F AQE 7 Puna për zhvillim, mënyra më e mirë për të ...

FAQE 1Tetor 2015; Nr. 10(322)

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

Kryebashkiaku Veliaj dhe kreu i Këshillit Bashkiak, Aldrin Dalipi urojnë gjeneral Parllakun

Puna për zhvillim, mënyra mëe mirë për të falenderuar Pezën

Mikpritje që ingjan asaj të 73viteve më parë

INTERVISTA

Kreu i OBVL pohon se në Pezë nisi dhe

mirëorganizimi ushtarak i vendit, për t'i

bërë ballë forcës armike

Auron Tare: Si u zhdukën 200mijë serbë në malet shqiptare

NJERËZ SI JASHAR MENZELXHIU JA VLENQË TË MERREN SI MODEL PËR LIDHJET E

TYRE ME POPULLIN

Aksioni i rrëmbimittë arkivit sekrettë ministrisë fashistetë punëve tëbrendshme

HOMAZH

FAQE 3

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

EKSPOZITA E TRAGJEDISË SERBE NË LUFTËN EPARË BOTËRORE

Pasi vendosi një kurorë me lule në emër të OBVL-së pranë lapi-darit kushtuar Konferencës së Pezës, gjeneral Parllaku pati njëtakim të ngrohtë dhe miqësor me kryebashkiakun e Tiranës,Z.Erion veliaj, si dhe me kryetarin e Këshillit Bashkiak të kryeqy-tetit, Z.Aldrin Dalipi. Ata vlerësuan kontributin e Heroit të Pop-ullit dhe Nderit të Kombit, Rrahman Parllaku, jo vetëm si drej-tues legjendar i LANÇ dhe Ushtrisë Shqiptare, por dhe nëmbrojtje të vlerave të vyera të historisë sonë kombëtare

FAQE 2 FAQE 8

PROFIL

Një Gjergj Elez Ali,kundër balozit serb

Histori brezash të familjes sëshquar Kazazi të Durrësit

Përshëndetje të gjithëve!Faleminderit shumë që jeni këtu sot,

jo vetëm nga Tirana por nga e gjithë Sh-qipëria. Dua që përpara se të filloj të fal-enderoj publikisht Besmirin, administra-torin tonë në Pezë, për një pritje të shkëlqy-er, për një mikpritje që i ngjan asaj të 73viteve më parë, për një Pezë të pastër dhenjë organizim të jashtëzakonshëm për t’umarrë shembull nga të gjithë.

Faleminderit shumë!

Miqtë e mi edhe sot si 73 vite më për-para 16 shtatori e gjen Pezën të mbushurplot me mysafir edhe me miq nga të gjithakrahinat e Shqipërisë. Këtu gjenden miqtë vjetër, që mbajnë mend heronjtë e 73viteve më përpara që u kthyen në simbolme një nga përpjekjet më të mëdha përbashkim që njeh historia e kombit tonë,historia e Shqipërisë. Por ka edhe plot miqtë rinj, studentë dhe nxënës të cilët janëkëtu për të jetuar një datë të shënuar, përtë ndjerë jehonën e luftës së madhe tëmoshatarëve të tyre rebel të asaj kohe,atyre që besuan besnikërisht në mision-in që do të ndryshonte rrjedhën e historisësë Shqipërisë. Për modele të tilla Shqipëriado të ketë nevojë përherë sepse kurrë nukdo të mund të projektojmë të ardhmen, pae kthyer kokën dhe pa nxjerrë disamësime nga e shkuara.

16 shtatori përmbledh filozofitë eviteve të tëra lufte të popullit shqiptar ndajcilitdo pushtuesi, që nga këshilla eSkënderbeut se bashkimi e bën fuqinë, ederi tek thirrja e rilindasit Pashko Vasa:“Se feja e shqiptarit është shqiptaria!”

(Vijon në fqaqen 3)

FAQE 7

AkademikPajazit Nushi,kontributshumëdimen-sionalpër Kosovën

Parllaku: Konferencae Pezës bashkoi

shqiptarët kundërfashizmit

FAQE 6

FAQE 2-3

HALIL BERISHA - Portreti i një ish luftëtari

të Ushtrisë Çlirimtari të Kosovës

Nga Xhemal MEÇIFAQE 8

PROFIL

Osman Xhindoli,veterani që meriton

nderim dhe respekt tëveçantë

FAQE 9Nga Halil RAMA

Pak fjalë për librin kushtuar Sefer Efendiut dhe pinjollëve të familjes kazazi

Nga SHPENDI TOPOLLAJ

Duke përshkruar jetën dhe veprën e Seferit apotë djalit të tij të vetëm Hamdiut, autorët Halil Ramadhe Sakip Cami, ndjekin me besnikëri linjat e kontek-stit historik, politik e shoqëror, si Pavarësia ko-mbëtare, Periudha e Princ Vidit, Mbledhja e Durrësit,

Nga Erion VELIAJ*

GAZETË PERIODIKE. NR. 10 (322) Tetor 2015 ÇMIMI: 30 LEKË

shoqëria "Bashkimi", Dëbimi i italianëve, Kongresi iLushnjes, Qeveria e Nolit, Monarkia, Rezistenca anti-fashiste e më vonë ajo kundër pushtuesve gjermanëetj. Kjo i jep librit më shumë vërtetësi e besueshmëri.Personazhet e tij janë pjesë e këtyre zhvillimeve, ndajdhe shkrihen natyrshëm brenda këtyre shtjellimeve

Faqe 12

LIBRI

FAQE 2 Tetor 2015; Nr. 10(322)

INTERVISTA

73 vjet më parë, në Pezë, umbajt një nga konferencat më tërëndësishme në historinë e kombitshqiptar. Konferencë e cila bash-koi gjithë shqiptarët, pa dallim fejedhe ideje, në luftën kundër nazi-fashistëve. Rrahman Parllaku, gjen-erali që luftoi fashizmin dhe sfidoikomunizmin, Hero i Popullit dhe njëprej figurave më qendrore dhe em-blematike të Luftës AntifashisteNacional Çlirimtare, në një interv-istë për gazetën "SOT", ështëshprehur se Konferenca e Pezës idha karakter kombëtar luftëskundër nazifashizmit, duke e ren-ditur Shqipërinë në krahun e du-hur të koalicionit të madh antifash-ist. Ai ka deklaruar se jo të gjithëmbetën të kënaqur me Konferencëne Pezës, por aty nisi dhe mirëorga-nizimi ushtarak i vendit, për t'i bërëballë forcës armike. Gjenerali karrëfyer me detaje se si u krijuançetat partizane dhe si u bë organi-zimi i ushtrisë. Parllaku ka folurdhe për Konferencën e Mukjes, ecila erdhi pas asaj të Pezës. Por,ai ka deklaruar se kjo konferencëerdhi për të ndarë pushtetin, pasinazifashistët po shkonin drejt ka-pitullimit. Sa i përket rolit të BallitKombëtar, Gjeneral Parllaku ështëshprehur se ata kanë qenë bash-këpunëtorë të pushtuesve.

Si protagonist i lëvizjevetë asaj kohe dhe i luftës, çfarëimpakti mendoni se pati Kon-ferenca e Pezës, në rezis-tencën ndaj nazifashistëve?

Konferenca e Pezës është sigjithë konferencat, kongreset qëkanë ndodhur në historinë e ko-mbit tonë. Gjithnjë kur ka pa-sur nevojë kombi, janë bërë ku-vende, janë mbledhur njerëzitdhe kanë vendosur për fatet evendit. Përmendim KuvendinLidhja e Prizrenit, që është kul-mi, Lidhja e Pejës dhe kuvendetë tjera të vendit tonë. Edhe Kon-ferenca e Pezës lindi si nevojë ebashkimit të popullit; pa bash-kim nuk mund të thuash që edo fitoren. Bashkimi është bazae fitores! Dhe Konferenca ePezës lindi si nevojë e bashkimitkombëtar për luftën antifash-iste. Iniciativën, patjetër që nëradhë të parë e mori Partia Ko-muniste, pasi ishte bërë njëlëvizje e organizuar në vendintonë në luftën kundër fashizmit.Atë meritë e ka. Gjeti gatish-mërinë e shumë personalitetevepolitike, kombëtare, që t'i bash-koheshin konferencës dhemorën ato vendime që konferen-ca pati: Për një Shqipëri in-dipendente, të pavarur dhe tëpandashme. Momenti ishtetamam kur lëvizja kishte fillu-ar, sidomos ana rinore. Gjithnjë,rinia është ajo që merr flakë mëshpejt, mobilizohet më shpejt.Lëvizja në Shqipëri ka lindur nëshkollat e mesme, ato u bënëbazë për lëvizjen kombëtare. Qëmë 7 prill shkollat u ngritën nëkëmbë, në protesta. Pas 7 pril-lit, shkollat iu kundërvunë dhedrejtorëve italianë, gjuhës ital-iane dhe pushtimit. Këto shkol-la krijuan atë ndjenjën e lëvizjesdhe bashkë me to morën dheformën e organizimit jo të plotë.Konferenca e Pezës hodhi bazate një organizimi kombëtar tëlëvizjes. Kështu do ta quaj që,bashkimi kombëtar i ka theme-let në Pezë. Personalitetet që

Gjeneral Rrahman Parllaku pohon se në Pezë nisi dhe mirëorganizimi ushtarak i vendit, për t'i bërë ballë forcës armike

Konferenca e Pezës bashkoishqiptarët kundër fashizmit

kanë marrë pjesë dihen, kanëqenë patriotë, intelektualë, sinjerëz të tjerë që kanë pasur nd-jenja kombëtare për të luftuarkundër fashizmit. Pas Konfer-encës së Pezës, lëvizja mori njëzgjerim tjetër. Filluan të krijo-hen baza nga Jugu në Veri, dhevetëm gjatë vitit '42 janë ngritur22 çeta partizane nga Konispolinë Tropojë. Filluan të krijohenKëshillat Antifashistë NacionalÇlirimtarë, që u bënë një bazëpër lëvizjen në Shqipëri. Filloi tëmarrë formë organizimi ushtar-ak. Nuk po mbeteshin vetëmçetat partizane, por filluan të kr-ijohen çetat territoriale, si dheato të fshatit. Filluan të krijo-hen batalionet e organizuara.Pra, lëvizja filloi të marrë frymëdhe të hapet në të gjithë ven-din.

-Cilat ishin vendimet mëtë rëndësishme të Konfer-encës së Pezës?

Po e them me dy fjalë: Bash-kim pa dallim feje, krahine dheideje! Por në rezolutë thuhet:"Shqipëri e pavarur, indipen-dente, e pandashme dhedemokratike". Këto janë të re-zolutës, nga aq sa më kujtohentani. Ky është qëllimi, pra tëkemi një Shqipëri të lirë, të pa-varur, të pandashme, indipen-dente dhe demokratike.

-A arriti Konferenca që tëbashkojë përfaqësuesit e tëgjitha grupeve politike?

Atje u përfaqësuan të gjithagrupet. Hysni Lepenica ishte ngaBalli Kombëtar. Pati dhe perso-na të tjerë si Bumçi, Qafmolla,Haxhiu, etj., të cilët ishin pa-triotë të vendosur për luftënkundër fashizmit. Partia u për-faqësua nga Ymer Dishnica, qëishte kryesori. Por, çfarë realishtsolli konferenca? Konferencasolli zgjerimin e Lëvizjes Anti-fashiste Nacional Çlirimtare nëtë gjithë vendin. Jehona e Kon-ferencës së Pezës shkoi kudo nëShqipëri dhe predispozicioni injerëzve bëri që brenda vitit '42të krijohen 22 çeta partizane.Kjo i dha hov tjetër luftës. U kr-ijuan njësitë guerile në qytete,çetat partizane në krahina, prapati një shtrirje të luftës. Si uprit? Populli ishte i predispozuarpër luftën, e tregoi që kur erdhifashizmi. U ngrit gjithë popullinë këmbë, tjetër gjë që nuk e

drejtoi Zogu, por populli ishte ipredispozuar. Unë në atë kohëjam ndodhur në Selenicë tëVlorës dhe u ngritën të gjithakrahinat, edhe unë bashkë meta, zbritëm për të kërkuar armë.Qëndruam tre ditë në rrugët eVlorës. Demonstrata vinte e sh-konte me thirrje: Armë, armë!Pra, populli ishte i gatshëm përtë luftuar dhe mbrojtur vendin.Drejtimi i Zogut mungoi dhe nuku arrit. Megjithatë, nuk u shkelShqipëria pa gjak. Musolini thase do të na presin me lule, këtuu pritën me plumba. Sado pak,qoftë një rezistencë në Vlorë, ajoe Durrësit, qoftë e Shëngjinit,qoftë e Sarandës, pati përpjekje,ata njerëz që ishin për luftë upërpoqën. Pra, predispozicioniishte, rinia u bë nismëtare,bashkë me profesorët. Pjesa emirë e profesorëve ngritën sh-kollat në protesta, në demon-strata. Këtu fillon historia, selufta fillon në qytet, shkon nëfshat, pastaj kthehet në qytet.Edhe tek ne, filloi nga njerëzit ekulturës, pastaj vazhdoi me fs-hatin dhe në të gjithë vendin. Potë marrim gjendjen në Shqipëri,lëvizja mori hov të veçantë.Pezën e kemi në shtator dhe mëpas filloi një situatë tjetër. Ukrijuan reparte partizane që ve-pronin brenda qarkut. Nëse çetambetej brenda komunës dhe kra-hinës, u krijuan batalionet.Batalionet vepronin në të gjithëqarkun. Në prill, maj, qershor,në të gjithë Shqipërinë, lindënbatalionet partizane. Lindi luf-ta, u zhvillua ushtria. Mori kar-akter të organizuar. Duke marrëlufta karakter të organizuar, çoinë krij imin e Shtabit tëPërgjithshëm. Duhej të kishtenjë qendër ta drejtonte. Derikëtu vijmë me luftën e drejtuarnga komitetet e partisë në qar-qe.

-Kur filluan devijancat epara pas konferencës dheçfarë kundërshtish pati?

Devijanca, mendime ekundërshti ka pasur, që te kon-ferenca dhe pas konferencës.Por nisën kryesisht kur u krijuaBalli Kombëtar. Ka pasur edhenjerëz të tjerë që kanë pasurpikëpamje ndryshe. Nuk mundtë them se u pajtuan Bajrak-tarët e Veriut me konferencën,që të jemi realistë. Një pjesë emirë u bashkua me okupatorin.

Një pjesë tjetër mbeti neutraledhe nuk mund të thuhet qëmenjëherë konferenca gjetimbështetjen e të gjithëve. Kon-ferenca erdhi duke u rritur. U ng-ritën repartet partizane, u shtrilufta, u rrit influenca dhe ndiki-mi për të përfshirë gjithë popul-lin. Kjo çoi në Konferencën e La-binotit, në krijimin e Shtabit tëPërgjithshëm. Që këtu Lufta Na-cional Çlirimtare merr karaktertjetër. Krijohen komandat e qar-qeve. U krijua Brigada e Parë,batalionet ishin pothuajse në tëgjitha qarqet. Që nga Shkodra nëTropojë, Kukës deri në Jug, kuqe lëvizja më e zhvilluar.

-Pas Konferencës së Pezëserdhi ajo e Mukjes...

Përpara se të shkojmë teKonferenca e Mukjes, duhet tëshohim se si shkoi lëvizja ngaPeza deri në Mukje. Mukja vjennë prag të kapitullimit të Ital-isë, kur Lufta Nacional Çlir-imtare ishte përhapur në tëgjithë Shqipërinë. Në Shqipëriekzistonin krahina të lira, si kra-hina e Lumit të Vlorës, Kurve-leshit, Zagorisë, Pezës. Janëgjithë ato operacione të ital-ianëve për Pezën dhe Peza ish-te e lirë, këtu në afërsi të Ti-ranës. Pra kur vjen Konferencae Pezës, në Shqipëri ke njësi tëmëdha. Krijohet Brigada e Parë,ke batalione në luftë, ke këshil-la nacionalçlirimtare të krijuaranë të gjithë vendin, ke një hapë-sirë tjetër të luftës. Mukja vjenkur po kapitullonte Italia dhe pofillonte lufta për pushtetin eardhshëm. Balli Kombëtar dhepartia, që ranë dakordmegjithëse u prishën, kishinshpresën se mos anglezëtzbarkojnë në Shqipëri. Dukeqenë se kishin ardhur në Itali,mund të vinin dhe në Shqipëri,ndërsa gjermanët ishin të pre-okupuar për ta mbrojtur bregde-tin. Këtu lind që Balli dhe pjesatjetër e të ashtuquajturve nacio-nalistë ishte që po të vinin an-glezët, të ishim dhe ne në push-tet. Partia Komuniste moripjesë, mirëpo kur e pa që këtumund të vinte ndarja e push-tetit, Enveri për pushtetin mundtë vriste dhe Mulla Halilin. Pra,pse u prish Mukja? U prish përpushtetin. Edhe njëra anë ishtepër pushtetin, edhe ana tjetërishte për pushtet. Se në fund tëfundit edhe lufta për pushtet

bëhet. Bëhet për çlirim, porbëhet dhe për pushtet.

-Domethënë, grupi i Ballitdhe nacionalistët pritën dheqëndruan si neutralë dhepritën se kush do dominojë...

Gjithë parullat dhe thirrjet etyre kanë qenë që po sakrifiko-het rinia, të presë, vijë koha dhetë ngrihemi. Por kë të prisnim?Kurse ne ishim, u shkel vendi?Lufta duhet të vazhdojë. Kur jei zaptuar nuk ka më se çfarë tëpresësh për çlirimin.

-Realisht, Balli Kombëtar,a ka bashkëpunuar me push-tuesin dhe në çfarë forme?

Unë me organizatën time, ko-mandantin e Ballit për Jugun,Hysni Lepenicën, e kam bërëdëshmor me 30 vetat që janëvrarë atje. Pse? Sepse sa qenëitalianët në Shqipëri, sa qe Hys-ni Lepenica komandant i Ballitpër Jugun, ne nuk kemi pasurpërplasje me Ballin. Përkun-drazi, në luftë kundër merce-narëve të Halil Alisë, HysniLepenica ka qenë me ne bashkënë luftë. Pastaj, debate nekishim më shumë, ata kishin mëpak, ajo ishte luftë popullore.Edhe ne një çetë kishim kurluftuam me ata, por erdhi gjithëpopulli në mbështetje të luftës.Sa ishin të këtij, unë nuk inumëroj, por di që Hysni Lepen-ica ishte bashkë me HysniKapon në luftë kundër merce-narëve. Përzumë karabinierinënga Selenica, Hysni Lepenicaishte me ne. Luftuam në Patos,Hysni Lepenica ishte me ne. Uvranë Gostinishti dhe heronjtëtanë, ndërsa atyre ju vra JasharCakrani. Pra, Hysni Lepenica nëkëtë luftë është bashkë me ne.E vranë italianët. Pse vajti e sivajti. Ai vajti për të marrë armësiç vajtëm të gjithë. Kur uprishëm me Ballin ne? Kur er-dhi Kadri Cakrani, komandant iBallit, një kriminel që ka bash-këpunuar me gjermanët. Kaedhe dokumente. E kanë furni-zuar me armë gjermanët. Ështënjë periudhë tjetër. Deri nëMukje, ne nuk kemi rënë në luftëme Ballin, megjithëse ballistëtna kanë vrarë dy veta. Ne nukhapëm luftë. A kanë bash-këpunuar? Kanë bashkëpunuar.Ne kemi luftuar me ta, prandajnuk mund të mohohet. Pse sh-kuan dhe si shkuan, justifikimetle t'i bëjnë ata. Ne dimë që kemiluftuar dhe kundër tyre. Kur ukthyem në krahinën e Vlorës,gjermanët kishin ngritur Këshil-lat e Ballit. Erdhëm ne, i përzumëgjermanët bashkë me këshillat.Lufta është bërë. Justifikimemund të bëhen plot.

-Pra, cili ishte roli i Mukjesnë luftën për pushtet?

Mukja ishte luftë për push-tet dhe ne prandaj e dënuam.Edhe jugosllavët mund të kenëndikuar, nuk mund të them qënuk ndikuan. Jugosllavët nukishin për një Shqipëri etnike.Trojet shqiptare kush i kishtezaptuar? Ata i kishin zaptuar dhenuk mund të ishin për një Sh-qipëri etnike, siç u shpreh Muk-ja. Patjetër që ndikimi i tyre ësh-të.

-Flitet që partizanët dhe

FAQE 3Tetor 2015; Nr. 10(322)

FESTA

komunistët kanë bashkëpunuar dhe me jugosllavët. Si arritënrusët dhe Jugosllavët për të pasur një ndikim të madh për tëdiktuar më pas dhe se kush do të drejtonte vendin?

Ne e filluam Luftën Nacional Çlirimtare me gjithë kampin im-perialist. Në qoftë se ministrat e Jashtëm deklaruan se e njohimluftën e popullit shqiptar, megjithatë anglezët mbajtën një kush-tëzim që çështja e kufirit do të shqyrtohej pas lufte. Pse? Sepse ikishin dhënë mbretit grek premtime. U përpoqën grekët në Konfer-encën e Paqes, por u rrëzua teza e tyre për të marr pjesën e Jugut.Pra, Lufta Nacional Çlirimtare u njoh nga tre të mëdhenjtë. Pseanglezët na mbështetën neve? Ata ishin të interesuar që të zhvil-lohej lufta në Shqipëri. Ashtu siç ndihmuan jugosllavët. Më anti-komunist se Çërçili s'ka patur, por djali i tij ishte pranë Titos. Pseishte pranë tij? Lufta është llogari. Sa njerëz të mirë do vriten dhesa do vriten të tjerë. Ai që lufton gjen dhe mbështetje. Dhe psembështetjen me armë, me flori dhe veshje na i dhanë anglezët?Sepse ne luftuam. Kjo luftë u kursente gjak anglezëve, se ishteluftë që mbante divizionet të shkonin në divizionin anglez. Gjer-manët dhe italianët, forcat që kishin në Shqipëri do i çonin atje.Prandaj, mbështetja e Luftës Antifashiste është interesi i aleancësantifashiste të popujve. Arsyeja që ne u bëmë pjesë e saj, ishteLufta Nacional Çlirimtare. Pa Luftën Nacional Çlirimtare nuk do tëishim pjesë. Nuk valëvitej flamuri ynë ditën e 9 majit as në Paris,as në Londër, krahas flamujve fitimtarë. Pra, lufta po na çon drejtEvropës. Sot duam të shkojmë në Evropë dhe nuk po shkojmë dot,ndërsa ne me luftë dhe vajtëm në Evropë.

Pra, me luftën tonë ne çliruam vendin, ndihmuam Kosovën, ndi-

Peza, përjetoi më 14, 15dhe 16 shtator tre ditëfeste madhështore, në

përkujtim të 73-vjetorit të Kuv-endit të parë pluralist të sh-qiptarëve. Në ceremonitë festiveqë kulmuan më 16 shtator, mesmijëra veteranëve të Luftës An-tifashiste Nacionalçlirimtare,banorëve, të rinjvë dhe të rejave,jo vetëm nga Peza e Tirana, pornga e gjithë Shqipëria ishte edheKryetari i Bashkisë së Tiranës,Erion Veliaj. Në ceremoninëpërkujtimore të 73 - vjetorit tëKonferencës së Pezës, një ndërngjarjet më të rëndësishme nëhistorinë e Luftës AntifashisteNacional-Çlirimtare. Nëkremtimin e kësaj dite para sh-tëpisë muze, ku 73 vjet më parëzhvilloi punimet Konferenca,kishin ardhur gjithashtu de-putetët Pandeli Majko, XhemalQefalija, Sadri Abazi, zevë-ndësministri i Mbrojtjes, PetroKoçi dhe Prefekti i Tiranës, SadiVorpsi. Pasi përshëndetën këtotë fundit, e mori fjalën kryebash-kiaku, Veliaj, i cili ndër të tjeratha se 16 shtatori përmbledh filo-zofitë e viteve të tëra lufte të pop-ullit shqiptar ndaj cilitdo push-tuesi, që nga këshilla e Skënder-beut se bashkimi e bën fuqinë,e deri tek thirrja e rilindasit Pa-shko Vasa: "Se feja e shqiptaritështë shqiptaria!" . "Konferencae Pezës është një urë kalimimes dy etapave për shqiptarët,nga një periudhë e zymtë kuluftonim të përçarë pa ditur seku do të shkonim, në një peri-udhë rizgjimi që drejtohej nga njëideal i përbashkët, liria. Dua tëtheksoj se Konferenca e Pezës

(Vijon nga faqja 1)Formula e fitores duket që ka

qenë gjithmonë e njëjta dhe Kon-ferenca e Pezës do të mbetet gjith-monë simbol i fitores tonë të për-bashkët. Fitores së shqiptarisë qëashtu siç ishte motin e konferencës,pa dallim feje, pa dallim krahinedhe pa dallim ideje. Fitores së Sh-qipërisë dhe të shqiptarëve vizion-arë, të bashkuar për një qëllimmadhor.

Konferenca e Pezës është njëurë kalimi mes dy etapave për sh-qiptarët, nga një periudhë e zymtëku luftonim të përçarë pa ditur seku do të shkonim, në një periudhërizgjimi që drejtohej nga një ideal ipërbashkët, liria.

Dua të theksoj se Konferenca ePezës arriti të rendiste Shqipërinëkrahas gjithë vendeve të tjera euro-piane që luftonin për këtë ideal dhemesazhi i saj është po aq kuptim-plotë edhe sot: “Lipset bashkimdhe bashkëpunim i gjitha forcavepolitike që drejtojnë vendin drejt njëqëllimi të përbashkët, zhvillimindhe forcimin e shtetit shqiptar dherenditjen e tij krahas vendeve të zh-villuara të familjes së madhe euro-piane.”

73 vite më përpara në Pezë,ëndërrimtarë dhe njerëz të patrem-bur u mblodhën për t’u siguruarbrezave të ardhshëm lirinë. Nejemi mbledhur sot për të përkujtu-ar luftën e tyre të madhe dhe përt’i falenderuar me premtimin se një

Mikpritje që i ngjan asajtë 73 viteve më parë

gjeneratë e re ka ardhur për tëpunuar dhe për të luftuar në tënjëjtin shembull. Do të jemi tëbashkuar, ne edhe ju, të dy gjen-eratat, për të siguruar të ardhmene zhvilluar për fëmijët e Shqipërisë,me heronj dhe modele pozitive qëluftojnë të bashkuar çdo ditëkundër korrupsionit, kundër prak-tikave të keqqeverisjes apo infor-malitetit në çdo segment të sho-qërisë tonë. Me të njëjtin frymëzimdo të punojmë edhe në Bashkinëe re të madhe të Tiranës, që edhevetë emri i këtij institucioni i karrënjët në fjalën bashkim.

Do të përpiqemi që falënder-imin për Pezën ta projektojmë nëvepra konkrete që do të sjellin zh-villimin e kësaj zone, prodhim-tarisë bujqësore dhe blegtorale.Puna për zhvillim është një ngamënyrat më të mira për të fal-enderuar Pezën. Ky është premti-mi ynë në këtë 73 vjetor dhe duatë falenderoj nga zemra të gjithëata që na u bashkuan këtu sot,deputetë të Parlamentit të Sh-qipërisë, Prefektin e Tiranës, 24administratorët dhe ata që janëmë të rëndësishëm, veteranët dhefamiljet e dëshmorëve.

I paharruar qoftë kujtimi i kujt-do që luftoi në Pezë dhe në gjithëShqipërinë, që sot të gëzonim lir-inë!

Faleminderit nga zemra!

* Fjala e Kryetarit të Bashkisësë Tiranës, Erion Veliaj, në cer-emoninë përkujtimore të 73 –vjetorit të Konferencës së Pezës

Nga Erion VELIAJ*

Kryebashkiaku Veliaj dhe kreu i Këshillit Bashkiak,Aldrin Dalipi urojnë gjeneral Parllakun

Puna për zhvillim, mënyra mëe mirë për të falenderuar Pezën

(foto: Ne Peze me16 shtator 2015)

arriti të rendiste Shqipërinë kra-has gjithë vendeve të tjera eu-ropiane që luftonin për këtë ide-al.

73 vite më përpara në Pezë,ëndërrimtarë dhe njerëz tëpatrembur u mblodhën për t'usiguruar brezave të ardhshëmlirinë. Ne jemi mbledhur sot përtë përkujtuar luftën e tyre tëmadhe dhe për t'i falënderuarme premtimin se një gjeneratëe re ka ardhur për të punuar dhepër të luftuar në të njëjtin shem-bull. Do të përpiqemi që falënder-imin për Pezën ta projektojmënë vepra konkrete që do të sjell-in zhvillimin e kësaj zone, pro-dhimtarisë bujqësore dhe bleg-torale. Puna për zhvillim ështënjë nga mënyrat më të mira përtë falënderuar Pezën. Ky është

premtimi ynë në këtë 73 vjetordhe dua të falënderoj nga zemratë gjithë ata që na u bashkuankëtu sot, deputetë të Parlamentittë Shqipërisë, Prefektin e Ti-ranës, 24 administratorët dheata që janë më të rëndësishëm,veteranët dhe familjet e dësh-morëve. I paharruar qoftë kujti-mi i kujtdo që luftoi në Pezë dhenë gjithë Shqipërinë, që sot tëgëzonim lirinë!", tha Veliaj.

Në ceremonitë festive si dhenë homazhet në varrezat e dësh-morëve në Pezë ishte i pran-ishëm kryetari i OBVL-së, gjen-eral Rrahman Parllaku - Hero iPopullit, Nderi i Kombit, i sho-qëruar nga anëtari i Kryesisë sëOBVL, Sotir Budina dhe kryere-daktori i gazetës "Veterani", Ha-lil Rama. Kreu i OBVL u nderuadhe respektua nga pjesëmarrëstë shumtë në këtë festë, të cilëtmezi prisnin t'i jepnin dorën eta takonin gjeneral Parllakun.

Pasi vendosi një kurorë melule në emër të OBVL-së pranëlapidarit kushtuar Konferencëssë Pezës, gjeneral Parllaku patinjë takim të ngrohtë dhe miqë-sor me kryebashkiakun e Ti-ranës, Z.Erion veliaj, si dhe mekryetarin e Këshillit Bashkiaktë kryeqytetit, Z.Aldrin Dalipi.Ata vlerësuan kontributin eHeroit ntë Popullit dhe nderi tëKombit, Rrahman Parllaku, jovetëm si drejtues legjendar iLANÇ dhe ushtrisë shqiptare, pordhe në mbrojtje të vlerave të vy-era të historisë sonë kombëtare.

Pasi vendosi një kurorë melule në emër të OBVL-sëpranë lapidarit kushtuarKonferencës së Pezës, gjener-al Parllaku pati një takimtë ngrohtë dhe miqësor mekryebashkiakun e Tiranës,Z.Erion veliaj, si dhe mekryetarin e Këshillit Bash-kiak të kryeqytetit, Z.AldrinDalipi. Ata vlerësuan kon-tributin e Heroit të Popullitdhe Nderit të Kombit, Rrah-man Parllaku, jo vetëm sidrejtues legjendar i LANÇdhe Ushtrisë Shqiptare, pordhe në mbrojtje të vlerave tëvyera të historisë sonëkombëtare

Konferenca e Pezës bashkoi shqiptarët kundër fashizmithmuam popujt e Jugosllavisë dhe aleancën antifashiste dhe përkëtë krenohemi ne me luftën. Nuk krenohemi me gjera të tjera,sepse nuk sollëm demokracinë por diktaturën, nuk sollëm bollëkun,por varfërinë.

-Cili ishte roli i Partisë Komuniste në luftë?Pavarësisht se ne e kemi dënuar, luftën fillimisht e nisi Partia

Komuniste. Derisa u krijua Shtabi i Përgjithshëm, drejtimi ka qenë.Këtë nuk mund t'ia mohosh në luftë. Është tjetër gjë të ndash dik-taturën me luftën. Lufta është e lavdishme. Jo më e lavdishmja, seatëherë mohohet Skënderbeu që zhvilloi 22 beteja kundër turqve.Mohojmë Lidhjen e Prizrenit, mohojmë ngritjen e flamurit. Pa atëngritjen e flamurit, pa ato 4 mijë kilometrat e Ismail Qemalit nuk dokishte shtet shqiptar. Kurdët janë mbi 50 milionë dhe sot nuk kanështet. Ne aq sa qemë, ai krijoi shtetin. Dhe pa shtetin e IsmailQemalit, që flasim ne tani 28 apo 29, pa 28 Nëntorin nuk do tëkishte 29 Nëntor, se nuk kishte Shqipëri. Një pjesë do ta kishtemarrë Serbi, një pjesë do ta kishin marrë grekët, do mbetej një pjesënë varësi të Italisë dhe Shqipëria nuk do të ekzistonte, atëherë kudo të kishte luftë? Do ishim kolonizuar nga italianët.

-Vetë Enver Hoxha, çfarë roli kishte në Konferencën ePezës?

Enver Hoxha nuk ka qenë komandant i ushtrisë, se ngatërrohet. Ko-mandant ka qenë Spiro Moisiu, zëvendës ka qenë Dali Ndreu. Enver Hox-ha është bërë komandat i ushtrisë kur Shqipëria çlirohet. Përmeti e bënkomandant. Ai është udhëheqës politik i luftës, që ishte në krye të Par-tisë Komuniste. Nuk ia mohon njeri që ka qenë në krye të Partisë Komu-

(Vijon nga faqja 2)

(Vijon në faqen 6)

FAQE 4 Tetor 2015; Nr. 10(322)

HOMAZH

Drejtuesit institucionalë epolitikë të Kosovës vlerësojnëlartë akademik PajazitNushin, i cili u nda nga jetanë moshën 82 vjeçare më 2shtator 2015.

"Ndarja nga jeta e Aka-demik Pajazit Nushit, simbolittë dijes dhe të paqes, ështëhumbje e madhe jo vetëm përfamiljen, miqtë edhe bash-këpunëtorët, por për gjithë Ko-sovën", shprehet në tele-gramin e ngushëllimit Presi-dentja e Republikës, AtifeteJahjaga.

"Akademik Nushi, mepërkushtimin e tij të jashtëza-konshëm, ka dhënë kontributshumëdimensional për Kos-ovën, duke qenë ndër të tjeraedhe një figurë e spikatur nëfushën e mbrojtjes së lirive dhetë drejtave të njeriut në Kos-

Me hidhërim të thellë mësuam për ndarjen nga jeta tëakademik Pajazit Nushit, nënkryetar i Shoqatës së Veter-anëve të Luftës Antifashiste Nacional Çlirimtare të Kosovës.

Në këto momente jetojmë me dhimbjen tuaj dhe njëher-azi ju shprehim ngushëllimet tona më të thella.

OBVL vlerëson kontributin e akademik Pajazit Nushit nëmbrojtje të vlerave tona kombëtare. Ai ishte dhe mbetet ndërmiqtë tanë më të shquar.

Parajsa qoftë banesa e tij e përjetshme.

PER KRYESINE E OBVLKRYETARI

RRAHMAN PARLLAKU

PRISHTINË, 3 Shtator 2015/ Pres-identja e Republikës, Atifete Jahjagadhe kryeministri Isa Mustafa, morënpjesë në mbledhjen komemorative tëmbajtur në Akademinë e Shkencavedhe të Arteve të Kosovës, me rastin endarjes nga jeta të akademik PajazitNushit, një ndër figurat më të shquaratë shkencës, arsimit dhe të kulturësnë Kosovë. Për jetën, veprën dhetrashëgiminë shumëdimensionale qëakademik Pajazit Nushi i ka lënë Ko-sovës, para të pranishmëve folën kry-etari i ASHAK-ut, Hivzi Islami si dhesekretari Jusuf Bajraktari. President-ja Jahjaga e kryeministri Mustafabënë homazhe në nderim të figurëssë shquar të akademik Pajazit Nush-it, si dhe ngushëlluan familjarët dhekolegët e pranishëm për këtë humbjeshumë të madhe për Kosovën.

Prishtinë, 2 shtator 2015 - Kryeministri i Repub-likës së Kosovës, Isa Mustafa, ngushëlloi familjenNushi dhe të gjithë qytetarët e Republikës së Kosovës,me rastin e ndarjes nga jeta të akademik Pajazit Nush-it, një ndër figurat më të shquara të shkencës, arsim-it dhe të kulturës në Kosovë.

"Ndarja nga jeta e Pajazit Nushit është një humbjeshumë e madhe për familjen, për shkencën, arsimin,kulturën dhe Akademinë e Shkencave dhe të Artevetë Kosovës. Akademik Nushi, me përkushtimin e tij tëjashtëzakonshëm, ka dhënë kontribut shumëdimen-sional për Kosovën, duke qenë ndër të tjera edhe njëfigurë e spikatur në fushën e mbrojtjes së lirive dhe tëdrejtave të njeriut në Kosovë. Me jetën dhe veprën etij, akademik Pajazit Nushi, do të mbetet përherë nëmemorien e popullit të Kosovës si një nga personalite-tet më të shquara të kohës sonë", thuhet në telegramine kryeministrit Isa Mustafa.

Kryeministri Isa Mustafa, në emër të Qeverisë sëRepublikës së Kosovës dhe në emrin e tij personal, ishpreh ngushëllimet më të sinqerta familjes Nushi,kolegëve, miqve dhe dashamirëve të shumtë anekëndKosovës, dhe më gjerë.

Pajazit Nushi u lind më 8 jan-ar të vitit 1933 në Gjakovë.

Në vendlindje kreu shkollënfillore dhe shkollën normale. Stu-dimet i kreu më 28 shtator 1955në Fakultetin Filozofik, Katedrae Psikologjisë Eksperimentale, tëUniversitetit të Beogradit.

Më 8 qershor 1983 mbrojtidisertacionin e doktoratës "Zhvil-limi i terminologjisë psikologjikedhe baza semantike e përcaktim-it të saj në gjuhën shqipe" nëFakultetin Filozofik të Univer-sitetit të Prishtinës.

Punoi profesor i psikologjisëdhe i logjikës në Gjimnazin e Gja-kovës dhe profesor i lëndëve tëpsikologjisë në shkollat normalenë Prizren dhe në Prishtinë.

Më 1963, u zgjodh drejtor iEntit për Përparimin e Shkollavetë Krahinës Autonome të Kos-ovës. Në shtator të vitit 1964, upranua profesor i lëndëve tëpsikologjisë në Shkollën e LartëPedagogjike të Prishtinës dheprej vitit 1974 ligjërues, pastajdocent, profesor inordinar dheprofesor ordinar i psikologjisë sëpërgjithshme në Fakultetin Filo-zofik të Universitetit të Prish-tinës.

Ndërkohë, ushtroi detyra tëndryshme administrative e poli-tike në nivel të komunës, të rre-thit, të Kosovës dhe të ish - Fed-eratës jugosllave, në të cilatdetyra u mor kryesisht me çësh-tje të organizimit të sistemit arsi-mor, të punës shkencore dhe tëkrijimtarisë kulturore dhe artis-tike.

Prej vitit 1982 punoi në entinleksikografik Miroslav Kërlezhatë Zagrebit, në Redaksinë e Kos-ovës, ku kreu detyrën e radak-torit të Enciklopedisë Jugosllavetë botimit në gjuhën shqipe.

Më 31 shtator 1991, për sh-kaqe politike, u detyrua të dalënë pension të parakohshëm, porvazhdoi punën arsimore-shken-core në Fakultetin Filozofik tëUniversitetit të Prishtinës.

Në vitin 2000 u zgjodh anëtar

Drejtuesit institucionalë e politikë të Kosovës vlerësojnë lartëakademikun - simbol të dijes dhe të paqes

Akademik Pajazit Nushi,kontribut shumëdimensional

për Kosovën

ovë", thkeson kryeministri IsaMustafa.

"Në memorien tonë kolek-tive, Profesor Nushi do të mbe-tet si njëri nga veprimtarët epalodhur i të drejtave të njeri-ut, pedagog i nderuar i Univer-sitetit të Prishtinës dhe autori shumë teksteve që kanëvënë bazat e dijevepsikologjike te ne", vlerësonkryetari i Kuvendit, Kadri Ve-seli.

"Akademik Nushi ishte ped-agog, shkencëtar, humanistdhe mbrojtës e promovues i li-rive dhe të drejtave të njeriutnë Kosovë", thekson ministrii Drejtësisë, Hajredin Kuçi,duke përkujtuar edhe se "ish-te një prej themeltarëve të In-stitutit për Hulumtime dheKrime të Luftës".

"Do të kujtohet përherë kon-tributi i çmuar dhe angazhimii akademik Pajazit Nushit në

fushën e shkencës si dhe vep-rimtaria e tij politike në shër-bim të çështjes kombëtare, zh-villimit të demokracisë si dhepromovimit dhe mbrojtjes së tëdrejtave dhe lirive të njeriutpërgjatë gjithë etapave të zh-villimeve në vend", theksondeklarata e Aleancës për Ardh-mërinë e Kosovës.

Mbledhja komemorativekushtuar akademik PajazitNushit u mbajt paraditen e 3shtatorit në mjediset e Akade-misë së Shkencave dhe tëArteve të Kosovës.

Akademia përkujtimoredhe homazhet u zhvilluan nëPallatin e Kulturës "Asim Vok-shi" në Gjakovë .

Ai u përcoll për në banesëne fundit në varrezat e qytetittë Gjakovës, me të gjitha nde-rimet që meriton një person-alitet kaq i shquar.

Nga Drita REXHEPI

Kush ishte akademik Pajazit Nushikorrespondent i Akademisë sëShkencave dhe të Arteve të Kos-ovës. Më 25 nëntor 2008 u zg-jodh anëtar i rregullt i ASHAK-ut.

Ishte nënkryetar i ShoqatësMbarëshqiptare të Psikologëvedhe kryetar i Këshillit përMbrojtjen e të Drejtave dhe Lirivetë Njeriut me seli në Prishtinë.

Me shkrime, me punë publi-cistike dhe shkencore, merrejqysh herët.

Në Shkollën Normale tëPrizrenit organizoi kabinetin epsikologjisë, ku nxënësit ushtro-heshin për kërkime psikologjikepër nevoja edukative dhe arsimo-re. Në këtë kabinet demonstroimënyrën e përpilimit të testevedhe të pyetësorëve për hulumtimepsikologjike. Dijenitë profesion-ale dhe metodologjike të hulum-timeve psikologjike që nga filli-mi i aktivitetit profesional e sh-kencor i ka vënë në shërbim tëprocesit edukativo - arsimor tëshkollës shqipe. Nga analiza erezultateve të gjurmimevepsikologjike të para vërehet zba-timi i metodave dhe i proceduravehulumtuese të psikologjisë,sikurse është metoda e vëzhgimittë kontrolluar, e procedurës sëanketës dhe të testeve, kurse mëvonë zbatoi gjurmimin eksperi-mental dhe procedurën e difer-encialit semantik dhe të testitsociometrik, etj.

Zbatimi i këtyre metodave dherezultatet e arritura në gjurmimtë raporteve socimetrike tënxënësve të shkollës fillore, tëzhvillimit të inteligjencës te të rri-turit, të perceptimit dhe të sh-kallës së lexueshmërisë së shk-ronjave të alfabetit të gjuhës sh-qipe, të qëndrimeve sociale të stu-dentëve të shkencave politike tëUniversitetit të Tiranës, të Univer-sitetit të Prishtinës, dhe të Uni-versitetit të Tetovës, etj. vërehetangazhimi studimor empirik i tijnë çështjet e rëndësishmepsikologjike, sociale dhe kultur-ore të zhvillimit të shqiptarëve.

OBVL, MESAZH NGUSHELLIMIFAMILJES NUSHI

Kryeministri Isa Mustafangushëlloi familjen Nushi

Kosovë-Akademipërkujtimore për

akademikPajazit Nushin

FAQE 5Tetor 2015; Nr. 10(322)

PËRSHËNDETJA

Prof. Dr. Pajazit Nushi

P r i s h t i n ë

Kontributi i OBVL ka reflektime tëposaçme në mjedisin e Kosovës

Më vjen mirë që mund të Ju për-shëndes sot, kur e kremtojmë 20 vjetor-in e Orgainizatës së Bashkuar të Veter-anëve të Luftës Nacionalçlirimtare tëPopullit Shqiptar dhe njëkohësisht epërurojmë librin "20 vjet të Organizatëssë Bashkuar të Veteranëve të LuftësNacionalçlirimtare të Popullit Shqiptar".Këtë përshëndetje e bëj në emër të Krye-sissë së Shoqatës së Veteranëve të LuftësNacionalçlirimtare të Kosovës, të pran-ishmëve nga kjo kryesi dhe të Kryetarittë saj Zotit Vehap Shita, të cilit i urojmëshërim të shpejtë.

Për ne të gjithë kjo e kremte kadomethënie të veçantë për historinëkulturore dhe politike shqiptare dhe përbashkëkohësinë shqiptare përgjithë-sisht. Them kështu, Kontributi i OBVLka reflektime të posaçme në mjedisin eKosovës sepse organizata e Bashkuar eVeteranëve të Luftës Antifashiste Nacio-nalçlirimtare e Popullit Shqiptar me vep-

rimtarinë e saj, tashmë njëzet vjeçare,ka dëshmuar besnikërinë ndaj syni-meve, parimeve dhe detyrave të mision-it të subjektit politik, social dhe juridiktë saj. Pasqyrimi objektiv i luftës së pop-ullit shqiptar për çlirimin e vendit ngapushtuesit, mbrojtja a traditave luftarakedhe e vlerave patriotike të LANÇ dhetransmetimi i mesazheve të kësaj luftete brezat e rinj, etj. kanë pasur jehonë tëposaçme edhe në përmasa botërore. Kyështë një kontribut i rëndësishëm dhe ipazëvendësueshëm për historinë më tëre të popullit shqiptar. Ky kontribut kareflektime të posaçme në mjedisin e Ko-sovës, sidomos për shqiptarët e këtij mje-disi dhe më gjerë. Në kuadrin e këtij kon-tributi ne sot, më shumë se dje, jemi bërëtë vetëdijshëm se në Luftën e DytëBotërore kemi hyrë të përbashkët; an-gazhimi i shqiptarëve të Kosovës nëLANÇ - e ka qenë i nxitur drejtpërdrejtënga nismat atdhetare të personalitetevetë shquara patriotike të shqiptarëve tëShqipërisë. Në mjedisin e Tiranës, tëShkodrës, të Korçës dhe të vendeve të

tjera të Shqipërisë janë formuar kuadrotshqiptare nga Kosova - organizues tëLuftës Nacional Çlirimtare me synimeatdhetare. Emin Duraku, Hajdar Dushi,Fadil Hoxha, etj. ishin personalitete tëformuara atdhetarisht mu në zemrën eShqipërisë. Këta i kanë kontribuar luftëssë përbashkët antifashiste, sidomos or-ganizimit dhe zhvillimit të operacioneveluftarake në Kosovë. Të gjithë së bashkunisën luftën kundër më të keqës për tëgjithë si edhe për shqiptarët e Kosovës,që ishin nënshtruar të keqës më të mad-he, që vetëm Fan Noli i madh ka ditur tathotë me tri fjalë: "Çpasurim, Çpërnguljedh Çfarosje". Kështu do të ndodhte, sikurshqiptarët e Kosovës së bashku me atatë Shqipërisë dhe të trojeve të tjera tëshqiptarëve të mos merrnin pjesë nëLANC - e. Këtë e ka dëshmuar dëbimime dhunë i më shumë se 800 000 sh-qiptarëve nga pragu i shtëpive të gjyshëvee stërgjyshëve të tyre në kohën e sun-dimit të Millosheviqit, sidomos në vitet1998 - 1999. Këtyrëve të dëbuarve popullishqiptar i Shqipërisë, me gjithëse ishtenë gjendje të rëndë ekonomike, u hapikrah më krah dyert e shtëpive, të bane-save, të dyqaneve, të pushimoreve, tëkënvikteve, etj. duke shënuar në këtëmënyrë shembullin epokal të altruizmitdhe humanizmit në historinë e etikës.

Kemi ardhur nga Kosova për të nderu-ar anëtarët e Organizatës së Bashkuartë Veteranëve të LANÇ të Popullit Shqiptardhe kontributin e tyre në kryerjen mesukses të misionit të kësaj organizate, ecila është zëri dhe ndërgjegjja e të gjithëatyre që luftuan për liri të popullit të vetdhe për atdheun e përbashkët të sh-qiptarëve. Për këtë kemi qenë të moti-vuar jo vetëm nga vetëdija liridashëse eshqiptarëve të Kosovës, burim i së cilëska qenë shteti shqiptar, por edhe ngashtylla konceptuese më e fortë e kësajvetëdije, e cila shfaqet konkretisht nënjerën nga pikat e programit të OBVL, kuështë shënuar: "OBVL do të punojë për tërritur dhe forcuar dashurinë për atdhe-un dhe për realizimin e aspiratës së mad-he të bashkimit kombëtar, duke mbësh-tetur dhe përkrahur përpjekjet për pavar-ësin dhe konsolidimin e shtetit të Kos-ovës". Bashkëpunimi i ngjeshur i OBVLdhe Organizatës së Veteranëve të LuftësAntifashiste Nacionalçlirimtare të Kos-ovës që nga koha e zhvillimit të plural-izmit është argumenti më i fuqishëm irealizimit të kësaj detyre të shenjt. Mad-je, mund të them, pikërisht nga bash-

këpunimi ndërmjet këtyre dy organiz-mave ka filluar zhvillimi institucional iorganizmave të tjerë të Republikës sëShipërisë dhe i atyre të Kosovës, që sotka arritur nivelin, që asnjë herë nuk ekemi pasur në të kaluarën. Pasqyrimi mevërtetësi i Luftës Nacionalçlirimtare tëpopullit shqiptar në botimet e njerës or-ganizatë dhe të tjetrës duke përfshirëedhe botimet në organin e shtypit të OBVL"Veterani" të Tiranës është kontribut irëndësishëm i organiztava tona të për-bashkëta për historiografinë e popullitshqiptar në të kaluarën e afërt. Më du-het të pranojë se shqiptarët e Kosovës,ata që interesohen për zhvillimet politikenë Shqipërinë e dekavae dhe të viteve tëkaluara, kanë pasur pak informacione përYmer Dishnicën, Rrahman Parllakun,Muhamer Spahiun, Alfred Mojsiun, LiriBelishovën, Sami Vinçanin, Nako Spiron,Lavdosh Dulajn, Tahir Voshtinën, MufitGuxhollin, Bajo Topullin, Edip Ohrin, DeloBalilin, Pertef Muftarin, Sadik Bekteshin,Petrit Dumen, Josif Zegalin, Halim Ramo-hiton, Llazar Gjançin, Mufit Bardhin,Mano Komonin, Petraq Progritin e shumëtë tjerë. Botimet e shumta individualekanë dhënë informacione dhe komen-time sa të pakta, aq edhe të ndry-shueshme dhe të ngjyrosura me pikë-pamje të autorëve të këtyre botimeve. Diçe ngjashme mund të jetë edhe informi-mi i lexuesve nga Shqipëria për pikë-pamjet dhe qëndrimet politike tëudhëheqësve politik të Kosovës gjatë dhepas Luftës II Botërore. Na i besojmë liter-aturës autentike të organizatave tëluftës, të cilën me saktësinë e nivelit mëtë lartë mund ta japin dy organizatat tona.Funksionin e këtillë e kryen tani edhelibri "20 Vjetët e Organizatës së Veter-anëve të Luftës", që e përurojmë sot.Përmbajtja e këtij libri, si edhe përmbajtjae librit Shoqata e Veteranëve të LuftësAntifashiste Nacionalçlirimtare të Kos-ovës - Krah i Luftës për Çlirim, pavarësi,vetëvendosje e shtetësi të Kosovës nëvitet 1990 - 2012" konsiderojmë se janëkontribute të rëndësishme për histori-ografinë e kohës më të re të shqiptarëve.

Fjalën time dua ta përfundojë duke Juuruar shënimin e këtij 20 vjetori dheshëndet të mirë e pleqëri të rahatshme.

*Fjala përshëndetëse në kemtimin e 20vjetorit të Organizatës së Bashkuar tëVeteranëve të Luftës Antifashiste Na-cionalçlirimtare të Popullit Shqiptar -Tiranë, më 18. 07. 2014.

FAQE 6 Tetor 2015; Nr. 10(322)

SPECIALE

Një ekspozitë me fakte in-teresante u çel në GalerinëKombëtare të Arteve më date17 shtator nga Auron Tare. Ekonsideruar një ekspozitëmodeste organizuar nga Agjen-cia Kombëtare e Bregdetit nëbashkëpunim me Ambasadëne serbe, si dhe konsullatën aus-triake të Shkodrës ekspozitangjalli in teres të jashtëzakon-shëm për tematikën dhe fak-tet e reja që solli.

Evintohet kështu një fakthistorik që ka ndodhur në tokattona, që historiografia jonë nuke ka përmendur, ndërsa ajoserbe e ka cilësuar si një ngatragjedia më e madhe në his-torinë e kombit serb. Ekspozitabën fjalë pikërisht për këtë ng-

Arkivi Ushtarak i Beogradit ekspozon fotot e rralla në Tiranë

Ekspozita që u çel në Galerinëe Arteve në Tiranëmë 17 shtator, përnjë ngjarje të madhe të historisë sëSerbisë gjatë Luftës I Botërore, e njo-hur si "Tërheqja e madhe", u ndoqme interest ë "100 vjet më parë, nëfillim të Luftës I Botërore, MbretëriaSerbe u gjet përballë një sulmi fron-tal të ushtrive gjermano-austro-bull-gare. Duke mbetur pa rrugëdalje,armatat serbe, të demoralizuaradhe pa shpresë, u detyruan tëtërhiqen nëpërmjet maleve të Sh-qipërisë. Shtigjet plot borë dhe ma-

Në oborrin e Galerisë Ko-mbëtare të Arteve në Tiranëu çel ekspozita për një ngjarjetë madhe të historisë së Ser-bisë gjatë Luftës I Botërore, enjohur si "Tërheqja e madhe".100 vjet më parë MbretëriaSerbe u gjet përballë një sul-mi frontal të ushtrive gjer-mano-austro-bullgare. Dukembetur pa rrugëdalje, armatatserbe, të demoralizuara dhe pashpresë, u tërhoqën nëpërm-jet maleve të Shqipërisë. Fotoku duken shtigjet me borë emalet e ashpra; uria e madhesaqë një ushtar serb ha borë etjetri mish nga trupi i një kali

Lufta e Parë Botërore - Si u zhdukën 200 mijë serbë në malet shqiptare

Ekspozita e tragjedisë serbe në Luftën e Parë BotëroreAuron Tare: Mbretin serb në Shqipëri e shpëtoi Esat Toptanijarje.

Bëhet fjalë për tetorin e 1915në fillimin e luftës së parëbotërore kur Mbretëria e Ser-bisë u sulmua prej ushtrivegjermane, austro-hungarezedhe bullgare. E mbetur parrugëdalje ushtria serbe utërhoq nëpërmjet maleve tëShqipërisë, një ngjarje që nëhistorinë serbe njihet si"Tërheqja e Madhe". Gjatëmarshimit një mujor mijëraushtarë serbë vdiqën nga iftohti, uria dhe sëmundjet."Historiografia serbe flet përrreth 200 000 serbë të zhdukurnë malet dhe moçalet sh-qiptare. Për shkak të humbjesmasive të jetës, kjo tërheqje eushtrisë serbe nëpër Shqipëri

konsiderohet si tragjedia më emadhe në historinë e kombittë tyre.

Ekspozita u organizua nëkuadër të 100 vjetorit të Luftëssë Parë Botërore dhe ka të bëjëme një ngjarje historikeshumë interesante dhe aspake njohur nga publiku shqiptar.Tërheqja e Armatave Serbe

nëpërmjet maleve shqiptare nëdimerin e 1915 dhe kalvari igjatë i këtij marshimi më njëpërfundim tragjik", shkruanTare në njoftimin për mediat.

Më tej ai thotë se në këtëtërheqje tragjike ishte e gjithëfamilja mbretërore serbe si dhekomandantet e ushtrisë serbetë cilët totalisht të shokuar nga

sulmet e ushtrisë gjermanedhe austriake kërkuanshpëtimin në malet shqiptareduke u tërhequr nga portet eShëngjinit dhe Durrësit. "Njëhistori e cila nëpërmjet fotovemund të tregojë sadopak njëdëshmi unikale të historisë sëLuftës së Parë në trojet e Ball-kanit", thotë Tare.

let e ashpra, mungesa e ushqimevedhe tifoja e morrave, bëri që kur tru-pat serbe të dilnin në bregdetin sh-qiptar, të kishin lënë pas një varg tëgjatë me kufoma. Historia serbe fletpër humbjen e 150 -200 mijë ush-tarëve dhe civilëve serbë.

E gjithë familja mbretërore ser-be, e hipur në qerre dhe e tërhequrnga buaj të paushqyer prej një jave,mbërriti në shtëpinë e Esat PashëToptanit, ku pasi morën veten, meanijet franceze, arritën të largo-heshin nga Shqipëria.

Kjo tërheqje tragjike dhe humb-jet e mëdha të serbëve hynë në his-tori si "Tërheqja e Madhe", një his-tori krejt e panjohur për opinionintonë. Për këtë arsye dhe në mbësh-tetje të thirrjes së UNESCO-s përpërkujtimin e ngjarjeve të mëdha tëLuftës së Parë Botërore, AKB orga-nizoi një ekspozitë nga kjo ngjarjehistorike me foto nga Arkivi Ushtar-ak i Beogradit dhe të mbështeturnga Konsullata Austriake e Nderite Shkodrës dhe Ambasada e Re-publikës së Serbisë.

Një ushtar serb ha borë e tjetri mish nga trupi i një kali të vrarëtë vrarë; vargu i gjatë me ku-foma dhe një mbret i rrënuardhe i mjerë. Të gjitha shpal-osin një faqe të panjohur të his-torisë. Auron Tare organizatori kësaj ekspozite rrëfeuqëllimn e prezantimit të këty-re imazheve. I pranishëm nëeskpozitë ishte edhe ambasa-dori i Serbisë në Tiranë, Mirol-jub Zariç. Pasi shprehu dhim-bje për tragjedinë kombëtare tëSerbisë gjatë pushtimit nazist,ai u pa të skuqej në fytyrë nganjë fakt historik që ia kujtoiArtan Lame, ndërsa tha sepopujt e ballkanit duhet të har-rojnë konfliktet. Lame i kujtoi

ambasadorit serb se në obor-rin ku është ngritur kjo ek-spozitë është ulur i pari avio-ni ushtrak serb. Artan Shkrelirrëfen arsyet se pse nuk janëbërë më parë të njohura këtofakte historike.

FAQE 7Tetor 2015; Nr. 10(322)

LIBRI

Nga viti 1943 Lufta Nacio-nalçlirimtare kishte marrënjë hov të madh në të gjithëvendin. Në qytetin e Tiranësqe krijuar një situatë mjaftrevolucionare. Në gjimnaz, nëshkollën teknike, në institu-tin femëror, të rinjtë ishin or-ganizuar në aktive të rinisëantifashiste. Aktive të tillakishin krijuar edhe zanatcin-jtë, punëtorët dhe nëpunësit.Në qytete vepronin njësitetguerile që kryenin aksione tëndryhme si rrëmbimearmësh, eliminime spiunështë rrezikshëm, lirime tëshokëve të burgosur , sulmendaj postave të xhandarmërisëetj.

Një ndër këto aksione tërëndësishme që bëri bujë tëmadhe ishte aksioni i rrëm-bimit të arkivit sekret të Min-istrisë Fashiste të Punëve tëBrendshme nga njëri prejnjësiteve guerile të qytetit tëTiranës.

SI U KRYE AKSIONI…Në njërin nga aktivet e rin-

isë që drejtoja unë, bënte pjesëedhe Tamas Beqari, një djalë Izgjuar, trim e guximtar. Aishërbente si patrues në min-

Dr. Vangjel Kasapi, njëushtarak, publicist dhe usht-arak i shquar përvec libravetë shumtë studimorë dhemonografikë ka shkruaredhe monografinë e luftëtaritdhe masovikut Jashar Men-zelxhiu.

Që në krye të herës dëshi-roj të theksoj se jam surpri-zuar nga kjo monografi, ngakjo jetë e këtij njeriu të luftësdhe të punës. Unë e rritur nëkohën e demokracisë dhe eshkolluar në Europë, e kishadëgjuar nga gjyshi im, edheai luftëtar antifashist, emrine Jashar Menzelxhiut. Aithoshte se njerëz si JasharMenzelxhiu janë të rrallë.Fakti që flitej për një kuadërtë periudhës komuniste nukmë tërhiqte dhe më stepte,por kur lexova këtë libërmonografik u surprizova pozi-tivisht sepse cdo kohë, cdoepokë, sado totalitare qëmund të jetë , ka njerëzit evet masovikë dhe popullorë.

Familja e Jashar Menzelx-hiut ashtu si qindra familjedibrane të Dibrës së Madhe ushpërngul në Tiranë pas vitit1913 për ti shpëtuar genocid-it serb. Vetë Jashari ështëlindur me 23 qershor të vitit1923 në Tiranë në një famil-je me shumë fëmijë, por kur-rë nuk e harroi Dibrën.

Të bën përshtypje edhe sithirrej nga fëmijët e tij, Date,

Njerëz si Jashar Menzelxhiu ja vlen që të merren simodel për lidhjet e tyre me popullin

AKSIONI I RRËMBIMIT TË ARKIVITSEKRET TË MINISTRISË FASHISTE

TË PUNËVE TË BRENDSHMEistrinë e brendshme . Ai atykishte arritur të mësontesekrete për ngjarje që do tëndodhnin, për ndjekjet eshokëve tanë guerilas etj. In-formatat mi jepte mua dhe unëua dërgoja shokëve për të mar-rë masa mbrojtëse.

Tamasi një ditë më bëri njëpropozim për të rrëmbyerarkivin sekret të kësaj min-istrie. Propozimi më pëlqeudhe menjëherë i raportovashokut Gogo Nushi. Ai epëlqeu dhe e miratoi këtë plandhe më ngarkoi mua drejtimine këtij aksioni. Duhet bërëshumë kujdes, porositi Gogo-ja.

Në katin përdhes të minis-trisë nga prapa ishte një dri-tare me hekura e heqëshmepër furnizimin me qymyr tëkaldajve. Ndërsa nga pjesa epërparme kishte roje të për-forcuara. Bëmë planin meTamasin. Ai siguroi celsat edritares së prapme dhe njëpjesë të celsave të zyrave qëpastronte, ndërsa unë përgati-ta shokët e njësitit që do tëvepronin, Uran Avdinë dheHiqmet Dershën si dhe karro-cierin, aktivistin besnik TutMullai, një shok që kisha në

lagje.Një mbrëmje dy orë para

koprifuokos (ndalimqarkullimit) pasi lanë pajtoninprapa ministrisë, dy shokët qëpërmenda si roje e mbulim tëaksionit , unë e Tamasi, hymënga dritarja në bodrum e qëandej me shumë kujdeshypëm në katin e dytë. Hapëmdhomën ku ruheshin arkivatdhe mbushëm një thes. Hymëedhe në zyrën e ministrit KolëBibë Miraka. Në syrtaret e tav-olinës morëm një revolver na-gant me mbishkrimin AZ dhenjë bombë dore. Revolen jalashë Tamasit se unë kishatimen. Mbajta bombën për cdotë papritur. Zbritëm poshtëdhe dolëm pa u ndjerë andejnga kishim hyrë, nga dritarjae pasme.

Hypëm në pajton me shpe-jtësi dhe ja mbathëm nëdrejtim të shtëpisë së vajzëssë hallës sime, e cila më kish-te lënë celsin pasi kishte sh-kuar me pushime. Meqenëseunë i ruaja shtëpinë , atë natëfjetëm aty. Përballë vetëm 20metra kishim Komandën eXhandarmërisë Italiane. Pasdy ditëve materialet i dorzuamnë një bazë afër Teqes

Bektashiane.Tamasi që nga ajo ditë doli

partizan. Jehona e këtij aksio-

ni mu në mes të Tiranës dhenë digasterin më të rëndë-sishëm fashist vazhdoi gjatë.

Një monografi për njeriun e luftës dhe tëpunës Jashar Menzelxhiu

Dr. Valbona RAMÇI (dialekt i fjalës baba nëDibër). Më pas do të aktivizo-hej me njësitet guerile të Ti-ranës. Kisha parë filmin ar-tistik të Kinostudios Sh-qipëria e Re për aksionin përrrëmbimin e arkivit të Min-istrisë fashiste të Punëve tëBrendshme , por vetëm ngakujtimet e Menzelxhiut që pobotohen edhe në këtë numërgazete mësova emrat evërtetë të guerilasve të këtijaksioni epokal që ishinTamas Beqari, Jashar Men-zelxhiu, Uran Avdia, HiqmetDersha dhe Tut Mullai.

Pas Tiranës, Jashari do tëshkonte në Dibër të Madhedhe në Peshkopi, ku do tëmerrte pjesë në luftimet eDibrës së Madhe dhe në ak-sione të tjera luftarake. Ai dotë kthehej në Tiranë pasidëmtoi shumë këmbën nënjë nga këto luftime.

Përsëri do të kthehej nëPeshkopi fill pas clirimit sidrejtues qarku për të qëndru-ar jo pak por 16 vjet dhe përtu larguar në një detyrë tjetërshoqëruar me dhimbjen dhedashurinë e dibranëve.

Imer B. Gjana kujton seJashar Menzelxhiu dha ur-dhër që të shkojmë në shtëpime makinë ushtarake

Më kujtohet një rast, kuj-ton Imer Gjana ish pedagogji-kas. Isha në vitin e tretë tëshkollës Pedagogjike të Pesh-kopisë. Drejtori i shkollës

nuk na lejoi vetëm nenxënësit e Kukësit që të sh-konim nëpër shtëpi, sepsekishte rënë dëborë e madhe.Në fakt, nxënësit e tjerëkishin ikur dhe ne u mërz-itëm shumë. Në këtë kohëshoku ynë, Sali Onuzi, i dolipara Sekretarit të Parë, Jas-har Menzelxhiut, dhe i tregoihallin që kishim. Ai urdhëroiqë të nisej një makinë usht-arake me zinxhirë, shoqëru-ar nga një polic që taudhëhiqte.

Fakt domethënës. Fakte tëtilla të tregojnë me qindra nëPeshkopi, Elbasan, Sarandë,Tiranë

Dr. Ali Hoxha, teolog dhegjuhëtar tregon se si njëbashkëfshatar i tij nga Cidh-na i kishte dalë përpara nëbulevardin e Peshkopisë dhei kishte thënë nëse keni dije-ni se Adem Hoxha (babai iAliut) është edhe hoxhë edheanëtar partie. Jashari meqetësinë e tij karakteristikei ishte përgjigjur E di Partia,e di.

Aliun e dërgoi në Me-dresenë e Tiranës për stu-dime fetare. Më pas Aliu stu-dioi për mësuesi dhe u bë njëgjuhëtar dhe studiues i sh-këlqyer.

Libri është një studim iplotë dhe ka vlera për ko-hërat. Njerëz si Jashar Men-zelxhiu ja vlen që të merrensi model për lidhjet e tyre mepopullin.

niste dhe ka qenë udhëheqës poli-tik. Por duhen ndarë gjërat. Ata qëjanë nostalgjikë të Enverit dhe equajnë komandant. Komandat kaqenë Spiro Moisiu dhe Enveri kaqenë udhëheqës politik. Këtu ësh-të problemi tek ne, se duam tëndërtojmë historinë mbi persona.

-Çfarë ndodhi në Konfer-encën e Përmetit që Hoxha ubë komandat?

Në Konferencën e Përmetit,Spiro Moisu u bë shef i shtabitdhe ai u bë komandant. U kri-juan armatat dhe divizionet.Ishim në çlirim. Kongresi iPërmetit është prelud i çlirimittë vendit. Kush do të ishte festajonë e çlirimit? Do të ishte çliri-mi i kryeqytetit. Gjithë bota e ka,po u çlirua kryeqyteti, çlirohetvendi. Gjërat duhen parë his-torikisht.

-A janë përkujtuar nëmënyrën e duhur heronjtë eluftës?

70-vjetori i çlirimit nuk u fes-tua ashtu siç e meritonte. Kërke-sa e Organizatës së Bashkuar tëVeteranëve ka qenë. Çfarë bëhetme varret e dëshmorëve, pasiheronjve nuk u dihen emrat?Çfarë u bë? U dhanë 100 milionëlekë dhe shkuan për aheng përrininë, por nuk shkuan te lapi-darët, monumentet apo varret edëshmorëve. A flitet për 70-vje-tor të çlirimit? Ai 70-vjetor meri-tonte tjetër përkujtimore. Kjonuk u bë siç duhej. Edhe sot ekësaj dite, ne ngulim këmbë. Navjen mirë që ky kryetari i bash-kisë të paktën ka premtuar se

Konferenca e Pezës bashkoishqiptarët kundër fashizmit

do t'i rregullojë varret dheshpresojmë se do t'i rregullojë.Kur shkuam bashkë me Komi-tetin e Kosovës, ata nuk gjetënvarret e dëshmorëve, të EminDurakut, Stavalecit, etj., që janëheronj dhe nuk gjen emrat e tyrete Varret e Dëshmorëve. Kurnuk gjenden emrat e dësh-morëve, mendoni se çfarë janëpllakat e tjera! Kur vijnë njerëz-it në festën e çlirimit, ata qëduan shkojnë të vizitojnë varret.Shohin cili është kujdesi përdëshmorët dhe për luftën. Pra,ne kemi pretendime dheshpresojmë që edhe këto kon-ferencat dhe përkujtimoret tëmos bëhen përkujtimore partie,të jenë përkujtimore shteti. Kabashki, ka qeveri. Kur bëhenpërkujtimoret bëhen shtetërore,se nuk i takojnë një qeverie, itakojnë popullit. Populli nukshikon partitë, se partitë janërreth 30. Ata që vijnë me fo-tografinë e Enverit, edhe vijnëse është parti legale.

-A duhet që Enver Hoxhëst'i hiqen dekoratat e luftës?

Dy herë e kam kërkuar. I vde-kurit nuk gjykohet, si gjyq. Por,Parlamenti ka të drejtën t'i heqëtitujt dhe gradat. Presidenti nuki heq dot, se ka të drejtë t'i japë,jo t'i heqë. Kurse Parlamenti eka këtë të drejtë. Unë dy herë ijam drejtuar, por bien në veshtë shurdhët se ata që janë nëpushtet dhe nuk e kanë me in-teres t'ia heqin. Unë e kamkërkuar, pa marrë parasysh qënostalgjikëve të Enverit nuk uka ardhur mirë.

Kliti Topalli

(Vijon nga faqja 3)

FAQE 8 Tetor 2015; Nr. 10(322)

PROFIL

Fshati i Halilit quhejLladroviç, toponim sllav si kudonë Kosovë e në mjaft fshatra eqytete në Shqipëri, përpjekjekjo e administratës serbe, qëpara kohës së Stefan Dushan-it, për asimilim sllav të trojevee të popullsisë shqiptare. Por,sado përpjekje që bënë, prapënuk ia arritën qëllimit, sepseDËSHMIT PARASLLAVE mbe-tën që mbetën. Një lagje e fs-hatit me emrin Bjella Voda sote quajnë Ujëbardha. Edhe fsha-tin tonë sot e quajmë fshatiBARDH mbi bazën e emnave (to-ponimeve) shqip: Kroni Bardh,Ujbardh e Kalaja Bardh, që kanëmbetë shqip që prej lashtësisë,sa dhe vetë kështjella, KalajaBardh. "Për këtë kala ,- vazh-don shpjegimin Halili,- thon seasht që para KRISHTRIMIT.Kalaja aso kohe kanka banueprej dy fisesh ilire.

Fisi në anën lindore paskabesue për Zot Dillin. Fisi nëanën perëndimore paska besueGjarpnin. Këto dy fise kanëvazhdue deri në kohën tonë meemnat: Berishë e Krasniqe.Para qindra vjetësh fisi Kras-niqe u shue. I Berishsi për taruejt emnin e fisit Krasniqe, iangjiti njanit djalë emnin KRAS-NIQ. Prej ti u shtue djalë mbas

HALIL BERISHA - Portreti i një ish luftëtari të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës

NJË GJERGJ ELEZ ALI, KUNDËR BALOZIT SERBNga Xhemal MEÇI*

KOSOVARIVIGAN, HALIL

BERISHANë ditët e para të shtatorit

u shfaq para hotelit kurativ"VËLLEZËRIT KUQJA", LLIXHATHIDRAJT (Llixhat e Epra ) të El-basanit, një kosovar i veçantë:trupmadh, i shëndoshtë, ve-shur me një kostum të zi, tëzakonshëm, me qeleshe tëbardhë, mbi ballin e gjerë. Ectengadalë, i mbështetur pak mbi

shkop, sikur lëkundej disi, sinjë copë mali, që rrëshqet ngad-alë pas një shtrëngate shiu.Kryet e mbante pak si lart, sesikur e kuptonte se të gjithëata, që ishin pranë, sidomos ataqë e shihnin për herë të parë,e ndiqnin si me habi këtë bur-rë vigan: afro190 cm i gjatë, mepeshë mbi 100 kg. Ndërsa po eshihnim në shoqëri me disa ti-ranase të gjalla e gazmore, trup-mesatare: Lutfia, Fatimja dheEmineja, pëshpëritën të befa-suara: "Ua, çfarë qenka ky kol-los?!"

Unë u përgjegja si me sha-ka me një krahasim nga bala-dat shqiptare: "Ky qenka GjergjElez Alia, që vjen këtu për të

shëruar plagët e luftës meBalozin e Zi Serb!"

Të gjitha qeshën për pakdhe vazhduan: "Çudi, nukkemi pa ndojherë nji burrë tëtillë. Ja, pra, se ç'burra vigankanë në gjirin e tyre malet elarta të Kosovës me ajër gjithëoksigjen e ujërat e ftohta,ndërsa në qytete: vapë, smoge ujë tubacionesh prej ujëm-bledhësish, ku notojnë bretko-ca!. Ndërsa Nexhmija, bash-këshortja dhe kolege e imja nëbotimet shkencore, korrektoreletrare, foli buzagaz: "Ja, ku tëdoli edhe një subjekt, sadondryshe prej shumë të tjerëvepër intervistat e tua për tahulumtuar."

I zënë me përgatitjen e bot-imit "Vazhdimësi iliro-ar-bërore" (Koman, Qerret, Dush,Karmë, Kçirë e Korthpulë), sidhe me njëfarë përshtypjeje senuk dukej ndonjë subjekt mendonjë interesim të ngutshëmpër studimet e mia, e shtyratakimin me te me sot e menesër. Me që po kalonin ditët,më së fundi një mbasdite ibëra një foto me tre shokët, qëpo bisedonin në bufenë e Ho-telit "V. Kuqja". I mora leje, qëtë bisedoja pak me te. Më ftoimiqësisht të ulesha pranë tav-olinës së tyre, ku po pinin çaj,siç e kanë zakon kosovarët. Uprezantuam, si zakonisht. Epyeta si po e kalonte në këtobanja (llixha), me çmime favor-izuese dhe kushte mjaft tëmira, me lulishtë plot lule tëndryshme, buste erotike iliro-helene, bufe; dhomat dyshe tëmobiluara mirë.., me televizore banjë personale brenda,pastërti e me sanitare shem-bullore. Po kështu, shembullormjeku Luftar Arapi, vëllezëritKuqja, të thjeshtë e të gatshëmpër t'iu përgjigj bujtësve kura-tiv.

Por kur ra fjala për ndonjëmangësi, krahasuar me Ban-jën "NËNA NAILE", nuk ipëlqente të përmendte mangë-si, si p.sh. për ushqimin, që

NGA KALAJA E BARDHË DERITE UÇK NË LUFTË KUNDËR

PUSHTUESVE SERBdjali sa u ba lagje. Edhe sot janëkëto dy lagje: Berishë e Kras-niq, por mbetë një katund ivogël prej kryengritjesh eluftash. Babëjyshi im, Jetul-lah Tahir Berisha (1810-1853),është vrarë në Luftën eKrimesë së bashku me shumëmirditas. Kryengritjet e luftatvazhduan kundër pushtuesvederisa i erdhi radha UÇK-ës. Kjoforcë e re ushtarake ngjalli be-sim të madh në popull, prej kui vijshin ndihmat dhe luftëtarë.Një prej tyre jam edhe unë, kunjihesha si "Komandant Plaki"."Dhe për të larguar ndonjë dy-shim timin uli mbi tavolinë dydokumenta.

I pari: " Organizata e Veter-anëve të Luftës së UshtrisëÇlirimtare të Kosovës, HalilBerisha, 07. 06. 1952, Bardh,Malishevë,, Veteran, Brigada121, Kumanovë. Nr. i Dosjes02295." ( Firmë, vulë).

I dyti: "Trupat e Mbrojtjes sëKosovës (shqip, anglish, ser-bisht). Halil Berisha, toger, Shefi Xhenierëve , Zona II eMbrojtjes, 100 7551 704. 31.12. 2008. " ( Firmë, vulë).

Për më plotësisht e lamë tëvinte në Pukë, ku do të viziton-te edhe dy muzet e Pukës.

* "Mjeshtër i Madh"

DUKE U NJOHUR ME"GJERGJ ELEZ ALINË" E KOSOVËS

mund të gatuhej më mirë edhebrenda asaj kuote, siç ishtemjaft i mirë mishi jahni (melëngë). Kurse djathi, pilafi eëmbëlsira pa standard, vezë tëziera me tepri, kosi i thartë,pra nën nivelin e Fushë-Krujës e sidomos te "NËNANAILE" Kllokot. Më pëlqej, kuri justifikoi me pamundësinëme i kënaq shijet e të gjithaviseve dhe me atë kotë të pag-esës së çmimit që derdhinklientët.

Të bënte përshtypje me in-teresimin me të cilin dëgjon-te për gjithçka që i tregoja përPukën e më gjerë, që nga ilirëtdhe arbërit. Pak nga pak mënxiti t'i flisja për "Kulturën eKomanit", rëndësinë e saj përhistorinë e Shqipërisë. Në Ko-man u zbulua një kulturë ma-teriale, që në fundshekullinXIX u cilësua në PARIS si "MIS-TERI SHQIPTAR". Studimet nëvazhdim treguan se "KULTURAE KOMANIT" është dëshmia epadiskutueshme e vazhdimë-sisë ILIRO-ARBËRORE në tro-jet Shqiptare që nga Mjelme nëveriperëndim të Liqenit të Sh-kodrës, në vazhdim në juglind-je të Ohrit dhe deri në Korfuz.

Kur vijnë në Pukë turistënga Europa Perëndimore, u flaspër "KULTURËN E KOMANIT",por, si dëgjojnë me vëmendje,

më përgjigjen disi të habitur:"Ne s'pamë asgjë nga këto nëKoman, përveç bukurisëmagjepse të shpateve shkëm-bore të Liqenit të Komanit." Kjotregon, se ende nuk po bëjnëpër Komanin atë që duhet: asMinistria e Kulturës me Min-istrinë e Turizmit, as BashkiaVadejës Laç për një muze,qoftë të thjeshtë, me dy dhomanë godinën e Shkollës së Ko-manit, kur tani ka rënë shumënumri i nxënësve. Pra, nukmjafton që të flasin për inter-esimin për turizmin, por du-hen edhe kushtet për t' i njo-hur turistat me një kulturëme përmasa kombëtare dheinteres europian. Një prej ko-sovarëve të shumtë, që kanëardhë te Hoteli Kurativ"Vëllezërit Kuqja", që po dëg-jonte nga një tavolinë tjetër,tha me njëfarë entuziazmi: "Poflisni për atë që e ka shumëpër dëshir "Gjergj Elez Alia"ynë, siç e quajtët ju këtu". "Iati i tij ka qenë një arsimtaratdhetar, që ia helmuen ser-bët,"- u shpreh për te vetera-ni i UÇK-ës, Halil Berisha.

Pas Komanit iu kthyemhulumtimit për Halil Berishëndhe vendlindjen e tij, që ende

(Vijon në faqen 9)

FAQE 9Tetor 2015; Nr. 10(322)

VIZITA

Para pak kohësh, veteranishembullor i OBVL, OsmanXhindoli, u prek nga njësëmundje e rëndë, të cilën,ashtu si edhe luftën e punënvetmohuese, e përballoi me sto-icizëm. Atë ditë, kur ai lëngon-te në shtrat, ia shëroi plagët sime magji, vizita e gjeneral Par-llakut në shtëpinë e tij tëthjeshtë dhe modeste, në njëlagje të Shijakut. Në këtë viz-itë të rastësishme, unë dhehistoriani e përkthyesi imirënjohur, Nikolla Sudar, undjemë vërtetë të privilegjuarqë ndodheshim në shoqërinë ekreut të OBVL-së RrahmanParllaku, njëherësh Hero i Pop-ullit dhe Nderi i Kombit.

Një bashkëbisedim ingrohtë mes miqsh e shokëshishte "kura" më e mirë për Os-manin, këtë personalitet tëshquar të mendimit e veprim-it, që ka bërë aq shumë përmiqtë e tij të shumtë në Shi-jak e në gjithë Shqipërinë…

Edhe pse më 13 gusht tëkëtij viti mbushi 89 vjet dhehyri për 90-të, OSMANI (siç ethërrasim ne shijakasit, se nëLushnje e jugu poshtë e thër-rasin: OSMËN), shyqyr Zotit,pasi kaloi sëmundjen mbahetmirë, me trup të drejtë si ka-vak, akoma me mëndje tëmprehtë dhe tepër dinamik, aqsa ne që rrijmë me të i themishpesh: "Po, fute ndonjë kokërrhudhër në xhep, o Osman, qëtë most ë hajnë më syshë"

Ardhja e demokracisë, sikudo, solli në familjen e tij,tjetër stinë. Së bashku me ishpartizanë: Eqerem Kuka,Ernest Jakova, Hamid Berberi,Beqir Kau, Selim Gjepali, etj.formojnë Organizatën e Bash-kuar të Veteranëve të LuftësNacionalçlirimtare, dega Shi-jak, ku Osmani zgjidhet unan-imisht, sekretar i saj, anëtar iKomitetit Drejtues dhe anëtari Kryesisë së Organizatës sëBashkuar në Tiranë dhe anëtari Kryesisë së po kësaj organi-zate në Durrës.

Gjithnjë, i matur dhe mjafti qetë, me një vështrim tëbrendshëm, që rrezatonteshpresë dhe gëzim.

Për jetën e tij, shkollën,luftën, se ka qenë edhe parti-zan, dhe punërat që ka bërë, kashkruar në një fletore, ose mësaktë në një bllok të thjeshtëshënimesh…Janë rrëfime tëshkruara pastër dhe me njëkaligrafi të bukur, dëshmi e njëintelektuali "normalist", siçnxirrte "Normalja" e Elbasanit,nxënës i së cilës kishte qenëdhe Osmani.

Ai ka lindur në Imshtë tëLushnjes, në një familje të pa-sur myzeqare, që disponontembi dymijë e sa dynym tokë.Babai i tij, Ademi, që kishtekryer një shkollë pesëvjeçarefetare në Stamboll, ka qenëmik i Ismail Qemalit, të cilin ekishte shoqëruar atë për nëVlorë më 1912. Po ashtu kish-te qenë mik i Isa Boletinit,

Me shumë përpikmëri e saktësi, Osmani përshkruan luftimet heroike kundër gjermanëve

Osman Xhindoli, veterani që meritonnderim dhe respekt të veçantë

Nga Halil RAMA

Omer Vrionit dhe Aqif PashëElbasanit, Duro Shaskës, Hys-en Bimos, Abdi e Murat Toptan-it, Ferit Vokopolës, Beqir SuloAgalliut, etj., ç'ka flitet edhe nëkujtimet e Eqerem Bej Vlorësdhe në Enciklopeditë dhe His-torikët e Lushnjes dhe Beratit.

Babai i Osmanit, ish - myftii Beratit, në vitin 1948, nënakuzën e pasjes së florinjve dhemos dorëzimit të tyre, arresto-het dhe familja interrnohet nëGjyherinë të Vlorës, ku qën-dron gjer më 1957. Pas këtijviti, e gjithë familja Xhindoli,do të shpërndahej si zogjtë ekorbit, në tërë anët e Sh-qipërisë; nëpër qytete, fshatra,ferma e kooperativa bujqësore,ani pse në Luftën Nacionalçlir-imtare, për çlirimin e Atdheut,ata qenë të angazhuar totalisht,që të tre vëllezërit: Seiti,Shefqeti dhe Osmani dhe sh-tëpia e tyre, qe bazë e rëndë-sishme e Luftës. Në familjen etyre, për muaj me rradhë, qestrehuar dhe trimi legjendëshijakas, Qemal Deliallisi, kurqe ngarkuar nga Qarkori i Dur-rësit, për ngritjen e KëshillaveNacionalçlirimtare dhe organi-zatat e rinisë komuniste nëQarkun e Lushnjes.

Vetë Osmani, pas mbarimittë shkollës fillore në Imshtë,në vitin 1936, do të niste stu-dimet në "Normalen" e Elbasan-it me drejtues të saj Prof. Ale-ksandër Xhuvanin dhe peda-gogë të tillë si: Simon Shuteri-qi, Sulë Demiri, Azmi Stringa,Ali Hashorva, etj., dhe se kurishte në klasën e 8-të të saj,në përgjigje të thirjes së Atd-heut, për mbrojtjen nga push-tuesit nazifashistë, pikërishtnë prill të vitit 1943, sëbashkume 97 studentë e studente tëtjerë normalistë, kishte ndër-prerë studimet dhe kishte dalëpartizan. Atje inkuadrohet nëbatalionin "Shpati", me shokëtë tillë si: Ptoleme Xhuvani,Siri Kodra, Muharrem Dallaku,Agim Daiu, etj., dhe ndeshjene parë e bëjnë me forcat balliste,në fshatin Mollas të Sulovës,luftë që zgjati mbi dy orë, gjer-sa ballistët, u tërhoqën të mun-dur. Në vazhdim të kujtimeve,Osmani shkruan: "Në mal, rri-ja shumë me Muharrem Dal-lakun, djaloshin simpatik, trimdhe bujar nga Shijaku. Pas

ndeshjes me ballistët,tek pus-honim në një nga fshatrat eSulovës, më tregoi se kishtemarrë vesh për vrasjen e pa-besë të Qemal Deliallisit, të ci-lin e kishte pasur shok dhe mikpër kokë.

Tregonte e qante ...". E gjithëeksperienca e jetës partizanetë Osmanit, inkuadruar nëkëtë Batalion është përqëndru-ar në luftimet e bëra në Gorë-Opar, Lavdar, Tomorricë, Skra-par, Përmet e Vithkuq, pra nëzonën e Elbasanit, Librazhdit,Gramshit, Skraparit, Kolonjës,Korçës e Përmetit. Ai merrpjesë në formimin e Brigadëssë 7-të "S". Edhe në luftë, gjith-një aktiv si në bangot e sh-kollës, ku inkuadrohet nërradhët e rinisë komuniste, tëdrejtuar nga Tomorr Sinani dhePtoleme Xhuvani.

Pas çlirimit i jepet gradaToger dhe caktohet Intendentpranë Komandës së Përgjiths-hme në Tiranë. Në vitin 1945,transferohet në Gjirokastër medetyrën e zëvendëskomandan-

tit të artilerisë, ku për punëshembullore merr disa lëvdatae shpërblime, gjersa në vitin1949, i jepet grada Kapiten dhecaktohet komandant i grupitautonom kundra-ajror të Diviz-ionit. Në vitin 1951, i jepet gra-da e Kapitenit të I-rë dhe ipremtohet një bursë studimi nëBashkimin Sovjetik, ç'ka nuku realizua, pasi i burgoset i ati,"për mos kallzim të florinjve", iarrestohet i vëllai, Shefqeti,(partizan i orëve të para dheoficer në regjimentin e nd-jekjes), i cili dënohet me 15 vjetburg, gjithashtu i arratiset përnë Greqi, një djalë i dajës ngaBerati dhe për në Jugosllavi,një kushëri i tij (djalë i xhax-hait, respektivisht Hilmi Alla-jbeu dhe Haziz Xhindoli). Pikër-isht në këtë vit, më 1954, jetae Kapitenit të Parë, merr tatëp-jetën. Atij i hiqen në mënyrëdemonstrative spaletat dhe imerret tesera e Partisë, pavënë në hesap fare daljen nëmal si partizan dhe tërë atoluftime të rrezikshme, tërëluftën kundër pushtuesve ital-ianë dhe gjermanë.

Më pas e dërguan në fsha-tin Gjyherinë të Vlorës, kutakoi familjen, babain, nënën,vëllain e vogël dhe motrën, tëcilët i kishin sjellë si të inter-nuar, që para një jave. Jetonintë gjithë së bashku, ku hanin,pinin e flinin, në një barakëprej dërrase të mbuluar mekatrama, ku në dimër drid-heshin nga të ftohtit dhe nëverë tërboheshin nga vapa dheçimkat.

Në maj të vitit 1959, familjaXhindoli, fiton të drejtën tëkthehet në Tiranë, ku banojnënë shtëpinë e djalit të tyre, nëlagjen "Ali Demi".

Një vit më vonë, Osmani,

bashkë me nënë Dekon, gru-an e tij, Liljanën, (me të cilënishte martuar, kur ishte nëinternim), dhe djalin e parëArjanin, dëbohet nga Tirana nëShijak. Për të përballuar atëdreq jete që u erdhi, që të dy,burrë e grua, u futën punëtorënë Ndërmarrjen Shtetërore tëHekurudhave, në Durrës. Nëvitin 1984, del në pension.

Osman Xhindoli, gjithnjë ipapërtueshëm dhe i mbrujturme dëshirën për të ndihmuarnjerëzit, për t'u bërë mirë aty-re, karakteristikë kjo enjerëzve me shpirt të madh ezemër të bardhë, bënte ç'mospër t'i siguruar këtyre pjesë-marrësve në luftë dhe atyre qëdhanë kontribut të veçantë nëkëtë luftë, dokumentet e duhu-ra që ata të fitonin "STATUSINE VETERANIT" dhe vlerësiminmaterial të këtij statusi.Punonte me përkushtim, dukepenetruar në Arkivën e Sh-tetit, në Ministrinë e Mbrojtjes,në Ministrinë e Punëve tëBrendëshme, gjer edhe nëmuzeume, prefektura e nën-prefektura, jo vetëm të Tiranës,por edhe të qyteteve të Shijakut,Durrësit, Kavajës, Krujës, etj.Ai ka arritrur të pajisë me këtëstatus me dhjetra e qindra vet-eranë, jo vetëm të Shijakut dhefshatrave të tij përreth, tëinkuadruar nëpër komuna, poredhe më gjërë, në Maminas,Manzë, Radë e gjer në Ishëm,që dikur bënin pjesë në admin-istratën e shijakut. Dhe përkëtë punë të palodhur e hu-mane, gëzon mirënjohjen etërë njerëzve, të cilëve u kashërbyer me devocion.

Meqenëse të dy djemtë, Ari-ani dhe Ahmeti, bashkë mefamiljet e tyre, janë emigrantënë Itali, dhe e bija Fiorentina,me familjen e saj, jeton në Dur-rës, xha Osmani me të shoqen,Liljanën, si shumë familje sh-qiptare sot, jetojnë vetëm, tërrethuar nga respekti, dashu-ria dhe mirënjohja e shi-jakësve e më tej, me të cilëtkanë plot gjysëm shekulli qëbashkëjetojnë.

ishin enigmë për ne. I thash në se e mori përkeq që e kemi quajtur: Gjergj Elez Alia. Përçudin tonë, u përgjegj buzëqeshur: "E kam përnder këtë emën, po nuk di a e meritoj." Siheshti pak, duke i hedhur sytë vendit përrethme shpate kodrinash të gjelbëruara prej dush-qesh, poshtë të cilave ngrihen këto 20 vjet aqshumë hotele kurativ të madhësive e të for-mave të ndryshme, sa i ngjallnin kureshtje ekënaqësi. "Hera e parë që vi këtu për kurëkundër reomatizmës, - vazhdoi bisedën Halili,- por më shumë se uji kurativ i llixhës, mëkuron fakti që jam këtu në Shqipëri, në atd-heun tonë, që aq shumë e kemi dëshiruar atjenë Kosovë. Siç dëgjoj këtu, atje ne paskemijetuar materialisht më mirë kohën e Titos sekëtu, por shpirtërisht jo. Gjithmonë ishim tëpërbuzur prej serbo-malazezëve e sllavëvemaqedonas. Jo vetëm kaq, kryesorja: ishim tëpersekutuar, të kërcnuar me burgime e mejetë. I merrshin djemtë ushtarë dhe në mjaftraste i kthejshin në arkivole të mbërthyer.Prindërve të tyre u thoshnin shkurt: "Vra ak-sidentalisht" ose "Ka vra veten". Kaq thoshin,pa u shqetësuar për nanat e mjera zemërcop-tueme për djalin 20-vjeçar dhe as për lotët eas vajet pa fund për xhamën që u kishte ra atëkohë.(!)

Tash mbas Luftës, jo se jetojmë material-

DUKE U NJOHUR ME "GJERGJ ELEZ ALINË" E KOSOVËSisht ma mirë, bile janë shtuar problemetekonomike, por jetojmë pa serbin mbi krye,që e kishim gjithkund e gjithmonë kërcënuespër jetën e shqiptarëve." Ndërsa po tregonteme një zë që shprehte dhëmbje, na bëri për-shtypje fakti se Halil Berisha nuk ishtethjesht një "Gjergj Elez Ali", katundar vigankosove, siç mund t'i dukej dikuj në pamjen eparë, por doli se ishte një luftëtar i vendosur ishqiptarizmës për barazi reciproke fqinjësore,pa frymë raciste sllave e greke ndaj sh-qiptarëve. Për këtë shprehëm mendimet tona,duke shpresuar se në një të ardhme do të arri-het një fqinjësi e tillë e mirëkuptuar, edhe pseende e vështirë, po jo e pamundur, sado që gjith-monë sllavo-grekët janë ushqyer me një poli-tikë shoviniste antishqiptare deri në gjenocid.Në Maqedoni vazhdon të dëgjohen haptas nëtubime e veprime të dhunshme thirrjet e egra:"Shqiptar i mirë është shqiptari i vdekur!" Kuka ma keq. Edhe Serbia, ngulmon të mos e njohKosovën e Pavarur! Greqia mohon të dretënçame, bile deri në mbajtjen në fuqi të "Ligjit tëLuftës me Shqipërinë" dhe të kërkesës absurdepër Vorioepirin. Por na duhet të shpresojmë nëndërmjetësimin e SHBA dhe BE për BARAZIreale në të drejta mes shqiptarëve e fqinjëvetanë. Shembull se mund të realizohet kjobarazi janë marrëdhëniet e tanishme miqësoreFrancë-Gjermani, mbas tri luftash në këto 150vjetët e fundit.

(Vijon nga faqja 8)

FAQE 10 Tetor 2015; Nr. 10(322)

HISTORIA

Më 16 Tetor 1944, me urdhër tëShtabit të Përgjithshëm të UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtare, tëgjitha batalionet teritoriale që vepro-nin në Qarkun e Korçës - "Fuat Babani","Reshit Çollaku", "Skënder Çaçi", "To-morri" dhe "Hakmarrja" - u inkuadru-an në Brigadën e 9-të Sulmuese. In-agurimi i kësaj brigade u bë në katun-din Lozhan.

Qysh në fillim brigada kishte njëefektiv prej 1500 partizanësh dhe ishe plotësuar me kuadro, armë e muni-cione. Edhe eksperienca luftarake nuku mungonte partizanëve dhe kuadrovetë saj, sepse ata ishin luftëtarë trimadhe të vendosur të atyre batalioneveqë kishin pasuruar traditat e tyre nëshumë luftime kundër pushtuesit dhetradhëtarëve të vendit.

Si zonë veprimi, Brigada e 9-tëkishte Ersekën, Korçën dhe Bilishtin.Batalionet e saj më 19 Tetor 1944muarën në dorëzim sektorët dhe fillu-an menjëherë nga veprimet luftarake.Me 21 tetor goditën autokolonat gjer-mane në Qarr, përqëndrimet e tyre nëDvoran, postabllokun e qytetit të Korçësnga ana e Pogradecit, etj., duke i sh-kaktuar armikut dëme të mëdha.

Më 22 Tetor ''44 forcat e batalionittë parë përsëritën goditjet e tyrekundër postabllokut nga ana e Po-gradecit.

Më 23 Tetor batalioni i parë arritipranë shtabit operativ, që ishte formuarpër të drejtuar luftimet për çlirimin eKorçës, për t'u vënë në dispozicion tëtij. Sipas detyrës, batalioni i dytë sul-moi qytetin nga ana e Ravonikut (ngapostblloku i rrugës Boboshticë deri nëatë të Turanit). Batalioni i tretë vazh-

Më kujtohet mjaftë mirë ajo ditë emallkuar. Ishtë data 23 Tetor 1944.Dita sapo kishte filuar të zbardhë. Qielliishte i ngrysur dhe i mbuluar me re tëdendura e të vrenjtura. Dukej se edhenatyra po vajtonte për një fat të hidhurqë na priste. Në qiell fillojnë të dëgjo-hen bubullimat që na tingëllonin thellënë shpirtrat tanë, kur paprimtas nëqiellin e trazuar dëgjohet një zhurmë.Ngritëm sytë lart dhe në qiell pamë njëavion. Ishte avioni "kacator" që mbar-tëte dokumentacionet e fshehta Ti-ranë-Prishtinë. Muaj më parë po kyavion kishte sjellë listën e personaveqë u pushkatuan në Kukës. Të gjithëve

Kronikë e veprimeve luftarake të Brigadës që veproi në zonën e Ersekës, Korçës dhe Bilishtit

71 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese

doi rrugën për të arritur objektivin qëi ishte caktuar nga komanda eBrigadës.

Më 24 Tetor ''44 forcat e batalionittë 4-të të Brigadës së 9-të S prenërrugën Korçë-Bilisht te Gryka eCangonjit dhe sulmuan forcat armikeqë ndodheshin në qytet nga ana e Dish-nicës. Batalioni i 2-të filloi goditjetkundër postbllokëve dhe në mbrëmjesulmoi qytetin nga ana e Ravonikut.Batalioni i 3-të arriti në objektivin etij dhe ndau forcat për të sulmuarBilishtin dhe për të prerë rrugënBilisht-Greqi. Forcat e batalionit të 3-të hapën zjarr kundër gjermanëve qëndodheshin në Bilisht. Luftimet nëBilisht vazhduan të ashpra. Gjermanëtu përqëndruan vetëm në disa fortifika-ta, ndërsa në Bilisht hynë forcat tona.Në këtë kohë, batalioni i 4-të, po këtëditë sulmonte Korçën nga ana e Turanitnë rrugën e Pogradecit. Pas luftimesh

të ashpra, bashkë me forcat e tjera op-erative, hyri në qytet.

Më 29 tetor ''44 forcat e batalionit të3-të të Brigadës së 9-të Sulmuesegoditën hitlerianët që ishin grumbul-luar në rrugën e Follorinës. Në

mbrëmjen e kësaj dite partizanët rre-thuan katundin Drenovë në kufiringrek. Pas një përpjekje të shkurtërpartianët u futën në katund. Në fillimhitlerianët nuk kundërvepruan, pasikishin qëllim t'u merrnin krahëtforcave partizane dhe t'i asgjësonin.Lufta u ndez e ashpër ndërmjet njëpjese të partizanëve që ruante krahëtdhe gjermanëve që kërkonin të bëninrrethimin. Pas dy orë luftimesh, tru-pat tona u tërhoqën duke lënë të vrarëpartizanin trim Xhevat Poloska, i cilimbeti në fushën e nderit, duke sul-muar me guxim për t'i marrë armikutmitralozin që pengonte lëvizjet eshokëve. Armiku pati humbje në tëvrarë e në të plagosur, sidomos nëkrahun nga sulmoi për t'i rrethuarforcat partizane.

Me tërheqjen e trupave gjermanenga qarku i Korçës, mori fund edhehistoria e luftimeve të kësaj brigadetë re të Ushtrisë sonë Nacionalçlir-imtare.

Rrëfim për masakrën e pashembulltndaj 104 djemve të pafajshëm

71 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të Prishtinësna pushtoi frika se mos e njejta tragjedido të ndodhte edhe me ne.

Komanda menjëherë dha urdhër qëgratë dhe vajzat e internuara të largo-heshin nga dhomat e tyre, të cilat ish-in ngjitur me kapanonin e burgut tëShkodrës. Mbas dreke, kur të internu-arit kishin ardhur nga punët e vështi-ra, bie çanga (zilja e burgut) që na njof-tonte për t'u mbledhur. Dalim jashtëduke formuar rreshtat për pesë. U dëg-juan hapat e rëndë të komandantit tëkampit dhe vështruam hijen e tij tekafrohej përmes oborrit me një fletush-kë në dorë. E kush e mendoi se ajo fle-tushkë do të ishte kaq e hidhur për ne?

Ndërsa u pozicionua në krye të rresh-tit bashkë me sekretarine tij, me njëton të lartë dhe të ashpër tha: Kujt t'idalë emri të kalojë në anën tjetër. Fil-loi të lexojë kështu një e nga një em-rat e disave prej nesh, ndërsa në kampra një heshtje varri. Lista ishte e gjatësikurse u bë edhe rreshti. Leximivazhdoi deri te nr.104 dhe të gjithë atau veçuan për t'i futur në dhomategrave e vajzave, ndërsa ne të mbetu-rit u kthyem nëpër kapanonet tona. Utmerruam nga zbatimi i këtij skenarifamëkeq të hartuar në Tiranë dhe qëpo zbatohej në Prishtinë. Dalëngadalëra muzgu i mbrëmjes, ndërsapërpiqeshim të dëgjonim lëvizjet qëmund të bënte komanda. Dëgjuamzhurmën e këmbëve të SS-ve duke iuafruar portës së mbyllur. Herë pas heredera çelej e mbyllej duke i marrë dy enga për pushkatim. Po luhej njëmasakër e madhe ndaj shokëve tanë.Të ndodhur para kësaj masakre disanga shokët thyen tavanin dhe hynë nëkapanonin e ashtuquajtur shkodran.Pas kësaj komanda lajmëroi se ata qëkanë ikur nga dhoma të dalin men-jëherë se për ndryshe do na pushkato-nin të gjithëve. Asnjë zë nuk u dëgjua,sundonte vetëm një heshtje e brengo-sur, dhe urrejtja për kriminelët hitle-rianë.

U përdor edhe diversioni duke naparalajmëruar se ai që e ka ngjitur tëlistuarin ta tregojë se ndryshe do push-katohet edhe ai. Por askush s'e bërinjë gjë të tillë.

Në krahun tim kisha njërin qëkishte zbritur nga tavani dhe për të mosu diktuar nga komanda i dhashëkapelen time. Ai nuk dinte çtë bëntepor unë i thashë: mos luaj nga vendise të gjithë kemi të njejtin fat.

-Më mirë të dal para tyre se sa t'judëmtoj edhe ju të tjerëve! Kështu thadhe kështu bëri. Ndërsa komanda errëmbeu me egërsi. Me keqardhjethem se kurrë nuk ia mësova emrinkëtij trimi të vërtetë.

Dua të veçoj dhe një shokun tonë,Xhavit Juknaj, i cili kishte patur dhim-bje koke gjatë gjithë natës dhe ngamungesa e medikamenteve kishtelidhur kokën me një shami që të le-htësonte sadopak dhimbjen. Koman-danti i pamëshirshëm i hodhi dritën eelektrikut në fytyrë dhe vërejti disapika xhaku dhe nga kjo mendoi se aikishte kaluar tavanin. E moripërkrahësh dhe e nxori para tëgjithëve, dhe megjithëse ai thoshte senuk ishte në listën e atyre që do tëpushkatoheshin, nuk iu përgjigj thir-rjes së hitlerianëve për të treguaremrat e atyre që kishin ikur nga sallae tmerrit. Xhaviti pranoi më mirë tëvdiste se sa të tregonte shokët.

Kjo ishte historia e lavdishme e 104dëshmorëve ët atdheut. Nga kjomasakër 104 djemve iu mor jeta nëlulen e rinisë së tyre.

I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre.

Sandër LUFISekretar i OBVL, Dega Shkodër

FAQE 11Tetor 2015; Nr. 10(322)

KUJTIME

Rinia ime e herëshme e ka përcjellësi një legjendë këtë emër, sepseNdue Logu si një aviator i zoti e

me zë kishte mbërrit deri në Komanin timtë largët. Më vonë në Shkollën Pedagogjikenë Shkodër njofta shumë dukagjinas, qëndjenin krenarinë e të qenurit prej një aneme pilotin Ndue Logu dhe ndryshe nga unë,ata tregonin ngjarje të fluturimeve e uljevetë helikopterit në Breg te Lumit Shalës, sesi ata kishin përjetuar këtë moment që ish-te tepër emocional për një malësor të vogëltë shihte një aparat fluturues dhe pilotine tij, ta preknin me dorë e ta përshëndes-nin. Sa herë shikoja helikopterë, por edheavionë që fluturonin mbi kokat tona, nëmëndjen time vizatohej ky emër e ky pilot,anipse ishin edhe të tjerë që pilotonin, porpërherë zemrën ta ngacmon Ai, i njohuriqë të duket më i afërti, më vëllai.

Rasti solli që të shkoja edhe unë nëShkollën e Aviacionit per pilot në Vlorë.

Pas disa ditësh, kur u njoha me shokëtdhe profesorët, nuk munda të rri pa pyeturpër aviatorin Ndue Logu.

- Po, - më thanë - e njohim, por ai nukështë këtu, është në Tiranë, në Regjimen-tin e Helikopterëve.

I falënderova për informacionin dhevazhdova jetën e përditëshme të studentitpër përgatitjën teorike e më vonë praktikënfluturuese.

Në vitin 1970 filluam fluturimet si fille-starë në avionin mësimor Jak - 61 (fabrikim-it rus) në një fushë te improvizuar që qu-hej Pishë - Poro,ndërsa studentët e dyviteve para nesh, fluturonin në Mig - 15,qëishin avionë rreaktivë duke u përgatiturkështu për të kaluar në fluturimet emëvonëshme në aeroplanë luftarakë tëshpejtësive të mëdha e supërzanore, siçishin Mig -19 dhe Mig - 21.

Pikërisht gjatë këtyre stervitjeve nëgusht të vitit 1970 ndodhi një ngjarje ejashtëzakonëshme; gjatë pilotazhit në fig-ura vertikale mbi zonën e Fierit në lartës-inë 6000 m, avioni reaktiv i drejtuar ngastudenti i vitit tretë Valter Garga bie nënjë pozicion të vështirë e të pakoman-dueshëm, shtopër ose turjelë quhet në gju-hen e aviacionit dhe megjithë tentativat estudentit pilot, dalja nga ky pozicion ishtee pamundur, por rriste shpejtësinë ver-tikale në drejtim të tokës. - Hidhu me kata-pultë (parashutë) - ishte zëri në kullën edrejtimit, zë që u përserit disa herë rrad-hazi derisa në kufje arriti vetëm një "krrik"dhe pastaj heshtje.

Të grumbulluar rreth kësaj pike të vogëlkomanduese që të gjithë ne e quanim "kullëe udhëheqësit fluturimit", ndiqnim si nënjë kronikë të imagjinuar fundin fatal qëmund të kishte shoku ynë student dhe nje-riu ndjehët shumë herë më keq, kurmundësia për të dhënë një ndihmëkonkrete mungonte plotësisht dhe i vetmimjet që mund të ndërhynte në këto rasteishte helikopteri.

Orët kalonin dhe ankthi rritej. Ishinndërprerë të gjitha fluturimet dhe avionëttë rreshtuar me helika që nuk leviznin eturbina shurdhë i jepnin edhe më shumëpamjën e trishtuar kesaj dite, e cila mundtë ishte e veshur në zi dhe këtij aerodromitë mësuar përherë vetëm me zhurma.Ndërkohë helikopteri i nisur nga Tiranakishte arritur në vënd - ngjarje dhe vazh-donte të bënte kërkime në zonën ku men-dohej rënja e pilotit dhe e avionit rreaktiv.Unë u ndodha pak larg pikës duke disku-tuar me shokët ngjarjen, kur dëgjuam një"urra" që doli nga zemrat e gjithë të pran-ishmëve: "Është gjallë, është gjallë, Val-teri jeton, është shëndosh". Ky informa-cion ishte dhënë me radio nga pilotët ehelikopterit që pas pak do ta shikonim këtëmjet shpëtues si një pikë në qiell që vazh-donte të rritej deri në uljen e pushimin mekatër rrotat mbi tokë dhe shikonim me synga dera kur po dilte studenti Valter Gar-ga, i cili deri një orë më parë në mëndjentonë ishte vetëm një enigmë që fluturonteedhe njëherë duke u ngjitë drejtë qiellitnga kishte zbritë minuta më parë, por tanivetëm si shpirt.

I veshur me rrobat e fluturimit, me njëtrup të shkurtër eci ngadalë mes nesh sinjë mrekulli që vinte nga qiejtë.

Zbriten edhe pilotët nga kabina e he-likopterit. Ishin dy burra të pashëm, pornjëri më i gjatë e me një trup krejt sportiv.

Heroi i qindra fluturimeve, në përbërje si ekipazh, nëpër stervitje e detyra të ndryshme speciale

QYSH I RI ME PILOTIN NDUE LOGU

"Do të jetë Ndue Logu ky i gjati" thashëme mendje. Këtë ia përserita edhe shokuttim Sami Guzina, që rrinte përkrah meje.Pas gjithë asaj situate të krijuar, kërkon-te kohë që njerëzit të rimirrnin vetën e kjokohë vlejti për të sqaruar të gjithë ndo-dhinë se si Valteri ishte hedhë me kata-pultë, se si avioni ishte ngulë në tokë, sanuk i dukeshin as edhe pjesët e kështupak nga pak u sqarua ngjarja, por mbi tëgjitha studenti ishte midis nesh.

Pas disa orësh pashë se piloti i heliko-pterit, ai më i gjati, u largua nga grumbullidhe ndezi një cigare nën hijen e pishavetë shumta që mbulonin kampexhin tonë.U afrova ngadalë e pak si me ndrojte. Epërshendeta duke e pyetur se a ishte vetëai Ndue Logu. Buzëqeshi e më afroi dukemë vënë dorën në shpatull e pastaj më py-eti nga isha. "Prej Komani" - i thashë. "Posi je more malcuer"? - m'u drejtua tamamsi burrat e kanunit. Folëm gjatë dhe u ngro-ha në shpirt kur lexova ndër sytë e tijkënaqësinë që shprehnin, kur po shihtepara tij një tjetër verior që kërkonte tëbëhej pilot. "Të pres në Tiranë të heliko-pterët, kur të mbarosh programin këtu" -tha duke më perqafuar.E ndjeva gjatë atëpërqafim prej vëllai atje në Pishe - Porone largët e largët, ku asnjë nga të afërmit emi nuk patën mundësinë të më takonin tëpaktën njëherë, ndërsa duartë e krahët eatij burri ishin për mua gjithëçka.

Ia dëgjova fjalën komandant Ndues. Sëfundi u ndodhëm të dy bashkë, në një ll-ogore, si i thonë, por unë vazhdoja për-gatitjet edhe për disa kohë si student përtë mësuar edhe helikopterin, ndërsa aipilot i plotformuar në të gjitha aspektët.

Bënte shumë sherbime gadishmerinumër një për të qenë i gatshëm për t'ungritur në ajër çdo minut që mund të thir-rej helikopteri në ndihmë të popullsisë etë urgjencave në të katër anët e Shqiperisë.

Një darkë pranvere u ndodhëm vetëmnë pistën e brendëshme të kazermave.Folëm gjatë. I tregova e më tregoi jetën,peripecitë që kisha kaluar për të ardhurderi aty, por mbeta si i turpëruar kur mëfoli ai për jetën e vet. I rritur jetim, pa babae për një kohë të gjatë në shtëpin e fëm-ijës, pastaj rrugëtimin për në BashkiminSovjetik. Mungesën tërësisht të komuni-kimit me të afëm, larg atdheut, as një letërnuk mori, por me tha se "pas disa kohëshqendrimi në dhè të huaj, më kishte marrëmalli shumë e në fund të valixhes gjetanjë gazetë shqip që kisha mbështjell tes-hat kur u nisa për jashtë shtetit. E kamlexuar e sterlexuar këtë gazetë, sa edhesot e di përmendësh" mandej vuri buzënne gaz, sikur të thoshte "he, të kaluara".

U preka në shpirt për dhëmbjën qëkishte hequr ky burr malësor që fliste njëgjuhë krejt të pastër veriore e të papërzierme dialekte dhe që e kuptonte jug e veri.

Ecën vitet. Ndoja pati një karrierë tëshkëlqyer, falë aftësive vetëm të tijat,mbaroi akademinë ushtarake dhe u kthyekomandant skuadrilje, pastaj ZëvendësKomandant Regjimenti për fluturimet.

Të qenurit në detyrën më të lartë tëfluturimit, me një ndjenjë përgjisie përfatin e shokëve kur shkëputeshin nga toka

e nisnin fluturimin, për përpikmerinë nëdhënjën e urdhërave që edhe një e mijëtae sekondës të shpëton o të vret jetën, ven-dim marrja në situata të vështira të kohëse terrenit dhe nga ana tjetër disiplina for-male e krijuar artificialisht vetëm për tiulur kokën edhe profesionistit më të mirë;të gjitha këto krijuan një stres që pak ngapak iu kthye në sëmundjen e presionit tëlartë të gjakut, gjë që është pika me rrezike çdo aviatori. Dhe Ndue Logu, heroi i flu-turimeve, piloti i talentuar dhe miti i ajëritdetyrohët të lërë zanatin që e deshi aqshumë dhe të largohej prej qiellit me fla-tra të plagosura.

Me komandant Ndue Logun bëra qin-dra fluturime në përbërje si ekipazh nëpërstervitje e detyra të ndryshme speciale, porgjithmonë në kujtesë të mbetet fluturimiqë ka lënë mbresa më shumë dhe që mbe-ti i fundit për të.

Ishte janari i vitit 1985, që solli një motme reshje bore duke bllokuar të gjithëzonën e veriut dhe detyra kryesore iungarkua Regjimentit të Transportit heliko-pter në Farkë për transportimin e mallraveushqimore për në zona të thella malore.Ekipazhit ku bëja pjesë unë i u ngarkuadetyra për të çuar ushqime nga stadiumi iShkodrës për në Mollë të Shoshit Duk-agjin. Me të drejtë të Zotit them se ishtenjë ndër detyrat më të vështira si terren epo ti shtojmë edhe borën që kishte mbu-luar gjithçka, përgjisia shtohet shumëfishe gati në të pamundurën, por... detyra, ekësaj nuk i shmangesh dot. KomandantNduja, tashmë një vit i privuar nga fluturi-mi, kishte ardhur në aerodromin e La-prakës, ku ishim disllokuar, me vullnetine vet të mirë për të dhënë ndihmën e tij siekspert me pervojë të gjatë fluturuese. Mëshikon mua të shqetësuar e më afrohetduke me pyetur se për ku ishte detyra. Ithashë se është për në Mollë të Shoshit,por unë po mundohëm të përgatis rrugëkal-imin në hartë e të hedh kurset, se për ndere kemi të veshtirë edhe ta gjejmë. Mëshikoi drejtë e në sy, ku pasiguria ime shi-hej prej larg. Ai kapi hartën që unë po hidh-ja vijat e kurset e fluturimit e mapalosi."Fute ne plashetë" me tha "se do tëvi unë me ju". I gjithë ai zor e tensionim,gjithë ai stres që po ndjeja deri atëhere ushkrinë mënjëherë para këtij burri, sa pomë vinte ta mirrja në krahë bacen Ndue eta shëtisja nëpër aerodrom.

U nisëm për të ngarkuar mallrat e si-domos bukë në Shkodër e mandej në Mollë.Ai qëndronte mbas shpinës time si"pasagjer" kësaj rradhe dhe unë ndjehëshamë i sigurt se kurrë në një detyrë të vësh-tirë si kjo.

Pas ngarkesës u ngritëm në ajër. Gishtitregues i Ndues ishte novigatori më ipërpikët i botës e i rrugëkalimit që do tëndiqnim. Gryka e Kirit dhe shpati i Cukalitishin mpirë nën peshën e borës bardhëdhe Nduja i kënaqej këtij pejsazhi që dikurnë fëmijeri e kishte kaluar disa herë nëkëmbë.

U shfaqën me radhë muret e larta tëmaleve nga të dy anët e Kirit; mali i Fezës,i Buellit 1383m, i Bigës 1325m dhe nga anae majtë e fluturimit tonë lartësoheshinmalet e Bishkazit, 1870m, i Mgullës e deritë mali i Boshit e qafa e tij që shtrihët mbifshatin e bukur Nënmavriq nga krahu iluginës Lesniqës.

Lartësia e fluturimit ishte vetëm 200m mbi relief, pasi me sipër fillonin retë.Sapo kaluam qafën 900 m që krijohet ngamali i i Bigës dhe i Buallit, pikërisht atyku ndahën ujërat e lumit Kiri me lumin eShalës, para nesh u shfaq lugina e Les-niqës me gjithë madhështinë e vet, sa as-një piktor, fotograf a penë nuk mund tapërshkruaj këtë bukuri të rrallë. I habiturpas kësaj pamje, dëgjova në vesh fjalët eNdues që fliste me zë të lartë, pasi zhur-ma e madhe e motorit nuk të le të komu-nikosh drejtë për drejtë: "A e din kush ashtai fshati në shpat të malit që shihën tym-rat e oxhaqeve?" tha ai. Unë e kuptova men-jëherë që bëhej fjalë për Brashtën e tij dheiu pergjigja aty per aty: " Është çibuku iGjonit Brashtës që nxjerr tym" dhe nëkabinën e vogël të pilotimit plasi e qeshu-ra. (Gjon Marashi, figurë popullore dhexhaxhai i Ndues). Përball na priste Mollae Shoshit, me pak shtëpi dhe me njëshesh fare të vogël, sa ishte e pamundurulja e helikopterit. Vendosëm që thasët meushqime ti hidhnim nga ajëri duke bërënjë manovër deri afër tokës e me ngadal-

sim shpejtësie deri në 50 - 60 km/orë.Tekniku i helikopterit Masar Lengu hapiderën e përgatiti leshimin e vetëm të disamallrave, pasi koha nuk premtonte për mëshumë. Kalimi i parë u bë me sukses dheu bëmë gati për manovrën e dytë. Peshat ehedhura nuk dukeshin më, pasi i perpiutrashësia e borës dhe këtu ndodhi diçkapak si me rrezik. Fshatarët, duke mend-uar se kaq ishte, vrapuan për të tërhequrmallin dhe kur ne po përgatiteshim përhedhjën e dytë, populli ishte aty nën he-likat tona me thasë në krahë e nuk largo-heshin dot me vrap nga pengesa e borës,kështu që ne bëme një kalim bosh, sendryshe thasët me bukë do të zinin njerëz-it poshtë.

Kështu u krye kjo detyrë fare thjesh-të, falë ndihmës madhore të Ndue Logut,ku vetëm një falemnderës e humb kup-timin në krahasim me atë që bëri ai. Nëkthim kaluam luginës Drinit, se nuk mundtë kthehëshim pa përshendetur edhe Ko-mànin tim.

Komandant Ndue Logu duke qenë i ri, ipërgatitur si akademik,pas nderprerjes sipilot, u mendua të kalonte në një detyrëtjetër tash ma jo si fluturues, por si shef iarmatimit të Regjimentit, detyrë kjo që doti mirrte jetën. Atë që s'ia bëri ajëri,lartësitë, fluturimet në Mezhgoran e në Le-kbibaj, në Sopot e në Maqellarë, në Vukële në Krumë, në terren të vështirë e nëkondita të rënda meterologjike, në borë eshi, ditën e natën, ja bën një cifël granatee hedhur pa kujdes nga një ushtar gjatënjë stërvitje të rendomtë në poligon ,e cilai godet aortën e zemrës. Edhe këtu ai tre-goi burrërinë, trimërinë e mbi të gjithakarakterin e malësorit, duke shpëtuar ush-tarin e duke u vrarë vetë.Në momentin qëushtari i kishte hequr siguresen, granatai shpëton nga dora e bie te këmbët e tyre.Nduja arrinë të shtyj ushtarin dhe të kapgranatën për ta rihedhë, por sapo e sh-këputë nga dora në një distancë rreth 2 mgranata pëlcet duke depertuar një cifël derite aorta e zemrës.

Edhe me aortë të këputur ishte ngriturnë këmbë, vendos dorën të zemra që ikullonte e shqiptoi vetëm një fjalë: " Uugjak" dhe ra për të jetuar si një dëshmor esi një hero.

Kjo ishte një tronditje e thellë dhehumbje e dhëmbëshme për familjen,për tëafërmit, për të gjithë ne, nxënësit evartësit.

Vite më vonë bashkëshortja eNdues,Vera më tregon: " Edhe unë jetojame shqetësimet e tij, sidomos të fluturimite të vështirësive që kalonte. Kur u shkëputsi pilot, gati kaloi në depresion, por unë iqëndrova shumë afër e aq më tepër të dyvajzat që ishin jeta e tij. Një natë para setë vritej ishte si në gjëmba, si i thonë, dhemë bëri me dije për një qitje të zorëshmeqë do të zhvillonin të nesërmen me gra-nata për stërvitjen e ushtarëve, por unë,që ja dija karakterin, ku edhe në këtë pikëdonte të ishte i përsosur, i thashë se përty kjo nuk është asgjë, kur ke kaluar vësh-tirsi shumë më të mëdha. Kështu u mbyllsi me të qeshur kjo natë.

Të nesermën dëgjova një zhurmë he-likopteri që po ulej në Spitalin Ushtarak,ku unë punoja si infermjere dhe zemra mërrahu me forcë, sa gati mu errën sytë.Menjëherë pyeta kolegët se ç'ka ndodhë,por të gjithë m'u bënë barrikadë te dera enuk me lanë me dalë. Unë këmbëngula dhepas disa çastësh me vjen drejtori e më thotëtë vertetën. Edhe sot e kësaj dite e kamparasysh këtë helikopter, i cili po flutur-onte me Ndue Logun, por kësaj rradhevetëm me trupin pa jetë te tij."

Tetë vjet pas lënjes se detyrës për ar-sye shëndetësore nga Ndue Logu, më takojmua të emërohem po në këtë post, siZëvëndës Komandant Regjimenti për Flu-turim dhe sa herë që helikopterët niseshinnë detyra, sa herë që organizohej fluturime sa herë që komandoja në kullen edrejtimit të fluturimeve, më tingëllonin nëmëndje fjalët e shkruara prej dorës tij nëlibrin e analizave të detyrave fluturuese: "O shok që do të më zëvëndësosh!...Detyrae udhëheqësit të fluturimeve është detyrame serioze, më e vështirë, më me emo-cione, më e kënaqëshme, ku nuk duhet tëgabosh asnjë sekond..."

(Libri i analizave të fluturimëve Nr 150,dt.29/07/1984).

*N/ Kolonel , Pilot në pension

Nga Ndoc SELIMI*

FAQE 12 Tetor 2015; Nr. 10(322)

LIBRI

I kam njohur shumë herët dynga katër vëllezërit Kazazi;Seferin dhe Rufin, djemtë e Ham-

diut dhe nipat e të dëgjuarit Sefer Efen-diu. I pari ishte i martuar me një kush-ërirën e sime shoqeje, me babanë ngaKaragjozët e Gjirokastrës që pushteti nuki shihte me sy të mirë.Tepër korrekt, aiishte i kulturuar, i qetë dhe sadoqë dintetë përmbahej, i kuptoheshin rezervatndaj regjimit. I dyti, sportist i famshëmqë në fëmijërinë time kishte pushtuarfaqet e gazetës aq të lexuar "Sporti" dheqë nderohej e respektohej jo vetëm nëDurrës, por në mbarë Shqipërinë. Seferiu largua pak shpejt nga kjo jetë, kurseRufin, ashtu madhështor e të thjeshtë etakoj thuajse çdo ditë kur dal mëngjesevenga shtëpia.Ka mbetur po ai; njeriu imirë, bujar dhe i dashur për këdo, iekuilibruar në biseda, me nderim përluftën nacional - çlirimtare dhe person-alitetet me të cilët familja e Kazazëvebashkëpunoi në ato vite për atdheun elirë.Madje edhe nostalgjik për të parët etij, kontributet që ata dhanë, por dhe ivendosur për të marrë ligjërisht pasuritëqë ata u lanë trashëgimtarëve të tyre dheqë hiletë dhe paturpësitë e "të fortëve"ua kanë rrëmbyer.

Dukeshin këta dy burra të nderuarpak të ndryshëm, por s`ishin tjetër veçsedegët e të njëjtit trung, ku dinjiteti, drejtë-sia e atdhetaria fliste qartë se ishin pin-jollë të një familjeje mjaft fisnike që si-doqë u rrokullisën ngjarjet, asnjëherë nuku vu në dyshim emërtimi i lagjes më tënjohur të qytetit, "Sefer Efendiu", pra gjy-shit të tyre.

Vërtetë që u kam një detyrim këtyrenjerëzve, pasi duke shkruar për sa e safigura të qytetit tonë, nuk e di pse nuk uula të shkruaja diçka edhe për ta. Amaedhe ata, e sidomos Rufi, asnjëherë nukma hodhi fjalën qoftë dhe ashtu larg, sipër të më kujtuar se jemi edhe ne. Mjaf-tohesha duke menduar se është folur nëlibrin e dr. Sali Hidrit, në përmbledhjenpër sportistët e shquar të Sotiraq Gjorden-it, në artikujt e Bujar Qeses, Aleks Kale-masit, Xhevahir Gradicës etj. Prandaj ugëzova dhe sikur u lehtësova, kur mëso-va se për familjen e tyre paska shkruarnjë libër dhe miku im, gazetari HalilRama, me bashkëautor Sakip Camin.

Gjithmonë për brezat e kësaj familje-je kam dëgjuar të flitet me shumë sim-pati. Lagja prej nga ata dolën dhe që çu-ditërisht ka nxjerrë një pafundësisportistësh nga më të mirët në shkallëvendi, është gjithashtu dhe treva prej ngau ruajt tradita e qytetarisë dhe kulturësdurrsake. Shprehja "Jam nga Sefer Efen-diu", jo vetëm u bë një shprehje krena-rie, por i dha asaj zone dhe privilegjin epërfaqësimit të vlerave dhe cilësive tëlarta të këtij qyteti të lashtë.

Si të gjithë pararendësit e këtyre

PAK FJALË PËR LIBRIN KUSHTUAR SEFER EFENDIUT DHE PINJOLLËVE TË FAMILJES KAZAZI

Histori brezash të familjessë shquar Kazazi të Durrësit

Nga SHPENDI TOPOLLAJ

Duke përshkruar jetën dhe veprën e Seferit apo të djalit tëtij të vetëm Hamdiut, autorët Halil Rama dhe Sakip Cami,ndjekin me besnikëri linjat e kontekstit historik, politik eshoqëror, si Pavarësia kombëtare, Periudha e Princ Vidit,Mbledhja e Durrësit, shoqëria "Bashkimi", Dëbimi i ital-ianëve, Kongresi i Lushnjes, Qeveria e Nolit, Monarkia,Rezistenca antifashiste e më vonë ajo kundër pushtuesvegjermanë etj. Kjo i jep librit më shumë vërtetësi e besuesh-mëri. Personazhet e tij janë pjesë e këtyre zhvillimeve, ndajdhe shkrihen natyrshëm brenda këtyre shtjellimeve

njerëzve të urtë e të mençur që në çdorrethanë politike, sociale apo ekonomikedijtën të orientohen drejt dhe të rreza-tojnë vetëm mirësi edhe Kazazët, dhe si-domos Kazazët, ndoqën pa asnjë ekuiv-ok, rrugën që i kishte fillesat qysh nëTiranë, prej nga ata erdhën mbi 120 vjetmë parë. Filantropë, shpesh duke rrez-ikuar për të ndihmuar të tjerët (ku mjaf-ton të kujtojmë strehimin, fshehjen dheshpëtimin e hebrejve Solomon) i pariSefer Efendiu, i biri i patriotit MahmudKazazi, oficer madhor që e kishte marrëgruan me dashuri atje në Sirinë e largët,e deri te djali, nipat e stërnipat e tij, nukqëndruan asnjëherë sehirxhi ndaj zhvil-limeve që diktoi koha. Ashtu si babai i tijedhe Seferi studioi për oficer, ku arritigradën e kolonelit dhe u dallua në luftimetdhe detyrat ku e caktuan nga Kaukazi ederi në Bosnje, ku asnjëherë nuk harroivendin e tij. Prandaj, si u vendos përfun-dimisht në Durrës, ai jo vetëm fitoi njëautoritet të padiskutueshëm që i dëgjo-hej fjala dhe mendimi, por dhe fitoi tëdrejtën e protagonistit, pasi në çdo lëvizjepër pavarësi e përparim, ai do të ishtendër organizatorët kryesorë. Kishte kalu-ar plot peripeci, të cilat i shpjegojnë me

një narrativë tërheqëse dhe shpesh mesuspansa autorët e librit, që nga dueli meoficerin turk që përbuzte shqiptarët,gjykimin, dënimin, burgosjen në Çadine Saharasë përvëluese, qëndrimin atjepër trembëdhjetë vjet dhe pastaj arrat-isjen e guximshme. Është e kuptueshmese me këtë libër, Halil Rama dhe SakipCami nuk kanë synuar të na japin"Budenbrokët" e Tomas Manit edhe psetë dy nëntitujt e këtyre librave sqarojnëqysh në krye se bënë fjalë për familje tëmëdha, por intuita e Sefer Efendiut përtë vënë pasuri, për ta menaxhuar drejtatë dhe për ta shtuar, nuk ka sesi të mosna kujtojë Joan Budenbrokun e vullnet-shëm e largpamës. Dhe ashtu sikursengjau me ta, duke u shuar e zhveshurnga pasuria, nga avancimi i borgjezisësë re prej nga lindi nazizmi edhe atij iumor gjithfarë Kazazët kishin, pasi në

skenë doli komunizmi të cilin e kishinpërkrahur pa rezerva, gjersa bëhej fjalëpër interesat e popullit dhe të Shqipërisë.

Duke përshkruar jetën dhe veprën eSeferit apo të djalit të tij të vetëm Hamdi-ut, autorët Halil Rama dhe Sakip Cami,ndjekin me besnikëri linjat e kontekstithistorik, politik e shoqëror, si Pavarësiakombëtare, Periudha e Princ Vidit,Mbledhja e Durrësit, shoqëria "Bashki-mi", Dëbimi i italianëve, Kongresi i Lush-njes, Qeveria e Nolit, Monarkia, Rezisten-ca antifashiste e më vonë ajo kundërpushtuesve gjermanë etj. Kjo i jep libritmë shumë vërtetësi e besueshmëri. Per-sonazhet e tij janë pjesë e këtyre zhvilli-meve, ndaj dhe shkrihen natyrshëmbrenda këtyre shtjellimeve.

Dhe duke u ndalur më gjatë e duketheksuar rolin e Rufit si sportist dhe njeri,mendoj se ia ka dalë me sukses që tabëjë atë përfaqsuesin adeguat tëvëllezërve të tjerë, Veselit, Seferit dheHysniut.

Rufi paraqitet ashtu siç e njohin tëgjithë durrsakët.Ashtu sikurse ma kanëpërshkruar miqtë e mij, Heroi i Popullitdhe nderi i Kombit gjeneral i leitenantRrahman Parllaku, legjendari Ali Kast-rati, universali Petrit Murzaku, mjeshtriMasar Aga, i papërsëritshmi Ismet Bell-ova, "rivali" me aq rezultate Isa Tare etj.Ashtu siç e kam njohur unë prej gati njëgjysmë shekulli: modest, buzagas, zemër-bardhë dhe pa asnjë mburrje për suksesete një kohe të largët, sidoqë trupi i tij prejkolosi, dëshmon mësë miri lavdinë edikurshme, por që nuk harrohet lehtë.Nuk harrohet lehtë, pasi për të dhe famil-jen e tij të virtytëshme në breza, do tëflasin ndër vite edhe libra si ky i të pal-odhurve Halil Rama dhe Sakip Cami, qëdashje pa dashje, na sjell ndërmend atofjalët e romakëve të vjetër "Dos est ma-gna parentur virtus" që do të thotë "Lumkush ka prindër të mirë."

F AQE 7 Puna për zhvillim, mënyra më e mirë për të ...

Documents

Transcript of F AQE 7 Puna për zhvillim, mënyra më e mirë për të ...