γινόταν αποδεκτή από την τοπική κοι-νότητα. Εκείνη που καθιστά την εγκυρό-τητα των εκκλησιαστικών προσευχών και αντίστοιχα τη «δεισιδαιµονία» των άλλων προσευχών είναι η επιτέλεσή τους από τον κατάλληλο άνθρωπο, στο κατάλληλο πλαίσιο.

Σηµείωση:Το κείµενο προέρχεται από το βιβλίο του Charles Stewart «∆αίµονες και ∆ιάβο-λος στην Ελλάδα», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ταξιδευτής» (µτφ. Μαριάννα Σωκράτους).

Παρόλο που οι τελε-τές ξεµατιάσµατος έχουν πάρα πολλά προφητικά και µαντι-κά στοιχεία, δεν µπο-ρούν να θεωρηθούν ως µια σοβαρή µορφή µαντείας. Τα αποτε-λέσµατα των προλε-γοµένων δεν επηρε-άζουν τη συνολική διεξαγωγή της τελετής

Η Νάξος είναι ένα νησί στο οποίο διατηρούνται µέχρι και

σήµερα κατάλοιπα µαγικών παραδόσεων.

φαινοµενα

18


Η ελληνική αρχαιότητα µας έχει τροφοδοτήσει µέσω των διασωθέντων κειµένων µε αρκετές περιπτώσεις

θαυµάτων και µαγικών δραστηριοτήτων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του φιλόσοφου και µύστη Πυθαγόρα: ο Πορ-φύριος καταγράφει τις δραστηριότητές του που φαντάζουν πέρα από τη λογική του όχλου, αναφέροντας το «καταλάγια-σµα των κυµάτων των ποταµών και των θαλασσών ώστε να περνούν οι µαθητές του εύκολα πάνω απ’ αυτά». Με αυτό το µοτίβο φτάσαµε µέχρι πριν από λίγες δε-καετίες, όταν ένας σύγχρονος Μεσαίωνας

(λόγω των Παγκοσµίων Πολέµων, αλλά και του Εµφυλίου στην Ελλάδα) επανήλθε στα αποµακρυσµένα και µη υπανάπτυκτα χωριά της Ελλάδας και οι µάγοι έκαναν ξανά την εµφάνισή τους.

Τότε «γεννήθηκε» και µια παράξενη φυλή που κατάφερε να διατηρηθεί ζωντα-νή έως και σήµερα, µε λιγοστούς πλέον σκοτεινούς εκπροσώπους. Κύρια χαρα-κτηριστικά τους; Το θηλυκό γένος τους, η µαγική τους δύναµη που προέρχεται από τη φύση και δη από το φεγγάρι, ενώ η γύµνια είναι απαραίτητη προϋπόθεση στις µαγικές τελετές τους.

Πρόκειται για µια φυλή µοχθηρών µα-γισσών, πρόκειται για τη σκοτεινή φυλή των µαϊστρών της Μακεδονίας και της Θράκης.

Γυναίκα, µαγεία και φεγγάρι: Ενας αλλόκοτος συνδυασµός

Από την αρχαιότητα υπήρχε η αντίλη-ψη ότι οι γυναίκες είχαν εντονότερη ροπή προς την «κακή» µαγεία. Οπως αναφέρει και ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα «Αργο-

Η Ελλάδα αποτελούσε ανέκαθεν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη µυστικών οµάδων µε δραστηριότητες πέρα από την κοινή λογική, τετραγωνισµένη από το σηµε-ρινό σύστηµα παιδείας. Ολοι λίγο-πολύ έχουµε ακούσει για υποτιθέµενους µεγάλους µάγους ή µάγισσες. Είτε µέσα από την τηλεόραση όταν ήµασταν µικρότεροι σε ηλικία είτε από την ανάγνωση λογο-τεχνικών βιβλίων είτε ακόµα και από προσωπικές (άσχηµες συνήθως) εµπειρίες…

Του Νικόλαου Κουµαρτζή,[email protected]

ΟΙ ΓΥΜΝΕΣ ΜΑΪΣΤΡΕΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ


φαινοµενα

ναυτικά» του: «[οι γυναίκες] εθεωρείτο ως κατ’ εξοχήν προικισµέναι µε κακάς µαγικάς ιδιότητας και ηδύνατο να αφανίσουν τον ήλιον, να προκαλέσουν χειµώνας και ευ-δίας, να κάνουν τα ζώα να µιλούν, ανδρι-άντας να περπατούν, να µεταµορφώνουν ανθρώπους εις ζώα, να µεταµορφώνονται και αι ιδίαι, να κατεβάζουν το φεγγάρι».

Από τότε είχαν διακριθεί για τις αλλόκο-τες ιδιότητές τους. Μάλιστα, στην αρχαία Ελλάδα είχαν πάρει και αρκετές ονοµασίες, όπως εγκυλικίστριες, περιµάκτριες, γραϊές, εγκυτρίστριες, περιαγνίστριες, τελέστριες και τυµπανίστριες.

Είχαν παρατηρήσει τη σπάνια δύνα-µη που µπορεί το φεγγάρι να προσφέρει, είτε µε το να γίνονται οι τελετές κατά τη διάρκεια της πανσελήνου είτε µε το να κατεβάζουν το φεγγάρι στη Γη(;!) κατά τη διάρκεια των τελετουργικών τους.

Για την πρώτη περίπτωση υπάρχει η δι-αχρονική πεποίθηση ότι η µέγιστη δύναµη της Σελήνης είναι στην έσχατη φάση της, «στο γιόµισµα του φεγγαριού», και δη όταν είναι πανσέληνος.

Για το κατέβασµα του φεγγαριού υπάρχει η αναφορά στα «Βουκολικά» του Βιργιλίου:


Γύµνωση επιβαλλόταν και στην προετοιµασία της «διαβολοφωτιάς», ενός τελετουργικού για τη διάσωση µιας πε-ριοχής από επιδηµία. Σ’ αυτήν την τελετή, δύο άνδρες ολόγυµνοι πήγαιναν στο σταυροδρόµι του χωριού, όπου γινόταν και το τελετουργικό

ΟΙ ΓΥΜΝΕΣ ΜΑΪΣΤΡΕΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ

παραδοσειςπαραδοσεις

φαινοµενα

20


«Μετακινήστε το σπίτι από την πόλη, ω τραγούδια µου, µετακινήστε τον ∆αφνί. Τα τραγούδια µπορούν ακόµα και από τον ουρανό να κατεβάσουν κάτω το φεγγά-ρι, µε τραγούδια η Κίρκη µεταµόρφωσε τους συντρόφους του Οδυσσέα, µε το τραγούδι το παγερό φίδι κουλουριάζεται στο λιβάδι».

Οταν ο τρόµος κρατάτα στόµατα κλειστά

Αν και η ύπαρξη µάγων και µαγισσών ήταν γνωστή σε όλο τον κόσµο, εντού-τοις λιγοστοί ήταν αυτοί που ήξεραν ποιοι ήταν και τι µπορούσαν πραγµατικά να κάνουν.

Χαρακτηριστική είναι µια µαρτυρία από το 1975, ενός 70χρονου τότε γεωρ-γού: «Ητανι καµπόσις σου χουριό απ’ δε τσ’ ήξερι ούλους ου κόσµους».

Αν και ήταν γνωστοί στους ντόπιους, δύ-σκολα κάποιος ξένος κατάφερνε να πάρει πληροφορίες από τους χωρικούς. Εκτός λοιπόν από την ταυτότητά τους, οι ντόπιοι ήξεραν καλά και τις προθέσεις τους.

Ετσι, ο φόβος κρατούσε καλά κλειστά τα στόµατα: «∆ε σ’ λέου ποιες γυναίκες ήταν απ’ του χουριό» απαντούσαν συ-χνά στην περιέργεια των ξένων. Μόνο ύστερα από αρκετή εξοικείωση και µια γενναία προσφορά οίνου µπορούσες να αποσπάσεις κάποιες πληροφορίες, που και πάλι όµως ήταν λιγοστές.

Ο τρόµος κατοικούσε πάντα στις σκέ-ψεις αυτών των ανθρώπων και τίποτα δεν κατάφερνε να τον διώξει περισσό-τερο από λίγες στιγµές. Η Ν. Κ. Μου-τσιοπούλου, το 1986, µε τη µέθοδο που αναφέρθηκε παραπάνω, κατάφερε να πάρει µια ολιγόλογη απάντηση από γριές στα Χαλαρά της Καστοριάς. Τρεις ήταν οι µάγισσες του χωριού αυτού που τριγυρνούσαν στα χωράφια τις νύχτες και η µία µάλιστα ζούσε ακόµα, κάτι που ήταν αρκετό ώστε να τους κρατήσει σιω-πηλούς σε περαιτέρω ερωτήσεις.

Οι µάγοι και οι µαΐστρες συνήθιζαν να παίρνουν εκδίκηση από όσους αδιαφο-ρούσαν για τις απειλές τους και έκαναν γνωστές απαγορευµένες πληροφορί-ες. Ετσι, στο Βογατσικό της Καστοριάς έχουµε τη µαρτυρία: «Οσοι ν’ τ’ είχανι ιδή φουβόντανι να πουν κουβέντα σι ανθρούπου γιατί θα τ’ έκανι κακό. Μια φουρά ένας είχι ιδή µια µαΐστρα απ’ κα-τέβαζι του φεγγάρ’ κι τούπι στου χουριό. Απού τότε αρµινιάσκι (τρελάθηκε)».

Αυτό που φοβούνταν οι µάγισσες πε-ρισσότερο απ’ όλα ήταν να µη µαθευτεί πέρα από τις συναγωγές τους το µυστικό τελετουργικό κατεβάσµατος του φεγγα-ριού. Με έναν παράξενο τρόπο σχεδόν όλοι οι αυτόπτες µάρτυρες (ακάλεστοι συνήθως) αυτής της µαγικής τελετουρ-γίας τρελαίνονταν…

Σύµφωνα µε µια µαρτυρία της µαΐ-στρας Αννας Στεριανής, στην Ολυµπιάδα Κοζάνης, αναφέρεται: «Υπήρχε µια φοβε-ρή µαΐστρα, η Λένα, που αποτελεί παρά-δοση για την Ολυµπιάδα, ακόµη και τώρα που έχει πεθάνει». Και συνεχίζει λέγοντας ότι στην περιοχή αυτή έχει πλέον παρα-

µείνει µόνο η µία από τις τέσσερις µαΐ-στρες: «Αποξενωµένη απ’ όλο το χωριό, που ακόµα τη φοβάται και κανείς δεν την πλησιάζει γιατί κάνει ακόµα µάγια».

Οι µαγικές τελετές των µαΐστρων

Οι µαΐστρες αποτελούσαν φόβητρο κυρίως για τα νιόπαντρα ζευγάρια. «[..] ∆ένουν (κάνουν ανίκανο) όποιον θέλουν, λέγοντας τα µαγικά τους λόγια ή δένο-ντας κόµπους στο µαντηλάκι που του έκλεψαν». Από εκδίκηση, µίσος, κακία ή ακόµα και από ζήλια, οι µαΐστρες έριχναν τα µάγια τους πάνω στην ευτυχία του νιόπαντρου ζευγαριού, η οποία µε τον καιρό ξεθώριαζε, έσβηνε.

Στα χωριά, όπου αυτός ο φόβος ήταν υπαρκτός και συνηθισµένο φαινόµενο, οι κάτοικοι προσπαθούσαν να κερδίσουν την εύνοια των µαϊστρών προσφέροντάς τους υλικά αγαθά.

Είναι χαρακτηριστική η µαρτυρία για τη µαΐστρα από τα Κανάλια της Καρδί-



φαινοµενα


τσας: «Τη βαβά (εδώ εννοεί τη µαΐστρα) τη σκιάζουνταν τα νιόπαντρα να µη τ’ς αµπο-δίσ’ κι τ’ς έστελναν τα καλλίτερα δώρα».

Ετσι, συχνά εύποροι κάτοικοι εξαγόρα-ζαν εν µέρει τη µαγική γνώση των γριών αυτών για την επίτευξη των δικών τους στόχων. Αποτέλεσµα των υπερφυσικών ικανοτήτων τους λέγεται ότι ήταν και πε-ρίεργοι θάνατοι ή ανίατες αρρώστιες.

Από την Καστοριά ένας κάτοικος µας λέει ότι «είναι σε θέση να µαζεύουν σωρό όποιαν ή όποιον θέλουν», δείχνοντάς µας την εναλλακτική πραγµατικότητα στην οποία ζούσαν οι άνθρωποι σε εκείνη την περιοχή.

τσας: «Τη βαβά (εδώ εννοεί τη µαΐστρα) τη

Κατεβάζοντας το φεγγάρι, κλέβοντας

τη δύναµή τουΟµως ας δούµε ολόκληρη τη διαδικα-σία κατεβάσµατος του φεγγαριού µέσα από µια ολοκληρωµένη διήγηση από την Αράχοβα της Λιβαδειάς:

«Οταν κάποια µάγισσα θέλει να κάνει µεγάλα και τρανά µαγικά, ρωτά το φεγ-γάρι και το διατάζει να αποκριθεί. Και αν δεν αποκρίνεται το κατεβάζει µε τη βία η µάγισσα από τον ουρανό, το καβαλικεύει, το ποδοπατά, το κλοτσά και το τυραννάει µε κάθε τρόπο, όσο που να το φέρει στο θέληµά της και να της οµολογήσει ό,τι γυ-ρεύει αυτή να µάθει. Πολλές φορές όµως το φεγγάρι αντιστέκεται, δεν την ακούει. Και από τα µαρτύρια που του κάνει µου-γκρίζει και το µούγκρισµά του τ’ άκουσαν πολλοί, αν είναι µάλιστα τη νύχτα πολλή

κακοκαιρία. Και όποιος το ακούσει, αν δεν είναι µάγος, παθαίνει µεγάλο κακό ή µουρ-λαίνεται (δηλαδή τρελαίνεται) ή βουβαίνε-ται (δηλαδή κουφαίνεται) ή τυφλώνεται. Και αυτό γίνεται γιατί όταν τυραννάει η µάγισσα το φεγγάρι, την παραστέκουν οι διάβολοι και τριγυρίζουν και της ζητάν την άδεια να βλάψουν τον κόσµο. Και αλίµονο σε όποιον βρεθεί µπροστά, αν τους δώσει την άδεια η µάγισσα.

Υστερα από αυτά, όταν καµιά άλλη φορά το προσκαλέσει η µάγισσα να κα-τέβει, κατεβαίνει γιατί δεν µπορεί να κάνει αλλιώς, µα κατεβαίνει µε τόσο θυµό, που όπου κι αν πέσει ανοίγει λάκκωµα άπατο και ό,τι τύχει κοντά το κάνει βήσσαλο (δη-λαδή θρύµµατα). Και φεύγει το φεγγάρι από κείνο το ίδιο λάκκωµα και από την τρύπα που ανοίγει στην άλλη µεριά της Γης ανεβαίνει στον ουρανό».

Η ατµόσφαιρα που επικρατεί κατά τη διάρκεια της τελετής, όπως αυτή δι-ασώζεται από διάφορες µαρτυρίες, είναι σκοτεινή και επιβλητική για τους παρατη-ρητές. Από τη Θεσσαλία, ο λαογράφος Ν. Πολίτης κατέγραψε τη µαρτυρία:

«Οταν το κατεβάζουν, θολώνει ο ουρα-νός, σκοτεινιάζει παντού, η Γη µουγκρίζει και οι διάβολοι τρέχουν στη µάγισσα και την παρακαλούν να τους αφήσει να βλά-ψουν τους ανθρώπους».

Οπως µας διηγούνται οι µαρτυρίες, ο τρόπος µε τον οποίο κλέβουν οι µαΐστρες τη µαγική δύναµη του φεγγαριού, αφού το κατεβάσουν, µοιάζει µε το άρµεγµα της αγελάδας! Η παρακάτω αναφορά προέρ-χεται από χωριά της Βιθυνίας: «Οι µάγοι κατεβάζουν πολλές φορές το φεγγάρι από τον ουρανό για να το αρµέξουν και κάνουν µε το γάλα του τα µαγικά τους. Και όταν το έχουν κατεβασµένο, σκοτίζε-ται ο ουρανός και δεν φαίνεται». Παρό-µοια διήγηση συναντάµε και στη Θεσσα-λία: «Οι µάγισσες, καµιά φορά και µάγοι, κατεβάζουν το φεγγάρι από τον ουρανό σαν γελάδα και το αρµέγουν. Με το γάλα αυτό φτιάχνουν πολλών ειδών µάγια δυ-νατά, προ πάντων για αγάπη ανδρός ή γυναικός».

φαινοµενα

22


Εκτός όµως από τις «κατάρες», υπήρ-χαν και τα «καλά» µαγικά, δηλαδή τελε-τουργικά και ευχές που έφερναν την ευ-τυχία σε έναν γάµο ή σε έναν άνθρωπο.

Ετσι, το φεγγάρι κατέβαινε και για να παντρέψουν οι µαΐστρες τα κορίτσια, κυ-ρίως τα δικά τους. Επιδίδονταν σε νυχτε-ρινές τελετές ώστε οι κόρες τους να πα-ντρευτούν κάποιο γαµπρό µε περιουσία και εξουσία, δηλαδή κάποιον που θα τους εξασφάλιζε την απαραίτητη προστασία στο σκοτεινό µέλλον που τις περίµενε. Θα τις προστάτευε την περίοδο που θα µάθαιναν τις µαγικές τελετές, έως ότου η γνώση που θα έπαιρναν από τη µητέρα τους να ήταν αρκετή ώστε να απειλούν και να βλάπτουν. Να προκαλούν τον τρό-µο στους επίδοξους εχθρούς τους.

Γυµνές κάτω από το ολόγιοµο φεγγάρι

Γνωρίσαµε τι µπορούν να κάνουν οι µαΐστρες, ότι µε τελετές επιβάλλονται στο καλό, στο κακό, στο θάνατο κ.λπ. Από πού όµως αντλούν τη µαγική τους δύναµη;

Αυτή η φυλή µαϊστρών είναι κατεξοχήν µάγισσες της φύσης. Ετσι, απαραίτητο προσόν σε κάθε τελετή είναι η επικοινω-

νία µε αυτή. Πρέπει να είναι κοντά στη φύση, να την αισθάνονται.

Γι’ αυτόν το λόγο οι µαΐστρες στις τελετές τους συµµετέχουν συνήθως ολόγυµνες, βγαίνουν στα λιβάδια ώστε να πλησιάσουν όσο το δυνατόν περισ-σότερο το φυσικό περιβάλλον που δεν άγγιξε ακόµα το ανθρώπινο χέρι. Και τα παραπάνω κοµµάτια του παζλ έρχεται να συµπληρώσει το φεγγάρι, η δύναµη που προσφέρει ένα «γεµάτο» φεγγάρι…, ένα ολόγιοµο φεγγάρι.

Τα παραπάνω είναι τα τρία βασικά σηµεία µιας επιτυχηµένης µαγικής τε-λετής: η γύµνια των µαγισσών, το κα-βαλίκεµα ενός ξύλου και η ύπαρξη της πανσελήνου. Υπάρχουν πολλές µαρτυ-ρίες που περιγράφουν τις µάγισσες γρι-ές, ρυτιδιασµένες, άσχηµες ή ακόµα και αποκρουστικές.

Μάλιστα, στη λαογραφία της Κύπρου παραλληλίζονται µε τις στρίγγλες, τα µυ-θικά πλάσµατα της αρχαίας Ελλάδας. Η οµοιότητα είναι εµφανής στην παρακάτω περιγραφή: «Οι στρίγγλες κυκλοφορούν γυµνές σε καλάµι τη νύχτα, µε λυµένα µαλλιά και µε λυχνάρι στα χέρια, κραυ-γάζοντας µέσα στην πόλη».

Το ξύλο το οποίο καβαλίκευαν έφερε ένα πανί στην άκρη του. Στο πανί αυτό τύλιγαν διάφορα υλικά, τα οποία πί-στευαν ότι είχαν µαγικές ιδιότητες. Μια µαρτυρία αναφέρει σχετικά: «Παίρνουν το φουρνόπανο και κρεµούν µπροστά ένα µαντίλι, που µέσα έχουν δεµένα αλάτι, στάχτη και τριµµένα κρεµµύδια, περνούν ανάµεσα στα σκέλια µια βέργα ή το ζυγό».

Οι ετοιµασίες που προηγούνταν κάθε τελετής επέβαλλαν στη µαΐστρα να εί-ναι τελείως γυµνή, όπως αναφέρει και η παρακάτω µαρτυρία που κατέγραψε ο κ. Πετρόπουλος: «Τη νύχτα οι άνθρωποι του Σατανά, οι µάγισσες, γυρίζουν στα σπίτια του χωριού ολόγυµνες[..]».

Η γύµνωση δεν είναι απαραίτητη µόνο για τις ίδιες τις µαΐστρες, αλλά επιβάλλε-ται και σε άλλα άτοµα που χρησιµοποι-ούνται στις τελετές.

Μέσα στη µελέτη του κ. Πετρόπουλου, «Η γύµνωση στις µαγικές τελετές», κα-ταγράφονται πολλά παραδείγµατα όπου ένα γυµνό σώµα αποκτά µαγικές ικανό-τητες δίχως το άτοµο να έχει ανάλογο παρελθόν.

Ετσι, από το χωριό Αγκιστρο των Σερ-ρών µάς έρχεται η παρακάτω µαρτυρία: «Οταν δεν έβρεχε έπαιρναν ένα ορφανό κοριτσάκι, το γύµνωναν και το τύλιγαν µε φύλλα, το γύριζαν σε όλο το χωριό. Κάθε νοικοκυρά από το σπίτι της του

Επιδίδονταν σε νυχτερινές τελετές ώστε οι κόρες τους να παντρευτούν κάποιο

γαµπρό µε περιουσία και εξουσία, δηλαδή κάποιον που θα τους εξασφάλιζε την

απαραίτητη προστασία στο σκοτεινό µέλλον που τις περίµενε



φαινοµενα


πέταγε νερό και παρακαλούσε τον Θεό αν δεν λυπήθηκε αυτές, να λυπηθεί το ορφανό. Και όπως θυµούνται οι γέροι, τελικά έβρεχε».

Γύµνωση επιβαλλόταν και στην προετοιµασία της «διαβολοφωτιάς», ενός τελετουργικού για τη διάσωση µιας πε-ριοχής από επιδηµία. Σ’ αυτήν την τελε-τή, δύο άνδρες ολόγυµνοι πήγαιναν στο σταυροδρόµι του χωριού, όπου γινόταν και το τελετουργικό.

Η παραπάνω περιγραφή, της γυµνής γριάς µάγισσας πάνω σε µια βέργα, συ-µπίπτει µε την ευρωπαϊκή εκδοχή της «κα-κιάς µάγισσας» που συναντάται στα περισσότερα παραµύ-θια και τις λαογραφικές διηγήσεις.

Χαρακτηριστι-κός είναι ο πίνα-κας του Goya, που απεικονίζει δύο µάγισσες ολόγυ-

µνες καβάλα σε ένα σκουπόξυλο να τα-ξιδεύουν στον ουρανό που φωτίζεται από το ολόγιοµο φεγγάρι...

Κάποτε ζούσαµε στη φύση, κάποτευπήρχαν µάγισσες

∆εν θα ξεχάσω ποτέ ένα περιστατικό που έζησα πριν από 3-4 χρόνια στην Αθή-να. Περίµενα σε µια στάση του αστικού µε την τότε κοπέλα µου, στην περιοχή του Παγκρατίου, όταν µια έξαλλη γυναίκα σταµάτησε έξω από µια πολυκατοικία. Ξεσήκωσε τον κόσµο µε τις φωνές της,

οι οποίες ανέδιδαν οργή και αγανάκτηση. Κατηγορού-

σε µια γριά, ένοικο της πολυκατοικίας, ότι

προσπαθούσε να τη διώξει. Ακουγε συ-χνά µουρµουρητά και ψαλµούς και έβρισκε παράξενα αντικείµενα έξω

από την πόρτα της (έµεναν στην ίδια πο-λυκατοικία). Την κατηγορούσε ότι προσπα-θούσε να της κάνει µάγια, διαβεβαιώνο-ντάς τη ότι αυτό «δεν θα περάσει».

Από τότε δεν άκουσα ξανά ανάλογο περιστατικό στην περιοχή. Ποιος ξέρει; Ισως η «κατηγορούµενη» να ήταν όντως µια εγκλωβισµένη µαΐστρα στην άψυχη τσιµεντούπολη της Αθήνας. Ισως πάλι το περιστατικό να µην ήταν παρά το ξέσπα-σµα µιας νοητικά διαταραγµένης ψυχής.

Οπως και να έχει, εκείνη η οργισµένη γυναίκα που διαβεβαίωνε τη γριά µαΐστρα ότι τα µάγια της «δεν θα περάσουν» δεν εµφανίστηκε ποτέ ξανά. Ποιος ξέρει; Πι-θανώς τελικά και να πέρασαν…

Βιβλιογραφία «Αργοναυτικά», Απολλώνιου Ροδίου «Περί γοητειών και µαντείας», Ντίνος Ψυχογιός «Βουκολικά», Βιργίλιος «Λαογραφικά Σύµµεικτα», Ν. Πολίτης «Παραδόσεις» A’ τόµος, Ν. Πολίτης «Οι µαΐστρες της Μακεδονίας και της Θράκης», Ν. Κ. Μουστοπούλου, Πρακτικά ΣΤ’ Συµπόσιου Λαογραφίας του βορειο-ελλαδικού χώρου «Λαογραφικά Ανατολικής Θράκης: Σκο-πέλου-Πέτρας», ∆. Α. Πετρόπουλου

Who is WhoΟ Νικόλαος Κουµαρτζής είναι συντονιστικό µέλος της Ελληνικής Κοινότητας του Μετα-φυσικού, συγγραφέας αρκετών βιβλίων και υποψήφιος διδάκτορας στο τµήµα ∆ηµοσι-ογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Επίσης, είναι εµπνευστής και συνιδρυτής των «Πρότυπων Εκδόσεων Πηγή» και της εκδοτικής οµάδας iWrite.gr. Επιπλέον, είναι συντονιστικό µέ-λος του µεγαλύτερου επιστηµονικού οργα-νισµού Παραψυχολογίας παγκοσµίως, του Parapsychological Association, ενώ έχει λάβει πλήθος υποτροφιών στο χώρο της Παραψυχολογίας από οργανισµούς όπως το Parapsychology Foundation. Τέλος, είναι συγγραφέας της «Λευκής Βίβλου της Πα-ραψυχολογίας» (Εκδόσεις «iWrite», 2010), του πρώτου επιστηµονικά εκλαϊκευµένου βιβλίου Παραψυχολογίας στη χώρα µας.

φαινοµενα

24


Η βασκανία, κοινώς «µάτιασµα», είναι γνωστή από γενέσεως του ανθρώπου, εις όλους τους λα-

ούς της Γης και εις όλας τας εποχάς. Περί βασκανίας αναφέρει συχνά η Παλαιά ∆ι-αθήκη και επίσης είναι παραδεκτή από τη χριστιανική θρησκεία. Υπάρχει ειδικός εξορκισµός (ευχή) κατά της βασκανίας τον οποίον χρησιµοποιούν οι ιερείς διά την θε-ραπείαν της.

Την βασκανίαν παρεδέχοντο και οι αρχαίοι Ελληνες, ο Φιλόσοφος δε Σωκρά-της έλεγε: «Μη βασκανία περιτρέψει τον λόγον τον µέλλοντα».

Η βασκανια και η

θεραπεια αυτηςΤο κείµενο που ακολουθεί αφορά στη φύση και την αντιµετώπιση της βασκανίας, η οποία, ως γνωστόν, έχει βαθιές ρίζες µέσα στην ελληνική πα-ράδοση και τη λαογραφία. Το άρθρο γράφτηκε και παρουσιάστηκε το 1977, τέσσερα περίπου χρόνια µετά το θάνατο του µεγάλου Αγγελου Τανάγρα, σε µια περίοδο κατά την οποία η χρυσή εποχή της ελληνικής Παραψυχολογίας είχε τερµατίσει την πλούσια δράση της. Η σοβαρή έρευνα επί του συγκε-κριµένου πεδίου διήνυε πλέον τα τελευταία της βήµατα. Εχοντας ήδη δεχτεί

ισχυρά πλήγµατα, ακροβατούσε συχνά επικίνδυνα ανάµεσα στη θρησκοληψία και την παραεπιστήµη.

Υπό της εξαιρέτου Ψυχοερευνητρίας - Πνευµατοθε-ραπευτρίας Ελένης Σκορδίλη


φαινοµενα

Πώς παράγονται οι αρνητικές σκέψεις;

Η επιστήµη της Παραψυχολογίας παραδέχεται σήµερα, και είναι περαµα-τικώς αποδεδειγµένο, ότι τα πάντα είναι ηλεκτροµαγνητικά κύµατα και δονήσεις. Ο ανθρώπινος οργανισµός, που είναι µια ζωντανή µπαταρία ηλεκτροµαγνητικών δυνάµεων, εκπέµπει συνεχώς αυτά τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα προς το πε-ριβάλλον του. Ιδιαίτερα εκπέµπονται από τα ακροδάκτυλά του, το µέτωπο και ακόµη περισσότερο από τα µάτια του. Τα κύµατα αυτά, συντονιζόµενα µε τη συχνότητα των δονήσεων των ατόµων της ύλης άλλου ανθρώπου ή και άλλων αντικειµένων του περιβάλλο-ντος (ζώα, φυτά, διάφορα αντικείµενα), φορτίζουν ακαριαίως µε την βλαπτικήν ή και ωφέλιµον δύναµίν τους τα άτοµα της ύλης του, δηλαδή τα κύτταρά του. Ωστε πρόκειται περί βλαβεράς ή ωφε-λίµου ακτινοβολίας.

Τα είδη της βασκανίαςΗ βασκανία, λοιπόν, το λεγόµενο υπό του λαού «µάτιασµα», είναι ψυχοδυνα-µικά βλαπτικά κύµατα. Εχοµεν δύο είδη βασκανίας: αυτή που προέρχεται από σκέψεις - ακτινοβολίες που βασίζονται στον καλοπροαίρετο θαυµασµό για κάτι που µας έκανε εντύπωση, π.χ. µπορεί να θαυµάσωµε ένα χαριτωµένο ή έξυπνο παιδάκι -ακόµη και το δικό µας- ή ένα ωραίο φυτό, που είναι η απλή µορφή βασκανίας και θεραπεύεται εύκολα, και η βασκανία που προέρχεται από σκέψιν θαυµασµού µεν, αλλά αναµεµιγµένου µε φθόνο και µίσος. Αυτή η δεύτερη µορφή βασκανίας είναι πολλές φορές καταστρεπτική. Μπορεί να επιφέρη ακό-µη και τον θάνατο ζωικού ή φυτικού οργανισµού, αλλά και την καταστροφή (θραύσιν) άλλου υλικού αντικειµένου.

Λειτουργία και τρόποι προστασίας

Η θεραπεία, δηλαδή το ξεµάτιασµα,

επιτυγχάνεται δι’ αντιστρόφου ακτινο-βολίας, δηλαδή διά της αποστολής προς τον δέκτην κυµάτων καλών σκέψεων προς θεραπείαν. Με τον τρόπο αυτόν απαλλάσσοµε τα κύτταρα του βασκαθέ-ντος ανθρώπου, ζώου ή και φυτού από το φορτίον της βλαπτικής ψυχολογίας και τα βοηθούµε ν’ αποκτήσουν και πάλιν τον κανονικόν των ρυθµόν κινήσεων.

Από πολλά πειράµατα που πραγ-µατοποιήσαµε εις την Παραψυχο-Κοινωνιολογικήν Εταιρείαν επί των θετικών εφαρµογών, απεδείχθη ότι οποιονδήποτε τρόπον µεταχειρισθή ο ξεµατιαστής, η βάσις είναι η ίδια. Ελκει επάνω του το βλαπτικό φορτίο από τον βασκαθέντα και µε το δικό του ωφέλι-µο ζωικό µαγνητικό φορτίο φορτίζει τα ατονήσαντα κύτταρα και τα βοηθά να επανακτήσουν τον φυσιολογικόν των ρυθµόν κινήσεως. ∆ιά τούτο οι θερα-πευτές (ξεµατιαστές) αισθάνονται κατό-

πιν αδιαθεσία, προσωρινή βεβαίως και ολιγόλεπτον (χασµώνται, πονά λίγο το κεφάλι τους κ.λπ.). Το «µάτιασµα» προ-λαµβάνεται εκ µέρους του υποκειµένου (δέκτου) αν αντιδράση διά προσευχής, επικαλούµενος το όνοµα του Κυρίου Ηµών Ιησού Χριστού, διαισθανόµενος την αποστολή βλαπτικής ενεργείας εκ µέρους άλλου. Αλλά ακόµη προλαµ-βάνεται και εκ µέρους του ίδιου του ποµπού που νιώθοντας ότι στέλλει κύµατα θαυµασµού ίσως βλαπτικά, κά-που, και µη επιθυµούντος να επιφέρη κακό, διακόπτει την αποστολή της κακής ακτινοβολίας συνειδητά, στρέφοντας το βλέµµα του και την προσοχή του αλλού, φτύνοντας κάτω, χτυπώντας ξύλο, λέγο-ντας τη φράση «να µη βασκαθή» κ.λπ.

Προληπτικά κατά της βασκανίας χρησιµοποιούµεν ανέκαθεν διάφορα φυλακτά και γαλάζιες χάντρες που τα κρεµούµε συνήθως στα µικρά παιδιά ή και σε αγαπηµένα µας ζώα, ακόµη δε και σε φυτά, όπως σε ωραίες γλάστρες µε σπάνια άνθη κ.ά.

Για να βοηθήσω τώρα όσους θέλουν να θεραπεύσουν µια τέτοια κατάσταση, παραθέτω τη γνωστή κατά της βασκανίας ευχήν του Ιωάννη του Χρυσοστόµου:

«Ο ιατρός και θεραπευτής των ψυχών ηµών, η ασφάλεια των εις Σε ελπιζό-ντων. Σου δεόµεθα και Σε παρακαλού-µεν φυγάδευσον και απέλασον πάσαν διαβολικήν ενέργειαν, πάσαν επιβουλήν, περιέργειάν τε πονηράν και βλάβην και οφθαλµών βασκανίαν… από του δού-λου Σου ή υπό ωραιότητος ή ανδρείας ή ευτυχίας ή ζήλου ή φθόνου ή βασκα-νίας, συνέβη, και κατάπεµψον Αγγελον ειρηνικόν, κραταιόν ψυχής και σώµατος φύλακα, όστις επιτιµήσει και απελάσει πάσαν πονηράν βουλήν, πάσαν φαρ-µακείαν και βασκανίαν των φθορο-ποιών και φθονερών». Αµήν.

Σηµείωση: Το απόσπασµα προέρχεται από το βιβλίο «H επιστήµη της Παραψυχο-λογίας» (εκδ. Μακρή, 1977).

΄

φαινομενα

26

eλευθεροσ tυποσ


φαινοµενα

εικονεςεικονες

Το Μουσείο των Καταδικασµένων

ΜαγισσώνΤο Σάλεµ της Μασαχουσέτης στις

ΗΠΑ έχει µείνει στην ιστορία για έναν και µόνο λόγο. Από τον Φεβρουάριο του 1692 µέχρι και

τον Μάιο του επόµενου έτους διεξήχθησαν εκεί οι περίφηµες «δίκες των µαγισσών», κατά τη

διάρκεια των οποίων εκτελέστηκαν αρκετοί κάτοικοι της περιοχής µε την κατηγορία της άσκησης

πρακτικής µαγείας. Στις µέρες µας, ο ταξιδιώτης µπορεί να επισκεφτεί

το µουσείο των µαγισσών, το οποίο περιλαµβάνει αντικείµενα και

ντοκουµέντα για τη µαύρη εκείνη περίοδο της αµερικανικής Ιστορίας,

στην οποία βασίλευε ο άκρατος θρησκευτικός φανατισµός.

φαινοµενα

28


TζορντάνοMπρούνοTζορντάνοMπρούνοTζορντάνο


Μυστήρια

φαινοµενα


O µάρτυρας της επιστήµης και η σχέση του µε τη µαγεία

Κύριο γνώρισµα της φιλοσο-φίας της Αναγέννησης στάθηκε η ποικιλία των φιλοσοφικών συ-

στηµάτων που περιέλαβε στους κόλπους της: οι φιλόσοφοι της Αναγέννησης εκδή-λωναν το ενδιαφέρον τους για τις ιδέες των εκπροσώπων του νεοπλατωνισµού, τις απόψεις του Επίκουρου, τη διδασκαλία της στωικής φιλοσοφίας, τις αντιλήψεις του Λουκρήτιου και του Κικέρωνα. Ακόµη και η διδασκαλία του Αριστοτέλη, η οποία γενικώς απορρίφθηκε, συνέχιζε να καλλι-εργείται στη σχολή της Πάδοβας. Οι Ιταλοί που συµµετείχαν σε αυτή την προσπάθεια αναγέννησης δίνουν µεγάλη αξία στη φυ-σική και γήινη ζωή και είναι διαποτισµένοι από το διονυσιακό πνεύµα. Το ενδιαφέρον των φιλοσόφων στρέφεται στη µελέτη της φύσης, η οποία δεν βασίζεται στην αυθε-ντία του Αριστοτέλη, αλλά έχει ως οδηγό της τη διανόηση του Πλάτωνα, χάρη στην αποφασιστική συµβολή της Ακαδηµίας της Φλωρεντίας, η οποία ιδρύθηκε από τον Κόζιµο των Μεδίκων το 15ο αιώνα. Ο Κόζιµο ανέθεσε τη διεύθυνση της Ακα-δηµίας στον Φιτσίνο, ο οποίος µετέφρασε στα λατινικά έργα του Πλάτωνα και του

Πλωτίνου, καθώς και τα ερµαϊκά κείµενα. Το νεοπλατωνικό ρεύµα που αναπτύχθηκε στη Φλωρεντία, η δηµοσίευση των συγ-γραµµάτων του Ιάµβλιχου σχετικά µε τα µυστήρια της Αιγύπτου, οι εργασίες του Πίκο ντέλα Μιράντολα για την εβραϊκή Καββάλα, οι αναφορές του Palingenius για επαφές µε ευλογηµένα πνεύµατα, η απόκρυφη φιλοσοφία του Αγρίππα, κα-θώς και η ανεκτικότητα απέναντι στις άλ-

λες θρησκείες, όπως τη χριστιανική και τη µωαµεθανική, προετοιµάζουν το έδαφος για τον Τζορντάνο Μπρούνο.

Οι βάσεις της φιλοσοφίαςτου επιστήµονα

Η φιλοσοφία του Τζορντάνο Μπρού-νο (1548-1600) περιστρέφεται γύρω από τρία βασικά κέντρα: το Εν, τον κόσµο και τον άνθρωπο. Το Εν για τον Μπρούνο είναι ακίνητο, άπειρο, χωρίς τέλος και όρια. ∆εν µετακινείται, δεν πολλαπλασιάζεται, δεν φθείρεται και δεν µεταβάλλεται - δεν είναι ούτε ύλη ούτε µορφή· δεν µπορεί να µε-τρηθεί ή να συγκριθεί. Ολα όσα έχουν υπό-σταση στο άπειρο έχουν ασήµαντες διαφο-ρές µεταξύ τους. Το Εν είναι αιώνιο, ενώ οτιδήποτε άλλο είναι προσωρινό. Ως απλό και αδιαίρετο, γεµίζει όλα τα πράγµατα και κατοικεί σε όλα τα µέρη του Σύµπαντος. Ως προς τις κοσµολογικές αντιλήψεις του, ο Μπρούνο επηρεάστηκε από τον Κοπέρνι-κο και τον Νικόλαο Κουσανό. Ο πρώτος, στο έργο του «De revolutionibus orbium celestium», ανέπτυξε ένα σύστηµα βάσει

Η µαγική αντίληψη, η µνήµη και η φαντασία είναι οι γέ-φυρες που συνδέουν τον άνθρωπο µε τον κόσµο και τη θεότητα. Η συνέχεια µεταξύ του ενός, του απόλυτου και του ανθρώπου εξασφαλίζεται µε τη µεσολάβηση της ψυχής

Για τους σύγχρονους αποτελεί ένα «µάρτυρα της επιστήµης»,

µιας και το 1600 οδηγήθηκε στην πυρά έπειτα από εντολή της

Ιεράς Εξέτασης. Η φιλοσοφική σκέψη του Τζορντάνο Μπρούνο

επηρέασε βαθύτατα τους ανα-γεννησιακούς φιλοσόφους και επιστήµονες, ενώ οι αστροφυ-σικοί τον θεωρούν ιδρυτή της

Αστροβιολογίας! Πώς θα αντι-δρούσατε όµως αν µαθαίνατε ότι ο Ιταλός φιλόσοφος είχε ταυτό-χρονα στενότατες σχέσεις µε το πεδίο που σήµερα αποκαλούµε

φυσική µαγεία;

Της Σµάρως Φιλιππίδου

φαινοµενα

30


του οποίου η Γη και ο Hλιος άλλαξαν τις παλιές τους θέσεις, έτσι ώστε η Γη πλέον να κινείται γύρω από έναν ακίνητο Ηλιο. Ο δεύτερος αναφέρθηκε σε ένα άπειρο Σύµπαν το οποίο δεν έχει κέντρο. Ως εκ τούτου, ανατράπηκε η άποψη που είχαν διατυπώσει πρώτα ο Αριστοτέλης και στη συνέχεια ο Πτολεµαίος, ότι δηλαδή η Γη είναι το κέντρο του κόσµου γύρω από το οποίο περιστρέφονταν ο Ηλιος και τα άλλα ουράνια σώµατα. Η εικόνα που είχαν ο Αρι-

στοτέλης και ο Πτολεµαίος για το Σύµπαν ήταν η µορφή ενός κλειστού συστήµατος που είχε περατά όρια ή σύνορα.

Αντίθετα, για τον Μπρούνο η πραγ-µατικότητα είναι διαφορετική. Το Σύµπαν είναι ανοικτό, απέραντο, χωρίς κανένα κε-ντρικό σύστηµα αναφοράς. Στα έργα του «La Cena de le Ceneri» και «De L’infinito» θεωρεί τον κόσµο άπειρο, συνεπώς, δεν υπάρχει κανένα σώµα στο κέντρο ή στο

άκρο ή ανάµεσά τους. Μπορούµε απλώς να κάνουµε λόγο για σχέσεις ορισµένων σω-µάτων µε άλλα σώµατα. Μέσα στο άπειρο

Σύµπαν υπάρχουν άπειροι ήλιοι και πλανήτες. ∆ίκαια λοιπόν θεωρείται ο εκπρόσωπος της θεωρίας ενός απο-κεντρωµένου και άπειρα κατοικη-µένου Σύµπαντος. Ε π η ρ ε α σ µ έ ν ο ς από τον Πλάτωνα, υποστήριξε ότι ο κόσµος που βλέ-πουµε δεν είναι ο πραγµατικός. Αυτό που αντικρίζουµε είναι οι σκιές της

πραγµατικότητας, οι σκιές των ιδεών. Ο µαγικοθρησκευτικός δρόµος που προ-τείνει ο Μπρούνο, ο οποίος θα οδηγήσει τον άνθρωπο από το σκοτάδι στο ηλιακό φως, θυµίζει πολύ το δρόµο που προτείνει ο Πλάτων στην Πολιτεία (514α & 517α) για να βγει ο δεσµώτης από τη σπηλιά.

Η παγκόσµια ψυχήΟ Μπρούνο δέχεται ότι ο κόσµος είναι έµψυχος και ότι υπάρχει µια µορφική αρχή, η παγκόσµια ψυχή, η οποία δίνει ψυχή και ζωή σε όλα τα µέρη του Σύµπαντος. Η ψυχή του Σύµπαντος είναι ταυτόχρονα αρχή και αιτία των φυσικών πραγµάτων. Οταν εµψυχώνει, απλώνεται στα µορφικά µέρη του Σύµπαντος, όταν όµως διευθύ-νει και κυβερνά, δεν είναι αρχή αλλά αιτία. Εχει τον έλεγχο των σύνθετων πραγµάτων και καθορίζει τη σταθερότητα των µερών. Είναι µία, αλλά µπορεί να διαµορφώσει διάφορα σχήµατα - γεµίζει όλα τα πράγ-µατα, όχι όµως κατά τον ίδιο τρόπο. Για να εξηγήσει τη δυνατότητα της παγκόσµιας ψυχής να είναι πανταχού παρούσα µέσα στο όλον και µέσα σε κάθε µέρος του, την παροµοιάζει µε µια φωνή η οποία ακού-γεται σε ολόκληρο το δωµάτιο αλλά και σε κάθε µέρος του ξεχωριστά. Η παγκό-σµια ψυχή δεν είναι αδιαίρετη όπως ένα σηµείο, αλλά κατά κάποιον τρόπο απλώ-

Κατά την Αναγέννηση η µαγεία αποκτά ξεχωριστή θέση στον κόσµο της διανόησης, χάρη στην έκδοση των Χαλδαϊκών Χρησµών, των ερµαϊκών κειµένων και του συγγραφικού έργου του Πλωτίνου στα λατινικά

Ο Κόζιµο των Μεδίκων, ιδρυτής της Ακαδηµίας της Φλωρεντίας.

νεται, όπως η φωνή, σε όλα τα µέρη του Σύµπαντος και τα περιβάλλει. Στη διαµόρ-φωση της άποψής του για την παγκόσµια ψυχή επηρεάστηκε και από τον Φιτσίνο. Η παγκόσµια ψυχή συνδέει το σώµα µε το πνεύµα. Οπως στον κόσµο υπάρχουν δύο ριζικά διαφορετικές οντότητες, η κοσµική ψυχή και το κοσµικό σώµα, που συνδέο-νται µε το κοσµικό πνεύµα, έτσι και στον άνθρωπο το σώµα του και η ψυχή του επι-κοινωνούν χάρη σε µια τρίτη οντότητα, το πνεύµα του.

Η µαγική σύνδεση µε το Σύµπαν

Ο άνθρωπος είναι για τον Μπρούνο η µικρογραφία της φύσης, ο µικρόκο-σµος που αναπαριστά το µακρόκοσµο του Σύµπαντος. Ετσι, ο άνθρωπος είναι σε θέση να γνωρίσει τη φύση µε άµεσο, ενορατικό, εσωτερικό τρόπο και όχι µέσα από την εξωτερική θεώρηση των πραγµά-των. Στο έργο του «Spaccio de la bestia

trionfante», εξηγεί ότι σε κάθε άνθρωπο αντανακλάται ο κόσµος, το Σύµπαν. Κάθε µετασχηµατισµός που συντελείται στον ουρανό έχει συνέπειες στην προσωπικό-τητα του ανθρώπου. Η µαγική αντίληψη, η µνήµη και η φαντασία είναι οι γέφυρες που συνδέουν τον άνθρωπο µε τον κόσµο και τη θεότητα. Η συνέχεια µεταξύ του ενός, του απόλυτου και του ανθρώπου εξασφα-λίζεται µε τη µεσολάβηση της ψυχής. Με βάση την αρχή της συνέχειας, ανάµεσα σε δύο ακραίους όρους παρεµβάλλεται πάντα ένας τρίτος, ενδιάµεσος όρος που λειτουρ-γεί ως συνδετικός κρίκος βάσει του οποίου εξασφαλίζεται η συνέχεια στο Σύµπαν.

Η µελέτη του φυσικού κόσµου κατά τον Μπρούνο αποτελεί την αληθινή µορφή φι-λοσοφίας που είναι ικανή να µας αποκα-λύψει τα µυστικά του Σύµπαντος και να µας εξασφαλίσει έγκυρη γνώση. Οπως και ο Φιτσίνο, έτσι και ο Μπρούνο πιστεύ-ει ότι ο άνθρωπος δεν ερµηνεύει απλώς τον κόσµο, αλλά έχει τη δυνατότητα να παρεµβαίνει στη φύση και να επηρεάζει τη συµπεριφορά της για το καλό του αν-θρώπινου γένους. Η ύλη είναι εκείνη που εµπεριέχει τις µορφές και τις περιπλέκει.


φαινοµενα


Προσεγγίζονταςτο άπειροΗ φιλοσοφία του Μπρούνο για το άπειρο σηµατοδοτεί το πρώτο αποφασιστικό βήµα για την απε-λευθέρωση του ανθρώπου. Η έν-νοια του απείρου είναι το µεγάλο ερέθισµα της ανθρώπινης σκέψης. Η διάνοια που ξεδιπλώνεται στο άπειρο Σύµπαν αποκτά επίγνωση της δικής της απειρότητας. Ολοι οι άνθρωποι είναι για τον Μπρού-νο ιδιαίτερα κέντρα αναφοράς, τα οποία, καθώς ωριµάζουν σταδιακά, κατανοούν ότι δεν υπάρχει κανένα αυθαίρετο κέντρο στο Σύµπαν. Τα ιδιαίτερα αυτά κέντρα είναι φυσικό να προσεγγίζουν µε διαφορετικούς τρόπους την αλήθεια. Εκείνο που έχει σηµασία είναι η συνεχής ανα-ζήτηση της αλήθειας, ώστε ο νους του κάθε ανθρώπου να µετασχη-µατιστεί σε έναν παγκόσµιο νου.

Το κοσµολογικό σύστηµα του Μπρούνο επηρεάστηκε από την ηλιοκεντρική θεώρηση του Κοπέρνικου.

Το βιβλίο στο οποίο ο φιλόσοφος αναλύει τη σύνδεση του ανθρώπου µε το Σύµπαν.

φαινομενα

32


Ο καλύτερος αυτός γονέας, γεννήτορας και μητέρα των φυσικών πραγμάτων είναι, επομένως, θείο πράγμα. Η ύλη δεν επιθυμεί τη μορφή για τη διατήρησή της, εφόσον το φθαρτό δεν διατηρεί το αιώνιο. Επιπλέον, η ύλη έχει όλα όσα είχε πριν βρεθεί η μορφή και μπορεί ακόμη να έχει και άλλες μορ-φές. Ολόκληρη η φιλοσοφία του Μπρούνο αναπτύσσεται άρα γύρω από την ιδέα ενός νου που απελευθερώνει τον άνθρωπο από κάθε μορφή υποδούλωσης.

Ο Μπρούνο και η μαγεία

Με δεδομένη την ανάπτυξη της μα-γείας την περίοδο της Αναγέννησης, δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι ο Τζι-ορντάνο Μπρούνο από πολύ νωρίς ενδι-

αφέρθηκε γι’ αυτήν. Ηδη σε ένα από τα πρώτα του έργα, το «De umbris idearum», επιχειρεί να θεμελιώσει την τέχνη της μνή-μης πάνω σε ένα πλήθος εικόνων, οι οποίες αναπαριστούν την ιστορία των διαφόρων πολιτισμών της ανθρωπότητας καθώς και του Σύμπαντος. Οταν κάποιος βλέπει αυτές τις εικόνες, ανακαλεί στη μνήμη του την εξέλιξη της ανθρωπότητας και τη δημιουρ-γία του Σύμπαντος. Ετσι, η συνείδηση ακο-λουθεί μια ανοδική πορεία και περνά από μια κατάσταση θεωρητικά κατώτερη σε μια ανώτερη. Στο «De la causa, principio e uno» συνέλαβε μια νέα θεώρηση της θεότητας, άκρως αντιχριστιανική και ολο-κληρωτικά μεταφυσική και μαγική. Εδώ υποστηρίζει ότι η θεότητα ενυπάρχει στον καθένα μας και στον πλανήτη μας, όπως ακριβώς ενυπάρχει στα ουράνια σώματα. Για το λόγο αυτό ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί τους νόμους που διέπουν τη φύση και να απελευθερωθεί από το φόβο των άγριων θεοτήτων που κυβερνούν το Σύμπαν.

Στο «De rerum principiis» γίνεται ακό-μη πιο συγκεκριμένος και αναφέρεται στα ουράνια σώματα. Απορρίπτει την αξία των σωμάτων αυτών και ασκεί δριμύτατη κρι-τική στα αστρολογικά βιβλία. Εξαιτίας της λαθεμένης ταύτισης των πλανητών με τα ουράνια σώματα, έχει προκληθεί σύγχυ-ση. Η φθορά που έχουν υποστεί οι μαγικές τέχνες οφείλεται στην εξάπλωση της πλά-

νης αλλά και στην επιθυμία να κρατηθούν τα μυστικά των τεχνών μακριά από τους αδαείς. Γι’ αυτό η πλανητική αστρολογία χρειάζεται ανανέωση.

Στα τρία επόμενα έργα του ο Μπρούνο φαίνεται να έχει εμβαθύνει ακόμη περισ-σότερο στη μαγεία. Στο πρώτο, το «De magia», δείχνει στον άνθρωπο το δρόμο για να ενωθεί με το Σύμπαν και τους θε-ούς και να φτάσει στην αληθινή γνώση. Στο δεύτερο, το «Τheses de magia», πα-ρουσιάζει τα δύο είδη της ανθρωπότητας, ένα ανώτερο και ένα κατώτερο, τα οποία διακρίνονται από την ικανότητά τους να ελέγχουν τις διαδικασίες της συνείδησης με τη βοήθεια της μαγείας. Τέλος, στο «De magia mathematica» απορρίπτει τον πα-ραδοσιακό ρόλο που δίνεται στην παγκό-σμια ψυχή και στα άστρα και καλεί όλους να ερευνήσουν τον τρόπο με τον οποίο

Ο μαγικοθρησκευτικός δρόμος που προτείνει ο Μπρούνο, ο οποίος θα οδηγήσει τον άνθρωπο από το σκοτάδι στο ηλι-ακό φως, θυμίζει πολύ το δρόμο που προτείνει ο Πλάτων στην Πολιτεία για να βγει ο δεσμώτης από τη σπηλιά

Σκηνές από τη δίκη και την εκτέλεση του Μπρούνο μπροστά στους ιεροεξεταστές

και το φανατισμένο πλήθος.


φαινοµενα


αλληλοεπηρεάζονται διαφορετικά είδη. Εργο της ίδιας περιόδου αποτελεί και το «De vinculis in genere», όπου ο Μπρούνο παραθέτει το πλέγµα των δεσµεύσεων που καλύπτει το Σύµπαν και αποτελείται από τον Θεό, τη φύση και το πεπρωµένο. Ο ρόλος του µάγου έγκειται, εν ολίγοις, στην ικανότητά του να εφαρµόζει ένα σύνολο µαγικών δεσµών και να ενώνει τον εαυτό του µε τους ανθρώπους.

Η αναγέννηση των µάγων

Κατά την Αναγέννηση η µαγεία αποκτά ξεχωριστή θέση στον κόσµο της διανόησης, χάρη στην έκδοση των Χαλδαϊκών Χρη-σµών (συλλογή ανατολίτικων αποφθεγ-µάτων, στην οποία περιλαµβάνονται τόσο πυθαγόρεια όσο και πλατωνικά στοιχεία),

των ερµαϊκών κειµένων και του συγγραφι-κού έργου του Πλωτίνου στα λατινικά. Την

περίοδο αυτή δηµιουργείται ένας νέος τύπος διανοουµένου, ο µάγος, που

δεν είναι παρά ο σοφός που δρα. Αποστολή του δεν είναι απλώς να διερευνήσει τη φύση και να επισηµάνει τις άδηλες δυνάµεις της, αλλά να προ-σπαθήσει να τις χειριστεί µε τρόπο µαγικό, ώστε να τις αξιοποιήσει προς όφελος του

ανθρώπινου γένους. Το είδος αυτό της µαγείας, της καλούµε-

νης φυσικής µαγείας, αποσκοπεί στην αξιοποίηση των άδηλων δυνάµε-

ων του φυσικού κόσµου προς όφελος του ανθρώπου και δεν πρέπει να συγχέεται µε τη µαύρη µαγεία, σκοπός των εκπροσώπων της οποίας είναι να χειριστούν τις υπερ-φυσικές δυνάµεις ώστε να προκαλέσουν βλάβη στους συνανθρώπους τους.

Ο όρος έφτασε στο ζενίθ του σε συνδυα-σµό µε το θαυµασµό για την αρχαιότητα και το νεοπλατωνισµό. Ο Κορνήλιος Αγρίππας έφερε τη µαγεία και την αστρολογία στο χώρο της επιστήµης, ενώ ο Παράκελσος, ένας από τους πατέρες της σύγχρονης χη-µείας, αποµακρύνθηκε από την αλχηµεία. Ο Μαρσίλιο Φιτσίνο αναφέρθηκε στη magia naturalis µε θετικό τρόπο, αντικαθιστώ-ντας στο σύστηµα της µαγείας του τις δαιµονικές δυνάµεις από αστρολογικές και πλανητικές πράξεις. Με τη vis imaginativa ο µάγος µπορούσε να ελέγξει τις δυνάµεις αυτές και να τις εκφράσει στην τέχνη µε τη βοήθεια φυλαχτών, στη ρητορική και την ποίηση µε µαγικές ρήσεις, στη µουσική µε το ρυθµό. Με τον τρόπο αυτόν µπορούσε να επηρεάσει την ψυχή τη δική του και των άλλων αλλά και τα άψυχα αντικείµε-να, περιορίζοντας τον εαυτό του στο υλικό Σύµπαν και αποκλείοντας τη χριστιανική και αγγελική ιεραρχία από το µαγικό του σύστηµα.

Σηµείωση:Το κείµενο αυτό της Σµάρως Φιλιππίδου απο-τελεί την εισαγωγή του βιβλίου «Giordano Bruno: Περί µαγείας», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Εξάντας».

Στο «De la causa, principio e uno» ο Μπρούνο συνέλα-βε µια νέα θεώρηση της θεότητας, άκρως αντιχριστιανική και ολοκληρωτικά µετα-φυσική και µαγική. Εδώ υποστηρίζει ότι η θε-ότητα ενυπάρχει στον καθένα µας και στον πλανήτη µας, όπως ακριβώς ενυπάρχει στα ουράνια σώµατα. Για το λόγο αυτό ο άνθρω-πος µπορεί να αντιλη-φθεί τους νόµους που διέπουν τη φύση και να απελευθερωθεί από το φόβο των άγρι-ων θεοτήτων

Ο Κορνήλιος Αγρίππας

(1486-1535).

η µηχανή του χρονου

Του Μηνά Ν. Παπαγεωργίου

του χρονουΤου Μηνά Ν. Παπαγεωργίου

φαινοµενα

34


Ενας µεγαλόσωµος άντρας σε ηµιάγρια κατάσταση φαίνεται πως περιφερόταν στην πε-ριοχή του Κονέκτικατ των ΗΠΑ στα τέλη του

1895. Αυτό αναφέρει σε ρεπορτάζ της η εφηµερίδα «New York Herald» (φύλλο της 3ης Σεπτεµβρίου της χρονιάς εκείνης). Σύµφωνα µε το δηµοσίευµα, επρό-κειτο για ακόµα µια θέαση του άγνωστου «wild man» (άγριου ανθρώπου) από έναν αγρότη ονόµατι Edmund Perkins (είχαν προηγηθεί ακόµα δύο σχετικές µαρτυ-ρίες). Εκείνη την ηµέρα, ο Perkins πήρε το αυτοκίνητό του για να πραγµατοποιήσει διάφορες επισκέψεις και κατέληξε στη φάρµα του αδερφού του, στο Colebrook, µε σκοπό να πάρει το αυτοκίνητο και να επιστρέψει στο σπίτι του. Περπατώντας προς το στάβλο είδε έκ-πληκτος έναν τριχωτό άντρα. Εµεινε να τον κοιτά αποσβολωµένος για περίπου 20 λεπτά, δίχως να είναι σε θέση να κινηθεί. «Ηταν υπνωτισµένος», ανέ-φερε η ανιψιά του, που έτρεξε λίγη ώρα µετά µε την υπόλοιπη οικογένεια για να τον αναζητήσουν. Βλέποντας το άγνωστο «πλάσµα» επέστρεψαν όλοι µαζί στο σπίτι για να πάρουν τις καραµπίνες τους, µόλις γύρισαν πίσω όµως εκείνο είχε εξαφανιστεί. Αξίζει να αναφέρουµε και τον περίεργο διάλογο που ο Perkins υποστήριξε πως είχε µε τον άγριο: «Τι µέρος είναι αυτό;», τον ρώτησε ο τριχωτός άντρας. «Το Colebrook», απάντησε ο Perkins. «Και εκεί;», ρώτησε ο ξένος δείχνοντας µε το δάχτυλό του. Για να λάβει την απάντηση «Το κέντρο του Colebrook». Ενας γείτονας ανέφε-ρε πως στο πρόσφατο παρελθόν είχε ακούσει το κλάµα του «άγριου ανθρώπου» στο διπλα-νό δάσος.

φαινοµενα

35


Η γυναίκα του Σατανά

«Ολοι στα µέρη µας ξέρουµε για την ιστορία ενός αγρότη µε την

κοπέλα της ζωής του που καταγόταν από την Εύβοια. Μεταξύ τους υπήρχε µια πολύ δυνατή σχέση, αλλά συνεχώς κάποιο γε-γονός καθυστερούσε το γάµο τους. Το πα-λικάρι ήθελε να τη γνωρίσει στους γονείς του, αλλά, όπως και να ’χει, δεν δένεις εύ-κολα για πάντα τη ζωή σου µε µια κοπέλα που λατρεύει τον Σατανά και ασχολείται µε τη µαύρη µαγεία! Εκείνος όµως έµενε στη σχέση του, γιατί ένιωθε µεγάλη έλξη για αυτήν τη γυναίκα. Ετσι, την παρακάλεσε να κάνει µια τελετή στην οποία θα ήταν κι εκείνος παρών για να δει τι ακριβώς έκα-νε η σύντροφός του. Με τα πολλά εκείνη δέχτηκε. Κι ένα βράδυ τον έφερε στο σπί-τι της και αφού σχεδίασε έναν κύκλο στο πάτωµα µε µια λευκή κιµωλία, ζωγράφισε στο κέντρο ένα σταυρό και τον έβαλε να καθίσει στη µέση και να της υποσχεθεί πως ό,τι κι αν γίνει δεν θα βγει από τον κύκλο µέχρι να του το επιτρέψει η ίδια, για να µην κινδυνέψει. Εκείνος κούνησε το κε-φάλι του καταφατικά, µπήκε στον κύκλο και περίµενε.

Σε λίγο, είδε την κοπέλα του να στέκεται ολόγυµνη µπροστά από ένα µεγάλο κα-θρέφτη, να λέει λέξεις που πρώτη φορά άκουγε στη ζωή του και σιγά σιγά να ξεπετάγονται από τον καθρέφτη πρωτό-

γνωρες µορφές. Αλλες µε κέρατα, άλλες µε τέσσερα πόδια, γούνες και οπλές, έδι-ναν µάχη µε την κοπέλα κι εκείνη όλο τα χτυπούσε µε ένα µαστίγιο που κράδαινε στο χέρι της. Λίγο µετά, ο νεαρός άντρας είδε τη γυναίκα των ονείρων του να µε-ταµορφώνεται σταδιακά σε ένα από τα όντα του καθρέφτη. Μέχρι να επανέλθει στην κανονική της, ανθρώπινη, µορφή, ο άντρας κόντεψε να χάσει τα λογικά του. Το επόµενο πρωινό, έφτασε στο πατρικό του στην Ορεινή Ναυπακτία και είπε στη µητέρα του τι ακριβώς είδε στο σπίτι της κοπέλας. Εκείνη, έντροµη, τον πίεσε να µην την ξαναδεί. Ετσι κι έκανε. Φοβούµενος για το τι θα µπορούσε να συµβεί στο µέλ-λον, έµεινε µακριά της. Σύµφωνα µε τους συντοπίτες µου, ο γιος τρελάθηκε από την απουσία της κοπέλας του και αυτοκτόνη-σε, µη µπορώντας να ζήσει χώρια της. Η δε µάνα του έµπλεξε µε τις µάγισσες, τη µαγεία και κάθε είδους ευχή και κατάρα στην προσπάθειά της να επικοινωνήσει µε το φάντασµα του γιου της. Ολα αυτά κρά-τησαν το πολύ δύο χρόνια. Κάποια στιγµή, οι γείτονες µπήκαν στο σπίτι και βρήκαν το σώµα της σχεδόν σκουληκιασµένο, µέσα σε έναν κύκλο από άσπρη κιµωλία…».

Από την Ευτυχία Α. όπως τα διηγήθηκε

στην Ειρήνη Φ. Κουτσαύτη.

Σε ένα από τα χωριά της Ορεινής Ναυπακτίας έχει καταγραφεί ο θρύλος για ένα ερωτευµένο ζευγάρι που επέλεγε να µην επισηµοποιήσει τη σχέση του εξαιτίας ενός µεγάλου µυστικού…

Της Ειρήνης Φ. Κουτσαύτη, [email protected]

ΕλλαδαΕλλαδαΘΡΥΛ ΙΘΡΥΛ Ι

µια

Οσοι αναγνώστες επιθυµούν να µοιραστούν µαζί µας την εµπειρία τους µπορούν να επικοινωνή-σουν στο e-mail της συντάκτριας, ekoutsast [email protected].Για όσους το επιθυµούν και το ζητήσουν θα διατηρηθεί η ανωνυ-µία στο κείµενο.


φαινοµενα

φαινοµενα

36


Σολοµωνική Η «διαθήκη» του βασιλιά

Στο άκουσµα της λέξης «Σολοµωνική» οι συνειρµοί των περισ-σότερων ανθρώπων είναι σκοτεινοί, δυσάρεστοι, αρνητικοί και

φέρουν «άρωµα»… θανάτου. Και όµως, οι εµπνευστές της µάλλον δεν είχαν στο µυαλό τους τη σύνδεση µε το σατανισµό και την έν-δυση των αρνητικών εννοιών που αυτή µετέπειτα απέκτησε, ενώ η επίκληση ακόµα και δαιµόνων από την Κόλαση δεν ήταν απαραίτη-το πως γινόταν για κακό σκοπό. Μήπως τελικά η Σολοµωνική είναι

µια εξαιρετικά παρεξηγηµένη µορφή µαγείας;

Της Θεανώς Καρούτα [email protected]


φαινοµενα


φαινοµενα

Η «Κλείδα του Σολοµώντα» είναι ένα βιβλίο άγνωστου συγγραφέα και αποκρυφιστι-κού περιεχοµένου, που έχει

χαρακτηριστεί ως το σπουδαιότερο βιβλίο πρακτικής, τελετουργικής µαγείας. Οι ιστο-ρικοί εκτιµούν πως γράφτηκε γύρω στο 14ο - 16ο αιώνα και είναι εµπνευσµένο -όπως πολλά βιβλία άλλωστε που γράφτη-καν ανάµεσα στο 1000 και στο 1453- από το βασιλιά Σολοµώντα.

Πώς έγινε όµως και ένα κείµενο που εµπνεύστηκε από έναν άνθρωπο που για όσο έζησε και βασίλεψε διακρίθηκε για τη σοφία του, το αίσθηµα δικαίου που τον διέκρινε, τη σύνεση, την ευγένεια, τη µόρφωσή του, αλλά και την πίστη του, να έχει σήµερα συνδεθεί µε έννοιες τόσο αρ-νητικές; Τι ρόλο έπαιξε σε αυτό η επιθυ-µία του βασιλιά να βρει τα σηµεία επαφής ανάµεσα στην αλχηµεία, στη φιλοσοφία και τον ιουδαϊκό µυστικισµό; Και τέλος, γιατί η Σολοµωνική καθιερώθηκε να θεωρείται ως η ειδεχθέστερη µορφή µαύρης µαγείας και όχι µια απέλπιδα προσπάθεια του ανθρώ-που να ενωθεί µε τη σοφία του σπουδαίου αυτού βασιλιά;

Οι 72 δαίµονες Σύµφωνα µε τον ιουδαϊκό θρύλο, ο βασιλιάς Σολοµώντας, λίγο πριν φτάσει στο τέλος της ζωής του, αποφάσισε να κάνει ένα δώρο στην ανθρωπότητα. Κα-τάφερε να συγκεντρώσει 72 κακά πνεύ-µατα, να τα υποτάξει και να τα κλείσει σε ένα µπρούντζινο αγγείο προκειµένου να µην ενοχλήσουν ξανά τους ανθρώπους. Το

αγγείο µαζί µε τα γραπτά του, που αποτε-λούσαν το απαύγασµα της σοφίας και της µόρφωσης που του είχε χαρίσει ο Θεός, τα κληροδότησε στο γιο του Ροβοάµ, λέ-γοντάς του πως όποιος δεν είναι άξιος και σωστά προετοιµασµένος δεν θα είναι ποτέ σε θέση να κατανοήσει τις µυστικιστικές αρχές της σοφίας και της πίστης, παραµέ-νοντας ανίκανος να αξιοποιήσει το δώρο του βασιλιά.

Αυτά σύµφωνα µε την παράδοση. Σε ό,τι αφορά όµως την πραγµατικότητα, αυτό που κάνει εντύπωση στους µελετη-τές είναι πως η «Κλείδα του Σολοµώντος» («Clavicula Salomonis»), απ’ όποιον και αν γράφτηκε, δεν κάνει καµία αναφορά στα

72 αυτά πνεύµατα - σε αντίθεση µε άλλα βιβλία που µεταγενέστερα εµπνεύστηκαν από αυτή. Η Σολοµωνική είναι ένα κείµενο που είναι γεµάτο επικλήσεις και καλέσµατα νεκρών, κυρίως όσων έπεσαν σε µάχες, κα-θώς και πνευµάτων από την Κόλαση. Στο γριµόριο (έτσι ονοµάζονται τα βιβλία µε περιεχόµενο σχετιζόµενο µε τη µαγεία), που είναι σε µεγάλο βαθµό επηρεασµένο από το Ταλµούδ και την Καµπάλα, δεν ξε-καθαρίζεται αν τα πνεύµατα αυτά είναι ψυ-χές που τιµωρήθηκαν και κατέληξαν στην Κόλαση ή πρόκειται αποκλειστικά για δαί-µονες (είτε δηλαδή εκπεσόντες αγγέλους είτε αµαρτωλούς). Ενδεικτικό πάντως είναι το γεγονός πως µέσα στα δύο βιβλία που αποτελούν την «Κλείδα», παρουσιάζονται

Απορίες προκαλούν οι λόγοι για τους οποίους το κείµενο, που σε

σηµαντικό βαθµό περιέχει στοιχεία του ιουδαϊκού µυστικισµού,

αντιµετωπίζεται σήµερα ως το πρώτο τη τάξει τελετουργικό κείµε-

νο της µαύρης µαγείας Ο βασιλιάς Σολοµώντας στο θρόνο του.


΄

φαινοµενα

38


σαφείς τρόποι για να προστατευτεί ο επι-κλητής από τον πιθανό φθόνο των πνευ-µάτων και το δαιµονισµό.

Εξορκισµοί και καθάρσεις

Παράλληλα, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ότι ο ασκών τη Σολοµωνική στην «Κλείδα» καλείται «εξορκιστής», έννοια που έχει µια µάλλον θετική χροιά στις θρησκείες σήµερα. Συνοπτικά, δεν θα ήταν λάθος να πούµε πως το µυστικιστικό γριµόριο περι-λαµβάνει τους τρόπους και τις µεθόδους µε τα οποία ο εξορκιστής θα µπορέσει να υποτάξει τα πνεύµατα και να τα εξαναγκά-σει να πράξουν κατά τις βουλές του. Για να επιτευχθεί αυτή η υποταγή, στο βιβλίο

Οι σχέσεις µε τον Ιουδαϊσµό Αναφέραµε νωρίτερα πως η «Κλείδα του Σολοµώντος» είναι ένα κείµενο έντονα επηρεασµένο από τα ταλµουδικά κείµενα και την Καµπάλα, την απόκρυφη παράδοση των Εβραίων. Αν και δεν είναι δόκιµος ένας διαχωρισµός των µαγικών πρακτικών, δεν θα στερείτο λογικής να πούµε πως η Σολοµωνική δεν είναι παρά η πρακτική χρήση της µαγείας που αναφέρεται στην ιουδαϊκή θρησκεία.

Αλλωστε, ο Σολοµώντας, γιος του ∆αυίδ και τρίτος βασιλιάς του Ισραήλ, είχε ονοµαστεί από τον προφήτη Νάθαν «Ιεδιδίας», από την εβραϊκή λέξη «Γεντιτζέ», που σηµαίνει «αγαπητός του Γιαχβέ». Οικοδόµησε το σπουδαιότερο κέντρο λατρείας του Ιουδαϊσµού, το µεγαλοπρεπή Ναό του Σολοµώντος ή Ναό της Ιερουσαλήµ, κάτι το οποίο αποφάσισε σύµφωνα µε την παράδοση, έπειτα από εντολή που πήρε από τον ίδιο τον Θεό. Το ναό ήθελε αρχικά να χτίσει ο ∆αυίδ, όµως η προφητεία όριζε πως ο γιος του θα ήταν αυτός που θα πραγµατοποιούσε το µεγαλόπνοο σχέδιο, τη δηµιουργία του χώρου που, εκτός από κέντρο λατρείας του Γιαχβέ, θα αποτελούσε και τον τόπο όπου θα στεγαζόταν η Κιβωτός της ∆ιαθήκης, η οποία φυλάχτηκε στα Αγια των Αγίων του ναού. Ενδιαφέρον σηµειολογικά παρουσιάζει το γεγονός πως ο πρώτος ναός οικοδοµήθηκε από τεχνίτες που εκπροσωπούσαν καθεµία από τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ, οι οποίες έµειναν ενωµένες µέχρι το θάνατο του Σολοµώντα (αργότερα διαχωρίστηκαν και η αυτοκρατορία διαλύθηκε).

Ακόµη αξίζει να αναφέρουµε την απαρχή της σχέσης των Εβραίων µε τον αποκρυφισµό, αρχής γενοµένης από τον Μωυσή. Εχοντας µεγαλώσει και γαλου-χηθεί όπως οι βασιλιάδες της αρχαίας Αιγύπτου, είχε µυηθεί στις αρχές του απο-κρυφισµού. Με την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο και την εγκατάστασή τους στη «γη της επαγγελίας», οι πρακτικές αυτές φαίνεται πως συνεχίστηκαν, ενώ εξαπλώθηκαν ή και αναµίχθηκαν µε τις αντίστοιχες τελετές και πεποιθήσεις των γειτονικών λαών της Μεσοποταµίας (Βαβυλώνιοι, Ασσύριοι, Αιγύπτιοι).

Ετσι απορίες προκαλούν οι λόγοι για τους οποίους το κείµενο, που σε σηµαντικό βαθµό περιέχει στοιχεία του ιουδαϊκού µυστικισµού, αντιµετωπίζεται σήµερα ως το πρώτο τη τάξει τελετουργικό κείµενο της µαύρης µαγείας. Πόσω δε µάλλον από τη στιγµή που ο ίδιος ο Σολοµώντας ήταν ένας άνθρωπος πιστός, που καταδίκαζε απερίφραστα τη χρήση της γνώσης από κάποιον µε αρνητικά κίνητρα, ενώ πρέσβευε παράλληλα την αγάπη προς τον Θεό και τη ζωή σύµφωνα µε τους νόµους του.

Ενα από τα µυστικιστικά σύµβολα που βρέθηκαν στα παλαιότερα αντίγρα-φα των χειρογράφων της Σολοµωνικής.



φαινοµενα

περιγράφονται µε λεπτοµέρειες ο εξαγνι-σµός και η κάθαρση που πρέπει να περάσει ο υποψήφιος µύστης για να εξασκήσει τη Σολοµωνική, τόσο πνευµατικά όσο και σω-µατικά. Κατά τη διαδικασία αυτή απαιτείται η θυσία ζώων ως προσφορά στα πνεύµατα, πρακτική η οποία απαντάται σε µεσαιωνικά εγχειρίδια µαύρης µαγείας, δίνοντας ίσως έτσι ένα λόγο να συνδεθεί η Σολοµωνική µε τη µαύρη µαγεία και να θεωρηθεί εργα-λείο στα χέρια κακόβουλων, οι οποίοι -όχι τυχαία- δεν αποκλήθηκαν µεταγενέστερα µύστες, αλλά µάγοι.

Πέραν αυτών, η «Κλείδα» αναφέρει τους τρόπους µε τους οποίους ο εξορκι-στής θα µπορέσει να ασκήσει την τέχνη της νεκροµαντείας, να προβεί σε πειράµατα αορατότητας, να γνωρίσει την αστρολογία

και τις επιρροές που αυτή µπορεί να έχει τόσο στην ανθρώπινη ζωή όσο και στην εξάσκηση της µαγείας, αλλά και να ελέγ-ξει τα πνεύµατα µε βλαπτικό προς άλλους σκοπό.

Πάντως, ακόµα και µε µια όχι και τόσο επισταµένη µελέτη θα µπορούσε κανείς εύ-κολα να παρατηρήσει πως υπάρχουν βιβλία ακόµα πιο… «σατανικά» από την «Κλείδα», µεταγενέστερα αυτής και φανερά επηρε-ασµένα από το πρωτότυπο γριµόριο. Ανα-φέρουµε ενδεικτικά το «Pseudomonarchia Daemonum» και το «Lemegeton», που γράφτηκαν το 16ο και το 17ο αιώνα, αντίστοιχα. Η «βίβλος» της Σολοµωνικής, άλλωστε, δεν έχει ως κύριο αντικείµενο ή στόχο την εµφάνιση ή την εκµετάλλευση κάποιου δαίµονα µέσω των επικλήσεων, αλλά την προετοιµασία του εξορκιστή για την πραγµατοποίηση οποιουδήποτε πειρά-µατος και µαγικής τεχνικής.

Πάντως, το γεγονός ότι πρόκειται για το βιβλίο που περισσότερο απ’ όλα διώχθηκε από το ιερατείο, τόσο κατά το Μεσαίωνα όσο και αργότερα -αποτελώντας µέχρι και σήµερα ένα θέµα-ταµπού των θρη-σκειών-, αλλά και επηρέασε µεταγενέστε-

ρους συγγραφείς προκαλώντας τους να το αναλύσουν, να το συµπληρώσουν, να το εξηγήσουν, ή ακόµα και να το αντιγράψουν, δείχνει µε σαφή τρόπο πως το περιεχόµενό του αποτέλεσε την πεµπτουσία της µαγείας και των πρακτικών της.

Η γλώσσα των συµβόλων

«Τάλισµαν µπορεί να θεωρηθεί οποιοδήποτε αντικείµενο είναι φορτισµένο µε θετική ή αρνητική ενέργεια, µια ενέρ-γεια που έχει αποκτήσει µέσω µαγείας ή διαλογισµού. Τα Τάλισµαν απαντώνται ως

∆εν θα ήταν λάθος να πούµε πως το µυστι-

κιστικό γριµόριο περι-λαµβάνει τους τρόπους και τις µεθόδους µε τα

οποία ο εξορκιστήςθα µπορέσει να υποτά-ξει τα πνεύµατα και να τα εξαναγκάσει να πρά-

ξουν κατά τις βουλές του

Η «Κλείδα του Σολοµώντα» έχει συνδεθεί στις µέρες µας µε τελετές µαύρης µαγείας και σατανιστικές τελετές.

φαινοµενα

40


σύµβολα ή εµπεριέχονται σε επιγραφές. Ο κύριος λόγος ύπαρξής τους είναι να εξυπηρετούν τον κάτοχό τους, ασκώντας αυθυποβλητική επίδραση για συγκεκριµένο σκοπό». Τον ορισµό αυτό τον βρίσκουµε στο βιβλίο «7 βιβλία Μαγείας» των εκδό-σεων «Αρχέτυπο», ενώ ακολουθεί η ενδι-αφέρουσα αναφορά των Τάλισµαν που συναντώνται στη Σολοµωνική, µια σειρά φυλαχτών που φτιάχνονται µε χρήση µα-γείας και που η δηµιουργία τους αποτελεί τόσο τέχνη όσο και επιστήµη.

Από την «Κλείδα» µάς έρχεται η πληρο-φορία πως τα Τάλισµαν που συναντούµε στη Σολοµωνική είναι 44: «…από 7 στους πλανήτες Κρόνο, ∆ία, Αρη και Ηλιο, από 5 στην Αφροδίτη και τον Ερµή, ενώ 6 σχετί-ζονται µε το Φεγγάρι». Καθένα από αυτά τα φυλαχτά αντιστοιχεί σε κάποια αρετή που σχετίζεται µε τον πλανήτη στον οποίο απο-δίδεται, ενώ έχει και το πνεύµα που τους αντιστοιχεί. Πνεύµα και ιδιότητα µπορούν να βοηθήσουν τον έµπειρο µύστη να ολο-κληρώσει τη µαγική πρακτική που επιθυµεί,

ενώ τόσο η κατασκευή των φυλαχτών, που µπορεί να έχουν τη µορφή σφραγίδας, όσο και η επίκληση του αντίστοιχου πνεύµατος πρέπει να γίνουν µε τη διαδικασία που κα-θορίζεται µέσα στην «Κλείδα», αφού έχει προηγηθεί η απαραίτητη κάθαρση. Πνεύ-µατα και σφραγίδες συνδέονται µε έννοιες όπως η τύχη, ο πόλεµος, η βία, η πρόκληση τρόµου στα πνεύµατα που επικαλείται ο µάγος, ο εξαγνισµός των καλών πνευµά-των, όπως των πνευµάτων-φυλάκων και πολλά ακόµα.

Χαρακτηριστικό δείγµα προστατευτικού φυλαχτού Τάλισµαν.

Τα παράδοξα της «Κλείδας»

Το «Clavicula Salomonis» είναι ένα έργο που στερείται πατρότη-τας, καθώς οι µελετητές, όσο και αν έχουν προσπαθήσει να το ανα-λύσουν και να το εξετάσουν, δεν έχουν εντοπίσει κανένα στοιχείο για το συγγραφέα του. Μερίδα ιστορικών τοποθετεί τη συγγρα-φή του στο 12ο αιώνα, ενώ άλλοι αναγνωρίζουν στα χειρόγραφα το ύφος του 14ου - 16ου αι. Η «Κλεί-δα» µεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες, συµπεριλαµβανοµένης και της ελληνικής, ενώ µέρη των χειρογράφων αυτών διασώζονται σήµερα σε µουσεία και προσωπικές συλλογές.

Παρ’ όλα αυτά, άγνωστη παρα-µένει η ακριβής σχέση που έχουν όλα τα µεταγενέστερα κείµενα µε το πρωτότυπο, καθώς οι λόγοι για τη συγγραφή τους θα µπορούσαν να είναι καθαρά εµπορικοί. Εντύ-πωση προκαλεί το γεγονός πως ενώ έχουν βρεθεί χειρόγραφα στα ελληνικά, στα λατινικά, στα ιταλικά, στα αγγλικά, στα γερµανικά και τα γαλλικά, το πρωτότυπο κείµενο, που λογικά είναι γραµµένο στα εβραϊκά, δεν έχει βρεθεί ποτέ ή τουλάχιστον δεν έχει δει το φως της δηµοσιότητας, µε κάποιους να πιστεύουν πως βρίσκεται καλά φυλαγµένο στις απρόσιτες βιβλιο-θήκες του Βατικανού…

Η «Κλείδα» αναφέρει τους τρόπους µε τους οποίους ο εξορκιστής θα µπορέσει να ασκήσει νεκροµαντεία,

να προβεί σε πειράµατα αορατότητας, να γνωρίσει την αστρολογία και τις επιρροές της, αλλά και να ελέγ-

ξει τα πνεύµατα µε βλαπτικό προς άλλους σκοπό


φαινοµενα

φαινοµενα

41


Περιεχόµενο της στήληςΜε τη βοήθεια των προσωπικών εµπειριών που θα λαµβάνει από τους αναγνώστες, ο κ. Βιαννίτης θα εξερευνά τα δαιδαλώδη µονοπάτια του ανθρώπινου ψυχισµού µέσα από το πρίσµα των τελευταίων προσεγγίσεων της νευροφυσιολογίας του εγκεφάλου, µε την επιστηµονική µελέτη των διαφοροποιηµένων καταστάσεων της συνείδησης όπως η ύπνωση, τα όνειρα, το συνειδητό ονείρεµα και οι βαθύτερες καταστάσεις διαλογισµού. Η θεµατολογία της στήλης θα περιλαµβάνει επικοινωνίες -channeling- µε άλλες διαστάσεις ή όντα, επικοινωνία µε τους νεκρούς, προγνωστικά και προφητικά όνειρα.

Η ∆ΙΚΗ ΣΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ!Εάν έχετε τέτοιου είδους εµπειρίες, στείλτε µας ένα κείµενο στο [email protected] από 150 έως 250 λέξεις, εξηγώντας µας τι ακριβώς έχετε βιώσει. Σύντοµα ο ειδικός συνεργάτης µας θα σας απαντήσει αναλυτικά µέσα από τις σελίδες του περιοδικού!

Ερχεται σύντομα στα ΦΑΙΝΟΜΕΝΑΗ νέα στήλη του Αγγελου Βιαννίτη

ΟΝΑΡ**Οναρ -από το ον (ύπαρξη) και τη δωρική συλλαβή αρ (ανύψωση)- σηµαίνει ύπαρξη σε ανύψωση. Καθώς ονειρευόµαστε, η ύπαρξη πηγαίνει ψηλότερα και αντικρίζει αυτό που δεν µπορεί να δει όταν βρίσκεται περιορισµένη στην «πραγµατικότητα» της εγρήγορσης. Τα όνειρα µας προσφέρουν µια Θέα από Ψηλά, αλλά χρειάζεται να µάθουµε να αποκωδικοποιούµε τις εικόνες που µας στέλνουν σε συµβολική µορφή.

Who is whoO Αγγελος Βιαννίτης είναι ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής και κλινικός υπνοθεραπευτής και έχει ειδικευτεί στην Ανάλυση Ονείρων και στις εφαρµογές DreamWork. Από το 1998 έχει ιδρύσει και διευθύνει το Ονειρικό Εργαστήρι, διοργανώνοντας σεµινάρια και εργαστήρια µε θέµα την ανάλυση και ερµηνεία των ονείρων, το συνειδητό ονείρεµα και τη Θιβετιανή Ονειρική Γιόγκα (Mi-Lam).

φαινομενα

42


Υπό μια νέα οπτικήΜια νέα φωτογραφία των δακτυλίων του κοντινότερού μας γαλαξία, αυτού της Ανδρομέδας, παρουσίασαν στη δημοσιότητα οι υπεύθυνοι του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Παρατηρητηρίου Herschel, που συνεργάζεται στενά με τη NASA. Τα νέα στοιχεία που προέκυψαν από τις φωτογραφίσεις έρχονται να ενισχύσουν τις γνώσεις των επιστημόνων αναφορικά με την αναγνώριση ιχνών «συννέφων παγωμένης αστροσκόνης» στην Ανδρομέδα (στην εικόνα έχουν αποτυπωθεί με κόκκινο χρώμα).


φαινοµενα

εικονεςεικονες

φαινοµενα

44


Ξεκινάµε από τη γενική παραδοχή πως στα ζητήµατα πίστης δεν χωράνε επιστηµονικές τεκµηριώσεις, καθώς όλα ξεκινούν από το πόσα πράγµατα είναι σε θέση να δεχτεί ο πιστός µε τη δύναµη της συναισθηµατικής του νοηµοσύνης και όχι του µυαλού του. Από εκεί και έπειτα, η δύναµη της αυθυποβολής στην οποία βασίζο-νται κάποιοι στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τη βίωση ενός θαύµατος θα µπορούσε να είναι µια ικανοποιητική εξήγηση σε πολλές περιπτώσεις, συναντά όµως έναν ανυπέρβλητο σκόπελο: τα θαύµατα που έλαβαν χώρα µπροστά σε πλήθος κόσµου.

Αν και η επιστήµη έχει επαρκώς µέχρι στιγµής αποδείξει την ύπαρξη της ατοµικής αυθυποβολής, δεν µπορούµε να πούµε πως έχει πετύχει το ίδιο και µε την οµαδική. Τα παραδείγµατα που έχου-µε στη χώρα µας από τη βίωση τέτοιων θαυµάτων είναι πολλά, θα αρκεστώ όµως να αναφέρω ενδεικτικά το περιστατικό που συνέβη στο ναό της Αγίας Τριάδας στην Κάλυµνο πριν από µερικά χρόνια. Εκεί, δεκάδες πιστοί αντίκρισαν µε δέος την εικόνα της Παναγίας στην οποία είχε µόλις εµφανιστεί η εικόνα του Ιησού µε ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι. Εκτοτε, η νέα µορφή στην εικόνα δεν έσβησε ποτέ, µε αποτέλεσµα ακόµα και σήµερα πιστοί από όλη τη χώρα να συρρέουν για να προσκυνήσουν την ιερή εικόνα, η οποία αξίζει να αναφερθεί πως µετά τις σχετικές επιστηµονικές αναλύσεις δεν βρέθηκε «πειραγµένη».

Σε ένα διαφορετικού τύπου θαύµα που συγκινεί και συγκλονίζει ακόµα όλους όσοι βρίσκονται στους κόλπους της Εκκλησίας, ο

Αγιος Ιωάννης ο Ρώσος, τα λείψανα του οποίου βρίσκο-νται στον οµώνυµο ναό στη Βόρεια Εύβοια, εξακολου-θεί να λιώνει ετησίως τις σόλες των παπουτσιών του, αναγκάζοντας τους ιερείς να του αλλάζουν παπούτσια σχεδόν κάθε χρόνο. «Κάνει πολλούς δρόµους για να φυλάει το ποίµνιό του», λέει ο παπάς της εκκλησίας και το πιστεύει.

∆εν χρειάζεται να απαριθµήσουµε τα αµέ-τρητα παρόµοια περιστατικά, αρκεί να απο-δεχθούµε ότι για κάποιο λόγο συµβαίνουν, όπως κι αν συµβαίνουν, και ο καθένας µπορεί να τα ονοµατίζει όπως θέλει. Αλ-λωστε, από τις απαρχές της θρησκείας, τα θαύµατα ήταν αυτό που είναι και σή-µερα: θαυµάσια περιστατικά που έβα-ζαν δύσκολα σε όποιον προσπαθούσε να τα αναλύσει, ενδυνάµωναν την πίστη και ωφελούσαν την κοινωνία. Ρωτήστε έναν άνθρωπο που έχει βιώσει ένα θαύµα, ακούστε τον µε προσοχή και προσπαθήστε να του παρουσιάσετε τη δική σας, αντίθετη άποψη. Αν αφήσετε τον ορθολογισµό σας στην άκρη και τον ακούσετε µε κατανόηση, θα καταλά-βετε όχι µόνο γιατί συµβαίνουν ακόµα τα θαύµατα, αλλά και ποια είναι η πραγµατική τους ουσία.

Τα πραγµατικά θαυµαστά του κόσµου µας

Παραµερίζοντας τον ορθολογισµόνται στον οµώνυµο ναό στη Βόρεια Εύβοια, εξακολου-θεί να λιώνει ετησίως τις σόλες των παπουτσιών του, αναγκάζοντας τους ιερείς να του αλλάζουν παπούτσια σχεδόν κάθε χρόνο. «Κάνει πολλούς δρόµους για να

να του παρουσιάσετε τη δική σας, αντίθετη άποψη. Αν αφήσετε τον ορθολογισµό σας στην άκρη και τον ακούσετε µε κατανόηση, θα καταλά-βετε όχι µόνο γιατί συµβαίνουν ακόµα τα θαύµατα, αλλά και ποια είναι η πραγµατική τους ουσία.

σχεδόν κάθε χρόνο. «Κάνει πολλούς δρόµους για να φυλάει το ποίµνιό του», λέει ο παπάς της εκκλησίας

να απαριθµήσουµε τα αµέ-τρητα παρόµοια περιστατικά, αρκεί να απο-δεχθούµε ότι για κάποιο λόγο συµβαίνουν, όπως κι αν συµβαίνουν, και ο καθένας

έναν άνθρωπο που έχει βιώσει ένα θαύµα, ακούστε τον µε προσοχή και προσπαθήστε να του παρουσιάσετε τη δική σας, αντίθετη

σχεδόν κάθε χρόνο. «Κάνει πολλούς δρόµους για να φυλάει το ποίµνιό του», λέει ο παπάς της εκκλησίας

να του παρουσιάσετε τη δική σας, αντίθετη άποψη. Αν αφήσετε τον ορθολογισµό σας στην άκρη και τον ακούσετε µε κατανόηση, θα καταλά-βετε όχι µόνο γιατί συµβαίνουν ακόµα τα θαύµατα, αλλά και ποια είναι η πραγµατική τους ουσία.

Οιδικηγοροι

τουδιαβολου

Παραµερίζοντας τον ΝΑΙ

Κάποιοι ορκίζονται ότι βίωσαν το απίθανο µε όλες τις αισθήσεις τους, είδαν εικόνες να δακρύζουν και να αι-µορραγούν και λείψανα αγίων να λιώνουν παπούτσια και ρούχα. Αλλοι κάνουν λόγο για τη δύναµη της πίστης, την αυθυποβολή στην οποία µπορεί να θέσει ο άνθρωπος τον εαυτό του σε ώρα ανάγκης, σε µια µεγάλη δυσκολία. Τι συµβαίνει, τελικά, µε τα θαύµατα;

Θαύµατα:Συνέβησανποτέ; Της Θεανώς Καρούτα


φαινοµενα

Φυσικά και συµβαίνουν θαύµατα και προσωπικά µπορώ να σας κατονοµάσω τουλάχιστον επτά από αυτά: την πυραµίδα του Χέοπος στην Αίγυπτο, τους κρεµαστούς κήπους της Βαβυλώνας, το χρυσελεφάντινο άγαλµα του ∆ιός στην Ολυµπία, το ναό της Αρτέµιδος στην Εφεσο, τον Κολοσσό της Ρόδου, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού και τέλος το Φάρο της Αλεξάνδρειας. Γιατί, τι άλλο θα µπορούσε να αποτελεί θαύµα εκτός από τα αριστουργη-

µατικά δηµιουργήµατα του ανθρώπου, που πέρασαν στην αιωνιότητα καθώς η κατασκευή τους έφτανε τα όρια του θεϊκού; Η πίστη στις απεριόριστες δυ-

νατότητες του ανθρώπου θα µπορούσε να αποτελεί µια θρησκεία από µόνη της, η οποία µάλιστα θα

στηριζόταν σε χειροπιαστά θαύµατα και αγί-ους µε σάρκα και οστά, όµως πάνω απ’ όλα

στο µεγαλειώδες πνεύµα, στο µυαλό, στη δηµιουργικότητα. Αν επιθυµείτε να ακού-σετε για κάτι περισσότερο σύγχρονο, αναφέρουµε ενδεικτικά το αεροδρόµιο Κανσάι στον κόλπο της Οσάκα, που είναι το πρώτο ανοιχτής θαλάσσης, το υπε-ρηχητικό επιβατηγό αεροσκάφος Κον-κόρντ, τη σήραγγα της Μάγχης, που είναι η µεγαλύτερη υποθαλάσσια στον κόσµο,

το τεράστιο φράγµα του Ασουάν, που συ-γκρατεί τα νερά του Νείλου, και πολλά ακό-

µη εκπληκτικά τεχνολογικά επιτεύγµατα.

Αν η άποψη αυτή σας φαίνεται ιδιαιτέρως ορ-θολογιστική, ας ασχοληθούµε µε τα θαύµατα από το µετερίζι της θρησκείας. Οσα αναγράφονται στα ιερά κείµενα του Χριστιανισµού για παραπληγικούς

που περπάτησαν, για λεπρούς που γιατρεύτηκαν, για ψάρια και κρασί που πλήθαιναν από το πουθενά, τι άλλο θα µπορούσαν να είναι παρά οι προσπάθειες των ευαγγελιστών να επικοινωνήσουν την ουσία της πίστης τους µε απλό, εύληπτο και συνεπώς εκλαϊ-κευµένο τρόπο µέσω αλληγορικών ιστοριών;

∆εν σκοπεύω να θέσω ζήτηµα έλλειψης επιστηµονικής τεκµη-ρίωσης, καθώς είναι πολλά ακόµα αυτά που δεν έχουν εξηγηθεί. Το θέµα, άλλωστε, δεν είναι εκεί. Είναι στο κατά πόσο όλα αυτά συνέβησαν πραγµατικά ή επρόκειτο για την ανάγκη του ανθρώπου να τα δηµιουργήσει. Ετσι, έχουµε, από τη µία, ανθρώπους που ορκίζονται συγκλονισµένοι πως είδαν την εικόνα της Παναγίας να δακρύζει και, από την άλλη, χηµικές αναλύσεις που αποδεικνύουν πως τα δάκρυα της Παρθένου ήταν κατασκευασµένα. Μη σκοπεύ-οντας να ασχοληθούµε µε το ζήτηµα της ευθύνης της Εκκλησίας για την τέλεση… κάλπικων θαυµάτων (ή το τι καρπώνεται από αυτά), θα πω µόνο πως το µεγαλειώδες µυαλό του ανθρώπου εί-ναι ικανό να πείσει τον άνθρωπο πως βίωσε κάτι όταν είχε ανάγκη να το βιώσει, όταν έψαχνε για κάποιο «άνωθεν» σηµάδι.

Κλείνοντας θα υπενθυµίσω το νόµο του Λίτλγουντ (καθηγητή του Πανεπιστηµίου του Κέµπριτζ), ο οποίος, βασισµένος στο νόµο των µεγάλων αριθµών, αναφέρει πως οι άνθρωποι περιµένουν να τους συµβεί ένα θαύµα ανά µήνα, ενώ επιχειρεί και εν πολλοίς καταφέρνει να αποµυθοποιήσει την υπερφυσική φαινοµενολο-γία των εξαιρετικά σπάνιων να συµβούν γεγονότων. Ακόµα, δεν θα ήταν υπερβολικό να παροµοιάσουµε τα θαύµατα, όπως αυτά έχουν περάσει στη λαϊκή συνείδηση, µε τις συµπτώσεις, καθώς και τα δύο έχουν στη βάση τους τη σύνδεση άσχετων µεταξύ τους γεγονότων και οφείλονται στην τάση των ανθρώπων να δίνουν σε αυτά βαρύτητα και υποκειµενικές σηµασίες.

Τα πραγµατικά θαυµαστά του κόσµου µας

άλλο θα µπορούσε να αποτελεί θαύµα εκτός από τα αριστουργη-µατικά δηµιουργήµατα του ανθρώπου, που πέρασαν στην αιωνιότητα καθώς η κατασκευή τους έφτανε

ιερά κείµενα του Χριστιανισµού για παραπληγικούς

στην αιωνιότητα καθώς η κατασκευή τους έφτανε τα όρια του θεϊκού; Η πίστη στις απεριόριστες δυ-

νατότητες του ανθρώπου θα µπορούσε να αποτελεί µια θρησκεία από µόνη της, η οποία µάλιστα θα

στηριζόταν σε χειροπιαστά θαύµατα και αγί-ους µε σάρκα και οστά, όµως πάνω απ’ όλα

στο µεγαλειώδες πνεύµα, στο µυαλό, στη δηµιουργικότητα. Αν επιθυµείτε να ακού-

το τεράστιο φράγµα του Ασουάν, που συ-γκρατεί τα νερά του Νείλου, και πολλά ακό-

µη εκπληκτικά τεχνολογικά επιτεύγµατα.

στην αιωνιότητα καθώς η κατασκευή τους έφτανε

Αν η άποψη αυτή σας φαίνεται ιδιαιτέρως ορ-θολογιστική, ας ασχοληθούµε µε τα θαύµατα από το µετερίζι της θρησκείας. Οσα αναγράφονται στα

Αν η θολογιστική, ας ασχοληθούµε µε τα θαύµατα από το µετερίζι της θρησκείας. Οσα αναγράφονται στα

Οιδικηγοροι

τουδιαβολου

που περπάτησαν, για λεπρούς που γιατρεύτηκαν, για ψάρια και

ΟΧΙ

Θαύµατα:Συνέβη σανποτέ;

Ζόµπι, βρικόλακες και… «Σκαθαροζούµης 2»!

Ο Seth Grahame-Smith είναι ένας από τους πιο περιζήτητους συγγραφείς του Χόλιγουντ το τελευ-ταίο διάστηµα, έχοντας ήδη συνεργαστεί µε τον

Tim Burton για τη µεταφορά στη µεγάλη οθόνη του βιβλίου «Αβραάµ Λίνκολν: Κυνηγός βρικολάκων» και της καλτ αµε-ρικανικής σειράς της δεκαετίας του ’60 «Dark Shadows». Η Warner Bros ξόδεψε πρόσφατα 2 εκατοµµύρια δολάρια για να εξασφαλίσει τα δικαιώµατα του τελευταίου του βιβλίου, «Unholy Night», ενώ ο ίδιος αυτό τον καιρό προετοιµάζει το σενάριο του «Σκαθαροζούµη No 2».

O Grahame-Smith είναι ένας πολύ ιδιόµορφος συγγρα-φέας που εµφανίστηκε στο λογοτεχνικό σκηνικό γύρω στο 2005, µε ένα βιβλίο στο οποίο κατέγραφε την ιστορία των πορνογραφικών ταινιών. ∆ύο χρόνια αργότερα, δηµοσίευσε έναν οδηγό επιβίωσης για όσους βρεθούν να πρωταγωνι-στούν σε καταστάσεις που βλέπουµε στις ταινίες τρόµου. Το βιβλίο όµως για το οποίο ξεχώρισε ήταν το µυθιστόρηµα «Περηφάνια και προκατάληψη και Ζόµπι» (εκδ. «Πλατύπους»), το οποίο συνέγραψε µε την Jane Austen. Ναι, καλά διαβάσατε! Επηρεασµένος από µια συζήτηση που είχε µε τον επιµελητή του, σκέφτηκε να επιχειρήσει να γράψει µια ιστορία µε ζόµπι βασισµένη σε κάποιο κλασικό βιβλίο που αποτελεί κοινό κτήµα και δεν προστατεύεται από την πνευµατική ιδιοκτησία. Το παράτολµο αυτό εγχείρηµα στέφτηκε µε επιτυχία και κέρδι-σε πολύ σύντοµα την εύνοια του αναγνωστικού κοινού, µε αποτέλεσµα να ακολουθήσει ένα ακόµα παρόµοιο βιβλίο, το «Αβραάµ Λίνκολν: Κυνηγός βρικολάκων» (εκδ. «Πλατύπους»).

Το βιβλίο µάς παρουσιάζει τον Αµερικανό πρόεδρο έτσι όπως δεν τον είχαµε ποτέ φανταστεί και µας δείχνει τον αµερικανικό εµφύλιο από µια διαφορετική σκοπιά.

Το τελευταίο του συγγραφικό πόνηµα ονοµάζεται «Unholy Night». Πρόκειται ουσιαστικά για µια νέα εκδοχή της ιστορίας της γέννησης του Ιησού. Πιο συγκεκριµένα, το βιβλίο πραγ-µατεύεται την ιστορία τριών εγκληµατιών, γνωστών και ως Μάγων, που επισκέπτονται στη φάτνη τον Χριστό µετά τη γέν-νησή του. Στο βιβλίο εµφανίζονται, όπως είναι αναµενόµενο, και οι υπόλοιποι συντελεστές της ιστορίας, όπως ο Ηρώδης, ο Πόντιος Πιλάτος, ο Ιωσήφ, αλλά και η Παρθένος Μαρία.

Στα µελλοντικά του σχέδια είναι η συγγραφή του σε-ναρίου της συνέχειας του «Σκαθαροζούµη», που αναµένεται να σκηνοθετήσει και πάλι ο Tim Burton. Ο Grahame-Smith δηλώνει εξαιρετικά ενθουσιασµένος µε αυτή την προοπτική, αν και είναι παράλληλα… φοβισµένος. Κι αυτό γιατί αν και ο «Σκαθαροζούµης» αποτελεί το τέλειο υλικό για µια απόλυτα σουρεαλιστική εµπειρία, υπάρχουν ήδη τόσες πολλές προσ-δοκίες που είναι εξίσου εύκολο η νέα αυτή ταινία να µην είναι ιδιαίτερα αρεστή στο κοινό.

Who is whoΗ Ράνια Ιωάννου είναι µέλος της Οµάδας Gateway και της Ελ-ληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού (www.metafysiko.gr). Εχει αποφοιτήσει από το τµήµα Αγγλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ, διαθέ-τοντας µεταπτυχιακές σπουδές στη µετάφραση στο ίδιο πανεπι-στήµιο. (www.metafysiko.org), (www.fantasmagoria.gr)

F…forFantasy

Από τη Ράνια Ιωάννου, [email protected]

φαινοµενα

46


Θέλω να Γίνω Παράξενος Ταξιδιώτης! Ο οδηγός «Αγνωστη Πελοπόννησος» (εκδόσεις «Οξύ») είναι το πρώτο βιβλίο της ταξιδιωτικής σειράς «Παράξενος Ταξιδιώτης». Στόχος είναι να προτείνουµε στον Ελληνα ταξιδιώτη έναν εναλλακτικό τρόπο ταξιδιού, πιο ουσιαστικό, που κρύβει πολύ πιο έντονες συγκινήσεις. Παράξενα φυσικά µνηµεία, βυθισµένες πολιτείες και µυστηριώδεις ναοί, κάστρα και µεγαλιθικά οικοδοµήµατα, παλάτια µυθικών ηρώων, κατακόµβες και νεκροπόλεις. Ολα είναι εκεί και σας περιµένουν να τα ανακαλύψετε. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την επίσηµη ιστοσελίδα του Παράξενου Ταξιδιώτη στο www.strangler.gr.

Who is WhoΟ Νικόλαος Κουµαρτζής είναι συντονιστικό µέλος της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυ-σικού, συγγραφέας αρκετών βιβλίων και υπο-ψήφιος διδάκτορας στο τµήµα ∆ηµοσιογραφί-ας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Είναι ο εµπνευστής της ιδέας του «Παράξενου Ταξιδιώτη» και κύριος µοχλός εξέλιξής του.

φαινοµενα


Επιµέλεια: ΝικόλαοςΚουµαρτζής

Tαξίδι αυστηρώς ακατάλληλο για τουρίστες!

Παράξενος Ταξιδιώτης

Αν και ο γοτθικός αρχιτεκτονι-κός ρυθµός δεν ευδοκίµησε

ποτέ στην Ελλάδα, στα βόρεια προάστια της Αθήνας και συγκεκριµένα στο Μα-ρούσι βρίσκεται ένας από τους ελάχι-στους σχετικούς ναούς στη χώρα µας.

Ο λόγος για το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα στο κτήµα Συγγρού (Ανάβρυτα), κτισµένο τουλάχιστον 120 χρόνια πριν, από το µεγάλο Γερµανό αρχιτέκτονα Ερ-νέστο Τσίλερ. Ο παράξενος ταξιδιώτης που θα βρεθεί στην περιοχή θα εντυ-πωσιαστεί από τη µοναδικότητα του κτιρίου που χαρακτηρίζεται από έντονη

γραµµικότητα, οξυκόρυφη κεραµοσκεπή, πυργίσκους στο καµπαναριό και γωνίες στα παράθυρα της εκκλησίας, στοιχεία δηλαδή που θεωρούνται χαρακτηριστικά γνωρίσµατα του γοτθικού ρυθµού και απαντώνται σχεδόν πανοµοιότυπα σε γνωστά δείγµατα γοτθικής αρχιτεκτο-νικής ανά τον κόσµο.

Αν θέλετε κι εσείς να θαυµάσετε έναν µοναδικό για τα ελληνικά δεδο-µένα ναό, κατευθυνθείτε στο κτήµα Συγ-γρού (στα σύνορα µεταξύ των ∆ήµων Αµαρουσίου, Κηφισιάς και Μελισσίων) µε τον ΗΣΑΠ (στάση «ΚΑΤ», χρειάζεται µετά λίγο περπάτηµα) ή µε λεωφορεία του ΟΑΣΑ (γραµµές 550, Β7 και Ε7 -

στάση «ΚΑΤ») και στη συνέχεια αναζη-τώντας τον αριθµό 182 της λεωφόρου Κηφισίας. Η είσοδος είναι ελεύθερη όλη την ηµέρα, όµως για να δείτε το εσω-τερικό του ναού επισκεφθείτε τον στις 30 Νοεµβρίου (ανήµερα της εορτής του Αγίου Ανδρέα), όταν και ανοίγει για τους πιστούς.

Μια γοτθική ορθόδοξη εκκλησίαΑθήνα

∆αίµονες και ∆ιάβολος στην ΕλλάδαΣυγγραφέας: Charles Stewart

Εκδόσεις: Ταξιδευτής Τιµή: 25,50 €

Μελετώντας µια ασυνήθιστη σειρά πηγών, από την επιτόπια έρευνα του συγγραφέα στη Νάξο µέχρι και τα ορθόδοξα λειτουρ-γικά κείµενα, το συγκεκριµένο βιβλίο πα-ρουσιάζει τα ξωτικά ως στοιχεία ενεχόµενα στην ελληνική νόηση: Με τη βοήθειά τους οι άνθρωποι µπορούν να ερµηνεύσουν ή να κατανοήσουν τα τραύµατα και τις αντιξοότητες της ζωής. Συγχρόνως, ο C. Stewart εξετάζει την κοινωνική δυναµι-κή των ξωτικών, η οποία βοηθά τους αν-θρώπους είτε να αποδεχτούν αυτούς τους δαίµονες ως έναν κρίκο που συνδέει την κλασική Ελλάδα µε τη σύγχρονη είτε να τους απορρίψουν εντελώς από τη ζωή τους θεωρώντας τους ως στοιχεία οπι-σθοδροµικότητας και αµάθειας.

Πώς θα καταπολεµήσουµε τη βασκανία και τις αρνητικές δυνάµειςΣυγγραφέας: Papus

Εκδόσεις: Τετρακτύς Τιµή: 11 €

Στο βιβλίο αυτό ο Papus µάς δίνει µια σειρά από πρακτικές ασκήσεις οι οποίες περιλαµβάνουν προσευχές, επικλήσεις, φυ-λακτά, κάθαρση της ανθρώπινης αύρας και πολλά άλλα, που χρησιµεύουν στην άµυ-να εναντίον των αρνητικών δυνάµεων οι οποίες εκπορεύονται από τους αόρατους κόσµους, µέσω των διεστραµµένων δια-νοιών. Καλύπτει ένα ευρύτατο φάσµα πε-ριπτώσεων και δίνει συστηµατικές οδηγίες για την ψυχική και πνευµατική µας άµυνα, θέτοντας σαν βάση της νίκης του αγαθού τη δράση µέσα από την αγάπη και τη συγ-χώρεση.

Magic, witchcrast and religionΣυγγραφέας: Pamela Moro

Εκδόσεις: McGraw Τιµή: 33,10 € *

ξε

νο

γλω

σσ

ο

*Η τιµή είναι ενδεικτική από το amazon.com

Ποια είναι η διαχρονική σχέση της µαγείας µε τις ανά τον κόσµο θρησκείες, µυθολογίες και τελετουργικά; Η πολυσέλιδη αυτή µελέ-τη δίνει απαντήσεις σε µια σειρά από ζητή-µατα που σχετίζονται µε το τεράστιο αυτό κεφάλαιο της ανθρώπινης Ιστορίας. Καθένα

από τα δέκα κεφάλαια του βιβλίου εστιάζει σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές του κόσµου, παρουσιάζονται ποικίλα ανθρωπο-λογικά χαρακτηριστικά της κάθε παράδοσης, καθώς επίσης και πολλές, εξαιρετικά ενδια-φέρουσες οπτικές.

φαινοµενα

48


Bιβλιοθηκη

Περί µαγείαςΣυγγραφέας: Giordano Bruno

Εκδόσεις: Εξάντας Τιµή: 12 €

Η θεµατολογία του βιβλίου περιστρέφε-ται γύρω από το µόνιµο ενδιαφέρον του φιλοσόφου για τις περίεργες γνώσεις της εποχής του: µνηµονικές εικόνες, µυθολογι-κές και ζωδιακές µορφές, συµβολιστική και µυστηριώδεις γλώσσες, και δεν αποτελεί επ’ ουδενί ένα πρακτικό εγχειρίδιο µε οδη-γίες, συνταγές και ξόρκια. Αυτό που συναρ-πάζει τον Μπρούνο στις µαγικές ενέργειες, οι απόκρυφες επιρροές και οι δεσµοί τους οποίους δηµιουργούν, δεν είναι τόσο τα αποτελέσµατα καθεαυτά όσο το ότι συνε-πάγονται την απόδειξη µιας πνευµατικής συνέχειας του Σύµπαντος.

Η µαγεία ως κοινωνικό φαινόµενο στο πρώιµο ΒυζάντιοΣυγγραφέας: Αναστασία ∆. Βακαλούδη

Εκδόσεις: Ενάλιος Τιµή: 18,70 €

Η δεισιδαιµονία και η µαγεία ήταν συνυ-φασµένες µε τη ζωή των Βυζαντινών. Ηταν αντιλήψεις και τρόπος ζωής που κληροδο-τήθηκαν στο Βυζάντιο από το παρελθόν και συνέχισαν να λειτουργούν απρόσκοπτα από τον 4ο έως και τον 7ο αιώνα µ.Χ.. Η ύπαρξη µαγείας στο Βυζάντιο εξυπηρέτησε στην εξόντωση πολιτικών, θρησκευτικών και επαγγελµατικών αντιπάλων και στην εξου-δετέρωση ατόµων και οµάδων που στρέ-φονταν κατά της καθεστηκυίας τάξης...

Μάγοι και µαγεία στην αρχαιότηταΣυγγραφέας: Matthew Dickie

Εκδόσεις: Αρχέτυπο Τιµή: 24,10 €

Ξεκινώντας από την Αρχαία Ελλάδα, δι-αµέσου της Ρώµης και µέχρι τα πρώιµα βυζαντινά χρόνια, ο συγγραφέας παρου-σιάζει την εξέλιξη της µαγείας και τους κοινωνικούς και νοµικούς περιορισµούς που αντιµετώπισαν εκείνοι και εκείνες που ασκούσαν την απαγορευµένη τέχνη. Με µια διεισδυτική µατιά στο άγνωστο περιθώριο της ελληνορωµαϊκής ζωής, ένας κόσµος από θεουργούς, µάγους, θαυµατοποιούς και ιερείς ζωντανεύει µπροστά στα µάτια µας µε καθαρότητα και άγνωστες λεπτο-µέρειες που συναρπάζουν.

Βάσκανος οφθαλµόςΣυγγραφέας: Συλλογικό έργο

Η Γωνιά του Ψαγµένου

Η πολυκίνητη µατιά, διάχυτη σαν µια πνοή φωτός, σαν φωτιά µε θαυµαστή δύναµη και ορµή, φέρ-νει συχνά µαζί της τη µοχθηρία και το φθόνο. Ο άνθρωπος πράττει και πάσχει πολλά εξαιτίας της. Και όχι µόνο ο άνθρωπος, αλλά και κάθε ζωντανός οργανισµός ή άψυχο αντικείµενο, που µπορεί να µας «µαγέψει» µε την οµορφιά και τη χάρη του.

Η πίστη στην ύπαρξη του «βάσκανου οφθαλµού», βαθιά ριζωµένη στους αρχαίους λαούς, διατηρείται µέχρι τις µέρες µας, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον ακόµη και της επιστήµης.

Εκδόσεις: Υπ. Πολιτισµού και Τουρισµού Αναζητήστε πληροφορίες στο 210 3219860


φαινοµενα

Bιβλιοθηκη

επειδη καθε προσωπικη εµπειρια ειναι µοναδικη και πολυτιµη

επικοινωνια

Eάν δεν βρίσκετε τον Ελεύθερο Τύπο µε το περιοδικό «Φαινόµενα» στην περιοχή σας, παρακαλούµε ενηµερώστε µας στα τηλέφωνα: 210 8113000 & 210 8113238

φαινοµενα

50


Θέλoυµε να τα λέµε...Τα «Φαινόµενα» επιθυµούν να αναπτύξουν και αυτή τη φορά µια αµφίδροµη επαφή µε τους αναγνώστες τους. Η γνώµη σας, οι συµβουλές σας, αλλά και οι πληροφορίες σας είναι όχι µόνο ευπρόσδεκτες, αλλά µπορούν να αποτελέσουν και αφορµή για την πραγµατοποίηση και παρουσίαση σχετικών ερευνών µέσα από τις σελίδες του περιοδικού.

Γι’ αυτό και σας καλούµε να µας στείλετε εµπειρίες,φωτογραφίες και τυχόν απορίες σας στο [email protected].

Αγαπητά «Φαινόµενα»,

∆ιαβάζω το περιοδικό σας εδώ και περίπου ένα χρόνο. Ετσι, δεν γνωρίζω αν παλαιότερα κάποιος συνεργάτης σας έχει ερευνήσει και παρουσιάσει κάποιο άρθρο σχετικά µε το βιβλίο «Codex Gigas». Θα ήθελα να σας ζητήσω, εάν δεν έχετε δηµοσι-εύσει κάτι σχετικό, να το κάνετε σε ένα από τα επόµενα τεύχη σας.

Με εκτίµησηΙωάννης ∆. Θεοδώρου

Αγαπητέ κ. Θεοδώρου,

Οχι, δεν έχουµε γράψει ακόµα κάτι σχετικά µε τον «Κώδικα Γίγας», το µεγαλύτερο χειρόγραφο της Ιστορίας, κατασκευασµένο το 13ο αιώνα από έναν µοναχό στην Τσεχία και θεωρούµενο από πολλούς ως έργο το οποίο τελικά ολοκλήρωσε ο ίδιος ο διάβολος! Υποσχόµαστε όµως πως στο µέλλον θα παρουσιάσουµε ένα σχετικό άρθρο, ενώ κρατάµε το e-mail σας για να σας ενηµερώσουµε πριν από τη δηµοσίευσή του.

Περιοδικό «Φαινόµενα»


Μυστήρια

φαινοµενα

FAIN_118

Documents

Transcript of FAIN_118