Faculty of Economics Kasetsart University …2 บทท 2 ระบบเศรษฐก...
Transcript of Faculty of Economics Kasetsart University …2 บทท 2 ระบบเศรษฐก...
1
วิชา เศรษฐศาสตรเบื้องตน
(Introduction to Economics: 01108101)
ภาคปลาย ปการศึกษา 2553
บทที่ 2
ระบบเศรษฐกิจและองคการธุรกิจ
รศ.ดร. สนัตยิา เอกอัคร
เอกสารประกอบการบรรยาย
Faculty of Economics
Kasetsart
University
2
บทที ่2 ระบบเศรษฐกิจและองคการธุรกิจ
2.1
ความนํา
2.2
ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
2.3
ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.4
การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
3
2.5
ระบบเศรษฐกิจกับการแกปญหาพื้นฐาน
2.6
ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
2.7
องคการธุรกิจ
2.8
สรุปทายบท
บทที ่2 ระบบเศรษฐกิจและองคการธุรกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
4
2.1 ความนํา
การเรียนรูเรื่องระบบเศรษฐกิจ ทําใหผูศึกษามีความรูเกี่ยวกับ
กลไกราคาไดทําหนาที่มากนอยเพียงในระบบเศรษฐกิจแบบตางๆ
ผูผลิตมีการแขงขันกันมากนอยเพียงใดในระบบนั้น ๆ
ผูบริโภคมีเสรีภาพมากนอยเพียงใดในการเลือกซื้อสินคาและบริการ
บทบาทของภาครัฐและเอกชนในแตละระบบมคีวามแตกตางกันอยางไร
กลไกการทํางานของระบบเศรษฐกิจไทย
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
5
2.1 ความนํา
การเรียนรูเรื่ององคการธุรกิจ เพื่อใหผูศึกษามีความรูเกี่ยวกับ
นักเศรษฐศาสตรไดจดัแบงประเภทของผูผลิตสินคาและบริการ
ออกเปนกี่รูปแบบ
แตละรูปแบบมีขอดี ขอเสียอยางไร
เรื่องของผูผลติซึง่เปนบุคคลสําคัญมากกลุมหนึ่งในระบบ
เศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
6
ในทุกสังคมยอมพบปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 4 ประการ คือ
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
2.2.1
จะผลิตอะไร (What)
2.2.2
จะผลิตอยางไร (How)
2.2.3
จะผลิตจํานวนเทาใด (How many)
2.2.4
จะผลิตเพื่อใคร (For whom)
ทั้งนี้เนื่องจากทรพัยากรมีจํากัด แตความตองการของมนุษยมีไมจํากัด
Q: ปญหาทางเศรษฐกิจ หมายถึง อะไร
7
ในทุกสังคมยอมพบปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 4 ประการ คือ
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
2.2.1 จะผลิตอะไร
ผูผลิตตองผลิตสิ่งที่สังคมหรือผูบริโภคตองการ
เมื่อทรัพยากรมีจํากดั แตความตองการไมจํากดั สินคาที่ผลติตองมีความตองการสูงและมีมลูคาสูง เพื่อใชปจจัยใหเกดิประโยชนกบัประเทศชาติมากที่สุด
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
8
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
2.2.2 จะผลิตอยางไร
วิธีการผลิตทําไดหลายวิธี เชน ใชแรงงานมากใชทุนนอย
ใชทุนมากใชแรงงานนอย
ผูผลติตองเลือกตดัสนิใจเอาวิธีที่เหมาะสมที่สุด ประหยัดที่สุดมาใชในการผลติ
Q: คาํวา “จะผลิตอยางไร” เกี่ยวของกับประเด็นอะไรบาง
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
9
2.2.3 จะผลิตจํานวนเทาใด
เนื่องจากทรัพยากรมีอยูจํากัด ถาผลติสิ่งหนึ่งมากขึ้นกต็องผลติสิ่งอืน่นอยลง
เชน ถาเกษตรกรใชพื้นที่เพื่อปลูกพืชพลงังานมากขึ้น ก็จะเหลือพื้นที่สําหรับปลูกขาวนอยลง
ดังตารางและรูปที่ 2.1 แสดงเสนความเปนไปไดในการผลิต (Production possibility curve)
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ในทุกสังคมยอมพบปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 4 ประการ คือ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
10
ตารางที่ 2.1 การผลิตน้ําดื่มและซีดี
รายการผลิต
ความเปนไปได
A B C D E F
ปริมาณน้าํดื่ม (ลานขวดตอป) 0 1 2 3 4 5
ซีดี (ลานแผน) 15 14 12 9 5 0
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
Q: เสนความเปนไปไดในการผลิต อธิบายถึงอะไร
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
11
ปริมาณซดีี (ลานแผนตอป)
ปริมาณน้ําขวด (ลานขวด)
15
9
14
12
20
5
2 31 4 50
AB
C
D
E
F
รูปที่ 2.1 เสนความเปนไปไดในการผลิต
(Production Possibility Curve)
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
12
“เสนความเปนไปไดในการผลิต”
การตัดสนิใจเลือกผลติอาวุธกบัอาหาร
13
ถาเสนขยับไปทางขวา
แสดงวาปริมาณในการผลิตเพิ่มขึ้น
สําหรับสินคาทั้งสองชนิด
14
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
“เสนความเปนไปไดในการผลิต”
จากรูปที่ 2.1 อธิบายถึง
เนื่องจากทรัพยากรมีจาํกัด เมื่อผลติสินคาชนิดหนึ่งมากขึ้น
กจ็ะตองผลติสินคาอีกชนดิหนึ่งนอยลง
ถาเสนขยับไปทางขวา แสดงวาปริมาณในการผลติที่เพิ่มขึ้น
ถาเสนขยับไปทางซาย แสดงวาปริมาณในการผลติที่ลดลง
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
15
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
การพิจารณาวาจะทําการผลิตจํานวนเทาใด ตองคํานึงถึง
นโยบายของหนวยธุรกิจ
• ตองการผลติใหไดกําไรสูงสุด หรือ
• ขายไดเงินมากที่สุด หรือ
• เสียตนทุนต่ําสุด
แตละทางเลือก ตองผลติในปริมาณที่แตกตางกนั
สภาพของอุปสงคและสภาพของอปุทานของสินคาและบริการ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
16
2.2.4 จะผลิตเพื่อใคร
ผูผลิตยอมจะผลิตเพื่อบุคคลหรือผูบริโภคที่มี
อํานาจซื้อ เพราะผูผลิตยอมตองการรายได
จะพบวาสินคาบางชนิดมีวางขายเฉพาะ สําหรับกลุมผูมีรายไดสูง
2.2 ปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ
ในทุกสังคมยอมพบปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 4 ประการ คือ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
17
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.3.1
ความหมายของระบบเศรษฐกิจ
J. Tinbergen ใหความหมายวา “ ระบบเศรษฐกจิหมายถึง
มนุษยชาติกลุมใดกลุมหนึ่ง โดยสวนบุคคลหรือรวมตัวกันกต็าม
ประกอบกจิการเพื่อบําบัดความตองการของตน”
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
18
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.3.1
ความหมายของระบบเศรษฐกิจ
ศาสตราจารย ดร. อุทิศ นาคสวัสดิ์
ใหความหมายวา
“ระบบเศรษฐกิจหมายถึง
กลุมของสถาบันทางเศรษฐกิจ
(Economic Institutions) กลุมหนึ่ง
ซึ่งมีการปฏิบัตคิลายคลึงกนั”
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
19
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.3.1
ความหมายของระบบเศรษฐกิจ
สรุปความหมายของระบบเศรษฐกจิ
“ระบบเศรษฐกิจเปนเรื่องของกลุมมนุษยชาติที่ประกอบกจิกรรม เพื่อบาํบัดความตองการของตน ในการนี้ยอมมีกลุมของสถาบัน
ทางเศรษฐกิจตาง ๆ เกดิขึ้น เชน สถาบันทางการผลติสินคาและ บริการ สถาบันทางการจําแนกแจกจายผลผลติ สถาบันทางการ บริโภคสินคาและบริการ
เพื่อทําหนาที่เปนผูดําเนนิการในทางเศรษฐกิจในสังคมนั้นๆ”
20
2.3.2
หนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
1).
การจัดหาสินคาและบริการ ซึ่งเปนความตองการขั้น มูลฐานของสมาชิกในสังคม
2).
ระบบเศรษฐกิจทุกระบบ ตองมีกรรมวิธีการผลิต และการ แจกจายสิ่งที่ผลิตออกไป อยางมีประสทิธิภาพมากที่สุด
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
Q: ระบบเศรษฐกิจทุกระบบมหีนาที่อะไรบาง
21
3).
ระบบเศรษฐกิจทุกระบบ มีหนาที่จัดใหสมาชิกในสังคม ไดทํางานที่ตนถนัด เพื่อสรางความสามารถในการผลิตที่สงู
4).
ระบบเศรษฐกิจทุกระบบ ตองกระจายรายไดไปยัง สวนตาง ๆ ของสังคมใหดีทีส่ดุ
ระบบเศรษฐกิจที่คนสวนนอยไดประโยชนจากการผลิต ม
ี
รายไดสูง ใชจายฟุมเฟอย แตกตางไปจากคนสวนใหญในสังคม อยางมาก
จัดเปนระบบเศรษฐกิจที่ไมมคีวามชอบธรรม
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.3.2
หนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
22
5).
ระบบเศรษฐกิจทุกระบบ ตองจัดหา
• วิธีการผลิตใหมๆ
• วิทยาการและประดิษฐคิดคนสรางสรรค
ชวยใหระบบเศรษฐกจินั้นๆ สามารถเพิ่มผลผลติ
และมีประสิทธิภาพสูงอยูเสมอ
2.3 ความหมายและหนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
2.3.2
หนาที่สําคญัของระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
23
วิชานี้ไดแบงระบบเศรษฐกิจออกเปน 3 ประเภท: ระบบทนุ
นยิม ระบบสังคมนยิม และระบบผสม
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
2.4.1 ระบบทุนนิยม (Capitalist System) มีลักษณะสําคัญดังนี้
1)
เคารพในกรรมสทิธิ์สวนบคุคล (Private property)
• อนุญาตใหเอกชนเปนเจาของปจจัยการผลิต คือ ที่ดินและทุน และ
•
มีเสรีภาพในการใชทรัพยสินของตน
•
มีอํานาจในการตัดสินใจทําการผลิตไมขึ้นกับรัฐหรือชุมชน
•
สะสมทรพัยสินและยกเปนมรดกใหกับทายาทได
24
2.4.1 ระบบทุนนิยม (Capitalist System)
25
2)
กลไกแหงราคา (Price mechanism)
• ทําหนาที่เต็มที่โดยมีผลกําไรเปนแรงจูงใจ
• อุปสงคและอุปทานในตลาดจะเปนปจจัยกําหนดราคาและ ปริมาณ การผลติสินคา
• ผูผลติตองปรับปรุงวิธีการผลิตและคุณภาพ ผลิตในจาํนวนที่ทําให
เกดิกําไรสูงสุด
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
2.4.1 ระบบทุนนิยม (Capitalist System) มลีกัษณะสําคัญดงันี้
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
26
3)
การแขงขัน (Competition)
•
เปนการแขงขันอยางสมบูรณ ในดานการผลิตและการบริโภค
•
มีผูผลิตและผูซื้อมจีํานวนมาก ผลิตและซื้อรายละเล็กนอยเทานั้น
•
ผูซื้อผูขายตองยอมรับราคาตลาด ไมมีอิทธิพลในการกําหนดราคาเลย
•
ในระบบนี้มีเฉพาะผูผลิตหรือผูขาย และผูซื้อรายยอยเทานั้น
•
เมื่อเห็นวาธุรกิจประเภทใดมีกําไรมาก ผูผลิตรายอื่นสามารถเขา มาแขงขันได หรือเลิกกิจการก็ไดเชนกัน
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
2.4.1 ระบบทุนนิยม (Capitalist System) มลีกัษณะสําคัญดงันี้
27
4)
เคารพอธิปไตยของผูบริโภค
•
ผูบรโิภคเปนผูสั่งการใหผูผลิตทําการผลิตสินคาและบริการตามความ ตองการ ควรผลิตสินคาอะไร มีคณุภาพอยางไร
•
ในระยะสั้น ผูผลิตอาจจะทําการโฆษณา จูงใจใหผูบรโิภคทดลองใช
สินคาได ผูผลิตอาจจะจูงใจผูบรโิภคไดในระยะแรก แต
•
ในระยะยาวผูบรโิภคจะเปนผูกําหนดวาผูผลิตควรผลติอะไร
มีคณุภาพเชนไร
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
2.4.1 ระบบทุนนิยม (Capitalist System) มลีกัษณะสําคัญดงันี้
28
2.4.2 ระบบสังคมนิยม (Socialist System) มีลกัษณะสําคัญดงันี้
1)
รัฐหรือชุมชนเทานั้นมีกรรมสิทธิ์ในทรัพยสนิ
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
• ปจจัยการผลิตและสินคาบริโภคเปนของรัฐบาล
• นักสังคมนิยมเห็นวากรรมสิทธิ์สวนบุคคลกอใหเกิดปญหามาก
บางคนมีมากเกินไป ในขณะที่บางคนไมมีเลย
• การที่สังคมเปนเจาของทรพัยสินและปจจัยการผลิต ทาํใหเกิด
การจัดสรรอยางเปนธรรม
• ความสุขสมบูรณจะเฉลี่ยกระจายกันออกไป ไมรวมอยูที่คนจํานวนนอย
29
2) กลไกแหงราคา
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
• ไมสามารถทําหนาที่ได เพราะรัฐเปนผูกาํหนดราคาสินคา
โดยไมคํานึงถึงอปุสงคและอปุทาน
• ไมหวังผลกําไร ราคาสินคาจะเทากับตนทุนการผลติ
2.4.2 ระบบสังคมนิยม (Socialist System) มีลกัษณะสําคัญดงันี้
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
30
3)
ไมมกีารแขงขันระหวางผูผลิต
เปนการวางแผนจากสวนกลางโดยรัฐบาลหรือชุมชน
4)
ไมมอีธิปไตยของผูบริโภค
•
รัฐเปนผูวางแผนการผลิต จึงตองผลิตตามความตองการของรฐั หรือชมุชน
•
ถาความตองการของรัฐกับเอกชนขัดแยงกัน ตองใหความสําคัญ ความตองการของรัฐกอน
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
2.4.2 ระบบสังคมนิยม (Socialist System) มีลกัษณะสําคัญดงันี้
31
2.4.2 ระบบสังคมนิยม (Socialist System)
32
2.4.3 ระบบผสม (Mixed System) มีลักษณะสําคญัดังนี้
เปนระบบเศรษฐกิจที่ปนกันระหวางระบบทนุนยิมกับสังคมนยิม
บางประเทศก็หนักไปทางทุนนยิมมาก เชน U.S.A. ญี่ปุน
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
Q: ระบบเศรษฐกิจที่อาศัยทั้งกลไกแหงราคาและการวางแผน
ในการผลิตสินคาและบริการ คือระบบใด
33
2.4.3 ระบบผสม (Mixed System) มีลักษณะสําคญัดังนี้
บางประเทศก็หนักไปทางสังคมนยิมมาก เชน คิวบา จีน
บางประเทศอยูในทางสายกลาง กึ่งทุนนิยมและสังคมนิยม เชน อังกฤษ ฝรั่งเศส เรียกวา “ระบบศก.แบบสังคมนยิมเสรี (Liberal Socialist Economy)”
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
Q: ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนยิมเสรี (Liberal Socialist
Economy) มีลักษณะสําคญัประการใด
34
ระบบเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกา
•
เคารพในกรรมสิทธิ์ของเอกชน
•
แตการผลิตหลายอยางเปนของผูทําการผลิตรายใหญไมกี่ตระกูล
•
การแขงขัน กลไกแหงราคา และอธิปไตยผูบรโิภคมมีากนอยเพียงใด เรียกระบบเศรษฐกิจแบบนี้วา “ ระบบทุนนิยมผูกขาด”
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
35
ระบบเศรษฐกิจของสาธารณรัฐประชาชนจีน
สังคมนิยม ผสมผสาน กับระบบตลาด
ใชระบบตลาดเสรี ในเขตเศรษฐกจิพิเศษ (Special Economic Zones)
เปดเสรีทางเศรษฐกิจ แตการเมืองยังผูกขาดโดยพรรคคอมมิวนิสต เพียงพรรคเดียว
เศรษฐกิจของจีนเติบโตอยางกาวกระโดด โดยมีอตัราการเติบโตโดยเฉลี่ย 10% ในระหวาง ค.ศ. 1977-1998
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
36
37
ระบบเศรษฐกิจของอังกฤษ
ในอดตีรัฐบาลเปนเจาของอุตสาหกรรม และธรุกิจขนาดใหญ
ในปจจุบนั มีการแปรรูปรัฐวิสาหกิจมากขึ้น
เปดใหเอกชนดําเนนิกจิการตางๆ ไดอยางเสรี
มีระบบประกันสงัคม
การเมืองเปนประชาธิปไตย มีเสรีภาพทางการเมือง
จัดเปนระบบเศรษฐกิจแบบ “สังคมนิยมประชาธิปไตย (Democratic Socialism) เชนเดียวกับ สวีเดน นอรเวย เดนมารก
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
38
39
ระบบคอมมิวนิสต: คารล มารกซ ถือวา ระบบนี้เปน “ขั้นสูง” ของสังคมนิยม
มีความอดุมสมบูรณ การกระจายแบงปนสรรพสิ่งตามความจําเปนตองกนิตองใช
ไมมีการใชเงิน ไมมกีลไกตลาด ไมมีการบงการจากรัฐ
สมาชิกอยูรวมกันโดยสันตสิุข ไมมกีารตอสูระหวางชนชั้น
ไมมีการเบียดเบียนกดขี่ ขูดรีด ระหวางปจเจกชนดวยกัน โดยถือหลักการดํารงชีวิตวาเปนไปอยางเสรีภาพ เสมอภาคและภราดรภาพ
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
40
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
ไมมีประเทศใดในโลกที่เปน “ระบบคอมมิวนิสต” ตามทัศนะ
ของ คารล มารกซ
ประเทศที่ถูกเรียกวา ประเทศคอมมิวนิสต เนื่องจากมี
พรรคคอมมิวนิสตปกครองประเทศแบบพรรคการเมืองเดียว
แตการจัดการระบบเศรษฐกิจจดัเปนแบบ สังคมนิยม
Q: รัสเซียเปนประเทศที่เขาขายวาเปน ระบบคอมมิวนสิต
ตามทัศนะของ คารล มารกซ ใชหรือไม
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
41
ประเทศคอมมิวนิสต ม ีพรรคคอมมวินิสต ปกครองประเทศแบบพรรค การเมืองเดียว แตการจัดการระบบเศรษฐกิจจัดเปนแบบสังคมนิยม
42
ประเทศไทยเปนระบบเศรษฐกิจแบบผสมระหวางทุนนยิมกับสังคมนยิม
เปนทุนนิยม ไดแก
เปดโอกาสใหมีการแขงขัน โดยใชกลไกราคา
การเคารพในกรรมสิทธิ์ทรัพยสินเอกชน
มีการแขงขันและมีอธิปไตยของผูบรโิภค
ลกัษณะของสังคมนิยม คือ
กิจกรรมทางเศรษฐกิจยังดําเนินงานโดยรัฐบาล เชน
การประกอบรัฐวิสาหกิจ การวางแผนพัฒนาเศรษฐกจิและสังคม
การควบคุมราคา ปริมาณการผลิต ทําโรงพยาบาล โรงเรียน
2.4 การแบงประเภทของระบบเศรษฐกิจ
43
2.5 ระบบเศรษฐกิจกับการแกปญหาพื้นฐาน
แตละระบบมีการแกปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจดังนี้
2.5.1 ระบบทนุนยิม
เปนระบบที่ไมมกีารวางแผนเศรษฐกจิโดยสวนรวม
ใช “กลไกราคา” เปนเครื่องชี้ ระบบนีม้ีการแขงขันกนัเต็มที่
เอกชนเปนเจาของปจจยัการผลติ มีกําไรเปนสิ่งกระตุนจงูใจ
สินคาใดมีราคาดี ผูผลติไดกําไรมาก ธุรกิจกล็งทุนทําสิ่งนั้น
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
44
แตละระบบมีการแกปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจดังนี้(ตอ)
2.5.2
ระบบสงัคมนยิม
เปนระบบที่มีองคการวางแผนสวนกลางรับผิดชอบในการวางแผนเศรษฐกิจแหงชาติ
การตัดสินใจปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ ทําโดย การวางแผนจากสวนกลาง
จนท.ฝายวางแผน เปนผูกําหนดความตองการของชุมชนและสวนรวม และหาวิธีการที่เหมาะสมเพื่อสนองตอบตอ คตก. ดังกลาวใหไดมากที่สุด และเกิดประโยชนตอสวนรวมมากที่สุด
2.5 ระบบเศรษฐกิจกับการแกปญหาพื้นฐาน
45
แตละระบบมีการแกปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจดังนี้ (ตอ)
2.5.3
ระบบผสม
เปนระบบที่มี “กลไกแหงราคา” ในสวนที่เอกชนประกอบการ และ “เจาหนาที่ฝายวางแผน” ในสวนที่รัฐประกอบการ
โดยเนนการประสานประโยชนระหวางเศรษฐกิจภาคเอกชนและภาครัฐบาลเขาดวยกัน เพื่ออํานวยประโยชนแกสวนรวมมากที่สุด
2.5 ระบบเศรษฐกิจกับการแกปญหาพื้นฐาน
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
46
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
2.6.1
ระบบทุนนยิม:
ขอดี
(1)
เกิดแรงจูงใจในการทํางานดี
(2)
มีการปรับปรงุเทคนคิการผลิตอยูเสมอ เพราะมีการ แขงขันกันระหวางธุรกิจมาก
(3)
ผูผลิตมีเสรีภาพในการตัดสินใจในการผลิตอะไร อยางไร จํานวนเทาใด
(4)
ผูบริโภคมีโอกาสเลือกสินคาตาง ๆ ไดมาก
47
2.6.1
ระบบทุนนยิม:
ขอเสีย
(1)
ความแตกตางในรายไดทรัพยสนิมีมาก
(2)
การแขงขันอาจนําไปสูการเอารัดเอาเปรียบกันได
(3)
สภาวะการผลิตมีการผันแปรในระยะสัน้อยูเสมอ
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
48
2.6.2
ระบบสังคมนยิม:
ขอดี
(1)
ประชาชนมีความสามัคครีวมแรงรวมใจ
(2)
คนมีรายไดใกลเคียงกัน
(3)
เศรษฐกิจไมคอยผันแปรขึ้นลงมากนัก
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
49
2.6.2
ระบบสังคมนยิม:
ขอเสีย
(1)
ไมมแีรงจูงใจในการทํางาน
(2)
ไมคอยปรับปรุงประสทิธิภาพการผลิตเพราะไมมกีาร แขงขัน
(3)
ไมมเีสรีภาพในการผลิต
(4)
ผูบริโภคไมมีโอกาสเลือกสินคามาก
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
50
2.6.3
ระบบผสม:
เชนในระบบสังคมนยิมประชาธิปไตย แบบอังกฤษ มี ขอดี คือ
(1)
เปนการยกฐานะของคนในสังคมใหเทาเทียมกัน
(2)
รายไดถูกนํามาเฉลี่ยใหผูทํางานตามกําลังงานที่ไดทํา
(3)
เอกชนยงัมีบทบาททางเศรษฐกิจ มีการแขงขัน สนิคา จึงมีคุณภาพสูง
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
51
(4)
ผูบริโภคมีโอกาสเลือกสินคาไดมากพอควร
(5)
ความไมเทาเทียมในรายไดและทรัพยสนิมีนอย
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
2.6.3
ระบบผสม:
เชนในระบบสังคมนยิมประชาธิปไตย แบบอังกฤษ มี ขอดี คือ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
52
(1)
มีการวางแผนเพียงบางสวน อาจไมมีประสิทธิภาพ เพียงพอในการพัฒนาเศรษฐกิจอยางรวดเร็ว
(2)
การเขามาควบคมุทางเศรษฐกิจของรัฐเปนเครื่องกีด ขวางเสรีภาพของเอกชน
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
2.6.3
ระบบผสม:
เชนในระบบสังคมนยิมประชาธิปไตย แบบอังกฤษ มี ขอเสีย คือ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
53
(3)
การวางแผนสวนกลางเพื่อประโยชนสวนรวมอยาง แทจริงเกิดไดยาก
(4)
นักธุรกิจขาดความมั่นใจในการลงทุน
(5)
การบริหารงานอุตสาหกรรมของรัฐมีประสทิธิภาพต่ํา
2.6 ขอดี ขอเสีย ของแตละระบบเศรษฐกิจ
2.6.3
ระบบผสม:
เชนในระบบสังคมนยิมประชาธิปไตย แบบอังกฤษ มี ขอเสีย คือ
54
55
2.7 องคการธุรกิจ
2.7.1
องคการธุรกิจ หมายถึง หนวยเศรษฐกิจหนึ่งหนวยท
ี่ทําหนาที่รวบรวม จัดหาปจจัยมาทําการผลิตสนิคาและ
บริการ ภายใตการควบคมุของเจาของเดียวกัน
ถาองคการธุรกิจหลายแหง ผลติสินคาหรือบริการท
ี่
คลายคลึงกนั เรียกวา “อตุสาหกรรม”
(Industry) เชน
•
อุตสาหกรรมรถยนต
•
อุตสาหกรรมยาสูบ
•
อุตสาหกรรมการทองเที่ยว
Q: อุตสาหกรรม ในความหมายทางเศรษฐศาสตร หมายถึงอะไร
56
2.7 องคการธุรกิจ
2.7.2
องคการธุรกิจมี 5 รูปแบบ ดังนี้ คือ
• แบบเจาของคนเดยีว
• หางหุนสวน
• บรษิทัจํากัด/บรษิัทมหาชน
• สหกรณ และ
• รัฐวิสาหกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
57
-
ขอดี มคีวามคลองตัวสูง มีความเอาใจใสในการบริหารงานเต็มที่ ติดตอกับลูกคาไดโดยตรง
1.
องคการที่มีเจาของคนเดยีว (Single Proprietorship) มักเปนกิจการขนาดเล็ก เจาของมสีวนไดสวนเสียเต็มที่ในความสําเร็จ
และลมเหลว บริหารแบบ “one-man-show”
-
ขอเสีย ขยายทุนไดยาก ไมสามารถจางคนมีฝมือเขารวมงานได กิจการมักเลิกลมงาย
2.7 องคการธุรกิจ
Q: การบริหารแบบ “one man show” หมายถึงอะไร
58
ก.
หางหุนสวนสามัญ ทุกคนรับผิดในหนี้สนิรวมกนัโดยไมจาํกัด
2.
หางหุนสวน (Partnership) เปนธุรกิจที่ผูเปน หุนสวนตัง้แต 2 คนขึ้นไป แบงเปน 2 ชนิด คือ
ข.
หางหุนสวนจํากัด มหีุนสวน 2 ประเภท
-
ประเภทรับผิดชอบหนี้สินโดยไมจํากัด เปนผูบริหารงาน
-
ประเภทรับผิดชอบหนี้สินจํากัดเพียงไมเกินจํานวนเงินที่ตนสัญญา จะลงหุน ซึ่งผูถือหุนประเภทนี้เขาไปเกี่ยวของจัดการโดยตรงไมได
2.7 องคการธุรกิจ
Q: หางหุนสวนจํากัด หมายถึงอะไร
59
2.
หางหุนสวน (ตอ)
-
ขอดี ธุรกิจใหญโตพอจะมีคนที่มี
ความสามารถมารวมงานได
-
ขอเสีย การขยายทนุใหมากจริงๆ ยังคงทําไดยาก เพราะใน กฎหมายระบุไววาถามีผูเปนหุนสวนคนใดตายหรือ
ลมละลายตองเริ่มตนสภาพหางหุนสวนกันใหม
2.7 องคการธุรกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
60
-
ผูถือหุนตางก็รับผิดจํากัดไมเกินจํานวนเงินที่สงใช
ไมครบมูลคาหุนที่ตนถือ
3.
บรษิทัจํากัด (Corporation) คอื ธุรกิจที่แบงทุนเปน หุน แตละหุนมีมูลคาหรือราคาเทากันเรียกวา ราคาพาร
(Par Value)
2.7 องคการธุรกิจ
-
ดังนั้น ถาผูถือหุนชาํระคาหุนจนครบเต็มจํานวนท
ี่ตนถือ หากบริษัทลมละลาย เจาหนี้จะมาบังคบัเอากับผูถือ
รายนัน้อีกไมได
61
-
ขอดี (1) เปนองคกรที่มีเสถียรภาพ
(2) ผูรวมลงทุนไมเสี่ยงภัย เพราะรับผิดจํากัด และซื้อหุน ของหลายๆ บริษัทได
(3) โอนหุนไดงาย
(4) ขยายทุนไดงายเพราะแบงทุนเปนหุนได
(5) ผูประกอบการกับนายทุนหรือนักลงทุนแยกจากกัน
3.
บรษิทัจํากัด (Corporation) ตามกฎหมายเปนธุรกิจท
ี่รวมคนตั้งแต 3 คนขึ้นไป (ตามกม.ที่ปรับปรงุใหม)
2.7 องคการธุรกิจ
62
3.
บรษิทัจํากัด (Corporation) ตามกฎหมายเปนธุรกิจท
ี่รวมคนตั้งแต 3 คนขึ้นไป (ตามกม.ที่ปรับปรงุใหม)
-
ขอเสีย (1) อํานาจตกอยูกับคนกลุมนอยที่ถือหุนจํานวนมาก
(2) การตัดสินใจลาชา เพราะตองประชุมกรรมการ
(3) ผูถือหุนกระจายอยูในที่ตางๆ สนใจเงินปนผล ไมสนใจการบริหารงาน
(4) กรรมการและเจาหนาที่มักแสวงหาประโยชนสวนตัว และเอาเปรียบผูถอื หุนโดยทั่วไป
(5) การดําเนินการอยูภายใตกฎหมายหลายฉบับ
(6)
อัตราภาษีเงินไดนิติบุคคล สูงกวา อัตราภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา
2.7 องคการธุรกิจ
63ที่มา:
www.bcscredit.com/incorporating_...tion.php
เปรียบเทียบระหวางการเปนเจาของคนเดียวกับการทํางานบริษัท
64
4.
สหกรณ (Co-operatives) เปนวธิีการประกอบการ เศรษฐกิจอีกแบบหนึ่งที่บคุคลผูออนแอทางเศรษฐกิจ
รวมแรงและรวมทุนกนัจัดตั้งขึ้นโดยความสมัครใจ ตามหลักการชวยเหลือตนเอง
การชวยเหลอืซึง่กนัและกันและหลักการประหยัด เพื่อใหเกดิ ความเจริญในทางเศรษฐกจิและสังคม
2.7 องคการธุรกิจ
Q: สหกรณ ประกอบการในลักษณะใด
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
65
-
ขอดี ขจัดความออนแอทางศรษฐกิจ
เกดิการเรียนรูประชาธิปไตย
สมาชิกรูจักชวยเหลอืซึง่กนัและกนั
สรุป สหกรณ (Co-operatives) เปนการรวมทุนโดย ความสมัครใจ เกิดการชวยเหลือซึ่งกันและกัน
-
ขอเสีย ขาดแคลนเงินทุนและ
คนที่มีความสามารถในการบริหารงาน
2.7 องคการธุรกิจ
66
2.7 องคการธุรกิจ
สหกรณมีความแตกตางจากบริษัทหลายประการ คอื
(1) สหกรณถือเอาการรวมคนสําคัญกวาการรวมทุน แตบริษัทกลับกัน
(2) สมาชิกสหกรณออกเสียงไดคนละหนึ่งเสียง แตบริษัทออกเสียง
ตามจาํนวนหุน
(3) บริษัทแบงกําไรตามจํานวนหุนที่ถือ แตสหกรณจายเงินปนผล
ตามปริมาณธุรกิจที่สมาชิกกระทํากับสหกรณ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
67
2.7 องคการธุรกิจ
สหกรณมีความแตกตางจากบริษัทหลายประการ คอื
(4) หุนของสหกรณมีมลูคาคงที่ แตหุนของบริษัทจะผันแปรขึ้นลง
(5) สหกรณดําเนนิการโดยไมหวังผลทางเศรษฐกิจอยางเดียว
แตมุงสงเสริมคุณธรรมและจริยธรรมดวย
สหกรณแหงแรกของโลก คือ สหกรณแหงเมืองรอซเดล ประเทศ
อังกฤษ จัดตั้งขึ้นในป ค.ศ.
1844 เปนสหกรณรานคาขายสิ่งจําเปนในการ
ดํารงชีพ 5 ชนิด ไดแก แปงสาลี ขาวโอต เนย น้ําตาล และ เทียนไข
Q: สหกรณแหงแรกของโลก เกิดขึ้นในประเทศใด
68
2.7 องคการธุรกิจ
องคการสัมพันธภาพสหกรณระหวางประเทศ กําหนดหลัก
สหกรณสากลไว 6 ประการ ดังนี้
1. เปนสมาชิกดวยความสมัครใจและไมกีดกันการเขาเปนสมาชิก
2. ควบคุมหลักประชาธิปไตยและดําเนินการอยางอิสระ
3. จํากัดอัตราเงินปนผลตามหุนเพียงไมเกินอัตราดอกเบี้ย
4. จัดสรรรายไดสุทธิ(กําไร) เพื่อประโยชนสวนรวมและความเปนธรรม
ในหมูสมาชิก
5. สงเสริมการศึกษาอบรมทางสหกรณ
6. สหกรณทั้งปวงตองรวมมือกัน
69
2.7 องคการธุรกิจ
สหกรณแหงแรกของประเทศไทย คอื “สหกรณวัดจันทร
ไมจํากดัสนิใช” ที่อําเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก จัดตั้งขึ้นในป
พ.ศ.
2459
พรบ. สหกรณ 2511 กําหนดประเภทสหกรณไว 6 ประเภท คือ
1. สหกรณการเกษตร
2. สหกรณประมง
3. สหกรณนิคม
4. สหกรณรานคา
5. สหกรณบริการ
6. สหกรณออมทรพัย
จากกรมสงเสริมสหกรณกําหนด ประเภทที่ 7 คือ สหกรณเครดิตยูเนียน
Q: สหกรณตามพรบ. สหกรณ 2511 มีกี่ประเภท
70
-
ขอดี
(1) ทําใหสมาชิกรูจกัชวยตนเองและชวยเหลอืซึง่กนัและกนั
(2) การรวมกลุมชวยใหมีพลังขจัดความออนแอทางศก.
(3) ชวยใหสมาชิกเรียนรูวิธีการของประชาธิปไตย ความเสมอภาค ความมีสิทธิมีเสียงเทาเทียมกนัในการกําหนดนโยบายและดูแลการ
บริหารสหกรณ
4.
สหกรณมีขอดีหลายประการ ดังนี้
2.7 องคการธุรกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
71
4.
สหกรณมีขอเสีย ดังนี้
-
ขอเสีย
(1) มักเปนองคการที่ประกอบดวยคนที่ไมสนใจวิธกีารสหกรณ
อยางแทจริง การบริหารงานจึงไมเปนไปตามวัตถุประสงค
(2) มักขาดแคลนเงินทุนในการดําเนนิงาน ขนาดของสหกรณจึงไม
มีขนาดใหญพอกับความตองการของสมาชิก หรือไมมีขนาดใหญ
พอที่จะทําใหเกดิการประหยัดตนทุน
(3)มักจะไมสามารถจางคนที่มีความสามารถสูงเขามาทํางาน
2.7 องคการธุรกิจ
72
73
-
ขอดี (1) เปนการหารายไดเขารัฐ
(2) รักษาความสงบและปลอดภัยของประเทศ อุตฯ อาวุธและ ยุทธปจจัย
(3) คุมครองสวนไดเสีย และใหเกดิความเปนธรรมแกสังคม เชน กจิการสาธารณูปโภค เปนตน
(4) รัฐตองทําอุตสาหกรรมบางประเภทที่ใชเงินลงทุนสูง ผลตอบแทนต่ําและใชเวลานานในการคืนทุน
5.
รัฐวิสาหกิจ (State Enterprise) หมายถึง บริษัทหรือหาง หุนสวนที่มทีุนทั้งสิ้นเปนของรัฐบาล หรือ รัฐบาลมีทุนรวมอยูดวย เกนิกวารอยละ 50
2.7 องคการธุรกิจ
74
-
ขอเสีย (1) มักยืมตัวขาราชการไปชวย ทําใหงานสวนรวมไม
ประสบผลสาํเร็จทั้งสองแหง
(2) ตกอยูในระเบียบราชการเกดิความไมคลองตัว
(3) ประสิทธิภาพในการดําเนินงานต่ํา
(4) ทําใหเกิดอภิสิทธิ์ผูกขาด บั่นทอนโอกาสและการเติบโตของ ภาคเอกชน
2.7 องคการธุรกิจ
5.
รัฐวิสาหกิจ (State Enterprise) หมายถึง บริษัทหรือหาง หุนสวนที่มทีุนทั้งสิ้นเปนของกระทรวง ทบวง กรม ในรัฐบาล หรือ
รัฐบาลมีทนุรวมอยูดวยเกินกวารอยละ 50
75
2.8
สรุปทายบท
ทุกประเทศหรือสังคมทุกระบบเศรษฐกิจประสบปญหาพื้นฐานทางเศรษฐกิจ 4 ประการ (1) จะผลิตอะไร (2) ผลิตอยางไร (3) ผลิตจํานวนเทาใด (4) ผลิตเพื่อใคร
ระบบเศรษฐกิจแบงเปน 3 ระบบใหญๆ คือ ทุนนยิม สังคมนยิม และระบบผสม
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
76
2.8
สรุปทายบท
ระบบทุนนยิมเกิดในสมัยปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุโรป สังคมนยิมเกิดหลังทุนนยิม เนื่องจากขอเสียของระบบทุนนยิม จึงเสนอสังคมนยิมมาแทนที่
ทุนนยิมมีลักษณะเดน คือ เอกชนเปนเจาของการผลิต กลไกราคาเปนเครื่องมือตัดสินปญหาทางเศรษฐกิจ
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
77
2.8
สรุปทายบท
ระบบผสม นําขอดีของทุนนยิมและสังคมนยิมมาผสมผสานกัน ถาจัดระบบการเมืองแบบประชาธิปไตย ศก. แบบสังคมนยิมกลายเปน ระบบสังคมนยิมประชาธิปไตย เชน อังกฤษ ถาผสมกับ ศก. เปนแบบทุนนยิมมาก กลายเปน ทุนนิยมประชาธิปไตย ถาเปนแบบสังคมนยิมมาก เชน สาธารณรัฐประชาชนจีน
สังคมนยิมมีลักษณะเดน คือ รัฐหรือสังคมเปนเจาของปจจัยการผลิต รัฐเปนผูวางแผนและตัดสินปญหาทางเศรษฐกิจเองไมใชกลไกราคา
78
2.8
สรุปทายบท
ระบบคอมมิวนสิต ที่เรียกอยูในปจจุบัน หมายถึง ประเทศทีม่ีพรรคการเมืองเดียว มีอํานาจเด็ดขาดในการปกครองประเทศ จัดระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนยิม
การแบงระบบเศรษฐกิจเปนหลายระบบทําใหเขาใจถึงกลไกแหงราคา บทบาทของธุรกิจเอกชนและของรัฐ ขนาดของคูแขงขันและอธิปไตยของผูบริโภค
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]
79
2.8
สรุปทายบท
ในระบบเศรษฐกิจโดยทั่วไป มีองคการธุรกิจหลายรูปแบบที่ดําเนินกิจการทางเศรษฐกิจ คือ ธุรกิจเจาของคนเดียว หางหุนสวน บริษัทจํากัด สหกรณ รัฐวิสาหกิจ
ใหนิสิตทุกคนทําแบบฝกหัด ขอ 16-30
รศ.ดร.สันติยา เอกอัคร ภาควิชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร [email protected]