� Öncelikle sizi ve þirketinizitanýyabilir miyiz?1969 Kars doðumluyum. Ýþim nedeniyle

hem Almanya'da hem de Türkiye'de

belirli aralýklarla yaþamaktayým. Doðu

Akdeniz Üniversitesi MYO elektronik

bölümü mezunuyum.

Exitcom Almanya ve Türkiye'de elekt-

ronik geri dönüþüm alanýnda faaliyet

göstermekte olan profesyonel, ilk ve en

büyük Türk þirketidir. Belediyeler, büyük

ve orta ölçekli kurumsal þirketler, üretici

ve ithalatçý firmalara yönelik hizmetler

sunuyoruz.

Uçtan uca tasarlanmýþ, kapalý çevrim

çevre yönetim projelerinin oluþturul-

masý ve uygulamasý konularýnda çalýþýyo-

ruz. Almanya'da bulunduðumuz bölgede

2007 yýlýnda 3 bin ton elektronik atýðý iþ-

ledik ve önümüzdeki yýl kapasitemizi

yýllýk 6 bin tona çýkarmayý planlýyoruz.

Televizyon, monitör, IT ve telekomüni-

kasyon gereçlerinin bertaraf ve geri

dönüþümünde uzmanlaþmýþ olan þirke-

timiz, bu konuda Avrupa'daki en mo-

dern tesislerden birine sahiptir. CRT ge-

ri dönüþümü konusunda Avrupa'nýn lider

firmalarýndanýz.

Exitcom ile Elektronik Atýktan

Hammaddeye...

Elektronik atýklarý arýtma ve deðerlendirme alanýnda tecrübeli bir firma olan ve 1999

yýlýnda Almanya'nýn Hannover þehrinde kurulan Exitcom'un Genel Müdürü Murat Ilgar ile

elektronik geri dönüþüm ve Türkiye pazarý hakkýnda konuþtuk.

� Türkiye'de alanýnýzdailksiniz. Bunun size yüklediðisorumluluklar var mý ve sizingibi firmalarýn Türkiye'de dahafazla olmasý gerekmez mi?Evet bu çok hassas bir konu, Alman-

ya'dan aldýðýmýz bilgi, birikim ve dene-

yimimizi Türkiye'ye getiriyoruz. Hede-

fimiz; Türkiye'de alanýnda uzman olan

Alman ve Türk çalýþanlarýmýzla, bu alan-

da bir standart oluþturmak. Öncü firma

olarak iþin riski elbetteki daha çok bizim

üzerimizde. Ancak Türkiye'de bu iþin ge-

liþtirilmesi adýna alýnmasý gereken so-

rumluluklarýn bilincindeyiz ve bu sorum-

luluklarýmýzý yerine getirmek için var

gücümüzle çalýþmaktayýz. Türkiye'de

elektronik atýk pazarý hala hurdacý diye

tabir edilen tüccarlarýn elinde. Hurdacý

konumundaki iþyerlerinin lisanslý ve stan-

dartlara uygun birer çevre þirketi olma-

sýný biz de istiyoruz. Bunun ülkemize çok

fazla katmadeðer saðlayacaðýný düþünü-

yorum. Exitcom olarak bu tür þirketlerin

gereken düzeye gelmesi için danýþmanlýk

hizmetleri de vermekteyiz. Türkiye'de

ilk firmayýz ama böyle kalmak istemi-

yoruz. Halihazýrda bu konuyla ilgilenen

bir kaç firma daha var. Bu sayýnýn art-

mamasýnýn nedeni, elektronik atýklar için

Exitcom Genel Müdürü Murat Ilgar

19

söyleþi

Geri Dönüþüm Dergisi / Kasým-Aralýk 2007

oluþturulan yönetmeliðin yürürlüðe gir-

memiþ olmasý. Devlet kontrolü saðlan-

dýktan sonra sayýnýn bir anda artacaðýný

ön görüyoruz.

� Elektronik atýðýn geridönüþtürülme veya bertarafýiçin yaþanan süreçleri anlatýrmýsýnýz? Diðer geri dönüþümçalýþmalarýndan gerek cihazgerekse çalýþma biçimi olarakfarklarý neler?Elektronik geri dönüþüm diðer çalýþma-

larda da olduðu gibi en yüksek faydayý

manuel ayrýþtýrma ile vermektedir. Bunun

dýþýnda kullanýlan makina, kýrýcý ve ayýrý-

cýlar ayný mantýkla çalýþmaktadýr. Atýk

toplama noktasýnda biriken atýklar tesis-

lerimize getirildikten sonra, ön ayrýþtýr-

ma ile sýnýflara ayrýlmaktadýr. Yeniden

kullanýma uygun olan cihazlar ayrýldýk-

tan sonra, geri kalan atýklar elle demon-

tajýn yapýldýðý bantlara aktarýlmaktadýr.

Elle ayrýþtýrma iþlemini takiben, kýrma ve

eleme iþlemleri baþlamaktadýr. Burada

kullanýlan kýrýcýlar elektronik atýk için özel

üretilmiþ makinalar olup, ayrýþtýrma

basamaðýnda standart bakýr, alüminyum,

plastik ve demir ayýrýcýsý kullanýlmaktadýr.

� Geri dönüþtürülenelektronik ürünlerin yenidenkullanýlabilme oranlarý nedir?Türkiye'de bu iþin pazarý nekadardýr?E-atýk geri dönüþüm fayda oranýnýn en

yüksek olduðu atýk çeþitlerinden biridir.

Manuel bir ayrýþým sonrasýnda yüzde 90

ila 96 arasýnda bir geri dönüþüm sað-

lanmaktadýr. Dünya üzerindeki e-atýk

pazarýnýn büyüklüðünün 2009 yýlýna ka-

dar 11 milyar dolarý geçeceði tahmin edil-

mektedir. 2001 yýlýnda yalnýzca ülke-

mizde üretilen televizyon sayýsý 8 mil-

yon, buzdolabý ise 3 milyondan fazladýr.

Türkiye'de tahmini kiþi baþýna düþen atýk

miktarý 12 ila 17 kg arasýndadýr. Tekno-

loji hýzý nedeniyle ürün ömürleri gün geç-

tikçe kýsalmaktadýr. Bu sebeple 2010

yýlýna kadar ülkemizde yalnýzca beyaz

ve kahverengi eþyalarýn bile ciddi bir teh-

dit oluþturacaðýný söyleyebiliriz.

Ülkemizde 40 milyondan fazla kulla-

nýmda televizyon ve monitör olduðu göz

önüne alýnýr ve Exitcom olarak Alman-

ya'da bulunduðumuz bölgede 2007'nin

ikinci yarýsýnda yalnýzca 65 bin televiz-

yon ve monitörü geri dönüþüm prose-

sine sokabildiðimizi düþünürsek, pazarýn

büyüklüðü hakkýnda da bir tahmin ya-

pabiliriz.

� Sizce gerek sanayiinin,gerekse halkýn bu konudakibilgisi yeterli mi, geliþtirmekiçin faaliyetleriniz var mý?Ülkemizde en büyük problemimiz anla-

þýlamamak. Ýnsanlarýmýz (kurumsal fir-

malarýn tepe yöneticileri dahil) hala elekt-

ronik atýklarýnýn karþýlýðýnda yüksek öde-

meler bekliyorlar. Avrupa'da sistem tam

ters þekilde iþliyor. Yani elinizde bulunan

ömrü bitmiþ bir ürünü çöpe atmak ve

bertaraf ettirmek için ücret ödemek zo-

rundasýnýz. Bu bizim mentalitemizde ça-

lýþan firmalarýn hayatta kalmasý için çok

önemli. Bizim gibi lisanslý olan ve çevre

bilinciyle hareket eden geri kazaným fir-

malarýnýn maliyetleri daha yüksek ol-

duðu için atýklar için hurdacýlar kadar

iyi ödeme yapamýyoruz. Maliyetlerin yük-

sek olmasýnýn nedeni atýðýn doðaya en

az zararý verecek þekilde iþlenmesidir.

Halkýmýzý ürettiði atýktan nasýl kurtula-

caðý konusunda bilinçlendirmek için

gerek belediyelerle gerekse eðitim ku-

rumlarýyla ortaklaþa projeler yürütmek-

teyiz. Bu bilincin kazandýrýlmasýnýn he-

men olmayacaðýnýn da, bunun ilk öðre-

timden baþlayan uzun bir süreç olduðu-

nun da farkýndayýz. Ayrýca bu belirli bir

devlet politikasýnýn sonucunda baþarýla-

bilecek bir hedeftir.

� Bu konunun Türkiye'dehenüz yeni olduðunudüþünürsek, dünyada buuygulamalarýn nasýl yapýldýðýhakkýnda bilgi verir misiniz?Bu iþ dünyanýn çeþitli bölgelerinde özellik-

le Avrupa'da çözüm bulmuþ olmasýna rað-

men her gün çýkarýlan yeni düzenlemelerle

“Almanya'dan aldýðýmýz

bilgi, birikim ve

deneyimimizi

Türkiye'ye getiriyoruz.”

20

söyleþi

Geri Dönüþüm Dergisi / Kasým-Aralýk 2007

daha da sýký bir þekilde kontrol altýna

alýnmaktadýr. Afrika, Çin ve Hindistan

ise özellikle Amerika'nýn atýklarý nede-

niyle büyük tehdit altýnda. Çin son za-

manlarda bunu düzeltmeye yönelik

adýmlar atsa da topraklarýna atýk akýný

hala devam etmektedir. Geri kalmýþ Af-

rika ülkeleri ise ikinci el, hurda araba,

eþya ve elektronik araçlar için büyük bir

pazar. Kirlenmenin boyutlarý özellikle

Afrika ve Çin'de had safhaya ulaþmýþtýr.

Avrupa bu konuda hassas davranmýþ ve

atýk sýfatýný taþýyabilecek ikinci el ürünle-

rin birlik dýþýna çýkarýlmasýný yasakla-

mýþtýr. Özellikle Avrupa'da halkýn geri

dönüþüme katkýsý maksimum düzeyde.

Çöplerin ayrý toplanma ve biriktirilme

zorunluluðu sayesinde, kaynakta ayýrma

iþlemi geri dönüþüm prosesinin hýzýný

gerçekten artýrýyor.

� Genel olarak geridönüþüm konusununTürkiye'deki uygulamabiçimleri ve þartlarýný yeterlibuluyor musunuz, sizceTürkiye bu iþin neresinde?Son 2-3 yýlda Türkiye'de gerçekten gü-

zel adýmlar atýldýðýný düþünüyorum.

Üretici ve ithalatçý firmalarýn da çevre

bilincine yavaþ yavaþ ulaþtýðýný görmek

elbette ümit verici geliþmeler. Özellikle

atýk akü ve pil, ambalaj konularýndaki

ilerlemeler yadsýnamaz. Ancak iþin hala

çok baþýndayýz. Bakanlýðýn kararlý çalýþ-

malarýnýn halkýmýz, diðer kurum ve ku-

ruluþlar tarafýndan da desteklenmesi ge-

rekmektedir.

Geri kazaným konusu ülkemizde henüz

yeni bir konu olduðundan lisanslý çevre

þirketlerimizin gerek makina parklarý ge-

rekse uyguladýklarý yöntemler açýsýndan

çaða uygun ve efektif olduðunu söyleye-

biliriz. Ancak bu sektöre yapýlan yatýrým

hala yeterli deðil.

� "Hurda'dan Sanat" projesioluþturarak elektronik atýklarýve hurdanýn ücretsiz olarakokullarda ve benzerialanlarda kullanýlmasýnýsaðlýyorsunuz, bu çalýþmanýnamacýný bize anlatýr mýsýnýz?Þirket olarak sosyal sorumluluk projele-

rine çok önem veriyoruz. Yaptýðýmýz iþin

çeþitli boyutlarýný insanlara daha iyi gös-

terebilmek için sanatçýlarla ortak ça-

lýþmalar yürütüyoruz. Bir sanat eseri oluþ-

turmanýn ne kadar zor bir iþ olduðu far-

kýndayýz. Sanatçýlarýmýza eserlerinde kul-

lanmak üzere istedikleri malzemeyi saðla-

yarak bu sanat dalýnýn daha da geliþtiril-

mesine katkýda bulunmak istiyoruz. Ta-

mamen atýklardan oluþturulmuþ olan sa-

“Dünya üzerindeki

e-atýk pazarýnýn

büyüklüðünün 2009

yýlýna kadar 11 milyar

dolarý geçeceði tahmin

edilmektedir.”

nat eserleriyle de elektronik atýðýn insan-

larýn aklýnda yer etmesini hedefliyoruz.

Yaptýðýmýz çalýþmalara örnek olarak bil-

gisayar ve telefon parçalarýndan meyda-

na getirilmiþ kaðnýyý örnek verebilirim.

Avrupa'da her þirketin kendine ait bir

simgesi bulunuyor. Þirketimiz için Ana-

dolu'nun ve çalýþmanýn simgesi olduðunu

düþündüðüm bu aracý simge olarak seç-

tim. Bununla beraber, içinde bulundu-

ðumuz topluma, çevreyi iyileþtirme yö-

nünden yaptýðýmýz katkýnýn yaný sýra,

Avrupa ve Türkiye'de baþarýlý olan spor-

culara sponsorluk yaparak da katkýda

bulunmaya çalýþýyoruz.

� Son olarak söylemekistedikleriniz neler?Kuþkusuz çevre bilincinin arttýrýlmasý, ül-

kemizin doðal kaynaklarýnýn korunmasý

için bu uðurdaki ilk hedefimiz olmalýdýr.

Lisanslý çevre kuruluþlarýnýn sayýsýnýn

arttýrýlmasýnýn yaný sýra, resmi denetim-

lerin de yoðunlaþtýrýlmasýnýn gerektiðini

düþünüyorum.

Son olarak toplumsal bilinçlendirmenin

en önemli aktörlerinden biri olduðunuz ve

görüþlerimizi aktarmamýzda bize fýrsat ver-

diðiniz için derginize teþekkür ederim.

21

söyleþi

Geri Dönüþüm Dergisi / Kasým-Aralýk 2007