˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

ªÑé¹»ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè ö¡ÅØ‹ÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒÊØ¢ÈÖ¡ÉÒáÅоÅÈÖ¡ÉÒ

µÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ¾Ø·¸ÈÑ¡ÃÒª òõõñ

¼ÙŒàÃÕºàÃÕ§ ¼ÙŒµÃǨ ºÃóҸԡÒÃ

¹Ò§ÊÒÇÊØ¢¾ÑªÃÒ «ÔéÁà¨ÃÔÞ ¹Ò§ÊÒǨÃÔ¹·Ã� â΋ʡØÅ ¹ÒÂÁ¹ÙÞ ËŒÍ§ÊØ¢

´Ã.ÊØÁ¹ ¤³Ò¹ÔµÂ� ¹ÒÂä¾ÈÒÅ ¤ªà¾ªÃ

¹Ò§ªÞÒ´Ò ÊØ¢àÊÃÔÁ ¹ÒÂÊعÑ àʹÊÍÒ´

¹Ò§µµÔÂÒ ·Í§ÃØ‹§âè¹�

¾ÔÁ¾�¤ÃÑ駷Õè : ñ

ʧǹÅÔ¢ÊÔ·¸ÔìµÒÁ¾ÃÐÃÒªºÑÞÞѵÔ

ISBN : 978-974-370-435-2

¨Ñ´¾ÔÁ¾�áÅШíÒ˹‹ÒÂ

ºÃÔÉÑ· ¾Ñ²¹ÒÇÔªÒ¡Òà (2535) ¨íÒ¡Ñ´ PATTANA WICHAKARN (2535) CO.,LTD

ø÷õ, ø÷÷ «ÍÂ͋͹¹Øª ñð á¢Ç§ÊǹËÅǧ ࢵÊǹËÅǧ ¡ÃØ§à·¾Ï ñðòõð

â·ÃÈѾ·� : ð-òóññ-ðùøñ-ô â·ÃÊÒà : ð-òóññ-õøó÷ (Íѵâ¹ÁѵÔ)

Website : www.pattanawichakarn.com

E-mail : contact@pattanawichakarn.com

Primary6 CS5.indd 1 1/26/12 5:02 PM

คานาสานกพมพ

ตามทกระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

๒๕๕๑ ซงเปนกรอบและทศทางในการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนเพอพฒนา

เดกและเยาวชนไทยทกคนในระดบการศกษาขนพนฐาน ใหมคณภาพดานความรและทกษะทจาเปน

สาหรบใชเปนแนวทางในการดารงชวตในสงคมทมการเปลยนแปลงและแสวงหาความร เพอพฒนา

ตนเองอยางตอเนองตลอดชวต

บรษท พฒนาวชาการ (2535) จากด (พวก.) ไดรวมมอกบผทรงคณวฒ คณาจารย

นกวชาการทมประสบการณ ครผมความเชยวชาญและชานาญการพเศษ จดการเรยนการสอน

พฒนาหลกสตรและสอการเรยนร พรอมนาผลงานวจยการใชสอการเรยนรจากหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๔๔ ในระดบชนประถมศกษามาปรบปรงและพฒนาจดทาสอการเรยนร

ครบทกสาระการเรยนร ในระดบประถมศกษาน โดยมเนอหา

ตรงตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดชนป และสาระการเรยนรแกนกลางทมความ ชดเจนตอการนาไปปฏบต

เนนผเรยนเปนศนยกลางการคดวเคราะหและการแกปญหา

มงพฒนาความรแบบบรณาการเปนองครวมทงในกลมสาระฯ และขามกลมสาระ

การเรยนรเปนสาคญ

สงเสรมความเขาใจในเนอหาของเรองและสรางเสรมประสบการณตรงกบความจรง

สงเสรมจนตนาการและการคดสรางสรรคของผเรยนจากการนาเสนอบทเรยนดวย

ภาพประกอบ ๔ สสวยงาม

บรษท พฒนาวชาการ (2535) จากด (พวก.) ขอขอบคณองคกรและสถานศกษาทกสงกดท

ไดเลอกใชสอการเรยนชดน และหวงเปนอยางยงวา สอการเรยนรเลมนจะมประโยชนสามารถชวยให

การจดการเรยนการสอนของสถานศกษาไดพฒนาผเรยนใหเกดกระบวนการเรยนรทฝงแนน

และสนกเพลดเพลน เปนไปตามความมงหมายของหลกสตรแนวปฏรปการศกษา

บรษท พฒนาวชาการ (2535) จากด

Primary6 CS5.indd 2 1/30/12 4:05 PM

คานา

หนงสอเรยนสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษาเลมน เปนหนงสอท ใหความร

ความเขาใจในเรองธรรมชาตของการเจรญเตบโตและพฒนาการของมนษย การเรยนร

คณคาของตนเองและครอบครว โดยการสรางสมพนธภาพทด มสขปฏบตทางเพศทถกตอง

การปองกนตนเองจากพฤตกรรมเสยงตาง ๆ และสรางเสรมความปลอดภยในชวต เรยนร

หลกการเสรมสรางสขภาพ การปองกนโรคตาง ๆ รวมทงการออกกาลงกายดวยการเลน

เกม กฬา และนนทนาการทเหมาะสมกบวยเพอการมสขภาพและสมรรถภาพทางกายทด

เนอหาทงหมดนมความทนสมย ถกตองตามหลกวชาการ ตรงตามหลกสตรแกนกลางการ

ศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ โดยจดรปแบบของสาระการเรยนรออกเปนหนวย

การเรยนร แตละหนวยการเรยนรจะมกจกรรมพฒนาการเรยนรเปนขนตอนทสามารถ

พฒนาทกษะเบองตนหลายทกษะ ไดแก ทกษะดานกระบวนการรบรทางสายตา ทกษะ

ดานการปฏบต โดยการเดนเรองดวยตวละครและใชภาพประกอบสสทเปนการตนซงจะ

ชวยใหเขาใจเนอหาไดงาย มความสวยงาม มการใชแผนภาพความคดอยางงายเพอฝก

การคดเชงระบบ และการสอดแทรกกจกรรมทมงเนนใหผเรยนมเจตคต คานยมทเหมาะ

สมตอสขภาพทางกาย สภาวะทางจตของตนเอง และนาไปปฏบตจนเปนกจนสย อนจะสง

ผลดตอตนเองและสงคม

คณะผเรยบเรยงหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนสาระการเรยนรสขศกษาและ

พลศกษาเลมน จะชวยพฒนาใหผเรยนเกดกระบวนการเรยนรทยงยนจนเปนนสยทรก

สขภาพทด

คณะผเรยบเรยง

Primary6 CS5.indd 3 1/26/12 5:02 PM

สารบญหนวยการเรยนรท ๑ พฒนาการทางกาย ๘

- ระบบสบพนธ ๑๐

- ระบบไหลเวยนโลหต ๑๓

- ระบบหายใจ ๑๗

หนวยการเรยนรท ๒ สมพนธภาพ ๒๐

- ความสำาคญและความหมายของการสรางสมพนธภาพ ๒๒

- การสรางสมพนธภาพ ๒๓

- การรกษาสมพนธภาพทดกบผอน ๒๓

- ประโยชนของการสรางสมพนธภาพ ๒๔

หนวยการเรยนรท ๓ พฤตกรรมเสยง ๒๖

- การตงครรภ ๒๗

- การมเพศสมพนธกอนวยอนควร ๒๘

- พฤตกรรมเสยงทนำาไปสการมเพศสมพนธ ๒๙

หนวยการเรยนรท ๔ รกษาสงแวดลอมและสำานกตอสวนรวม ๓๑

- ความสำาคญของสงแวดลอม ๓๒

- ปญหาสงแวดลอม ๓๓

- การปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอม ๓๕

- พฤตกรรมสำานกตอสวนรวม ๓๖

หนวยการเรยนรท ๕ โรคระบาด ๔๒

- โรคตดตอทางการหายใจ ๔๔

- โรคตดตอทางทางเดนอาหาร ๔๖

- โรคตดตอทางผวหนง ๔๘

- โรคตดตอทางเพศสมพนธ ๕๑

หนวยการเรยนรท ๖ ภยธรรมชาต ๕๔

- ความหมายและประเภทของภยธรรมชาต ๕๖

- ผลกระทบจากความรนแรงของภยธรรมชาต ๕๘

- วธปฏบตตนเพอความปลอดภยจากภยธรรมชาต ๖๐

Primary6 CS5.indd 4 1/26/12 5:02 PM

หนวยการเรยนรท ๗ ภยรายทตองหลกเลยง ๖๔

- ความหมายของสารเสพตด ๖๖

- ลกษณะการตดสารเสพตด ๖๖

- โทษจากการเสพสารเสพตด ๖๗

- สาเหตททำาใหเกดการตดสารเสพตด ๖๘

- วธปองกนและหลกเลยงการใชสารเสพตด ๖๙

หนวยการเรยนรท ๘ เคลอนไหวทางกาย ๗๑

- หลกการเคลอนไหวรางกาย ๗๒

- กายบรหารประกอบเพลง ๗๔

- ยดหยนขนพนฐาน ๘๖

หนวยการเรยนรท ๙ นานาสารพนกฬาไทย กฬาสากล ๙๒

- กฬาไทย ๙๓

- กฬาสากลประเภทบคคล ๑๐๓

- กฬาสากลประเภททม ๑๑๖

หนวยการเรยนรท ๑๐ เกม ๑๔๕

- เกมเพมพนความสมดลในการเคลอนไหว ๑๔๗

- เกมการเคลอนไหวอยางเปนระบบ ๑๔๙

- เกมทใชทกษะการวางแผน ๑๕๑

หนวยการเรยนรท ๑๑ นนทนาการสานฝน ๑๕๔

- ความหมายของนนทนาการ ๑๕๕

- จดมงหมายของนนทนาการ ๑๕๕

- หลกการจดกจกรรมนนทนาการ ๑๕๖

- ประเภทของกจกรรมนนทนาการ ๑๕๖

- ประโยชนของกจกรรมนนทนาการ ๑๕๘

หนวยการเรยนรท ๑๒ ออกกำาลงกายรางกายแขงแรง ๑๖๐

- ประโยชนของการออกกำาลงกายเพอสขภาพ ๑๖๑

- หลกการออกกำาลงกายเพอสขภาพ ๑๖๒

- ความหมายและองคประกอบของสมรรถภาพทางกายเพอสขภาพ๑๖๔

- การสรางเสรมบคลกภาพ ๑๖๖

บรรณานกรม ๑๖๘

Primary6 CS5.indd 5 1/26/12 5:02 PM

แผ

นผ

งสาร

ะการ

เรยน

ร สข

ศก

ษาแ

ละพ

ลศก

ษา

ป.๖

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๑

พฒ

นาก

ารท

างก

าย(พ

๑.๑

ป.๖

/๑, ป

.๖/๒

)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๗ภ

ยราย

ทต

องห

ลกเล

ยง(พ

๕.๑

ป.๖

/๓)

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๒

สมพ

นธภ

าพ(พ

๒.๑

ป.๖

/๑)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๘เค

ลอน

ไหวท

างก

าย(พ

๓.๑

ป.๖

/๑, ป

.๖/๒

)

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๓

พฤต

กรร

มเส

ยง

(พ ๒

.๑ ป

.๖/๒

)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๙น

านาส

ารพ

นก

ฬาไ

ทย

กฬ

าสาก

ล(พ

๓.๑

ป.๖

/๓)

(พ ๓

.๒ ป

.๖/๓

, ป.๖

/๔, ป

.๖/๕

)

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๕

โรค

ระบ

าด(พ

๔.๑

ป.๖

/๒)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๑๑

นน

ทน

าการ

สาน

ฝน

(พ ๓

.๑ ป

.๖/๕

)

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๖

ภย

ธรรม

ชาต

(พ

๕.๑

ป.๖

/๑, ป

.๖/๒

)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๑๒

ออก

กำาล

งกาย

รางก

ายแ

ขงแ

รง(พ

๓.๒

ป.๖

/๑)

(พ ๔

.๑ ป

.๖/๔

)

หน

วยก

ารเร

ยน

รท ๔

รก

ษาส

งแวด

ลอม

และ

สำาน

กต

อสวน

รวม

(พ ๔

.๑ ป

.๖/๑

, ป.๖

/๓)

หน

วยก

ารเร

ยนรท

๑๐

เกม

(พ ๓

.๑ ป

.๖/๔

)(พ

๓.๒

ป.๖

/๒, ป

.๖/๖

)สข

ศก

ษา

และ

พลศ

กษ

า ป

.๖

Primary6 CS5.indd 6 1/26/12 5:02 PM

ตาร

างวเ

ครา

ะหโค

รงสร

างเน

อหาส

อการ

เรยน

รกลมสาระการเรยนร

สขศ

กษ

าและ

พลศ

กษ

า รายวชาR

พนฐาน£

เพมเตม

ชอหนงสอ

สขศ

กษ

าและ

พลศ

กษ

า ชน

ประ

ถม

ศก

ษาป

ท ๖

บ

รษท

พฒ

นาว

ชาก

าร (

2535

) จำา

กด

(พ

วก.)

หน

วยก

าร

เรยน

รโค

รงสร

างเน

อหา

ควา

มสอ

ดค

ลองก

บสา

ระม

าตรฐ

านแ

ละต

วชวด

ชนป

/ชวง

ชน

ขอม

ลเพ

มเต

ม

สาระท๑สาระท๒

สาระท๓

สาระท๔

สาระท๕

มฐ.พ

๑.๑

มฐ.พ

๒.๑

มฐ.พ๓.๑

มฐ.พ๓.๒

มฐ.พ๔.๑

มฐ.พ๕.๑

๑๒

๑๒

๑๒

๓๔

๕๑

๒๓

๔๕

๖๑

๒๓

๔๑

๒๓

๑พฒนาการทางกาย

PP

๒สมพนธภาพ

P

๓พฤตกรรมเสยง

P

๔รกษาสงแวดลอมและสำานกตอสวนรวม

PP

๕โรคระบาด

P

๖ภยธรรมชาต

PP

๗ภยรายทตองหลกเลยง

P

๘เคลอนไหวทางกาย

PP

๙นานาสารพนกฬาไทยกฬาสากล

PPPP

๑๐เกม

PP

P

๑๑นนทนาการสานฝน

P

๑๒ออกกำาลงกายรางกายแขงแรง

PP

Primary6 CS5.indd 7 1/26/12 5:02 PM

พฒนาการทางกายหนวยการเรยนรท

๑

พฒนาการทางกาย ระบบสบพนธระบบหายใจ

ระบบไหลเวยนโลหต

แผนผงสาระการเรยนร

สาระสำาคญ

รางกายประกอบดวยระบบตางๆซงมความสำาคญและ

มการทำางานอยางสมพนธกนทกระบบเพอใหการทำางาน

ของระบบทำาอยางมประสทธภาพเราควรดแลรกษา

ระบบตางๆใหทำางานไดตามปกต

ตวชวด ๑.อธบายความสำาคญของระบบสบพนธระบบไหลเวยน

โลหตและระบบหายใจทมผลตอสขภาพการเจรญ

เตบโตและพฒนาการ(พ๑.๑ป.๖/๑)

๒. อธบายวธดแลรกษาระบบสบพนธระบบไหลเวยนโลหต

และระบบหายใจใหทำางานตามปกต(พ๑.๑ป.๖/๒)

8

Primary6 CS5.indd 8 1/26/12 5:02 PM

ในชวโมงสขศกษา

วนนครจะอธบายเรองระบบของรายกายนกเรยนเคยเรยนเรองอะไรแลวบางคะ

ระบบในรางกายมหลายระบบครงนเราจะเรยนเรอง

ระบบสบพนธระบบไหลเวยนโลหตและระบบหายใจคะ

ระบบขบถายคะ

ระบบยอยอาหารครบเรองระบบกลามเนอกระดกและขอคะ

9

Primary6 CS5.indd 9 1/26/12 5:02 PM

อวยวะสบพนธเพศหญงประกอบดวยสวนตางๆทสำาคญดงน

๑. รงไข มอย๒ขางดานซายและขวาของมดลกมลกษณะเปนรปไขแบนวางตวอย

ในองเชงกรานทำาหนาทสรางไขและฮอรโมนเพศหญงโดยปกตจะม

การตกไขทกๆ๒๘วนโดยแตละครงไขจะตกเพยงใบเดยวจากรงไข

แตละขางสลบกนทกเดอน

๒. ทอรงไข เปนทางเชอมตอระหวางรงไขทงสองขางกบโพรงมดลกทำาหนาท

เปนทางผานใหอสจของเพศชายผานทอรงไขไปผสมกบไขแลวพดโบกไข

ทผสมตดแลวเดนทางเขาสโพรงมดลกตอไป

๓. มดลก เปนอวยวะทมลกษณะเปนโพรงมผนงเปนกลามเนอเรยบหนา

และมหลอดเลอดไปเลยงอยเปนจำานวนมากมดลกมรปรางคลายลกชมพ

เมอไขไดรบการผสมกบอสจทเปนเซลลสบพนธของเพศชายแลว

จะมาฝงตวในมดลกและพฒนาตอไปเปนทารก

๔. ชองคลอดเปนอวยวะทอยตอจากมดลกผนงภายในมเยอบผวเปนรอยยนตามขวาง

ทำาใหสามารถยด-ขยายตวไดจงเปนชองทางผานของสงทถกขบออก

มาจากภายในรางกายไดแกเลอดประจำาเดอนทออกจากโพรงมดลก

สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา

ระบบสบพนธ

การสบพนธของมนษยมความสำาคญชวยใหเราดำารงเผาพนธไวไมใหสญพนธไป

การสบพนธจำาเปนตองอาศยเพศหญงและเพศชาย

ระบบสบพนธเพศหญงมดลก เปนทฝงตวของไขทผสมกบอสจแลวและเจรญเตบโตเปน

ทารก

ชองคลอด เปนอวยวะทอยตอจากมดลกลงมา

เปนทางผานของประจำาเดอนและทางคลอดของทารก

ทอรงไข เปนทางเดนของไขเมอไขตกจากรงไขเพอรอการ

ผสมจากอสจ

รงไข ทำาหนาทผลตไข

ไขจะสกออกมาทกเดอนเดอนละ๑ฟองรงไขยงทำาหนาทสรางฮอรโมน

เพศหญงคอเอสโทรเจน

มาจากภายในรางกายไดแกเลอดประจำาเดอนทออกจากโพรงมดลก

สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา สภายนอกรางกายและเปนทางสำาหรบใหทารกในครรภคลอดออกมา10

Primary6 CS5.indd 10 1/26/12 5:02 PM

อวยวะสบพนธเพศชาย ประกอบดวยสวนตางๆทสำาคญดงน

๑. องคชาต เปนกลามเนอทหดและขยายตวไดทำาหนาทเปนอวยวะเพศภายนอก

ทขบนำาอสจและปสสาวะออกนอกรางกายบรเวณปลายองคชาต

มเสนประสาทและหลอดเลอดอยเปนจำานวนมากเมอถกกระตน

จะขยายใหญและแขงตวขนเพราะมเลอดมาคงปรมาณมาก

๒. อณฑะ เปนตอมไรทอมรปรางคลายไขไกมอย๒ตอมทำาหนาทผลตอสจ

และสรางฮอรโมนเพศชาย

๓. ทอนำาอสจ เปนหลอดแคบๆทอยตอจากหลอดเกบตวอสจทำาหนาทลำาเลยง

ตวอสจไปยงทอเกบอสจ

๔. ทอเกบอสจ จะอยดานบนของอณฑะมลกษณะเปนทอเลกๆทำาหนาทเกบตวอสจ

ใหเจรญเตบโตแขงแรง

๕. ตอมลกหมาก เปนตอมทผลตของเหลวทำาหนาทหลงสารทมฤทธเปนเบสออนๆ

เขาไปในทอปสสาวะเพอทำาลายฤทธกรดในทอปสสาวะกบตวอสจ

ทำาใหเกดสภาพทเปนกลางมความเหมาะสมกบอสจ

ระบบสบพนธเพศชาย

ตอมลกหมาก ผลตนำาเมอกหลอเลยงอสจ

ทอนำาอสจ เปนทางเดนของอสจไปยงทอเกบอสจ

ทอเกบอสจทำาหนาทเกบตวอสจใหเจรญเตบโตแขงแรง

องคชาต ลกษณะเปนทอนยาวอยภายนอกรางกายของเพศชายทำาหนาทเปนทางผานของปสสาวะ

และนำาอสจ

อณฑะ ทำาหนาทสรางฮอรโมนเพศชายและผลตอสจในทกๆวนตวอสจจะเคลอนไปตามทอนำาอสจและออกจากรางกายทางองคชาต

11

Primary6 CS5.indd 11 1/26/12 5:02 PM

ศพทนาร

system (ซสเทม) ระบบ

breathing (บรธธง) การหายใจ

reproduction (รโพรดกชน) การสบพนธ

ชวยคดหนอย

นกเรยนคดวาระบบสบพนธ

มความสำาคญอยางไร

ตอมนษยชาต

การปองกนและดแลอวยวะสบพนธ

•เพศหญง

๑. ควรทำาความสะอาดอวยวะเพศทกวนเชาและเยนดวยนำาและสบซบใหแหงดวยผา

หรอกระดาษชำาระเพยงเบาๆ

๒. หลงการถายปสสาวะและอจจาระควรทำาความสะอาดโดยใชนำาแลวใชกระดาษชำาระ

เชดใหแหงจากดานหนาไปดานหลง(จากอวยวะเพศไปทางทวารหนก)

๓. ไมควรสวมใสกางเกงในทรดแนนหรอเปยกชนและไมควรใชกางเกงในหรอผาเชดตว

ปะปนกบผอนเพราะอาจทำาใหตดเชอโรคไดและควรเปลยนกางเกงในทกวน

๔. ในขณะมประจำาเดอนควรลางอวยวะเพศดวยนำาและสบและไมควรลางเขาไป

ในชองคลอดเพราะอาจเกดอนตรายได

•เพศชาย

๑. ทกครงทอาบนำาจะตองปลนหนงหมปลายขององคชาตออกมาทำาความสะอาด

ชำาระคราบไคลทหมกหมมอยหรอทเรยกวาขเปยก

๒. ควรชำาระลางอวยวะเพศดวยนำาสะอาดเทานนแตถามกลนหมกหมมอาจจะใชสบออน

ดวยกไดหลงฟอกสบควรลางออกดวยนำาสะอาดจนหมด

๓.ทกครงหลงถายปสสาวะแลวควรทำาความสะอาดอวยวะเพศและซบใหแหง

๔.ไมควรสวมใสกางเกงในทรดแนนหรอเปยกชนและไมควรใชกางเกงในหรอผาเชดตว

ปะปนกบผอนเพราะอาจทำาใหตดเชอโรคไดและควรเปลยนกางเกงในทกวน

ABC

12

Primary6 CS5.indd 12 1/26/12 5:02 PM

ระบบไหลเวยนโลหต

ระบบไหลเวยนโลหตเปนระบบททำาหนาทลำาเลยงเลอดไปเลยงเนอเยอทกสวน

ของรางกายโดยเลอดจะถายสารอาหารและกาซออกซเจนทจำาเปนตอการทำางานใหแก

เนอเยอและรบของเสยจากกระบวนการเผาผลาญของรางกายเพอสงไปยงอวยวะททำา

หนาทกำาจดของเสยระบบไหลเวยนโลหตประกอบดวยอวยวะทสำาคญคอหวใจหลอด

เลอดและเลอด

การไหลเวยนของโลหต

หลอดเลอดคอทอท

นำาเลอดไปเลยงสวนตางๆ

ของรางกายหลอดเลอดม๓ชนดคอ

หลอดเลอดแดงหลอดเลอดดำาและ

หลอดเลอดฝอย

หวใจ ประกอบดวย

กลามเนอพเศษเรยกวา

กลามเนอหวใจแบงเปน

หองบน๒หองและหองลาง๒หอง

ทำาหนาทสบฉดโลหตไปเลยง

สวนตางๆของรางกาย

เลอดเปนของเหลวสแดง

และมความหนดถกสบฉดโดยหวใจ

ทำาหนาทลำาเลยงสารอาหาร

และกาซออกซเจนไปเลยงสวนตางๆ

ของรางกายเลอดประกอบดวยนำาเลอด

เมดเลอดแดงเมดเลอดขาว

และเกลดเลอด13

Primary6 CS5.indd 13 1/26/12 5:02 PM

๑. หวใจ

หวใจเปนอวยวะทสำาคญทสดในระบบไหลเวยนโลหตทำาหนาทสบฉดโลหตไป

เลยงสวนตางๆของรางกายโดยจะรบเลอดทมกาซออกซเจนสงจากปอดเขาทางหวใจ

หองบนซายผานตอมายงหวใจหองลางซายเพอสงออกไปยงอวยวะสวนตางๆของ

รางกายและรบเลอดทมกาซออกซเจนตำาจากสวนตางๆของรางกายกลบเขาสหวใจ

หองบนขวาผานไปยงหวใจหองลางขวาเพอสงไปยงปอดเพอรบกาซออกซเจน

และกลบเขาสหวใจอกครงหมนเวยนไปอยางมระบบ

หวใจแบงออกเปน๒ซกคอซกซายและซกขวา

หวใจซกซายและซกขวา

หวใจซกขวา

ทำาหนาทรบเลอดทม

กาซออกซเจนตำา(เลอดดำา)

จากเซลลตางๆเขาสปอด

เพอรบกาซออกซเจนเปลยน

เปนเลอดแดง

ไหลกลบสหวใจซกซาย

หวใจหองบนขวา

หวใจหองลางขวาหวใจหองลางซาย

หวใจหองบนซาย

หวใจซกซาย

ทำาหนาทนำาเลอดทม

กาซออกซเจนสง(เลอดแดง)

จากปอดไปเลยงสวนตางๆ

ของรางกาย

14

Primary6 CS5.indd 14 1/26/12 5:02 PM

๒. หลอดเลอด

หลอดเลอดมลกษณะเปนทอซงเปนทางใหเลอดหมนเวยนไปเลยงสวนตางๆ

ของรางกายโดยอาศยแรงดนจากการสบฉดของหวใจหลอดเลอดม๓ชนดไดแก

หลอดเลอดแดงหลอดเลอดดำาและหลอดเลอดฝอย

•หลอดเลอดแดงมหนาทนำาเลอดทมกาซออกซเจนสง(เลอดแดง)ออกจากหวใจไปเลยง

สวนตางๆทวรางกาย

•หลอดเลอดดำามหนาทนำาเลอดทมกาซออกซเจนตำา(เลอดดำา)กลบเขาสหวใจ

เพอนำากลบไปฟอกทปอด

•หลอดเลอดฝอยเปนหลอดเลอดทมขนาดเลกมากมหนาทนำาเลอดจาก

หลอดเลอดแดงไปตามสวนตางๆของรางกายและนำาเลอดดำาจากสวนตางๆ

ของรางกายไปยงหลอดเลอดดำา

การทำางานของหวใจ

การเตนของหวใจเกดจากการสบฉดเลอดไปเลยงสวนตางๆของรางกาย

เลอดทม

กาซออกซเจนตำา

(เลอดดำา)

จะเขาสหวใจ

หองบนขวา

เลอดทม

กาซออกซเจนสง

(เลอดแดง)จะเขาสหวใจ

หองบนซาย

เมอหวใจบบตว

เลอดแดง

จะไหลสหวใจ

หองลางซาย

เพอสงเลอดไปเลยง

สวนตางๆ

ของรางกาย

เมอหวใจบบตว

เลอดดำาจะไหลสหวใจ

หองลางขวาเพอสงตอ

ไปยงปอดเพอรบ

กาซออกซเจน

15

Primary6 CS5.indd 15 1/26/12 5:02 PM

๓. เลอด

ประกอบไปดวยสวนทเปนของเหลวคอนำาเลอดกบสวนทเปนของแขงคอ

เมดเลอดแดงเมดเลอดขาวและเกลดเลอด

•นำาเลอด ทำาหนาทลำาเลยงกาซออกซเจนและสารอาหารตางๆไปเลยงสวนตางๆ

ของรางกายและควบคมอณหภมรกษาสมดลตางๆของรางกาย

•เมดเลอด แบงออกเปน๓ชนดไดแกเมดเลอดแดงเมดเลอดขาวและเกลดเลอด

เมดเลอดแดงมหนาทลำาเลยงกาซออกซเจนจากปอด

ไปเลยงสวนตางๆของรางกาย

เมดเลอดขาวมหนาทกำาจดเชอโรคและสงแปลกปลอมทเขาสรางกาย

เกลดเลอดมหนาทชวยใหเลอดแขงตวเวลาเกดบาดแผลเลกๆ

โดยเกลดเลอดจะสรางเสนใยปกคลมบาดแผลทำาใหเลอดหยดไหล

การปองกนและดแลอวยวะระบบไหลเวยนโลหต

๑. รบประทานผกและผลไมดมนำามากๆหลกเลยงอาหาร

ทมไขมนสงเชนของมนของทอดตางๆ

๒. ออกกำาลงกายอยางเหมาะสมเพอชวยใหหวใจแขงแรง

สปดาหละ๓ครงครงละ๑๕-๓๐นาท

๓.นอนหลบพกผอนใหเพยงพออยางนอยวนละ๖-๘ชวโมง

๔.ทำาจตใจใหราเรงแจมใส

๕.ไมลองดมเครองดมทมแอลกอฮอลและ

ไมลองเสพสงเสพตดทกชนด

รไวใชวา

การออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอและเหมาะสม

จะชวยดแลรกษาระบบไหลเวยนโลหตและระบบหายใจ

ใหทำางานเปนปกต16

Primary6 CS5.indd 16 1/26/12 5:02 PM

ระบบหายใจ

ระบบหายใจเปนระบบทเกยวของกบการแลกเปลยนกาซระหวางกาซออกซเจนจาก

อากาศทหายใจเขาไปในปอดกบกาซคารบอนไดออกไซดทเปนของเสยจากการเผาผลาญ

อาหารในรางกายระบบหายใจประกอบดวยจมกหลอดลมและปอด

๑. จมก เปนทางผานของอากาศทเขาสรางกายขณะหายใจเขาและเปนทางออก

ของอากาศขณะหายใจภายในจมกมขนจมกชวยกรองอากาศและเชอโรค

และมเยอเมอกคอยดกเชอโรค

๒. หลอดลม เปนทางผานของอากาศทเราหายใจเขา-ออกภายในหลอดลมจะบดวย

เยอเมอกและมขนซงจะขบเมอกออกมาคอยดกฝนละอองหรอสงทหายใจปนไป

กบอากาศเอาไวหลอดลมในสวนตนเปนสวนของกลองเสยงหลอดลมมกระดกออนบางๆ

เปนฝาปดเพอปองกนสงอนๆนอกเหนอจากอากาศลงไปสปอด

๓. ปอดมลกษณะคลายฟองนำาม๒ขางอยระหวางชองอกภายในปอดประกอบดวย

แขนงขวปอดและถงลมเลกๆจำานวนมากซงถงลมปอดทำาหนาทแลกเปลยน

กาซออกซเจนและกาซคารบอนไดออกไซดเลอดจากหวใจมาสปอดเปนเลอดทม

กาซออกซเจนนอยกาซคารบอนไดออกไซดมากเมอมาสถงลมจะมการแลกเปลยนกาซ

โดยกาซออกซเจนในถงลมจะแพรเขาสเสนเลอดขณะเดยวกนกาซคารบอนไดออกไซด

ในเสนเลอดจะแพรเขาสถงลมแลวขบออกทางลมหายใจออก

โดยกาซออกซเจนในถงลมจะแพรเขาสเสนเลอดขณะเดยวกนกาซคารบอนไดออกไซด17

Primary6 CS5.indd 17 1/26/12 5:02 PM

การปองกนและดแลอวยวะระบบหายใจ

๑.อยในททมอากาศบรสทธทำาใหไดรบกาซออกซเจนมาก

๒.ใชผาปดปากและจมกเมออยในสถานททมฝนละอองหรอเขมาควน

๓.ไมลองสบบหรเพราะทำาใหเกดอนตรายตออวยวะในระบบหายใจ

๔.ออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอเพอใหปอดแขงแรงมการขยายตว

ไดอยางเตมททำาใหไดรบอากาศเปนจำานวนมากในการหายใจแตละครง

การหายใจเขา กระบงลมจะเลอนตำาลง

กระดกซโครงจะเลอนสงขน

ทำาใหปรมาตรของชองอกเพมขน

ความดนอากาศในบรเวณรอบๆปอด

ลดตำาลงกวาอากาศภายนอก

อากาศภายนอกจงเคลอนเขาสจมก

หลอดลมและไปยงถงลมปอด

การหายใจออกกระบงลมจะเลอนสง

กระดกซโครงจะเลอนตำาลง

ทำาใหปรมาตรชองอกลดนอยลง

ความดนอากาศในบรเวณรอบๆปอด

ขนสงกวาอากาศภายนอก

อากาศภายในถงลมปอดจงเคลอนท

จากถงลมปอดไปสหลอดลมและจมก

การหายใจ

ไดอยางเตมททำาใหไดรบอากาศเปนจำานวนมากในการหายใจแตละครง18

Primary6 CS5.indd 18 1/26/12 5:02 PM

๑.

๒.

๓.

๔.

๑.

๒.

๓.

๔.

วธดแลรกษาระบบสบพนธ วธดแลรกษาระบบไหลเวยนโลหต วธดแลรกษาระบบหายใจ

ใหทำากจกรรมลงในสมด

ใหทำากจกรรมลงในสมด

ใหทำากจกรรมลงในสมด๑.

ใหทำากจกรรมลงในสมด๑.

กจกรรมพฒนาการเรยนร

ใหนกเรยนวาดภาพอวยวะทสำาคญของระบบสบพนธ

ระบบไหลเวยนโลหต และระบบหายใจ และบอกวธดแลรกษาของอวยวะเหลานน

คำาถามสงเสรมการเรยนร

๑.ระบบสบพนธมความสำาคญอยางไรตอสขภาพและการเจรญเตบโตของเรา

๒.ระบบไหลเวยนโลหตมความสำาคญอยางไรตอสขภาพและการเจรญเตบโตของเรา

๓.ระบบหายใจมความสำาคญอยางไรตอสขภาพและการเจรญเตบโตของเรา

๑.

๒.

๓.

๔.

19

Primary6 CS5.indd 19 1/26/12 5:02 PM