F # G 1 - NPLG
Transcript of F # G 1 - NPLG
1`xornabuji~
#6
598 851 815
lmanaxis gamocemaSi xelSewyobisaTvis madlobas movaxsenebT dedofliswyaros municipalitetis mers baton nikoloz janiaSvils, dedofliswyaros municipalitetis sakrebulos Tavmjdomares baton nugzar papiaSvils da dedofliswyaros municipalitetis kulturis da ZeglTa dacvis centris direqtors qalbaton nona jibRaSvils.
redaqtorgamomcemeli: giorgi natroSvili
almanaxis qudis avtori: sergo qarTveliSvili
daibeWda mp poligrafSi
garekani gaformebulia: vaJa yoCiaSvilis, Temur popiaSvilis da
vaJa CerqeziSvilis fotoebiT
iubile
jumber uTruTaSvili .................................2Tamaz wiklauri ...........................................4juba Rebeli ................................................7Temur CalabaSvili ....................................11
poezia
levan alaverdaSvili ............................... 12zeinab metreveli ........................................14xaTuna martiaSvili ................................. 16
proza
ioseb iarRanaSvili .................................. 17
poezia
vaJa oTaraSvili .......................................30eka kvantaliani ......................................... 31
proza
anzor sifraSvili .................................... 33
poezia
ika qadagiZe ...............................................36laSa masxulia .......................................... 38nunu ZamukaSvili ...................................... 40
marika parnaseli .......................................41paata surmaniZe ......................................... 42Tea xasaia ................................................... 43
axali saxelebi
naTia daSniani ........................................... 46leqso gelaSvili ..................................... 47natali daraselia .................................... 49
Targmani
sadey hedaiaTi ........................................... 51abul faraji ..............................................55
dedofliswyaros istoriidan
nino maxaraSvili`kambeCovanis qalaq xornabujis cixemagari~ ..............................................57
iubile Tsu - 100
beqa zamTaraZeadamiani da taZari .................................. 61
axali wignebi
wignis wardgena dedofliswyaroSi Cveni qveynis Rirseuli moqalaqe ........... 64
2 `xornabuji~iubile
mweralTa asociacia `literaturuli kaxeTis~ milocva
80 weli gasula poetis dabadebidan. am wlebma samSoblos _ saqarTvelos siyvarulSi gaiara...
win didi mwvervalebi aqvs dasalaSqri poets. igi xom samSoblos mkerdze anTia.
`erTi, ubralo, kaci var,suliT da xorciT qarTveli,samSoblos mkerdze vanTivar,rogorc _ saydarSi sanTeli.~
misi leqsebi _ misi gulis, sulis naJuria. Tematika mravalferovani, magram, mainc misi leqsTa krebulebis poeziis leitmotivi samSoblos siyvarulia.
`es zeca qudad mimaCnia,miwa _ qalamnad,samSoblo _ drosTan Serkinebuludrek falavnad.qarTveli kaci _ saqarTvelosjavSan-galavnad.~
miuyveba poeti WeSmaritebis, simarTlis, sikeTis, siyvarulis gzabilikebs. man kargad icis, rom wuTisofeli, xan, siuprizebs gvTavazobs, xan, sevdian ambebs...
`leqsSi iRvreba Cemis suli, TandaTanobiT,vcarieldebi, rogorc papis Zveli xelada,me netareba meufleba, _ muzis wyalobiT,guli naTdeba da brwyindeba, ucbad, xelada.~
jumber uTruTaSvili oTxi wignis avtoria: `mamis cremlebi~, `zedaSe~, `amaRleba~ da `golgoTa~.
`mTeli sicocxle vnatrob da vcdilobsakuTar TavTan viyo marTali,magram ar vici, riT movicilo,kaci moSurne, cru da avTvali.~
igi umReris rTvlobas, masac xom poeziis rTvlobis Jami udgas.
`mze mtevnebSi CaRvenTila,wiTlad Ruis rqawiTeli,efereba vazebs, viT Svils,mezvre, _ dakoJrili xeliT.aha, dadga rTvlobis Jami,Jami _ vazis qorwilisa...da marnebSi moCuxCuxebs _madli qarTul miwa-wylisa.~
poetma kargad icis, rom vazi saqarTvelos siZlierea.
vulocavT baton jumbers dabadebidan 80s da SemoqmedebiTi moRvaweobis 60 wlisTavs. axalaxal gamarjvebebs vusurvebT poeziis did gzaze.
dedofliswyaros mweralTa asociacia `firosmanis~ milocvadedofliswyaros mweralTa asociacia `firosmanis~ saxeliT Cvens uxuces Tanamokalmes, jumber uT
ruTaSvils, vulocavT dabadebidan 80 wlis iubiles. dedofliswyaros mweralTa gaerTianeba 1996 wels daarsda, romlis xelmZRvaneli yvelaze didi xnis ganmavlobaSi(20012013 wlebi) swored jumberi iyo.
mravali Sexvedra da saintereso RonisZieba Catarda am periodSi. misi gansakuTrebuli gulmodginebis Sedegia dedofliswyaroeli avtorebis krebulis `salbuni~ sami wignis gamocema. jumberi aris saqarTvelos mweralTa SemoqmedebiTi kavSiris wevri. gamocemuli aqvs oTxi poeturi krebuli. amJamad gamosacemad mexuTe wigni mzaddeba.
Cvens Zvirfas Tanamokalmes kidev erTxel vulocavT iubiles. vusurvebT janis simrTelesa da sulier mxneobas, rom kvlav uWrides kalami da aqve gTavazobT mis gamouqveynebel leqsebs.
jumber uTruTaSvili - 80saqarTvelos mweralTa SemoqmedebiTi kavSiris
milocvajumber uTruTaSvili SesaniSnavi poetia. qiziyeli kaci wa
miTac ar moSorebia Tavis deda sofels. igi erTguli Svili gaxlavT Tavisi qveynisa. erTerTi dauRalavi msaxuria qarTuli leqsisa.
...gind daujereT, gind ara, oTxmoci wlisa gamxdara. bevris magvarad arc Zvirfasi jumberi gaunebivrebia uRvTo wuTisofels, magram veraviTarma tkivilma ver Cauqro sulis siWabuke da gulis cecxli.
iJamgrZele _ Zvirfaso ufroso Zmao, idRegrZele _ Cveni nirwamxdari qveynis sakeTildReod...
Seni umcrosi kolegaTemur CalabaSvili
saqarTvelos mweralTa SemoqmedebiTi kavSiris Tavmjdomare
3`xornabuji~iubile
sergo qarTveliSvilsCemi sicocxlis mimwuxrs da bolos,rodesac sindiss fasi aqvs nulis,bedma gamacno kaci _ simbolo,guli rom uZgers mtris siyvaruliT.gwams uflis mcneba, mas icav kidec,sityviT ki ara, saqmiT RaRadeb,jvari, romelic wamoikide,mZimea, magram mainc aRar deb.amSveneb qalaqs, sofels da ubans,didTan didi xar, balRTan ymawvilob.qveynis uRelSi Svilebsac ubam,xalxis tvirTi rom gainawilon.gvaric gSvenis da gvarsac uxdebi,eklad gesoba mamulis Wiri.moyvass Tu uWirs, Senca wuxdebi.moZmis tkivili gtkiva da tiri.Cumad akeTeb saqveyno saqmes,Tumca saqmeni ar imaleba,xalxi adidebs da imas aqebs,xalxisTvs vinac rom ewvaleba.Tumc Semodgomis xani dagidga,rqawiTeliviT tkbebi, Saqrdebi,ZarRvSi qarTuli sisxli rom gidga,suliT da guliT mitom magrdebi.
meuRlesSen Rirseulad ataresaxeli dedakacisada zrdidi Svilebspatarebsmcvelad RviZl miwis da cisa.Sens sarCosa da lukma purssul oflis suni sdioda,TviTon umweos, ubedurs,moZmis tkivili gtkioda.bednierebas eZebdi,is SenTan ar modioda.Tu moyvass puri Sioda,cremlebi Rvarad gdioda.magram Sens tkivils da varamas,aravin ara Cioda,etrfodi qarTul jiSnagrams,mze maTze amogdioda.
radgan qarTveligrZelma JamTasvlam, rogorc zRvam gemi,mRvrie talRebiT marad garwia,duSmanma bevrjer mTabari Senidaswva, ferflad da nacrad aqcia.madlian ZuZuT dazdrili ZeniRviZl dedasaviT gicavdnen mkerdiT,aTas gansacdels uZlebdi rwmeniTda istorias basri xmliT swerdi.Seni sikvdili Tumc mravals surda,magram sawadels vervin eRirsa,radgan qarTveli niadag, mudam,
SenTvis brwyinavda, viT sxivi mzisa.rom ar gyofnida Seni gulmkerdi,sxvagan agebdi taZrebs, monastrebs,Tavisuflebas da mzes umRerdi,ar uxvdebodi mitom monad mters.
Rrmadmorwmuneebssuli da guli marad wminda gaqvT,RmerTis trfoba da rwmena gamSvenebT,uflis saxe da xedi win dagaqvT,qristes siyvaruls ise aSenebT.Tqven angelozebs gavxarT miwiers,magram abrwyinebT sxivebs zeciurs.sicocxles matebT Snosa da iersda xalxSi TesavT simSvides RvTiurs.rogorc sanTlebi locvebSi dnebiT,Cven codvil sulebs gamCens avedrebT.viT wminda ninom, sakuTar nebiTes tvirTi TviTon Tqven SeixvedreT.RmerTma gargunaT es bediswera,amogirCiaT mociqulebad,droJams Tqven SeWamT viT veZikveras,darCebiT qveynad zRaprad, Tqmulebad.
*** isev dadga gazafxuli,weliwadis mSveneba,mkerdis karebs aRebs guli,unda frena, Weneba.mindorveli abibinda,gaifurCqna mTabari,siymawvile mec kvlav minda,magram aba sad ari?!wavida da gadikarga,rogorc Tovli martisa,bedma sulmTlad damiCagra,guli _ bude dardisa.Cemi ganaxleba ariSviliSvili saxare,RmerTo, Tu gaqvs samarTali,balRi marad axare.
uReli unda erTgulad swioT siZes _ irakli xuxias
Cven ukve mtkiced davnaTesavdiT,survilmiznebic gaxda saerTo,gulSi siyvaruls mitom TesavdiT,rom sixarulis cecxli aenTos.Tqveni gamocda iwyeba axla,ar wamoegoT borotTa xrikebs.bedniereba mxolod maT axlavs,vinc ar nebdeba cundruka briyvebs.uReli unda erTgulad swioT,rom gadalaxoT sirTule yvela.uflis wyalobas Tu gsurs ewioT,unda icodeT moyvasis Svela.
4 `xornabuji~
mweralTa asociacia `literaturuli kaxeTis~ milocva
baton Tamaz wiklaurs vulocavT dabadebidan 60s wels.
`iremo mTasa myviralo, ram Camogagdo barada~ _ es striqonebi srulad esadageba barSi mcxovreb xevsurs, _ mTidan barSi CamonaTebuls; magram barma, Tavisi xibli mainc ver daukarga mis sulier samyaros. alali da laRi surneli aqvs mis poezias, radgan sisxlSi aqvs im winaparTa genebi, romlebic kavkasionis saarwiveTSi cxovrobdnen, sadac arxotis mTebis mwvervalebi cas hkocnian, sadac kldeebze dakidulan brolis CanCqerebi, sadac arwivebi yivian, sadac jixvebi da arCvebi, SurTxni da kakabni laRoben, aRviZeben garemos, sadac ufaliviT amosxivebuli mze zRaprulad aferadebs zRaprul garemos, sadac WeSmariti poeziis saufloa da sulmnaTi giorgi leoniZisa ar iyos, `yvela xevsuri... dantea...~
swored im mTebis madli da mironi gamohyva Tamaz wiklaurs, _ dekis yvaviliviT lamaz leqsebs rom agviristebs.
ar SeiZleba mkiTxvelis guli ar mimoZras da ar moxiblos misma emociurma, muxtianma da elvare leqsebma:
`Wirsa da lxinSi arsad ar mtovebs,leqss sizmris gzazec CemTan uvlia,mokvdav kacs ufals, RmerTs, gagatolebs,poezia xom saswaulia...~
leqsia yvelgan misi mxlebeli, rogorc TviTon ambobs, mkvlelic da macocxlebelic:
`guli leqsisTvis mudam Riaa,igia yvelgan Cemi mxlebeli,rameTu, yvelgan poeziaa,Cemi mkvleli da macocxlebeli...~xolo, usaTauro:`av beds damxseni, ufalo,aryofnis Jami Cqarobsa,mivafren ugzo-ukvalodbedaurs _ uavSarosa.gars mekvris javris Rrubeli,mze ar minaTebs arosa,gawvrilda gza, damRupveli,Cemi demoni xarobsa...suli vaebiT vnebulipoeziiTRa darobsa,xarbad var dawafebuli
Tamaz wiklauri - 60
leqsis ankara wyarosa.dRes Tu simReras ver vrCebi,xval vityvi sakarTanosa,waval da xsovnad davrCebi`turfasa sabaRnarosa.~
da kidev:`qarTuli leqsi sulis Svebaa,RvTis boZebuli sibrZnis naTeli,qarTuli leqsi ukvdavebaa,Ria Wriloba da Jruanteli.~
Tamaz wiklauris poeziaSi didi emociiTa da maRalmxatvrulobiT aris gadmocemuli agreTve satrfialo gancdebi;
`Cemi gancdebi, xan, cis namia,xan gauSleli vardis kvirtebi,Cemi leqsebi yelsabamiaSens brolis yelze dasakidebi.es siyvaruli ufro nazia,vidre aprilis sio natruli,dRes yvela leqsi fiandaziaSens saval gzaze mimofantuli.~
erTxel kidev, vulocavT dedofliswyaroSi Cveni didi samegobros Rirseul wevrs, baton Tamaz wiklaurs dabadebidan 60 wlis iubiles da vusurvebT xangrZliv sicocxles da poetur sagZals.
mweralTa asociacia `literaturuli kaxeTis saxeliT
TinaTin mrelaSvili
iubile
5`xornabuji~
dedofliswyaros mweralTa asociacia `firosmanis~ milocva
Cvens Zvirfas megobarsa da SesaniSnav poets Tamaz wiklaurs, vulocavT saiubileo TariRs. 60 weli cota araa, es ufro daRvinebis periodia, Tumca misi leqsebi jer isev maWariviT isvris Sxefebs da naperwklebs. es albaT moWarbebuli niWierebis bralia, romelic asaks ar dagidevs. amis garda Tamaz wiklauri ukve 15 welze metia dedofliswyaros mweralTa asociacia `firosmanis~ Tavmjdomaris moadgilis movaleobasac Rirseulad asrulebs.
vulocavT Tamazs saiubileo 60 wels da vusurvebT _ es mCqefareba arasodes mohklebodes mis xmas da leqsebs da aqve gTavazobT poetis axal leqsebs.
siyvarulo Zalsa Sensa
sisxliT vwer bolo striqonebs,vkvdebi dRiTi dRe, dRiTi dRe,vici arc axla migoneb,arc arasodes mikiTxe.ra iqneboda genaxaCemi wameba faruli,qali ki ara elva xarCems gulSi Semoparuli.rad ar mewamle wamlada,ar momiSuSe iara?uSenod bevrma wyalma dagrigalma gadamiara.movixsni trfobis marwuxebs,morCeba Cemi wvaleba.arc Cemi kvnesa gawuxebs,arc Cemi gardacvaleba.arc Seni fexis xma ismis,rac Sengan guliT vinebe.Sen Tu ara da maisisRrublebi damitireben.
* * *
an Sen sad xar da an pirvel vnebebssad miaqrolebs wlebis marula...ra vqna, ra vuyo im mogonebebs,rac Cems xsovnaSi gadamalula?!arc is droJami ar damibrunda,roca Sens gzaze videq bedkruli,me Sens Rimilebs velodi mudam,Sen rad mxvdebodi warbebSekruli.leqsiT gimxeldi am gulis Zgeras,ver gagagone Cemi Zaxili.Sen maridebdi yovelTvis mzerasukadrisi da Tvalebdaxrili.Sens gzaze leqsTa fiandazs vSlidida siyvarulis trubadurs vgavdi,
quCazec ise gadaivlidiCems mxares arc ki moixedavdi.vin damibrunebs im wuTebs axla,RmerTo, iRbalzec rarig vdaobdi,Sen yvela qalze ideqi maRla,grZnobdi da imad yelyelaobdi.sada xar axla, an pirvel vnebebssad miaqrolebs wlebis marula?ra vqna, ra vuyo im mogonebebs,rac Cems xsovnaSi gadamalula?!
* * *
verc Seni guli movige,verc gza gavwalde verani,verc tatos raSi movirge,verc nislisferi merani.qars miaqvs isev da isevnafiqri da namRerali.verc Sen ver dagiTavise,verc poezis mwvervali.es dRec vaebiT iwyeba,davmujndi leqsis mwerali,ravi, ra RmerTi miwyreba,rad mtanjavs wera _ mwerali.
cota
cota guli rom gavxseni,cota mzeramac daglanda,cota momedo sxva seni,cota baxussac dabralda.cota samxili sxvebisTvis,cota muzebic mofrinda,cota xar gulo, SvebisTvis,cota, ra cota gyofnida!
iubile
6 `xornabuji~
mSvidobiT
mSvidobiT, arc Sen amarTleb,aRarc iRbali xvalisa,vidre uaress dammarTeb,`gza yivis wamavalisa.~ra mZime msjavri damedo,an visi wyevla asrulda,verc me vTqvi gulSi ra medo,verc Sen mimixvdi _ ra msurda!
Salva axalcixelis bolo sityva jalal-edinTan
rac mwadda, rogor davmalo,roca Sens urdos vekveTe.axlos ver mogvwdi, mtarvalo,almedad gadamekveTe.moyvasis RalatiT wavxdi,guli boboqrobs rvalisa.jalaledinis tyve gavxdimoyme mze _ Tamar qalisa.Jami ileva saCemo,omi mwyuria ficxeli.xmali miboZe, gaCvenovina var _ axalcixeli.
* * *
Sua saukuneebSi ierusalimis neitralitets qarTvelTa samefo kari icavda. qarTul-ebrauli istoriidan
samyarom RvTis erTgul qveyanad gvicno daTavs aRar zogavdnen is Cveni Zvelebi,TviT huriastanmac amis Tqma icoda:`qarTvelni hyvanano uflis saxls mcvelebi.~Tu wminda miwaze muslimni dagvisxdnen,dahkarges xaTri da samebis Sendoba,gaigon qarTvelTa, gawyrnen da ganrisxdnen,grigalad wamova imaTi mxedroba.maT risxvas aqedan veravin gaeqces,myisier moisras urjulo wyeuli,sjobia moZales Tavs mexi daeces,vidre qarlaSqari spa imaTeuli.is xalxi RvTismSoblis rCeuli eria,maT miwas RvTis madlis eRvreba mironi,omSigan uSiSni omSica mRerian,
gaTeles sasultno da saamironi.mefed da dedoflad asuli hyoliaT,mokvdavs ar ugavso saxe da ieri,vazis jvriT locavso mxneTa da goliaTT,cidan mosvliaTo SvidmnaTobieri.Tavisi xalxisTvis mnaTi mzis msgavsia,Tavxedebs Zviris Tqmac ar apatieso,RvTis risxvad daecnen Samqors da basians,gaqceul ruqnadins rumamde sdieso.TviT wmindaa giorgi maTi bWezRudea,is modgma ar xvdeba mters muxlze daxrili,imaTi qveyana arwivTa budeada saqristianos mesiis maxvili.samyarom RvTis erTgul qveyanad gvicno daTavs aRar zogavdnen is Cveni Zvelebi,TviT huriastanmac amis Tqma icoda:`qarTvelni hyvanano uflis saxls mcvelebi.~
* * *
`vin damibeda gzebi poetis, vin gamamzada sabediswerod?!~
l. asaTiani
ra dawyevlili bedi mqonia,TiTqos grZnobebsac sisxlSi vRebavde,zogjer es gulic mexi mgonia,cota aklia daquxebamde.es ra saxmili Semomesia,ra Svebas momcems an ra sikeTes,rad damanaTles es poezia,simSvidis kari rad damiketes?!roca garSemo xalxi mSvidia,me rad vkvnesode, me rad vborgavde?!sulSi Tu grZnobis panaSvidia,mcire dro mrCeba TviTmkvlelobamde.an am guls ase ra aocnebebs,am Cems simCates ravi ra hqvia,an vin mkarnaxobs am saocrebebs,leqsebi dardad vin momafrqvia.marto amisgan ar var moclili,dards da kaeSans arsad ar maklebs,xan jvarze makravs es dalocvili,xan RmerTis eniT malaparakebs.ra dawyevlili bedi mqonia,TiTqos grZnobebsac sisxlSi vRebavde,zogjer es gulic mexi mgonia,cota aklia daquxebamde.
iubile
7`xornabuji~
juba Rebeli - 50sadRegrZelo
gaumarjos saqarTvelos,alTasa da balTasa,kako yaCaRs, oZelaSvils,TuTaSxia daTasa...fereidans gaumarjos, Cems ingilo winapars,mimofantul, mimobneul maT Zvlebsa da miwasa...qarTvel kacebs gaumarjos,qalTa mandil kabasa,gadaxvewil guramiSvils, orbelian sabasa...ver mignebul Tamar mefes, usaflavo firosmans,afrxazeTSi uqarTvelod STenil sanapiroTa...ver mivagen ilias mkvlels,vaJas levanisasa,ticianis, maCabelis, rusTavelis misamarTs...gaumarjos qriste RmerTsa, dedaRvTisas _ mariams,yvelas _ Cvengan vinc wavida da zecaSi arian!..
am striqonebis avtoris, juba Rebelis wignis, `SemoaRamdaT poetebs gzaSi~, prezentacia gaimarTa mimdinare wlis 30 ivniss, TbilisSi, rusTavelis q. #19Si, SoTa rusTavelis kinosa da Teatris universitetis saaqto darbazSi. foieSi iyideboda avtoris ori wigni. erTi, rogorc mogaxseneT, 464 gverdiani sqeli muyaos ydiani wigni _ `SemoaRamdaT poetebs gzaSi~ da meore momcro wigni _ `anbanasxmuli~. pirveli wigni man mamis, vaxtang(aboalberd) gogriWianis xsovnas miuZRvna, xolo meore patara wigni miuZRvna Tavis qaliSvils Tekla gogriWians, romlis xelSewyobiTac daibeWda es anbansxmulebi. rogorc Tavad avtori wers: `...xandaxan TiTo sityvas, TiTo strofs dReebi, kvirebi vundebodi... vwerdi, vSlidi, vubrundebodi da mainc ar aris srulyofili... xan riTma ar mowonda, xan sintaqsuri wyoba da Sinaarsi...
droSi, romelsac TiToeul maTganSi vxarjavdi, bevrad ufro advilad SeiZleboda liriuli leqsebis wera, magram am asoniSanTa krialosani azartad iqca da rogorc maraToneli, bolomde mivyevi finiSs.
erTi imedi, rac maqvs, is aris, rom ar dagRliT, bevr dros ar wagarTmevT da iseTive azartiT CaikiTxavT, rogorc me vwerdi...
gTavazobT sam leqss am patara wignidan:
mmorCa, me mainc mivdivar,mzeo, maRlidan minaTe,mamisgan mosuls miwidan,mamas miuval miwadve!..
nnel-nela nani nanatro,nanviT naTesi, naxnavi,niavi nani-nanaobs,nasaxlar-navenaxarSi!.. uuZos* unda uyuroufaliviT ubralos,uqonels da urwmunos,nu uarmyof, ufalo!..
mini dosie:juba Rebeli raWis erTerT ulamazes sofel Reb
Si daibada. daamTavra Tbilisis 219e saSualo skola. 1993 wels daamTavra Tbilisis saxelmwifo universitetis Jurnalistikis fakulteti. misi dekani gaxldaT da Jurnalistikis sagans ukiTxavda galaqtion tabiZis ZmisSvili profesori nodar tabiZe. misi hobia Widaoba da fexburTi. igi daojaxebulia. hyavs meuRle _, ori Svili da erTi SviliSvili.
juba Rebeli qarTvel poetTa saSualo Taobis erTerTi kolorituli warmomadgenelia. misi mwerluri naTloba 1983 wels Sedga, rodesac gamoqveynda pirveli leqsi `samSoblo~. mas saintereso krebulebi aqvs gamocemuli: `landebis lxini~, `mSvidobiT Zvirfaso ledi~, `sityvis sasaflaoze~, romlebic erTi amosunTqviT ikiTxeba.
man Cinebulad Targmna aleqsandre puSkinis, mixeil lermontovis, lev gumilovis poeziis calkeuli nimuSebi.
* eklesiis saxeli.
iubile
8 `xornabuji~
saintereso literaturuli werilebi miuZRvna Temur CalabaSvilis, mzia xeTaguris, eka baqraZis, Tengiz avsajaniSvilis da sxvaTa Semoqmedebas.
juba sxvadasxva dros muSaobda respublikur gazeTebSi, saqarTvelos televiziis literaturuli programebis reJisorad, saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi da sxva...
udides madlobas minda gadavuxado literaturul almanax `xornabujis~ redaqtors _ giorgi natroSvils, romelmac Sematyobina, rom 30 ivniss, rusTavelis 19Si, Teatrisa da kinos universitetSi gaimarTeboda misi megobris, SesaniSnavi poetis, juba Rebelis wignis prezentacia. piradad me Tbilisidan dedofliswyaroSi viyavi Camosuli axalgazrduli Teatris _ `berikonis~, premieraze `didostatis marjvena~(reJisori caro martiaSvili), ramac Cemze didi STabeWdileba datova. ar SemiZlia ar aRvniSno mTavari gmiris _ arsakiZis rolis Semsruleblis, Tornike ozbeTelaSvilis brwyinvale TamaSi. man gasul welsac gagvaoca Tavisi `otelos~ roliT. Tornikem pataraobidanve Tavi dagvamaxsovra erovnuli cekvebis virtuozuli SesrulebiT(samxatvro xelmZRvaneli aleqsandre gabrielaSvili).
davubrundeT Cvens ZiriTad Temas juba Rebelis wignis prezentacias. uamrav cnobil pirovnebas, mwerlebs, poetebs, msaxiobebs, Tbilisis inteligenciis naReb sazogadoebas moeyara Tavi Teatraluri universitetis saaqto darbazSi, naxevarze meti xalxi fexze idga uadgilobis gamo.
saRamo gaxsna msaxiobma maka SalikaSvilma, romelmac isaubra jubas biografiasa da SemoqmedebiT moRvaweobaze da misi wignidan leqsebic waikiTxa.
prezentacias did xibls matebda juba Rebelis leqsebze gitaris fonze luka bakuraZis mier Sesrulebuli simRerebi, xolo goCa WabukaiZis `aliluiam~ msmeneli aRafrTovana.
poets 50 wlis iubile da axali wignis gamocema miuloces badri quTaTelaZem, erekle saRlianma da saqarTvelos mweralTa SemoqmedebiTi kavSiris Tavmjdomarem Temur CalabaSvilma, romelmac giorgi leoniZis premiiT daajildova batoni juba.
dasasruls juba Rebelma madloba gadauxada damswre sazogadoebas aseTi Tbili saRamos mowyobisaTvis.
komentari vTxove cnobil adamianebs:
Tengiz uTmeliZe qarTuli cekvis ubadlo Semsrulebeli, nino ra-
miSvilis partniori da Jurnalisti: juba Rebeli Cveni saukunis erTerTi udidesi
poetia, uaRresad kargi adamiania, kargi meuRle, kargi mama da kargi papa, uRalato megobari, misi striqonebiT davasruleb Cems komentars:
`poeziaSi wynarad var,arc cxovrebaSi vxmaurob,poetis yofa xarksa hgavs,SenTvis ver moxdils, mamulo!..~
revaz balanCivaZe saqarTvelos mwignobarTa asociaciis Tavmjdom-
aris pirveli moadgile: juba aris RvTiT boZebuli saCuqari, romlis
badali saukuneSi mxolod ramdenjerme gaielvebs xolme... da Tu qveyanas saukuneebis manZilze hyavs aseTi didebuli pirovnebebi, es qveyana gamorCeulia sakacobrio masStabiT!
rezo adamia saxalxo mxatvari, mwerali: jubas wlebis manZilze vicnob, sikeTiT savse ada
miania, igi udavod didi poetia. is Tavis erTerT leqsSi wers:
`...sanam var, sanam movkvdebi,sul vevedrebi gamCens,am tial wuTisofelSikacis saxeli damrCes!~
man didi xania moipova kacuri kacis saxeli!
mayvala xorbalaZe kompozitori, goris sapatio moqalaqe: juba didi poetia, mis leqsebze araerTi simRera
maqvs dawerili; simRera Tbilisze hitia. vulocav jubas saxelovan 50 wlis iubiles. brwyinvale ojaxi aqvs, misi meuRlec Jurnalistia da espaneTSi doqtoranturaSi swavlobs.
nana sabanaZepoeti, publicisti: misi TiToeuli leqsis striqoni gaJRenTilia pa
triotuli suliskveTebiT, samSoblos siyvaruliT. vulocav mas am ori axali wignis gamocemas.
Temur TavaZe dedofliswyarosa da Tbilisis inteligenciis
erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli: juba jer didi adamiania da Semdeg didi poetia,
igi Cemi Taobisaa... misi axali wigni `SemoaRamdaT poetebs gzaSi~ Sedevria, TiToeuli leqsis striqoni guls salbunad edeba, rodesac misi leqsebi wavikiTxe, Cemi ufrosi megobris _ mzia xeTagurisadmi, miZRvnilma leqsma aRmafrTovana:
`Sen ar gZuls arvin, ufro metic, Sen giyvars yvela,sul mze anaTebs Sens sikeTiT galewil kalos,Tu marTla, sadme, siyvaruli arsebobs qveynad,es Sen xar, Cemo poeto da lamazo qalo!...~
nana cincaZe eqimi, poeti: ukomentarod:
`Sinauria, mainc ar endo,jer kidev Tu ar gamogicdia,Sinaurebma zogjer saerTodSinauroba sul ar ician!~
iubile
9`xornabuji~
300 aragvelsroca vsaubrob aragvTanda 300 qarTvels vixseneb,sul imas vfiqrob rada aqvT,krwanisis beltebs sisvele?!.
asi iyo Tu cxraasi,erTi udrida mTel laSqars,sveli radaa balaxi,sisxli rad veRar SeaSra?!.
rogor daeca sikvdili,moceliliviT beWebze,biWebi isev kiJiniT,TeTr cxenebs moaWeneben!..
hei, Tqven, aragvelebo,saiTken migixariaT,zecaSi unda geZeboT,miwaSi ara marxixarT!..
pei, Tqven, aragvelebo,mec erTi gverdiT miguleT,libofesvebze vefero,fSavxevsureTs da mTiuleTs!..
hei, Tqven, aragvelebo,wverulvaS Rimilianno,dedis rZesaviT SegergoT,nislebad rom cris ialno!..
hei, Tqven... veRar vamTavreb,saTqmels ara aqvs sasruli,Tqvena xarT wyaros saTave,momavalic da warsulic...
iZineT, Tqven genacvaleT,ar dagiviwyebT mamuli!
* * *Sen giyvars yava, martini,xar zogjer qarSi martiviT,magram ara xar martivi,Sen ufro hgavxar Tovls!
me miyvars Rvino, zedaSe,xan vgavar orbs da Sevardens,ufals vuyvarvarT me da Sen,ar damekargo, gTxov!
ukve bavSvebic aRar varT,Semogveria WaRara,caman cremlebi daRvara,wvima gvisvelebs Tmebs!
viT yvelaferi amao,sevdaa dausabamo,es saocari saRamoc,Cems gariJraJze Tvlems!..
sulis mozaika
eg araferi, yvelaferi kidev win aris,rogorc gogriWad gatyorcnili caSi isari,xevebs hkidia CanCqerebi brolis mZivebad,netavi imas, visac tkbilad mieZineba!..
eg araferi, Camodgeba baci saRamoda Sen mixvdebi, rom yoveli aris amao,
eTer facuria poeti, mwerali, publicisti, gazeT `saqarTvelos
lirikis~ mTavari redaqtori: raWis silamaze sufevs mis SemoqmedebaSi, TiToeu
li misi leqsi vaJafSavelas leqss magonebs, igi Tbilisis saxelmwifo universitetis kursdamTavre
bulia da universitetis surnelic asdis Tavad jabas; Cveni gazeTis saredaqcio sabWos saxeliT vulocav 50 wlis iubiles.
nana WiWinaZe iakob gogebaSvilis premiis laureati
milocva
dedofliswyaros mweralTa asociacia `firosmanis~ saxeliT juba Rebels vulocavT 50 wlis iubiles, vusurvebT xangrZliv da nayofier sicocxles, mkiTxvels ki sayvareli poetis axal leqsebs vTavazobT.
iubile
10 `xornabuji~
gaefineba Ramis frTebze mTvaris sxivebi,netavi imas, vis Tvalebsac aexilebi!..
eg araferi, sanam saydars yavars afareb,axla isea yvelaferi udris arafers,an ufro swored yvelaferi araferia,roca ar gklaven, magram tyvias mainc gesvrian!..
eg araferi, sanam kidev qari momZaxis,metyvis mamao, ufro swored Cemi moZRvari,rom ar arsebobs arc sikvdili sulis, arca dro, gana ar vici, rom ar moval qveynad arasdros!..
eg araferi, sanam maTrobs zecis ferebi,raa trfiali, Tu Cems suls ver moeferebi,romel ruTaTvis gauZliaT romel jebirTa,risi cxovreba, Cemi wlebic Cemi jvrebia!..
eg araferi, isev hyvavis iasamani,siyvarulia Cemi xsna da Cemi samani,mzeze kvdebian gayinuli aisbergebi,gayinulia Cemi droc da mainc vberdebi!..
* * *araferi ar icvleba,igivea yvelaferi uflis saxlSi aTi mcneba,sasaxleSi asi ybedi,araferi ar icvleba,eri bers hgavs, ers hgavs beri...
okeane okeanes,zRva qars, xe mexs, qori xoxobszveravs, vici rom kesanemziT da gariJraJiT cxovrobs...maradiul narekalze,siyvaruli hyvavis mxolod...
siyvaruli, Torem sxva ra,guli sisxli, miwa mtveri,Zlivs SeZenils ucbad vkargavT,vsvamT, vWamT, vmruSobT, vloTobT, vTvrebiT,samyaroSi drois garda,ar icvleba araferi!..
* * *ZaRli yefs niSnavs iqvea kacic, kvamli dis niSnavs, iq viRac cocxlobs,
ris oqrovercxli, am qveynad mainc,kaci RirsebiT fasdeba mxolod...
sofeli sofliT, mdinare xidiT,Rrubeli wvimiT, viT cremli Tvalze,Tendeba, niSnavs cxovreba midis,Ramdeba, niSnavs iwyeba mTvare...
iSleba sufra, keria Rvivis,icleba doqi, RiRinebs Werxo,Cems modgmas lxini da madli Rvinis,ar mouSalo arasdros, RmerTo!..
* * *roca yvelaferi damTavrdebada aRaraferi daiwyeba,mova samudamo daRameba,rogorc saukuno daviwyeba...
xorci dedamiwas Cabardeba,suli usxeulo cad iqneba,roca yvelaferi damTavrdeba,maSin ukvdaveba daiwyeba!..
* * *vemSvidobebi yovel ganTiads,rogorc napiri Cavlil mdinares,ramdeni Rame SemogvaTenda,ramdeni Rame vtexeT dilamde...
mzes vegebebi mTidan amosuls,isic gadava, Cumad Caivlis,eflirtaveba qari amod suls,lamazi, magram ucxo qaliviT...
wlebi wlebs misdevs da me vberdebi,dro ver aberebs dReebs, Rameebs,mzeze gamdnari aisbergebi,okeaneebs rodi aRelvebs...
Tavad dros wlebi ar emateba,rbian dReebi drois vaslebida vxmarob sityvebs, rogorc satevars,mamulze fiqrTa alze alesilT!..
sulis xrmals vWedav, veli uaress,spa gafantuli unda davrazmo,dasabamidan vibrZvi sul ase, uqarqaSod da umuzaradod!
iubile
11`xornabuji~
* * * `TbilisSi vcxovrob da Tbilisur adaT-wess vnatrob.~
m. qvliviZees ramdeni xania,sisxlis cremliT vivsebi.usamSoblod sicocxlev,aRar mexalisebi.sevda vin momaSoros,sad wasulan Cemebi?uqarTvelod samSoblov,ra vqna, ar meCemebi.gwvavdes ca mewamuli,RmerTma is dRe maSoros.rom sayvarel mamulSidaveZebdeT samSoblos.
Tengiz arCvaZes
rac ar gwamda, ar gsurda,uzneobis mgmobelo,ulamazes asulTadResac gulis mpyrobelo.drom sibere ver gkadra,dgaxar lomis muxlebiT,tanjul mamuls ki aradedamiwas uxdebi.Sor zRapridan modixar,RmerTma avi gaSoros.Sen imgvarad icxovre _exsomebi samSoblos.TiTze CamoiTvleba Sennairi kacebida ros suli iTvreba,Sen maSinac ar cdebi.sxva wesiT da sxva rigiTcremlma Tvali monaxa,mefec iyav, tarigic,siyvarulis mona xar.wlebma wlobiT iara,dgaxar lomis muxlebiT.marto mamuls ki aradedamiwas uxdebi.
Telavs miwerili werili 70 wlis akaki mesabliSvils
ZvelisZveli Zmoba mogvdevs,sityva sisxlSi vfere,vwuxvar leqsad aqamomde,rom ver mogefere.sikeTisTvis gaCenilxar,dro ver gadagTelavs,aq, TbilisSi, kacad Rirxar,mand uxdebi Telavs.Zma xar, mudam Zmad darCebi,me ra unda gaqo,visTvis mxolod akaki xar,visTvis kidev _ kako.albaT Senac ginda naxoleqsiT mTvrali Temo,Camo, biWo, menatrebaSeni Rvinis gemo...hai, gidi, wlebi midis,gvrCeba Zmobis fici...raRa giTxra, sxvanairi mofereba ici...
lxini raWaSi
mama zaqaria maCitaZessaxelad leris uxmoben,CogovaZea gvarad.Tumc fuZiT imerelia,raWaSi cxovrobs myarad.ra saocari dRe iyo,naRdad wyaloba uflis,zedaSes vsvamdiT, vlxinobdiTda madls virgebdiT sufris...qarTveli kacis sigiJe,did sasmisebSi dasxma,iqve bibina venaxida Rvinis Tavze dasxma.
iubile
milocva12 noemberi Cveni Zvirfasi Tanamemamu
lis, sasiqaduli poetisa da saqarTvelos mweralTa kavSiris Tavmjdomaris _ Temur CalabaSvilis, dabadebis dRea. guliTadad vulocavT Temurs iubiles da Cvens mkiTxvels vTavazobT misi axali leqsebis cikls, romelsac erTgvarad `miZRvna~ SeiZleba ewodos:
12 `xornabuji~
TiTqos JuJuna wvimidanuceb movarda Tavsxma.sami raWveli sxvac iyo,ram damaviwyos awi,raWaSi Casaxlebuli es imereli kaci...
giorgi sesiaSvils (eqspromtad)
cxovrob, iTmen iobiviT,qarTlis cisebr naTeli xar,Sen ilias giorgiviTunaRdesi qarTveli xar...winaprebis guTneulSiSebmuli xar, laba xaro,mze geTesos eris gulSi,rom mravaljer gagvaxaro...
daTunika sxirtlaZis xsovnasrad dageufla Sen sikvdilimuzad ananTebs,
Tumc ki ar mokvdi _daiwvi da gza gaanaTe.dideba ufals! vin damalosxmali xalTaSi.Sen netar mamuls CaugoreSvili kalTaSi.rad SekrTa miwa,rad Seerya Zlieri toti?!imeoreben raWis mTebi,Zvel, nacnob motivs.ver dageufla Sen sikvdilimuzad ananTebsda ki ar mokvdi _daiwvi da gza gaanaTe...
zurab qafianiZes _ saflavis epitafia
ver gacekves mefis karze,ver Segcvala dromo, saqarTvelos bediRbalzemoRriale lomo...
aRsareba dedofliswyaros RvTismSoblis miZinebis taZ-
ris winamZRvars dekanoz nikolozs (lomsaZe)
SemomaRamda da davbrundi `uZRebi Svili,~xels nu gamiSveb Semoqmedo, gamriyavs bneli,
Tu ar viyavi arasodes gulgadaSlilida arc arodes Tvinieri aRmsarebeli...sulmoRuSulma siCumesTan xSirad viloce,azrs uwminduri mifleTavda, rogorac svavida Tu berebis wminda farCiT ver Sevimose,arc xom eSmakTan damidvia arasdros zavi...araRmsarebi ar damindo sawuTrom Smagma,sulze codvebi jojoxeTur Rvarad medina,me maSin movkvdi, sulierad, ros rom eSmakmaararseboba TviT eSmakis marwmunebinada netar viyav, ros vicani Tavi codvili,TiTqos Tvalebi leTas fskerze bnelad dneboda,maSin me videq golgoTaze wamoCoqili...da avazakis amaRleba menatreboda...axla ki aq var, dagibrundi `uZRebi Svili~,Tan gardasuli akvneseba momaq zarebis,movel, rom Sen win daviCoqo TvalebSeSlili,Tumca ki guliT marTlmorwmune moaRsarebis.
ninodagcqerian angelsni, CamoSliaT Tmebi,rom dahkece mtredis darad mofarfate frTebi,sul patarav, erTo cidav, saiT miiCqari?albaT, caSi gelodeba ninos vazis jvari,vai! Senda dasatiral dedasa da mamas...iq giSvilebs RvTismSobeli, is gimRerebs nanas,sadedoflo amjobine kabas Savi nislis,
levan alaverdaSvili
poezia
13`xornabuji~
isev ise mohyev JRurtuls, celqobas da kiskiss.nu, im biliks nu wahyvebi danawyevar etliT,isev tolebs gaejibre sinaziT da eSxiT,isev Tbilad moigone is bavSvobis xana,mamis moalerseba da dedis Tqmuli nana,Tvalnic isev ainaTe, rogorc uwin genTo,samoTxisken gafrenilo yelgawvdilo gedo...dagyureben angelosni, ZilSic xom ar krTebi,rad dahkece mofarTqale mtredisferi frTebi?!…
* * *ver iTmens guli usisxlo gemosda gamirbian cisken xelebi...ar daaneboT zarebi demons,ar gaakaroT barZims gvelebi...me wiwamurSi aTasjer gaxldiTda Rirda bedi gadamterebad,sad poezia arsTa simaRliTsufevs wyvdiadis gacamtverebad.sad ver scnobs guli usisxlo gemosda miiweven zecad xelebi...ar daaneboT kalami demons!ar gaakaroT melans gvelebi!
ratomRacratomRac marto davrCi oTaxSi,ratomRac gareT ukvea gvian,Sen Semaxsene, rom var poeti,Torem ratomRac levana mqvia...Torem ratomRac gagrZelda Rame,Tumca im qalze aRar vRondebi,ratomRac minda ar azambaxdesRame, romliTac Sen magondebi...ugono Troba Zma poetebTanzeciuroba leqsis monaTa,iq, rusTavelze aprilis kvdomada beTxovenis `mTvaris sonata~...axla ki, marto SevrCi oTaxebs,gareT ki, isev isea gvian,moxval da metyvi, rom var poeti,Torem ratomRac levana mqvia.
miyvars (n _ s)
miyvars fiqrebi wvimian RamiT,ocnebis talRa roca gamriyavs,me, SenTan erTad, miyvars sicili,me, SenTan erTad, tirilic miyvars.miyvars zafxulSi tirifis cremli,Semodgomisas Rvinoba miyvars,miyvars, rodesac gverdiT momyvebi,
roca mSordebi, me isic miyvars,miyvars zamTarSi rZisferi TovliTdaxril totebis simZime, miyvars,miyvars, rodesac SeSlili mkocni,roca miwyrebi, me isic miyvars.miyvars sibnelis elviT gakveTa,micvlil dReebTan ambori miyvars,me, SenTan erTad, miyvars sicocxle,me, SenTan erTad, sikvdilic miyvars.
Tqven yvelas (megobar poetebs)
maTrobs Semovardna dilis,muzis Tu revia SfoTi,albaT Sevakvdebi Tbilissase `mSobliuri loTi.~isev Semovixden Coxas,amfer gadarevas vetrfi,xval ki Tqvenac igrZnobT oxvras,raic dRevandlamde ver vTqvi.beds viT gaveqcevi aseTs,cremli rom amZimebs wminda...exla gamovwevdi sasxlets,magram TqvenTan yofna minda.
giorgi gaCeCilaZes(ama wlis 12 noembers 40 weli unda Sesruleboda)
eqspromti Zvirfas megobars
kargi xar da egre kargidarCi mtrebis jinaze...as davarcxnils mirCevnixarerTi gaCeCilaZe.
ar daijero g. gaCeCilaZes
ar daijero, xari waiqca,gulis Ralati gens ver daRunavs.araa SenTvis leTa da miwa,Sen samareSic zeca gaxuravs.zeca, romelic sudarad axda,netav ar iyos ase Zvirfasi,leqsad kvneseba Tsus baRTanTu aToveba sofel wifasi.sadac uJamod gaqartexilda,Jami siamis jer arnaSobis...`mzec SuagulSi gadatexila~da iq ocneba dagvrCa bavSvobis,exla ki, exla sunTqvac ki ar msurs,roca udroo maRirse tyvia,roca leqsebSi darCenil warsuls`usaTauro baRebi~ hqvia.
poezia
14 `xornabuji~
* * *biWi yanaSi gdia gulaRma da gulze, rogorc sicocxlis momgons qveynad rom gagxdis mzeTa unaxavs uwevs yanasebr mkerdmwife gogo...yayaCoebi Slian nakvalevs,rogorc Cans, Wori mizans amcdara,gogo CurCulebs ,,ra gakankalebs?~biWi pasuxobs ,,miwam damcada~...mze Camavali fexs ise iTrevs,daiss mouwevs mocda karga xans,biWi ukocnis mzissxiva TiTebs da kvnesas urevs oxvras xandaxan.. tanSegrilebul siTbos ufens mze,miwa Cumad Wams ZvelisZvel tkivils da pirvel kocniT damskdar tuCebze gogo iSaqrebs iqednur Rimils,biWs Sublze ukrTis oriod wveTi vnebis, caxcaxis, kacur daTmenis,TavTuxebs akrTobT xma gulis feTqvis da borgva, Cumad myofi saTqmelis..gogo sakinZis pirvel Rils ixsnis,biWi ki srisavs TiTebiT yvavils,ZarRvidan ZarRvSi mavali sisxliSekavebuli alersiT bRavis,biWi mis mkerdSi aparebs mzeras, bolo Rilamde wamebiT uwvdens,exeba gogos da arc ki sjera,rom gulze mTeli samyaro uwevs..stanjavT tkivili, raRac uCvevi,mwuxris Rrublebi locvad movlian,erTurTs eZeben cxeli tuCebi da erTmaneTi ver upoviaT..mze Camavali Cadis yoymaniT da suli wiTlad CamosTqrialebs da iisferi Rrublis yorRani, Cvil nakocniviT uCans TrialeTs...
* * *davaCxaruneb sxeulis jarTs da..wamwamiT vCxapni gaTqvirul rtoebs,codvebiT savse es, sulis CanTa,xan sad mrCeba da xan saiT vtoveb,misTvis sicocxle ar damizogavs, visac atlasi gadauCiTavs,sul im Rimilis xmiads vizogav, Zlivs rom avxliCe zecas tuCidan,xan aragviviT mimoviRvrebi da dros vayoleb leqsis lifsitebs,xan fesvebamde ise vixrebi,TiTqosda uSbad amovizide,yvela mdinares aRma mivyvebi,amaod veZeb Svebis napirebs,arc saanderZo ar maqvs sityvebi,xvale sikvdilebs Tu davapireb,
ras movduduneb, Tavad ar mesmis,raze vdumvar da ras veajebi,samdedro neknebsxanjlad alesils,davafleTine kbiliT majebi,cas vakortnineb cremlis Toliebs,zRvad gadveqeci ocnebis afrebs da vdumvar, rogorc meistorie,saqarTvelos rom versaiT agnebs...kisers mixexavs sabeli mokle,Cemi samzeos CrdiliT gamxexi,mas Semdeg, raki gaCeniT momkles,meSinis miwis sulSi Caxedvis...da is, rac dRemde wami Tu Rirda,maradisisTvis yvela ZarRvs iWris da am sxeulis nawiburidan amomcqers sulixuTi wlis biWi,male mSvenier wamsac moklaven,dro mainc wava albaT TavisiT da es sawuTro, rogorc sokrate aRsasruls Sesvams bolo sasmisiT...
* * *mzeriT sakocnels malviT vin molevs,rac unda wamwams ixride frTxilad,mzis molodinSi qarTlis mindorze TeTr faSativiT Wixvinebs dila,Rame Sleifis bolos miaTrevs da nislebs erTvis mTeli arsebiT da molodiniT daRlil TrialeTsmkerdze ubrwyinavs Tovlis masrebi.male qarebi Rrublebs ahkecen,moiloceben nataZrali gziT da alersebiT maZRar sarecels,mzeriT Cahkocnis patarZaliviT..mere Wrilobebs amokemsaven,
zeinab metreveli
poezia
15`xornabuji~
locviT CurCulSi Camqrali sanTliT da mtris gasagon amokvnesamde,xmlebad alesavs beber Zvlebs qarTli.iloris frTidan afrenil Zerasgoris cixemde guls vakortnineb,rom SenTvis ise SeviZlo wera,erT ToTo leqsSi aTjer mogikvde,Sen nu ganmicdi, Sen nu SemamCnev,ra faruli jvris zidva miwevda,ase vuyvardi mainc dedaCems,frTebs rom vizrdidi pirjvars iwerda..dRes aRar vici, Cems mters vjabni riT,vis davekarge, an vin mipovnis,mec xmladqceuli Seni jvariviT galumpuli var sisxlis mironiT.Tvalis axela sul ase miwevs,cremli wamwamiT gasatevria,im sami TiTiT, pirjvars rom viwer,veRar gisinjav cxel arterias..male amova mze sxivwaTlili,Cvensken momarTavs Tavis Svildisars da naomari beber qarTliviT, amoikvnesebs isev SindisTan..
* * *yoveldRe Cems Tavs sadRac vacileb,carielia mudam baqani,skamze mTvlemare daRlil manZilebs,aRarc dro aqvT da... arc gasaqani, yoveldRe vteni mwvane Cemodans im ZvelmanebiT, rac ver movirge,mTeli sicocxle vinc momeloda,axla muSaobs sevdis moriged.rogorc mgzavrs sul sxva drois da sivrcis,magviandeba yvelgan niadag da veli, veli, Tumc kargad vici, matarebeli ascda liandags..toti ar SemrCa martis safoTle,guli am kvnesis uxmod gamgone da Cems tanidan ayril nafotebs,vacileb, rogorc bolo vagonebs,xandaxan qari mgzavrebs wamoSlis,bolomde gamwydar nervis SoltebiT da iRimian bolo vagonSi,brZeni giJebi da poetebi...
* * *qarma daxura yvela sarkmeli da ukuneTi naTels iqarvebs,dRes RmerTi mtkiva suniT sakmevlis,tkbil codvebma rom momipirqvaves..amoasisxla gulma nafiqri,samzeos feri gaugiSerda,
ca Rrublis warbebs isev ar iqnis da SerCa eSxi TiTqmis SiSvela,veyrdnobi qaris gabzarul xeljoxs,vakivleb saaTs wamis gaflangviT,axla Tbil xelebs veravis ver sTxov,ambors ar SerCa arsad alagi,sulma codvebis vercxli CaTala,sisxliT ucxoni Zmebad gamecvnen,vcli imedebis bolo maTaras da usaxelo saflavs daveZeb..vatareb miwas terfTan daxeuls,casac daxuWul TvaliT Sevstiri,me amovarTvi suli am sxeuls,mzis imedeba pirvel beltiviT..mas Semdeg qari ver gavixade,veRar davkemse dReTa ZonZebi da sixarulis wamTa sigamxdre miviRe brZeni sevdis moZRvrebiT,ver vaRiaveb irgvliv ukuneTs,veRar ganvicdi cocxal saflavebs da im motivis var moslukune,suls RiRiniT, rom amovaTale, iq SemefeTa sasowarkveTa,paralelebi sadac SeerTdnen,dRes Tavad vuwvdi Tavs mosakveTad,am keTil jalaTs ocdameerTes..
* * *aRar mowveTavs tkbili sityva sulis tuCidan,orpirma qarma gamomixmo Tovlis qitoni, TiTqos ToTo yrmas Cutyvavilam tanze uCqmita, CambJirebia sevdisagan yvela striqoni...,,ra sul sevdao~ msayvedurobs viRac mavani, viRaca ufro mamapapurs Semomilocebs da wlebis qurdebsCabarebul dardis TavaniT, Tavisuflebas sulerTia, arvin miboZebs,gza mimaswavleT,sad mivagno tkivilis momgons, rom beber Zvlebze CamovxliCo sulis iara,ra vqna, me mainc davrCi ubir, im soflel gogod,vinac udReur samSobloze imSobiara..
poezia
16 `xornabuji~
* * *ca awva miwas da amZimebda,uflis daTesils satana mkida,veRar gauZles tirils wvimebmada Camovidnen wvimebi cidan. siyvaruls giwvdi dardis muWidan, simware damrCa sevdis gemodanda zamTars sunTqva ise uWirda,TiTqos gazafxuls elodeboda...da momewyina uazros gdeba, modis simarTle da sizmrebs miSlis,sindisi isev ZaRliviT mxvdebasamyaros mibmul dReebis ZirSi.eSma akrZalvis niSans maCvenebs, gayidulia suli farCebad da did dafaze Tu ver gamCneven,es ukve niSnavs Sens gamarjvebas. da megobrebis Ralats vmalavdi,sulSi vagdebdi da kars vxuravdi, ise mtkioda maTi Ralati,viT gardacvlili mamis suraTi.
* * *sulis mobrunebas ar maclian,iesos isev ise vercxlze vyidiT, gulSi siyvaruli damnacriaCemi miwis erTgul mercxlebiviT.miwa davamiwe gulisgulSi,Wiri bedisweram ver dacala,jiutad isev vTesav Cems wil xnulSi,
Cemi siyvaruli genacvala.sikeTisken fexebs mivimtvrevdi,amdeni siyvaruliT Tavs vitkieb, xelSi SemomWknari gvirilebiTuh, ramdeni Rame gagiTie.hoda, uniaTo es dReebi ise uRimRamod berdebian,TiTqos usasrulo qimerebi, TiTqos momRerali gedebia.wvimad gamzadebul Rrublebidanzecas mouCanda gulis dardi,is dRe gaixseno isev minda,roca gipove da gamixardi.
* * *ar vici, viT vTqva is erTi sityva,viT davatolo droSa bairaRs,raRacnairad dardi rom giyvars,xels rom ar uSveb raRacnairad.gadaiRala sxivebis feniT,mzem daikvnesa uTqmeli dardi, ar daiZinebs daRlili geni da miwas dedis surneli asdisda codva ase kardakar ivlis, suls uSenoba isev ayivlebs, wamiT ar gdardob da TiTqos Svili,dardi ki ara, Svili gavyide. veRar davicdi, sanam dro gava, qarTul mzes kvarTi cecxlSi dauwves,samyaros xelSi ise cota varT, erTmaneTs mtrobas rom ver gavuwevT. iqamde, sanam ca movidoda,Cveni sulebi miwas ebara da poezia zeca ki ara,xom miwieri Sewynarebaa. simarTles dardis qitoni ecva da dedamiwa sevdam SeRoba, es poetebi SeeSviT zecas, imas Tavisi dardic eyofa.veRar vamyareb imaTTan kavSirs, vinc sufras uzis axla inaxad da mawanwala damSeul bavSvSi vinc poezia ver dainaxa. ver SevuTavse agurs aguri da zlazvniT modis Rame zarmaci,RmerTo, maSore cru da orguli, avazakiviT suls rom agaclis.RmerTo, maSore cru da avsuli,ukidegano natvra vinatro, anda, vina Tqva es dasasruli, iqneba, sfinqsi CemSi binadrobs. gamoclilia sul bolo Tasi da miWirs SenTvis xelis Sexeba, mze Cadis, rogorc moxuci valsi, mxolod TvalebiT rom gecekveba
xaTuna martiaSvili
poezia
17`xornabuji~
* * *axla simarTlis kari gavaRe, Senamde yofnac ki aRar mikvirs da ar gamiSvebs es siamaye, orRobisaken rom gavyve sikvdils. radgan sicocxlis Riofi kvnesis, aukinZiaT bude arwivebs, Senad miiRe axla es leqsic, rom Wirveulobs da ar maZinebs.da wamiT igrZno suli sxeulma da amijanyda sisxli da gvari, gadarCenisken gamoqceulma movijaxune sikvdilis kari. gulis bilikebs Casdevs frialo, ca mijanydeba rZisferi fiTriT, ugzoobaSi rogor viaro,vdgavar da sulis nangrevebs viTvli.sicruis gzebma simarTle Sesves,,leqsis mwerlebis~ bneli xaroTi, modi, biZia, nu dawer leqsebs, iqneba, kiTxva ufro gamogdis.miwaze yofna ukve ar minda,
zeca meZaxis, rogorc taZarida saaqao soflis dardidanlodiviT suli veRar davZari.vdgavar sadRacas da Cems Tavs veZeb,sadac viyavi, iqac ara var,ver wamovisxi samSoblo mxrebze,romelic ase mepatarava.
* * *TiTis wverze Semdgari xeebidanzeca ufro maRla ixedeba, isev gameyina xelebi damarto ver davrCebi imedebTan. daviTmen, ufalma Tu ineba, uSeno dReebi dacavlewe, oRondac sikvdili nu iqneba,iyos, dardi iyos, ar daveZeb.isev tkivilebi amiwones, Senze safiqrali gadavkete, napralebidanac gamoJone, ra siyvaruliviT gadamede.
ioseb iarRanaSvili
mwvane... wiTeli...
sofels saRamosTan erTad vstumrobT... iqneb, arca var stumari?!... bindis simuqeSi amaod vafrialeb mogonebebs. ,,ra gikvirs, asakia, rac aq ar yofilxar! Teqvsmeti weli cota rodia?!~ _ vumeoreb sakuTar Tavs. drodadro mZRolis xma mafxizlebs, roca kiTxvas Semomkravs xolme, axla saiTo.
avtomobili rweviTa da tortmaniT miiwevs oRroCoRro gzaze. Zravis daxSul xmaurs saburavebidan damsxltari qvebis Waxanic ereva. mZRoli daZabul mzeras adevnebs farebis Suqs, wamierad rom exavseba Cabnelebuli Sukis fragmentebs. orive veweviT da salonSi Tambaqos suni tortmanebs...
yoreebze gadmomdgari ZaRlebi gaavebuli yefiT gvacileben. pirutyvi am dros ukve damwyvdeulia.
_ Soria? _ isev mekiTxeba mZRoli._ ramdenime saxlic da... _ namwvavs simuqeSi vis
vri.fanjrebSi mbJutav Suqebs vxedav _ zogan lamfa
anTia, zogan _ sanTeli...vfiqrob da dacarielebul warsulTan Sexvedris
win sakuTari simSvide maocebs. didi droa aq ar vyo
filvar. vinc davtove, aravin damxvdeba: deda, mama... Zmas mxolod me vnaxav...
farTod gaRebul WiSkars vuaxlovdebiT. saxlis yvela fanjaraSi Suqi krTis. ezoSi adamianTa Crdilebs vxedav.
_ aq gaaCereT! _ veubnebi mZRols.manqanidan gazafxulis susxian RameSi vinacvleb
da sigarets vukideb. sakuTari sunTqva sanTebelas
proza
18 `xornabuji~
alze patara TeTri jiniviT iformeba... da civi haeris lukma xdeba.
mZRoli Zravas adumebs. ezoSi Sevdivar da saxlisken mivabijeb. Crdilebi Cemsken moemarTebian. isev yefen ZaRlebi, sadRac saqonelic bRavis... Tvali gverdiT ezoSi _ Cabnelebuli mSobliuri saxlisken gamirbis...
ukve pirispir vdgavarT._ me bera var! _ vambob ganaCeniviT.umal SeZaxilebis garemocvaSi veqcevi:_ Sexede, bera yofila!..._ Cven xvalisTvis gelodiT!..._ madloba RmerTs!... _ mSvidoba Sens mobrZanebas!...Semdeg xelebis tyve vxdebi _ erTni mxarze mi
TaTuneben, sxvebi _ rigrigobiT mesalmebian... magari da gauxeSebuli xelebia. sofelma icis ase! mamasac dakoJrili xelebi hqonda, albaT, Zmasac... mexvevian... mkocnian... saxeebs ver vxedav.
xmaurze saxlidan qali gamodis._ bera Camovida!... _ iqve exmianeba damxvdurebidan
viRac. qalis SeZaxiliT vsazRvrav mis aRSfoTebas _ brundeba da asxletiliviT umal saxlSi inTqmeba.
_ Sin SemobrZandiT!... _ ramdenime xeli iqeT mimaqanebs, _ marto xar?!... manqanaSi darCa vinme?!... _ mekiTxebian xmamaRla, lamis yvirian.
_ mZRoli, mxolod! _ vxmadablob pasuxs.saxlidan qalebi gamodian. erTerTs xelSi lamfa
uWiravs. yvelani Talxebsa da ZaZebSi arian. moabijeben da Tan erTgvar mistikur suraTs hqmnian _ SavebSi mosilT lamfis Suqze saxeebTan Tbili sunTqva ubolavT.
_ rogor xar, Svilo?! _ saxeze moxuc xelebs vgrZnob. qali loyaze mkocnis. mis xmaSi yalb notebs viWer. _ me ar gemaxsovrebi! _ TiTqos Tavs imarTlebs mere. aseTni sxvebs aswreben yovelTvis.
_ mSvidoba Sens Camosvlas, Svilo!... _ amjerad sxva xelebi, sxva saxe, sxva xma... _ rogor geloda ubeduri Seni Zma?!...
anazdad, yvelani ganze iwevian. Cemsken Sua xnis qali modis. isic SavebSia. vxvdebi _ Zmis coli unda iyos.
_ modi, bedisa, Svilo! _ xels ayolebs moxuci qali.
yvelani Cumdebian. wamierad adamianTa dumilsa da ZaRlebis yefas rCeba sivrce.
_ gamarjoba! _ Cumad ambobs qali. lamfis Suqzec vamCnev _ wyliani, sveli Tvalebi aqvs. albaT, ufro namtiralevi.
garSemo uxmod gvicqeren, yvelas siCume azis mxrebze.
_ gagimarjoT! _ vidre gadavexvevi, qali tirils iwyebs, mxrebi ucaxcaxebs da TrTis. _ ukanasknel wuTamde geloda!... _ ambobs Tan.
zurgidan sayviris xma mwvdeba. mZRoli gabrunebas Cqarobs. bnela, Torem arc ise gviania _ am dros mTaSi dRe male iRamebs. yvelani cocxldebian da
erTad sityvoben._ mZRols Semoviyvan!... _ miemarTeba viRac
WiSkrisken._ saxlSi SevideT!... _ ucnobi xeli karisken mew
eva._ ho, SevideT!... _ eTanxmeba erTi qalTagan._ manqanaSi bargia! _ vambob da xelebis tevrSi
sapirispiro mxares miviwev._ bargsac movitan da mZRolsac moviyvan!... _ kat
egoriulobiT marwmunebs viRac.TiTqos mZRoli Cvens saubars grZnobs _ isev ni
Sans gvaZlevs._ ara, mZRoli gabrundeba, Cqarobs! mxolod bar
gia gadmosatani!..._ Cven gadmovitanT!... _ xma ukve mSordeba.me ki xelebi saxlisken mabruneben. xelebs xelebi
emateba... da erTad karisken mivabijebT.oTaxSi mxuTvare cxel haers vaviwrovebT _ yve
lani fexdafex momyvebian. kuTxeSi sawolze sabnidan amomZvrali bavSvi mimzers.
vxevdebi, radgan Soreul warsulSi vxedavdi msgavs saxes. bavSvs TavTan gogona uzis, xelSi wigni uWiravs da isic monusxuli micqers.
_ Zia Camovida, Svilo! _ ambobs bedisa, roca bavSvi mzeras uwiladebs.
nabijs vdgam. bavSvi mklavebSi miZvreba... da mis xelebs zurgze vgrZnob. loya cxeli aqvs, damwvas lamis. yurTan misi sunTqva meTboba. Cumad varT. cremli bedisweras msgavsebia _ momevlina da Tavisi gaitana. Tvalebi mewvis. isev Cumad varT. xmeli SeSa tkrcialebs mxolod. dro cremliviT midis _ SeumCnevlad, visTvis RapaRupiT, visTvis _ TqrialiT.
bavSvi rom mcildeba, gogona ukve fexze dgas. mis morcxvobas Cemi sixaruli sjabnis da gulSi vikrav. Tmaze kvamlis suni aqvs _ Soreuli... mSobliuri. mxrebi sunTqvaze audCaudis...
_ deda, avdgebi, ra?! _ iTxovs biWi._ iweqi, Svilo! _ pasuxobs namtiralevi xma._ avdgebi, ra?! _ imeorebs bavSvi._ arameTqi, baqar! _ amjerad pasuxi kategori
uli da damajerebelia. mere gogonas ubrundeba _ mzexa, daaZino egeb!
wigniani xeli zurgidan miqreba. gogona skams unacvlebs adgils da Zmas uyurebs.
_ Tandila manaxeT! _ vubrundebi bedisas.oTaxSi orni Semodian _ Cemi bargi xelSi uWiravT.
iqve karTan alageben da Tavis marTlebasaviT aRiareben:
_ mZRoli ar gaCerda, wavida!... _ ambobs erTi._ meCqarebao!... _ udasturebs meore.isev bedisas vubrundebi._ aqeT oTaxSia!... _ ambobs bedisa da gverdiT
karSi uCinardeba....Cabnelebul konturebs sanTlis Suqi patronobs
_ erTi sayinulis TavTan TrTis, ori _ oTaxis kuTxeebSi. gareT gasasvlel karSi sibnele dgas.
kedelTan skamebi mwkrivoben _ uzurgo, mrgvali,
proza
19`xornabuji~
oTxkuTxa... uTuod, yvela nanaTxovari avejia.zurgTan Cumi tirili da kvnesa mesmis. mogrZo
marTkuTxa siSaves marto vuaxlovdebi._ Tavi gadavxadoT!... _ jibidan sigarets viReb
da vukideb _ ...da marto damtoveT! _ viTxov, roca Tambaqos gemos vgrZnob.
qalebi gavidnen. kacebi sayinulesTan midian. orni kecviT iReben xaverdis Sav gadasafarebels. sayinule ficrulze dgas. qsovili iatakamde hfarvida mas.
Tavsaxurs ramdenime wyvili xeli sWirdeba _ didia da mZime _ ficars Tunuqi aqvs amoWedebuli. vidre yvelani ar gavlen, sayinules Tvals varideb.
Tavsaxurs iatakze deben skamebze miyudebuls. sanTlis alebi sxeulTa moZraobebze TrTian da krTebian.
oTaxi nelnela carieldeba. marto vrCebi. orive kars vxurav da sakuTari warsulis xilul dasasruls vuaxlovdebi.
sayinule rkinisaa, Rrma da didi. Zma mxrebamde zewargadafarebuli asvenia aqaiq yinuldadebuli...
saxe... tkivilia aseTi _ aris masSi raRac nacnobic da ucnobic. farTe Subli, amozurguli cxviri, wamoweuli nikapi _ imdenad mSobliuria, rom wlebis Semdeg naxvevSic icnoba igi... WaRara meucxoveba (Tumca, velodi),... Cavardnili da Camuqebuli upeebic da daberebuli, danaoWebuli saxe, dros rom naadrevad dautovebia zed cxovrebis naurmalebi. Cemi urmis kvali, albaT, yvelaze metia.
ramdenjer SemouxedavT am Tvalebs?!... am tuCebsac araerTxel umetyvelniaT da gauRimiaT CemTvis... rom vizrdebodi, am saxes vxedavdi... sakuTari Rimili minaxavs am saxeze... sakuTari cremli... am saxeze momferebian da gaurtyamT CemTvis...
axla ki rogor daleula?!... Sexebas ver vbedav, radgan igi danaSaulic aris Cemi da sasjelic... sxeulic iseTi susti da umweo Cans!... sveli zewris qveS yinulis natexebi kidev ufro azusteben konturebs...
isev saxes davyureb... rasac vxedav, imaze mZafria, es saxe rom magonebs. iqneb amitomac ar makvirvebs sakuTari Tvalis simSrale...
kari iReba da RiobSi siluets vxedav. moxuci sxeuli xeljoxze eyrdnoba da ise Semodis.
_ miTxres, marto yofna isurvao. me mainc Semovedi! _ ambobs moxuci. verc xmaze vcnob. nabijs gaWirvebiT inacvlebs. _ ar miwyino, Svilo! gulma ar momiTmina!
sanTlis Suqze rom miaxlovdeba, dgeba. ukve vcnob _ Zia niko _ mezobeli da mamis megobari.
_ micani, xom?!... _ albaT, saxeze mamCnevs. isev Cemken moiwevs.
vidre erTmaneTs gadavexveviT, saxeSi macqerdeba. mzera sveli aqvs...
_ ramdeni welia, ramdeni weli?!... _ yurTan Camesmis misi xma _ rogor xar?!...
arafers vpasuxob, isev TvalebSi vuyureb, cremlebs rom amwifeben.
_ ar gvegona, Tu Camouswrebdi?! _ Zia niko Tavs
Zmisken abrunebs._ arc me megona! SemTxvevis wyalobiT movaxerxe! _
jibidan sigarets viReb da vidre movukideb, kolofs moxucs vuwvdi.
_ ar minda! mivatove karga xania! _ Zia niko sayinuleSi imzireba. _ rom icode, rogor geloda ubeduri?!... _ ambobs Tan dananebiT.
arafers vambob. sigaretis kvamli sanTlis Suqze kvdeba. yvavilebis suns nelnela veCvevi.
_ bavSvebma icodnen, rom gemze muSaob. _ agrZelebs da me miyurebs. _ daijenda kalTaSi orives da uambobda aTas mogonils Senze, zRvaze, Tevzebze. gansakuTrebiT maSin gnatrobda, saWmels rom vWamdiT _ vin icis, iqneb mSieria axlao...
kari iReba da damxvdurebi rigrigobiT Semodian. Cemi martooba ukve darRveulia. adamianebs mibaZva instiqtSi aqvT. mxolod sikvdilze ver ityvi amas.
Riad darCenil karSi mezobeli oTaxidan bavSvis mudara mesmis:
_ deda, avdgebi ra?!... Semosulebi kedelTan mwkrivdebian. zogi jdeba,
zogic dgomas amjobinebs._ eseni xom icani?! _ mekiTxeba Zia niko.Cemi yuradReba mxolod axla iclis maTi saxee
bisTvis._ es kaci Cemi siZea, malxazi! _ Zia niko malxaz
ze uTiTebs da isic xels marTmevs _ es baWuaa! Sen ar gecodineba! _ asakze etyoba, rom Cemze bevrad umcrosia. _ es, kidev, mindiaa _ Cveni soflis siZe! am kacs ki, albaT, icnob! _ Zia niko gamomcdelad miyurebs.
uCaa _ mokrZalebul Rimilze vcnob. skolaSic aseTi iyo... erT merxTanac ki vmsxdarvarT...
_ rogor xar?! _ mekiTxeba.Znelia salamSi Caatio, ras grZnobs ucxo qveynis
cixidan wlebis Semdeg erTaderTi Zmis dakrZalvaze Sin dabrunebuli kaci. mixvedrili adamianisTvis dumili uceb ambobs yvelafers.
_ Svilebi gyavs?! _ kiTxvas viSvelieb._ ori! _ eRimeba uCas, _ gogo TxuTmeti wlis,
biWi _ TerTmetis!kiTxva kidev bevri maqvs... sxva dros iyos... _ kargi, gveyofa axla! _ Zia niko CemiT dawyebul
mzeras garSemo arigebs. _ vavaxSmoT kaci, daRlili iqneba... daisvenos!... xval, kidev, uamravi saqme gvaqvs! _ mere uCas ubrundeba _ daaxureT! _ me ki mxarze xels madebs _ wamodi, gavideT!
isev CaxuTul oTaxSi vinacvlebT. kuTxeSi magida ewyoba _ qalebi malimal midimodian da WurWlis lagebis xma ismis. baqari sawolze wamomjdari micqers. mzexac iqve zis...
ukana karidan bedisa Semodis, mkrTal Suqzec aSkaraa _ Tvalebi CawiTlebuli aqvs.
sawolTan mivdivar da iqve vjdebi._ Zia bera, gemze xom aRar waxval?!... CvenTan xom
darCebi?!... _ baqari umal CemTan Cndeba da kalTaSi kiTxvebs milagebs.
proza
20 `xornabuji~
vrCebi _ meTqi, varwmuneb da bavSvi kiserze mexveva. wamiT yvela Cven gviyurebs.
_ sanadirod xom wamiyvan?! _ mekiTxeba isev._ wagiyvan! _ vpirdebi.bedisa Tvalze cremls iwmends._ Tofi Zvel saxlSia! _ baqari sixaruliT xto
mas iwyebs. mzexas xelebi kalTaSi wignze uwyvia da ise gvimzers.
_ bera, modi, moiwi! _ Zia niko, romelic ukve gawyobil magidasTan zis, TavisTan mixmobs. gverdiT oTaxidanac gamodian. _ modiT, modiT!... _ Zia niko maTac exmianeba.
sufras mxolod mamakacebi vusxdebiT. erTxans siCumea.
Wiqas pirvelad Zia niko iRebs _ Sens Camosvlas gaumarjos, Sens dabrunebas!... amieridan bedniereba yofiliyos Seni arseboba!...
roca yvelas Semdeg madlobas vambob da Wiqas savses vdgam, Zia niko gakvirvebuli miyurebs:
_ ar dalev?!..._ ara! _ vuarob. _ erTi kacis asaki iqneba, rac
ar damilevia, ar minda!_ arc genatreba?!... _ ar meSveba Zia niko._ erTaderTi egaa, rac ar menatreba!_ rogorc genebos! _ aRar meZaleba Zia niko.meore WiqiT Tandilas xsovnas ambobs. sul xuTi
Tu eqvsi Wiqa ismeba. yvelani male midian.RamiT Zvel saxlSi viTxov darCenas. roca saxli
mosulTagan icleba, bavSvebs Sublze amboriT vemSvidobebi. karTan bedisa anTebul lamfas mawvdis:
_ buxarSi cecxli anTia,... sawolic dagebulia. _ Tvalze cremls iwmends. _ Tandila yovel wuTs geloda... saxlSi yvelaferi Zveleburadaa... xandaxan TviTonac iq aTevda Rames...
arafers vambob... vbrundebi da lamfiT xelSi gazafxulis susxian RameSi mivabijeb. civ haerTan erTad damwvari navTis sunic ereva sunTqvas.
saxli gverdiT ezoSi dgas. mokle biliki balaxovanSi uxvevs.
warsuli winkarSi iwyeba... bavSvobaSi me da Tandila aqedan vucqerdiT zafxulis wvimas...
siCumeSi xis iatakze sakuTari nabijebis metyveleba mesmis. ori karidan jer marcxenas virCev. Zveli mogrZo gasaRebi civia. saketSi xmauriT brundeba da karic damwyvdeul warsulSi gzas miTmobs...
Zveli avejis suni zRublzeve megebeba. kedlebi, ganjina, magida, buxarTan samfexa skamebi _ yvela wablis xis Svilebi arian. am suns, albaT, wyalqveSac vicnob... sigaretsac ar vukideb, Tambaqos kvamlma warsulis sunTqva rom ar SebRalos... lamfas magidaze vdgam. yvelaferi nacnobi da mSobliuria... amgvar wuTebSi fiqric sdums... dro arc arsebobs TiTqos...
ase fiqrdadumebuli da warsulxelCakidebuli ukana oTaxebSi gavdivar. wablis xis suni fexdafex damyveba Tan...
gareT gamovdivar. erTxans Rames gavyureb. mTvaris
Suqze mindori didi cxovelis bewvs hgavs. zed kaklis xis Crdili gatotvila... kakaCi Rame arc sakuTar sunTqvas mimalavs, saxesTan rom miorTqldeba... sadRac ZaRlebi hyefen...
meore kars vaReb. aq buxarSi cecxli bJutavs. dapobili SeSac awyvia. kedelze Zveleburad hkidia Tofi. qveviT sawoli dgas. TovliviT TeTr sabanze mTvaris Suqi isvenebs...
lamfas magidaze vdgam da buxarSi cecxls vafxizleb. sakvamuri saxlis gulSia amoyvanili, amitom buxari oTxive oTaxSia. aq mSoblebs eZinaT... sakuTari fiqriviT davborialeb... karadasTan mivdivar. Zveli tansacmlis suni uxilavi xelebiT mudarasaviT mepatroneba mdumared... mSoblebis samosi sevdasa da sinanuls moucvamT axla... verc maTTan Sexebas vbedav...
karadaSi Taroze vaznebs vpoulob _ gadanaxuli sicocxleebiviT awyvia kolofSi.
isev sigarets vukideb. Tambaqos kvamli umal uSinaurdeba oTaxs. saferfles veZeb. naRverdali male Rvivdeba da cecxli oTaxs met sinaTles sZens...
sawolis TavTan skamze sigaretsa da saferfles vimzadeb da lamfas vaqrob _ am saxlis sibneleSi yvelafers iseve iolad mivagneb, rogorc tkivils sakuTar sxeulze...
TeTreuli haerovania da msubuqi, zomierad uxeSi da mkvrivic _ saxamebelSi erTbaSad vinTqmebi... Sors, sxva sicocxleSi, narze gaTenebuli wlebis miRma maxsovs amgvari Tneba. TiTqos axla ibadebi... samyaroc Seni zomisaa _ araferia meti da naklebi...
karga xans ar mZinavs. vewevi da vfiqrob. uZiloba uaxlesi warsulis saxsovaria _ narze gaTenebuli Tovliani da susxiani Rameebis pirmSo. cixeze fiqric ar minda... patara wyena ar gaviwydeba kacs... tusaRobaSi gatarebuli Teqvsmeti weli _ miT ufro... cixe saSinelebaa _ xar saknis oTx kedelSi gamoketili da Senamde rigianad arc sicocxles uSveben da arc sikvdils. Senc mSieri ZaRliviT xarbad xrav da tkvirav sakuTari sicocxlis Zvlebs. xorcs an sxva SeWams an sadRac gadaagdeben, uSenod gaixrwneba. dro ki _ yvelaze da yvelafrisadmi gulgrili _ wuTSi samocjer Cagivlis da yovel mosvlaze axal saxravs dagiyris... romelic iseve ver klavs SimSils, rogorc Sen _ dros... miT ufro saSinelia es yvelaferi civ, susxian ucnob qveyanaSi, sadac klimatisTvisac ucxoa siTbo...
sadRac Soriaxlos ZaRli hyefs da misi gaavebuli xma sofelSi mabrunebs. mTvare fanjaras miemala. buxarSi cecxli ixedneba da oTaxSi siTbo jiriTobs...
isev ar meZineba. vfiqrob da vewevi... didxans vfiqrob... bevrs vewevi... ukve mamlebi yivian... Zils bednierebasaviT scodnia _ eZeb, cdilob, ibrZvi... is ki maSin gewveva, roca dro aRar aris...
diliT gvian meRviZeba. karga xania ase Rrmad ar mZinebia. raRac mesizmra. Cacmisas vcdilob gavixseno, magram uZluri var.
gareT gamovdivar da sigarets vukideb. mze ukve
proza
21`xornabuji~
simaRlezea. kaklis ZirSi balaxis axal, xasxasa simwvaneze nami brwyinavs. Tandilas ezodan adamianTa xmebi ismis.
saxlis win isev mezoblebi dganan. Zia nikoc iqvea. kedelTan yvavilebi awyvia, ZiriTadad _ mixakebi.
mesalmebian. vxedav, baqari Cemsken morbis._ Zia bera, Zia bera!... _ gverdiT dgeba da xelSi
xels mkidebs. tanT flanelis kubokruli perangi, totebze talaxSemxmari Savi Sarvali da lurji bagvebi acvia.
_ isauzme, _ Zia niko saxlisken brundeba, _ mere biWebi sasaflaoze sadils waiReben. albaT, wayolas moisurveb. mSoblebic iq arian dasaflavebuli. xom ici, gza Soria, cota droulad unda waxvideT! aq saqme Sen ar gexeba _ biWebi mixedaven!
saxlisken vbrundebi. baqari Tan momyveba. oTaxSi qalebi fusfuseben. erTni RimiliT mesalmebian, erTni _ cnobismoyvare mzeriT. karTan Cems Cemodnebs viReb da gamovdivar.
saidanRac bedisas xma mesmis _ baqars eZaxis. baqari uCinardeba.
saxlSi gadavdivar... Cemodnidan fuls viReb da ukan vbrundebi.
_ aq xuTasia, _ Zia nikos banknotebs vuwvdi, _ ramdenic iqneba saWiro, davamateb!
Zia niko fuls dauTvlelad inaxavs. dakrZalvis saqmes igi Tavkacobs.
baqari brundeba da patara xeliT isev Cems xels epatroneba. jibidan fuls viReb da baqars perangis jibeSi vuWmuWni.
_ es Sen! rac ginda, iyide! _ veubnebi Tan.baqars Rimili aRar eteva saxeze._ fuliani kaci xar, ukve! _ mxarze uTaTunebs
xels Zia niko._ SexedeT!... _ yviris uceb baqari da ezos bolo
sken TiTs iSvers. yvelani iqeT vixedebiT.Robis ZirSi pirSi wiwilgaCrili JRali kata mir
bis._ ukve meramdenea! sul mTlad gavelurda tiali!...
_ ambobs Zia niko _ verc mokla veravin!_ mamikom Tqva: ,,biZaSeni unda mag saqmeso~ _ erT
veba baqari.kata Robeze Zvreba da miRma uCinardeba._ kidev ise giWris mizani? _ mekiTxeba Zia niko._ aba, ra vici! _ vpasuxob da baqars davarcxnil
Tmas vuCeCav.sauzmis Semdeg mezobel biWTan erTad sasaflaos
gzas vadgebiT. kalaTi mas moaqvs, doqi _ me. biWi gacilebiT umcrosia, saerTo araferi gvaqvs mosagonari, amitom Cumad mivdivarT.
gza Soria _ mezobel borcvze miuyveba aRmarTs. mze sul ufro maRla iwevs da Cvenc sicxe gvawveba mxrebze...
sasaflaos vuaxlovdebiT. Citebis WikWiki adamianTa saubars da weraqvis xmas irevs.
Cvens gamoCenaze muSaobas wyveten. uCac aq aris._ modiT?!... _ TiTqos TavisTvis, ambobs xmadabla.
_ gamarjoba! _ vesalmebiT yvelas.gvesalmebian._ kargi, gavCerdeT axla, _ biWebisken brundeba
uCa, _ SevWamoT rame!...garSemo miwis sunia _ nazamTri miwis suni. biWebs
yuradRebas aRar vaqcev. mSoblebis saflavTan rom mivide, svel miwaze vabijeb... marcxniv mamis saflavia, marjvniv _ dedis. axla qvaze ovaluri suraTebidan micqeren. Tandilas axalgazrdobis foto SeurCevia _ mSoblebi erTad arian... vumzer da meCveneba, TiTqos raRacis Tqma surT... mec minda maTTan saubari, magram axla ara... mere, roca yvelaferi Caivlis da marto amoval... ukve Tandilac aq iqneba...
Cemi megzuri qvis magidaze trapezs awyobs. iqve biWebi xelebs ibanen.
pirvel Wiqas me mawvdian. mSoblebis xsovnas vambob da Rvinos saflavebze vanawileb...
gzas ukan isev dumilSi vcveTT. baqari WiSkarTan melodeba...
TandilasTan Sevdivar. oTaxSi yvavilebis suni dgas, araTu surneli, aramed _ suni, usulo suni. Tumca, met wilad mixakebia. Zia niko iqve zis.
_ daiRale?! _ mekiTxeba._ arc ise! _ gverdiT vjdebi._ biWebi ras Svebian?!_ saRamosTvis daamTavreben._ es erTi Rame darCa gasaTevi Tandilas... xval
ki... _ Zia niko oxvriT amTavrebs saTqmels. _ am saxlis aSeneba rom daiwyo, aq yana gqondaT. Zvels xeli ar axlo, bera Camova da rogorc moisurvebs, ise moiqcevao... bolos sul moumata smas... geloda da geloda... Sen axla wadi, daisvene! _ mibrundeba me. _ male panaSvidi daiwyeba!... gasakeTebeli yvelaferi keTdeba!...
saxlSi gadavdivar _ ganmartoebisTvis mxolod da mxolod. vidre warsuli da awmyo ulmoblad miyofen, euloba mirCevnia... vwevar da sigarets vewevi... saferfle skamze namwvavebs veRar itevs... buxari iSvilebs maT mere...
panaSvidi adre iwyeba _ vidre dRe Sebindebas ifiqrebs. kedelTan skamebze Wirisufali qalebi sxdebian. SuaSi bedisa zis, gverdiT _ mzexa. sapirispiro mxares karTan me vdgavar...
yvela mosuli xels marTmevs. xeli bevria _ Tbili da civi, uxeSi an rbili... zogni saxeSi macqerdebian, zogni mzeras marideben... qalebi gamudmebiT moTqvamen... drodadro gamovdivar da sigarets vewevi... roca oTaxSi yvavilebi aRar eteva, gamoaqvT da karTan awyoben... baqari ar Cans, erTxel movkari Tvali ezoSi...
ukve acivda. mze aRar Cans, Tumca, jer isev dRea. sigarets vukideb da garSemo mzeras vafoTialeb. gaRebul WiSkarTan ori kaci saubrobs, malulad Cemken ixedebian. Robis miRma isev ismis saqonlis bRavili da ZaRlis yefa... Cemi mzera yvavilebze, ufrore mixakebze ecema... xasxasa siwiTleze umal Tvali mixevdeba... amgvari wiTeli arasdros minaxavs... iqneb
proza
22 `xornabuji~
minaxavs, magram ar SemimCnevia... saocaria! wriulad wyobili nikbebiani wiTeli furclebi imdenad mitaceben, rom maTi cqerisas mxolod mzeriT varsebob... siwiTles sadRac mivyavar... ubralo mixakis siwiTles... amasTan, vgrZnob, raoden amayi da mediduria es siwiTle?! TiTqos Tavis fasic icis da es kidev ufro amkveTrebs mas...
mwvanec mxiblavs... viwro foTlebi, Rero _ es simwvane mSvidi da mokrZalebulia... arsad mihyavxar _ igi iltvis Sensken... mwvane da wiTeli... ucnauria _ ramdenadac erT mTlians hqmnian, imdenad Sors arian erTurTisagan... ar ki megona, yvavilis feradovneba esoden Rrma da uZiro Tu SeiZleboda yofiliyo... mokrZalebuli mwvane da mediduri wiTeli...
gvian saRamos kubo moaqvT. xval dakrZalvaa... naSuaRamevs dalaqi modis da uCasTan da biWebTan erTad Tandilas gaparsvagasabanad oTaxSi iketeba...
RamiT gareT civa. yvelani gverdiT oTaxSi varT. bavSvebs ukve sZinavT. Suqi isev ar aris. sityvas yvela erideba. bedisa Cumi tiriliT Tandilas tansacmels kecavs da erTmaneTze awyobs. Zia niko xandaxan Tu ityvis rames... Cemi saTqmeli sigaretia, drodadro gamovdivar da Rames vesityvebi...
TandilasTan rom SevdivarT, Cacmulgaparsuli taxtze asvenia. warsulic da awmyoc axla ufro cxadad aRiqmeba: Zvirfasi mSobliuri saxe ulmoblad gauucxovebia drosa da sikvdils... ieri mSvidi aqvs... albaT, ase isveneben nawvalebi sicocxlis Semdeg...
biWebs kubo SemoaqvT da iatakze dgamen. Zia nikos gverdiT vjdebi. qalebs Tandilas tansacmeli da nivTebi gamoaqvT. bedisa tiriliT iwyebs maT kuboSi CafenaCalagebas...
mamlebi iwyeben yivils, roca Zia nikos daJinebiT dasaZineblad mivdivar.
karamde mTvare macilebs... saxls sZinavs... buxarsac cecxli esizmreba, albaT... mxolod oTaxis patroni _ Zveli wablis xis sunia fxizlad... vidre daviZineb, Tambaqos kvamls vusaxleb...
am diliTac gvian miSvebs sasizmreTi. sadRac mixakebSi viyavi... viRviZeb. gareT siluets vlandav, karTan viRac wrialebs.
_ Semodi! _ gavyviri da Cacmas viwyeb.oTaxSi baqari Semodis. mzera darcxvenili aqvs.
tanT axali samosi acvia._ Zia nikom, biZias uTxari, male mRvdels moiyvanen
da gadmodio... _ ambobs naswavliviT. mzera xan Cemze gadmoaqvs, xan kedelze dakidebul Tofze. _ Zia bera, sanadirod wavalT, xom?! _ amoTqvams mere.
_ aucileblad! _ vpirdebi meored.mRvdeli axalgazrda kacia, rudunebiT asrulebs
rituals. mTeli es dro Tandilas davcqeri. maxsendeba, bavSvobaSi, bebia rom mokvda, Cvenc ase videqiT kubosTan da yvelafers xarbad vuyurebdiT. mRvdeli WaRara moxuci iyo... micvalebulis wesis agebis Semdeg orive Zmebi mogvnaTla... Tandilas saxes axlac inaxavs mexsiereba...
SuadRdeba. oTaxSi ukve cxela... ucxo, ucnobi
xelebi samZimars meubnebian da sicarieles mitoveben. karTan mixaki imatebs. mec xarbad vflav mzeras siwiTlesa da simwvaneSi... aRtaceba imdenad didia, rom survilic miCndeba Sexebis...
gza sasaflaosken grZeli da damqancvelia. procesias satvirTo miuZRvis. Zaraze biWi TiToorola yvavils iRebs da gzaze isvris. win neli nabijiT miviwevT, radgan Tandila xeliT mihyavT... ukve autanlad cxela... mze TiTqos dabla daeSva da Cven gvakvirdeba... garSemo nabijebis xma ismis. Soreul WikWiksac gaigonebs kaci, Tu miayuradebs. drodadro bedisa tirisxolme moTqmiT...
gzaze yvavilebi yria. mixaks fexs varideb. siwiTle wamierad edeba mzeras _ ukan xalxi modis da nawrTobi feradovneba mswrafl soflis Saragzis mtverSi inTqmeba... nabijTa tevrSi iTeleba.
Tandilas Sublze kocniT vemSvidobebi. Turme SeiZleba sakuTar sikvdilsac eamboro...
qelexi mopirdapire ezoSia. baqari gverdidan ar mcildeba... isev xelebi... aTas madlobas varigeb TanagrZnobisa da yuradRebisTvis...
Sebindebulia, roca qalebi magidebis alagebas iwyeben... ezoSi mTvrali kacebi daborialeben...
Ramdeba. daRlilobas vgrZnob. yvelaze gvian Zia niko da uCa midian. daRliloba orives saxeze aweria...
marto vrCebiT. bedisa oTaxs alagebs. xandaxan cremli da tirili wamoereva. bavSvebs karga xania sZinavT...
mSobliuri saxli wablis xis suniT fxizlobs...lamfas arc vanTeb, ise vwvebi _ kakaCi Rame fan
jridan Semodis. sawolSi Casafrebul Zils umal Tan mivyavar...
diliT rom viRviZeb, dRes isev mze acvia. zantad vdgebi, auCqareblad... mokidebuli sigaretiT gareT gamovdivar.
karTan baqari zis, isev talaxiani Sarvali da lurji bagvebi acvia. daJinebuli mzera kaklis xeze gaurbis.
_ naxe, Zia bera, kata!... _ maCvenebs TiTiT. _ guSin kidev erTi wiwila waiyvana!...
kaklis xeze totebis gasayarTan JRali kata zis da TaTs ilokavs.
_ moicade! _ veubnebi baqars, Tan oTaxSi vbrundebi. karadidan vaznebs viReb da kedlidan Tofs vxsni...
kata isev TaTs ilokavs. sxeulze mzis sxivi ecema da bewvi ufro kaSkaSa uCans. nela vemzadebi _ didi xania tyvia ar gamigzavnia... baqari Tvals ar macilebs...
kondaxs mkerdze vikrav da katas koraze vsvam... yvelafers TiTi wyvets: xma... biZgi mkerdSi... kata mowyvetiT vardeba da balaxSi eSveba...
orive xisken mivdivarT. kata ukve mkvdaria. baqari zurgSi xels avlebs da maRla swevs. tyvia kiserSi scemia.
_ dedas vanaxeb?!... _ kiTxva da Txovna erTad JRers mis sityvebSi.
Tavs vuqnev. baqari, katiT xelSi, saxlisken garbis.
proza
23`xornabuji~
_ deda, Zia beram kata mohkla!... _ yviris ganwiruliviT. _ deda, kata mohkla!...
me xesTan vrCebi. vdgavar da fexebTan sisxlis patara gubes davyureb. sisxli axalia da xalasi wiTeli... simkveTriT yviris, balaxis ferSi rom ar Caikargos... garSemo xasxasa mwvane mindvrobs... saocrad mwvane... mwvane da wiTeli... wiTeli TiTqmis ar Cans... TiTqos arc unda SeimCnes... mwvane ki laRia,... lamisaa iyviros... yvelaferma rom icis, ise...
mixaki maxsendeba da meRimeba, radgan es ukve sxva samyaroa, areklili simaRle _ axali da ucxo gancda _ mediduri mwvane da mokrZalebuli wiTeli...
eskalatori
eskalatoris gauCinarebamde aTiode safexuriRa iqneboda darCenili, rom legam marjvena muxli aswia da yaryativiT cal fexze Seamzada nabiji... win vitrinebsmiRma quCis eskizi sul ufro mkafio xdeboda. dabla metros Semadgenloba Camodga _ zurgidan smenas muxruWebis gabmuli xma moswvda... lega karisken gaemarTa...
gasasvlels gascda Tu ara, Sedga _ quCas orive mimarTulebiT ausvCausva mzera da roca adgilis cnobadobaSi darwmunda, civilizaciis xmaurs Seeria. trotuaris kacuxvma dinebam umal STanTqa da gaiyola Tan...
SuadRdeboda. gazafxulis mzis sinaTle da siTbo pirveli TovliviT dasdeboda yovelives _ cocxals da usulos, moZravsa da uZravs... brwyinvalebas ki, avtomobilebTan erTad, usasrulod ireklavdnen laplapa minebi da kriala vitrinebi... quCis orive trotuari adamianTa qaosurad Wrel da fexadgmul feradovnebas kalapotobda... avtomobilebs ufro mowesrigebuli palitra hqondaT _ SeTanxmebulad mwkrivobdnen da erTurTisagan mkacrad gamijnuli mimarTulebiT moZraobdnen... yvelaze aRmatebuli mainc xmauri iyo _ iqac aRwevda, arc siTbosa da arc sinaTles rom ar daedgmevineboda fexi.
lega Seyovnebuli nabijiT mihyveboda trotuaris Cqar dinebas, drodadro Cerdeboda da mosiaruleTaTvis dabrkolebad rCeboda. damnaSave misi moxetiale mzera iyo, mdidrul Senobebsa da vitrinebs rom exiwveboda xarbad. saxe gabadruli da momRimari hqonda, radgan erTob amaRlebul ganwyobas moecva _ ucnaur da Seucnobel gancdas imisa, rom qveynis mTavari qalaqis yvelaze mTavar quCaze miabijebda da televiziis wyalobiT esoden nacnob garemoSi imyofeboda. upirvelesi mizezi ki mainc misi ramdenime dRis axalSobili vaJi iyo, romelsac axla, aqedan Sors, soflis siCumeSi udrtvinvelad eZina, albaT...
lega did mosarkul vitrinasTan Seyovnda. maRali, susti aRnagobis axalgazrda kaci mokle Sav qurTuksa da jinsis SarvalSi xSiri Savi xuWuWa TmiTa
da namzeuri gaparsuli saxiT _ aseTi warudga win sakuTari oreuli. urTierTcqeram ramdenime wams gastana... lega isev trotuaris dinebas Seeria...
mdidrul maRaziebsa da gawyobil vitrinebs, quCis gamayruebeli xmauris msgavsad, bolo ar uCanda TiTqos...
...SenobaTa rigi uceb Sewyda... gzis am mxares gamvlelTa sixalvaTe iwyeboda, rac gaSlil sivrceze gansakuTrebiT TvalSisacemi iyo... lega ganze gadga da nabiji dawrita. aqedan trotuars gazoni gasdevda. miwa axlad daebaraT da Tanabrad daSorebuli saxeldaxelod darguli yvavilebi xelovnurebs hgavdnen, foTlebi daiTvleboda Reroebze...
gazoni miRma filaqans inacvlebda da erwymoda qvis kibis Tlil safexurebs _ uzarmazari svetebiani Senobis arqiteqturul preludias... mwkrivSi simetriulad ganwesebuli dacvis Savformiani TanamSromlebi kirqviT mopirkeTebuli klasikuri stilis grandiozuli nagebobis fonze arabunebrivad aRiqmebodnen.
legam irgvliv mzera moatara, quCa dazvera da nelnela nabiji gaacocxla, Tan xeli SeparviT qurTukis jibeSi Caiyo. wamic ar daaxana _ umalve ukan momuWuli xeli amoacura da mokle moZraobiT yvavilebisken gaiqnia. is iyo daapira gza ganegrZo, magram Sedga _ moSorebiT mdgomma Savformianma, romelsac legas moqmedeba SeumCneveli ar darCenia, xeli TeZoze itaca da Cqari nabijiT daiZra...
legas ukve saxeSi damiznebuli iaraRiT miadga:_ xelebi kefaze daideT da muxlebze dadeqiT!...
_ ubrZana yviriliT. _ muxlebze Cqara!... xelebi kefaze!...
lega jer gafiTrda, mere xelebi ise gaSala, rom xelisgulebi gamosCenoda da orive nelnela kefaze Semoido, Tan muxlebze daeSva.
Savformianma piri mkerdze raciisken dawia da gamoTavisuflebuli xeliT kavSiri CarTo:
_ fari ormocdarva, fari ormocdarva, kodi assamocdaeqvsi, kodi assamocdaeqvsi!... rogor gesmiT Cemi?!...
`gamovdivarT! dagvelodeT! gamovdivarT!~ _ upasuxes Savformians.
Savformianma racia gaTiSa da yuradReba isev legaze gadmoitana.
_ gaiareT!... gaiareT!... _ gaxeda Tan gamvlelebs, ise, rom damiznebuli iaraRi legas saxisTvis ar mouSorebia. _ nu SeyovndebiT, gaiareT!... gibrZanebT, gaiareT!...
gamvlelnic Seyovnebul nabijs uCqarebdnen, Tumca, moSorebiT Cerdebodnen da cnobismoyvare da gakvirvebul brbod grovdebodnen...
wuTic ar iqneboda gasuli, rom klaqsonis kiviliTa da CarTuli cimcimaTi Savi furgoni movarda. manqanidan mswrafl gadmocvivdnen Savformiani da niRbiani samxedroebi da legas mivardnen _ xelebze borkilebi daades, jer gaCxrikes, mere fexze wamoayenes da mcvelebiviT mxarSi amoudgnen. erTerTi
proza
24 `xornabuji~
mosulTgani _ uniRbo Sua xnis mamakaci, romelic formiTac gansxvavdeboda danarCenebisagan, uxmod idga. legas piradobis mowmobaca da fulic mas gadasces.
_ lega gqviaT?!... _ ikiTxa uniRbom da Tvalebi avad moWuta. legam, dabneulma da SeSinebulma, Tavi daaqnia.
_ aq raRac isrola! _ legas damkavebelma iaraRis lula gazonisken gaiSvira.
uniRbos erTi mzera sakmarisi aRmoCnda _ legas uxeSad ubiZges da miTiTebul adgilas miiyvanes.
_ gvanaxeT, ra daagdeT! _ ubrZana uniRbom.lega welSi moxares da gazoni daaTvalierebines.
bevri Zebna ar dasWirvebia, uceb miagno._ ai, ageraa! es aris!... _ amoiluRluRa gafiTre
bulma.uniRbo daixara da miwas Caacqerda, Tvalebi moW
uta da mzera daZaba, magram saxeze Seetyo, rom verafers xvdeboda.
_ konteineri!... _ ar mobrunebula, ise gasca brZaneba.
niRbianTagan erTerTi saxeluriani momcro yuTiT umal masTan gaCnda. uniRbo wamodga da adgili dauTmo.
_ Cade da wavediT! _ ubrZana Tan.xelTaTmaniani xeliT niRbianma miwidan raRac ce
ris sigrZe, nacrisferi da dagrexili frTxilad aiRo, yuTSi Cado da roca konteineri saguldagulod Caketa da wamodga, axali brZanebis molodinSi uniRbos miapyro mzera.
_ wavediT! _ brZana man.amjerad legas furgonisaken ubiZges... manqanaSi aravis araferi ukiTxavs......furgonidan gadmoyvanils mzis Suqic ar anax
es, ise Seiyvanes SenobaSi... cariel oTaxSi mxolod magida da skami idga...
dasves da karga xniT marto datoves... borkilebi ar mouxsniaT...
ramdenime wuTSi klasikur SarvalkostiumSi Camosxmuli axalgazrda kaci Semovida, halstuxi Seiswora da magidasTan skamze dajda. lega mowyalebiTa da interesiT Sescqeroda, rogor daalaga magidaze avtokalami da furclebi. roca morCa, legas miapyro mzera.
_ me deteqtivi ermi calani var! _ gaecno legas da pasuxs ar dalodebia, miaba _ Tqvens dakiTxvas me Cavatareb!
`dakiTxvis~ xsenebaze legas saxeze fiTrma gadauara.
_ maS ase, lega, _ daiwyo deteqtivma, _ cxovrobT sofelSi da sofelSive SromobT! ase ar aris?!...
_ ho!... _ amoiluRluRa legam, aSkarad dabneuloba da SiSi aRbeWdvoda saxeze...
_ ase sad daiwviT mziT?! _ sanacvlod deteqtivi iyo saocrad mSvidi.
_ sofelSi... muSaobisas!... _ Secba lega, radgan sxva kiTxvas eloda.
_ SegiZliaT xelebi maCvenoT?! am Txovnam lega kidev ufro gaakvirva. gaSlili
xelebi morCilad amoabruna da deteqtivisken gaiSvira. isic win gadmoixara da legas dakoJrildaxeTqil TiTebsa da xelisguls TvalmoWutuli mzera gadausva.
_ iqneb agvixsnaT, risTvis CamobrZandiT dedaqalaqSi? _ ikiTxa, roca kvlav skamis sazurges mieyrdno.
_ sayidlebisTvis! _ lamis CaiCurCula legam._ ra unda geyidaT?! _ CaeZia deteqtivi._ televizori da telefoni! _ vidre upasuxebda,
pauza daiWira legam._ aha! _ deteqtivma TiTqos sasurveli pasuxi
miiRo. _ fuli saidan gaqvT?! Tqvenia is fuli?!_ bavSvs aCuqes... kidev,... xbo gavyideT..._ bavSvs?! _ warbebi aswia deteqtivma._ ho, axlaxan SegveZina! _ legas xma aukankalda
da TvalSi cremli moawva.deteqtivi, vidre axal kiTxvas dasvamda, legas
saxeSi Caacqerda:_ kargi! davuSvaT, yvelaferi asea! axla is miTx
ariT _ ra iyo is, dRes rom gazonze daagdeT?!_ Wipi!... _ legam cremliani Tvalebi deteqtivs
miapyro da reaqcias daeloda._ Wipi?!... _ ieri icvala da kiTxva gawela dete
qtivma._ ho, bavSvis Wipi! _ legam daiqsutuna da Tvali
moiwminda. _ ara,... axaldabadebul bavSvs Wipze rom uxorcdeba da Zvreba, is... saqonelsac aqvs aseTi, xbos rom moigebs!...
_ mere iq ratom daagde?! _ saxe daibruna deteqtivma.
_ colma mTxova,... orivem movilaparakeT... bavSvi didi kaci gamovao... _ legam Tavi Caxara.
_ didi kaci rogor gamova?!..._ sadac daagdebo, Wips... Tu rac hqvia, _ legam
amoixvneSa, _ iseTi kaci dadgebao!...deteqtivi wamiT gaitruna. mere uceb wamodga da
karisken gaemarTa.legam SeSfoTebuli mzera gaayola Tan. roca mar
to darCa, xelebi saxeze aifara da Tavi muxlebSi Cado...
deteqtivi male dabrunda. lega uceb gasworda da lodiniT savse mzera SeaCeCa.
_ kargi!... TiTqos CaiRiRina deteqtivma. _ modiT, axla ase SevxedoT sakiTxs, _ deteqtivi axleburad ganewyo. _ Tqven qveynis yvelaze mniSvnelovani dawesebulebis win... modiT, ase davarqvaT,... _ deteqtivma xelebi gaSala da Tavi gadaaqnia, _ ...qveyana swored maqedan imarTeba, daagdeT saeWvo warmoSobisa da Sedgenilobis raRac... _ sityvis Zebnisas deteqtivma Tvalebi moWuta, _ ...biologiuri qsovili! meTanxmebiT, albaT, xom asea?!
moulodnelma kiTxvam lega SeakrTo, radgan deteqtivis msjelobas gaSterebuli usmenda.
_ bavSvis Wipi... _ luRluRiT daapira pasuxi,
proza
25`xornabuji~
magram deteqtivma mswrafl gaawyvetina:_ viciT Tqveni versia! _ deteqtivi Tavdajere
buli iyo. _ magas eqspertebi arkveven ukve!... iqneb, _ deteqtivma saxe da toni icvala, _ Tqven ucxo qveynis jaSuSi xarT da iq (deteqtivma gverdze gaiSvira xeli) biologiuri iaraRi, davirusebuli qsovili daagdeT, raTa aqedan daavadeba mTels qveyanaSi gavrceldes!... _ deteqtivma tirada CaaTava, demonstraciulad skamis sazurges mieyrdno da mopasuxis reaqcias daeloda.
lega pirdaRebuli da gaqvavebuli ijda, saxe sul moWmuWvnoda, TvalebSi SiSi da dabneuloba ecilebodnen erTmaneTs mzeras.
_ ara var me jaSuSi!... _ TiTqos Svelas iTxovda, amoxeTqa saTqmelma legas. _ SeamowmeT eqimebTan!... araa is avadmyofobis!... _ legas ukve aRar SeeZlo metyveleba, tirils aRaraferi uklda. _ ...aCveneT eqims!... aCveneT eqims!...
_ vaCvenebT! aucileblad vaCvenebT! _ Cauxta sityviT deteqtivi, _ ...da vnaxavT, marTla asea Tu ara!
_ Svils geficebiT, rogorc geubnebiT, isea!... _ gulwrfelobisgan legam daborkili momuWuli xelebi mkerdze daibraguna.
_ eqspertma rom Tqveni danaSauli daadasturos?! _ deteqtivma warbebi aswia da win gadmoixara.
dabneulobisagan legam mxolod piris gaRebaRa SesZlo.
_ ho, ras ityviT, maSin?! _ isev CaeZia deteqtivi._ xom giTxariT, ara var jaSuSi!... ras merCiT!...
bavSvis Wipia, Wipi!... anaxeT eqimebs!... anaxeT da gamiSviT saxlSi!... _ legam xelebi saxeze aifara, Tavi muxlebSi Cado da aqviTinda.
deteqtivi uxmod ijda, mzera legaze mieSva._ damSviddiT! _ mSvidad uTxra mere. _ Tqven
warmodgenac ara gaqvT, ramdeni mteri hyavs Cvens qveyanas!... Tu Tqveni Cveneba simarTlea, ra gaRelvebT!...
legam Tavi aswia da namtiralevi, CawiTlebuli Tvalebi deteqtivs daumizna. mzeraSi Canda sapasuxo sityvas eZebda.
_ kriminals rom Tavi davaneboT, gana SeiZleba qalaqSi, miTumetes dedaqalaqSi da miT ufro iseT adgilas, visac moesurveba da rac moesurveba, is dayaros da quCa daanagvianos?! _ deteqtivma warbebi aswia. _ aba, warmoidgineT, ra moxdeba?!... damelodeT, _ deteqtivi wamodga, _ male davbrundebi!... _ da oTaxidan gavida.
lega arc ganZreula, darCa cariel skamze mzeramikvanZuli... karga xans ijda ase... oTaxs misi oxvra avsebda...
deteqtivs Seagvianda. oTaxSi furclebiTa da zorba Savformiani axalgazrda kacis TanxlebiT dabrunda.
deteqtivi Tavis adgilze dajda, Savformiani fexze darCa.
_ aman agvaforiaqa dRes?! _ ironia gauria kiTxvaSi da calybad aniSna legaze.
deteqtivma mxolod RimiliT upasuxa.
_ ra unda, ras gverCis?! _ amjerad interesi ironias gaeqro. _ gvafeTqebda Tu gvwamlavda?!
pasuxi isev Rimili iyo, mxolod _ ara legasi, SeSinebuli da dabneuli rom mokuntuliyo skamze.
_ magram, iq ratom davagdeo?! _ Savformiani deteqtivs miubrunda.
_ ar gagigia aseTi xalxuri crurwmena _ bavSvis Wips sadac daagdeb, im garemos, im codnisa da im moRvaweobis kaci gamovao... colma sTxova, rogorc Cans..
Savformiani gakvirvebulma ierma gasca, rom msgavsi araferi gaegona.
_ gamoTqma mainc ar gagigonia `Wipi aqvs mag saqmeSi moWrilio~?! _ daamata deteqtivma, ar gamoparvia ra es. _ amas iseT kacze amboben, raime saqmeSi an garemoSi umciresi wvrilmanic rom SesaniSnavad icis!...
Savformians saxeze naTqvamis wvdomis mxriv ukeTesobis iotisodena winsvlac ar dastyobia.
_ anu, magaliTisTvis, im Wips, Tu rogorc aris, _ isev scada deteqtivma, _ Tu stadionze daagdeb, maSin xalxuri rwmeniT, bavSvi sportsmeni gaizrdeba!
_ aha! goneba gaunaTda Savformians. _ ese igi qalaqeloba da didkacoba gvinda?!
deteqtivma araferi upasuxa, Rimilis msgavsma grimasam gadaurbina mxolod saxeze.
_ meramdene Svilia?! _ aqaoda, sakuTari mixvedrilobiT gaxarebulma, rixiT ikiTxa Savformianma.
_ pirveli!... _ ise amoiluRluRa legam, TiTqos Svilis gaCeniT danaSauli Caedinos.
_ mere, _ Savformiani legasken daixara, _ aRar gvinda sofeli?!... mogvbezrda Sroma?!... Segvawuxa talaxma?!... ra sjobs qalaqs?!... _ amjerad deteqtivs miubrunda. _ asfalti!... sisufTave!... kargi bina!... kargi manqana!... kargi samsaxuri!...
lega TavCaxrili ijda, deteqtivi uxmod usmenda._ ...yvelas unda Svili aucileblad didi kaci
gamovides! _ Savformianis ironiam apogeas miaRwia, isev legas mimarTavda. _ mainc, vin ginda Seni Svili gamovides: parlamentari, premierministri Tu...
Savformians saTqmeli ar dascalda _ kari gaiRo da oTaxSi jibeebSi xelebCawyobili TeTrxalaTiani kaci Semovida. mosulma jer lega aaTvalierCaaTvaliera, mere deteqtivs miubrunda:
_ marTali yofila es kaci! _ jibidan dakecili furceli amoiRo da deteqtivs magidaze win daudo. deteqtivma qaRalds erTi daxeda da mzera TeTrxalaTians SeaCeCa. _ axalSobilis Wiplari, romelic ramdenime dRis, ase, SvidiaTi dRis iqneba! _ TeTrxalaTianma xelebi isev jibeSi Caiyo.
legam erTdroulad sam mzeras umaspinZla. amjerad mis TvalebSi imedi cialebda. wamiT siCume Camowva...
_ Zalianac kargi! _ dumili deteqtivma daarRvia. _ asec velodi! informacia, romelic miviReT, amaze metyvelebda! _ deteqtivma magidaze furclebs daartya xeli... _ maSin raRa dagvrCa?! _ deteqtivi legasken Sebrunda, _ cotaodeni formaloba da...
proza
26 `xornabuji~
wabrZandebiT Sin!legam erTi Rrmad amoisunTqa da mxrebSi gaimarTa..._ magram,... _ deteqtivis sityvam lega adgilze
gaaxeva, _ gazonis danagvianebisTvis jarimis gadaxda mainc mogiwevT!...
lega SvebiT modunda._ cota Zviri dagijdebaT, magram ra vqnaT?! _
deteqtivma oTaxSi myofT rigrigobiT Camouriga mzera. bolo legas xvda.
_ kargi, gavedi me! _ TeTrxalaTiani karisken Sebrunda.
_ mec wamoval! _ ahyva Savformiani.pirveli TeTrxalaTiani gavida...vidre kars moxuravda, Savformiani Seyovnda._ Senc Cagegdo sadme nagvis urnaSi da ar geTqva
colisTvis! _ saTqmeli zRurblze daugdo legas da pasuxs ar dalodebia, daxurul kars miRma gauCinarda...
_ modiT, Cven dros nuRar davkargavT da saqmes mivxedoT! _ roca marto darCnen, deteqtivi magidaze furclebs miubrunda. _ me SekiTxvebs dagisvamT, Tqven mipasuxeT! jer anketuri monacemebiT daviwyoT!...
kiTxvebi safexurebiviT wamovidnen......rac ufro uaxlovdebodnen dasasruls, miT
ufro xalisiT pasuxobda lega......xelborkilebi rom moxsnes, saxegabadrulma six
aruli veRar damala. deteqtivi RimiliT ucqerda erTxans...
_ imedia, Zveli televizori muSaobs! _ gaxumreba scada deteqtivma, roca legas sajarimo qviTars awvdida. _ droulad gadaixade, Torem rac ufro daagvianeb, miT ufro metis gadaxda mogiwevs!
legas ise ubrwyinavda saxe, TiTqos gaTavisuflebis dasturs idebda jibeSi...
_ eseni ar dagrCes! _ deteqtivma fuli da dakecili furceli legas miuCoCa...
...erTmaneTs ise daemSvidobnen, deteqtivi skamidan ar amdgara, Tumca, legas amisTvis yuradReba ar miuqcevia... karamde formiani, albaT, legaze umcrosi biWi gamohyva...
...gareT rom gamovida, qalaqi mzes acilebda...
...quCis piras dadga, dakecili furceli gaSala da Wiplars daxeda.
_ romc memudaroT, mainc ar dagitovebT! _ Cailaparaka TavisTvis, roca ukve dakecil furcels jibeSi icurebda. fulic saguldagulod Seinaxa da garSemo mzera moatara. gazafxulis Tbil da mzian amindSi gamowkepil dilandel qalaqs mze sadRac Caetnia da axla mxolod daisi amoCroda Sors Senobebs miRma horizontze. quCa bindisTvis nacrisfers imzadebda. irgvliv yovelive kvlav xmaurs moexavsa...
legam quCas grimasiT moswyvita mzera da trotuars mtkice nabijiT daadga. saxeCaxrili TavauReblad miabijebda, TiTqos sakuTari mzera unaTebda gzas. misi axlandeli ganwyoba ise gansxvavdeboda dilan
delisagan, rogorc Cvili bavSvis pawia umweo xeli mtaceblis klanWisagan.
vagzalze ise mivida, fiqris galaqtika exvia Tavs. misi soflisken avtobusebi ukve aRar gadiodnen. isev manqanis Zebna daiwyo, romelimes rom damgzavreboda. ver ipovna! unda jibes esaSvela isev... gaWirvebiT daiTanxma erTi Zveli jabaxanis patroni...
gza mdumarebaSi ganvles. mZRols _ axalgazrda kacs _ radiola hqonda CarTuli da mgzavrobis mTeli dro musikisa da reklamebis nazaviT tkbeboda.
manqanam SeTanxmebul adgilamde miiyvana _ aq asfalti mTavrdeboda da qvaRorRiani era iwyeboda. ukve karga xnis daRamebuli iyo. araTu griloda, cioda, kidec.
fuls rom ixdida, iseTi SegrZneba hqonda, TiTqos eses aris SeZenil nivTs Cuqnida mZRols.
avtomobili qvebze RrWialiT mobrunda, asfalti ipova, wyvili anTebuli fari maxviliviT SemarTa da gulmocemuli RmuiliT ekveTa Rames. lega ki kaSkaSa mTvares, ZaRlebis yefasa da ferdobze Sefenili saxlebis fanjrebSi mocimcime Suqebs Seatova...
legam qurTuki Seikra, xelebi jibeebSi Caiwyo da xvinWkaze nabijis xrialiT Seuyva aRmarTs. mTvaris SuqiT gamobmuli Crdili erTguli ZaRliviT aedevna mdumared fexdafex...
...Cafiqrebuli angariSmiucemlad misdevda aRmarTs vin moTvlis ramdenjer gaTelil gzaze...
...male qurTuki Seixsna...
...xelebic amoiRo jibeebidan, gamalebiT iqnevda win da ukan...
...rac ufro mokldeboda manZili, miT ufro Cqari da zrdadi xdeboda nabiji...
...sanukvar aRmarTs, mSobliur sofels rom aSorebda, gansakuTrebuli SemarTebiT Seutia...
qimze rom moeqca, Sedga. Sedga da... Sveba daaviwyda _ davakebul mindorSi ayvavilebuli, TeTrad totebdapentili xexilis baRi aTevda Rames. kaSkaSa mTvaris Suqi yvavilTa siTeTres, sinazesa da simkveTresTan erTad, mocisfro cialsac matebda faqizs... TiTqos aTasi frTamnaTi pepela garinduliyo asafrenad... niavic ar iZvroda da xeebi mimebiviT idgnen _ mSvidad da umoqmedod. maTi dagrexili Crdilebi qiromantiuli bilikebiviT daqsaqsuliyvnen Suqwasmul xavsisfer mindorze. totebsac mTavari roli hqondaT _ ayvavilebuli gazafxuli epyraT saTuTad... wveroebisken sifrifana yvavilebi mTvaris Suqze cida anTebuli farnebiviT ilandebodnen... mTvare ki _ mnaTobTa udabnos euli beduini, ise mizozinebda taatiT mSvidad da SeumCnevlad, TiTqos araferi hqonda saerTo am yvelaferTan...
...lega karga xans idga gaognebuli kakaCi Ramis peizaJze mzeramilursmuli... rom gamoerkva, jibidan dakecili furceli amoiRo,... gaSala,... Wiplari xelSi moimarjva da rogorc SeeZlo, baRisken isrola.
_ aq mainc araa Seni bostani, fari ormocdarva! _ Caibutbuta niSnismogebiT da mTvareze xelCakidebulma Sinisken mimaval gzaze aaxmaura nabiji...
proza
27`xornabuji~
sityva-mciroba (mini-tetralogia)
qarTveli_ TqvenTvis saintereso ambavi maqvs! _ RimiliT
maxara profesorma, rogorc ki aeroportidan gamosulebi manqanaSi CavsxediT, _ mxolod jer suli moviTqva!...
profesor zun butsmingers Cveulebisamebr maisSi vxvdebi _ roca ramdenime dRiT saerTaSoriso qarTvelologiur simpoziumze gvstumrobsxolme. ukve oTxi welia arc erTi maTgani ar gamoutovebia da Cveni TanamSromlobac megobrul urTierTobaSi gadaizarda...
_ megobari myavs erTi _ gvarad delfogi, skolaSi erTad vswavlobdiT... _ qvis oTxkuTxa lodze Camojda da Sesavlis gareSe wamoiwyo butsmingerma. dRis bolos, oficialuri gaxsnisa da Sexvedrebis Semdeg, gelaTSi amovediT. mzes moTenTili feri hqonda da saRamo horizontze icdida... _ karga xani ar menaxa da sadgurSi Sevxdi SemTxveviT. erTmaneTi movikiTxeT da roca vuTxari qarTvelologi varmeTqi, Zalian gaixara. sixarulis mizezi ar auxsnia, magram dampirda universitetSi gewvevi da aucileblad gnaxavo, Tan raRac unda movitanoo... movida erT dResac da meubneba:
_ ager ukve ori welia CemTan, fermaSi, axalgazrda kaci muSaobs, kavkasieli, qarTveli _ patiosani, SesaSuri moxerxebis, gamrje da garegnuladac mSvenieri kaci!...
_ enis problema gaqvT?! – vkiTxe._ ara, ara! ena TviTon icis! me sxva ram mainter
esebs... axlave yvelafers agixsni!... _ mipasuxa. _ kargi kacia, yvelafers keTilsindisierad asrulebs, Tu saqmem moiTxova, Tavs zedmetadac itvirTavs! axla, roca gavicani, yovelmxriv vendobi da iotisodena SiSic ara maqvs misi mxridan sicruisa da veragobis! mxolod egaa _ emociuri kacia da es mis moqmedebebSi xSirad TvalSisacemia, gansakuTrebiT ki erTi Cveva _ miuxedavad imisa, rom Zalian sityvaZunwi da gulCaxrTobili adamiania, erT gariTmul frazas imeorebs xSirad. davuSvaT raRac ver gamovida an ver moaswro, an SeniSvna miveci, an Tundac ugunebod iyos, am frazas CariTmavs, amasTan, ar daeZebs, usmens Tu ara vinme! sakvirveli isaa, rom saqmis kargad daagvirgvinebisas an ubralod SesaniSnav gunebazec igives imeorebs da amas yovelTvis erTnairi grZnobiT ambobs... raRac Txovnisa da imedis nazavi meCveneba! vkiTxe erTxel da pasuxad SeWmuxnuli saxiT Tavi gaaqnia, TiTqos mimaniSna, Sen ver gaigeb da arc aris saWiro icodeo. pirveli sityva iolad davimaxsovre da sxvaTaSoris vkiTxe mogvianebiT, ras niSnavsmeTqi. dedaso! ar vici, iqneb maginebs?!... sami kvira mudam diqtofonCarTuli telefoniT vwrialebdi mis gverdiT da rogorc iqna Caviwere. axla Tan maqvs da
minda miTargmno... Zalian damwydeba guli, raime augi rom aRmoCndes!...
butsmingerma jibeSi xeli Caiyo. araferi mikiTxavs, mobiluri telefoni rom amoiRo, mivxvdi, Txrobis gagrZeleba iqneboda...
_ Canaweri Cems telefonSi gadmovitane! _ butsmingerma Tvalebi moWuta da failis Zebna daiwyo... _ ai, mivageni, aba mousmine!...
telefonis dinamikSi jer fxikini gaisma, mere ki Sori xma:
`...dedaSvilobas amas gTxov _ Sens miwas mimabareo, ca _ firuz, xmeleT _ zurmuxto _ Cemo samSoblo mxareo!...~
butsmingerma telefoni gamorTo da Cems reaqcias daeloda...
ra unda meTqva?!... Camaval mzes gavyurebdi... cremli ar damimalavs,... an ki ra azri hqonda?!...
ra iyo amaSi saZraxisi?!...
mdumareba
karis xma rom gavigone da zaliko davinaxe, gamixarda _ vicodi, xelcarieli ar movidoda.
_ kars ratom ar ketav?! _ misayvedura SemosvlisTanave.
_ ra mniSvneloba aqvs, Tu ugulom am qalaqSi mipovna da karamde moaRwia, vinaa magis SemCerebeli?! _ avuRe kiTxva.
zalikom veraferi mipasuxa, holis kuTxeSi mdgar demosTenes biustze SeaCera mzera da Tema Secvala:
_ rom Semovdivar, es … ra hqvia amas?!..._ demosTene!.... _ SevaSvele._ ho, racaa, naRdi tipi mgonia!gameRima._ wamo, wamo, miambe, ra xdeba CvenSi?! _ SevuZexi
sastumro oTaxSi._ ugulo isev misi fulis qurdebs eZebs, _ za
liko savarZelSi mokalaTda, Tan xelSi manqanis gasaRebs aTamaSebda, romelzec Cemi Camotanili eifelis koSki ekida. _ isev gamwarebulia!... kidev ar ganelebia brazi!...
_ warmodgenili maqvs, ras mizams, rom gaigos da mipovos?!... _ vTqvi da Cemive sityvebisagan tanSi gamcra.
_ gamoricxulia! _ Tavi gaaqnia zalikom, _ miT umetes, ver mogagnebs!...
_ Sen is miTxari, momitane rame?! _ amjerad me Sevcvale saubris Tema, radgan vCqarobdi _ vicodi zaliko didxans ver darCeboda.
zalikom jibeSi xeli Caiyo da magidaze jer wamali, mere ki Sprici daagdo.
wamovdeqi da samzareuloSi rom gavdiodi, karic gaiRo _ demura iyo, mezoblis avadmyofi biWi, sarTuliT qveviT cxovrobda, gulmodgineba da uSinaar
proza
28 `xornabuji~
so Rimili sCveoda saxeze. am Caketil garemoSi is iyo mxolod Cemi sazogadoeba. xSirad Wadrakis TamaSisas mowinaaRmdeged davisvamdi da vkarnaxobdi, ra unda eTamaSa... xanac ubralod visxediT da musikas vusmendiT misi ganuyreli Rimilis TanxlebiT...
_ oh, demura movida!... _ SesZaxa zalikom. _ Semodi!
demura ukve iRimoda, mokrunCxuli xeli pirTan miido da neli nabijiT sastumro oTaxisken daiZra...
vidre nirvanas vimzadebdi da sxeulSi Sevisaxlebdi, zaliko demuras emusaifeboda.
sastumro oTaxSi sxva adamiani davbrundi _ axla mxolod Cemi savarZeli mesiqaduleboda _ mivedi da Cavefine Sig...
demura iqve wamomadga Tavs._ viTamaSoT?!... _ ise gaiRima, TiTqos kbilebiT
ixedeboda.imgvarad viyavi, uaris Tqmac meZneleboda... demura
ki meloda da Rimils ar maSorebda..._ daanebe Tavi, _ wamomeSvela zaliko, _ magi
axla Tavis stiqiaSia!..._ stiqiaSi?!... _ Rimili arsad wasula demuras
saxidan._ ho, stiqiaSi!... axla wadi da mere modi!... _
Txovna gauria xmaSi zalikom._ wavide?!... _ isev Rimili aaxla demuram kiTxvas._ ho, wadi, wadi!... da mere modi!...zalikos sityvebze demura holisken Sebrunda da
ase Rimiliani daiZra karisken. me isev savarZelSi vefine... mzeris Tavi mqonda mxolodRa...
zalikom umal samzareulos miaSura......sami oTxi saaTis wasuli iqneboda zaliko, kari
rom gaiRo da holSi zorba kaci Semovida. fexdafex CemTvis yvelaze arasasurveli stumaric Semohyva. ugulo aq iyo!
im wamsve savarZlidan wamovfrindi da holSi gavCndi. ugulo demosTenes biusts miCereboda.
_ mogageni soroSi?! _ mere me Semomxeda da kbilebi dakriWa.
_ me arafer SuaSi var!... _ vcade Tavis marTleba, magram ugulom xeliT maniSna, gavCerebuliyavi.
_ ar minda, layboba Cemi saqme araa!... _ miTxra grimasiT, jibidan gasaRebi amoiRo da fexebTan damigdo. zalikos eifeliani gasaRebi iyo.
gasaRebs mzera Sevavle da roca ugulos gavuswore mzera, zizRisgan daWmuWnul saxes wavawydi. mindoda meTqva raRac, magram zorbam iseTi Camartya mucelSi, rom yvela organo mtkivneulad vigrZeni. meore dartyma kefaSi iyo _ nivTiviT damagdo iatakze. axla zorba fexebiT cemaze gadavida _ mcemda yvelgan, garda saxisa...
...rom gaCerda, sxeuls veRar vgrZnobdi..._ SegiZlia is fuli Tan gaiyolo, Tu saflavSi
Cagayoles!... _ waisisina ugulom.gaWirvebiT amovixede._ daafSveni!... _ ugulo biustze uTiTebda zor
bas. _ xerxemalze!...
zorbam nabiji gadagda, biusts Tavsa da boloSi xelebi Caavlo da xrialiT aitaca haerSi...
Tvalebi davxuWe da Tavi iatakze davde...dartyma yvelgan vigrZeni... Tan gaviTiSe......gons rom movege, ugulo da zorba wasulni iyvnen.
ra Tqma unda, isev iatakze vegde _ mxolod xrotini da quTuToebis moZraoba SemeZlo, sunTqvac (erqva ki?!...) umZimes tkivils mayenebda, sxeuli ukve aRar gamaCnda _ mxolod tkivili iyo yvelaferi!...
...anazdad fesacmelebi davinaxe _ Cemsken wamovidnen... nelnela momiaxlovdnen da axlos gaCerdnen...
Tavs ver vwevdi, vxrotinebdi da sityvis Tqmas ver vaxerxebdi... kidurebi TiTqos sadRac eyarnen uCemod... tkivili adamianiviT mawva zemodan da ganZrevis saSualebas ar maZlevda...
uceb zed saxesTan demuras saxe damexata _ gaRimebuli da gabadruli... erTaderTi Svela axla Cems TavTan daxriliyo...
_ stiqiaSi xar?!... _ warbebi aswia da Tvalebi daaxamxama.
sityvac ver davZari, haers gaWirvebiT vsunTqavdi... es imbecili ki ver xvdeboda, rom vkvdebodi da Svela mWirdeboda...
wamebmac me mimtres..._ kargi, waval!... _ demuras gamometyveleba ar
Secvlia, Rimili iyo mis saxeze mTavari da erTaderTi personaJi. _ mere moval!... _ dampirda da TvalTaxedvidan gaqra...
verafers vaxerxebdi, erTi `miSvelec~ ver amovTqvi...
...fexsacmelebi Sebrundnen da iseve gauCinardnen, rogorc momevlinen.
mSveleli aravin iyo... amitom, maradisobamde gausaZlisi tkiviliT gasalevi albaT erTi saaTiRa mrCeboda...
saTauriqarTuli enisa da literaturis mamakaci maswav
lebeli iSviaTobaa! Cven gvyavda _ `roberti mass~ veZaxdiT. patara tanis, susti da beCavi adamiani iyo. mudam gaxunebuli SarvalkostiumiTa da ganuyreli patara tyavis CanTiT maxsovs. literatura sulis xuTvamde uyvarda, gansakuTrebiT _ poezia. Tu leqsi gvqonda gakveTilad an unda aexsna, saxegabadruli da mzeragafrenili gvesaubreboda. xandaxan leqsebis kiTxvas daiwyebda da gaCereba aviwydeboda. bavSvebsac eg gvindoda _ gakveTili Cveni monawileobis gareSe sruldeboda...
uojaxo kaci iyo, mTelma skolam icoda, rom cols hyavda mitovebuli. iqneb es iyo mizezi misi maradiuli uxasiaTobis... Semovidoda gakveTilze, patara tyavis CanTidan aucileblad sayvarel yavisfer sqelydian bloknots amoiRebda da magidaze daidebda. rogorc ki dro miecemoda, an werda raimes Sig an kiTxulobda. ar maxsovs, iqidan CvenTvis raRac mainc
proza
29`xornabuji~
waekiTxos, Tumca, aTasi ram mohqonda da gvikiTxavda....
erTxel, sakontrolo werisas, Cveulebisamebr Tavis bloknotSi, Cven ki Cvens rveulebSi viyaviT CamZvralni, derefanSi didi xmauri rom gaisma (warCinebulTa dafa Camovardniliyo). roberti maswavlebeli SeSinebuli wamoxta da umal karSi gavarda. zed maswavleblis magidasTan wina merxze Worikana da avara Tanaklaseli gogona ijda. rogorc ki maswavlebeli gareT daigula, swvda bloknots da klasis gasagonad xmamaRla leqsis kiTxva daiwyo...
`...lodini gulis sasjeli aris,miT ufro, Tu ki aravin mova...damtove, rogorc sisxlma sxeulida mZiZgnis Senze fiqrebis xrova... ~sul strofisa da striqonis wakiTxva moaswro _
karTan nabijebis xma gaisma da bloknotic magidaze dabrunda...
mere movpareT is bloknoti. yvela leqsi colyofilisTvis hqonda miZRvnili, sul imaze werda, Tu rogor uyvarda da rogor eloda marto da euli... sakontrolo weraze wakiTxulTan erTad sxva leqsebic gadmoviwereT erTeulebma... imxanad Zalian saintereso gveCvena...
kidev, maSin pirvelad vnaxeT Tvalcremliani maswavlebeli... vgrZnobdiT, icoda, Cven rom gvqonda misi bloknoti. arc dagvmuqrebia da arc saCivlelad wasula sadme... bloknoti rom davubruneT, mxolod is ikiTxa, Tqven ra mogemataT am saqcieliTo... da saklaso oTaxidan gavida...
Semdeg gakveTilze erTsityviani Temis dawera gvTxova. jer sityvaze gvesaubra _ sityva is xaxunis Zalaa, romlis gareSec Tqveni azrovneba nabijsac ver gadadgamdao. mere gvTxova dagvewera Tema _ erTsityviani, romelic Cvens cxovrebas yvelaze zustad da srulad asaxavda, mxolod erTi sityva! Tqveno, ar iciT, rogori Znelia sakuTar TavSi sityva moZebnoT da gansazRvroTo. iqneb, roca moZebniT, mixvdeT mis fass, misi qurdobisa da gamomzeurebis mniSvnelobasa da veragobaso. Cven ra gvenaRvleboda _ erTsityvian Temaze iol davalebas verc vinatrebdiT, vin ra dawera, vin _ ra?!... furclebi rom Camokriba, vkiTxe, Tqven cxovrebas romeli sityva asaxavdameTqi. jer moulodnelobisgan gaCerda, mere `Tqven jer ver gaigebTo~, Cailaparaka... im dRes misi naTqvami yvelaze kargad fizikis maswavlebelma `gaigo~ _ roca sityvisa da xaxunis Zalaze vuTxariT, xom geubnebodiT, fizika yvelgan da yvelaferSiao, mogvigo niSnismogebiT...
is rom dRes cnobili kritikosi var da Cems sityvas wona da fasi aqvs, roberti maswavlebelsac unda vumadlode. mifiqria kidec bevrjer _ roca mSobliur qalaqSi movxvdebi, vnaxav da madlobas vetyvimeTqi, magram moucleloba da udrooba Cemze
mondomebulebi iyvnen. ase grZeldeboda im dRemde, vidre werili ar miviRe mSobliuri qalaqidan... momakvdav maswavlebels mezoblisTvis eTxova misi gamogzavna. werili rom wavikiTxe da maswavlebeli moviZie, ori dRis gardacvlili iyo ukve. madliereba dakrZalvaze wasvliT gamovxate... arc erTi Tanaklaseli ar minaxavs iq...
werilSi ki erTaderTi sityva ewera, albaT is pasuxi, Soreul ymawvilobaSi daupatiJebeli stumari rom iyo Cemi cnobierebisaTvis _ `mxolodini~...
wvima
vis ar gvisaubria wvimaze?!... rogor ar agviweria igi?!... rogori sityvebiT?!... rogori frazebiT?!... adamianebs metwilad uyvarT amindze saubari... soflad ki aucilebeli da gardauvalic ki aris!... mosavali xom amindis mgzavria?!... soflis avtobusis mZRolad muSaobis wlebma amaSi karga xania damarwmuna...
amindze saubrebi, Cveulebriv, erTmaneTs hgvanan _ erTi da igive, TiTqmis standartuli Sedarebebi da epiTetebi... roca ismen, TiTqos winaswar ici frazas romeli sityva gaagrZelebs da Seavsebs... amaSi gansacvifrebeli araferia!... Tumca, erTxel, erTma glexma wvimis nairgvaroba erT winadadebaSi ise Caatia, dResac makvirvebs misi siTamame! es iyo adamianis sityvasTan Tavisufali da Tavdajerebuli improvizacia... iqneb amitomac CamrCa samudamod sityvasityviT mexsierebaSi...
...avtobusi sadgurSi davayene da sayidlebze gamoveSure _ roca wlebi erTsa da imave sofelSi dadixar, aRaravis eubnebi uars Txovnaze qalaqSi raime SeuZino da wauRo...
jaWvis xids rom mivadeqi, trotuarze ori kaci SevamCnie, erTs Cacmulobaze etyoboda qalaqeloba, meore ki glexi iyo soflidan _ qsoviliT TavmokoWili godori edga fexebTan, romelSic sisxlisferi pomidorebi moCanda. saubrobdnen da viwro trotuarze gamvlelTaTvis dabrkoleba xdebodnen, romelTac avtomobilebis saval nawilze uxdebodaT gadasvla...
rom mivuaxlovdi, maTi dialogis fragmenti Cemi smenis arealSi moxvda:
_ ho mogividaT wvima,... a?! _ qalaqeli iseTi toniT CaekiTxa, TiTqos misi damsaxureba iyo amaSi raime.
_ wvimaa?! _ warbebi aswia, Tvalebi farTod gaaxila da sityva gawela glexma, _ iseTi Tavsxma iyo, kacisTvis rom kacs `miwa~ daeZaxna, `talaxs~ gaigonebda...
...xidis meore TavSi rom gavedi, mxolod maSin mivxvdi _ marTla magari wvima rom yofila Turme!...
proza
30 `xornabuji~
poeturi dueti
ciklidan: `jvriswera RamiT ...~ _ galaktioni da
meri
1 . . .
meri, uSenod Zalian miWirs...meri, vuyureb samSoblos daclils...meri, qarTveli gogo Tu biWiiverieli qali Tu kaci,yvela sakuTar miwidan garbisda ujiSoTa jogiT ivsebaTbilisi ... gaxda mruSi da xarbida daikarga eris Rirseba...meri, datove am wuTs parizida yvela mand myof qarTvels uTxari,rom Camovidnen!!!...maTi qarizmamamuls gaaTbobs, rogorc buxari...
2 ...
meri, ver icnob dRes iverias… saqarTveloSi qarTvels ver naxav...da vfiqrob : neta es is eria, selCukebi rom erT dRes Selaxa?...triumfaluri TaRia CemTvis erTawmindaSi zarebis rekva...qarTvelTa jari ibrunebs xerTviss _ didmouravis maxvili cekvavs...meri...atyvia Cems TvalTa gugebs...meri...Sen gnatrob yoveldRe gogo...da mikvirs neta viT Seegue, koko Sanelis parizul logos...
3 ...
hoi, rogor menatrebi meri...|hoi, rogor magondebi axla...neta WyviSSi erTi gvqondes Weri,an parizSi SenTan damasaxla...Rameebis gadatana miWirs,uSenobis mimZafrdeba gancda...ra Znelia, rom ataro niWi,rogorc gulSi _ parxali da xanZTa...
4 …
sulis CuqurTmebi trfobisgan irTveba,sizmarSic cremlebma danama sakinZe...dgas sveticxoveli RvTiuri filtvebiTda monatrebas wnavs sevdiT arsakiZe...
5 ...
me saakaZes yovelRam vxedavda mesmis misi wkriali xmalis...da avsebs Rames mamulis sevdamoRalateTa gamonaxravi...ver daanaxa Zmas da mokeTes_Svilis Sewirvis tkivili avi...da paatasTan erTad mokveTesTviT saqarTvelos momavals Tavi...
6 …
meri...isev marto var,iqneb gadamiviwye...poeziis atomisafeTqdeba sificxe...meri, aRar gaxsovar,mogabezre Tavi damaxvevia mglis xrova,Ramec aRar gavida...da vin vis gaimetebsunda hkiTxo mauzers...oxravs 37...
vaJa oTaraSvili
poezia
31`xornabuji~
sisxliT savse auzi...meri... Tuki gadavrCida kalami atirda...gestumreba gala Sin,gulSi Seni xatiTa...
7 ...
me dardi Semomexvia,ar mekareba wams ruli...ra ucnauri mexia_uerTmaneTo warsuli...vin xedavs gulSi ra mizis,ra qariSxali marxia...meri, eg Seni parizi,drom Tmebze Semomarxia...ra ucnauri, mexiauerTmaneTo warsuli...javri kvlav Semomexvia,me ki megona wasuli...
8 ...
sizmarSic mesmis Seni xma cxadad...Sen mwer da avsebs Zili fialebs...ivlisis caze mze gamicxardada dilas ukve moafrialebs...merii… getrfi da geTayvanebi,rom ar gicnobdi, vina Tqva neta ?...aragvispirze qarma yanebiyayaCoebis sevdiT moxveta...
9 ...
aRar viRlebi gzaze yurebiT,rodesac Cemsken modixar meri...galoben sulSi molaRurebida varskvlavebiT savsea Weri...roca midixar dards vemonebi,TiTqos iSleba yvela ocneba,aRar galoben molaRurebida cremli Rawvze Camococdeba...
10 ...
uReltexils miuyveba Cemi sevdac...Seni saxe netav didxans mexila...da Sexvedrebs ganSorebac Tan rom sdevda,siyvarulic gaauReltexila...
11 ...
TeTr xidze meris qaTqaTirions rZisferi qafia...savsem am trfobis baraqiT,giZRven quTaiss kafia...
ris Tovli, risi fanteli...siTeTriT vin Seimosa...leqsiT davunTe sanTeli,mag mkerdis marmarilosa...
12 ...
me Seni Tavi Jamma momtacada gagaqroles nebis gareSe...da Seni trfobiT SevTxov mona cas,ar waviSalo me Sens TvalebSi...o, gaxsovs meri, rogor garbodi,gelaTis kedlebs rogor umzerdi...Cemze vedrebas cremliT galobdida wamlad meqca Seni muzebi...
poeturi dueti
ciklidan: `jvriswera RamiT ...~ _ galaktioni da
meri
1 samSoblos monatreba...
dilis buruss ver ereva mzera,elodeba gazafxulis niavs...dafrinavda ezos Tavze Zerada mohqonda mTis surneli liaxvs...
eka kvantaliani
poezia
32 `xornabuji~
sxvagvaria mamuls gareT yofna,nisli buravs ucnaurad sagnebs… Citis JRurtuls movismendi soflad,Tumca vusmen Subertsa da vagners...
2meris emigrantuli dRiuridan
triumfaluri TaRi,gulSi mag trfobis naRmi...gala...qarTveli mqvia_siSore aRmiqvia...Tumc safrangeTSi var damomwons parizi... nica...guli ar gadagvardaCems qarTvelobas vicav!...
3 …
vazze leqsiT eferebi mtevans,gala, rogor Semiyvardi ase...dardi cremlis wveTSic Caeteva...qarTuli cis mxiblavs sialmase...TiTqos mTvare darajiviT micavs,Rrublebidan moTminebiT mimzers...ra jobia Sen rom xatav im cas...ra jobia Sen rom umzer im mzes...
4
gulSi CuqurTmebiT dagvrCa nikorwminda...
bage Seiferebs sinazes amboris,riTma aaldeba azris gakvesebiT...trfobis samyaroa sityvebSi am oris,cremliT danamuli gulSi gvaqvs leqsebi...manZils Sevamcireb TiTqos nabijnabij...cac ki sul sxvagvari iyo iq rom wvimda...Tumca ganSorebis gvergo mware abi,gulSi CuqurTmebiT dagvrCa nikorwminda...
5 ...
meris wuxili... „kaspis erT did kldes, veravisi klde ver sjobia...~
galaktioniar masvenebs saakaZis wuxili,gaviareT metexi da niabi...„mesizmreo,~_ meubnebi _ „wuxeli...~da sizmari zRapariviT miambe...qarTlis velze ucxo droSa frialebs,mtris jars gzebi CalmiT daufaria...kavkasions, lixis qeds da TrialeTs,kvlav darajobs saakaZis faria...avedevneT saakaZes kvaldakval _Cvenc CavuxteT mters brZolaSi is minda...dResac droa daviaroT kardakar,
isev daWres borot enis isriTa...kavTisxevi... erTawminda ...paata...zarebs rekavs cad evstaTi plakida...iveriav, Cvens znes Jams nu gaatan !javri fiqrma guls jvariviT damkida...axlac mesmis xmalis xmalze kveTeba...aiSala qari gzebze mtvriani...suli dasdo aq Tevdore kvelTelma...Senc aqa xar... mec Sens gverdiT vtrialeb...yvelgan damaqvs saakaZis wuxili,nostes gavscdiT ... gaviareT niabi...„mesizmreo,~_meubnebi_ „wuxeli...~da guls guli trfobis jaWviT miabi...
6 ferTa integracia...
TeTria Tu wiTelivardi, mainc vardia...rogorc xmeli wifeli dros ver vuZlebT avdrians ...mters ar xelewifeba,rom saxalxo gvardiadaimonos... Sav sias,daxvretebis serias...gadavurCe SansiazRva gadamiseria...saqarTvelos sazRvarzedgas wiTeli armia...arc miwaze, arc zRvazegulTan arvis ar miaqvs...veli cisferyanwelebs,xan xmeleTiT, xan ciTa...xmals yawimTan vawyvilebucnauri gancdiTa...wiTeli Tu TeTriavards aqvs Tavis gracia...Sors xar... dRes sulerTiaferTa integracia...
7 mesizmre...
viare aRma Wiuxvze,Camowva fiqris zvavia...cremlis mdinaris siuxvemmTasTan CaSala zavia...guls mosdevs sevdis mwevarileqsebi moimSvilda da minda davlaSqro mwvervalibarSi ver vrCebi mSvidada...tramalis qarebs naCvevimgeli xar muxlCauxreli...SemogefeTe arCviviT_gala, mesizmre wuxeli...
8 ...
SenTan fiqrebiT mivfrinavT mzemde,kavkasionis gavaReb zekars...
poezia
33`xornabuji~
Sen meubnebi: „ Zvirfaso, mende!~da TiTqos sulSi zarebi rekavs...Cvenc xom davlaSqreT mTebi orTavem,gzaze viareT bilikni eklis...viT sapatarZlos, ise momrTavenyayaCoebi da gulSi gekvri...qarSi foTlebi iwyeben kankals...velze aRviri fiqris mivuSvi...yvavilebi ki cekvaven kankans_Zveli furclebis herbariumSi...
9 ...
zafxulia... Jriamulobs Citebi...sulSi mainc ver gavuZleb sicives...msubuqdeba fiqri, amimCatdeba,ros TvalebSi saqarTvelo cimcimebs...aq, parizi veRar itevs CamomsvlelT...me, Tbilisi Zveleburad miyvarso...TiTqos ucxo planetidan Camomsves,qalaqs avlebs ferTa gamas pikaso...saxlTan xidze albaT nela gadadida mogesma: „gala, isev mTvralia!...~ ra ician... parizs, meri gadardebs _Cems TvalebSic Seni trfobis alia...
10meri _ svaneTis mTebs
alpebidan...brolis mwvervali TeTnuldis,gars moxveuli nisli da...barSi cxovreba garTulda, mTas Sevefaro is minda...uSbaze Tovli ar lRveba,qari Rrialebs ar wivis...svanur koSkebSi balRebi marTveebia arwivis...qalaqs gazrdili qali var,
ar mikrefia Zaxveli...ucremlod alpebs ar mival,svaneTis mTebis mnaxveli...momdevda bani eqoTa,rogorc ferdobze marxili...gala, es leqsi mec mqonda,viT kldeTa gamoZaxili...zafxulis mTebze ialaRssimwvaniT uxasxasia...vin modreks qarTul iaraRs_svanebis mtkice xasiaTs!...
11 ...
evropuli da TanamedroveTvals anebivrebs Sanelis moda...gulo, ocneba mainc madrove,warsulze fiqri cremliviT TrToda...bagrats eaxlnen locvad Rrublebi,wvima asvelebs uqimerions...ayvavebulan mand, alublebi...parizSic mesmis, mixmob: „merio...~maisis vardis momdis sinaze,sevdis Jamia droiT franguliT...gulSi nakvalevs, rogorc silaze,vtoveb... uSenod var gaTanguli...
12 ...
gvimrebs gaumarTavT xevxuvSi ferxuli...Sen miTxar: „aseTi neta ram dagbada?...CemTvis xar Seqmnili...~ RimiT uxerxuliTdamfara mag trfobis grZnobebis nabadma...Senc gxiblavs bodleri, kokto da klodeli...riTmebSi siaxles daeZeb...aba, ra!...meri da franguli leqsebis modeli,parizma TbilisSi Sen gadmogabara!...
quCa da qali qalaqSi bevri lamazi quCaa, magram maTgan yvelaze
metad erTi gamoirCeva, is, ganapira, moedanTan rom iwyeba, daRmarTs Caekideba da karga manZilze grZeldeba, vidre bolos sxvas ar SeuerTdeba. es quCa jer kidev karga xnis win brtyeli qviT moekirwylaT, mis orive mxares ki tanmaRali xeebi xarobda: kaklis, verxvis, gargaris, akaciis, TuTisa da kidev vin icis risi ara. mcxovrebT im xeebis Ziras lamazi yvavilnarebic gaeSenebinaT, romlebic zamTarzafxul
anzor sifraSvili
proza
34 `xornabuji~
sul feradferadad iyo gadapentili da mxolod maSin erTferovndeboda, zed Tovli rom daedeboda. ara, Tovlic im yvavilebiviT alamazebda mTel quCas da roca yvelaferi gadaTeTrdeboda, iq Cavlas araferi sjobda; iseT mSvenierebas afrqvevda, TeTr CoxaSi gamowyobil warmosadeg Wabuks mogagonebdaT, saqorwinod gamzadebuls.
yvelaze lamazi yvavilebi moxuci qalisa da misi gauTxovrad darCenili Svilis ezoSi xarobda. es oTxmoc wels miRweuli moxuci, aneta, xavsmodebuli Wermis qveS grZel skamze ijda xolme da qsovda da qsovda: xan TeTr windebs SviliSvilebisTvis, xan ki samelneebis Casadeb feradi Zafis badurebs iqve aswlovan SenobaSi mdebare dawyebiTi skolis moswavleebisTvis da yvelas saCuqrad urigebda, Tan amvlel–Camvlels locavda da Tavis asakamde moyras usurvebda.
mis gadaswvriv rus dedakacsac, nuras, iSviaTi silamazis vardebi gaexarebina, odnav zemoT mesaflave mixas karga mozrdili xexilis baRi hqonda gaSenebuli, qvemoT Rrma xevi iwyeboda, xolo kidev ufro qveviT erTi gamrje kaci, arCila dasaxlebuliyo, romelsac saxlic kargi aego da ezoSi cxvarZroxac moemravlebina – misi ezos qvemoT balaxiani ferdobi iwyeboda, mas ki meCxeri tye esazRvreboda...
diax, ase iyo, magram im quCas gamorCeulobas kidev erTi ram matebda: is Seyvarebuli gaxldaT, mTeli guliTa da grZnobiT Seyvarebuli!
saqme is iyo, rom quCis bolos erTi RvTaebrivi silamazis qali cxovrobda, romelic yovel diliT saxlidan gamodioda, yels moiRerebda, kibeebze CamoanaTebda, mere ki qoSebis bakabukiT zeviT, moednisken gaswevda da TeTr, spetak, kabaSi gamowyobil uzado tans miarxevda.
quCa sulmouTqmelad eloda im wuTs, roca is qali unda gamoCeniliyo. igi sunTqvaSekruli im kibeebTan molodinad iyo qceuli, sadac qals fexi unda Camoedga, Camoevlo, xis CuqurTmian moajirs nazi xelebiT dayrdnoboda, wamiT irgvliv Tvali moevlo da qvafenilze daebijebina. am dros maRali xeebi totebs Searxevdnen, wveroebs misken moidrekdnen, Tavs moixridnen da aqaoda utifarma wvimam ar daasveloso, zed gadaefarebodnen da erTmaneTis miyolebiT miacilebdnen, xolo vardebi, zambaxebi, mixakebi, SroSanebi kidev ufro gadaiSlebodnen da saamo surnels misken miafrqvevdnen.
dabla rom es ambavi xdeboda, maRla kidev Citebi navardsa da WikWiks umatebdnen, xolo Tu zafxuli idga, mercxlebs im qalis zemoT saocari gniasi da Jriamuli gahqondaT, frenafreniT yiraze gadadiodnen, mere telefonis mavTulebze Camwkrivdebodnen da saocari hangebiT midamos ayruebdnen.
xolo RamiT... RamiT ufro gasaocari iyo yvelaferi, radgan mibnedil mTvaresTan erTad lampionebic CaxCaxebda da maTs Suqze gasaocari silamazisa xdeboda saxlebic, xeebic, buCqebic da yvavilebic.
Seyvarebuli quCa qals aedevneboda, mis TeTr xelTaTmanebs, aseTsave kabasa da moqargul quds Soridan miefereboda, miesaTuTeboda, gverdiT mihyveboda, zogjer abezari verxvis Camovardnil foTols maRlidanve suls Seuberavda da Sors gadaisroda, zogjer kaklis tots mouCrdilebda, ayvavebuli atmis an tyemlis yvavilebs Tavze nazad daayrida an vaSlis xeze SerCenil surnelovan nams sunamod daafrqvevda da celq niavTan erTad mxrebze rbilad Seexeboda.
qali quCis siyvaruls ver xvdeboda, verc ki warmoedgina Tu mas siyvaruli SeeZlo, Tumca Tavadac Zalian uyvarda am quCaze siaruli da im surnelebiT datkboba, romelsac mxolod aq grZnobda.
wlebi gadioda, quCis siyvaruli ki ar neldeboda, piriqiT, ufro izrdeboda da cxoveldeboda. erT yvavils rom Wknobas Seatyobda, maSinve meores gadauSlida, romelime xe rom xmobas daiwyebda, mis sanacvlod axal nergs aRmoacenebda da saCqarod zrdida, undoda tani male aeyara, raTa mis sayvarel qals mwveli mzisgan Crdilad dasdgomoda. erTi eg iyo, rom laparaki ar SeeZlo, Torem vin icis ramden sasiyvarulo sityvas etyoda, trfialebas gaumJRavnebda, leqsebs miuZRvnida, simReras umRerebda! mere ra, rom qali verafers gaigonebda – quCa mainc bednieri iqneboda, Zalian bednieri.
im qalaqSi uamravi adamiani cxovrobda, Tumca rogorc vTqviT, am quCaze maTi ricxvi arc Tu ise bevri iyo. magram mas Semdeg, rac SemTxveviTi gavlisas Tvali mohkres rogori lamazi iyo igi da aq siarulic rogor Svebasa da siamovnebas aqniWebdaT, ukve Soridanac modiodnen da axalgazrdebica da moxucebic mTeli dReebi daseirnobdnen quCis Tavidan bolomde, mere bolodan Tavamde da Tan xSirxSirad isvenebdnen. gaivlidnen, vardebisa Tu mixakebis gamabruebel surnelebas Seiynosavdnen, kaklisa da verxvis CrdilSi Sedgebodnen da wasvla aRar undodaT, surdaT gamudmebiT mxolod aq gaetarebinaT dRis didi nawili.
quCas isini ar ainteresebda, sulac ver amCnevda Tu im qalis garda kidev vinme sulieri arsebobda. misi fiqrebi am qveynad mxolod erT vinmes dastrialebda da es erTi vinme is iyo, mTlad TeTrebSi gamowyobili ulamazesi, RvTaebrivad momxiblavi qali, romelic diliT aivlida qvafenilze da raRac drois Semdeg isev Tavqve dauyveboda. quCam isic ki icoda, rodis unda Camoeara im qals, radgan zemoT, moednis maxloblad, didi romaulcifrebiani cisferi saaTi moCanda, romelic melodiur xmas gamoscemda xolme da xSirad yofila rom bavSvebs mis ZirSi Tavi sagangebod mouyriaT, raTa kidev erTxel moesminaT rogor Camorekda igi musikas.
quCa xedavda, rom igi mxolod im droisTvis arsebobda, roca im qals unda aevlo da Camoevlo. sxva dro mxolod molodini iyo, molodini am wuTebisTvis, bednieri, usaRvrod bednieri wuTebisTvis.
da ai, erT dRes is qali aRar gamoCenila. kibeze
proza
35`xornabuji~
arc misi TeTri qudi Canda, arc kaba Srialebda da arc fexsacmlis bakabuki moismoda.
radgan amgvari ram adrec momxdara, quCa didad ar aRelvebula, ar Sewuxebula, imedi hqonda meore an mesame dRes mainc is qali karebs gamoaRebda, xelTaTmaniani xeliT moajirs daeyrdnoboda da ramdenime safexuris Camovlis Semdeg fexs qvafenilze daadgamda. es ki iyo, mainc usiamovno grZnoba daeufla, TiTqos cudis molodinSi gairinda; yvavilebmac Tavi Cahkides, xeebma Sriali Sewyvites da caSi molivlive mercxlebic sulganabulni, im saxlis win mavTulebze Camwkrivdnen.
is qali arc meore dRes gamosula saxlidan. samagierod adamianTa mimosvla gaxSirda da sruliad ucxonic gamoCndnen, isini, vinc quCas adre arasodes enaxa. modiodnen Tavdaxrilebi, kacebi moxdili qudebiT, qalebi TvalebTan mitanili cxvirsaxocebiT, modiodnen, im kibeze adiodnen, garkveul xans yovndebodnen da Semdeg oxvriTa da cremliani TvalebiT ukanve Camodiodnen.
quCa raRacas mixvda. mixvda, magram ar daijera, radgan kidev hqonda imedi rom im qals naxavda, iseTsave amays, lurjTvalebas, tanis rxeviT mimavals, xelTaTmanian xelSi patara CanTiT, naxavda da miacilebda cisfer, romaulcifrebian saaTamde, romelic am dros cxrajer Camorekda melodiur musikas.
magram gavida kidev erTi dRe da quCas mxolod Suaxnis qalisa da kacis saubari moesma:
– wavida? manac dagvtova? – oxvriT kiTxulobda kaci.
– wavida, manac dagvtova, – pasuxobda qali, – samudamod miatova yvela da yvelaferi: saxli, baRi, es mSvenieri quCa...
iqneb sxvac bevri ram Tqves im kacma da qalma, magram quCas mxolod es oriod sityva moxvda gulSi: wavida, gaecala quCas, datova, miatova...
mereda, risTvis? ratom miatova? ratom hkra xeli quCas, romelsac uyvarda, Tavs evleboda, eloliaveboda, fiandazebs ufenda, ukan dahyveboda da fexqveS egeboda... man ki mainc miatova, gaecala, wavida, daiviwya...
ai, Turme rogori arian adamianebi: umadurni, ugrZnobelni, gulqvani, gautanelni, uwyaloni, romelnic wminda grZnobis Rirsni ar arian, im wminda grZnobisa, romliTac uyvarda quCas is qali. quCas uyvarda, im qalma ki aiRo Tavi da sadRac gadaikarga, miatova es ulamazesi yvavilebi, xeebi, qvafenili, xevi, farnebi, RamiT rom jadosnur SuqSi xvevdnen yvelafers... miatova da wavida, vin icis sad, magram miatova ki...
maS quCamac gulidan unda moiwyvitos im qalis xsovna, misi saxeba, amden xans sasoebiT natarebi, daiviwyos rogorc gulqva, ukadrisi, ampartavani...
da daiviwyebs kidec. diax, daiviwyebs, radgan is qali misi siyvarulis Rirsi ar yofila. tyuilad
Sealia amdeni weli, tyuilad eloliaveboda da fiandazad efineboda.
meore dRes xalxis denam imata, gansakuTrebiT mas Semdeg, rac cisfer saaTze isrebi pirvels miuaxlovdnen. Sav kabebSi gamowyobili qalebi da qudmoxdili kacebi modiodnen, im saxlis kibeebTan grovdebodnen, aqeTiqiT mwuxared iyurebodnen, oxravdnen, mere qalebi Ria karebSi Sediodnen, kacebi ki iqve Cerdebodnen an grZel skamebze sxdebodnen da musaifs marTavdnen.
quCam bevrjel scada im oTaxSi Seexeda, SeeWvrita, sadac qalebi Sediodnen, magram kibeebze ver aiwia. maSin iqve mdgar kaklis xes Sexeda vedrebiT, romelsac diaxac SeeZlo fanjridan Sexedva, magram manac uaris niSnad amaod gaiqnia totebi – fanjrebs metad sqeli Savi fardebi efara da araferi Canda.
am dros haeri samgloviaro musikam aavso. ismoda raRacnairi mZime, naRvliani hangebi, viRac moTqvamda, beds uCioda da es sevdiani xmebi ise gaismoda, TiTqos civi, yinuliani wyali gadmoeRvara vinmes.
skamebze msxdomni wamoiSalnen, qalebma cremls umates, kibeze ramdenime kaci gamoCnda, romelTac mxarze sasaxle gaedoT, sasaxleSi ki is qali iwva, iseTive lamazi, mSvenieri, haerovani da RvTaebrivi, rogoric quCas adre enaxa.
mcire xanic da samgloviaro procesia gzas gaudga. midiodnen mZimed, dinjad, svenebsvenebiT, kacebi erTmaneTs enacvlebodnen, qalebi SeuCerebliv iwmendnen cremlebs da veravin SeamCnia, rogor gafiTrda quCa da rogor gaeyina guli. qari arsaidan qroda da veravis gaego, xeebi totebs ratom arxevdnen, wvima arsaidan modioda da yvelas ukvirda yvavilebze nami ratom gaCnda, xolo qvafenili ratom dasvelda.
am dros quCas isev Semoesma guSindeli guSindeli xmebi:
– netav ratom meore quCiT ar gaasvenes? is moafaltebulicaa da sworic, aq ki ramxela aRmarTia asavleli, Tan es uswormasworo qvafenili... – ambobda qali.
– ra mogaxseno, Tavad gamouTqvams survili– am quCiT gamasveneT, me is Zalian miyvardao, – miugo kacma.
procesia ukve cisfer saaTs uaxlovdeboda, sadac uamravi xalxi Segroviliyo da sinanuliT ucqerda sasaxleSi Casvenebul qalis cxedars, romelic marTlac iseTive lamazi iyo, rogorc Tavisi cxovrebis saukeTeso wlebSi.
da veravin gaigo Tu ra mTeli xmiT atirda quCa da ukve Sors wasul cxedars cremliani xma daadevna:
– mapatie, Cemo Zvirfaso!.. gTxov, gevedrebi, mapatie!..
meore dilas quCis mcxovrebni saocari da amouxsneli ambis mowme gaxdnen: uklebliv yvela xe, buCqi da yvavili erTbaSad gamxmariyo da Tavebi usicocxlod CaekidaT, xolo mercxlebi sadRac gadakarguliyvnen, Tumca jer isev zafxuli idga.
proza
36 `xornabuji~
fermkrTal ucnobs(geinsboros axalgazrda aristokratis portreti)
vinZlo Sens tuCebs ramdeni qalis sevda Seemsxvra,etli uinZors mihqris, odnav ar gavxar emxvars,Cemi bavSvoba Sens giSrisfer kululze Tvlemda,Cveni sicili kosmiur mtvers xvetda beTlemTan.
guli Zgers brolis siSoreTa gamanZilebiT,sxva epoqaa, WuWySi gvaxrCobs minis filebi, moidilega sulma Turme cremli enoqis,cinizmis RvelfiT usaSvelod gapoxilebi
aRar vmRviZarebT, caTa ZarRvi CvenSi marxulobs,iseT wyalwyala Sexumrebebs SevaberdebiT,cincxali mzera, gulis JrJola sagazafxulo,aRarasodes mogvakiTxavs danamdvilebiT!
jiSian kisers, safironis Tvalebs kanTiels,aristokratul saxis feri SemoamTxvie,damTxveul vnebis maraoebs giSlian droni,mainc vis mxrebze irvaleba gzebi ufrToni?!
me Sens Cauqrob silamazes isev Sevxari,Rimilze metad SenTvis fasobs daSna, begTari,cisferi sisxli, mzeraSi rom ase Cauqobs,sarke, romelic Cems mSvenebas jer ar auqmebs...saarakoa, SevxvedrodiT dro sadac Tvlemda,Cveni sicili kosmiur mtvers xvetda beTlemTan.
* * *ici, miwa vnebsdrois qaravans odes goni mireaxleba,qviSas aviyvan STagonebis jiut TanmxlebadskalpazvirTebul sityvis gemos igi iwamebsCvens aRnagobas, zeciT savses, ici, miwa vnebs, rameTu miwa mogugunebs aRmarTisaRmarTdaWidebulni mTvaris sicils,vWvretT gvams piraRmamtverma ankesi gadaugdo, vinc mzes umzira,urC ioanes moWril Tavze amxedrda kvirada mis ZvalTagan wvimis qercli gadarCenilamTas rom miando ugumbaTo Wrialis TaRma.
akenkili Tvalebies akacia momTabare wyvdiadis tiviTmzedCamoRvenTil siCumeSi viRacas uvis,odesme Cems Tmebs miwis ZarRvni gadamarcvlian,sivrces qafiviT SeaSreba kvirti sigluvis.
lodini wvimis sixistesTan gaTanabrdeba,zRvam moxarxare napirs Sexsna sicrue Sorisicariele gavugzavnoT mglis tvinSi odins,Torem sityvebad gardaiqmna ufskero Smori
iqneb ujero SemarTeba kvlav Tavs dagvatydesda gaveridoT grZnobis simWles modurad gaTlils,simsubuqeTa simxurvales ar daujero,Cawure wrfeli mdumareba, ha, Jangis saTli...
esea mxolod, simartoviT daicva Tavi,miwaTa eSvi sipirquSes eSva davrdomils,nislad dardobdi. xams mzes brazi gadaayolo,Tvalebi rwmeniT akenkilni, iqnen dandobil!
* * *poeti sazarbazne xorcia,leqss wer? saimqveynod mogclia.sityva ganiavda xmauriT,brbos gasarTobad nu aurev!
zRvauri dagiZaxon sibraziTSfoTvaa STagonebis embazi.dagvcinon, gagvkicxon, gauSvi,simarTlis kverTxi ar dauSva!
poeti sazarbazne xorcia,sisxls woni? saamqveynod mogclia,sityva daxurdavda xmauriT,laJvardSi brmad imogzaure.
* * *marts kenwlavs sevda udrood mZafri,bageTa sunTqva ugazafxulo.Cemi xmaqviSis yru avtografisikvdilis wignad gsurs rom daxuro,uwyvet simebis WirTaTmenaniar moeyuros sizmradac arvis,sad daamiwe guli qedanis?Turme Sens sisxlSic dro swrafad garbis!
ika qadagiZe
poezia
37`xornabuji~
cav, uvarskvlavo!da Tuki xifaTs ar vekrZalvi, cav, uvarskvlavo,dedamiwaTa muzaradis cremlis Semskvneloganqardi! sevda Sens siRrmeebs gadavuzavo,wyvdiadTa gaswvriv quxiliviT gadagemtero...
atraqcionze civ RrublebSi mze mogniasemwvel mzeras kentad mialursmavs Cems TmaTa Rvarcofs,leqsebis sisxliT Seciebul ucveTel Tasebsvin aaTasebs? migvaniSebs amqveynad ra sjobs.
zRudeurRvevi siamaye uvarskvlavebo,Tu Seni gulis karibWeTa amaqmaneba,wyvdiadTan rkena maradisi Tundac wamego,oRond SemegrZno, Seni suli dros ar danebda!
Soreuli naosnobis kapitanoToliebis gamyinavi SeZaxili: Zirs piano!okeanis ZarRvebs eqviSrobeba,Soreuli naosnobis kapitano,mxolodSobil fiqrs SegiSrobs cxovreba... Cven ver SevxvdiT horizontis SverilebTan,sadac zRvis da qviSis jvarcma kiafobs,udabnos da okeanis Serigeba sfinqsis gabmul sizmariviT giambo.
hoda, xmeleTs viT mekobre, verkinebi,arc alisfer afrebs vesaTuTebi,varskvlavs visvri, rogorc iRblis yrumunj nomrebs,mtkiva Seni uasako xundebi...
uars vambob sxvis brZanebebs davetalRo,Semoafrens guli ucnob qimerebs,movercxlili sevda altobs pirquS maRlobs,cremls, sikvdilis celiviT rom miRereb!
Toliebis gamyinavi SeZaxili: he, sviano!okeanis kunTebs eqviSrobeba, vSiSob, qvesknels leqsebad ar dagitano,gesli amo qafiviT ar gSordeba...Soreuli naosnobis kapitano,Cveni himni miTebs emaxsovreba.
Sav Sinauro!Sav Sinauro, Turme gvarTmev ZirZvel miwawyals,usaTaurod Semomartyi ratomRac alya,Tu Sens ZarRvebSi winaparTa mxne sisxli galxva,wyromis `trauri~ axmaurebs qaTinaurebs,romelsac eris mwvave risxva umeTaurebs!
gmirebis sisxliT mokirwylul cas gadamTieli ver Seisrutavs, Zvras ver uyof Cems gulSi curtavs!ra avbediTi mZvinvareba Semogiburavs?!
Rirsebas fulis farRulebis wneva ver gudavs!jojoxeTurma siveragem sad daibuda?moyvrad mosuli rodis eZmeim pirSav mqirdvels,vis saqarTvelo qarTvelebis gareSe surda...
Sav Sinauro, naadrevad gaSinaurdi,gaxsovdes, Cven ar daganebebT ZirZvel miwawyals,wkvaramis samkals inareklebwawymedis wiaR,mainc aRvadgenT Cvens uJangav, sisxlnaltob farxmalsda maSin Zrwode, usamSoblov,qarTveli mqvia!
dialogi noemberTannoembris sinaze suls tangos acekvebs,mxrebCamoSvebuli dardisgan vsveldebi,velur siamayes vuwoneb actekebs,foTlebs itaceben aqatis gedebi.
wvimis gvirgvinisgan mwvavdeba iara,bavSvoba gafrinda Tovlis namqeriviT,fexSvelma wamebis gza gadaiarada pirqve daemxo daqancul beriviT.
ar msurs davijero, viT mware siqmari,nuTu yvelaferi gangebam waiRo?aravin mawynarebs, Sen raRa miTxari?sulma safasurad simSvide gaiRo.
ar msurs ganvmartovde naRvelis amara,ufalo, mixseni, rwmena SemarCine,Sevkra sicocxlisken savali kamara, gangebav, Tu gnebavs axlave damcine.
Satberdime ar mecvleba Tvalebis ferirameTu mzeriT damaqvs Satberdi,saukuneTa gziT davimtveri,SemomrCa mainc urRvevi ferdi.
me ver wamgvares sunTqva mciredirameTu guliT damaqvs Satberdi,Calmian mzesTan gloviT mivedi,momavals vande xanZTelis mkerdi.
me ver momdrikes ufskero qedi,rameTu sulSi borgavs Satberdi,qviSis gzas gasdevs gadasaxedi,arc oden sizmrad gadavsxvaferdi.
CemSi ar mReris sxva tomTa sisxli,rameTu geniT momdgams Satberdi,ucxoTa qveynebs wvavs CemSi nisli,wminda qarTuli jiSis davberdi!
poezia
38 `xornabuji~
laSa masxulia
nanavuZRvni dedas
iadonsa vardi gana,ia daenana,roca qari moeqana,iavnaninana.
Sen daviTis jiSis Cvilo,qveynis Cino Tana,mze arasdros mogeCrdilos,iavnaninana.
angelozi cvars gapkurebs, badri piris banad,ca nislebis rZiT gapurebs,iavnaninana.
molaRuri SemosZaxebs,bulbulis xmis banad,SegirCeven lamaz saxels,iavnaninana.
CiTis perangs mogiqargavs,TmiT qalRmerTi nana,dagikocnis akvnis Tavans,iavnaninana.
tanjul ersac daudgeba,gabrwyinebis xana,genebs SesZravs daudegars,iavnaninana.
iadonsa vardi gana, ia daenana,roca qari moeqana,iavnaninana,
iadonsa vardi rada,rad ar daenana,eklebiT ras gaxdeboda,qarTan amtydars mtrada.
iav nana vardo nanaiav nani nana.
* * *rogor davwero wlebi sityvebiT?sad davatio cxadSi naxuli?Semomelia nazi sizmrebi da imedebic _ gadanaxuli.
aRar gavdivar TiTqmis saxlidan, da martoobiT ise vivsebi,zogjer mgonia maradisobas,vuaxlovdebi me am TvisebiT.
rac uwin mgvrida cremlsa da RimilsdRes is vnebebi aRar maxelebs,SeveSvi warsul landebTan Widils,ocnebebs _ wlebis uRvTod marekebs.
da ase mudam: vtexav Rameebs,vguob dardebs da vufrTxi mnaxvelebsda Cems magidas viT memorials,vakawrav erT dros nacnob saxelebs.
odoiaodoia, odoia,nislSi Tvalebs veRar vaxel,bindSi Txebs rom modenian,im biWebSi wuxel mnaxes.
. . .mxarze saxre gadebuli(wlebma rogor gamilaxes),nena TvalSi Semcicinebs,WroRa TvalSi miTvlis xalebs.
uJmuri Tu amekida,daacalebs baba xarebs.xvavrieli gaToveba,Rvinis msmelebs gaaxarebT. . .
poezia
39`xornabuji~
odoia, odoiaCemi oda codo kia,rac iqidan wamovedi,asi weli kia dia.
Cemi cxeni, xis kombaliSua cecxlTan axlac gdia,Cemgan yana daRupuli,mezoblebi damidian.
beRurebis codo medos,Tu momiswron sadme mtirals,imaT yanebs ras verCodi,mtarvals vaotebdi tials.
ase vsdie Cems balRobasaCuaCu, tiatia,cxovrebamac wesis rigzexan miZmo da xan mitia.
maTria da mapampula,gamriya da damitia.xan Semagdo bewvis xidze,xan daTmo da gza mitia.
magram vinRa, sadRa, raRa?Cemi arvec dafantula,Cemi katis naSieri,aRar micdis sakvamurTan.
sad veZebo, gzebo, gzebo,vis mohkiTxavT mgzavris saxels,odoia, odoia,bindSi Tvalebs veRar vaxel.
bavSvoba
arCevani Sen, aradani me,viRac icinis, icinis mwared,TiTqos tyavis burTs amoefara,Cveni bavSvoba da dagvrCa gareT
_gaxsovs viyaviT rogor laRebi? (virCevT da varCevT xsovnis nawilebs)drom mogvipara mere balRebida frontis xazze dagvanawila...
arCevani Sen, aradani me...
kaxeTi vazis foTolze gafenili feTqavs kaxeTi,gadawolila alazani zanti meurme,
mze aris TiTqos devis oqros qisas gaxeTqils,mzeTunaxavis nawnavebis cecxli SeunTes.
civgomboramde izmoreba cxeli haeri,iseTi cxeli, mtevnebs lamis kani gadasZvresda alaverdi casTan TiTqos ise axloa,rom iraos dros Savardeni frTas ver gaaZvrens.
ar vici RmerTo, ra vinatro an ra visurvo,suls veRara vgrZnob, suli mzeze ufro gadidda...wamavlobasTan kidec unda iyo Tavxedi,mravalJamier roca gesmis yvela saxlidan.
vazis foTolze gafenili feTqavs kaxeTi,rogorc mtevani miwa mZlavri, naJuri zeca.... RmerTo maRalo, damesizmra es yvelaferi,Tu inebe da angelozis naTeli mecva?
werili
ici, me marTla veRar vwer leqsebs?ici Zvirfaso sulSi bindia?zogjer mgonia me erTi vwuxvarda wlebic marto CemTvis midian.
ici Zvirfaso rogor gaWirda?sxva ras gaigebs, Tavs Zlivs vutydebi,rwmenis boZkitebs eseva Wia,an gavmarTldebi, an gavmtyundebi.
sicarieles dReebiT vivseb,sicarieliT savse dReebiT,Sen arc ki ici, rom davinavse,me rom damqonda im imedebiT.
Sen arc is ici, xvadi mgeliviTtanze nakbilars rogor vilokav,sxva gza araa, Tu ar ayeviTavze moxveul ucxo kilokavs.
sxva gza araa, Tu ar Seyeviam wuTisofels Tavis haremSi. . .ise marto var, rogorc xmauri, SiSiT dazafrul SuaRameSi.
ver vwer ki ara, aRar vwer leqsebs,sulSi ki ara, yvelgan bindia,da me Zvirfaso ver vcvli verafers.wlebi midian, wlebi midian.
poezia
40 `xornabuji~
mamuls
Cemo mzev da Cemo mTvarev,varskvlavebis krebulo,Cemo miwav, madliano,guluxvobiT qebulo.lalebi da zurmuxtebigSvenis nairferadi;yovel yvavils eferebi,mtevnebs rogor feravdi?!Cveni rwmenis akvani xar,Cveni ialbuzi xar,Seni qebiT ar viRlebiT, _gulis gulSi gvizixar.
Cemi fiqris natvrisTvali
Turme, gvwvevia sxva aRmafrena,nuSis yvavilebs, uceb, wamoscda,albaT, cxovreba ise rTulia,rom Cven, orives, gviwyobs gamocdas.eWvs gareSea, rom mjera Seni;gasxlteba Zalad mowvdili totic,mere ra vuyoT, amdeni xanisixarulisgan caSi rom vxtodi.xom daijereb, bednierebasmomaval dReebs gavunawileb,ocnebebSi ki CemTan darCebi,miveferebi iebs _ nawvimebs.ia nugeSs mcems, enZelebi kicremls SemiSroben Tvalze pawias,madloba ufals, rom siyvaruliRmerTma me erTxel mainc mawvia.
suraTiRamem datova Tavis samosi,mzisfers Caicvams dila.ciskarmac ukve ca gadakocna,mTvares xels arTmevs frTxilad.mxatvari minda gavxde am dilas,ras davxatavdi? _ xedebs...leqss mainc davwer, vesaTuTebiCems saqarTvelos _ edems.
* * *ismis kiTxva: vardi xar, Tumgalobeli bulbuli?airCie, romeli gsurs,Caayole sul guli.xan vardi var, xan bulbuli,yvavilic da frinvelic...me qali var _ gazafxuli,Seni gulis mxilveli.
* * *gavaTene Rame Senze ocnebebSi,ara, ise, naz fiqrebiT gxatavdi;vaimede Tavi, viTom moxvidodi,mainc sios ambors SenTan vatandi.am cxovrebas rogor Svenis siyvarulida vinc giyvars, rogor gelamazeba...rom gnaxavdi, ras getyodi, vimeore,fiqrni laRni davalage azrebad.lamazia, aba ara, es cxovreba,zogjer unda daufiqrdeT amaze...wuTisofels sul sixaruls ver daarqmevT,Cven, TviTonac, Tu ar gavalamazeT.
muzaZils uari vuTxari,muza myavso stumari,dawere da dagicdi,magis meti ra vici!Rame mainc mestumraarnaxuli sizmariT,Senc rom gamohyolodi,ar vici, ras vizamdi...ra vqna, roca muza me,me muzas ver vexsnebi?!dilis ciskars vaxare,wavukiTxe leqsebi.ra vqna, es asea dagulma ase ineba,amRam ki Senze fiqrSitkbilad CameZineba.
nunu ZamukaSvili
poezia
41`xornabuji~
marika parnaseli
* * *me uarmyofelebs ara vbaZav,sadac jvari mosCans, iqa vdgevar, jer Tu bagratisas vstumrob taZars, mere aRelvebiT mival gelaTs.
unda vinaxulo bebriscixec,is goridan aris arc Tu axlos, ukan arasodes ar davixev,Cems jvars arasodes ar uarvyof.
rac wavikiTxe da rac vixile, Cemive Tavs vumxel arc Tu daviT...mtkvari: momtirali, moRiRine da mze mtkvris talRebze damxedavi.
mtkvarSi: dasisxluli kalmaxi damindvrad: dedis cremlis nawveTebi...Tu yofnaaryofnis mival xidTan, Cemi dedis cremliT davmSvendebi.
zeca: molurjo da mocisfere, mTvare: dedamiwis Tanamgzavri...Tvals Tu veRara vwyvet gaSlil velebs, sulis aRelvebiT rekavs zari.
SemoqmedebiTi nebavnebiTme dRes araferi meZneleba,ciT Camocvenili varskvlavebimiwas dahfenia enZelebad...
raRas v(f)icavdeaxla rom ar xdeba aRaraferi, mitom mdis cremli, arc Tu mcire me, indoelebi da arabebi dRes qarTul miwas inawileben.
qarTvelebi ki sadRac midian,sxvagan cxovreba lamazi moCans; miwas ucxoze ise hyidian,sul heqtarheqtar, sul gojagoja...
JamJam Turqebi movlen miwaze da CinelebTan inawileben,me uflis garda raRas v(f)icavde da maxrCobs cremli, arc Tu mcire me...
kaxeTiTvalebSi frTxilad unda Cagxedo da cremli Tu gaqvs, amogimSralo, ulamazeso, Tbilo kaxeTo, siyvarulis da Zmobis xizano.
mere ki gulSi umda Cagikra, xeli Cagkido ise Zlier, rom...me SenTan yofnis viqeci fiqrad, erTgulebis da Zmobis iero.
ase mgonia, meZaxi SenTan, radgan xma mesmis Seni gulisa.mzeras ver movwyvet mag SenTa ferTa gazafxuliT Tu SemodgomiTa.
Tu alazani gaisvris Sxefebs, de, gaviwuwo misi SxefebiT, me SenSi vxedav erekle mefes da imis oqros gvirgvins vexebi.
me jerjerobiT ver vityvi axals,sityva Zvelia, magram gulwrfeli, aseTi vin xar, aseTi ra xar, amden gansacdels rom gauZeli...
kldis wverebidan arwivni hyefen, iremi yviris Sori mTebidan...Tuki ioric gaisvris Sxefebs,dae, davsvelde misi SxefiTac.
TvalebSi frTxilad unda Cagxedo, amogimSralo da amis Semdeg,udiadeso, Cemo kaxeTo, didi gomboris mwvervalze Sevdge.
poezia
42 `xornabuji~
paata surmaniZe
ekaterineqeraTmebze da cisferTvalebze,cisferTiTebiT me mawerineb.meti yofilxar mzisfer qalebze,samoTxis vardo ekaterine.viwyeb siyvaruls Seni sauzmiT,vaxSmad ufro mets gavigeb diva.TeTri gedi xar, senis auzis,me, veneciis Savi gedi var.toveb pirRiad axal mTvareebs,xelze gkocnian parizelebi.SenSi grZnobebis vnaxav areebs,rom mzeSi kidev aris mzeebi.camde ayavxar etlis podiums,cisferi kabiT mosav kamarebs.momklavs metrebi, veli po _ diums,rom uSenoba momasamarebs.gvarad amuri me Semigvarda,sisxli yofila Ramis oflio.gimxel samyarov, me Semiyvarda,pirveli qali, Tan mis msoflio.
maxsendeba ratomRacnabokovis lolita, anabel li edgaris,maxsendeba ratomRac, siyvaruli medgari,etliT, rom iareba fexebze ver Semdgari.borotebis yvavilebs, akeTilebs bodleri,malboroTi gulidan dardi wamoboldebi,mzidan ar damaZinebs mTvaris wamobodvebi.gigigiliotines Seni Tavi Senie...ledi benqsis kalTaSi gisvam gijenSenie.da sikvdilis jinaze tita giJenSenie.
safoSeni saxeli Zvirfaso safo,gulisyuriT maqvs safonebeli.didxans veZebdi, mijnurs da satrfos,arfis arifis amfsonebeliT.vardebma morTes, mTebi, platoni...ar Rirs sxva qali upis svelebad.meaTe muzas garqmevs platoni,me, ki migiCnev upirvelesad.namgala mTvare maforiaqebs,vSiSob natvris xe, rom ar akafos.beds gavugoreb safo iaqebs,wyvilma varskvlavma ca akiafos.TeTri TiTebiT safo Tlilia,cis kabadoni foliod gvnatrobs.farTo furclebSi afoTlilia,Cveni cxovreba safolianto.yofas mitirebs uaris yofa...damapyrobiebs mTagors zigzagni.saswrafo furcels Zvirfaso safo,safosto mtrediT gamogigzavni.
iadonesavardze leqss giwer iadonesa,bulbuls nu momklav saekleSio.cas umatebda ia donesada Seni suli saeklesio.dardi ra cudi mosalxenia,gulo rogorRa ganelo zurniT.gadaefara molsa xeniada cisnamebi angelozurni.cas awvdens totebs alva vedrebiT,motrfialea farvana mzisa.gavavsoT guliT alaverdebi,davwuroT ena farnavazisa.cas umatebda ia donesada Seni suli saeklesio.vardze leqss giwer iadonesa,bulbuls nu momklav saekleSio.
ifigeniamipatimrebda ifi genias,cas aelvarebs elva daisis.msxverplad swiravdnen ifigenias.suls surs surneli edelvaisis.vai, esqile, avi leqsia.isarze guli migifenia.CemSi axali aqilevsiada qusli icis ifigeniam.dRemde vuyvarvar magas memgoni.minda, pikis guls, valets midamo.msxverplad gwiravda agamemnoni,qurumad dagsva artemidamo.cas guls uxliCavs elva daisis.kars aRar uxsnis, ifi genias.
poezia
43`xornabuji~
suls surs surneli edelvaisisda siyvaruli ifigenias.
okacegzas migvaswavlis ilo kacia,albaT CavivliT aTiT okaces.kompasmac kursi ilokacia,biliki moCans saTiTokace.unda Segexo, boga, o, nebiT,var ukanonod ukaniono.leqsi mdidrdeba boganoebiT,unda misdio ukan iono.amCnia mTvaris TaTi okaces,rkalad ireklavs, rasac osxapo.Cvens Soris tbaa saTiTokace,SevxdeT, rom vinmem ar amoxapos.colikauriT unda macekvo,poeti berad, rom ar aRmkvecon.ocnebam frTebi, rom ar akecos,mWadi+jvars gvicxobs cecxli sakeco.oTxi varskvlaviT qaris kapitans,mihyavs poeti mTvaris sakaciT.Sens aRmoCenas gariskavs `pinta~
Rvino fasdeba, mainc asakiT.mze pirs ibanda mTvaris xelebiT,roca keklucad ciskars akoce.caSi erTmaneTs qariT vexlebiT,miwaze gulSi gvikravs okace.
gulis nawiliimedis binas, ocnebis gverdiT,susti sxivebiT facxavs mze mTidan.Ralatis ara mcodne viqnebi,gmiri Camoval afxazeTidan.dRes soxums minda galas xelebiT,vuTxra salami, vwero vanidan.omze mSvidobis ar gaxelebiT,gvaqvs magaliTi werovanidan.is TeTri daTvi verZis aisebskvlav daupirebs gaiss, is inebs!oms Tu mSvidoba eRirsa isev,gveli miwaSi gaisisinebs.Cemi survilis da oragulisxorci SeWames da fxa zeTSia.gayofilia kvlav orad guli,didi nawili afxazeTSia.
* * *aRarc survili giduRs safaris, gixmobs dardebis tusaRs qaroni, ase kvdebian miusafarni, viT Ria cisqveS, usaxlkaroni.
aRar sasoob, sarkmels bindnarevs,Sens suls, rom vinmem miayurados, mogonil wesrigs sulSi vin arevs, qars imedebic miaqvs sul, ra dros.
rad ar bezrdeba bedis diriJors, sulSi rom isev qarTa xmebia, fortepiano, sadRac, tiris Sors da es sxeulic artaxebia.
Seni siCume ukvirT mdgmurebsac, SiSismomgvrelad gaTrobs Sen bevri, xar martosuli ukiduresad da TiTqos qrebi sulis SeberviT.
aRarc survili giduRs safaris, gixmobs dardebis tusaRs qaroni, uxmod kvdebian miusafarni, viT Ria cisqveS, usaxlkaroni.
Tea xasaia
poezia
44 `xornabuji~
* * *miwaze xan vis, xan vis ebura sqel saburvelad gancdakuTvebi, Cven yvelas gvtkiva Taviseburad, zogierTebs ki _ gansakuTrebiT...
* * *dReebi qarTagan gasaTeli grZnobebs foTlebiviT gamohgvian, grZnoba caxcaxia, wva sanTelis, magram araferi gamogviva.
moTokil natvrebiT cru orsuli uSeno wuTebSi gons vegebi, albaT, iRbalia gulmosuli, ver davizepire konspeqtebi.
foTlebi maToven xeTa fosta, msurs am baraTebSi mivimalo, ar miRirs, Zvirfaso, metad mocda, imeds ar mitoveb minimalurs.
ar Svelis qarebTan dazaveba xmel foTlebs, miwisken mimarTulebs, mzis sitkbos grigalTan azaveben,cxadia, Tavad var, vinc arTulebs.
...araa es miwa, arc savane, gavyvebi foTlebis mec, duinebs, sevdian qarebis qaravani qviSisebr sulSi gvaqvs beduinebs.
* * *v.W- s
avad var SeniT, uSenobam mTlad damamZima, vagrZeleb yofnas inerciiT, var inertuli, mowamluli var, avada var, ar maqvs vaqcina, sadac Sen ar xar, meCveneba yoveli mtruli.
avad var SeniT, sxva raRaa, ase rom mciva, rom makankalebs dasaklavi, TeTr batkaniviT, rom gulis WasTan vaWrialeb fiqris owinars da gulic feTqavs mousvenrad yelTan, kaniviT.
avad var SeniT, monatrebis Sxapuna wvimiT, gamomayara gvirilebad, gana vardebad, rom ucnauri damTamaSebs saxeze Rimi da rom mominda laJvardebSi ganavardeba.
avad var, radgan ver verevi gonebis Widils, ver gaugia SeSlil gulis, netav ra unda, avadmyof sulis caze vuvli varskvlavis CiTils, cisartyelebiT gverdebs avubam...
avad var SeniT, gagaRmerTe, rogorc warmarTma, rogorc SelocviT, grZnobiT vkurnav sulis naWdevebs, avadmyofobam mosvenebis gancda wamarTva da uimedod marto vebrZvi SiSebis devebs.
Tumca anTixar sibneleSi, rogorc kandeli,raRac xma SigniT meubneba „aqac evnebi~ da guls uecrad wamoscdebi, rogorc skandali, maSin rodesac bageebi ar gaxseneben.
isriT daWrili, momRimari RamiT ru vxdebi, mlaSe cremlebiT damebuga oriv Rawvio, avad var, rom Senc imediviT gamicruvdebi, magram ratomRac Zala ar maqvs zurgi gaqcio.
* * *ra miamitebi arian fotoni, erTgulad gvimzeren warsulis alyidan, sanam gagvitaca qarma, viT foTolni, sanam dro yasidi simSvidiT gagvryvnida.
Senaxul idumal ferebiT, balzamTa, arafers ar vgavarT, rom gadavsxvaferdiT, mxurvale gulebSi rom ucbad dazamTrda, samyaros davTarSi rom sxvadasxvas vwerdiT.
ra esmiT siCumis, gulgrili Ralatis, arc is, rom fotoze myofT aRar vaxsovarT, rom gavxdiT unazes grZnobebis jalaTni, TiTqosda gvimsxverpla avma katastrofam.
arafers vameteb, Cemidan Sors flidi, Tu vtyui, sikvdilma miwamos mayarad, fotodan miRimis, megobrad rom vTvlidi, TiTqos rom axlaxan miwa momayara.
* * *v.W.-s
droJami rTavda xsovnis suroTi grZnobis sasaxlis samefo tinebs, da RmerTma icis, rogor mwyurodi, rom am siyvaruls wavepotine.
Tumc, siyvarulis viyav ki loTi, saflavic viyav, grZnobebs vinc marxavs, dRes minda giTxra, bavSvur kiloTi:„Cemo sicocxlev, me Sen miyvarxar. ~
* * *CamoiSala siyvarulis mzis piramida, cis tatnobebTan ocnebis rom silam azida,
poezia
45`xornabuji~
axla ise var, gafiqrebac ki aRar minda, ra gadarCeba Cemi sulis silamazidan.
ar msurs, samyaros tkivilebiT isev movbezrde, radgan ar ZalmiZs, Cveulebrivs vefero vnebas,binas daidebs Cemi sulis cisfer molbertze udabnosaviT gawolili erTferovneba.
* * *vmarcvle dReebis krialosnebi, vfurcle grZnobaTa xelnawerebi, Camomsxdomian mwkrivad frTosnebi, sulSi, viT bedis sxedan mwerlebi...
veli ganaCens momabezrebels, sanam veluri cecxliT vinTebi, me ver davacli mosvlas belzebels, me gavfrindebi...
* * *sxeulic xdeba ufanjrebo yofnis palata, xandaxan vkargav yvela unars ramis SegrZnebis, rogorc tkbileuls, bavSvobaSi rom mimalavdnen, sul pawawina, sul erT namcec sixaruls veZeb... zogjer vbarbaceb, rogorc mTvrali Rvinis baxusiT,
didi xania, veRara vgrZnob fexqveS simyares, nu mekiTxebiT, magram mainc ar maqvs pasuxi, rogor vaxerxeb, rom sicocxle isev miyvardes. qaro, Cadeqi, nu milewav sulis darabebs da saswauliT SemorCenil imeds nu azrob, mere ra moxda, Tu miqadis yofna arafers, Tu SemiZlia, rom miyvardes ase _ u a z r o d!!! maSin, rodesac sxeulidan gasasvlels veZeb, suli cas eltvis da miwaze arc ra sWirdeba, vinme mWirdeba, Sesacnobad Cemive „mesi,~rogorc ufskrulTan xavsi xelis CasaWideblad!!!
* * *gulgril fiqrebSi gamxvia, yasid simSvidis merdinma, ar vici, mudam TvalRiaswuxel tkbilad rad meZina..
sanam ar momixatavdi, cas lurj ferebiT, bars baciT, sizmridan, mgoni, saxadi amyva, davdivar barbaciT..
misTvisac gaubedavi natvris koSkebi vaSeno, vin Segviyvarebs netavi saCemosa da saSenos?...
ar unda gageSvi, deda!!! ar unda gageSvi, dao!!! ar unda gageSvi, Svilo!!! ar unda gageSvi, Zmao!!! ar unda gageSvi, mama, ar unda gageSvi, qmaro!!! arc Sen unda gageSvi, siyvarulo!!! ar unda gageSvi, samSoblov!!! rom Cems nafexurebSi balaxi ar amosuliyo, jerac cocxali mogonebad ar vqceuliyav, rom sizmris sicxaded da cxadis bodvad ar mqceodiT, rom miSvebdiT, sad miSvebdiT an, rom mcodnoda, ase didxans, ase usasrulod, ar wavidodi, me arsadac ar wavidodi... ase erTsulovnad rogor SekariT piri yvelam, ase erTxmad rogor amogividaT piridan ,,naxvamdis~, ase gmirulad an iqneb Zalisxmevis gareSe rogor SeZeliT Cemi siTbos gareSe, rogor gamaqreT ojaxuri Sekrebebidan, dResaswaulebidan, sadilebidan, dilis yavis smidan, saojaxo ritualebidan, ezoebidan, quCebidan... rogor davikarge, im sadgurs ver vpoulob, saidanac gamiSviT. ra dro gasula. nafexurebSi balaxia amosuli, TvalebSi zafra: vaiTu, dagWirdeT, axlos ar viyo, rogorc bebias davWirdi da ver movefere, ver movuare, ver Cavixute misi
galeuli sxeuli… marto bebia ar miSvebda, magrad CamebRauWa, awi ver gnaxavo, wavida da mimatova, wavedi da mivatove... Cemma Tavma, ar vici, rodis gamiSva, imitom rom albaT, arasdros viyavi Tqvens mere iseTi, rogoric TqvenTan… vaiTu, davbrunde da ver micnoT, iseTi ar viyo, rogoric viyav, Tqveni Secdoma var, Cemi Secdoma xarT, ar gyavarT, ar myavxarT… bebos garda aravin miWerda, darCio, arasdros, beboc wavida... yvela myavdiT da Cemze mdidari aravin iyo. TiTo muWa siyvaruli yvelasgan wamoviRe. es iyo sagzali… Zvirfasi bargi, ganZi, sabado… wlebma gamZarcves, Semomeflanga, Semomacvda, gamoifita Cemi wiaRi… vipovi dasabrunebel biliks da fui eSmaks, niSnad crurwmenis, samjer marcxniv gadavafurTxeb, Tu ver mivageni, imedis kvari mainc ibJutebs gvirabis bolos, sanam mixsenebT, sanam sul mTlad gagiucxovdiT… sanam udabno var, uqaraqvetio, uoaziso, daviwyebis cxeli qviSis barxanebiT… usamSoblobis mZime lodebiT… uSinaobis simyudroviT… ar unda gageSviT!!! ar gauSvaT Tqveni sulis nawilebi, qarTvelebo!!!
* * *
poezia
46 `xornabuji~
naTia daSniani
naTia daSniani daibada 1987 wlis 5 noembers cagerSi. 2005 wels daamTavra cageris saSualo skola, xolo 2008 wels _ lado asaTianis saxelobis profesiuli koleji pedagogikis ganxriT. amJamad muSaobs cageris kulturis saxlSi. mReris folklorul asnablebSi _ „merdini~ da „salaRobo~. leqsebs wers adreuli asakidan.
* * *sicariele CemSi axla Cemze metia uhaeroba dasCvevia gulsa da filtvebs,roca Tvalebi gazafxulebs aRar etrfian, uferul dReebs rigrigobiT muxlebze vimtvrev.mere WrialiT gamovaRebsulis darabebs,mze gadaiqnevs Zvel maraos, gamoyris kvirtebs...dRes molodinic iseTia ar hgavs arafers, sicarieliT savse var da samyaros vitev.
* * *
Sen Cemo sevdis yvavilo,vai, ra male mikvdebi,Tovlis alersiT daRlilodaWknebi, gamifiTrdebi.iav, zamTari momwyinda,guls Semomawva fiqrebi,Sors gagitacebs niavi, ginatreb, aRar iqnebi.xedav? _ mTabari Semosa am gazafxulma farCebiT,maxarebs Seni Semosvla,waxval, tkivilad damrCebi.
balaxad qceuli kaci
wamowva miwaze da iqca balaxadviRac nacrisferi kaci, movarda sikvdili daRlili ra naxa,aRarc mosvenebas aclis. garemos yvavebi ikleben yrantaliT, suli rom bardeba patrons,gamrCevi ar aris iq mtyuanmarTalis, _balaxSi kacia marto.cota xans sikvdilsac ebrZoda Tavxedad,
sococxles wuTebze daTvlilsSescina, mere ki gulgrilad gaxedanaxevrad gaTibul saTibs.movarda sikvdili, daRlili ra naxa,guls umzers sisxlisgan daclils, wamowva miwaze da iqca balaxadviRac nacrisferi kaci.
* * *arsad gagiSvi gulSi qariSxlissunTqvas malavdabedi Tavxedi,Sen darCi, magramdro gavida dawasvla rom gsurda,mainc waxvedi.vin icis, iqneb,sadme Semogxvdesqars ayolili Cemi surneli,an mogenatrosmze qarvis baRSida dabrunebis iyomsurveli,vin icis....
Citebi TovlSi....Citebi TovlSi....Tovli Citebs aRar uxdebada gayinula gulyviTelasiTbos lodinSi....wuTisofelic TiTqos jibrzeufro muxTldeba,me Tovlsac vetrfi(beRurebo TqvenTan bodiSi)
axali saxelebi
47`xornabuji~
susxiania es zamTari,qrian qarebi, Tan ise yinavs, yvelasuldgmuls sunTqvas uCerebs,gareT nu gaxvalT, msubuq TovliT daifarebiT,TeTri Tebervlis macdur CurCuls nu daujerebT.aTrTolebuli xeliT papa daanTebs buxarsda CaiCoqebs SviliSvili papis muxlebTan,oh, ra kargia, Cituniav,zRaparSi Tu xar _gareT isev Tovs,Tovli Citebs aRar uxdeba.
* * *mzem wyaro peSviT dalia,gverdze gadigdo nawnavi,mze _ erTi cida qalia,wyaroze uyvars wanwali.
sens Segyris, aRar mogarCens,arc sikvdilis gzas gaswavlis,Semogxedavs da sicocxlecmSvnieria masaviT.mzem wyaro peSviT dalia..
* * *roca atirda CveniRmerTi. wvima movida,SiSvel kldeebzemoikida fesvi xviaram,mkvdarma bunebam amoxeTqa simartovidan da ganwirulma Tebervalma daiRriala.nelTbil ZarRvebSigagviyina sisxli sicivem, vxarjavdiT dReebs, sinanuls ki ar vapirebdiT,atirda RmerTi. ros ixila Cveni simcire,ase lamazad mxolod Cven Tu avatirebdiT.
leqso gelaSvili
leqso gelaSvili. daibada 1968 wlis 27 agvistos, siRnaRSi. warmoSobiT aris sofel bodbisxevidan. daamTavra rusTavis #17 skola, Tbilisis industriuli teqnikumi, saqarTvelos teqnikuri universiteti: geologiisa da Jurnalistikis ganxriT. aris damfuZnebeli dokumenturi filmebis studia `guTanis~. muSaobs qvemo qarTlis telekompaniaSi saavtoro gadacemiT. yavs 4 Svili. misi gulis siTboa axladgardacvlili meuRle, romelic qveyanas urCevnia da acxadebs, rom siyvaruli maradiulia da misi bednierebis winaSe sikvdili uZluria... amJamad muSaobs axali saxelmZRvanelos dasafuZneblad „samSoblosmcodneoba~, am sagans aswavlis rusTavis oTx skolaSi da aqvs erTaderTi mizani: Rirseulad moixados Tavisi vali RvTisa da eris winaSe.
duelimaiss yovelTvis axlavs xalisi,wels ar movida maisi vardiT:Semodga uSno sidarbaisliT,Semoitana sevda da dardi.Semomyurebdi ganawamebi,maisis dardi ar gqonda daRlils,Ronemixdili gqonda Tvalebida Cumi kvnesiT iZvroda saxli.mere maisi welSi gadatyda,gausaZlisi gaxda droebiT.Sen loginidan veRar dgebodi,
wuxdi bavSvuri umankoebiT.maisis damlevs Senc dailie,rogor gindoda mas gahyolodi,magram maisi ise galie,ver gamimete mainc bolomdis.ivnisis ori movida TrTolviT,yoveli laqa TeTrad dafarada RvTaebrivi SvebanugeSicis yvavilebad gadagafara.axla agvisto gadascda TxuTmets,ver vurigdebi mainc maisebs.Cems daoblebul cxovrebas utevsSeni trfoba da sidarbaisle.
axali saxelebi
48 `xornabuji~
ga-xeleba (anu xelebad qceva)
Cemi ocneba acecxlisferdada Sens TvalebSi naxa samzeo,mzad var Seni mziT sulSebrawulmazamTris mklavebSi viTanamzeo.
mzad var Severwya aprilis sunTqvasda xelaxali vigzno kvirtoba,nuSis gadamskdar TiTebs avarTvaayvavebuli favoritoba.
mzad var mzis Tvlemas mzerad gavawnaSeni Tvalebis cecxlis mklavebi,farSevangebad vacisartyeloRamis civi ca da varskvlavebi.
Sen diriJorob Cems ganaxlebas,naRverdals ayri damzral TiTebze,cecxlis qoSebiT moeqanebiCems sulgayinul labirinTebze.
iwveba zamTris pirveli Rame.dRes Cems xelebSi xelebi enTo.Sen dRes mzed moxvel... dekembris pirvelsSeni TiTebis cecxli moedo.
rTvelieg Seni mzera SeTvalula viT sarTvlo vazida Cems TvalebSi iwureba mzenasvam leqsad.sunTqvad momarTvi Seni mwife Tvalebis Tasi,rom sunTqviT Segsva.
dRes Seni mzera aris sulis Tqma da mxileba...Cems sawnaxelSi gewveneba qorfa mtevnebi.ver eguebi datkbobas da.... mzeraSi mitevmzis satevrebiT.
dRes Seni mzera merkineba savse Tasidan,daRvinebulxar, axla mainc damiTme mzera,Torem mTvrali var, mag sikerpes veRar avitanda dagcli xelad.
mzis RvinoSen gaiSale, rogorc mzis sxiviCemi yru sarkmlis mzeras eSleba.me is mzera mwvavs faruli xibliT,pirmSos sunTqvas rom gadaeSleba.
Sen daiRvare sarTvlo yurZnidan,cis sawnaxelSi marcvlebad gwuresda viT mzis Rvino, pirdapir cidan,Cems xaxagamSral guls dagawures.
Sen moirTvele, xar deda vazi,efofinebi dedaSvilobas,Tan RvTismSobelma giZRvna simSvide,rom mouaro Cems SeSlilobas.
Subls SvebiT ixsnis didi SabaTi,xval aRdgomaa, me ki kvlav vqarob.Sen xar Cemi mzis Rvinis lazaTi,unda damaTro da damawynaro.
erTguleba Seni metkbileba isegaxmaurda kari, iqneb damrCa Ria,Seni wasvlis mere aRaravis veli.Cemi guli SeniT ise avsilia,rogorc bzobis dilas taZris Sesasvleli.
gaxmaurda kari, Senze vfiqrob isev,Cemi guli awi aRaravis elis.surneleba Seni maxvevia ise,viT xatis win sanTels _ kvamli sakmevelis.
gaxmaurda kari, SenTan minda isev.tkivilebiT savse mets arafers veli.erTguleba Seni metkbileba ise,viT monazon qalwuls _ deda RvTismSobeli.
sa - did - dedocelqi kviciviT damifrTxa Zili,guls mifrialebs Zveli iara.Tbiliss Tu stkiva mtkvris moZaxili,me alazanma gadamiara.
maxsovs qiziySi dameWra guli,iq sadac nino tiroda odes.wnorebma miTxres _ es siyvaruliar moSuSdeba aRarasodes.
sisxlSi mcxeTuri miduRs mze _ jiSi,sulSi Tamaris gamyavs ubnebi.CemTvis ki kaxeTs, Walebis CrdilSi,qeTevan dedas vesaubrebi.
dRes CvenSi Zveli sunTqva ar aris,Seiryvna TeTri suliskveTeba.ers aRar uyvars deda Tamari,deda nino da deda qeTevan.
am sami didi dedis madlia,CemSi rom reken glovis zarebida alazanze qveynis bediRbalsdeda RvTismSobels vemudarebi.
axali saxelebi
49`xornabuji~
natali daraselia
natali daraselia daibada 1997 wlis 27 seqtembers, qalaq zugdidSi. daamTavra sofel jumis sajaro skola. skolis damTavrebis Semdeg miiRo profesiuli ganaTleba da daeufla saeqTno saqmes kolej „gamaSi~. wera cameti wlis asakSi daiwyo, misma cxovrebam aiZula TavSesafari poeziis Tbil kedlebSi eZebna. amJamad eweva TviTganaTlebas, dainteresebulia adamianis fsiqologiiT, cxovrobs zugdidSi.
* * *mzem Cemi wili yofa dawritada amoxapa siTbo tanidan,netav, am sulis ucxo taZridanRmerTi qvasaviT gamatanina.ecleba kani foTlebs da raSicvpoulob mizezs, kvlav fexze vidgesimReriTa da TamaSTamaSiTwamiyvans male ufro zeviTken.Sveba arasdros ar ganmicdia.bednierebis maxsovs simcireda Tavdaxrili Cemi miwidangadavdiodi sxvisi miwisken.videqi mudam obol WasaviTda yvela bage furTxiT mavsebda,me mivfrinavdi SeuboWavisxva arsebobis dasaarseblad.me mivfrinavdi, rogorc foTlebisyviTeli jari, qaris mxedrebi. dRes warsulisgan ar vioflebi, arc momavlisken ar vixedebi.uaravino vrCebi kvlavac davxurav wamwamebs, cremlis omonims.me sulSi SfoTi momikalaTda,rom sakuTar Tavs movugo omi.mzem Cemi wili wyaro moxvripada amoxapa siTbo tanidan.netav, bavSvobisferi muxlebiuflamde mainc amatanina.
* * *Cemken mobrundi, Sens zurgs Cemi TiTis Cero aqvsda Cvens sawolze, ori wyvili cremliT mogiSvi,es janyis msgavsi saubrebi ra saWiroa,roca movdivar damsxvreuli, sufTa bodiSiT.Cemken mobrundi, kedeliviT nu aRmimarTeSeni kefa da zed Semxmari sveli Rrublebi.dRes ufaliviT, mxolod erTi aris simarTle,aris simarTle, imitom rom ar geubnebi.xerxrmlis rkalSi uZiloba radgan gavcerida didxans karTan, Sen magivrad idgnen Winkebi,arc raa axla mosayoli da dasaweri,Tumc rom gavCumde, ufro metad gamiWirdebi.sZinavT Cvens Svilebs _ beWebSua Caxergil sfinqsebs,isrebs saaTis, gaCerebul droTa mejlisiT,gemudarebi, am bolojer Semindo iqneb,rom gRalatobdi da sindisis nacvlad mqenjnidiSen. gacxelebul buxris Tavze dganan SandlebiCamwvari RvenTiT, Camarcvlili TvalTa gugebiT.me sakuTar Tavs, geficebi, ver vesarClebiminda giTxra da amjeradac ver geubnebi:rom Cven sawolze, surosaviT, gawvnen tkipebi.Cveni Svilebi, pirvel nabijs dgamen umSoblod.ise damakldi, aRarasdros ar metkinebi,roca tanidan dagubebul wuxils miSveben.Cemken mobrundi, qristesaviT iqneb SeZlo daSemindo, Sens zurgs Cemi TiTis mZafri Cero aqvs,radgan wesia apatio, mas vinc Sescodada danarCeni? danarCeni ra saWiroa.
* * *Sen dgaxar axla Tvalebis miRmada gsurs gaSorde dageSil am brbos.Sen, angelozis ideas mimRvrevda sanugeSod arafers ambob.me vdgavar, rogorc dasjili bavSvida moWril frTaTa sisxli ar miCqefs,vxsni dReebs Soris idumal kavSirs,rom win wavide mec siCqariskeniq, sadac isev aravin ar dgas.gamomwyvdeuli kanSi mimika,vrTav uZilobis gulciv danadgars,rom mouxeSav fskerze mimikras.viWer me Seni sxeulis wibos, viWer me Seni cxovrebis farflebs, rom amoglejil RmerTs mivawebo,viT qaris SimSils cisferi ferfli.Sen dgaxar, roca warbTa qordidanaiSva sevda _ Tovli pirveli.idga wyvdiadi da suls kortnida,rogorc gadayril namcecs frinveli.Sen dgaxar axla Tvalebis miRma,mze anganTebda gareT vidre damesmis CurCuliT, sadRac Seni xma,viT ganwiruli kacis vedreba.
axali saxelebi
50 `xornabuji~
* * *midevs saferfle, Sig Camqrali, Cemi cxovrebiT...unda miSvelo!unda SeZlo!unda giyvarde!rogorc momakvdavs, RmerTebis xma, memaxsovrebida sanam Citebs Tbil qveynebSi gamiriyavde.unda miSvelo! kramit aSlil, vwevar saxlis qveSda gulis pirze masvenia mwife striqoni,gareT ki lega amindebi, rogorc aRvniSnever mpatioben, rom mze aRar gamovigone!cda ar miWirda, magram arc ki momesurvila...
asea, zogjer sakuTar Tavs vflangavT drosaviT!me Seni nekneb damtvreuli, yofis suli var,Tovli var, Sen rom umweobas Segimosaven...SiSveli fexiT dgas moyinul totze mamali,fanjrebze orTqli ise gawva, viT siTbos xarWa,mivxvdi, vinc uyvarT dReniadag imas malaven,me ki piriqiT, haeriviT, yovel wams gxarjav...midevs saferfle, Sig Camqrali Cemi cxovrebiT,unda miSvelo!unda SeZlo!unda giyvarde!rogorc momakvdavs, RmerTis eqo, memaxsovrebi,sanam beRurebs Tbil qveynebSi gamiriyavde....
TviTmkvlelis simRera
aris cxovreba, aris gaZleba, aris yofna da ar yofnac aris,roca cecxls unTeb Camqral sxeulebs da Sen sanacvlod grCeba nacari.aris dReebi, roca sakuTar dabzarul naWuWs TiTebiT fxriwavda dabadebis pirveli dRidan, ver moSordebi sisxlian miwas.Ramec xom aris, obol tkivilTa da cal mklaveba RmerTTa triada,Webic arian, mSrali siRrmiT da civi dorbliT rom dagatriala.arian sxvebi, sxva figurebi, marTi kuTxiT da siyalbis wreTi,maTSi zRva aris sibralulisa da TanagrZnobis ar aris wveTi.davdivar, mCate yvavilebs veZeb, rom nabijebis darbildes jvarcma.danaSauli sxvebis ki ara, danaSauli Cemia, rac var.viniSnav foTlebs, amindebs, WiSkrebs, ezos, saxeebs dedis da mamis,xdeba isec rom maTi Tvalebi arian Cemi civi samare.SevZeli dRemde, Tumca arasdros warmomedgina, Tu ki SevZlebdi,dRes ufleba maqvs, cisfer kuboSi Cavawyo Cemi daRlili Zvlebi.aRar vitkieb daseril frTaze simaRlisa da SiSis Sexocvas.me vrCebi marto sakuTar sulTan da gtoveb ufro marTals Sens xorcTan.gadarekaven sadRac ufskrulebs da didi sevdiT daCekil bartyebs,amaclis qari xmeli kanidan da ukanasknel imeds wamarTmevs.ar iyo ase... bevri vecade, dayruvda yvela, yvela dabrmavda.aravin iyo rom gaegona, Cemi yviriliT Tqmuli _ avad var.didxans vijeqi sakuTar fskerSi da dRemde yvela mokvdavi maxsovs,vinc ucabedad ibruna pirida arasodes mosula axlos.mofrindebodnen xolme Citebi, puris namceciT savse niskartiT,mohqondaT sveli bumbulis fTila da sakuTari TaviT riskavdnen.didxans viare, SevZeli dRemde, cremlis lodebi aq momezida.xan viSvebodi eSmas muclidan da ufro xSirad angelozidan.mainc verafers vuxerxeb survils, rom gavecalo yovel siberwes,valageb danebs, Tokebs, siRrmeebs da TviTmkvlelobis simSvides veZeb.Cemi sxeuli iqneba civi, Cemi sxeuli iqneba viT qva,damacxrebian Tbili TvalebiT, rogorc aqamde saWiro sityvas.me wamovdgebi sulis amara, gviani aris! gviani aris!me gaviWrebi yvela RriWodan xeTa totebSi, rogorc niavi.darCeba yvelas mogonebebis Savi muri da ruxi laqebi,Tqven mecodebiT, Tqven vinc CemsaviTmartosulobiT gailaxebiT!me miveCvevi veRar ganZrevas da yavisferi miwis urdulebs,davrCebi, rogorc mTeli cxovreba, mitovebuli da gaqurdulida momiteveT da SemiwyaleT... SemindeT Tqveni bedis anabradmitoveba, rom am mitovebam yvela TqvenganTan gamaTanabra.ver SemaCera orTqlma kupris da verc zmanebebma jojoxeTisam,iloce deda, rom me iq mainc aRar gamakras jvarze Ze RvTisam.
axali saxelebi
51`xornabuji~
sadey hedaiaTi
usaxlkaro ZaRli
varaminis moedanze ramdenime yasabma, bayalma, xabazma, dalaqma da yavaxanis mepatronem erTgvari amxanagoba Camoayalibes, raTa SimSiliT ar daxociliyvnen da gaWirvebis Jams erTmaneTs mxarSi amosdgomodnen.
im wels TeiranSi saSineli sicxeebi daiWira da mTels qalaqSi namdvili papanaqeba Camodga. dasicxuli adamianebi, cxovelebi, Tu frinvelebi, dRisiT xeTa Crdilebs efarebodnen, xolo saRamoobiT gril niavs etanebodnen. vis hqonda an yidvisa da an gayidvis Tavi, amitomac savaWro daxlebi da maRaziebi TiTqmis carieli iyo. mxolod cxeli haeri da qviSis mtveri ar aklda aqaurobas, radgan manqanebi gamudmebiT daqrodnen da mTels gareubanSi mtvers ayenebdnen.
moednis erT mxares didi beberi Wadari idga. dakoJrili tani mTlad fuRurod qceoda, samagierod, TiTqos beds jibrSi udgaso, Tavi mainc xSiri totebiT daefara, Tumca sicxisgan isic uZravad garinduliyo.
xis qveS damtverili da dalaquli farTo skami
idga, aqve ki raRac xmebi moismoda: or axalgazrdas rZe, moxarSuli brinji da moxaluli gogris marcvlebi gamoetana gasayidad. patara ruSi WuWyiani wyali mowanwkarebda, rus piras ki dasicxuli Txebi ugemurad wiwknidnen gamxmar balaxs.
iqve, gancalkevebiT varaminis cnobili koSki idga, romelsac naxevraddabzaruli cilindrisebri tani da konusiseburi Tavi mouCanda.
iseTi saSineli xvati idga, rom beRurasac ki, agurebs Soris rom SeyuJuliyo, gamosvla da gafrena aras didebiT ar surda.
mTels gareubanSi dasadgurebul siCumes xandaxan mxolod ZaRlis Sesabralisi yefa Tu arRvevda. ar gegonoT rom es ubralo mawanwala ZaRli iyo, ara, sufTa Sotlandiuri jiSis ieri hqonda, ruxi, fexebze Savi xalebiT, TiTqos esesaa WaobSi urbenia da talaxi zed mihkrobiao. yurebdacqvetils niavisTvis miepyro smena, odesRac mbzinvare bewvi axla WuWys Seelaxa, samagierod Tvalebi iseTi Wkviani hqonda, rom Semxedvares maTSi lamis adamianuri goniereba daenaxa.
dRisiT araferi, magram rodesac SuaRame moawevda, maSin masSi uzomo mRelvareba iRviZebda, sicocxlis yovelgvari wyurvili uqreboda da axla ukve Wkviani Tvalebidan tkiviliT savse suli moCanda. ai, swored amiT waagavda igi adamians, imiT, rom misi Tvalebi adamianebisas aramarto garegnulad, aramed bunebiTac emsgavseboda. Riayavisferi gugebidan erTdroulad tkiviliTa da imediT icqireboda, zogjer mxiarulic iyo da am dros yvelas uyvarda, xolo rogorc ki dardi Semoawveboda, Tvalis gugebi uSeSdeboda da avadmyofurad dalaslasebda. amgvar wuTebSi kaciSvili yuradRebas ar aqcevda da zedac ar ikarebda.
amgvar cvlilebaTa mizezi, rogorc Tavis TavSi, ise adamianebSi, misTvis gaugebari iyo, TviTon ver poulobda amis mizezs da verc verafriT aexsna, Tumca arc Zalian cdilobda, radganac mTeli misi yuradReba mipyobili iyo imisken, rom rogorme raime sakvebi eSova, imgvari ram, rac saWmelad gamodgeboda, raTa mTeli dReebi SimSiliT kvnesaSi ar gaetarebina.
adre igi gambedavi, uSiSari, sufTa da sicocxliT savse gaxldaT, axla ki Tu rames ipovida iZulebuli iyo malulad eWama da yoveli Cqamis gagonebaze, yoveli sxva arsebis moaxloebaze SiSiT kankalebda, zogjer ki sakuTari xmac afrTxobda.
mis odesRac mbzinvare bewvs nagavSi gdebisgan nelnela WuWyi Seepara, tani mumivad eqaveboda,
__________________sadey hedaiaTi ( 1903-1951) - cnobili iraneli mwerali. mis kalams ekuTvnis mravali prozauli nawar-
moebi, esse da publicisturi statia. nawarmoebebidan aRsaniSnavia moTxrobebi: „brma bu~, „cocxlad damarxuli~, „sisxlis sami wveTi~ da sxv. moTxroba „usaxlkaro ZaRli~ Targmnilia 1942 wels TeiranSi gamocemuli krebulidan.
Targmani
52 `xornabuji~
grZnobda, rom TviTonac sanagvis nawili gaxda da erTaderTi misi saSveli sikvdiliRa iqneboda.
ori weli gasuliyo, rac Tavisi patrons mietovebina. mas Semdeg aRarc wesierad uWamia da arc uZinia, dasustebuli da Zala gamoclili daexeteboda varaminis moedanze. erTi adamianic ar mosula masTan rom mofereboda, Tavad faTic _ ase erqva ZaRls, veravis xedavda iseTs, romelic ise moeqceoda, rogorc misi patroni epyroboda, Tumca irgvliv myofi adamianebi garegnulad Zalian waagavdnen mas. eh, kargi iyo rom gverdiT isev hyoloda mosiyvarule da keTili adamiani, romelic faTis fiqrebs tkivilebsa da dards gaiziarebda da siyvaruliT izrunebda masze...
uceb ZaRlma mZafri suni igrZno, Tavbru daexva da daibna, mTeli misi arseba SeZra am sunma, romelic im rZes asdioda, iqve xesTan gasayidad rom gamoetanaT.
es TeTri siTxe! igi Zalian hgavda imas, riTac dedamisi hkvebavda bavSvobaSi...
da ZaRls Tvalwin gadaeSala Tavisi bavSvoba, mis mexsierebaSi pataraobis mogonebebma daiwyes gacocxleba da es mogonebani imdenad Zlieri aRmoCnda, rom man gZnoba dakarga da miwaze daeca.
esizmra, TiTqos kvlav lekvi iyo da deda Tbil rZes awovebda, Tan eniT bewvs ulokavda da usufTavebda, xolo is surneli, dedamisis sxeuls rom asdioda, sicocxlis stimuls aZlevda faTis _ Tbili da tkbili rZe, deda da misi mzrunveloba mas am qveynad ubednieress xdida.
es rZe TiTqos aTrobda, tanSi siTbos grZnobda da mSviddeboda. faTi, axla patara da umweo arseba, gamudmebiT cdilobda dedas mkerdSi mihkvroda da aRarasodes mocileboda.
erT Ramesac, rodesac faTis dedasTan mixutebuls Rrma ZiliT eZina, uceb sizmarSi SiSisgan kankali daawyebina, radgan dainaxa uknidan viRac epareboda da wayvanas upirebda.
am SiSma gamoaRviZa igi da SvebiT amoisunTqa: dedamisi iqve iwva, grZnobda mis sxeuls, romelsac Tavisi patara TaTebiT exeboda da ugemrieles rZes ewafeboda, grZnobda Zmis fumfula tans da siTbos. gaaxsenda uwindeli soroc, sadac ZmebTan erTad TamaSobda, yurebze kbenda, miwaze goraobda, wamodgeboda da isev daecemod. agondeboda lekvebi erTmaneTs rogor dasdevdnen dasaWerad da dros gasatareblad mindorze darbodnen, sanam erT dRes viRac biWi ar gamoCnda, romelic Semdeg misi patroni gaxda. ZaRli im biWs yefayefiT baRis bolomde mihyva, Tan eTamaSeboda da tansacmelze kbilic ki gahkra.
biWma lekvs xeli gadausva da amis Semdegac xSirad efereboda, Saqris natexebs aZlevda, rac faTis Zalian moswonda da aRarc arasodes daviwyebia.
patara biWs sxva oTxfexa megobrebic hyavda, Tumca lekvma male gamorCeuli adgili daikava maT Soris. masTan yofnis dros faTis tkivilisgan arasdros
daukvnesia da arc SimSiliT aswvia kuWi. xolo, roca faTim damoukidebeli cxovreba daiwyo, mis moxuc mosamsaxures daumegobrda da gverdidan ar scildeboda.
sadilobisas Tu vaxSmobisas faTi magidis garSemo dadioda da saWmels Soridan ynosavda, zogjer biWis deda, qmris winaaRmdegobis miuxedavad, ZaRlisadmi mzrunvelobas iCenda da efereboda, Semdeg ki moxuc mosamsaxures mihyavda da ZaRlisTvis gamoyofil xis patara fardulSi jamiT saWmels udgamda.
es faTis cxovrebaSi saukeTeso wlebi iyo. dro gadioda, TandaTan faTis sul ufro nakleb
yuradRebas aqcevdnen da saWmelsac kargs aRar imetebdnen, ise rom mas Tavad uwevda cotad Tu bevrad yuaTiani sakvebis Sovna da radgan im saxlSi dedal ZaRlebs ufro kargad aWmevdnen, faTic iZulebuli iyo zogjer WamaSi maT Sescileboda.
Semodgomis erT Cveulebriv dRes ojaxis ufrosi viRac or kacTan erTad dabrunda saxlSi. patronica da isinic mTvralebi iyvnen. faTi avtomobilSi Caisves da qalaqis ganapiras gaiseirnes. patrons faTis mocileba surda, Tumca Tan ecodeboda kidec da nerviulobda. manqana varaminis moedanze gaaCeres, ZaRlic Camosves da quCis moajirs Cauyvnen. moulodnelad faTim raRac mimzidveli suni iynosa da Tavisdauneburad im suns gahyva, magram mere daibna, aRar icoda saiT wasuliyo da viRacis bostanSi amohyo Tavi. ukan dabruneba scada, magram gza veRar gamoigno da karga xans uTavbolod ixetiala, bolos ki mixvda, rom daikarga da patronmac miatova. mzis Casvlisas TiTqos misi xma Semoesma, magram maleve darwmunda rom moeCvena.
ase iqca faTi upatrono ZaRlad. iqve sacxobi iyo, romlis win Sekrebilma xalx
ma joxiT cema dauwyo, yasbis Segirdebma ki qvebi dauSines da ZaRli iZulebuli gaxda manqanebis qveS SemZvraliyo, magram axla mZRolebma ar moasvenes da sqeli Ceqmis wverebi Cascxes. bolos, rogorc iyo, yvelam guli ijera da cxovrebac Ceulebriv gagrZelda.
magram faTi beds jer sabolood ar gaewira: im biWma, romelsac brinji ukve gaeyida, es Zalze nawamebi ZaRli Seicoda da Seifara, sxvebisgan malulad xandaxan wyalsac miutanda xolme da saWmelsac aWmevda, xalxis dasanaxad ki qamarSi qvebs ilagebda da ise aCvenebda Tavs, TiTqos Tavadac surda yovel dayefebaze ZaRlisTvis esrola, radgan axlomaxlo mcxovrebni aramarto faTis, nebismier mawanwalad qceul ZaRls scemdnen da maTTvis cxovelisadmi amgvri mopyoba Cveulebriv saqcielad iTvleboda, zogjer ki misabaZadac.
ase gadioda dReebi da bolos faTi iZulebuli Seiqna am gaborotebul xalxs gaqceoda. mixvda, rom axla aramarto sakvebi unda moeZebna, aramed gzebze
Targmani
53`xornabuji~
xalxsac morideboda, rac ase Zneli iyo varaminSi. karga xani dawanwalebda, xSirad enagadmogdebuli
naxevrad ZilburanSi iyo xolme, daRlili sxeuli uTrToda, daqanculi yobeyores edeboda da mosasvenebel adgils eZebda. zogjer, nestian amindSi gzaze momdinare wyliT grildeboda da datanjuli sxeulic mcireoden Svebas poulobda.
bolos mTlad wavida xelidan, gamxdarsa da gaquculs mxolod Zveli, aqamde SemorCenili mexsierebis fragmentebiRa aZlevdnen cxovrebis stimuls. zogjer mdelos surneli, romelsac iqve romeliRac mkvdari cxovelis simyrale da gadagdebuli gacveTili fexsacmlis sunis simZafre faravda, ZaRlis gonebas gamoafxizlebda xolme da am dros faTis mousvenroba ipyrobda.
magram yvelaze didi mousvenroba maSin ipyrobda, roca mdeloze morbenal qaris sevdian xmas gaigonebda. ZaRli maSinve gamofxizldeboda da TiTqos xelmeored daibadao axalaxali survilebiT aRivseboda xolme. erTxelac ase moxda da amjerad es grZnoba imdenad Zlieri iyo, rom faTi uceb wamoxta da win gaiWra. mirboda da grZnoda TiTqos yovelgvar amqveyniur codvaTa borkilebisgan Tavisufali iyo, mindvris haersac TiTqos Tavisuflebis surneli dahkravda, is surneli, mas rom silaResa da bunebis siyvarulTan erTad memkvidreobiT ergo winaprebisgan, romlebic uwin Sotlandiis vrcel mindvrebze izrdebodnen. didxans mirboda da amdeni sirbilisgan imdenad daiRala, rom ukve nabijis gadadgmis Tavic aRar hqonda.
daRlam Seaxsena, rom kvlav am qveynad iyo da dadardianda, moiTenTa, dasustda. mexsierebam isev amoativtiva uwindeli yofa, rodesac patronis xelSi dReniadag damwyvdeuli iyo, rac ver aetana, gaaxenda, rom erTxel saxlidan ucxo ZaRlmac gamoagdo; tkbilad moagonda patronis SvilTan TamaSi, maT saxlSi yofna, rac ZaRls yvelaze bednier mogonebad darCa, miuxedavad imisa rom kargi sakvebis gulisTvis iZulebuli iyo gamudmebiT sxva ZaRlebTan axlos yofiliyo.
ucabedad movardnilma wylis nakadma faTi Tavis bunagidan gamoagdo. ZaRlic, TiTqos amas elodao, ukan mouxedavad gaiqca da isev mounda patroni moeZebna, magram TviTonac ver xvdeboda saiT wasuliyo, gonebaSi ki erTi ram utrialebda, rom rogorme sakuTar saxlamde mieRwia da isev epovna dakarguli bedniereba...
roca varaminis quCebSi aqeTiqiT awydeboda da nacnobi geSis aRebas cdilobda, raRac dangreul, CamoSlil saxls miadga, mixvda rom gza abneoda da ukan gamobrunda. erT xans TiTqos patronis suns miagno kidec, magram imave wams sxva mravali sunic igrZno da gza aebna. nuTu mis patrons aqeT aRar gamouvlia da ZaRlic varaminis quCebSi sabolood
unda daikargos? es azri Zalian aRelvebda faTis da SiSis zars scemda imis gafiqreba, rom SeiZleboda patroni veRarasodes epovna. TiTqos axlaRa dafiqrda imaze, Tu rogor unda ecxovra mzrunvelis gareSe, rogor earseba Tuki sanukvari patronis yuradReba moakldeboda, patronisa, romlis povnis yovelnari cda ZaRls amdeni weli wyalSi eyreboda.
dRis bolos daRlili da daqanculi qalaqis moedanTan dabrunda, wyals daewafa, mosulierda, am dros RobiT Semofarglul baRSi sxva ZaRli SeamCnia, mSiermwyurvalem da qangawyvetilma Zala moikriba da misken gaqanda, undoda Robis iqiT gadamxtariyo, magram dauZlurebuls fexis gadadgmis Zala aRar Seswevda, waiqca da iqve RobesTan mieZina.
SuaRamisas sakuTarma kvnesam gamoaRviZa. es SimSili awuxebda da ayefebda, Tanac saWmlis sunic aRizianebda, radgan yasabs daxlze xorcis namcecebi darCenoda, iqve sacxobidan ki cxeli puris surneli gamodioda.
miuxedavad quCaSi didi xnis gdebisa, ZaRli mainc ar iyo maTxovrobas miCveuli, amitom karga xans yoymanobda TonesTan misuliyo Tu ara, magram roca SimSilma Zalian Seawuxa, gaTenebisas SiSiT mTlad akankalebuli puris surnels axlad gaxsnil sacxobisken mihyva, Tan damnaSaved grZnobda Tavs, rom iZulebuli iyo emaTxovra da Tavi gadaerCina.
amasobaSi Tones erTi biWi miadga, puri iyida da is iyo, Tavis gzas undoda gasdgomoda, rom faTis mohkra Tvali, dauZaxa da puris natexi gadaugdo.
faTi jer Seyoymanda, Semdeg puri SeWama da madlierebis niSnad biWs nazad Seuyefa. isic faTis moefera, Semdeg ki yelze SemorCenili sayeluri moxsna.
o, ra Sveba igrZno ZaRlma! am wams igi TiTqos yovelgvar pasuxismgeblobisa da movaleobigan gaaTavisufles da amieridan arafriT aRar iqneboda SeboWili. faTi gaTavisuflda!
samwuxarod es Sveba didxans ar gagrZelebula, biWma ZaRli sacxobis patronTan miiyvana, ferdze ki ise mwared Caartya fexi, rom faTis Seymuvleba mTels moedanze gaisma. am dRidan moyolebuli isedac cxovrebiT gamwarebul ZaRls wixli, qva da joxi ufro moemata, TiTqosda yvela am ZaRlis mrisxane mteri yofiliyos da misi cemiTa da wamebiT karg gunebaze dgebodnen. ZaRli grZnobda, rom igi yvelasTvis ucxo iyo, aravin gamoeqomageboda da aravin daifaravda. marTlac, arc aravis undoda odnavi mzrunveloba mainc gamoeCina mawanwala ZaRlisadmi.
amieridan, faTim erTerTi quCis sanagveSi hpova bunagi, sadac yovelTvis egdo gemrieli Zvali, an qonis naWeri, cxovelis tyavi, Tevzis Tavi da sxva sasusnavi, riTac ZaRli SimSils iklavda. yvelafris miuxedavad faTi mainc imedis TvaliT Sehyurebda iqaurT, iqneb vinmem saWmeli gadmomigdoso, magram amis
Targmani
54 `xornabuji~
nacvlad mxolod cemas imetebdnen uxvad. dro gadioda, faTis sul ufro xSirad axsendebo
da Zveli kargi dReebi da tkivili. dardi, mwuxareba Semoawveboda xolme da ekaliviT ukawravda gonebas, xolo mogonebebisgan gaTavisufleba sul ufro da ufro uWirda.
amdeni wlis Semdegac yvelaze metad is stanjavda, rom deda aRarsad iyo, rom mSoblis siTbos veRar grZnobda da im bavSvs waagavda, romelic patara ukve aRar aris, magram jer kidev SerCenia dedis alersis siyvaruli. ZaRlis axlandeli yofa mze da mTvaresaviT gansxvavdeboda im droisgan, roca deda efereboda. faTi sevdiani TvalebiT sTxovda garSemo myofT, rom yuradReba gamoeCinaT misadmi da Tavadac erTi suli hqonda siyvaruliTve epasuxa maTTvis, mcire sikeTezec ki mzad iyo erTguleba da siTbo gamoeCina, magram dRe dRes misdevda da is nelnela xvdeboda, rom misTvis aravis ecala, rom masze arc aravin izrunebda. yovel mzeraSi, romelsac ZaRls miapyrobdnen xolme, mxolod zizRi da siZulvili moCanda, rac mas Zalian stanjavda da sasowarkveTilebaSi agdebda. cxadSi gadatanili simware ZilSiac ar aZlevda mosvenebas da malimal aRviZebda, TiTqos raime saSineleba naxao. gamoRviZebuls am sizmris yoveli suraTi axsovda da imeddakarguli mzad iyo maSinve miebarebina suli RmerTisTvis.
erT dRes, axlad gamoRviZebuls, cxvirSi qababis suni eca da karga xnis uWmels goneba mTlad daebinda. SimSilis es mtanjveli grZnoba iyo xolme, rom aiZulebda ZaRls misuliyo adamianebTan da raimenairad saWmeli eSova.
moulodnelad varaminis moedanze avtomobili Semoqrolda da iqauroba mTlad aamtvera. manqanidan ucxo kaci gadmovida, pirdapir faTisken wavida, Caimuxla da xeli Tavze gadausva. igi aSkarad faTis patroni ar Canda, radgan ZaRls karad axsovda sayvareli momvlelis suni, ase rom advilad ar motyuvdeboda. amitom gasakviri iyo sruliad ucnobi kaci faTis ase Tbilad ratom moeqca.
ZaRli jer SeSinda, tani auTrTolda, gasaqcevad moemzada, magram Sexeda Tu ara im kacs, maSinve dawynarda, mis moferebas dahyva da kudi aaqicina. kacma faTis mofereba Sewyvita, iqve duqanSi Sevida, saidanac saWmlis suni gamodioda da kedelTan midgmul grZel skamze Camojda. mas maSinve Tbili puri, mawoni da moxarSuli qaTmis kvercxi moarTves.
kacma puris naWerze mawoni wausva da karebTan atuzul faTis win daudo. ZaRli jer swrafad daacxra saWmels, rasac kacis Rimili mohyva, Semdeg ki, roca dainaxa rom aravin ecileboda, puris naWrebi nelnela miirTva. Tavisi yavisferi TvalebiT, romlebSic gakvirvebasTan erTad didi madlierebac ikiTxeboda, faTi kacs misCereboda da kudis qicins ganagrZobda, ver gaego cxadSi iyo Tu sizmarSi da
TavSi mxolod erTi kiTxva utrialebda: iqneb swored es kaci gaxdes faTis axali patroni?
kaci maleve gamovida duqnidan, quCis bordiurs Soriaxlos daxorxlili nangrevebisken gahyva da ZaRlic kudis qiciniT gamoudga ukan. cota xnis Semdeg moedanze dabrundnen da ucnobi Tavis manqanaSi Cajda, xolo faTis gambedaoba ar eyo TviTonac avtomobilSi Semxtariyo. faTis SeeZlo am kacs gahyoloda da maSinve daeviwyebina yvela tkivili, rac ki odesme gadaetana, magram miwaze gaunZrevlad ijda da ucxo kacs ise Sehyurebda, TiTqos varamins ver Sordeboda da aqaurTa uxeSobis miuxedavad mainc Sehgueboda varaminis moedansa da iq macxovreblebs.
mcire xnis Semdeg kacma manqana daqoqa, moedanze qviSis korianteli daayena da gauCinarda, imave wams faTimac mTeli ZaliT iskupa gamoedevn, magram fexebSi Zala ukve aRar SerCenoda, Zlivs mirboda, cdilobda dasweoda, magram ucnobi TandaTan Sordeboda da manqanac pataravdeboda, ise rom sabolood horizonts miefara da faTic, raki veRar dainaxa, enagadmogdebuli SeCerda, miixedmoixeda da mixvda, rom nacnob garemos didi manZiliT daSoreboda. daqanculsa da Zalagamoclils guli misdioda, araqaTi ecleboda, male ki fexebmac umtyunes, sadacaa waiqceoda, Riayavisfer TvalebSi sinaTle uqreboda, verc win midioda da verc ukan, idga da mxolod dabal xmaze sacodavad yefda, magram misi xma trial mindorSi ugzoukvlod ikargeboda.
cota xnis Semdeg mcired moRonierda da TavCaqindruli oriod nabijze walaslasda, ise rom warmodgena ar hqonda, sad midioda. iqamde iara, vidre viRacis mindvris nakveTs ar miadga da cxel qviSaze gaiSxlarTa. instiqturad grZnobda, rom am qveynad veRar gaZlebda da simarTle rom iTqvas, aRarc undoda, aranairi survili aRar hqonda sicocxlis gagrZelebisa. fiqrebi mTlad aeria da aRarafers aRar ganicdida. mTels sxeulSi ara SimSilisgan, aramed dardisgan gamowveul mware tkivils grZnobda, TvalT nelnela ubneldeboda, tanze ki civi ofli asxamda.
da ai, nelnela SimSilic gaqra, tkivilic, mwuxarebac, dardic, tanjvac... TiTqos sxeulic moscilda faTis da TviTonac gancalkevda am samyarosgan...
daisi moaxloebuliyo. caSi sami yvavi gamoCnda. leSis sunma, mTels mindors rom mosdeboda, rogorc Cans, frinvelebamdec miaRwia. erTi maTgani miwaze Camofrinda, faTis moujda da yuradRebiT daakvirda, erTxanoba moeCvena ZaRli jer kidev cocxaliao da SefrTxialda, magram Semdeg dawynarda; danarCeni yvavebic CxaviliT SemouerTdnen da ZaRlis Tvalebs CiCqna dauwyes...
Targmna Tsu aRmosavleTmcodneobis fakultetis
iranistikis mimarTulebis studentma giorgi sifraSvilma
Targmani
55`xornabuji~
berZen filosofosTa
sasargeblo gamonaTqvamebi
abul faraji
dasawyisi wina nomrebSi
40. yvelaze ZnelierTxel diogenes hkiTxes: ra aris yvelaze Zneli? Seicno sakuTari Tavi da dafaro sakuTari azre
bi. – upasuxa man.
41. Rirs colis moyvana?viRacam sokrates uTxra: colis moyvanas vapireb, Sen ras mirCevdi? mismine, nu daemgvanebi Tevzebs, romlebic xmele
Tze moxvedrilni, Tavisuflebisaken iswrafvian, TavisuflebaSi myofT ki guli isev xmeleTisaken miuwevT.
42. yvelaze Sesaferisi dro romeli droa kvebisaTvis yvelaze Sesaferisi?
– hkiTxes sokrates. visac aqvs sakvebi – Wamos, roca moSivdeba, xolo
visac ara aqvs – Wamos, roca iSovis, upasuxa filosofosma.
43. darigeba mmarTvelsaristotelem misca aleqsandres Semdegi weril
obiTi darigeba: frTxili iyavi sakuTar meomrebTan, raTa maT
Senze raime cudi ar ifiqron. roca vinmeze cuds fiqrob, masze cudis Tqmac advilia, xolo Semdeg misadmi cudi mopyrobac.
44. iyavi guldaxurulierTma filosofosma Tqva: imas, rasac mters umalav, nurc megobars gaumx
el, radgan ar arsebobs garantia, rom es megobroba samudamod gagrZeldeba.
45. mdidaria mdidari?diogenes hkiTxes erT mdidar kacze: marTla
mdidaria Tu arao? ar vici, upasuxa diogenem? – CemTvis cnobilia
mxolod, rom mas bevri fuli aqvs. ese igi mdidaria!
iyo mdadiri da gqondes bevri fuli erTi da igive rodia – upasuxa diogenem. – namdvilad mdidari mxolod isaa, vinc savsebiT kmayofilia imiT, rac gaaCnia, xolo vinc mudam cdilobs hqondes ufro meti, vidre aqvs, imaze Raribic kia, visac araferi gaaCnia, magram sakuTari xvedriT mainc kmayofilia.
46. misi simdidre sadaa mTeli Seni simdidre da avladideba? –
hkiTxa diogenes romeliRac mmarTvelma. amaT aqvT, upasuxa diogenem da miuTiTa sakuTar
moswavleebsa da mimdevrebze.
47. ra aris uaresi? cudia, roca cxovrebaSi raime Cveni survilis
sawinaaRmdegod xdeba. – Tqva erTma. magram uaresia, roca is, rasac ase Zalian veliT,
rac Zalian gvsurs, saerTod ar xdeba – Seepasuxa mas Tanamosaubre.
48. pasuxi kiTxvazerodesac platoni gakicxes imis gamo, rom Raribia,
man upasuxa: nuTu unda viswrafvode SeviZino is, rasac six
arbe da siZunwe guldagul icavs, xolo guluxvoba da uangaroba bolos da bolos anadgurebs?
Targmani
56 `xornabuji~
49. mravali mwuxarebis Tavidan acilebaaleqsandre makedonels SesaniSnavi minis WurWeli
aCuqes. saCuqari Zalian moewona, magram misi damtvreva brZana. rodesac hkiTxes, ratom moiqca ase ucnaurad, makedonelma upasuxa:
me vici, rom droTa ganmavlobaSi es minis WurWeli TandaTanobiT aucileblad daimtvreoda Cemi msaxurebis xeliT. yoveli aseTi danakargis dros Sevwuxdebodi da ganvrisxdebodi. gana ukeTesi araa, erTi Zlieri SewuxebiT axlave, Tavidan avirido mravali Sewuxebis mizezi momavalSi?
50. ar arsebobs srulyofili adamianiplatons hkiTxes: ratomaa, rom xSirad gonierebas Tan sdevs
boroteba? imitom, rom ar arsebobs srulyofili adamiani.
– upasuxa man.
51. ugrZnoblobaaristotelem Tqva: suleli ar ganicdis mwuxarebas sakuTari Wkuis
simwiris gamo, iseve rogorc loTi ver grZnobs xiWvs, xelSi rom Sesobia.
52. arsebiTi gansxvavebaaristoteles hkiTxes: riT gansxvavdebi Sen adamianTa umravlesobisagan? isini cxovroben imisTvis, rom Wamon, me ki vWam
imisTvis, rom vicxovro, upasuxa filosofosma.
53. mcire borotebaviRac kacma colad SeirTo Zalian gamxdari qali,
rodesac hkiTxes, Tu ratom moiqca ase, sokrateseburad upasuxa:
me amovirCie mcire boroteba...
54. safrTxe silamazeSiasparseTze laSqrobisas aleqsandre makedonels ac
nobes, rom mefe darioss Zalian lamazi qaliSvilebi hyavso, magram am cnobam igi ar gaaxara:
Zalian cudia damarcxde ucxo miwis meomrebTan brZolaSi, magram ufro mwarea damarcxeba ucxotomeli qalebisagan.
55. vai vis?
erTxel sokrates gzaSi daemgzavra viRac mdidari kaci. maT yuramde movida ambavi, rom am midamoebSi yaCaRebis banda TareSobda.
vai me, Tu micnoben! – SesZaxa mdidarma.
vai maT, Tu ver micnoben! – Tqva sokratem.
56. diogenes kiTxvaerTma mdidarma kacma Tavisi saxlis karze aseTi
warwera gaakeTa:`dae, veranairi boroteba ver Semovides aq~. rogorRa Semova am karebidan Seni coli? hkiTxa
diogenem Sexvedrisas.
57. xmiadic nugbariafilosofosis danaxvaze, romelic xmiads awobda
wyalSi da siamovnebiT Seeqceoda, erTma gaikvirva: rogor SeiZleba dagemovnebiT Wamde aseT saW
mels? me igi iseTi SemTxvevisTvis Semovinaxe, roca xmi
adic nugbarad geCveneba, upasuxa filosofosma.
58. aleqsandre da amorZalebirodesac aleqsandre makedoneli amorZalebze ga
laSqrebas apirebda, dafiqrda da Tqva: Tu gavimarjveb – Cemi dideba ar gaizrdeba. Tu
davmarcxdebi, es iqneba saSineli sircxvili, ityvian rom didi aleqsandre qalebma daamarcxeso. da man gadaifiqra es laSqroba.
59. amis gakeTeba ar egebishipokratem Tqva: briyvia is, vinc sakuTar Tavs avnebs, imis
gulisTvis, rom megobars sikeTe gaukeTos.
60. ori erTguli damcvelimasve ekuTvnis Semdegi gamonaTqvami: qalebs mxolod ori erTguli damcveli gaaCniaT:
qmari da kubo.
61. forma da arsihipokrates colma uTxra: Seni vaJi saerTod ar ggavs Sen?man upasuxa: me miveci mas mTavari – misi adamianuri arsi,
garegnul formebs ki deduri sawyisi ganapirobebs.
62. Sexede sakuTar Tavs!hipokratem Tqva: Wkviani kacisaTvis sasargebloa drodadro
sarkeSi Caixedos; Tu misi saxe ulamazoa, dae, ukeTuri qceviT mainc nuRar gasvris, xolo Tu saxe lamazia, dae, nu Seuracxyofs mas uRirsi saqcieliT.
rusulidan Targmnag. natroSvilma
Targmani
57`xornabuji~
`kambeCovanis qalaq xornabujis cixe-magari~
(xornabujis cixis istoria)
qiziyi (Zveli kambeCovani), istoriuli hereTisa da dRevandeli kaxeTis samxreTaRmosavleTi mxare uZvelesi droidanve friad mniSvnelovani regioni iyo, ramdenadac sami amierkavkasiuri saxelmwifosiveriis (qarTlis), alvaneTis (dRevandeli azerbaijanis) da somxeTis urTierTsasazRvro teritorias warmoadgenda, romelsac sameurneo TvalsazrisiTac metad didi mniSvneloba hqonda, rogorc intensiuri miwaTmoqmedebis da gansakuTrebiT, mdidari da vrceli sazamTro saZovrebis zonas. masze gadioda amave dros am saxelmwifoTa damakavSirebeli magistraluri savaWro da samxedro komunikaciebi da amdenad, Zveli kambeCovanis miwaze ixlarTeboda amierkavkasiis saxelmwifoTa strategiuli, ekonomikuri da kulturuli interesebi.
„arqeologiuri gaTxrebiT mopovebuli da SemTxveviT aRmoCenili mravalricxovani masala gvarwmunebs, rom xornabuji yaraRajTan erTad, Cabmuli iyo saerTaSoriso ekonomikursavaWro urTierTobaSi. aq erTmaneTs xvdebodnen vaWrebi iranidan, arabuli samyarodan, Sua aziidan, CrdiloeT kavkasiidan, ruseTidan. aq aRwevda saqoneli indoeTidan da CineTidanac ki. Cinur saqonels „xatauri~ erqva, vaWrobisaTvis arsebobda sastumroTavSesafarebi, e.w. „xanagebi~. TviT xornabujis mTeli ansamblic gamoirCeoda saxelosno warmoebiT, kupris, samkurnalo talaxis, navTobis mopovebiT. navTobi maSin gamoiyeneboda samxedro daniSnulebiT e.w. „sawvavi zeTi~ ixmareboda galavanTa dasacavad. xornabujidan navTi da kupri tyavis gudebiT Soreul qveynebSi gadioda. am saqonliT vaWrobiT igi mxolod baqoSirvans CamorCeboda.~ lovard tuxaSvili: „zogi ram xornabujis Sesaxeb~ gazeTi „Siraqi~,1987w.22 ianvari.
Teimuraz bagrationi, saqarTvelos ukanaskneli mefis, giorgi XIIis erTerTi vaJiSvili, cnobili mwerali da mecnieri, ufrosi Zmis cxovrebisadmi miZRvnil Tavis TxzulebaSi (1831 w.) pirdapir wers: „kiziyi anu qiziyi ars erTi Cinebuli provinciaTagani kaxeTisa~. kuTxis saxelwodeba „qiziyi~ pirvelad XV sis xelnawerSi gvxvdeba. es aris „asurel mamaTa~, ioane zedaznelis mowafeTa cxovrebis vrceli redaqcia. am teqstSi ixsenieba VI sis CvenTvis cnobili moRvawe stefane qiziyeli(igive stefane xirseli) da Tuki XV sSi arsebobda aseTi warmomavlobis termini „qiziyeli~, cxadia, rom unda arsebuliyo geografiuli cneba „qiziyi~.
sainteresoa ra erqva am kuTxes ufro Zvelad?vaxuSti bagrationi wers: „aramed qiziysa, ro
meli moxvevia mTasa, civis mTidam Camosulsa... amas
ewoda pirvel „kambeCovani~... rogorc vxedavT, vaxuSti Tvlida, rom qiziys Zvelad(pirvelad) erqva kambeCovani.
qarTul saistorio wyaroebSi es termini gvxvdeba arsen safarelis TxzulebaSi „ganyofisaTvis qarTvelTa da somexTa~, romlis avtors X an XI sis moRvawed Tvlian.
XI sis qarTveli didi istorikosis leonti mrovelis qarTvelTa uZvelesi istoriis amsaxvel TxzulebaSi „qarTlis cxovreba~ Sesulia saxelwodebiT: „cxovreba qarTvelTa mefeTa da pirvelTaganTa mamaTa da naTesavTa~, anu martivad „hambavi mefeTa~. igi iyenebda Zvel qarTul matianeebsa Tu qronikebis werilobiT wyaroebs, romelTagan umetesobas dRemde ar mouRwevia, I sis politikuri ambebis gadmocemisas igi mogviTxrobs, rom armazelma da azorema, romlebic qarTlSi erTdroulad mefobdnen, „ganizraxes Zieba sazRvarTa qarTlisaTa, anu im teritoriebis ukan dabruneba, romlebic maSin somxebs hqondaT qarTvelTagan mitacebuli. „da amaT mefeTa
nino maxaraSvili
q. dedofliswyaros moswavle-axalgazrdobis saxlis mxareTmcodneobisa da eTnografiis wris wevri - oqros medalze daamTavra dedofliswy-aros I sajaro skola da Cairicxa saxelmwifo
samedicino universitetSi(mocemulma naSromma gaimarjva moswavleTa 72-e
respublikur saswavlo-SemoqmedebiT konferenci-aze da diplomi daimsaxura).ibeWdeba mcire SemoklebiT.
dedofliswyaros
istoriidan
58 `xornabuji~
qarTlisaTa Semokribnes spani Tvisni da Sekrba ese yoveli simravle uricxv da simarjviT... da Sevides somxiTs da ugrZneulad warmostyuenes Sirakuni da kanandi... da aRiRes tyue... da misrul iyvnes kambeCoans da daebanakaT iors zeda~...
mxares am saxelwodebiT icnobs istorikosi juanSeric, romelmac dagvitova Txzuleba _ „cxovreba vaxtang gorgasalisa~. igi wers: „da esxnes vaxtangs berZnis (bizantielis) colisagan sam Ze da or asul, xolo Zessa missa pirmSosa pirvelisa colisagan, daCis, misca qalaq Weramisa, da nekresisa, da qalaqi kambeCovanisa, romel ars xornabuji.~ meoregan igive juanSeri, rodesac aRwers sparsTa mefis qarTlis samefoSi Semosevas, romelic sabediswero aRmoCnda vaxtang gorgaslisaTvis, aRniSnavs: „da movida xuasro mefe da Semusrna qalaqi kambeCovani da Wermisa cixe da veliscixe da viTarca moiwivnes kaxeTad, daibanakes iorsa zeda.~
sumbat daviTis Ze, aseve XI sis istorikosi, avtori uaRresad saintereso qronikisa„cxovreba da uwyeba bagratonianTa, Cven qarTvelTa mefeTasa, Tu sadaT moiwivnes amas qveyanasa igini, anu romliT JamiTgan upyries maT mefoba qarTlisa~ aRniSnavs: „da sxuani orni igi Zmani amaTni, saxelad asam da varazvard, warvides kambeCansa, da mokles maT sparsTa spasalari (romelic maSin, Cans, ganagebda am mxares, n.m.) da daipyres kambeCani da dasxdes igini mTvarebad xornabujs da ama Jamamde Svilni maTni mTavroben mas Sina~... cota ufro qvemoT sumbat daviTis Ze kidev erTxel ubrundeba am faqts: „...xolo asam da varazvard warvides kambeCoans, da gardauqcies eri vezans, erisTavsa bahar Cubinissa, da vezan mokles da daipyres kambeCoani.~
Tamar mefis e.w. pirevli istorikosi (XIII sis dasawyisi), anonimuri avtori Txzulebisa „istori
ani da azmani SaravandedaTani~, mogviTxrobs, rom Tamar mefis pirveli meuRlis, giorgi rusis, saqarTvelodan meored gandevnis (gaZevebis) Semdeg igi wamovida konstantinopolidan 1191 wels da ganZis laSqriT „movida qveyanasa kambeCovanisasa da SigniT mindori moarbia... da maSin xornabujis patronman saRir maxatlis Zeman cna ese da Seiyara mciredi laSqariTa da miewia samiTa SviliTa wamebad Tavisa.~
kambeCovani, garda qarTulisa, moixsenieba arabul, Zvel somxur da Zvel berZnul istoriul Tu geografiul wyaroebSi. kambeCovanis centri iyo cixeqalaqi xornabuji, juanSeris zemoT moyvanili gansazRvrebiT: „qalaqi kambeCovanisa, romel ars xornabuji.~
xornabujis mdebareobis orientirebis dReisTvis erTaderTi monacemi mogvca vaxuSti batoniSvilma: „xolo yaraRajis samxreTiT, sadac daswydebis hereTis mTa anu civis mTa, mun ars xornabuji da aw uwodeben WoeTs. aq kldesa zeda, Seni ars cixe magari, da iyoca qalaqi kargi, esec berqas gamosvlasa mooxrda~...
xornabujze cnobebs Sahabasis istoriis avtoris iskander munSis nawerebSic vxvdebiT: „ is didebuli cixe mdebreobs maRal da miuval mTis wverze... misi simaRle iseTia, rom karis zRurblidan im adgilamde, sadac mcvelebi dganan, 560 kibis safexuri unda aiaros kacma... im cixes wvimis wylis asavsebi ambris garda, erTi wyaroc rom hqonoda, verc erTi didi xelmwife ver daipyrobda~...
* * * xornabujis etimologia mravalnairad aixsneba. Zvel iranulad „xornabuji~„mzis sayrdens~ niS
navs, zogi fiqrobs rom am saxelSi uZvelesi qarTveli tomebis _ „xorebis~ sacxovrebelia Semonaxuli.
„cixe-magari xornabuji~
dedofliswyaros
istoriidan
59`xornabuji~
aris sxvagvari ganmartebebic: prof. iv. lolaSvili cdilobs „xoranTisa da „xornabujis~fuZiseul pirvel naxevarSi falauri „xuran~ (mzeTa), xolo „xoranTas~„Ta~ qarTuli mTis narCenad miiCnios da xornabuji„buji~falauri kerpis saxelwodebad.
„xornabujSi unda veZioT mzis taZari _ warmarTobis droindeli sakulto centri, romlis safuZvelze SemdegSi aRmocenda feodaluri cixeqalaqi da qristianuli saepiskoposo kaTedrali~ – vaxtang gorgaslis mier V sSi daarsebul 12 kaTedralTagan erTerTia xornabujis saepiskoposo kaTedrali.
Zvelad xoranTis tafobze, sanam iq qalaqi aSendeboda, arsebobda mzis kerpi(Tu taZari?!), romelic herTa salocavs wamoadgenda, xolo qristianobis gavrcelebis Semdeg, mis nafuZarze aRmocenda cixeqalaqi, sakmaod nayofier adgilze, ganviTrebuli sairigacio sistemebiTa da komunikaciebiT, abanoebiT, sakanalizacio arxebiT, mokirwyluli savali nawilebiT, moWiquli keramikis sasmeli wylis milebiT, romelTa narCenebmac Cvenamde moaRwia.
„xoranTa~ aseve udidesi qalaqi iyo, mxolod cota moSorebiT, dRevandel vaSlovanis dacul teritoriebze mdebareobda. juanSeri mogviTxrobs, rom sparsTa mefem Semusra qalaqni kambeCisani~. aq yuradRebas iqcevs kambeCanis ori yvelaze didi centris qalaqTa „xoranTasa~ da „xornabujis~ msgavseba. „xoranTac~ erTerTi didi da mdidari qalaqi unda yofiliyo gaSlili vrcel teritoriaze, ioralaznis Sesayarze, misgan CrdiloeTiT 5kmze. naqalaqari ganlagebulia alaznis gaswvriv gamavali qedis sam kalTaze – eldaris velamde.
ganuwyvetelma Semosevebma „xoranTas~ dasusteba da dacema gamoiwvia, rasac mohyva „xornabujis~ dawinaureba.
eWvic ar aris, rom vis xelSic ar unda yofiliyo ioralaznis xeobaTa erTerTi umoklesi gzis yvelaze viwro adgilSi mdgari WoeTis cixesimagre xornabuji, igi usityvod asrulebda kldekaris mrisxane guSagis movaleobas.
xornabuji auRebeli cixeqalaqis saxeliTac iyo cnobili, ise iyo gamagrebuli, rom Signidan Tu gatydeboda, Torem mtrisaTvis miuvali iyo.
arsebobs Tqmuleba: „erTi alyis dros, rodesac qancgawyvetili mteri alaznis velze gaSlila da cixis garSemo dabanakebula, zafxuli yofila da mters SeuniSnavs, rom mze zustad cixis Tavze iyo, TiTqos zed ijda, aqedan warmoiSva sityva „xornabuji~, rac, rogorc zemoT avRniSneT, mzis sayrdens niSnavs.
„aris gadmocema, rom eliasa da xornabujs Soris yofila gvirabi, sadac gamarTuli cxenosani gadioda. xornabujis alyis dros, qiziyelebi gvirabidan gasulan eliaze da zurgidan gaunadgurebiaT mteri. elias mTaze napovnia gvirabis ramodenime metri, magram dazustebuli ar aris~(mTxrobeli: ioseb menTeSaSvli adgilobrivi eTnografistorikosi, Cawerilia 198788 wwSi).
...1104 wels xornabujis maRal koSkze amayad afrialebula daviT aRmaSeneblis „yoveli saqarTvelos droSa~, aqedan 1266 wmde kambeCovani qarTvel mefeTa uRalato dasayrdeni gamxdara...
1265 wlamde xornabujis saerisTavo uZlieresi yofila. aq monacvleobiT sami aristokratiuli gvari batonobda: bagrationebi, kolonkeliZeni da maxatlisZeni.
mefeTamefis Tamaris xanaSi xornabujSi msxdaran maxatlisZeni, romelTa SiSiT „yrma mcire ver autirdeboda dedas ganZasa da bardavs.~
„mters SeuniSnavs, rom mze zustad cixis Tavze iyo, TiTqos zed ijda“
dedofliswyaros
istoriidan
60 `xornabuji~
arsebobs Tqmuleba: „pirimzeTamari meuRle daviT soslanTan erTad ewvia kambeCovans, jer wm. ninos saflavi moiloca, ori kvira icxovra xornabujSi, wm.elias monasters oqros qoSi aCuqa, fexiT daiara ivrispireTi, sadac qurciki gauCerda win, mivida TamarinaRvliani Tvalebi amoukocna, samefo yoruRad (nakrZalad) gamoacxada mTeli mxare. im wels sul oqrosTmiani qalvaJebi ibadebodnen kambeCovanSio.~
wm. mefe Tamari marTlac yofila kambeCovanSi da xornabujSic ucxovria, aqedan modis am qalaqis esoden gavrcelebuli saxeli _ Tamaris cixe, an Tamargoxebi.
kidev erTi legendaa wm. mefe TamarTan dakavSirebuli:
xornabujSi gaCerebuls, gaseirneba mousurvebia, amala gauyolebia da aRmarTs Sesdgomia. viwro biliki daburul tyes miuyveboda. tye rom gauvliaT, erT moqaClo maRlobze moxvedrilan, iqedan xelisguliviT moCanda mTeli Siga kaxeTi. zed mTis wverze qvesknelidan kamkama wyaro amoCuxCuxebda. Tamar mefes oqros TasiT wyali daulevia da uTqvams _ veWvob aseTi sasmeli wyali sxvagan iyos, codvaa amisTana wyali usargeblod rom iRvrebodes, cixes dauaxlovoT, am mSvenier saTaves ki nu mouSliT tyis binadarT, dasalev wyals nu mouspobT. xornabujis patrons saRir maxatlis Zes aRuTqvams, rom mefis nebasurvili asruldeboda.
Tamars ise moswonebia wyaro, rom vidre iq iyo, yoveldRe dadioda da civ wyals svamda, xolo roca sataxto qalaqs dabrunebula, vezirebi ugzavnia „WoeTis aiazmis~ Camosatanad. imave wels wyaros wyali Tixis milebiT miuyvaniaT xornabujis cixemdeo.~
* * *XIIXIII ss kambeCovanSi 6080 aTasamde kaci cx
ovrobda. TviT xornabujSi 1015 aTasi mcxovrebia. qalaqi warmoadgenda vrcel ansambls, calke ubnebis saxiT, masSi Sedioda: cixis ubani, yoRonTo(igive koRoTo), WoeTi, yaraRaji (sadac erisTavTa sazamTro rezidencia iyo) da dedofliswyaro.
XIII sis 60ian wlebSi berqayaenis laSqrobis dros 1256 wels ecema WoeTis tyeSi damarxuli qalaqi „kargo~; xornabujis Zliereba ecema, saqalaqo cxovreba kvdeba da am droidan aRarc ganaxlebula, mtkvris marcxena sanapiro da ioralaznis qvemo welis dasaxlebebi mosaxleobisgan daicala, gaukacrielda mTeli mxare, dayruvda eldarsamuxi, ivrispirebi, gawyda qarTveli mosaxleoba, gadarCenilebi dasavleTiT gaixiznen, civgomboris kalTebs Seafares Tavi. Seiqmna gamagrebuli soflebis mwkrivi: ukana mxari da wina mxari. amieridan aRar arsebobs xornabujis saerisTavo, gauqmda xornabujis saepiskoposo kaTedrac. Tumca xornabujis cixes mniSvneloba arasdros daukargavs. berqa yaenis mier mooxrebuli da dangreuli es cixesimagre araerTxel aRudgeniaT gvian saukuneebSi.
cixeqalaqi XVI sSi aleqsandre kaxTa mefem ganaaxla, XVII sis I meoTxedSi xornabujSi rezidencia hqonia iranis Sahs, 1625 wels, gazafxulze, xornabuji giorgi saakaZem gaaTavisufla.
1656 wels rostom mefe roin javaxiSvilisa da misi Svilebisadmi micemul sigelSi wers: „Cvens Zmiswuls mefes svimonzeda namsaxurni iyveniT da imaTis erTgulobisTvis batons Teimurazs daetyveveniT da xornabujis cixeSi SaegdeviT...~ (am sigelidanac naTlad Cans, rom cixesimagris kedlebi ufro gvianac rom ar SeeSenebinaT _ aRedginaT, cxadia mefe Teimurazi iq urC Tavadebs ver gamohketavda.)
ukanasknelad xornabujis cixe aRadgina da gaamagra mefe erekle IIm, raTa lekianobis winaaRmdeg xangrZliv brZolaSi gamoeyenebina.
yovelive zemoTqmuli gvaZlevs imis Tqmis uflebas, ueWvelad, friad strategiul adgilzea xornabujis cixesimagre aSenebuli. igi flobda mis win momdgar gadaSlil uzarazar vels alaznisas da mis ukan momdgar qiziyis maRlobs. mniSvnelovan gzaTa sayarze mdgomi, igi ara marto akontrolebda „ wina mxridan~, „ukana mxarSi~(ivris zeganze) gardamaval mTavar gzas, aramed Siraqidan qiziyis gadakveTis kvanZze mdebareobda. qalaqi xornabuji vaxtang gorgaslis mefobis periodamde (V s.) ufro adre „kerZod ki III sis meore naxevarSi ukve ganviTarebuli qalaqi yofila ujarmasa da WeremTan erTad. bunebrivia, vivaraudoT, rom ganviTarebuli qalaqis aRmoceneba cariel adgilze ar moxdeboda. amas amtkicebs rogorc werilobiTi (straboni), iseve mdidari arqeologiuri masalac. esenia Zv.w. I aTaswleulis I naxevris namosaxlarTa wyeba Siraqis platos Crdilo ganapira nawilis gayolebiT gediqis xevamde da Semdeg xevis orive mxares. didi Siraqis qalaquri tipis dasaxlebebi (Zv.w. IXVII ss), amave periodisaa dasaxlebebidan calke gamoyofili xirsis didi sameTuneo saxelosnoc~(k. ficxelauri, 1965 w. gv5460, 1970 w), „igi xornabujis ubans unda warmoadgendes, romelic aq ukve am dros qalaquri tipis da dasaxlebaze unda migvaniSnebdes~ (n.mamiaSvili qalqi Weremi, Tb. „mecniereba~, 2004 w.).
amgvarad, xornabujis midamoebSi didi qalaquri dasaxlebis arseboba Zv.w. I aTaswleulis dasasruls aq didi qalaquri dasaxlebis Zvel tradiciebze migvaniSnebs.
Cemi didi survili iyo, rom Cemi TanatolebisTvisac gamecno es istoria, raTa Camovidnen dedofliswyaroSi da moinaxulon xornabujis cixe, romelic ukve datanilia vaSlovanis erovnuli nakrZalis turistul gzamkvlevebSi, radgan dResdReisobiT es teritoria ukve vaSlovanis daculi teritoriebis SemadgenlobaSi Sedis, rac Zeglis gadarCenisa da dacvisTvis saukeTeso pirobaa.
viswavloT da gavufrTxildeT Cveni warsulis tkivilian da sisxliT daweril istorias!
dedofliswyaros
istoriidan
61`xornabuji~
adamiani da taZari
(ivane javaxiSvili da Tbilisis saxelmwifo uni-versiteti 100 wlis Semdeg)
dameTanxmebiT, arc ise martivia dawero universitetze, romlis Sesaxebac mxolod furclebidan ici, an mediis saSualebebiT gsmenia. verc imas davikvexni, universitetelebis ojaxSi gavizardemeTqi. erTaderTi aqauri Cemi gamzrdeli deidaa, yovelTvis Tbilad rom igonebs iuridiul fakultetze gatarebul wlebs. me ki ra meTqmis sibrZnis TeTr taZarze, WavWavaZis prospeqtze gavlisas xSirad interesiT rom Semixedavs mxolod?
universiteti da ivane javaxiSvili ganuyofelia yoveli qarTvelisTvis. bevri leqsi miuZRvniaT „batoni universitetisaTvis~, rogorc mas qarTveli mweralebi uwodeben. „oTaraanT qvrivisTvisac~ SeudarebiaT Tavisi simkacriT. CemTvis ki jer Seucnobeli sibrZnis saunjea, romlis ziarebis sixaruli win maqvs.
saamayo Taobebis aRmzrdeli vis aRar maspinZlobda guluxvad. aq uyvarda Turme galaktions WadrebTan dgoma da studentebTan gabaaseba. ramdeni mwerali da sasiqadulo mamuliSvili gamokveba dauSreteli sibrZniT da rac mTavaria, Seayvara yvelaferi qarTuli da saqarTvelo. swored es iyo didi ivane javaxiSvilis mizani. swored amitom iRvwoda dauRalavad da ar SeSinebia aTasgvar winaaRmdegobas Tu gamowvevas. is aris simbolo adamianis amouwuravi SesaZleblobebisa. rac ver SeZlo iliam Tergda
leulebTan erTad, am erTma adamianma Tanamoazreebis SemokrebiT dauRalavi Sromis Sedegad aRasrula. universitetis Seqmnis idea jer kidev 50ian 60ian wlebSi mosvenebas ar aZlevdaT Cvens did mamuliSvilebs. magram carizmi mkacrad uaryofda maT moTxovnas inteleqtualuri moumzadeblobis gamo. gimnaziis aSenebis dros swored universitetis daarseba iyo gamiznuli. axlandeli TeTri taZris adgilze saZovrebi yofila. niko cxvedaZis iniciativiT daiwyo saTavadaznauro skolis mSenebloba 1898 wels da darwmunebulebi iyvnen, rom Senoba qarTvel profesorebsa da studentebs umaspinZlebda.
1907 wels ivane javaxiSvili peterburgis universitetis qarTvel studentTa samecniero wres ayalibebs, masSi momavali „universitetelebi~ erTiandebian. 1914 wels ruseTis mefis mTavrobam kerZo saswavleblebis daarsebis Sesaxeb kanoni gamosca. am droidan mecnierma daiwyo qarTveli studentebisa da profesorebis moZieba, romlebic sazRvargareT moRvaweobdnen.
1917 wlis Tebervlis revoluciam sabolood gadawyvita universitetis bedi. javaxiSvilma Sekriba Tanamoazreebi laxtinis quCaze mdebare binaSi: ioseb yifSiZe, akaki SaniZe, Salva nucubiZe da sxvani. am sakiTxze kinoTeatr „elitSi~ erovnulma komitetma kreba Caatara. ivane javaxiSvils bevri mxardamWeri da mowinaaRmdegec mravlad hyavda. niko nikolaZe politeqnikuri institutis daarsebas moiTxovda, zogsac damRupvelad miaCnda es idea.
1917 wlis 12 maiss TbilisSi Catarda universitetis damfuZnebelTa kreba, Tavmjdomared eqvTime TayaiSvili iqna arCeuli (akaki SaniZe, korneli keke
beqa zamTaraZe
iubile Tsu-100
ivane javaxiSvili
62 `xornabuji~
liZe, dimitri uznaZe da sxv.) krebaze moxsenebiT javaxiSvili Semdegi sityvebiT warsdga: „Tu Cven gvsurs eris gonebriv da kulturul ganviTarebas fesvebi gavumagroT, qarTuli mecnierebis Seqmnasa da ayvavebas xeli unda SevuwyoT, radgan eris yoveli warmateba mecnierebis warmatebasa da aRorZinebazea damokidebuli~.
am misiiT javaxiSvili 1917 wlis 17 maiss quTaisSi Cadis. ramdenjerme krebebi damswreTa simciris gamo CaiSala. universitetis daarsebisaTvis brZola uwyvetad mimdinareobda. krebebze mTavari sakiTxi finansebis moZieba iyo. kote afxazma fulis mopovebis sami gza ganixila: pirveli, sajaro momgebiani latareis gamarTva, rasac mTavrobis nebarTva sWirdeboda; meore, qarTvelTa Soris Semosavlebidan gadasaxadebis daweseba; mesame, kooperativebidan daxmarebebis miReba.
garda finansebisa mniSvnelovani sakiTxi iyo samecniero terminologiis dadgena, ucxoeli mecnierebis mowveva da qarTveli profesorebisaTvis pirobebis Seqmna. 1917 wlis 3 oqtombris universitetis sazogadoebis krebas Tavmjdomareobda eqvTime TayaiSvili, sapatio Tavmjdomared petre meliqiSvili iqna arCeuli. am dRidan sazogadoebas Seematnen: Salva dadiani, konstantine gamsaxurdia, sergo kldiaSvili, S. mesxiSvili da sxv.
1917 wlis 8 oqtombers krebaze, romelsac isev eqvTime TayaiSvili Tavmjdomareobda, ivane javaxiSvilma universitetis saswavlo gegma ganixila. Tavdapirvelad sibrZnismetyvelebis fakultetis gaxsna daigegma, romelsac mogvianebiT samkurnalo fakultetic daemateboda.
1917 wlis 8 dekembers universitetis debuleba damtkicda. dekembris bolos universitetSi studentTa miReba oficialurad gamocxadda.
profesorebi Tavisi xeliT Rebavdnen da akeTebdnen auditoriebs, romelic gimnaziis SenobaSi sam oTaxs warmoadgenda. erTerTi aseTi mZime fizikuri Sromisas ivane javaxiSvili merxis qveS moeqca da daSavda, Tumca muSaoba wamiTac ar Seuwyvetia. 1918 wlis 13 ianvars Sedga universitetis profesorTa pirveli oficialuri sxdoma. krebas Tavmjdomareobda petre meliqiSvili, wevrebs Soris iyvnen: eqvTime TayaiSvili, Salva nucubiZe, akaki SaniZe da sxv. am sxdomaze universitetis reqtori iqna arCeuli. Tavdapirvelad
ivane javaxiSvils SesTavazes, Tumca man petre meliqiSvilis kandidaturis mxardaWera sTxova damswreebs: „cnobili mecnieria, ruseTSic da sazRvargareTac, da misi arCeva did prestiJs Seuqmnis Cvens universitetso~. marTlac, reqtorad odesis universitetis profesori petre meliqiSvili airCies, sibrZnismetyvelebis fakultetis dekanad ivane javaxiSvili, profesorTa sabWos swavlul mdivnad ioseb yifSiZe.
1918 wlis 20 ianvars universitetis gamgeobis sxdomaze gadawyda universitetis gaxsnis TariRi. mose janaSvili am faqts ase gamoexmaura: „javaxiSvilma ikisra yvelaze didi tvirTi _ guTnisdedoba... qarTuli gimnaziis Senoba gviqcia erovnuli didebis taZrad~...
1918 wlis 26 ianvars, wyneTis 41 nomerSi mdebare gimnaziis SenobaSi gaixsna pirveli qarTuli universiteti. saqarTvelos kaTolikospatriarqma kirion meorem sagangebo paraklisi gadaixada. 1918 wlis 3 seqtembers saqarTvelos erovnuli sabWos dadgenilebiT univesitets saxelmwifos statusi mieniWa.
gaxsnis dRes xalxis simravlis gamo ivane javaxiSvilma dagegmili leqcia 30 ianvars waikiTxa. pirveli leqciis Tema iyo: „adamianis pirovneba da misi mniSvneloba Zvel qarTul saistorio mwerlobaSi~.
1918 wlis pirveli semestrisTvis universitets 17 mecnierxelmZRvaneli da leqtori hyavda. universitetis gaxsna moxda 369 studentiT, aqedan 89 Tavisufali msmeneli iyo. 1918 wlis seqtembrisTvis universitets qarTuli gimnaziis Senoba mTlianad daeTmo.
universitetis biblioTekas mravali wigni gadeca saCuqrad, maT Soris, daviT sarajiSvilis mTeli wignadi fondi, Tedo Jordanias biblioTeka da sxv.
Tavdapirvelad swavleba fasiani iyo. SemowirulobebiT universiteti farTovdeboda. male sakuTari gamomcemloba da gazeTi daarsa: ,,universitetis moambe~, romlis redaqtoric akaki SaniZe iyo.
universitetis gerbi dimitri SevardnaZem Seqmna, gerbze gamosaxulia Sveli, romelic nukrs ZuZus awovebs. es universitetis simbolod iqca. im periodSi universitetSi mxolod erTi samecniero xarisxi arsebobda doqtoris anu moZRvarTmoZRvarisa. 1920 wlis 9 maiss moxda pirveli dacva, pirveli disertanti iyo akaki SaniZe TemiT: „subieqturi prefiqsi meore pirisa da obieqturi prefiqsi mesame pirisa qarTul zmnebSi~. sabWom SaniZes enaTmecnieris doqtoris xarisxi mianiWa. 1919 wels daibeWda Salva nucubiZis „logika~, rasac mohyva mTeli rigi samecniero naSromebis gamoqveyneba.
1919 wlis 24 dekembers ivane javaxiSvili universitetis reqtorad airCies. Tumca ramdenime dRiT adre sabWos TxovniT mimarTa, rom misi kandidaturis ganxilva reqtorad ar momxdariyo. am faqtTan dakavSirebiT petre meliqiSvilis gamoxmaurebaSi vkiTxulobT: „ivane javaxiSvili brZandeba erTaderTi damaarsebeli, sulisCamdgmeli da erTaderTi raindi Cveni universitetisa, aq mas veravin Seetoqeba
iubile Tsu-100
Tsu-s damaarsebelni
63`xornabuji~
da Seeziareba~.1921 wlidan qveyanaSi ganviTarebuli movlenebis
Sesabamisad universitetSic mdgomareoba icvleba. 25 Tebervals ivane javaxiSvili mebrZol studentebs gzas ulocavs. imave Rames reqtori Senobis kars Signidan razavs, rom mterTagan daicvas. 1924 wels ivane javaxiSvils apatimreben. gisosebs miRma darCenili profesori SesvlisTanave Tanamosakneebs amxnevebs da pirdeba, rom momavali dRidan daiwyebda leqciebis wakiTxvas saqarTvelos istoriis Sesaxeb.
1925 wels mTavrobam ieriSi miitana universitetis avtonomiaze. 1926 wlidan reqtors zemdgomi organoebi niSnavdnen. universitetma avtonomia dakarga 1992 wlamde.
1926 wlidan iwyeba ivane javaxiSvilis devna. damaarsebeli universitetidan gaaTavisufles. ivane javaxiSvils „mavnebelsa~ da „mxoxav empirists~ uwodebdnen. didi mecnieri Tavis gulistkivils mxo lod axloblebs uziarebs: „sazogadoebaSi aRar gamesvleba, radgan xalxi uxerxul mdgomareobaSi vardeba, CemTan moaxloebisa eSianiaT da vgrZnob, amave dros, Cemi rcxveniaT~.
1928 wels Semdegi xasiaTis gancxadebebi vrceldeba: komunistebs unda mieceT davaleba ar moeqcnen universitetis profesuris gavlenis qveS, aramed TviTon moaxdinon gavlena profesurazeo. gandevnili profesori universitetelebSi didi popularobiT sargeblobda, rac xelisuflebas Zalian aRelvebda. mowafeebs wamiT ar dautovebiaT moZRvris saxli, isini profesors baRidan darajobdnen. am dros javaxiSvili uZravad ijda da gayinuli uwyvetad muSaobda did oTaxSi.
1930 wlis 7 ivlisis saxalxo komisarTa sabWos dadgenilebiT Catarda universitetis egreT wodebuli „reorganizacia~ daiSala ramdenime umaRles saswavleblad. xelisuflebam daiwyo brZola arasaimedo mecnierTa winaaRmdeg. 1930 wlis 13, 14, 15 da 17 dekembers pedagogiur institutSi Sekrebebze ganixileboda didi mecnieris saqme. reqtori ivane vaSaymaZe ivane javaxiSvilis pirovnebas da mis saqmianobas eWqveS ayenebs, feodalurnacionalistad moixseniebs, mis Rvawls ki ukandaxevad miiCnevs. msgav
si paTosi sxva gamomsvlelebsac hqondaT. cxakaiam brali dasdo ivane javaxiSvils da ganacxada, rom is arc iseTi didi mecnieri iyo. mas mxari dauWira studentebis garkveulma jgufma, aspirant sevarion yaliCavas gamosvlam ki damswre komunistebis mquxare taSi daimsaxura: „revoluciis aRmSeneblobisaTvis ar aris daviT aRmaSenebeli saWiro, aramed is wiTeli droSaa, romelsac aweria „proletarebo yvela qveynisa SeerdiT~, _ aRtkinebiT ganacxada gamomsvlelma.
1931 wlis 28 maiss mTavrobis brZanebiT ivane javaxiSvili universitetidan gaaZeves. 1933 wels ki saxelmwifo muzeumSi mecnier muSakad gadayvanili profesori universitetis Zveli istoriis kaTedris gamged daabrunes, Tumca male Zveli da axali istoriis kaTedrebi gaaerTianes da mecnieri isev CamoiSores.
1936 wlis dasawyisSi kvlav gamZafrda brZola ivane javaxiSvilis winaaRmdeg. profesori am periodSi varlam donduas wers: „ganaxlda Cem winaaRmdeg brZola universitetSi. reqtorma oragveliZem samsaaTiani moxseneba waikiTxa, romelSic yvela Cemi nawarmoebis uvargisobis damtkicebas lamobda... zogma Cem yofil mowafeTaganmac Tavi isaxela...~
aseTi tkiviliani istoria hqonda universitetis damaarsebels. misi cxovreba savse iyo RalatiTa da orgulobiT, Tumca didi siyvaruli xalxSi arasodes ganelebula.
1940 wlis 18 noembers leqciis kiTxvis dros gardacvlili mecnieri universitetma miibara. madlierma STamomavlobam 1989 wels universitets misi damaarseblis ivane javaxiSvilis saxeli uwoda.
mas Semdeg mravali Taoba gaizarda am kedlebSi, mravali profesormaswavleblis leqcia axsovs „baton universitets~. miuxedavad arc ise didi xnovanebisa, mravalferovani da qartexiliania misi istoria, aravis saxeli daviwyebia sibrZnis TeTr taZars. saqarTvelos erovnuli cnobierebis gadarCena swored universitetis mZlavri genis damsaxureba da ivane javaxiSvilis Tavganwirvis Sedegia.
me ki vinatrebdi, didi ivane javaxiSvilis kvalad gvevlos mis STamomavlebs!
iubile Tsu-100
64 `xornabuji~
wignis wardgena
dedofliswyaroSi - Cveni
qveynis Rirseuli moqalaqe
germanulma gamomcemloba Pop-Verlagma axlaxan gamosca Cveni Tanaqalaqelis _ irma SiolaSvilis, kidev erTi poeturi krebuli, romelic orenovania da masSi Sesulia axali leqsebi qarTul da germanul enaze.
dedofliswyaros mwignobarTa asociaciam, romlis sapatio Tavmjdomarea vano natroSvili da TanaTavmjdomare da am lamazi RonisZiebis organizatori nana WiWinaZe, romelsac am cota xnis win `dedofliswyaros sapatio moqalaqis~ wodeba mieniWa, mxareTmcodneobis muzeumis erTerT darbazSi Sexvedra mouwyo poets da axali krebulis prezentacia gaimarTa. Sexvedra miZRvnili iyo Tbilisis ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo universitetis 100 wlisTavisadmi. irma SiolaSvili 19911996 wlebSi ivane javaxiSvilis saxelobis universitetSi Jurnalistikis fakultetze swavlobda. misi leqsebi Targmnilia germanul, inglisur da frangul enebze. irma germaniis erTerT uZveles qalaqSi, bonSi, cxovrobs. igi ramodenime poeturi krebulis avtoria, flobs doqtoris xarisxs da mihyavs radiogadacema `sarkmeli saqarTvelosken.~ dedofliswyaros municipalitetis gamgeobam da sakrebulom mas `warmatebuli dedofliswyaroelis~ wodeba mianiWa, xolo SarSan `warmatebuli emigranti qalis~ _ statusiT daajildoves.
saprezentacio wigni iyo `Tavdayira~, romelSic igrZnoba misi faqizi patriotuli suli.
irmas moefernen da Tbili sityvebiT mimarTes maswavleblebma: Tamar aladaSvilma da darejan yoCiaSvilma.
Tanaklaselebma gaixsenes bavSvobis wlebi. sityviT gamovidnen bavSvobis megobrebi: marika popiaSvili da eka zuraSvili.
damswre sazogadoebidan avtors mimarTa: eguli da dimitri yoCiaSvilma, jumber uTruTaSvilma da Tamar lobJaniZem, naTela popiaSvilma da qeTevan mWedliSvilma. maT yvelas undoda Tavisi siTbo da siyvaruli gaetanebina germaniaSi _ `iq civ german
iaSi waiyoleT Cveni Tvalebis siTbo.~ Sexvedra gaagrZela qalbatonma manana maWaraSvil
ma, romelic Seexo irmas sadisertacio naSroms. aseve, sityviT gamovida Rvawlmosili pedagogi nino bostoRanaSvili da poeti kako samukaSvili, romelmac aRniSna: `CemTvis sasiamovnoa, rom irma warmatebulia aqac da iqac, Cven erTi _ RuduSaurebis budidan varT afrenili da meamayeba, rom masSi mTis qalis simtkices vxedav. madlobeli var, rom qarTul kulturas, qarTul suls acnob did germanel ers. Semoqmedis valia, Cveni qveynis tkivili miitanos evropamde da Sen amas kargad arTmev Tavs.~ bolos samadlobeli sityviT TviTon irma SiolaSvilma mimarTa sazogadoebas. man aRniSna, rom germaniaSi oci weli mas sworedes es siyvaruli asazrdovebs.
am Sexvedraze moxda kidev erTi saintereso wignis wardgena _ eTer kapanaZis `rac gavixsene.~ wigni ganixiles mxareTmcodneobis muzeumis TanamSromlebma Tamar javaSvilma da nino popiaSvilma.
wignis avtori madlobas uxdis yvelas, visac cxovrebam Seaxvedra da vinc kvali datova mis cxovrebaSi, madlobelia meuRlis _ giorgi fircxalavasi, Svilebis _ qeTevanis da giorgis; maTi axloblebi arian xornabujisa da hereTis episkoposi dimitri(kapanaZe) da wm. serafime sarovelis dedaTa monastris winamZRvari deda serafima(kapanaZe).
deda serafima RonisZiebas eswreboda da bevri ram gaixsena am ojaxis cxovrebis Sesaxeb.
saRamo Zalian Tbili da lamazi gamovida. damswre sazogadoebam madloba gadauxada qalbaton nana WiWinaZes am RonisZiebis organizebisaTvis.
qeTevan mWedliSvili dedofliswyaros xalxTa megobrobis
muzeumis direqtori,qalTa da axalgazrdobis centris xornabuji-
Tamaris cixe kordinatori
axali wignebi
65`xornabuji~