Koordinasi BadanKoordinasi badan (body coordination) dikelaskan kepada dua jenis, iaitu;1. Koordinasi saraf (nervous coordination)2. Koordinasi hormon (hormonal coordination)Koordinasi saraf dikawal oleh sistem saraf (nervous system), yan menawal aktiviti sepertiberjalan, menulis, dsb.Koordinasi hormon dikawal oleh sistem endokrin (endocrine system) yan menawal aktivitiseperti pertumbuhan badan, pembiakan, dsb.Kedua!duakelaskoordinasi badanini membolehkansemuaoranbadanuntukmenesanransanan (stimuli) dan bererak balas (respond) terhadapnya."istem "araf #anusia"istemsaraf manusia(humannervous system) menyelaras aktiviti!aktiviti badandenanmenhantar mesej dalam bentuk impuls sebaai tindak balas terhadap ransanan (stimuli)."istem saraf manusia terdiri daripada$1. "istem saraf pusat (central nervous system).2. "istem saraf periferi (peripheral nervous system)."istem saraf manusia."istem saraf pusat (central nervous system) terdiri daripada$ %tak (brain). "araf tunjan (spinal cord). "istem saraf pusat jua adalah pusat kawalan sistem saraf."istem saraf periferi (peripheral nervous system) terdiri daripada$ Sistem saraf soma (somatic nervous sytem) yan menawaltindakanterkawal (voluntary action). "istem saraf soma terbahai kepada dua iaitu$ i) Saraf kranium (cranial nerves), bertempat dibahaian atas leher, yan menawal aktivitiseperti melihat, menhidu dan mendenar. ii) Saraf spina (spinal nerves) yan bertempat dibahaian bawah leher, yan menawalaktiviti seperti menulis, menari dan berlari. Sistemsaraf autonomi (autonomicnervous system) yanmenawaltindakanluarkawal (involuntary action), yan menawal aktiviti seperti rembesan en&im, bernafas,denyutan jantun dan pencernaan makanan.Rangsangan(seperti makanan, bau, bunyi, cahaya atau sentuhan)dikesan olehReseptor (dalam organ deria seperti lidah, hidung, telinga, mata ataukulit) akan menghasilkanImpuls yang dibawa oleh neuron (sel saraf) ke Sistem saraf pusat (otak atau saraf tunjang) untuk ditafsirkan yang seterusnya dihantar ke Efektor (organ seperti otot atau kelenjar yang bergerak balas terhadaprangsangan) untuk menghasilkan Gerak balasNeuron'nit funsi asas dalam sistem saraf ialah neuron. (euron adalah sel saraf (nerve cell).)unsi neuron adalah untuk membawa impuls."istem saraf manusia terdiri daripada berjuta!juta neuron."truktur yan sanat khusus dalam neuron adalah adalah berbe&a daripada sel!sel badan yanlain.*erdapat tia jenis neuron dalam badan manusia, iaitu$1) Neuron deria (sensory neurone))unsi neuron deria adalah membawa impuls dari oran deria+reseptor (sensoryoran+receptor) ke sistem saraf pusat (central nervous system).2) Neuron perantaraan (relay/intermediate neurone))unsi neuron perantaraan adalah menhantar impuls dari neuron deria ke neuron motor.,) Neuron motor (motor neurone))unsi neuron motor adalah membawa impuls dari sistem saraf pusat ke efektor (effector).Bahagian-bahagian neuron dan fungsi-fungsinya. Badan sel (cell body))unsi$ #enawal semua aktiviti neuron. endrit (dendrite))unsi$ #enerima impulse dan menhantarnya ke arah dendron. endron)unsi$ #enerima impuls dan menhantarnya ke arah badan sel. !kson (a"on))unsi$ #enhantar impuls keluar dari badan sel. Salut mielin (myelin sheath))unsi$ -enebat akson untuk menelakkan kebocoran impuls. #empercepatkan penhantaranimpuls.Koordinasi SarafKoordinasi saraf (nervous coordination) adalah merujuk kepada koordinasi sistem badan terhadap ransanan (stimuli) yan menakibatkan tindak balas yan sesuai melalui penhantaran impuls (impulses).#eseptor (receptor) adalah sel deria yan terdapat di dalam oran deria kita. .eseptor mengesan rangsangan pada persekitaran.*erdapat banyak jenis reseptor yan mana setiap satunya sensitif kepada satu jenis ransanan sahaja. Sebagai contoh$ reseptor pada mata (eyes) sensitif terhadap cahaya (light)% reseptor pada telinga (ears) sensitif terhadap bunyi (sound).&fektor (effector) adalah oran!oran yan bertindak balas terhadap arahan (impuls) yan diterima daripada sistem saraf pusat (central nervous system).'ontoh-contoh efektor adalah otot (muscles) dan kelen(ar (glands). )tot bertindak balas dengan mengecut$ manakala kelen(ar bertindak balas dengan merembeskan bahan kimia ke dalam aliran darah./pabila reseptor menesan ransanan, ia akan menhantar impuls elektrik (electrical impulses) kepada sistem saraf pusat melalui neuron deria (sensory neurones). "istem saraf pusat akan memproses maklumat dan kemudian menhantar impuls melalui neuron motor (motor neurone) ke efektor untuk memulakan+menhasilkan tindak balas.Laluan impuls dalam koordinasi saraf.*indakan #efleks*indakanrefleks(refle0action)ialaherakbalasterhadapsesuaturansanan(stimulus)yan berlaku secara pantas (rapid) dan automatik serta tidak memerlukan pemikiran (otak).*indakan refleks merupakan tindakan luar kawal. *indakan refleks tidak perlu dipelajari danbiasanya berlaku tanpa disedari.1ontoh!contoh tindakan refleks dalamkehidupan harian ialah menarik tanan apabilatersentuh seterika panas, sentakan lutut dan kerlipan mata (blinkin of eyes).2alamtindakanrefleks, impuls dihantar denanpantas dari reseptor (receptor) melaluineuron deria (sensory neurone) ke saraf tunjan (spinal cord). 2i dalam saraf tunjan, impulsmelintasi neuronperantaraan(relayneurone) sebelumkeluar dari saraf tunjanmelaluineuron motor.3intasan impuls sedemikian dikenali sebaai arka refleks (refle0 arc).3intasan tindakan refleks (arka refleks).'rutan lintasan yan dilalui oleh impuls dalam tindakan refleks adalah seperti berikut$#angsangan + reseptor + neuron deria + saraf tun(ang + neuron perantaraan + neuron motor + efektor + gerak balas,irim putih didapati pada bahaian luar saraf tunjan dan terdiri daripada entian!entiansaraf. 4irim putih kelihatan berwarna putih kerana kehadiran salut mielin pada entian saraf.,irimkelabu yan berbentuk huruf - terdapat di bahaiantenah saraf tunjan. 4irimkelabu ini terdiri daripada badan sel.Kelebihan tindakan refleks ialah.o #embolehkan erak balas badan yan sanat pantas terhadap perubahanpersekitaran luar dan dalam.o *indakannya mendatankan faedah, contohnya menelakkan diri daripadakecederaan.o 5erak balasnya adalah secara spontan (automatic).eria Kinestesis / 0eranan #eseptor #egang alam 1engekalkan Keseimbangan danKoordinasi"elain deria sentuh, bau, rasa, penlihatan, manusia jua mempunyai deria kinestesis yanmembolehkan seseoran peka terhadap reanan otot.#elalui deriakinestesis, kitabolehmenetahui kedudukanbahaianbadandanorientasibadan secara menyeluruh pada setiap masa tanpa melihat. #elalui deria kinestesis jua, kitadapat menjalankanaktiviti seperti bermainpiano, menari danmenukarbajudenanmatatertutup atau dalam keadaan elap.Kitajuaberupayamenentukanobjekmanayanlebihberat apabilaobjekitudipeansecara berilir!ilir walaupun tanpa melihat objek itu.#eseptor regang(proprioceptors)#eseptor regang (proprioceptors)memainkan peranan pentin dalamderia kinestesis.1ontohreseptor reanialahotot, tendon, liamendansendi. .eseptor ini sanat pekaterhadap perubahan dalamreanan, teanan dan kedudukan bahaian badan yanberkaitan..eseptor rean (proprioceptors) dalam otot..eseptor rean merupakan entian otot khas yan disambunkan kepada entian saraf deriadan terletak selari denan entian otot lain. .eseptor ini diransankan apabila otot menecutatau menendur. 6mpuls dihantar ke otak. %tak akan mentafsir maklumat supaya otot dapatbererak balas untuk menimbankan badan./pabilaberlakupererakandi bahaianbadanini, reseptor reanakandiransandanimpuls dicetuskan serta dihantar ke sistem saraf pusat. %tak akan menanalisis maklumat itudan menhantar impuls kembali ke bahaian badan yan sama untuk memastikan pererakanbahaian itu diselaraskan dan penimbanan badan secara keseluruhan tidak terjejas..eseptor kinestesis dan rean bekerjasama rapat denan reseptor di bahaian telina dalampenimbanan badan."emasa menjalankan sesuatu pererakan,reseptor di telina dalam akan memberitahu kitatentankedudukanterhadaptarikanraviti manakalareseptor kinestesis dan reanpulamemberikanmaklumattentankedudukanbahaian badan yanlain secara relatif denankedudukan kepala.2alam proses penimbanan, otot melakukan penyelarasan untuk memastikan pusat tarikanraviti berada dalam keadaan yan stabil.2eria kinestesis sanat pentin terutamanya bai oran buta kerana deria inimembolehkannyao menimbankan kedudukan dan koordinasi badan tanpa melihat.o menentukan objek mana yan lebih berat.)tak 1anusiaStruktur )tak 1anusia%tak manusia (human brain) merupakan sebahaian daripada system saraf pusat dan terletakdi rongga kranium (cranial cavity).%tak manusia terdiri daripada berjuta!juta sel saraf, mempunyai berat kira!kira 1.7 ! 1.8 k,dan merupakan otak yan palin rencam dalam alam haiwan (animal kindom).%tak manusia mempunyai bahaian luar yan berwarna kelabu, dan bahaian dalam yanberwarna putih.9ahaiankelabuterdiri daripadabadansel neuron(neurone), juadikenali sebaai (irimkelabu,manakalabahaianputih terdiri daripadaentian sarafatau dikenali sebaai (irimputih.9ahaian utama otak manusia.*erdapat tiga (23) bahagian utama dalam otak manusia, iaitu$o "erebrum (cerebrum)o "erebelum (cerebellum)o #edula oblonata (medulla oblonata)Bahagian otak dan fungsinya.Bahagian otak 4ungsi"erebrum o #enawal semua tindakan terkawal.o #enawal seala aktiviti kecerdasan, pembelajaran, pemikiran dan inatan.o #enerima dan mentafsir utusan dari deria penlihatan, pendenaran, sentuhan, bau dan rasa."erebelum o #enawal keseimbanan badan.o #enyelaraskan seala aktiviti yan terlibat dalam pererakan.#edula oblonata o #enawal semua tindakan luar kawal seperti pernafasan, denyutan jantun dan peristalsis (peristaltic).o #enyelaraskan tindakan refle0 seperti muntah, batuk,bersin dan rembesan air liur.Keratan teak otak manusia.Serebrum"erebrum merupakan bahaian yan terbesar merankumi lebih kuran :;< daripada jumlahjisim otak dan terletak di otak hadapan.Kawasan funsi serebrum otak manusia."erebrum boleh dibahaikan kepada dua (;2) hemisfera, iaitu$o -emisfera kanan.o -emisfera kiri.=emisfera kanan menerima impuls saraf daripada bahaian kiri badan, manakala hemisferakiri pula menerima impuls saraf daripada bahaian kanan badan.3apisan luar serebrum berlipat-lipat dan mempunyai alur yan dalam untukmeningkatkanluas permukaan otak dan menampung lebih banyak neuron. 3uas permukaan yan besarmelibatkan keupayaan untuk menyimpan maklumat dan mentafsirkan impuls yan tini.4ungsi serebrum adalah seperti berikut.o *erlibat dalam tindakan terkawal.o #enjalankan aktiviti pemikiran loik, penaakulan dan inatan.o #enawal funsi oran deria.o "ebahaian besar hemisfera kanan menawal tuas yan memerlukan prosessintesis seperti mereka!bentuk dan menecam muka seseoran.o "ebahaian besar hemisfera kiri menawal tuas yan memerlukanpenunaan proses analisis seperti bertutur, membaca, menulis dan menira."elain pembahaian kepada dua hemisfera, serebrum jua dibahaikan kepada tia kawasanfunsi$o Ka5asan hadapan > menawal aktiviti seperti pemikiran, perinatan,pembelajaran, penaakulan dan kecerdasan.o Ka5asan deria > menerima impuls daripada oran deria.o Ka5asan motor > menawal otot yan terlibat dalam pererakan.Serebelum"erebelum terletak di bawah dan di belakan serebrum."eperti serebrum, lapisan luar serebelum jua adalah berlipat!lipat.Serebelum jua terbahai kepada dua hemisfera, iaitu hemisfera kiri danhemisfera kanan.4ungsi serebelum adalah$o #enawal keseimbanan badan.o #enyelaraskan aktiviti terkawal.o 9ertindak secara rapat denan kawasan motor dalam serebrum.1edula oblongata#edula oblonata adalah bahaian palin bawah yan menghubungkan otak dengan saraftun(ang.#edula oblonata adalah komponen otak yan palin kecil.4ungsi medula oblongata adalah.o #enyelaraskan aktiviti luar kawal seperti denyutan jantun, peristalsis(perjalanan tinja di dalam usus), bersin dan rembesan air liur.o #embolehkan seseoran terus hidup walaupun serebrumdan serebelumtercedera.*indakan *erka5al dan *indakan 6uar Ka5al5erak balas manusia terhadap sesuatu ransanan dikateorikan kepada dua jenis, iaitu$o *indakan terka5al (voluntary actions).o *indakan luar ka5al (involuntary actions).*idakanterka5al ialah tindakan yandikawal oleh otak. *indakan ini berlakudalamkeadaan sedar dan boleh dilaksanakan menikut kehendak atau keininanindividu. 1ontohnya, bertutur, berlari, ketawa, membaca dan menari.*indakanluarka5al ialahtindakanyantidakdikawal dandilakukantanpa disedari.1ontohnya, peristalsis(perjalanantinjadi dalamusus), pencernaan, denyutan jantundankadar pernafasan normal.*indakanluar kawal dikoordinasikan (coordinated) olehmedulaoblongatadansistemsaraf autonomi (autonomic nervous system). "istemsaraf autonomi menyambunkansaraf tunjan kepada oran!oran dalam badan.*indakan luar kawal tidak boleh dimulakan atau dihentikan menikut kehendak kita.*erdapat sesetenahtindakanluar kawal pada perinkat awal kehidupanmanusia yanmenjadi tindakan terkawal apabila dewasa, contohnya penyahtin(aan.-ernafasan pada asasnya ialah tindakan luar kawal, tetapi boleh menjadi tindakan terkawalapabila kadar pernafasan berubah menjadi lebih cepat.1inda"alah satu keistimewaan anuerah *uhan kepada manusia adalah minda.1inda (mind) boleh ditakrifkan sebaai keupayaankognitif (conitive abilities) sepertikebolehan untuk berfikir dan menaakul. #enaakul ialah kebolehan seseoran membuatpertimbanan+keputusan dalam keadaan tertentu.#inda jua merupakan pusat ka5alan (control center) bai emosi seperti kerisauan,kemarahan, ketakutan dan kesedihan.#inda berhubun rapat denan perkembanan kesihatan mental secara lansun dankesihatan fi&ikal secara tidak lansun.Kesihatan rohani yan baik boleh meyebabkan minda yan baik.#inda jua mempunyai hubunan rapat denan otak. *anpa otak, minda tidak akan wujud.%tak (brain) hanya sekadar memproses, menanalisis dan menyimpan maklumat. "ebaliknya,baaimana kita memilih maklumat yan ada pada otak, cara reaksi kita, perasaan dan fikirankita tentan maklumat itu, merupakan funsi minda.4aktor-faktor yang mempengaruhi minda termasuklah.o Kesihatan fi&ikal.o Kesihatan mental.o Kesihatan emosi.o Kesihatan rohani.o /ktiviti sosial.o 4enis reaksi dan hobi.o #akanan.o 4enis pekerjaan.o Keluara.